Faculteit der Geesteswetenschappen

Faculteit der Geesteswetenschappen

Publieksprogramma voorjaar 2015

02

Illustere School Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam telefoon: 020 - 525 4594 Bungehuis, kamer 006 en 006A

Colofon Adres

[email protected] www.is.uva.nl

Uitgave: oktober 2014 Universiteit van Amsterdam Ontwerp en opmaak: Schokker Media Design, Oosterbeek Drukkerij: OBT Samenstelling programma en redactie: Illustere School, Annemieke van Manen en Rixt Polder Redactieraad: Dr. Elske Gerritsen Dr. Thomas Poell Dr. Arno Witte Dit product is gedrukt op Go Silk (gerecycled, chloorvrij papier) Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Niet alle rechthebbenden op de gebruikte afbeeldingen konden worden achterhaald. Eventuele belanghebbenden wordt verzocht contact op te nemen met de Illustere School.

Foto omslag: Het vrolijke huisgezin, Jan Steen (1668), Rijksmuseum Amsterdam Achtergrond afbeeldingen: De achtergrondfoto’s op p.2, 4, 17, 18 en 19 zijn gemaakt door Eduard Lampe; p.5: Tentoonstelling Keys to Rome in het Allard Pierson Museum, foto: Monique Kooijmans; p.6: Abrus en Sloanea (188x), aquarel door Henriëtte Schilthuis (078.608), Bijzondere Collecties, UvA; p.7: Eregalerij Rijksmuseum, foto: Jannes Linders (2012); p.8: Still NOS Journaal van 9 oktober jl.; p.9: Melancholia (1514), Albrecht Dürer, ets; p.10: Cover De Avonden, Simon van het Reve; p. 11: Nederduitsche spraakkunst voor eerstbeginnenden, N. Anslijn; p.13: Runentafel (1849), uit: Aloude staat en geschiedenis des vaderlands, door Stratingh, Goswin Acker, British Library (HMNTS 9405.e.9); p.14-15: Universiteitsbibliotheek, foto Dirk Gillissen; p.16: Boekenkunstwerk bij Museum Meermanno (2012), Alicia Martín. Kleine afbeeldingen: p.5: Geschilderd mummieportret uit ca. 200 n. Chr. uit Romeins Egypte, Allard Pierson Museum; p.6: Casa de locos (1812-1819), Francisco Goya, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madrid; p.7: Tentoonstellingsposter Goed Fout, Bijzondere Collecties, UvA 2015; p.8: Václav Havel in gesprek met politoloog Jaques Rupnik over het jaar 1968, Divadlo Archa/Archatheatre Praag; p.9: De Hyena van La Salpêtrière (1822), Théodore Géricault, Musée des BeauxArts, Lyons; p.10: Rijksmuseum Pierre Cuypers. Collectie Het Nieuwe Instituut, archief (code): RYKS, inv.nr.: t 2299; p.11: Leraar met drie leerlingen (180-185 na Chr.) reliëf gevonden in Neumagen vlakbij Trier; p.12: Heine monument, Waldemar Grzimek (Berlijn); p.13: Slot uit Gurre-Lieder. Koor van De Nationale Opera, KammerChor des Chorforum Essen, Nederlands Philharmonisch Orkest onder leiding van Marc Albrecht, foto: Ruth Walz.

03

Kennisoverdracht is uit de mode. En dat is maar goed ook. Een halve eeuw geleden zat ik me suf te vervelen in stampvolle collegezalen. Daar lepelde een hoogleraar feiten en inzichten op. Al die informatie moest je simultaan zien op te schrijven in een eigen collegedictaat. De interactie bestond namelijk uit een tentamen vele weken later. Dan werd vastgesteld of je het nodige van de gekopieerde kennis kon reproduceren. Hoever dat nodige ging, bleef altijd in het duister. Gelukkig was er wel eens een docent die deed wat onderwijs hoort te doen: wakker schudden, doen verzitten, horizonnen verleggen, vragen stellen, vuur ontsteken en zo nu en dan de vlam in de pan. Antwoorden zoeken en kennis verzamelen gingen dan vanzelf. Zulk onderwijs is inmiddels regel aan de universiteit. Daarbij zijn technieken en omgangsvormen bijna onvoorstelbaar toegenomen, verbreed en verdiept. En dat tezamen met een even substantiële als verrassende uitbreiding van disciplines. De hier aangeboden activiteiten van de Illustere School vertonen het hele spectrum van wat in de huidige Faculteit der Geesteswetenschappen aan de gang is. Zomaar wat voorbeelden: je kunt een lunchlezing bijwonen, deelnemen aan discussies, wetenschappers aan het werk zien en hen kritisch daarover bevragen en het is ook mogelijk om je gewoon van de wijs te laten brengen door bevlogen docenten vol oratorisch vernuft. Daarbij is de vroegere gêne aan de universiteit om in te haken op de maatschappelijke actualiteit vrijwel verdwenen. Heette een verwijzing naar het hier en nu destijds ‘populariseren’ - en dat was een vies woord - dan is er nu de brede erkenning van een universitaire verplichting, tezamen met de overtuiging daarmee een zinvolle onderzoeksstrategie te kunnen ontwerpen. Is het thema van de Boekenweek in 2015 ‘Waanzin in de literatuur’, dan geeft dat de aanleiding tot een middag waarin gedichten vanuit deze invalshoek worden geanalyseerd. En een komende televisieserie over de cultuur van de 19e eeuw krijgt een verdieping in een aantal bijeenkomsten op diverse locaties. Zelfs een Academische Boekenclub wordt niet uit de weg gegaan. Maar je kunt je ook systematischer laten inleiden op de hoogtepunten van de literatuur uit de klassieke oudheid of die uit het naoorlogse Nederland. Zonder gidsen red je het zeker niet bij de reeks over de invloed van esoterie op de cultuurgeschiedenis: onbegrijpelijke wartaal uit alle eeuwen, afgewisseld door indrukwekkende pogingen om de bestaansmysteriën bloot te leggen. Wel heel actueel of eigenlijk gewoon urgent zijn de colleges over de vraag hoe je moet omgaan met de informatieve en emotionele overdoses die een groeiende diversiteit aan media dagelijks over de wereld uitstort. Wat is van waarde voor welke vragen van wie? Misschien is het meest typerend voor de maatschappelijk georiënteerde universiteit van nu, dat deze cursus door een ervaringsdeskundige gegeven wordt, voormalig chef van het NOS-journaal. Die weet namelijk ook van wanten. En daarmee kunnen zowel deelnemers als de universiteit zelf eveneens hun voordeel doen. Prof. dr. Herman Pleij Em. hoogleraar Historische Nederlandse letterkunde

Voorwoord

Leren is ontregeld raken

04

Over de Illustere School

Het publieksprogramma van de Illustere School bestaat uit collegereeksen, themabijeenkomsten, lezingen en debatten en rondleidingen. Deze bijeenkomsten bieden de mogelijkheid meer te weten te komen over het onderwijs en onderzoek dat plaatsvindt bij de Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) van de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam neemt een belangrijke plaats in bij deze bijeenkomsten, niet alleen als locatie maar vaak ook als onderwerp van studie.

Praktische informatie

Debatten en lezingen

De debatten en lezingen van de Faculteit der Geesteswetenschappen zijn meestal ondergebracht bij academisch-cultureel centrum SPUI25. Niet alleen wetenschappers die hun sporen al hebben verdiend staan hier op het podium, ook jonge academici met vaak verrassende onderwerpen van onderzoek treden hier naar voren.

Open UvA-Colleges

Open UvA-Colleges (OUC’s) zijn colleges voor reguliere studenten waar ook toehoorders voor kunnen inschrijven. Het aanbod wordt jaarlijks samengesteld door de onderwijsinstituten en -clusters van de Faculteit der Geesteswetenschappen. Toehoorders kunnen alleen aanschuiven als er na de inschrijving van reguliere studenten nog plaatsen over zijn. Als u deelneemt aan een OUC kunt u gebruikmaken van een aantal universitaire faciliteiten.

Speciale collegereeksen, themabijeenkomsten en rondleidingen

De Illustere School biedt bijeenkomsten die speciaal zijn ontwikkeld voor een breed publiek. De themabijeenkomsten sluiten vaak aan bij tentoonstellingen in Amsterdam. De collegereeksen gaan over culturele, maatschappelijke of historische thema’s. Deelnemers maken kennis met wetenschappers binnen de verschillende disciplines van de Faculteit der Geesteswetenschappen. De bijeenkomsten en collegereeksen zijn toegankelijk voor iedereen; er worden geen eisen gesteld aan vooropleiding.

Voorwaarden deelname OUC’s

• Inschrijven voor OUC’s kan tot uiterlijk 10 januari. • Toehoorders volgen alleen de hoorcolleges, tenzij anders is aangegeven. • Voor alle OUC’s is de aanbevolen voorkennis vwo-niveau of gelijkwaardig. • Toehoorders kunnen gebruik maken van Blackboard. Hiervoor is een bestaand e-mailadres en internettoegang nodig. • Roosters zijn altijd onder voorbehoud, controleer ze vlak voor aanvang op www.rooster.uva.nl. • Tentamen doen en studiepunten halen is niet mogelijk. • Dit voorjaar zijn de OUC’s gratis toegankelijk voor medewerkers van de UvA. Meer informatie vindt u op de website onder Open UvA-Colleges.

Themabijeenkomsten

en rondleidingen

Keys to Rome. Antieke bronnen modern gepresenteerd Tentoonstellingsbezoek met inleidende lezingen Datum donderdag 12 maart van 14.00 - 16.30 uur | Locatie Nina van Leerzaal, Allard Pierson Museum | Prijs € 15,- / € 12,- exclusief entreekosten voor de tentoonstelling (Museumkaart gratis) | Sprekers drs. René van Beek, dr. Wim Hupperetz en dr. Branko van Oppen

De huidige missie van het Allard Pierson Museum is de betekenis van oude beschavingen voor de hedendaagse Europese cultuur op een actuele en uitdagende manier te presenteren. Het museum onderstreept die missie met de tentoonstelling Keys to Rome. Het Romeinse Rijk ontsloten. Nieuwe digitale technieken geven bezoekers een kijkje in het dagelijks leven van de Romeinen. Met een keycard kunnen zij de tentoonstelling vanuit verschillende regionale perspectieven bekijken. Er wordt gebruikgemaakt van smart object: 3D geprinte schaalmodellen waarin sensoren geplaatst zijn die reageren op aanraking. Deze aanraking activeert aanvullende informatie op een scherm. Een andere bijzondere applicatie is het zogenaamde Revealing Flashlight. Door middel van een projector en een bewegingssensor worden op het originele voorwerp de oorspronkelijke kleuren weergegeven. De samenstellers van Keys to Rome, directeur Wim Hupperetz en de conservatoren Branko van Oppen en René van Beek, geven een toelichting op deze moderne manier van presenteren. Daarna bezoekt u de tentoonstelling.

Door de ogen van… Herman Pleij

Themabijeenkomst

Datum vrijdag 30 januari van 13.30 - 16.30 uur | Locatie Doelenzaal, Universiteitsbibliotheek Prijs € 25,- | Docent prof. dr. Herman Pleij

Prominente wetenschappers combineren twee belangrijke kenmerken: professionaliteit en passie. In deze serie bekijkt u samen met een gepassioneerde professional bijzondere aspecten van de relatie tussen geesteswetenschappen en de samenleving. Deze keer kijkt u mee met Herman Pleij, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse letterkunde.

Botte Hollanders? Over Nederlanders als geweten van de wereld Herman Pleij: ‘Sinds de late Middeleeuwen staan we bekend als botte Hollanders. Die kunnen het niet laten om met opgeheven vinger duidelijk te maken hoe het verder moet in de wereld. Dat leidt tot toenemende irritatie in het buitenland. Dit gelijkhebberige volk zou bovendien geen manieren kennen, geen gezag dulden, alleen aan zichzelf denken, zich overal mee bemoeien en zich suf zuipen en schransen. Niemand minder dan Erasmus maakte er werk van deze scheldpartijen om te buigen tot lof. Hollanders laten zich immers niets gelegen liggen aan traditionele hiërarchieën met loze plichtplegingen en stuitende hypocrisie. Zeggen ze niet alles recht voor z’n raap? Maar is het niet arrogant om bij elk staatsbezoek te laten agenderen hoe het gastland zich dient te gedragen? En waar komen die ruwe dan wel oprechte omgangsvormen eigenlijk vandaan?’

05

06

Rondleidingen en themabijeenkomsten

Poëzie en waanzin

Boekenweekbijeenkomst

Datum donderdag 12 maart van 13.00 - 15.00 uur | Locatie SPUI25 | Prijs kosteloos, aanmelden noodzakelijk via www.spui25.nl | Docenten dr. Gaston Franssen, prof. dr. Henk van der Liet, dr. Hanneke Stuit, prof. dr. Irene Zwiep

Waanzin is het thema van de Boekenweek 2015. Omdat poëzie en waanzin een uitstekende combinatie vormen, analyseren vier geesteswetenschappers samen met het publiek elk een gedicht. Gaston Franssen is universitair docent Literaire cultuur, Henk van der Liet is hoogleraar Scandinavische taal en cultuur, Hanneke Stuit is universitair docent Literatuurwetenschap en Irene Zwiep is hoogleraar Hebreeuwse, Aramese en Syrische talen en culturen.

Artis Bibliotheek

Rondleiding

Datum donderdag 19 maart van 10.00 - 12.00 uur | Locatie Artis Bibliotheek Prijs € 12,- / € 8,- | Rondleider drs. Hans Mulder (conservator)

De bibliotheek van het Koninklijk Zoölogisch Genootschap ‘Natura Artis Magistra’, de huidige Artis Bibliotheek, werd in 1838 gesticht. De bibliotheek werd ontworpen door architect G.B. Salm en staat samen met het 19e-eeuwse bibliotheekinterieur op de rijksmonumentenlijst. De collectie is van groot belang voor het onderzoek naar de geschiedenis van de biologie en de zoölogie met werk van en over o.a. Aristoteles, Linnaeus, Buffon en Darwin.

Rondleidingen en themabijeenkomsten

Restauratie in beeld: met Anne van Grevenstein langs vier bijzondere locaties Rondleidingen Data donderdagen 22 januari, 26 februari en 26 maart van 15.00 - 16.30 uur en vrijdag 24 april van 11.00 - 16.00 uur | Locatie zie tekst | Prijs € 125,- / € 90,- | Rondleider prof. Anne van Grevenstein

In het najaar van 2014 stond de collegereeks Geschiedenis en ethiek van restauratie op het Illustere-Schoolprogramma. Dit voorjaar is het mogelijk om een aantal grote projecten die in deze reeks zijn besproken, met eigen ogen te aanschouwen. De begeleiding is in handen van prof. Anne van Grevenstein, zelf restaurator (geweest) bij deze locaties.

Donderdag 22 januari: Ateliergebouw van het Rijksmuseum en RCE, Amsterdam Donderdag 26 februari: Koninklijk Paleis Amsterdam Donderdag 26 maart: Rijksmuseum, Amsterdam Vrijdag 24 april: Rondleiding in Gent Een deel van de inkomsten komt ten goede aan het Studiefonds van de Stichting Restauratie Atelier Limburg.

Goed Fout

Tentoonstellingsbezoek met inleidende lezingen

Datum maandag 20 april van 14.00 - 16.00 uur | Locatie Museumcafé Bijzondere Collecties | Prijs € 15,- / € 12,- exclusief entreekosten voor de tentoonstelling (Museumkaart gratis) | Sprekers Cees de Jong, drs. Garrelt Verhoeven en dr. Claartje Wesselink

In het voorjaar presenteren de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, i.s.m. het Wim Crouwel Instituut, de tentoonstelling Goed Fout (april-september 2015). De tentoonstelling vertelt over grafische vormgeving en grafische vormgevers rond de meest extreme periode uit de moderne Nederlandse geschiedenis: de Tweede Wereldoorlog. Er wordt gefocust op de tegenstellingen die daaruit voorkwamen. In de moderne geschiedschrijving zijn we gewend geraakt om over WOII in termen van ‘goed’ en ‘fout’ te denken. De tentoonstelling laat dit zien in een aantal opposities. Aan beide kanten waren - artistiek en ideologisch gezien - zeer ‘goede’ en zeer ‘foute’ ontwerpers. Voordat u de tentoonstelling bezoekt luistert u naar drie wetenschappers die hierbij nauw betrokken zijn: Cees de Jong, Garrelt Verhoeven en Claartje Wesseling. Cees de Jong is de ontwerper van het boek en de tentoonstelling, Garrelt Verhoeven is hoofdconservator bij de Bijzondere Collecties en Claartje Wesseling is universitair docent Cultuurgeschiedenis van Europa.

07

08

Speciale collegereeksen Mediawijsheid

Interactieve colleges

Data woensdagen 11, 18 en 25 maart, 1, 8 en 15 april van 16.00 - 18.00 uur | Locatie Vondelzaal, Universiteitsbibliotheek, m.u.v. 8 april, dan vindt het college plaats in het Bungehuis, zaal 4.11 | Prijs € 150,- / € 105,- | Docent Nico Haasbroek

Hoe haal je het beste uit het media-aanbod, hoe scheid je het kaf van het koren? Hoe leer je tussen de regels door te lezen, het nieuws kritisch te bekijken en te interpreteren? Met andere woorden: hoe word je media-wijs en wellicht je eigen journalist? Journalistiek veteraan Nico Haasbroek (NOS Journaal en RTV Rijnmond) neemt de deelnemers mee op reis langs de oude en nieuwe media en stimuleert hen om de media af en toe met een korreltje zout te nemen. Van couch potato tot twitteraar, een cursus voor iedereen die geïnteresseerd is in de media. Van passief naar actief mediagebruik in zes spannende lessen over het journaal, de geschreven pers, het belang van boekenclubs, mediaverslaving en over actief mediagebruik.

Tsjechische literatuur: van Havel tot Kundera Open UvA-College | werkcolleges Data woens- en vrijdagen 4 februari - 25 maart van 11.00 - 13.00 uur | Locatie Bungehuis, zaal K.04 resp. K.05 | Prijs € 185,- / € 166,50 / gratis voor medewerkers | Docenten drs. Magda van Duijkeren-Hrabová, gastdocent dr. Eric Metz

De bewogen geschiedenis van Tsjecho-Slowakije na WOII heeft in kunst en literatuur tot intrigerende en vaak baanbrekende werken geleid. Centraal in deze collegereeks staan de ook internationaal invloedrijke auteurs Milan Kundera en Václav Havel. Beiden zijn actief in de stalinistische jaren 50 en leveren een grote bijdrage aan de culturele bloei van de jaren 60, die culmineert in de Praagse Lente van ‘68. Vanaf de jaren 70 worden ze tot de grote namen in de wereldliteratuur gerekend. In deze collegereeks verkent en analyseert u het werk van beide schrijvers en hun tijdgenoten onder de kundige leiding van prijswinnend docent Tsjechisch Magda van Duijkeren en gastdocent (en literatuur- en vertaalexpert) Eric Metz. Zij plaatsen Kundera’s en Havels werk in de culturele context van hun tijd - en zij bespreken naast literatuur ook relevante toneelstukken, films en visuele kunstwerken. De literaire teksten worden in de originele, Tsjechische versie gelezen. De deelnemers die geen Tsjechisch machtig zijn, lezen de teksten in vertaling.

Speciale collegereeksen

Gnostiek, magie en alchemie: De invloed van esoterie op de cultuurgeschiedenis Hoorcolleges

Data dinsdagen 3, 10, 17, 24, 31 maart en 7, 14, 21 april van 15.00 - 17.00 uur | Locatie Bungehuis, zaal 0.04 | Prijs € 150,- / € 105,- | Docent Joyce Pijnenburg

Zijn en waren magie, alchemie en gnostiek slechts randverschijnselen of juist hoofdrolspelers in de westerse cultuur? Hoewel ze door de heersende cultuur vaak ondergeschoven zijn, hebben ze wel degelijk veelvuldig een centrale rol gespeeld in de westerse geschiedenis. We vinden ze terug in het vroegste Christendom, in de kunst van de Renaissance, in de totstandkoming van de moderne wetenschap en in hedendaagse vormen van spiritualiteit. Zónder de historische invloed van gnostiek, magie en alchemie, die ook wel ‘esoterisch’ genoemd worden, zou de moderne wereld er volstrekt anders uit hebben gezien. In deze collegereeks van acht bijeenkomsten verkennen we deze drie componenten van de westerse cultuurgeschiedenis en scheppen we een overzicht over de sleutelmomenten waarop deze ‘andere’ culturele uitingen de koers van de geschiedenis mede bepaald hebben. Joyce Pijnenburg is gastonderzoeker en docent Religiestudies bij de leerstoelgroep Geschiedenis van Hermetische filosofie en verwante stromingen.

Géricault (1791-1824), een schilder op leven en dood Open UvA-College | hoorcolleges

Data woensdagen 4, 11, 18, 25 februari, 4, 11 en 18 maart van 10.00 - 12.00 uur of 14.00 - 16.00 uur | Locatie Lutherse Kerk, Aula van de UvA, Singel 411 | Prijs € 175,- / € 160,- / gratis voor medewerkers | Docenten prof. dr. Henk van Os, gastdocent dr. Arjan de Koomen

Nog steeds is de ontmoeting met Géricaults gigantische schilderij ‘Het Vlot van de Medusa’ een schokkende ervaring. Dat was het des te meer in 1819, toen Géricault het na jaren intensief werken had voltooid. Zoiets was nog nooit vertoond. Minder spectaculair, maar niet minder indringend en vernieuwend zijn de portretten van geesteszieken, die tot op de dag van vandaag kunstenaars als Marlene Dumas hebben geïnspireerd. Voor het eerst werd waanzin serieus genomen. In dit college wordt Géricaults oeuvre in zijn uniciteit een plaats gegeven in de bewogen (kunst)geschiedenis van Frankrijk rond 1800. Daarom zullen ook de belangrijkste schilders uit zijn tijd, van David tot Delacroix, de revue passeren. Henk van Os is universiteitshoogleraar van de Universiteit van Amsterdam.

09

10

Speciale collegereeksen

Hoogtepunten uit de naoorlogse literatuur

hoorcolleges

Data donderdagen 26 maart, 2, 9, 16, 23 en 30 april van 11.00 - 13.00 uur | Locatie Universiteitsbibliotheek Belle van Zuylenzaal, op 9 april vindt het college plaats in het Bungehuis, zaal 1.01 | Prijs € 150,- / € 105,- | Docent dr. Gerard Raat

Na de bevrijding doet een aantal jonge auteurs flink van zich spreken in de literatuur van Nederland en Vlaanderen. Hun namen worden inmiddels met hoofdletters geschreven in de geschiedenis van de Nederlandstalige literatuur en hun werk heeft een klassieke status verworven: steeds nieuwe generaties lezen en interpreteren het. In de collegereeks komen in zes wekelijkse bijeenkomsten evenzoveel literaire werken aan de orde: De avonden (1947) van Gerard Reve, Oeroeg (1948) van Hella S. Haasse, Het behouden huis (1952) van Willem Frederik Hermans, De Kapellekensbaan (1953) van Louis Paul Boon, Het stenen bruidsbed (1959) van Harry Mulisch en De verwondering (1962) van Hugo Claus. Doel van de reeks is het inzicht te verdiepen in deze werken, onder andere door de sporen te zoeken die de Tweede Wereldoorlog erin heeft nagelaten. Maar ook de verschuiving in de interpretatie krijgt aandacht en de relatie met het andere werk van de auteurs. Gerard Raat was als universitair (hoofd)docent Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam verbonden.

Brood alleen is niet genoeg: cultuur in de 19

e

eeuw | Colleges op locatie

Data woensdagen 1, 8, 15 en 22 april van 14.00 - 16.00 uur | Locaties zie tekst | Prijs € 150,- / € 105,- | Docenten prof. dr. Marita Mathijsen, met bijdragen van dr. Ben Rebe en prof. dr. Kees Zandvliet

De televisieserie De Gouden Eeuw van de NTR/VPRO met Hans Goedkoop als gids was een eclatant succes. In 2015 komt de 19e eeuw aan de beurt, in 13 afleveringen, opnieuw met Hans Goedkoop, onder de titel De IJzeren Eeuw. De politieke, economische en maatschappelijke ontwikkeling van Nederland staat daarin centraal. Onderwerpen als de (katholieke) emancipatie, de klassenstrijd en de vooruitgang in de wetenschap komen aan de orde met figuren als Lodewijk Napoleon, Samuel Sarphati, Abraham Kuyper en enkele groot-industriëlen of bankiers. Ook culturele onderwerpen komen aan bod, onder meer in een aflevering over Frederik van Eeden en een over Pierre Cuypers, de architect die het Rijksmuseum ontwierp. Juist die culturele geschiedenis van de 19e eeuw is het specialisme van prof. dr. Marita Mathijsen. Ze was betrokken bij de televisieserie en biedt als aanvulling vier colleges aan over de culturele omslag die zich in de 19e eeuw voltrok.

College 1 over toneel en muziek in De Kleine Komedie College 2 over schilderkunst in het Amsterdam Museum

Tussen 12.00 en 14.00 uur geeft samensteller van de tentoonstelling Kees Zandvliet rondleidingen College 3 over architectuur in De Burcht Gastspreker Ben Rebel

College 4 over letterkunde in de Dominucuskerk

Speciale collegereeksen

Grammaticale begrippen Hoor- en werkcolleges | Data maandagen 2, 9 en 16 februari, 2, 9 en 16 maart van 13.00 - 15.00 uur | Locatie Bungehuis, zaal 3.02 | Prijs € 150,- / € 105,- | Docent dr. Els Elffers Onderwerp, gezegde, bijwoordelijke bepaling… Al ongeveer 200 jaar leren we op school zinnen “ontleden” met behulp van o.a. deze begrippen. Zoals alles in de wetenschap, zijn ook deze begrippen eens door mensen bedacht en verder ontwikkeld. Hoe is dat gegaan? Hoe oud zijn zinsdeel-begrippen eigenlijk, wie hielden zich ermee bezig, en met welk doel precies? Hoe hielden de begrippen zich ondanks kritiek staande? Tijdens de colleges wordt dit stuk wetenschapsgeschiedenis nader bekeken, globaal en desgewenst in detail (toegespitst op bijv. één begrip) aan de hand van oudere en recente teksten. Els Elffers werkte aan de UvA als docent Nederlandse Taalkunde en heeft als belangrijkste onderzoeksterrein de geschiedenis van de taalwetenschap.

Highlights uit de klassieke literatuur Open UvA-College | hoorcolleges

Data maan- en woensdagen 2 februari - 27 mei van 15.00 - 17.00 uur | Locatie P.C. Hoofthuis, zaal 1.05 | Prijs € 210,- / € 189,- / gratis voor medewerkers | Docenten dr. Piet Gerbrandy en prof. dr. Irene de Jong

Dat de Griekse en Latijnse literatuur van de Oudheid een enorme invloed heeft gehad op de Europese cultuur van de Middeleeuwen tot nu toe, is geen geheim. Gelukkig is het niet nodig gedegen Grieks en Latijn te kennen om die literatuur te ontdekken, want ook in vertaling komt zij uitstekend tot haar recht. In tweemaal zeven colleges behandelen prof. dr. Irene de Jong (Grieks) en dr. Piet Gerbrandy (Latijn) een aantal hoogtepunten uit de literatuur van de klassieken. Voor het Grieks gaat het om, onder anderen, Homerus, Sappho en de Atheense tragedies, voor het Latijn om Vergilius, Tacitus en - op de grens van Oudheid en Middeleeuwen - Boëthius. De teksten worden in hun cultuurhistorisch kader geplaatst, en er wordt uitvoerig stilgestaan bij problemen die zich voordoen wanneer men de werken probeert te interpreteren. De collegereeks is geschikt voor wie zijn of haar kennis van de Oudheid wil opfrissen, maar ook voor wie er nog nooit mee in aanraking was gekomen.

11

12

Speciale collegereeksen

Heinrich Heine: Deutschland. Ein Wintermärchen Hoor- en werkcolleges Data woensdagen 4, 11, 18 februari, 4, 11 , 18, 25 maart, 1 april van 11.00 - 13.00 uur Locatie Vondelzaal, Universiteitsbibliotheek | Prijs € 150,- / € 105,- | Docent dr. Klaus Gille

Eind 1843 reisde Heinrich Heine, ziek van heimwee, vanuit zijn exil in Parijs naar Hamburg om daar onder meer zijn moeder en zijn uitgever Campe terug te zien. De literaire neerslag van deze reis is het satirische versepos Deutschland; Ein Wintermärchen van 1844. Heine, in Nederland vanwege zijn vroege teksten als romanticus gerecipieerd en daarmee gebagatelliseerd, is in zijn late teksten, naar zijn eigen woorden, een romantique défroqué, een renegaat van de romantiek die de motieven, technieken en onderwerpen van de literaire traditie gebruikt voor een moderne, politiek geëngageerde poëzie. Daarmee is het Wintermärchen niet alleen vanuit landeskundlich of historisch oogpunt interessant, maar ook in esthetisch opzicht boeiend. Onze lectuur van het Wintermärchen wordt begeleid door literaire teksten van Heine en andere auteurs. Voertaal is Nederlands en Heine’s tekst en andere documenten worden in het Duits gelezen. Duitstalige ‘Erläuterungen und Dokumente’ worden als commentaar gebruikt. Klaus Gille was universitair hoofddocent Duitse letterkunde aan de UvA.

Speciale collegereeksen

Het Runenschrift

Hoorcolleges en excursie

Data dinsdagen 10 en 17 februari, 3, 10 , 17 en 24 maart van 11.00 - 13.00 uur | Locatie Bungehuis, zaal H 3.02. Op 10 maart vindt het college plaats in Bungehuis, zaal K.03 | Prijs € 150,- / € 105,- | Docent prof. dr. Arend Quak

Het Runenschrift is het oudst bekende schrift van Noord-Europa. Het werd gebruikt door de Germaanse volkeren vanaf ongeveer de 3e eeuw tot de 16e of 17e eeuw. Het bestaat uit letters samengesteld uit meestal rechte en hoekige lijnen die gemakkelijk in bijvoorbeeld steen of hout kunnen worden gekrast. De term voor de wetenschappelijke bestudering van runenalfabetten, runeninscripties en hun geschiedenis, is runologie of runenkunde. Tijdens het laatste college worden de Bijzondere Collecties van de UvA bezocht en toont conservator drs. Klaas van der Hoek tekstdragers uit drie millennia die de geschiedenis van het schrift illustreren, van kleitabletten met spijkerschrift en middeleeuwse manuscripten tot 17e-eeuwse kalligrafie en hedendaagse letterontwerpen. Arend Quak was universitair hoofddocent Middeleeuwse Germaanse taal- en letterkunde aan de UvA en buitengewoon hoogleraar Oudgermaanse taal- en letterkunde aan de Universiteit Leiden.

Honorary Fellowship Pierre Audi

Lezingen

In december 2013 is Pierre Audi naar aanleiding van zijn 25-jarig jubileum als artistiek directeur van De Nationale Opera benoemd tot Honorary Fellow Muziektheater bij de opleiding Theaterwetenschap. De Faculteit der Geesteswetenschappen en De Nationale Opera bevorderen zo de aandacht voor muziektheater in universitair onderwijs en onderzoek. Het startschot is in juni jl. gegeven met zijn eerste lezing Why Bother? The Irresistible Paths of Music Theatre. Audi keerde daarbij terug naar zijn eerste ervaringen met muziektheater en schetste zijn reis naar het punt waarop hij nu is aanbeland: een groot en zeer ervaren regisseur met professionele missie. In het voorjaar van 2015 organiseert Audi een aantal lezingen, waarin hijzelf of gastsprekers aan het woord komen. Cruciale aspecten van opera en muziektheater, zoals de presentie van de stem, ruimte en scenografie, de relatie tussen tekst en beeld, etc. vormen daarvan het onderwerp. Meer informatie en de precieze data zijn binnenkort te vinden op www.is.uva.nl.

13

14

Open UvA-Colleges tweede semester 2014 - 2015 Kunst-, religie- en cultuurwetenschappen Cultuur en samenleving blok 1 | € 185,- / € 166,50

De late Rembrandt

blok 1 | € 185,- / € 166,50

Open UvA-Colleges Tenzij anders vermeld zijn de genoemde reeksen hoorcolleges. Volledige inhoudsbeschrijvingen en het inschrijfformulier vindt u op www.is.uva.nl. Inschrijven kan tot uiterlijk 10 januari.

Hollandse kunst in de Gouden Eeuw blok 1 | € 185,- / € 166,50

Hoofdstromingen Middeleeuwse kunst 2 blok 1 | € 185,- / € 166,50

Hoofdstukken informatierecht blok 2 | € 135,- / € 121,50

Iconografie & Interpretatie blok 2 | € 185,- / € 166,50

Het kortingstarief achter de schuine streep geldt voor AUVleden. UvA-medewerkers mogen de colleges gratis volgen (zie voor de voorwaarden www.is.uva.nl onder Open UvAColleges.

Iconografie in Oost en West blok 1 | € 185,- / € 166,50

Inleiding auteursrecht blok 1 | € 135,- / € 121,50

Tweede semester maandag 2 februari - vrijdag 26 juni

Inleiding in de kunstgeschiedenis III

Blok 1 Blok 2 Blok 3

Islam I

Collegevrij: Goede Vrijdag Tweede Paasdag Koningsdag Dag van de Arbeid Bevrijdingsdag Hemelvaart Tweede Pinksterdag

2 februari - 27 maart 30 maart - 29 mei 1 - 26 juni

blok 1 | € 185,- / € 166,50 blok 1 | € 185,- / € 166,50

Jatwerk

blok 2 | € 185,- / € 166,50 vrijdag 3 april maandag 6 april maandag 27 april vrijdag 1 mei dinsdag 5 mei donderdag 14 mei maandag 25 mei

Parijs-excursie

blok 3 | € 185,- / € 166,50

Vrouwen en kunst

blok 2 | € 185,- / € 166,50

Verzamelen. Van rariteitenkabinet tot staatsmuseum blok 2 | € 185,- / € 166,50

Mediastudies

Neerlandistiek

Journalistieke cultuur in Nederland

Caraïbische letteren

Media activism

De literariteit van historische teksten

blok 1 | € 135,- / € 121,50

blok 1 en 2 | prijs nnb

blok 1-2 | € 210,- / € 189,-

blok 1-2 | € 135,- / € 121,50

15

Geschiedenis, archeologie en regiostudies Eurocentrism: History, Identity, White Man’s Burden

blok 2 | € 210,- / € 189,-

Fantastische vindplaatsen blok 1 | € 185,- / € 166,50

Intellectual History: Modernity and the Legacy of the Enlightenment (1750 - 1960) blok 1 en 2 | € 210,- / € 189,-

Nieuwe geschiedenis blok 1 | € 210,- / € 189,-

Nieuwste geschiedenis blok 2 | € 185,- / € 166,50

Wereldgeschiedenis blok 1 | € 185,- / € 166,50

Taal- en letterkunde Arabische cultuur, islamitische beschaving (1600-heden) blok 1 | € 135,- / € 121,50

Cultuurkunde 2: Nieuwgriekse geschiedenis blok 1 | € 210,- / € 189,-

Esperanto

blok 1 | € 210,- / € 189,-

Grote denkers

blok 1 | € 210,- / € 189,-

Hettitisch 1: Inleiding in taal en schrift blok 1 | € 210,- / € 189,-

Hettitisch 2

(ingangseis: Hettitisch 1) blok 1 | € 210,- / € 189,-

Hettitische cultuurgeschiedenis blok 1 | € 210,- / € 189,-

Inleiding Slavische taalkunde blok 2 | € 185,- / € 166,50

Premoderne joodse cultuur blok 1 | € 210,- / € 189,-

Wijsbegeerte

Taalvaardigheid Catalaans 2 blok 1 | € 210,- / € 189,-

Thomas More college 2

Polish Literature: Between Warsaw, Vilnius and Kyiv: Multi-Ethnicity as a Way of Life & Strife blok 1 | € 185,- / € 166,50 Russian literature: Classics of the 19th Century blok 1 | € 185,- / € 166,50 Servische/Kroatische literatuur van de 19 e eeuw: blik op het westen

Torah en Filosofie

Taalvaardigheid Russisch 1A

Wetenschapsfilosofie

Taalvaardigheid Russisch 2

Geschiedenis van de filosofie blok 1 en 2 | € 210,- / € 189,-

Inleiding cultuurfilosofie

blok 1 | € 185,- / € 166,50

Theoretische filosofie

blok 1 en 2 | € 210,- / € 189,-

blok 1 en 2 | € 210,- / € 189,-

blok 1 en 2 | € 185,- / € 166,50 blok 1 en 2 | € 210,- / € 189,-

blok 1 | € 185,- / € 166,50 blok 1 | € 210,- / € 189,-

blok 1 en 2 | € 210,- / € 189,-

16

ABC - Academische BoekenClub UvA

Data donderdagavonden van 17.30 - 19.00 uur, inloop vanaf 17.00 uur | Locatie Amsterdamse Academische Club, Oudezijds Achterburgwal 235 | Prijs kosteloos, aanmelden verplicht. Aansluitend kan gebruik gemaakt worden van de clubschotel à € 15,- (leden AAC ontvangen 15% korting)

Steeds meer lezers verenigen zich in boeken- of leesclubs. In navolging daarvan presenteren de Illustere School en de Amsterdamse Academische Club dit jaar samen de Academische Boekenclub (ABC). Net als bij de keukentafelboekenclubs, is steeds één boek het uitgangspunt en staat er wijn op tafel. Het favoriete boek van een van de aanwezigen is het uitgangspunt. De avond wordt geleid door Niña Weijers, alumnus van de UvA en inmiddels zelf auteur. Samen met een wetenschapper die zich professioneel met literatuur bezighoudt leidt zij een gepassioneerde avond over een boek. Vooraf ontvangt u een aantal vragen en aandachtspunten over het boek, om tijdens het lezen in de gaten te houden. Tijdens de bijeenkomsten zal de ‘eigenaar’ van het boek een betoog houden, wordt (in groepjes) over het boek gesproken en gediscussieerd en komen vragen van deelnemers aan bod. Na afloop kunt u blijven eten. De clubschotel die geserveerd wordt kost € 15,-.

Bijeenkomsten in het voorjaar van 2015 Donderdag 15 januari

Pnin van Vladimir Nabokov met prof. dr. Joep Leerssen

Donderdag 9 april

Oblomov van Ivan Gontsjarov met prof. dr. Ellen Rutten

Vervolg bijeenkomsten Op donderdag 11 juni en 17 september zijn ook twee bijeenkomsten gepland. Op die avonden zullen prof. dr. Thomas Vaessens en dr. Joyce Goggin een favoriet boek presenteren.

Aan- en afmelden en meer informatie Als u erbij wilt zijn, kunt u zich aanmelden via de website www.is.uva.nl/abc. Mocht u zich hebben aangemeld, maar toch besluiten niet te komen, wordt u verzocht zich af te melden. Zo krijgen andere geïnteresseerden ook nog een kans.

Lezingen en debatten Lezingen en debatten in SPUI25 Academisch-cultureel centrum SPUI25 is een podium waar actuele onderwerpen vanuit diverse hoeken op academisch niveau worden bediscussieerd en beschouwd. Als partner van SPUI25 organiseert de Faculteit der Geesteswetenschappen er jaarlijks ruim 40 debatten en lezingen.

Geesteswetenschappen presenteert... Serie lunchlezingen waarin jonge wetenschappers die aan het begin van hun academische loopbaan staan hun onderzoek presenteren. De lezingen vinden plaats op donderdagmiddagen van 13.15 - 13.50 uur. Donderdag 5 maart Donderdag 2 april Donderdag 21 mei

dr. Claartje Wesselink over de Nederlandse kunstwereld en (beeldend) kunstenaars in interbellum, oorlog en wederopbouw. Jasmin Pfeifer (MA) over de wijze waarop de aangeboren auditieve afwijking amuse de perceptie van taal beïnvloed. dr. Bram Mellink over de opbouw van de Nederlandse verzorgingsstaat tijdens het interbellum en hoe het denkbaar werd dat de Nederlandse overheid op grote schaal sociaal-economisch zou gaan ingrijpen in het leven van haar burgers.

Bijzondere Lezingen Bijzonder hoogleraren van de Faculteit der Geesteswetenschappen vertellen over hun onderzoek en de stichting of instelling die hun leerstoel heeft gevestigd. De lezingen vinden plaats op donderdagmiddagen van 17.15 - 18.15 uur. Donderdag 19 februari Donderdag 12 maart Donderdag 9 april

prof. dr. Emile Schrijver, bijzonder hoogleraar Geschiedenis van het Joodse boek vanwege het Amsterdams Universiteitsfonds. prof. dr. Erik de Jong, bijzonder hoogleraar Cultuur, landschap en natuur vanwege de Stichting Natura Artis Magistra in samenwerking met het Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst. prof. dr. Luiza Bialasiewicz, hoogleraar Internationale relaties van de Europese Unie (Jean Monnet leerstoel).

Nieuwsbericht Uitgelicht Geesteswetenschappers debatteren over actuele onderwerpen. De debatten vinden plaats op een doordeweekse avond van 20.00 - 21.30 uur. Donderdag 20 november Debat over nieuw nationalisme. Sprekers zijn o.a. prof. dr. Joep Leerssen, prof. dr. Jan Willem Duyvendak en dr. Jan Rock. Donderdag 29 januari Debat over succesfactoren voor bibliotheken. Met bijdragen van o.a. prof. dr. Frank Huysmans, drs. Steph Scholten en drs. Maria Heijne.

Kijk voor het actuele programma onder Lezingen en debatten op www.is.uva.nl/publieksbijeenkomsten.

Aanmelden en meer informatie over de bijeenkomsten in SPUI25 Aanmelden voor bijeenkomsten in SPUI25 kan een maand voor aanvang van de bijeenkomst via de website www.spui25.nl. Zoek de betreffende lezing op de site, klik op de link aanmelden en vul het inschrijfformulier in. Aanmelden is gratis maar niet vrijblijvend.

17

18

Meer informatie en inschrijven

FGw-nieuws Inschrijven

Op de website van de Illustere School vindt u uitgebreide beschrijvingen en programma’s van de bijeenkomsten die in deze brochure zijn opgenomen. Ook de actuele roosterinformatie van de Open UvA-Colleges is daarop te vinden. • Inschrijven voor Open UvA-Colleges kan tot uiterlijk 10 januari op www.is.uva.nl/publieksbijeenkomsten • Inschrijven voor lezingen en debatten in SPUI25 kan vanaf een maand voor aanvang op www.spui25.nl • Inschrijven voor speciale collegereeksen, themabijeenkomsten en rondleiding kan tot kort voor aanvang van de bijeenkomst op www.is.uva.nl/publieksbijeenkomsten Mocht u problemen hebben met inschrijven, bel of mail dan met de Illustere School, [email protected] of 020 525 4594.

Over deze faculteit De Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) van de UvA is een brede faculteit met zowel gevestigde disciplines - zoals vreemde talen, Nederlands, geschiedenis, de kunstwetenschappen, archeologie, religiestudies en wijsbegeerte - als jonge, pionierende vakgebieden - zoals nieuwe media, Digital Humanities, conservering en restauratie. Recentelijk is het onderzoek gereorganiseerd om flexibeler nieuwe ontwikkelingen de ruimte te geven. Zo zijn er speerpunten in het onderzoek geformuleerd: Digital Humanities en Creative Industries. Amsterdam en de FGw hebben sterke banden. Wetenschappers zijn partners in publieke debatten en maken deel uit van allerlei commissies in de culturele sector en lokale (semi) publieke overheid. De faculteit is een prominente partner in het academisch-cultureel centrum SPUI25. Nieuws van de FGw vindt u op www.uva.nl/over-de-uva onder het kopje Faculteiten en op www.uva.nl/nieuws-agenda.

19

Allard Pierson Museum www.allardpiersonmuseum.nl Amsterdamse Academische Club www.aac.uva.nl Amsterdam Museum www.amsterdammuseum.nl Amsterdamse Universiteits-Vereniging (AUV) www.uva-alumni.nl/auv Bijzondere Collecties www.bijzonderecollecties.uva.nl De Burcht www.deburcht.nl De Kleine Komedie www.dekleinekomedie.nl Dominicuskerk www.dominicusamsterdam.nl Faculteit der Geesteswetenschappen www.uva.nl/over-de-uva > Nieuws-agenda www.uva.nl/nieuws-agenda Illustere School www.is.uva.nl Instituut voor Interdisciplinaire studies (IIS) www.iis.uva.nl Koninklijk Paleis Amsterdam www.paleisamsterdam.nl OUC’s van andere faculteiten www.uva.nl/onderwijs/overig-onderwijs/open-uva-colleges-en-cursussen Rijksmuseum Amsterdam www.rijksmuseum.nl Roosterwebsite UvA www.rooster.uva.nl SPUI25 www.spui25.nl Studiegids UvA www.studiegids.uva.nl

Adressen

Belangrijke webadressen

www.is.uva.nl