Lokaal Sociaal Beleidsplan Leuven

Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 Leuven Goedgekeurd door de Raad voor Maatschappelijk Welzijn van Leuven op 15 november 2007 Goedgekeurd door de gemeenteraad van stad Leuven op 26 november 2007

stad Leuven dienst welzijn Boekhandelstraat 9 3000 Leuven tel. 016 21 17 85 e-mail: [email protected] www.leuven.be/welzijn

OCMW Leuven secretariaat Andreas Vesaliusstraat 47 3000 Leuven tel. 016 24 80 11 e-mail: [email protected] www.ocmw-leuven.be

CAW Regio Leuven CAW-huis Redingenstraat 6 3000 Leuven tel: 016 21 01 00 e-mail: [email protected] www.cawleuven.be

inhoudsopgave inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 3 inleiding .................................................................................................................................................. 6 Leuven in cijfers en op kaart.................................................................................................................. 8 1.

bevolking: een groeiende stad................................................................................................... 8 aangroei door een hoog geboortecijfer ............................................................................................ 8 stadsvlucht van jonge gezinnen met kinderen ................................................................................. 8 lage groene en grijze druk ............................................................................................................... 9 veel alleenstaanden, weinig oudere en éénoudergezinnen ............................................................ 10 groot aantal verschillende nationaliteiten ...................................................................................... 11 Romzigeuners en voyageurs.......................................................................................................... 11

2.

een rijke maar gedualiseerde stad.......................................................................................... 12 hoog gemiddeld belastbaar inkomen ............................................................................................. 12 grote inkomensverschillen............................................................................................................. 12 hoog aantal leefloon- en leefgeldgerechtigden.............................................................................. 13 lichte daling van overmatige schuldenlast..................................................................................... 14 kinderen en jongeren ..................................................................................................................... 14 ouderen .......................................................................................................................................... 15 personen met een handicap............................................................................................................ 15 nationaliteit.................................................................................................................................... 16

3.

vele jobs in Leuven worden niet ingenomen door Leuvenaars ........................................... 16 hoge werkgelegenheidsgraad in een economisch beslissingscentrum........................................... 16 op hooggeschoolden gerichte economie........................................................................................ 17 hoge werkloosheidsgraad met stijgend aandeel langdurige werkloosheid .................................... 18 veel hooggeschoolde werklozen.................................................................................................... 18 hoge jeugdwerkloosheid................................................................................................................ 19 nationaliteit.................................................................................................................................... 19 kinderopvang ................................................................................................................................. 20

4.

sociale zekerheid, gezondheid en bijstand............................................................................. 21 hoog aandeel jongeren in de bijzondere jeugdbijstand.................................................................. 21 ouderen en (verwachte) interne vergrijzing................................................................................... 22 aanbod voorzieningen voor ouderen ............................................................................................. 23 hoog aandeel personen met een handicap ..................................................................................... 25 mantelzorg staat onder druk .......................................................................................................... 25 hoge realisatie gezinszorg ............................................................................................................. 26 sociale kaart en werkingsgebieden ................................................................................................ 27 gevangenis ..................................................................................................................................... 29

5.

een dure stad om te wonen...................................................................................................... 29 hoge huur- en koopprijzen............................................................................................................. 29 zeer grote kamermarkt................................................................................................................... 31 groot aanbod van sociale woningen, maar met een aanzienlijke wachtlijst .................................. 31 kwaliteit van de woningen............................................................................................................. 33 sociale verhuurkantoren ................................................................................................................ 34

Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013

3

6.

een gezond leefmilieu............................................................................................................... 34 grote gebieden met zeer waardevolle natuur ................................................................................. 34 bereikbaar openbaar buurtgroen .................................................................................................... 35 veel Leuvense scholen met aandacht voor milieuzorg .................................................................. 36 een nette stad ................................................................................................................................. 37

7.

een stad met veel kansen op culturele en maatschappelijke ontplooiing............................ 38 groot aantal amateurgezelschappen............................................................................................... 38 een rijk cultureel aanbod ............................................................................................................... 38 hoge cultuurparticipatie ................................................................................................................. 38 hoge passieve en actieve sportparticipatie..................................................................................... 39 veel Leuvenaars zijn actief in het verenigingsleven...................................................................... 39 tevredenheid over de kansen op maatschappelijke en culturele ontplooiing................................. 40

8.

een groot onderwijsaanbod..................................................................................................... 41 onderwijsstad................................................................................................................................. 41 levenslang leren............................................................................................................................. 42 gelijke kansen in het basisonderwijs ............................................................................................. 43 anderstalige nieuwkomers ............................................................................................................. 45 Romzigeuners en voyageurs.......................................................................................................... 45 weinig schoolse achterstand .......................................................................................................... 45 weinig spijbelgedrag, behalve voor het deeltijds onderwijs.......................................................... 46 lokaal overlegplatform .................................................................................................................. 47 centra voor leerlingbegeleiding ..................................................................................................... 47

kwalitatieve omgevingsanalyse ............................................................................................................ 48 1.

wat we meenemen uit de inspraakronde van het vorige beleidsplan.................................. 48 durf ruimer te focussen dan enkel welzijn..................................................................................... 48 m.b.t. tot de vormelijke aspecten................................................................................................... 48 werk aan een breed draagvlak ....................................................................................................... 48 hou het aanbod dicht bij de bevolking........................................................................................... 49 zicht krijgen op structurele welzijnsnoden .................................................................................... 49

2.

wat we meenemen uit de sociale stadsgesprekken................................................................ 49 de rol van vrijwilligers .................................................................................................................. 49 drempels naar de hulpen dienstverlening .................................................................................... 51 klantvriendelijkheid en klantgerichtheid ....................................................................................... 53 cultuurparticipatie.......................................................................................................................... 55 vergrijzing ..................................................................................................................................... 57 wijkgerichte werking..................................................................................................................... 58 wonen ............................................................................................................................................ 59

3.

een analyse door medewerkers............................................................................................... 61 sociale grondrechten...................................................................................................................... 61 werken aan verbinding als leidraad voor een vernieuwde solidariteit........................................... 65

geïntegreerde visie ................................................................................................................................ 70 ter inleiding ...................................................................................................................................... 70 1.

onze missie................................................................................................................................ 70

2.

onze visie op beleid en dienstverlening .................................................................................. 70

3.

onze visie op de gebruikers van de dienstverlening.............................................................. 71

4.

onze visie op de medewerkers................................................................................................. 71


4

5.

onze visie op samenwerking.................................................................................................... 71

6.

onze visie op het lokaal sociaal beleid .................................................................................... 72

meerjarenplan....................................................................................................................................... 73 1.

gemeenschappelijke doelstellingen stad - OCMW - CAW .................................................. 73 vier gemeenschappelijke strategische doelstellingen .................................................................... 73 worden vertaald in 10 acties .......................................................................................................... 73

2.

doelstellingen van de lokale overheid .................................................................................... 77 recht op arbeid ............................................................................................................................... 77 recht op sociale zekerheid, gezondheid en bijstand....................................................................... 79 recht op wonen .............................................................................................................................. 82 recht op een gezond leefmilieu...................................................................................................... 84 recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing ...................................................................... 86 recht op onderwijs ......................................................................................................................... 87 werken aan verbinding .................................................................................................................. 88

taakverdeling en werkafspraken .......................................................................................................... 91 1.

afspraken over de realisatie van het sociaal huis.................................................................. 91

2.

afspraken i.v.m. het opstellen en uitvoeren van het lokaal sociaal beleid .......................... 91

3.

afspraken i.v.m. de organisatie van een toereikende sociale dienstverlening .................... 92 afspraken tussen de stad en het OCMW........................................................................................ 92 rol van CAW Regio Leuven .......................................................................................................... 93

betrokkenheid en ontwikkeling ............................................................................................................ 94 sectorale plannen.................................................................................................................................. 95 kinderopvang ................................................................................................................................. 95 seniorenbeleidsplan ....................................................................................................................... 98 bijlagen................................................................................................................................................ 104 goedkeuring door de raad voor maatschappelijk welzijn ............................................................ 104 goedkeuring door de gemeenteraad............................................................................................. 107 advies van de stedelijke adviesraad kinderopvang ...................................................................... 109


5

inleiding Op 22 mei 2004 trad het decreet over lokaal sociaal beleid in werking. Met dit decreet wil de Vlaamse regering op lokaal niveau komen tot een beter afgestemde en meer toegankelijke sociale dienstverlening. Om dit te realiseren moeten de steden en gemeenten samen met het OCMW een lokaal sociaal beleidsplan opstellen voor de periode 2008-2013. Het lokaal sociaal beleid is volgens dit decreet het geheel van de beleidsbepalingen en acties van het lokaal bestuur en de acties van lokale actoren, met het oog op het garanderen van de toegang van elke burger tot de zes economische, sociale en culturele rechten, vastgelegd in artikel 23 en artikel 24, §3, van de Grondwet. Naast deze zes grondrechten wordt in verschillende gesprekken en analyses door inwoners, verenigingen, organisaties en medewerkers, steeds gewezen op het belang van verbinding tussen de inwoners. Onze stad kan bestaande en nieuwe vormen van solidariteit aanmoedigen door diverse verbindingen te bevorderen: tussen de inwoners van een wijk, tussen inwoners en gebruikers van de stad, tussen dominante en meer uitgesloten groepen en tussen de diverse stedelijke (sub)culturen. Binnen dit lokaal sociaal beleidsplan gaat dan ook specifieke aandacht naar ‘verbinding’. In Leuven kozen stad en OCMW ervoor om van in de beginfase een derde partner te betrekken, namelijk het CAW Regio Leuven. Deze 3 organisaties hebben immers grotendeels dezelfde uitgangspositie: een eerstelijns diensten hulpverlening over een breed spectrum, gericht op de brede bevolking. Overigens werd in Leuven het decreet niet afgewacht om uit de startblokken te schieten. Reeds midden 2002 startten medewerkers van OCMW, stad en CAW een werkgroep op, om samen de dienstverlening aan de burger te verbeteren. Deze werkgroep, die na verloop van tijd versterking kreeg van de OCMW-voorzitter en de schepen van sociale zaken, zou zich vanaf 2003 vooral toeleggen op het uitwerken van het lokaal sociaal beleidsplan. Aan dit decreet is geen enkele vorm van Vlaamse subsidie verbonden. Dit weerhoudt er ons echter niet van om deze materie naar waarde te schatten en zeer ruim te implementeren in onze werking. In het eerste deel, de kwantitatieve omgevingsanalyse, schetsen we Leuven eerst kort op het vlak van demografie en inkomensverdeling. Daarna geven we een beeld van Leuven via de 6 grondrechten: • recht op arbeid • recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand • recht op behoorlijke huisvesting • recht op een gezond leefmilieu • recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing • recht op onderwijs Het tweede deel bestaat uit een kwalitatieve omgevingsanalyse. In dit deel blikken we terug op de inspraak en voorstellingen die georganiseerd werden in de loop van 2005, voor het lokaal sociaal beleidsplan 2006-2007. Hier worden ook de belangrijkste conclusies opgenomen van de verschillende Leuvense sociale stadsgesprekken, georganiseerd rond de thema’s vrijwilligers, drempels naar de hulpen dienstverlening, klantvriendelijkheid en klantgerichtheid, cultuurparticipatie, vergrijzing, wijkgerichte werking en wonen in Leuven. Tenslotte komen de belangrijkste bevindingen van verschillende medewerkers van stad, OCMW en CAW aan bod, gegroepeerd rond de concepten “sociale grondrechten” en “verbinding”. Vervolgens wordt in het derde deel de visie weergegeven van de stad Leuven, OCMW en CAW. Visie op hoe iedereen het recht op welzijn te garanderen, en op hoe de partners ernaar streven dat elke Leuvenaar op een gepaste manier gebruik kan maken van dit recht. In dit deel wordt ook geschetst hoe het lokaal sociaal beleidsplan wordt afgestemd op andere beleids- en sectorale plannen.


6

In het vierde deel worden eerst de vier gemeenschappelijke strategische doelstellingen van de partners weergegeven, vertaald in tien acties. Vervolgens volgen de verschillende doelstellingen en acties van de lokale overheid rond het waarborgen van de sociale grondrechten en het bevorderen van verbinding. Deel 5 schetst de taakafspraken tussen de partners over de realisatie van het sociaal huis, het opstellen en uitvoeren van het lokaal sociaal beleid en de organisatie van een toereikende sociale dienstverlening. In de laatste delen komen respectievelijk de betrokkenheid van burgers en sociale organisaties, de ontwikkeling ten opzichte van het lokaal sociaal beleidsplan 2006-2007 en de sectorale plannen die decretaal onder het lokaal sociaal beleidsplan vallen, aan bod.

Denise Vandevoort

Erik Vanderheiden

Marleen Geirnaert

schepen van cultuur, sociale zaken, gelijke kansen en studentenzaken stad Leuven

voorzitter OCMW Leuven

directeur CAW regio Leuven


7

Leuven in cijfers en op kaart In dit eerste deel van de omgevingsanalyse schetsen we Leuven eerst kort op het vlak van demografie en inkomensverdeling. Daarna geven we een beeld van Leuven via de 6 grondrechten: • recht op arbeid • recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand • recht op behoorlijke huisvesting • recht op een gezond leefmilieu • recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing • recht op onderwijs

1. bevolking: een groeiende stad aangroei door een hoog geboortecijfer Leuven telde op 1 januari 2007 91.933 inwoners, en is daarmee in Vlaanderen de 4de stad na Antwerpen, Gent en Brugge. Leuven is bovendien een groeiende stad: tussen 1990 en 2006 nam het aantal inwoners toe met ruim 5.500. En als we de bevolkingsprojecties van de studiedienst van de Vlaamse regering mogen geloven zal het inwonertal van Leuven nog stijgen tot bijna 97.000 in 2025. Op basis van de bovenstaande cijfers lijkt de stadsvlucht gekeerd. De realiteit is echter minder rooskleurig. De aangroei van de Leuvense bevolking van de afgelopen jaren wordt immers voor een groot stuk verklaard door het natuurlijk accres: het aantal geboorten min het aantal overlijdens. Wanneer we kijken naar het migratiesaldo (het aantal inwijkingen min het aantal uitwijkingen) krijgen we een ander plaatje. Tabel 1 -evolutie van het natuurlijk accres en het migratiesaldo. 2000 2001 277 274 natuurlijk accres 212 200 migratiesaldo bron: dienst bevolking stad Leuven

2002 308 829

2003 358 -1.032

2004 308 -256

2005 454 -65

2006 501 426

Enkele demografische verschijnselen zijn echter typisch voor Leuven en verduidelijken de migratiestromen in de bovenstaande cijfers. Leuven kent een grote interne en externe woonmobiliteit: zowel de inwijkingcijfers als uitwijkingscijfers schommelen de laatste 10 jaar tussen 5.700 en 7.800. Hierdoor wordt jaarlijks zo’n 7 % van de bevolking vervangen, terwijl het natuurlijk vervangingstempo op 1 % ligt. Achter het migratiesaldo schuilt dan ook een complexe en zeer dynamische realiteit, die onder andere te maken heeft met de aanwezigheid van een zeer sterk uitgebouwd hoger onderwijs (zie pagina 41) en met de tewerkstellingsmogelijkheden voor pas afgestudeerden in Leuven (zie pagina’s 17 en 18). Deze jonge, vaak goed opgeleide instromers beschouwen Leuven dikwijls als de start van een beroepsloopbaan en als een stapje naar een wooncarrière die vaak buiten de stad eindigt. Dit heeft uiteraard ook invloed op de cijfers rond de stadsvlucht van jonge gezinnen met kinderen.

stadsvlucht van jonge gezinnen met kinderen Als we kijken naar de details per leeftijdscategorie zien we dat er een grote immigratie is van jongeren: vooral personen in de leeftijdscategorie 18-24 jaar trekken naar de stad, in mindere mate ook


8

de 25- tot 29-jarigen. Opvallend is het migratiesaldo per 1.000 inwoners op de leeftijd van 30-39 jaar en 0-9 jaar: de jonge gezinnen met kinderen. De negatieve scores wijzen op een verlies van deze bevolkingscategorie. Figuur 1 – het verschil tussen de in- en uitwijking (°/°°) in verschillende leeftijdscategorieën per 3 jaar 1995-1997

1998-2000

2001-2003

+ 75

je n

j 55 -7 4

&

09

j

j 30 -3 9

25 -2 9

18 -2 4

j

140 120 100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60

bron: stadsmonitor

Ondanks het hoge geboortecijfer heeft Leuven door deze selectieve stadsvlucht een laag aandeel jongeren tussen 0 en 20 jaar. Het hoge geboortecijfer in de stad blijkt uit de categorie 0-2 jarigen. Tabel 2 – minderjarigen volgens leeftijd op 01-01-2006 0-2 jaar

Leuven Arr. Leuven

3-5 jaar

6-11 jaar

12-17 jaar

0-17 jaar

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

3.325

3,7

2.645

2,9

4.978

5,5

4.935

5,4

15.883

17,5

14.995

3,2

14.511

3,1

30.225

6,5

31.302

6,7

91.033

19,4

214.013

20,5

1.205.674

20,0

Vlaams-Brabant

33.345 3,2 33.985 3,3 71.790 6,9 74.893 7,2 Vlaamse Gewest 184.149 3,0 188.822 3,1 403.527 6,7 429.176 7,1 * t.o.v. de totale bevolking bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Informatiecentrum WVG, Vlaamse Gemeenschap

lage groene en grijze druk Door het lage aandeel jongeren tussen 0 en 20 jaar is er bijgevolg een lage groene druk. Door het hoge aandeel inwoners op beroepsactieve leeftijd (20-60 jaar) is er ook een lage grijze druk. Tabel 3 – globale leeftijdsverdeling op 01-01-2006 jongeren (0-19) aantal

%*

beroepsactieve leeftijd (20-59) aantal %*

ouderen (60+) aantal

%*

Leuven Arr. Leuven

17.771 101.214

19,6 21,6

53.888 260.993

59,4 55,8

19.047 105.918

21,0 22,6

Vlaams-Brabant

237.602

22,8

571.304

54,7

235.227

22,5

1.398.015

23,0

1.348.899 22,2 3.331.686 54,8 Vlaamse Gewest * t.o.v. de totale bevolking bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – NIS, FOD Economie - Ecodata


9

De onderstaande tabel geeft een beeld van de vergrijzing, nu en in de toekomst. Zitten de cijfers van 2005 nog rond een vijfde 60-plussers op de bevolking van het Vlaamse Gewest, in 2025 zullen ze bijna een derde van de bevolking uitmaken. Voor Leuven wordt in 2025 echter een lagere stijging voorspeld, waardoor de stad minder dan een vierde 60-plussers zal tellen. Tabel 4 – vergrijzing 2000-2025 60+ 2000

60+ 2005

60+ 2010

60+ 2025

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

Leuven Arr. Leuven

19.300 100.287

21,9 22,0

18.970 104.370

21,1 22,4

19.214 113.046

20,7 23,9

23.426 148.263

24,2 30,9

Vlaams-Brabant

223.455

22,0

232.102

22,4

251.096

23,8

329.225

30,6

1.316.767 22,2 1.377.529 22,8 1.501.220 24,5 1.957.479 31,5 Vlaamse Gewest * t.o.v. de totale bevolking bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaamse Gemeenschap, Informatiecentrum WVG, update MIRA bevolkingsprojecties 2005

veel alleenstaanden, weinig oudere en éénoudergezinnen In 2005 bestond 46 % van de gezinnen uit alleenstaanden. Dit percentage ligt een stuk hoger dan het gemiddelde in Vlaanderen (29 %). In de binnenstad loopt dit percentage nog op (63,9 % in 2000). Dit is belangrijk omdat alleenstaanden een groter risico lopen om in kansarmoede te verzeilen. Het aantal alleenstaande moeders met kinderen steeg van 2.093 in 1997 tot 2.302 in 2004, het aantal alleenstaande vaders steeg in dezelfde periode van 392 naar 428. Hiermee bestaat zo’n 6,3 % van de gezinnen uit een alleenstaande ouder met kinderen (tegenover 7,2 % in Vlaanderen). Voor zelfstandig wonende ouderen zijn het aandeel huishoudens met een referentiepersoon van 60 jaar of ouder, een indicatie. In Leuven is dit aandeel huishoudens relatief laag. Toestand 01/01/2006

Huishoudens met referentiepersoon van 60 jaar of ouder

% op totaal aantal huishoudens > 37 35 - 37

Londerzeel

34 - 35 33 - 34 Opwijk

< 33

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Asse

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenberg

Kortenaken Leuven

Glabbeek Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren Lennik SintPietersLeeuw

Galmaarden

Herne

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen

Drogenbos Huldenberg Hoegaarden

Linkebeek Beersel

Pepingen

Bever

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Boortmeerbeek

Vilvoorde Steenokkerzeel Affligem

ScherpenheuvelZichem

Aarschot Zemst

Meise Merchtem

Begijnendijk Tremelo

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: NIS, via Ecodata

Dienst welzijn en gezondheid

Info: [email protected]

bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – NIS, via Ecodata


10

groot aantal verschillende nationaliteiten In Leuven leven 153 nationaliteiten. Het totaalcijfer van inwoners van Leuven met een buitenlandse nationaliteit blijft stijgen. Het percentage van de buitenlanders op de totale Leuvense bevolking steeg hierdoor lichtjes verder tot 11 %. Tabel 5– evolutie van het aantal vreemdelingen 1997 7.088 2000 7.650 2003 9.156 2004 8.372 2005 8.418 2006 9.027 2007 10.223 bron: dienst bevolking stad Leuven

In de top 10 komt 61 % van de buitenlanders in Leuven uit andere landen van de Europese Unie. Als we alleen de nationaliteiten opsommen zonder die van de lidstaten van de Europese Unie en westerse industrielanden, krijgen we volgend beeld: Tabel 6 – top 10 van de doelgroepnationaliteiten in Leuven op 01-01-2007 1. China 1.026 2. Marokko 437 3. India 276 4. Rusland 266 5. Nepal 211 6. Turkije 193 7. Japan 155 8. Nigeria 148 9. Roemenië 136 10. Irak 131 bron: dienst bevolking stad Leuven

Op kop staat China met 1.026 inwoners, terug een lichte stijging tegenover de cijfers van 2006. Het aantal Marokkanen blijft stabiel, maar India stijgt significant. Ook het aantal Russische en Nepalese inwoners neemt duidelijk toe. Turkije stijgt minder sterk terwijl Japan, in 2006 voor het eerst in de top 10, verder doorstijgt. Bulgarije verdwijnt uit de top 10 terwijl Irak deze plaats inneemt met 131 inwoners.

Romzigeuners en voyageurs De Leuvense groep woonwagenbewoners bestaat voornamelijk uit Romzigeuners en enkele binnen deze groep getrouwde voyageurs. De grote meerderheid van hen heeft de Belgische nationaliteit. Begin 2007 wonen er 117 personen op 24 standplaatsen van het residentiële woonwagenterrein Dijledreef. Tijdelijk staan 2 standplaatsen leeg. In totaal 17 personen (drie gezinnen) verhuisden van het woonwagenterrein en worden nog intensief verder begeleid. Twee van deze gezinnen wonen ondertussen in een sociale woning in Leuven. Daarnaast verblijven er gemiddeld 5 à 10 keer per jaar op diverse plaatsen in Leuven doortrekkers of bezoekers (vaak verwanten van de bewoners van het terrein, Franse voyageurs of andere


11

Romzigeuners). Deze bezoekers wordt aangeraden om met hun woonwagens op de pleisterplaats toegankelijk vanaf de Sint-Jansbergsesteenweg te gaan staan.

2. een rijke maar gedualiseerde stad hoog gemiddeld belastbaar inkomen Wanneer we ons baseren op de belastingsaangiften, dan lijkt Leuven wel een rijke stad. In 2003 lagen zowel het gemiddeld belastbaar inkomen als het mediaaninkomen in Leuven hoger dan het Vlaams gemiddelde, en waren deze cijfers bij de hoogste van alle centrumsteden. Ook de 3 voorgaande jaren was dit al het geval. Tabel 7 - gemiddeld belastbaar inkomen en mediaaninkomen1 voor 2003 gem. belastb. inkomen mediaaninkomen

Leuven 27.729 EUR 21.062 EUR

Vlaamse Gewest 25.163 EUR 19.384 EUR

grote inkomensverschillen Toch mogen we ons op deze cijfers niet verkijken. Het interkwartiel verschil2 lag in 2003 met 21.586 EUR hoger dan het Vlaams gemiddelde (19.517 EUR), en het hoogst van alle centrumsteden. Dit betekent dat de Leuvense samenleving gekenmerkt wordt door een relatief hoge graad van inkomensdualiteit, ook in de middengroep. Op basis van de inkomensgegevens (2003) op het niveau van de statistische sector, merken we ook belangrijke verschillen tussen de verschillende Leuvense deelgemeenten en wijken. Tabel 8 - vergelijking inzake belastingaangifte tussen de deelgemeenten (2003)

Gemiddeld belastbaar inkomen Mediaaninkomen

Leuven binnenstad 23.870

Wilsele

Wijgmaal

Kessel-Lo

Heverlee

29.401

29.791

29.141

30.033

18.673

22.680

22.778

22.585

22.184

Als we kijken naar de 110 statistische sectoren waarvoor er 30 of meer aangiften waren dan blijkt dat in 9 sectoren het gemiddeld inkomen per aangifte lager ligt dan 20.000 EUR. 5 van deze sectoren zijn in de binnenstad gelegen. Wanneer we kijken naar het mediaaninkomen dan zien we dat dit in 33 statistische sectoren lager ligt dan 20.000 EUR, waaronder 22 sectoren van de binnenstad. Tabel 9 - vergelijking inzake belastingaangifte tussen de statistische sectoren met de hoogste en de laagste waarde (2003) Leuven Gemiddeld belastbaar inkomen Mediaaninkomen

27.729 21.062

Sector met hoogste waarde 44.781 34.644

Sector met laagste waarde 13.821 11.971

1

het inkomen van de aangifte die zich in het midden van de reeks bevindt na rangschikking volgens toenemend inkomen verschil tussen het hoogste en het laagste inkomen van een verzameling aangiften die 50 % van het totaal aantal aangiften beslaat, en waarvan telkens de helft aan iedere kant van de mediaan gerangschikt is. Hoe kleiner het verschil, hoe kleiner de inkomensspreiding

2


12

hoog aantal leefloon- en leefgeldgerechtigden Vergeleken met andere centrumsteden ligt het aandeel huishoudens met OCMW-steun relatief hoog in Leuven. We zien wel in Leuven, net zoals in de andere centrumsteden, de laatste jaren een afname van het aandeel mensen dat een leefloon ontving. Figuur 2 - aandeel inwoners (%) dat een bestaansminimum ontving (vóór 2002) of een leefloon (vanaf 2002) ontving %

2001

2003

2005

3 2 1

A

A a nt lst w er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv e M ec n he O len os te Ro nde es Si e nt lar -N e ik l Tu aas rn ho ut

0

bron: stadsmonitor

Leuven heeft veel leefloners en ligt hiermee ver boven het Vlaamse en Vlaams-Brabantse gemiddelde. Tabel 10 - leefloners 2005

Leuven Vlaams-Brabant

totaal leefloners

leefloners per duizend inwoners

654 2.644

7,2 2,5

3,8 Vlaamse Gewest 22.736 bron: POD maatschappelijke integratie, RVS

In 2006 waren er per maand gemiddeld 654 door POD geregistreerde leefloners (onvolledige cijfers). Wanneer we deze aanvullen met de niet door POD, maar wel door OCMW Leuven erkende leefloongerechtigden komen we op 771. Meer dan driekwart bestond uit alleenstaanden of éénoudergezinnen. Mannen en vrouwen waren ongeveer even sterk vertegenwoordigd (respectievelijk 53 en 47 %). Daarnaast waren er in 2006 nog gemiddeld 219 leefgeldgerechtigden per maand. Mannen met leefgeld zijn, vergeleken met de mannen met leefloon, in deze groep sterker vertegenwoordigd (66 %), behalve bij de jongeren (48 %). Jongeren maken slechts 25 % van het cliënteel met leefgeld uit. Het lagere percentage voor jongeren is waarschijnlijk te verklaren door het feit dat zij sneller de Belgische nationaliteit aannemen, waardoor zij recht hebben op een leefloon in plaats van leefgeld. Tabel 11 – percentage leefloon- en leefgeldgerechtigden naar gezinssamenstelling (2006) leefloon 64 % alleenstaanden 15 % éénoudergezinnen 21 % samenwonenden bron: sociale dienst OCMW Leuven


leefgeld 55 % 18 % 27 %

13

lichte daling van overmatige schuldenlast Overmatige schuldenlast betekent dat de persoon een achterstallige schuld heeft op afbetaling van leningen en consumentenkrediet van drie maanden of meer. Tussen 1999 en 2002 is deze groep geleidelijk aan toegenomen. De recente daling (cijfers na 2002) houdt verband met de uitzuivering van dubbels en het inkorten van de bewaartermijn van de geregulariseerde wanbetalingen, zodat we vanaf 2003 eigenlijk een nieuwe datareeks starten. Het aantal personen met overmatige schuld is in de periode 2003-2005 zeer licht gedaald. In vergelijking met de andere centrumsteden is in Leuven de overmatige schuldenlast klein Figuur 3 - aantal personen met overmatige schuldenlast ten opzichte van de bevolking van 18 jaar en ouder

1999

2001

2003

2005

A a A n t l st w er pe Br n ug ge H G as se ent ltG en K k or tri j Le k uv e M ec n he O len os te Ro nde e Si sela nt -N re ik l Tu aas rn ho ut

% 6 5 4 3 2 1 0

bron: stadsmonitor

kinderen en jongeren Kinderen die geboren worden in een kansarm gezin lopen een verhoogd risico om als volwassene eveneens in een kwetsbare situatie terecht te komen. In vergelijking met de provincie ligt het cijfer in Leuven hoog. Toch ligt het aantal lager dan het Vlaams gemiddelde. Deze cijfers moeten wel met de nodige omzichtigheid behandeld worden omdat ze mee afhankelijk zijn van de interpretatie van de verpleegkundigen van Kind&Gezin. Tabel 12 - geboorten in kansarme gezinnen 2002-2004 gemiddeld jaarlijks aantal %* Leuven Arr. Leuven

59 179

5,0 3,7

Vlaams-Brabant

271

2,6

6,1 Vlaamse Gewest 3.676 * % ten opzichte van het gemiddeld aantal jaarlijkse geboorten in de periode 2002-2004 bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Kind&Gezin, via APS portaal lokale statistieken

In Leuven zijn er heel veel jongeren met een leefloon; zij maken ongeveer een derde van het totaal aantal leefloners uit. Bij jonge leefloners stellen we overigens een zeer groot verloop vast: vaak zijn zij binnen de 3 maanden uitgestroomd, dus voor er een integratiecontract moet afgesloten worden. Leuven telt ook heel wat leefloners met kinderen.


14

Tabel 13 - leefloontrekkers jonger dan 25 jaar en leefloners met kinderen (2005)

Leuven Vlaams-Brabant

jongeren (<25) 2005

totaal leefloners 2005

leefloners met kinderen 2002

189 -

608 2.543

93 477

21.624 4.639 Vlaamse Gewest bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – POD maatschappelijke integratie

ouderen Het gebruik van enkele uitkeringen, namelijk leefloon, inkomensgarantie (IGO) en tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THB), kan een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van arme ouderen of ouderen met een verminderde zelfredzaamheid. Het aandeel van deze ouderen ligt in Leuven boven het provinciaal gemiddelde. Dit hangt onder andere samen met de hoge interne vergrijzing (zie pagina 22): met de leeftijd neemt de kans op een verminderde zelfredzaamheid toe. Toestand 2005

Ouderen met een gewaarborgd inkomen of inkomensgarantie voor ouderen

% op totaal aantal ouderen < 2,4 2,4 - 3,2

Londerzeel

3,2 - 4,2

Kapelleop-denBos

Keerbergen

4,2 - 5,2 Opwijk

> 5,2

Haacht Grimbergen

Asse

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenberg

Kortenaken Leuven

Geetbets

Lubbeek Glabbeek

Liedekerke Ternat Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Boortmeerbeek

Meise Merchtem

Begijnendijk Tremelo Aarschot

Zemst

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: FOD sociale zekerheid via SVR, portaal lokale statistieken



bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant –FOD sociale zekerheid, via APS portaal lokale statistieken

personen met een handicap De integratietegemoetkoming (IT) gaat naar wie omwille van zijn handicap en ten gevolge van vermindering van zelfredzaamheid, bijkomende kosten heeft om zich in het maatschappelijk leven in te passen. De inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) bestaat er voor wie door zijn handicap niet in staat is om meer dan één derde te verdienen van wat een gezond persoon kan verdienen. De cijfers komen niet altijd overeen met het aantal personen erkend door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap erkende personen. Leuven heeft ook hier een hoger percentage dan het gemiddelde van Vlaams-Brabant.


15

Tabel 14 - begunstigden inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) en/of integratietegemoetkoming (IT) 2004 Gemeente

aantal

per duizend inwoners

Leuven Arr. Leuven

848 4.354

9,4 9,4

Vlaams-Brabant

8.154

7,9

nb Vlaamse Gewest nb bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – FOD sociale zekerheid, PD personen met een handicap

nationaliteit De achterstelling van allochtonen situeert zich op verschillende vlakken. Niet alleen worden zij vaker getroffen door werkloosheid (zie pag. 19), ook binnen het OCMW-cliënteel zijn zij meer dan evenredig vertegenwoordigd. Zo waren in 2006 795 van de 4.348 dossiers (18,3 %) bij het OCMW voor niet-Belgen. De volgende nationaliteiten waren het meest vertegenwoordigd: 89 Nepalezen, 84 Marokkanen, 75 Russen, 50 Irakezen, 41 Somaliërs, 46 Slovaken, 39 Iraniërs, 40 Buthanezen, 36 Turken, 28 Ethiopiërs.

3. vele jobs in Leuven worden niet ingenomen door Leuvenaars hoge werkgelegenheidsgraad in een economisch beslissingscentrum Leuven is door zijn ligging (de nabijheid van Zaventem, Brussel en een grote afzetmarkt) en de aanwezigheid van de K.U.Leuven en hooggeschoolde arbeidskrachten een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven. Het is dan ook een belangrijke tewerkstellingspool in de regio. De werkgelegenheidsgraad3 steeg van 101,9 in 1996 naar 115,0 in 2003. De werkgelegenheidsgraad ligt daarmee een stuk hoger dan in het arrondissement, de provincie, Vlaanderen en de centrumsteden. Figuur 4 – werkgelegenheidsgraad

1999

2001

2003

A Aal nt s w t er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M e ec n he O len os te Ro nde Si esel nt a -N re ik la Tu as rn ho ut

% 140 120 100 80 60 40 20 0

bron: stadsmonitor

Bovendien telt de regio Leuven verhoudingsgewijs ook meer hoofdzetels dan de andere Vlaamse stadsregio’s. Leuven is met andere woorden een belangrijk economisch beslissingscentrum.

3

verhouding tussen het totaal aantal arbeidsplaatsen en de bevolking op beroepsactieve leeftijd


16

Figuur 5 – stedelijk aandeel werkgevers met meer dan één inrichting ten opzichte van het stedelijk aandeel werkgevers

1985

1995

2003

Index 200 150 100 50

A a A nt lst w er pe Br n ug ge H as Ge n se lt- t G en K k or tri j Le k uv e M ec n he l O en os te Ro nde es Si e nt lare -N ik l Tu aas rn ho ut

0

bron: stadsmonitor

op hooggeschoolden gerichte economie Toch is de situatie niet voor iedereen even rooskleurig. De Leuvense economie, die sterk gedomineerd wordt door de tertiaire en quartaire sector, is immers veel meer dan elders gericht op hooggeschoolden. Dit blijkt onder andere uit de tertiariseringsgraad en de tewerkstellingsgraad in de creatieve sectoren en kennisintensieve diensten. Deze cijfers liggen 2 tot 3 maal hoger dan het Vlaams gemiddelde. De secundaire sector, waar traditioneel meer laaggeschoolden werken, is veel minder sterk aanwezig en haar belang neemt verder af. Tabel 15 – tewerkstelling op de arbeidsmarkt 4

secundariseringsgraad 5

tertiairiseringsgraad

6

tewerkstellingsgraad in de kennisintensieve diensten 7

tewerkstellingsgraad in de creatieve sectoren bron: SVR, via portaal lokale statistieken

1997 11,10

1998 10,38

1999 10,91

2000 11,25

2001 11,36

2002 11,07

2003 10,68

2004 8,61

87,42

90,83

92,30

94,06

95,33

94,11

99,53

98,29

22,24

24,10

24,75

25,27

25,07

23,85

26,16

24,56

n.b.

n.b.

n.b.

2,67

3,27

3,32

2,82

2,99

Ook de ontvangen vacatures bij de VDAB bevestigen bovenstaande vaststellingen: in 2006 waren ruim 50 % van de in Leuven aangeboden jobs bestemd voor hooggeschoolden. Ter vergelijking: binnen alle ontvangen vacatures bij de VDAB maken die voor hooggeschoolden 30,8 % uit. Tabel 16 – door VDAB totaal aantal ontvangen jobs per jaar in Leuven, naar studieniveau Laag geschoold of geen vereiste middengeschoold hooggeschoold bron: Arvastat

1999 869 533 1.347

2000 984 629 1.225

2001 767 499 1.086

2002 653 486 856

2003 754 1.198 1.349

2004 994 824 1.610

2005 1.454 1.108 2.271

2006 2.165 860 3.033

4

verhouding tussen de tewerkstelling in de secundaire sector en de potentiële beroepsbevolking verhouding tussen de tewerkstelling in de tertiaire sector en de potentiële beroepsbevolking 6 financiële instellingen, verzekeringswezen, hulpbedrijven van financiële instellingen, post en telecommunicatie, informatica, speur- en ontwikkelingswerk, vervoer over water, luchtvaart, verhuur en handel in onroerende goederen, verhuur zonder bedieningspersoneel, zakelijke diensten 7 uitgeverijen, technisch advies, architecten en ingenieurs, reclamewezen, film en video, radio en televisie, pers, kunst en cultuur, … 5


17

hoge werkloosheidsgraad met stijgend aandeel langdurige werkloosheid Ondanks de grote tewerkstelling in Leuven, ligt de werkloosheidsgraad er hoger dan in de rest van het arrondissement, de provincie Vlaams-Brabant en Vlaanderen. En in tegenstelling tot elders worden in Leuven meer mannen dan vrouwen getroffen door werkloosheid. Dit toont aan dat vele van de aangeboden jobs niet ingenomen worden door de inwoners van Leuven. Tabel 17 - evolutie van de werkloosheidsgraad (jaargemiddelden) en werkloosheidsgraad per geslacht 2002

2004

2006

man 2006

vrouw 2006

Leuven

7,9

9,1

8,1

8,8

7,4

Arr. Leuven

5,5

6,7

6,3

5,6

7,0

Vlaams-Brabant

5,3

6,4

6,1

5,4

6,5

Vlaamse Gewest

7,0

8,3

7,8

6,5

9,4

Wanneer we kijken naar het aandeel van de langdurig werklozen binnen de niet-werkende werkzoekenden, dan valt op dat Leuven hier beter scoort dan Vlaanderen. Wel merken we dat het aantal en het aandeel van de langdurig werklozen sterk stegen tussen 2002 en 2006. Tabel 18 - aantal en aandeel langdurige werklozen (jaargemiddelden) aantal l-2 jaar Leuven 2002 2004 2006

460 717 636

aandeel 1-2 jaar Leuven 14,1 18,5 17,7

aandeel 1-2 jaar Vlaanderen 14,7 19,5 19,3

aantal + 2 jaar Leuven 462 623 800

aandeel + 2 jaar Leuven 14,1 16,0 22,2

aandeel + 2 jaar Vlaanderen 20,4 21,6 28,7

veel hooggeschoolde werklozen Typisch voor Leuven is ook het grote aandeel van hooggeschoolden in de werkloosheidscijfers, en het in vergelijking met de rest van Vlaanderen kleine aandeel van laaggeschoolde werklozen. De verklaring is hier wellicht dat er in de universiteitsstad Leuven verhoudingsgewijs veel meer hooggeschoolden wonen, wat zich dan vertaalt in de werkloosheidsstatistieken. Tabel 19 - aantal en aandeel werklozen per studieniveau (jaargemiddelde 2006) laaggeschoold middengeschoold hooggeschoold

aantal Leuven 1352 1139 1109

aandeel Leuven 37,6 31,6 30,8

aandeel Vlaanderen 51,5 33,4 15,2

Laaggeschoolden blijven overigens een prioritaire doelgroep voor het tewerkstellingsbeleid. Uit de cijfers blijkt immers dat zij een veel grotere kans maken om langdurig in de werkloosheid te verzeilen. Tabel 20 - aandeel langdurige werklozen volgens studieniveau (jaargemiddelde 2006) laaggeschoold 1-2 jaar 21,3

laaggeschoold + 2 jaar 27,3


middengeschoold 1-2 jaar 17,4

middengeschoold + 2 jaar 21,9

hooggeschoold 1-2 jaar 13,4

hooggeschoold + 2 jaar 16,4

18

hoge jeugdwerkloosheid Onderstaande tabel geeft het aantal jongere werklozen (18 tot 25 jaar) weer. Het aandeel wordt zowel berekend op het totaal aantal werklozen, als op het totaal aantal jongeren in deze leeftijdscategorie. Als we de werkloze jongeren uitzetten ten opzichte van het aantal jongeren (18-25 jaar), krijgen we een hoog aandeel in Leuven, al blijft dit onder het Vlaamse gemiddelde. Voor jongeren die langer dan een jaar werkloos zijn liggen de cijfers wel boven het Vlaamse gemiddelde. Tabel 21 - jongere werklozen NWWZ 2005 totaal NWWZ < 25 jaar

NWWZ < 25 jaar en > 1 jaar werkloos

aantal

% op totaal NWWZ

index % op totaal 2000-2005 jongeren

aantal

% op totaal NWWZ

915 3.457

23,3 23,6

115 126

10,8 9,2

168 604

4,3 4,1

Vlaams-Brabant 6.982

22,6

138

8,3

1.162

3,8

11,2

9.633

4,1

Leuven Arr. Leuven

24,0 138 Vlaamse Gewest 56.373 de cijfers zijn telkens jaargemiddelden bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant - Arvastat

In onderstaande tabel werden de uitkeringsgerechtigde volledig werklozen (UVW) jonger dan 25 jaar uitgezet ten opzichte van de bevolking (per duizend inwoners). Het cijfer van de NWWZ omvat ook de jongeren in wachttijd, die nog geen uitkering krijgen. Bij de UVW's zijn deze jongeren niet inbegrepen. Tabel 22 - uitkeringsgerechtigde volledig werklozen (UVW), jonger dan 25 jaar Gemeente

2004

1999

1999-2004

aantal

per duizend inwoners aantal

per duizend inwoners index

Leuven Arr. Leuven

394 1.638

4,4 3,5

320 1.335

3,6 2,9

123 123

Vlaams-Brabant

3.277

3,2

2.547

2,5

129

26.583 4,4 23.824 4,0 Vlaamse Gewest bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant, via APS portaal lokale statistieken

112

Er zijn eerder weinig jonge UVW'ers in de regio. Leuven komt boven het gemiddelde van VlaamsBrabant uit en scoort even hoog als het Vlaams gemiddelde. Uit de index 1999-2004 blijkt echter een opvallende stijging, hoger dan de stijging op Vlaams niveau.

nationaliteit Het aandeel werkzoekenden met een vreemde nationaliteit of afkomst ligt hoger dan het Vlaamse gemiddelde, en steeg bovendien licht tussen 2002 en 2006. Op zich is dit niet onlogisch: het aandeel van mensen van allochtone afkomst ligt in Leuven hoger dan het Vlaamse gemiddelde, en deze groep nam nog toe in de laatste jaren (zie pag. 11). Wel merken we een oververtegenwoordiging van nietBelgen en niet-Europeanen onder de werklozen.


19

Tabel 23 - aantal en aandeel NWWZ volgens nationaliteit (jaargemiddelden) aantal Belg Leuven 2702 2002 3206 2004 2907 2006 bron: Arvastat

aandeel Belg Leuven 82,6 82,5 80,8

aandeel aantal Belg andere Vlaanderen EU 25 Leuven 87,7 104 87,3 138 87,4 136

aandeel andere EU 25 Leuven 3,2 3,6 3,8

aandeel andere EU 25 Vlaanderen 3,4 3,6 4,3

aantal niet-EU Leuven

aantal niet-EU Leuven

aandeel niet-EU Vlaanderen

465 539 557

14,2 13,9 15,5

8,9 8,9 8,3

aandeel maghreb. en Turken Vlaanderen

aantal maghreb. en Turken Leuven 384 444 453 529 493

aantal andere niet-EU Leuven

aandeel andere niet-EU Vlaanderen

11,7 12,1 11,7 13,5 13,7

4,5 5,0 5,2 5,6 5,7

Tabel 24 - aantal en aandeel NWWZ volgens etniciteit8 (jaargemiddelden) aantal EU 25 Leuven

2650 2002 2946 2003 3150 2004 3097 2005 2818 2006 bron: Arvastat

aandeel EU 25 Leuven

81,0 80,6 81,1 79,0 78,3

aandeel EU aantal 25 maghreb. Vlaanderen en Turken Leuven 85,0 237 84,1 266 83,9 281 83,7 293 83,4 289

aandeel maghreb. en Turken Leuven 7,2 7,3 7,2 7,5 8,0

10,5 10,9 10,9 10,7 10,9

kinderopvang Een goed uitgebouwd aanbod van kinderopvang is, vooral voor vrouwen, één van de belangrijkste randvoorwaarden om zich te kunnen inschakelen in het arbeidsproces. In Leuven zijn er 1.797 plaatsen voor dagopvang en 395 plaatsen voor buitenschoolse opvang. Voor een modale stad met 90.000 inwoners is dit waarschijnlijk ruim voldoende, maar voor Leuven is dit aanbod eerder krap. Heel wat mensen die in Leuven werken maar er niet wonen maken immers ook gebruik van kinderopvang, net als studenten met kinderen. Buitenschoolse opvang is overigens ook noodzakelijk voor kinderen van buiten Leuven die hier school lopen. Verder ligt in Leuven het aandeel grootouders die kinderen opvangen vermoedelijk lager dan elders in Vlaanderen. Veel jonge Leuvenaars zijn immers niet afkomstig uit het Leuvense. Gevolg hiervan is dat men uiteindelijk meestal wel opvang vindt, maar dat het moeilijk is om snel in te stappen, en dat men weinig keuze heeft met betrekking tot het type en de plaats van de opvang. Tabel 25 – plaatsen voor dagopvang en buitenschoolse opvang Dagopvang mini-crèches private opvanggezinnen erkende crèches erkende opvanggezinnen totaal

311 78 1.129 279 1.797

totaal

269 126 395

Buitenschoolse opvang initiatief buitenschoolse opvang kinderdagverblijf

8

gebaseerd op nationaliteit, vrijwillige registratie in het AMI-systeem en een naamherkenningsprogramma.


20

Onderstaand kaartje uit 2005 brengt het aantal buitenschoolse opvangplaatsen per 100 schoolgaande kinderen in beeld.

bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Departement onderwijs (2005) en Kind&Gezin (2005), verwerking Kind&Gezin

4. sociale zekerheid, gezondheid en bijstand hoog aandeel jongeren in de bijzondere jeugdbijstand Het aanbod van de Bijzondere Jeugdbijstand is niet onderverdeeld in specifieke regio's. Leuven telt verschillende diensten en centra. Op basis van de gegevens van de sociale kaart, toestand juni 2005

Aanbod Bijzondere Jeugdbijstand Thuisbegeleidingsdiensten Dagcentra Begeleid zelfstandig wonen

Londerzeel

Zemst

Pleeggezinnendiensten Opwijk

Tehuizen en gezinstehuizen

Boortmeerbeek

Grimbergen Vilvoorde

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Steenokkerzeel

Tielt-Winge

Herent

Wemmel Affligem

Diest

Aarschot Haacht

Meise Merchtem

Gemeenschapsinstellingen



Keerbergen

Kapelleop-denBos

Onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat

Kraainem Bertem WezembeekOppem Tervuren

Dilbeek

Roosdaal Lennik

Beersel

Pepingen Herne

Halle

Bever

Zoutleeuw Linter

Oud-Heverlee

Huldenberg Hoegaarden

Linkebeek Galmaarden

Boutersem Bierbeek

Tienen

Drogenbos Sint-Pieters-Leeuw

Gooik

Leuven

Overijse Hoeilaart

Landen

SintGenesiusRode Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen)

bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant

Het aandeel jongeren in de bijzondere jeugdbijstand ligt onder andere hierdoor hoger dan het Vlaamse en provinciale gemiddelde.


21

Tabel 26 - jongeren in de bijzondere jeugdbijstand, naar woonplaats 2004

2000

aantal


per duizend jongeren

aantal


per duizend jongeren

Leuven Arr. Leuven

214 762

2,4 1,6

13,6 8,4

89 314

1,0 0,7

5,6 3,5

Vlaams-Brabant

1.408

1,4

6,7

644

0,6

3,1

Vlaamse Gewest

13.374

2,2

11,1

5.894

1,0

4,8

Onbekende woonplaats

3.851

-

-

8.813

-

-

17.511 14.798 Totaal begeleidingen* * inclusief begeleiding van jongeren met onbekende woonplaats en met woonplaats in Brussel of Wallonië bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaamse Gemeenschap, WVG, informatiesteunpunt welzijn

ouderen en (verwachte) interne vergrijzing De groep van de hoogbejaarden (80+) is een snel toenemende groep die geconfronteerd wordt met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden. Vanaf de leeftijd van 75 gaat de gezondheid achteruit, vanaf de leeftijd van 80 jaar gaat die zelfs sterk achteruit. Tabel 27 – hoogbejaarden en interne vergrijzing op 01-01-2006 80+

% 80+ op de bevolking

interne vergrijzing (% 80+ op bevolking 60+)

Leuven Arr. Leuven

4.474 20.995

4,9 4,5

23,5 19,8

Vlaams-Brabant

45.302

4,3

19,3

266.268 4,4 19,0 Vlaamse Gewest bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – NIS, via Ecodata

De interne vergrijzing geeft het aandeel hoogbejaarden binnen het totaal van de oudere bevolking (60+) weer. Leuven telt het hoogste aandeel 80-plussers van de regio en ligt boven het provinciale en Vlaamse gemiddelde.


22

Toestand 01/01/2006

Interne vergrijzing % 80-plussers op totaal 60-plussers > 21,0 19,5 - 21,0 Londerzeel

18,0 - 19,5 17,0 - 18,0 Opwijk

< 17,0

Kapelleop-denBos

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort

Vilvoorde Steenokkerzeel

Tielt-Winge

Holsbeek Herent

Wemmel

Asse

Affligem

Diest


Aarschot Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Keerbergen Zemst

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren SintPietersLeeuw

Gooik

Galmaarden


Linkebeek

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen)

Halle

Herne

Linter Tienen

Drogenbos

Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Bever

Bron data: NIS, via Ecodata



bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – NIS via Ecodata

De verwachte interne vergrijzing voor 2025 geeft een ander provinciaal beeld. In Leuven zal de interne vergrijzing kleiner zijn dan nu. Verwachte interne vergrijzing 2025 % 80-plussers op totaal 60-plussers

Verwachte toestand 01/01/2025

> 21,5 Londerzeel

20,5 - 21,5 19,5 - 20,5 18,5 - 19,5

Opwijk

Keerbergen


Asse

Haacht Grimbergen

Wemmel

Diest

Boortmeerbeek Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort



Aarschot Zemst

Meise Merchtem

< 18,5

Kapelleop-denBos

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenberg

Kortenaken Leuven

Geetbets

Lubbeek Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Herne

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: Informatiecentrum WVG



bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – NIS via Ecodata

aanbod voorzieningen voor ouderen Op basis van het aantal 60-plussers vandaag en het te verwachten aantal ouderen in de gemeenten de komende jaren, heeft de Vlaamse Gemeenschap een programmatiecijfer per gemeente bepaald. Dit programmatiecijfer geeft dus aan hoeveel bedden er nodig (zullen) zijn om aan de opvangbehoeftes van ouderen te voldoen.


23

Tabel 28 – aanbod rusthuizen: programmatiecijfers en gerealiseerde plaatsen op 01-01-2007 Rusthuizen

Serviceflats

aantal geprogrammeerde plaatsen

aantal % aantal gerealiseerde gerealiseerd geprogrammeerde plaatsen woongelegenheden

aantal gerealiseerde woongelegenheden

% gerealiseerd

Leuven Arr. Leuven

1.159 6.092

930 4.379

80,2 71,9

390 2.336

309 729

79,2 31,2

Vlaams-Brabant

13.357

9.566

71,7

5.181

1.565

30,3

79.042 62.647 79,9 30.996 12.505 Vlaamse Gewest bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

41,4

In bovenstaande tabel vindt men terug in welke mate het geprogrammeerde aantal plaatsen in rusthuizen gerealiseerd werd. Leuven scoort hier met 80,2 % goed en een heel stuk boven het provinciale gemiddelde. De cijfers m.b.t. het aantal woongelegenheden in serviceflats moeten met grote voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Er is namelijk enkel rekening gehouden met officieel erkende serviceflats, niet met alle gelijkaardige woonvormen voor ouderen, waarin begeleiding en/of een alarmsysteem is voorzien. Deze varianten komen niet voor in de statistieken maar kunnen wel een antwoord bieden op een reële nood. Een dagverzorgingscentrum is verbonden aan een rusthuis en biedt aan gebruikers en hun mantelzorgers hulp en diensten aan. Deze dienstverlening vindt plaats buiten het natuurlijke thuismilieu, met het oog op een tijdelijke overname van de zorg. In tegenstelling tot de rest van de provincie scoort Leuven op dit vlak zeer goed. Toestand 01/01/2006

Dagverzorgingscentra % gerealiseerde plaatsen tov het aantal geprogrammeerde > 100 0 - 100 Londerzeel

geen plaatsen

Aantal gerealiseerde plaatsen

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort

Vilvoorde Steenokkerzeel Asse

Affligem

Wemmel

Liedekerke

Dilbeek

Herent

Herne

Glabbeek

Bertem Bierbeek

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Tienen

Linter


Linkebeek Beersel

Pepingen

Geetbets

Lubbeek

Tervuren

Galmaarden

Bever

Kortenaken

Kortenberg

Kraainem WezembeekOppem

Lennik SintPietersLeeuw

Tielt-Winge

Leuven

Roosdaal

Gooik

Holsbeek

Machelen Zaventem

Ternat

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

Opwijk

20


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, VA Zorg en Gezondheid



bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

Een centrum voor kortverblijf is verbonden aan een rusthuis en biedt hulpen dienstverlening aan zijn gebruikers en hun mantelzorgers. Kortverblijf neemt de zorg over gedurende korte periodes, met een maximum van 60 opeenvolgende dagen en een totaal van 90 dagen op jaarbasis. De hulpen dienstverlening vindt plaats buiten het natuurlijke thuismilieu en wordt zowel 's nachts als overdag


24

gegarandeerd. Naast huisvesting omvat het hulpen dienstverleningspakket van een centrum voor kortverblijf ook revalidatie, activering en verzorging. Hier scoort de provincie in zijn geheel zeer slecht. Ook in Leuven moeten er nog extra plaatsen voorzien worden. Figuur 6 – plaatsen kortverblijf Toestand 01/01/2006

Kortverblijf % gerealiseerde plaatsen tov aantal geprogrammeerde > 100 50 - 100 0 - 50

Londerzeel

geen plaatsen

aantal gerealiseerde plaatsen

Opwijk

1

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort

Vilvoorde Steenokkerzeel Asse

Affligem

Wemmel

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren

Lennik SintPietersLeeuw

Gooik Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Diest

Boortmeerbeek

Grimbergen

10


Aarschot Zemst

Meise Merchtem


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, VA Zorg en Gezondheid



bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

hoog aandeel personen met een handicap De onderstaande tabel geeft een overzicht van de erkenningen van personen met een handicap bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. Leuven telt relatief veel erkende personen met een handicap. De aanwezigheid van bepaalde voorzieningen, zoals een tehuis voor niet-werkenden, heeft hier zeker een invloed op. Tabel 29 – aantal personen met een handicap, Vlaams Fonds 2006 totaal

jongeren (< 20 jaar)

actieven (20-60)

ouderen (60+)

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

Leuven Arr. Leuven

3.096 11.796

3,4 2,5

595 2.188

19,2 18,5

2.161 7.868

69,8 66,7

340 1.740

11,0 14,8

Vlaams-Brabant

19.279

1,9

3.708

19,2

12.593

65,3

2.978

15,4

nb nb nb nb nb nb nb nb Vlaamse Gewest *% t.o.v. totaal aantal personen met een handicap bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaams Fonds (sinds april 2006 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap)

mantelzorg staat onder druk De familiale zorgindex is de verhouding van hoogbejaarden (80+) ten opzichte van de oudste actieven (50-59 jaar) en geeft weer in welke mate de oudste actieven instaan voor de zorg van hun hoogbejaarde ouders. Leuven steekt er bovenuit, de druk van de hoogbejaarden op de oudere actieven is er zeer hoog.


25

Tabel 30 – hoogbejaarden en familiale zorgindex op 01-01-2006 80+

% 80+ op de bevolking

familiale zorgindex

Leuven Arr. Leuven

4.474 20.995

4,9 4,5

43,9 33,5

Vlaams-Brabant

45.302

4,3

32,38

Vlaamse Gewest

266.268

4,4

32,9

hoge realisatie gezinszorg De diensten gezinszorg zijn cruciaal in de thuiszorgsector. Ze ondersteunen gezinnen in moeilijke periodes, helpen gezinnen waar een zorgbehoevend familielid woont en/of zorgen ervoor dat ouderen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Tabel 31 – uren gezinszorg, 2004 geprogrammeerde gepresteerde % uren uren gerealiseerd 244.874 1.257.658

Leuven Arr. Leuven

Arr. Halle-Vilvoorde 1.496.035 2.753.693

Vlaams-Brabant

252.210 1.197.513

103 95

751.233

50

1.948.745

71

16.091.166 13.846.798 86 Vlaamse Gewest bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – APS, portaal lokale statistieken

Leuven heeft een hoog percentage naar effectieve invulling van de geprogrammeerde uren. Gezinszorg

Toestand 2004

Aantal gepresteerde uren 30.000 Kapelleop-denMeise Bos

Keerbergen

Londerzeel

Familiehulp

Grimbergen

Familiezorg Oost-Vlaanderen

Opwijk

Thuishulp

Kampenhout Merchtem

Zaventem Liedekerke

Kortenaken

Kortenberg

Leuven

Kraainem

De Eerste Lijn Lennik

OCMW

Pepingen

Bever

Bertem

Tervuren

SintPietersLeeuw

Drogenbos

HuldenbergOud-Heverlee

Bierbeek Linter

Zoutleeuw

Hoegaarden Linkebeek

Galmaarden Herne

Boutersem

WezembeekOppem

Dilbeek Gooik

Geetbets

Lubbeek Glabbeek

Roosdaal

Pajottenlands Centrum

Diest Bekkevoort Tielt-Winge

Ternat

Onafh. dienst gezinszorg OTV

Holsbeek

Machelen

Asse

Solidariteit voor het Gezin

Aarschot Rotselaar Haacht

Herent

Wemmel

Affligem


Vilvoorde Steenokkerzeel

Landelijke Thuiszorg SOWEL

Boortmeerbeek Zemst


Beersel

SintGenesiusRode

Tienen

Hoeilaart Overijse

Landen

Halle voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid



bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant, dossier ouderen in Vlaams-Brabant


26

sociale kaart en werkingsgebieden De sociale kaart van de provincie Vlaams-Brabant geeft een overzicht van het aanbod van diensten en organisaties in de sociale sector. De werkingsgebieden van verschillende organisaties actief op vlak van welzijn worden hieronder in kaartjes weergegeven.

CAW regio's en vestigingsplaatsen CAW Leuven CAW Hageland

Londerzeel

CAW regio Vilvoorde Opwijk

CAW Delta

Rotselaar

Kampenhout

Vilvoorde

Bekkevoort Holsbeek

Steenokkerzeel

Tielt-Winge

Herent

Wemmel Affligem

Diest

Aarschot Haacht

Grimbergen

Merchtem

CAW


Boortmeerbeek

Zemst

Meise

CAW Zenne en Zoniën


Keerbergen

Kapelleop-denBos

CAW Leuven en CAW Hageland

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat

Kraainem

Dilbeek

Leuven

Bertem

WezembeekOppem Tervuren

Roosdaal

Boutersem

Tienen


Huldenberg Hoegaarden Overijse


Beersel

Pepingen

Hoeilaart

Landen

SintGenesiusRode

Halle

Herne

Linter

Oud-Heverlee

Lennik

Gooik

Zoutleeuw

Bierbeek


Bever



De Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) bestaan uit verschillende werkingen, elk met een typisch hulpverleningsaanbod. Algemeen onthaal is er voor iedereen. Andere werkvormen richten zich op een bepaalde problematiek of specifieke doelgroep. RWO-regio's Zuid-West-Brabant Rand Londerzeel

Haacht-Huldenberg-Leuven Aarschot-Diest Tienen

Opwijk

Zemst


Diest

Aarschot Haacht

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Steenokkerzeel

Tielt-Winge

Herent

Wemmel Affligem


Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Keerbergen

Kapelleop-denBos

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat


Dilbeek

Roosdaal Lennik

Beersel

Pepingen Herne

Halle

Bever

Zoutleeuw Linter

Oud-Heverlee



Boutersem Bierbeek

Tienen


Gooik

Leuven

Overijse Hoeilaart

Landen



Het Regionaal welzijnsoverleg (RWO) is een overleg per regio van alle eerstelijns- en tweedelijnsdiensten die ambulant werken. Het gaat om overleg van sociale diensten en organisaties uit verschillende sectoren: algemeen welzijn, geestelijke gezondheid, tewerkstelling, justitie, huisvesting,


27

personen met een handicap, kinderen en jongeren, en minderheden. Via dit overleg wil men de samenwerking tussen de welzijnsorganisaties en voorzieningen ondersteunen. Op basis van de gegevens van de sociale kaart, toestand juni 2005

CGG's werkingsgebieden en vestigingsplaatsen CGG Ahasverus CGG Vlaams-Brabant Oost

Londerzeel

Opwijk

Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Vilvoorde

Diest

Aarschot Haacht

Bekkevoort Tielt-Winge

Holsbeek

Steenokkerzeel Herent

Wemmel Affligem


Boortmeerbeek

Zemst

Meise Merchtem


Keerbergen

Kapelleop-denBos

CGG Passant: provincie Vlaams-Brabant

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat


Dilbeek

Roosdaal Lennik

Beersel

Pepingen Halle

Herne

Zoutleeuw

Bierbeek Linter

Oud-Heverlee



Boutersem

Tienen


Gooik

Leuven

Hoeilaart

Landen

SintGenesiusRode

Bever



Leuven valt onder het werkingsgebied van de centra geestelijke gezondheidszorg (CGG) van VlaamsBrabant Oost. CGG Passant werkt over heel de provincie Vlaams-Brabant.

LOGO's LOGO 1: Pajottenland - Zennevalei LOGO 2: Centrum Logo

Londerzeel

LOGO 4: Hageland Opwijk

Keerbergen

Kapelleop-denBos

LOGO 3: Regio Leuven

Zemst

Boortmeerbeek


Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Steenokkerzeel Asse

Diest

Aarschot Haacht

Meise Merchtem



Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen

Affligem

Kortenaken Zaventem

Kortenberg

Liedekerke

Glabbeek

Leuven Ternat


Dilbeek

Roosdaal

Boutersem


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Halle

Bever

Linter Tienen


Galmaarden

Zoutleeuw

Bierbeek Oud-Heverlee

Lennik

Gooik

Geetbets

Lubbeek

Overijse Hoeilaart

Landen



Het Lokaal Gezondheidsoverleg (LOGO) groepeert verschillende instanties, verenigingen en organisaties die actief zijn op het terrein van ziektepreventie en/of gezondheidsbevordering. Leuven valt onder het werkingsgebied van LOGO Hageland. De regiohuizen vormen de draaischijf van de regionale dienstverlening van Kind en Gezin. Ze zijn de uitvalsbasis vanwaar de regioverpleegkundigen hun activiteiten coördineren. Onderstaande kaart geeft een overzicht van de werkingsgebieden van de verschillende regiohuizen.


28

Regio's K&G

Vertrouwenscentra K&G (VK)

regio Gooik

Centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning (CKG)

regio Merchtem

Consultatiebureaus

regio Halle

Londerzeel

Zemst

regio Vilvoorde Opwijk

Vilvoorde

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Steenokkerzeel

regio Tienen

Tielt-Winge

Herent

Wemmel Affligem

regio Leuven

Diest

Aarschot Haacht

Grimbergen

Merchtem

regio Tielt-Winge


Boortmeerbeek

Meise

regio Haacht


Keerbergen

Kapelleop-denBos

regio Kraainem

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat


Dilbeek

Roosdaal Lennik

Beersel

Pepingen Herne

Halle

Zoutleeuw

Bierbeek Linter

Oud-Heverlee



Boutersem

Tienen


Gooik

Leuven

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Bever

Landen



gevangenis In Leuven zijn er ook 2 gevangenissen. In de hulpgevangenis verblijven gemiddeld 180 personen. Het gaat hier hoofdzakelijk om beklaagden in voorlopige hechtenis, en in mindere mate om veroordeelden en geïnterneerden (mensen die door de rechter niet-toerekeningsvatbaar werden verklaard, en die meestal in de psychiatrische afdeling van de hulpgevangenis verblijven). De hulpgevangenis kent een zeer groot verloop: jaarlijks kunnen er een 1.000-tal mensen terecht. De centrale gevangenis heeft een heel ander profiel. Het is een van de weinige Belgische gevangenissen die in principe uitsluitend bedoeld is voor strafuitvoering. De ongeveer 315 veroordeelden kunnen onderverdeeld worden in 4 categorieën: crimineel veroordeelden (vaak veroordeeld door het Hof van Assisen voor feiten waarbij dodelijke slachtoffers vielen), recidivisten, drughandelaars en veroordeelden wegens pedoseksuele feiten. Ter ontvolking van de gevangenis van Sint-Gillis worden in de Leuvense centrale gevangenis ook een 35-tal beklaagden opgenomen.

5. een dure stad om te wonen hoge huur- en koopprijzen In het begin van de omgevingsanalyse schreven we dat de stadsvlucht voor jonge gezinnen met kinderen in Leuven nog niet gestopt is (zie pagina 8). Deze selectieve stadsvlucht is wellicht mee te verklaren door de evoluties op de woningmarkt: in de loop van de laatste jaren zijn de vastgoed- en huurprijzen sterk gestegen. De prijzen voor de bouwgronden, en de kleine, middelgrote en grote woningen, liggen bovendien een stuk hoger dan in de rest van Vlaanderen.


29

Tabel 32– evolutie van de aankoopprijzen op de woonmarkt in Leuven en vergelijking met Vlaanderen

bouwgrond per m² appartement kleine woning grote woning

1990 30,3 57.123 57.358 185.448

1993 39,6 60.819 71.886 211.471

Leuven 1999 49 72,2 64.589 73.565 82.946 98.755 234.641 257.097

1996

2002 125,8 105.928 119.355 324.953

2005 142,6 126.839 201.595 332.674

Vlaanderen 2005 117,4 147.551 139.614 272.315

Het hoeft dan ook geen verbazing te wekken dat volgens een berekening voor de woningbehoeftenstudie in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan bijna 17.000 gezinnen in Leuven een te klein inkomen hebben om een eigen woning te verwerven. Het aandeel huishoudens dat een kleine of middelgrote woning kan kopen daalde van 36,9 % in 2000 naar 22,8 % in 2004 (25 % in Vlaanderen).9 Figuur 7 – aandeel huishoudens dat een kleine/middelgrote koopwoning of appartement zou kunnen betalen

2000

2002

2004

% 100 80 60 40 20

A Aal nt s w t er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M e ec n he O len os te Ro nde Si esel nt a -N re ik la Tu as rn ho ut

0

bron: stadsmonitor

Over huurprijzen zijn er weinig recente cijfers beschikbaar. De laatste dateren reeds uit 2001, wanneer de laatste volkstelling werd gehouden. Op het eerste zicht vallen deze huurprijzen nogal mee, maar schijn bedriegt: ongeveer 1/5de van de huurwoningen zijn sociale woningen. Ook waren er 628 huishoudens die kosteloos woonden. In de goedkoopste categorie vinden we waarschijnlijk ook heel wat kamers en studio’s. Een aanwijzing van dit laatste zijn de 2.175 ‘gemeubelde woningen’ die werden meegeteld. Tabel 33 - maandelijkse huurprijzen in Leuven (2001) < 247,89 EUR 247,89 - 495,78 EUR 495,78 - 743,67 EUR 743,68 – 991,56 > 991,56 EUR onbekend

23,8 % 52,5 % 18,9 % 2,0 % 1,0 % 1,8 %

9

Een huishouden kan een middelgrote woning betalen als het theoretisch een voldoende hoog inkomen heeft om een hypotheeklening te kunnen afsluiten. Het maandelijks af te betalen bedrag op die lening mag niet meer dan 35 % van het maandinkomen bedragen (zogenaamde banknorm).


30

In de praktijk liggen de huurprijzen op de privé-markt in Leuven dan ook erg hoog, met uitzondering van de kamermarkt. Volgens schattingen van de huisvestingsdienst lag in het begin van dit millenium de gemiddelde huurprijs voor: • een ééngezinswoning in goede staat tussen 620 en 740 EUR; • een appartement in goede staat tussen 495 en 620 EUR; • woningen in minder goede staat of met een lopend huurcontract dat ouder is dan 5 jaar tussen 420 en 445 EUR; • appartementen in minder goede staat of met een lopend huurcontract dat ouder is dan 5 jaar rond 370 EUR. De hoge huurprijzen maken dat volgens de reeds aangehaalde berekening voor de woningbehoeftenstudie bijna 11.000 gezinnen eigenlijk te weinig verdienen om in Leuven een degelijke woning te huren. Heel wat Leuvenaars leven dan ook in slechte of onaangepaste woningen en/of spenderen een onverantwoord groot deel van hun inkomen aan huur. Voor allochtonen geldt bovendien dat nogal wat privé-eigenaars niet geneigd zijn hun woning aan hen te verhuren.

zeer grote kamermarkt De kamermarkt is een ander typisch Leuvens fenomeen. Het HIVA schatte in 1996 het aantal kamers op bijna 30.000. Hiervan worden er zo’n 23.000 bewoond door studenten van de K.U.Leuven of Leuvense hogescholen. De overige 7.000 worden betrokken door mensen die buiten Leuven studeren maar er wel op kot zitten, ex-studenten die ‘blijven plakken’ en niet-studenten die zich geen betere huisvesting kunnen veroorloven (OCMW-cliënten, werklozen, asielzoekers, …). De relatief goedkope kamermarkt oefent op die laatste groep een grote aantrekkingskracht uit. Vaak vinden we hen in de slechtste kamers. Zo verbleven in 1996 452 OCMW-cliënten (32 % van het cliënteel) op kamers.

groot aanbod van sociale woningen, maar met een aanzienlijke wachtlijst Naast de privé-markt is er in Leuven een naar Vlaamse normen groot aanbod van sociale koop- en huurwoningen. Meer bepaald zijn er in 2006 3.376 huurwoningen (2.486 appartementen en 890 ééngezinswoningen), wat overeenkomt met zo’n 8 % van het totale woningaanbod (cijfer 2005). Daarenboven telt Leuven ook nog 795 koopwoningen. Opvallend is dat vrijwel het volledige aanbod sociale huurappartementen in de binnenstad, Kessel-Lo en Wilsele-Dorp geconcentreerd is. Ondanks het relatief grote aanbod bestaan er in Leuven aanzienlijke wachtlijsten. Tabel 34 - aantal kandidaten voor een sociale huurwoning en mediaan van de wachttijd bij actieve dossiers aantal kandidaten voor een sociale woning in Leuven aantal kandidaat-huurders die in Leuven wonen

31-12-2003 2416 1376

31-12-2005 2996 1966

De grootste Leuvense sociale huisvestingsmaatschappij, Dijledal, kende eind 2006 een wachtlijst met bijna 2.000 externe kandidaten. Bij De Goede Haard stonden er op dat moment ruim 1.200 mensen op de wachtlijst (mutaties inbegrepen). Zelfs wanneer we ervan uitgaan dat er heel wat personen zich bij beide maatschappijen inschreven, blijven dit erg hoge cijfers. Gemiddeld moest men bij Dijledal in de periode 2003-2005 ruim 2½ jaar wachten voor men een woning toegewezen kreeg. Voor huizen was de wachtduur nog enkele jaren langer.


31

Tabel 35 - gemiddelde en mediaan van de wachttijd voor toegewezen dossiers bij Dijledal gemiddelde wachttijd (dagen) 900 1023 930

2003 2004 2005

mediaan wachttijd (dagen) 858,5 948 852

Op zich is dit niet zo verwonderlijk: de woningbehoeftenstudie schat het aantal huurdergezinnen in Leuven die volgens hun inkomen in aanmerking komen voor een sociale huurwoning op ruim 15.000. Ook mensen van buiten Leuven schrijven zich in voor een sociale huurwoning in de stad: zowel in 2003 als in 2005 overtreft het aantal kandidaten voor een sociale woning in Leuven het aantal kandidaat-huurders die in Leuven wonen met ruim 1.000. Dit is deels te verklaren door het feit dat een aantal buurgemeenten hun verantwoordelijkheid op het vlak van sociale huisvesting niet opnemen. Zo waren er in 2005 nauwelijks sociale huurwoningen in Bierbeek, Lubbeek, Holsbeek, Oud-Heverlee en Rotselaar. Bertem, Herent en Haacht scoren op dit vlak beter, maar blijven toch ver onder het Leuvense aandeel. Aantal sociale woningen VHM 2005 1 10 Londerzeel

1.000 Opwijk

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Geen sociale woningen Asse

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenberg

Kortenaken Leuven

Glabbeek Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Oud-Heverlee

Zoutleeuw

Boutersem Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Boortmeerbeek

Meise Merchtem

Begijnendijk Tremelo Aarschot

Zemst

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Sociale planning - dienst welzijn en gezondheid

voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: VHM via APS, portaal lokale statistieken Info: [email protected]


In Leuven zijn in verhouding 4 keer zoveel sociale woningen als in de aangrenzende gemeenten. In de andere steden is deze verhouding beter in evenwicht. Toch is er ook goed nieuws: tussen 1998 en 2006 steeg het aantal sociale huurwoningen in de buurgemeenten met meer dan 40 %.


32

Figuur 8 – aandeel sociale huurwoningen in de stad ten opzichte van het aandeel sociale huurwoningen in de stadsrand

1998

2002

2006

Index 5 4 3 2 1

A Aal nt w st er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M e ec n he l O en os te Ro nde Si esel nt a -N re ik l Tu aas rn ho ut

0

bron: stadsmonitor

kwaliteit van de woningen Wanneer we kijken naar de kwaliteit van de Leuvense woningen zien we dat meer dan 93 % beschikt over klein comfort; meer dan 63 % beschikt ook over een geïnstalleerde keuken. Nog geen 40 % van de woningen staan bouwfysisch in orde: ze hebben klein comfort, hebben een geïnstalleerde keuken, voldoen aan een minimale grootte volgens gezinsgrootte, beschikken over dubbel glas en hebben geen grote herstellingen nodig. Een kwart van de Leuvense woningen beschikt over een tuin. In Vlaanderen zijn het vooral de sterk bebouwde steden die laag scoren bij de woningen die voldoen aan alle comfortcriteria, én bovendien beschikken over een tuin. Figuur 9 – aandeel bewoonde particuliere woningen die voldoen aan de basiskwaliteit woningen met klein comfort (= 1) (1) + geïnstaleerde keuken en voldoende ruim (= 2) (2) + geen grote herstellingen nodig, met (gedeeltelijk) dubbele beglazing (= 3) (3) + een tuin

G en k G en t H as se lt K or tri jk Le uv en M ec he l O en os te n Ro de es el Si ar nt -N e ik la Tu as rn ho ut

A al A st nt w er pe n Br ug ge

100 80 60 40 20 0

bron: stadsmonitor

Een probleem op de Leuvense sociale woningmarkt is dat een deel van het bestaand patrimonium verouderd is. Heel wat woningbouwcomplexen van de sociale bouwmaatschappij Dijledal dateren immers uit de jaren ’50 en beantwoorden dan ook niet meer (volledig) aan de huidige eisen rond wooncomfort, toegankelijkheid, … De aanpak van dit probleem wordt nog bemoeilijkt doordat Dijledal over onvoldoende eigen middelen beschikt voor de financiering van het eigen aandeel in de kostprijs van renovaties, en het realiseren van extra woningen.


33

sociale verhuurkantoren De sociale verhuurkantoren werken samen met lokale huisvesting- en/of welzijnsactoren en nemen zelf het initiatief tot het opzetten van lokale samenwerkingsverbanden met deze actoren en met het lokaal opbouwwerk. Ze verhuren woningen tegen een redelijke huurprijs aan woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden. Leuven werkt samen met vzw Spit. Sociale verhuurkantoren in Vlaams-Brabant (aug. 2005) geen werking vzw Webra eigen werking + vzw Webra vzw SPIT eigen werking vzw Woonwinkel vzw Welzijnskoepel OCMW Asse-Affligem + vzw Webra OCMW Tremelo-Begijnendijk-Rotselaar

Londerzeel Kapelle-op-den-Bos

OCMW Haacht-Keerbergen

Keerbergen


Scherpenheuvel-Zichem Diest Aarschot

OCMW Liedekerke-Halle

Zemst

SVK Hageland

Opwijk

Boortmeerbeek Haacht

Meise

OCMW Liedekerke-Halle + vzw Webra

Grimbergen

Merchtem

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort

Vilvoorde Steenokkerzeel Wemmel

Asse

Affligem

Herent Machelen Kortenaken Kortenberg

Zaventem Liedekerke

Tielt-Winge

Holsbeek

Leuven

Glabbeek Kraainem Wezembeek-Oppem

Dilbeek Roosdaal

Bertem

Boutersem Zoutleeuw

Bierbeek Tervuren

Oud-Heverlee

Lennik Drogenbos Sint-Pieters-Leeuw

Gooik


Linter Tienen

Huldenberg Hoegaarden Overijse Hoeilaart

Landen

Beersel Sint-Genesius-Rode

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Ternat

Halle

Bever

voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: Prov. Vlaams-Brabant, dienst huisvesting en grondbeleid


6. een gezond leefmilieu grote gebieden met zeer waardevolle natuur In een leefbare en duurzame stad moet de kwantiteit en de kwaliteit van het groen en de natuur uitgebouwd zijn op maat van alle levende wezens. Leuven is een relatief groene stad waarvan meer dan 30 % van de oppervlakte wordt ingenomen door waardevolle natuur. Meer dan 15 % is zelfs zeer waardevol. Deze indicator moet samen gezien worden met de bereikbaarheid van het openbaar groen en de groenindruk van de eigen buurt.


34

Figuur 10 – aandeel oppervlakte aan waardevolle natuur Gebieden met verspreide natuurwaarden

Gebieden met waardevolle natuur

Gebieden met geheel/gedeeltelijk zeer waardevolle natuur

%

G en k G en t H as se lt K or tri jk Le uv en M ec he l O en os te n Ro de es el Si ar nt -N e ik la Tu as rn ho ut

A al A st nt w er pe n Br ug ge

30 25 20 15 10 5 0

bron: stadsmonitor

bereikbaar openbaar buurtgroen Openbaar buurtgroen wordt gedefinieerd als groen dat een zekere belevingswaarde heeft, vrij toegankelijk is en minimum 2.000 m² groot is. De voorwaarde is dus dat het overdag op een vrij permanente basis wordt opengesteld voor het publiek, ongeacht of het nu een private of publieke eigendom is. Leuven scoort met net geen 80 % hoog in vergelijking met de andere centrumsteden. Figuur 11 – aandeel inwoners dat woont binnen 400 meter loopafstand van openbaar buurtgroen 2004

2005

2006

% 100 80 60 40 20

Le uv en M ec he le n O os te nd e Ro es el ar e Tu rn ho ut

ijk K or tr

G en t

A nt w er pe n Br ug ge

0

bron: stadsmonitor

Wanneer bewoners vinden dat er voldoende groen is in hun buurt, wordt dat als een belangrijke kwaliteit van de woonomgeving gezien. Voldoende en kwalitatief groen dat bereikbaar en toegankelijk is, vervult diverse functies voor de inwoners: van ecologische over recreatieve tot cultuurhistorische, educatieve en zuiverende functies.


35

Figuur 12 – aandeel inwoners dat het eens is met de stelling “Er is voldoende groen in onze buurt”

2004

2006

%

A a A nt lst w er pe n Br ug ge G en k G en H t as se K lt or tri jk Le uv e M ec n he O len os te n Ro de es e Si nt lare -N ik la Tu as rn ho ut

100 80 60 40 20 0

bron: stadsmonitor

In alle centrumsteden is er een stijging van de groenindruk ten opzicht van 2004. De onderzoekers geven aan dat dit mogelijk te maken heeft met het feit dat in 2006 de enquête werd afgenomen in het voorjaar, tegenover in de winter in 2004.

veel Leuvense scholen met aandacht voor milieuzorg Het milieuzorg op school (MOS) –programma voor de scholen is een geheel van maatregelen en acties waaraan iedereen meewerkt om de school milieuvriendelijker te maken. Een school die in het MOSproject stapt, ondertekent de milieubeleidsverklaring. De school bevestigt hiermee schriftelijk dat ze op een educatieve manier aan milieuzorg wil werken. De school verklaart zich actief in te zetten voor milieuzorg en een eigen milieuzorgsysteem uit te werken waaraan leerlingen, ouders, leerkrachten, directie en ander schoolpersoneel participeren. Figuur 13 – het aandeel scholen met een programma milieuzorg op school

2003-2004

2004-2005

2005-2006


% 100 80 60 40 20 0

bron: stadsmonitor

Leuven scoort hier hoog met bijna 9 op 10 scholen met een MOS-programma.


36

een nette stad Het aandeel van de inwoners dat vindt dat de straten en voetpaden in hun buurt over het algemeen netjes zijn is met meer dan 73 % eerder hoog in vergelijking met de andere centrumsteden. In Leuven blijkt dat ouderen hun buurt minder netjes vinden dan jongeren. Figuur 14 – aandeel inwoners dat het eens is met de stelling “De straten en voetpaden in mijn buurt zijn over het algemeen netjes”

2004

2006

% 100 80 60 40 20

A

A nt alst w er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M e ec n he l O en os te Ro nde Si esel nt a -N re ik l Tu aas rn ho ut

0

bron: stadsmonitor

De indruk die bewoners hebben van de netheid van de stad bepaalt mee hoe ze de stad als leefomgeving waarderen. Het aandeel van de inwoners met een positieve indruk over de netheid in het stadscentrum en op de pleinen en parken in de stad, is hoog. Van de centrumsteden scoort enkel Brugge hoger. Figuur 15 – aandeel inwoners met een positieve indruk over de netheid van zowel de parken en pleinen als het stadscentrum

2004

2006


% 100 80 60 40 20 0

bron: stadsmonitor

Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. Hoe lager het diploma is, hoe ontevredener men is over de netheid van de parken en pleinen in de stad.


37

7. een stad met veel kansen op culturele en maatschappelijke ontplooiing groot aantal amateurgezelschappen Het amateurgezelschap is een kunstvorm die aan iedere burger de kans geeft om zich via kunstbeoefening en kunstbeleving te ontplooien en zijn potentiële creatieve vermogens te ontwikkelen. En dat op vrijwillige basis en zonder beroepsmatige doeleinden. In een leefbare en duurzame stad zijn amateurgezelschappen een belangrijke opstap om de cultuur van het woord, beeld, muziek en lichamelijke beweging voor een groot publiek toegankelijk te maken. Amateurkunst biedt mensen een creatieve uitlaatklep. Daarnaast hebben amateurgezelschappen een sociale functie. Leuven scoort hierin veruit het hoogst van alle centrumsteden. Figuur 16 - aantal amateurgezelschappen per 10.000 inwoners

2004

2005

A

A a nt lst w er pe n Br ug ge G en k G en t H as se lt K or tri jk Le uv en M ec he l O en os te n Ro de es el Si ar nt -N e ik la Tu as rn ho ut

30 25 20 15 10 5 0

Bron: stadsmonitor

een rijk cultureel aanbod Leuven scoort ook goed op vlak van cultureel aanbod. Qua aantal podiumvoorstellingen doen enkel Antwerpen en Gent beter. Wat betreft het aanbod aan tentoonstellingen en culturele infrastructuur zit Leuven in de middenmoot van de centrumsteden. Tabel 36 – cultureel aanbod aantal podiumvoorstellingen per 10.000 inwoners aantal tentoonstellingen per 10.000 inwoners aantal frequent gebruikte culturele infrastructuur per 100.000 inwoners bron: stadsmonitor

2000 69,4

2001 91,1

2002 108,7

2003 75,9

2004 98,4

5,1

8,2

8,0

6,2

6,3

6,8

9,0

7,9

4,4

8,9

hoge cultuurparticipatie In 2005 was in het gros van de centrumsteden tussen 25 % en 35 % van de bevolking lid van de bibliotheek. Met 27,8 % scoort Leuven eerder laag. Enkel Antwerpen, Brugge en Mechelen scoren


38

lager. Wat betreft het bijwonen van podiumvoorstellingen en het bezoeken van een museum, tentoonstelling of historische plaats scoort Leuven dan weer het hoogst van alle centrumsteden. Tabel 37 – cultuurparticipatie: bibliotheek, podiumvoorstellingen, museum- en tentoonstellingbezoek aantal leden (%) van de bibliotheek aandeel (%) inwoners dat de afgelopen maanden een podiumvoorstelling heeft bijgewoond aandeel (%) inwoners dat het afgelopen jaar een museum, een tentoonstelling of historische plaats heeft bezocht bron: stadsmonitor

2004 32,8 77,5

2005 27,8 76,8

83,7

81,7

Ruim meer dan de helft van de Leuvenaars (56,7 %) heeft in 2004 regelmatig (minimum 7 keer) een kunstzinnige activiteit uitgeoefend: dansen, toneel, fotografie, film, schilderen, tekenen, muziekinstrumenten bespelen, beeldhouwen, … Hiermee scoort Leuven op Hasselt na het hoogste van alle centrumsteden. Er is slechts een zwak positief verband met het opleidingsniveau.

hoge passieve en actieve sportparticipatie Sport en sportevenementen vallen onder de brede noemer culturele participatie. Wat betreft het bijwonen van sportevenementen zit Leuven in totaal in de middenmoot van de centrumsteden. Het aandeel Leuvenaars dat sporadisch (1 tot 6 keer per jaar) of regelmatig (7 tot 12 keer per jaar) naar een sportevenement gaat ligt wel hoger dan in de meeste andere centrumsteden. Tabel 38 – aandeel (%) inwoners dat de afgelopen 12 maanden een sportevenement heeft bijgewoond 1 tot 6 keer 2004 2006 29,2 29,5 bron: stadsmonitor

7 tot 12 keer 2004 3,4

2006 7,1

> 12 keer 2004 8,9

2006 9,4

Totaal 2004 41,5

2006 46,0

Op vlak van actieve sportbeoefening (dus niet biljarten, denksporten, …) scoort Leuven zeer goed. In 2006 doet enkel Hasselt beter. Uit dit onderzoek blijkt ook dat inwoners jonger dan 55 jaar vaker sporten dan ouderen. Hoger opgeleiden zijn sportiever dan lager opgeleiden. Er is ook een klein maar significant verschil tussen mannen en vrouwen: mannen zijn iets sportiever. Tabel 39 – aandeel (%) van de bevolking dat regelmatig aan sport doet (enquête met 572 respondenten) dagelijks

meermaals per week 12,2 25,1 bron: stadsmonitor

2004 wekelijks 15,4

totaal

dagelijks

52,7

11,2

meermaals per week 27,0

2006 wekelijks 21,1

totaal 59,3

veel Leuvenaars zijn actief in het verenigingsleven Op vlak van participatie aan het verenigingsleven (sport, cultuur, milieu, jeugd, socio-cultureel, wijkcomité…) zijn er weinig verschillen tussen de centrumsteden. Ook hier scoort Leuven in 2006 zeer goed en gaat enkel Hasselt voor. Iets meer dan 55 % van de Leuvenaars is actief lid of bestuurslid van één of meerdere verenigingen. Werklozen, arbeidsongeschikten en ongeschoolde arbeiders zijn veel minder lid dan bijvoorbeeld kaderpersoneel. Hiermee samenhangend zien we dat vooral hoger opgeleiden actief zijn. Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. In Leuven


39

merken we dat 65+’ers minder en jongeren (15-24 jaar) meer lid zijn van een vereniging. Er is geen verband met gezinsgrootte. Tabel 40 – aandeel (%) van de bevolking dat actief lid of bestuurslid is van een vereniging (enquête met 572 respondenten) lid van 1 vereniging

lid van 2 verenigingen

2004 2006 30,5 31,1 bron: stadsmonitor

2004 17,0

2006 14,8

lid van 3 of meer verenigingen 2004 2006 10,0 9,2

Totaal 2004 57,5

2006 55,2

tevredenheid over de kansen op maatschappelijke en culturele ontplooiing Aan 572 Leuvenaars werd gevraagd of zij tevreden zijn over het activiteitenaanbod voor ouderen, over het contact in de buurt en over het culturele aanbod. Meer dan de helft van de ouderen is tevreden over het aanbod. Toch eindigt Leuven met 57,4 % in de staart van de centrumsteden: beter dan Aalst en op gelijke hoogte met Sint-Niklaas en Mechelen. Vrouwen zijn hierover iets tevredener dan mannen. Ook 55-plussers met een laag opleidingsniveau en leden van een vereniging antwoordden positiever. Ook bleken 65-plussers iets meer tevreden dan de leeftijdsgroep tussen 55-64 jaar. Inwoners van centrumsteden zijn in sterke mate tevreden over het contact in hun buurt. In Leuven is iets meer dan 80 % tevreden, en zit hiermee in de middenmoot. Er zijn een aantal zwakke, maar toch significante verbanden gevonden. Hoe ouder, hoe meer tevreden men is. Ook vrouwen zijn iets meer tevreden. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe minder men zegt dat het aangenaam is om met de mensen in de buurt te praten. Ook beoordelen eigenaars het contact in de buurt positiever dan huurders. Ook qua tevredenheid over het culturele aanbod zit Leuven in de middenmoot van de centrumsteden. en ook hier zijn er een aantal zwakke maar significante verbanden. Hou ouder men is, hoe tevredener. Ook vrouwen zijn iets tevredener. Mensen die regelmatig een concert of toneelvoorstelling bijwonen, of een museum bezoeken, zijn iets meer dan anderen tevreden over het culturele aanbod. Het opleidingsniveau zorgt niet voor verschillen. Tabel 41 – aandeel (%) dat tevreden is over het activiteitenaanbod voor senioren, het contact in de buurt en het culturele aanbod 2004 helemaal eens 32,9

aandeel 55+’ers dat antwoordde op de stelling “in de buurt zijn er voldoende activiteiten voor ouderen / gepensioneerden” aandeel inwoners dat vindt dat het aangenaam is om met 41,0 de mensen in de buurt te praten 44,3 aandeel inwoners dat tevreden is over het culturele aanbod bron: stadsmonitor

eerder eens 21,1

2006 totaal helemaal eens 53,9 33,2

eerder eens 24,2

totaal

33,4

74,3

42,5

37,9

80,3

43,0

87,4

45,1

41,4

86,5

57,4

Op vlak van tevredenheid over speelvoorzieningen voor kinderen scoort Leuven goed binnen de centrumsteden, na Oostende en Brugge. Met tevredenheid over geschikte plekken voor de jeugd zakt Leuven terug naar de middenmoot. Hoger opgeleiden en vrouwen zijn iets tevredener.


40

De Leuvenaars zijn tevreden over de sporten recreatievoorzieningen, en zitten hiermee in de middenmoot. Jongeren zijn iets minder tevreden dan ouderen. Ook hoe lager het diploma, hoe tevredener. Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen De Leuvenaars zijn zeer tevreden over het aanbod aan restaurants, eetcafés en uitgaansgelegenheden. Ook hier zit Leuven weer in de middenmoot. Ouderen en vrouwen zijn meer tevreden. Tabel 42 – aandeel (%) dat tevreden is over speelvoorzieningen, geschikte plekken voor de jeugd, sporten recreatievoorzieningen, aanbod restaurants, eetcafés en uitgaansgelegenheden aandeel van de inwoners dat vindt dat er in de buurt voldoende speelvoorzieningen zijn voor kinderen aandeel van de inwoners dat vindt dat er in de buurt voldoende geschikte plekken zijn voor de jeugd aandeel van de inwoners dat ‘zeer tevreden’ of ‘eerder tevreden’ is over de sportvoorzieningen in de stad aandeel van de inwoners dat ‘zeer tevreden’ of ‘eerder tevreden’ is over de recreatievoorzieningen in de stad aandeel van de inwoners dat tevreden is over het aanbod aan restaurants en eetcafés aandeel van de inwoners dat tevreden is over het aanbod aan uitgaansgelegenheden bron: stadsmonitor

2004 53,0 41,5 68,9 69,4 94,3 81,8

2006 58,0 42,6 69,4 72,2 95,6 88,3

8. een groot onderwijsaanbod onderwijsstad Leuven is een echte onderwijsstad. Zowel voor het lager, het secundair als het hoger onderwijs vervult de stad een centrumfunctie. Tabel 43 - aantal leerlingen en studenten in de Leuvense onderwijsinstellingen Kleuter- en lager onderwijs (2003-2004) 10.456 Secundair onderwijs (2003-2004) 11.998 Hoger onderwijs K.U.Leuven 29.003 (2006) K.H.Leuven 4.913 Groep T 1.698 bron: kleuter en lager onderwijs op website onderwijs Vlaanderen en hoger onderwijs op website K.U.Leuven (8-10-2007) en Associatie K.U.Leuven (statistische telling van 31-10-2006).

In het Leuvense kleuter- en lager onderwijs waren er op 1 september 2003 9.773 leerlingen in het gewoon en 794 in het buitengewoon kleuter- en lager onderwijs. Van deze 10.567 leerlingen kwamen er niet minder dan 2.881 van buiten de fusiegemeente (27 %), terwijl er anderzijds slechts 633 leerlingen in Leuven wonen die elders les volgen. Het secundair onderwijs telde op 1 september 2003 11.338 leerlingen in het gewoon voltijds secundair onderwijs, 89 in het deeltijds beroepssecundair onderwijs en 249 in het buitengewoon secundair onderwijs. De centrumfunctie voor het secundair blijkt overduidelijk wanneer we het aantal jongeren dat secundair onderwijs volgt in Leuven vergelijken met het aantal jongeren dat woont in Leuven en naar het secundair onderwijs gaat. Deze verhouding bedraagt in 2005-2006 maar liefst 2,33 op 1.


41

Figuur 17 – de verhouding van het aantal jongeren die schoollopen in een secundaire school in de stad tegenover het aantal jongeren die in de stad wonen en naar het secundair onderwijs gaan

1997-1998

2001-2002

2005-2006

A

A nt alst w er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M e ec n he O len os te Ro nde Si esel nt a -N re ik la Tu as rn ho ut

% 350 300 250 200 150 100 50 0

bron: stadsmonitor

Daarnaast telt Leuven meer dan 38.000 studenten in het hoger onderwijs. Onder hen vinden we ook heel wat buitenlandse studenten (in oktober 2007 zijn dat er aan de K.U.Leuven 3.531).

levenslang leren Onder de andere belangrijke onderwijsinstellingen vinden we de centra voor volwassenenonderwijs, het centrum voor basiseducatie, de stedelijke academie en het stedelijk conservatorium. Figuur 18 – aandeel van de niet-studerende bevolking dat leeractiviteiten onderneemt (2006)

A

A nt alst w er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M e ec n he O len os te Ro nde Si esel nt a -N re ik la Tu as rn ho ut

% 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

bron: stadsmonitor

Levenslang leren en toegang krijgen tot onderwijs en opleiding is belangrijk voor persoonlijke ontplooiing en kansen op de arbeidsmarkt. Wanneer we het aandeel van de niet-studerende bevolking dat leeractiviteiten onderneemt bekijken, zien we dat Leuven zeer goed scoort.


42

Tabel 44 – aandeel (%) van de niet-studerende bevolking dat leeractiviteiten onderneemt (enquête met 572 respondenten) via cursussen / seminaries via doelbewuste zelfstudie bron: stadsmonitor

ja 242 42,3 297 51,9

aantal % aantal %

nee 330 57,7 275 40,1

weet niet 0 0,0 0 0,0

totaal 572 100 572 100

Algemeen nemen deze leeractiviteiten in meer dan de helft van de gevallen niet meer dan 5 volle dagen per jaar in beslag. Iets meer dan 10 % doet meer dan 20 dagen aan leeractiviteiten. Er is een duidelijk verband tussen levenslang leren en leeftijd, opleiding en geslacht. Vooral mannen, inwoners jonger dan 55 jaar en hoger opgeleiden ondernemen extra leeractiviteiten. In het geval van zelfstudie zijn persoonlijke of sociale redenen de belangrijkste motivatie voor leeractiviteiten. Bij opleidingen buiten het gewone onderwijssysteem (avondcursussen, VDABcursussen, seminaries, conferenties, …) is de motivatie even vaak het (huidige of toekomstige) werk als persoonlijke redenen. Op het raakvlak van onderwijs en tewerkstelling vinden we de beroepsopleidingen van de VDAB. In 2005 bleek dat maar liefst 38,3 % van de laaggeschoolde NWWZ een opleiding volgden bij de VDAB. Figuur 19 – aandeel van de laaggeschoolde werklozen die een beroepsopleiding volgen bij de VDAB

1997

2001

2005

%

A nt

A al s w t er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv M en ec he O len os te Ro nde es Si e nt lare -N ik l Tu aas rn ho ut

60 50 40 30 20 10 0

bron: stadsmonitor

gelijke kansen in het basisonderwijs Voor het basisonderwijs voerde het HIVA in 2004 een onderzoek uit naar gelijke onderwijskansen (GOK)10. Op basis van de registratie door de Leuvense basisscholen werden er in het gewoon basisonderwijs 1.274 GOK-leerlingen geteld. Tabel 45 – GOK-leerlingen per categorie laaggeschoolde moeder thuistaal is niet het Nederlands gezinnen afhankelijk van een vervangingsinkomen leerling verblijft niet in het eigen gezin leerling behoort tot de trekkende bevolking

10

10,5 % 10,1 % 4,6 % 0,8 % 0,4 %

L. Ruelens en I. Nicaise, (On)gelijke kansen in het Leuvens basisonderwijs, HIVA, 2004


43

Op de eerste 3 indicatoren scoort Leuven lager dan Vlaanderen en de centrumsteden, voor de laatste 2 indicatoren is er weinig verschil. Deze GOK-leerlingen zijn niet gelijk verdeeld over de verschillende scholen en netten. Tabel 46 – GOK-leerlingen per net gemeenschapsonderwijs vrij onderwijs stedelijk onderwijs

22 % 12 % 7%

In 7 vestigingsplaatsen beantwoordt meer dan een vierde van de leerlingen aan de GOK-norm. Tabel 47 - aantal vestigingsplaatsen met veel GOK-leerlingen >60 % 40-50 % 30-40 % 25-30 %

1 2 1 3

7 % van de leerlingen in het basisonderwijs heeft niet de Belgische nationaliteit (2002-2003). Het grote aantal nationaliteiten in Leuven wordt overigens ook weerspiegeld in het onderwijs: in het basisonderwijs treffen we niet minder dan 94 nationaliteiten aan. Onder de belangrijkste groepen vinden we Marokkanen (16,6 %), Nederlanders (10,2 %), Turken (8,8 %), Britten (3,9 %), Chinezen en Russen (beide 3,4 %). Tabel 48 – aantal vestigingsplaatsen met veel leerlingen met een vreemde nationaliteit >20 % 10-20 % >30 nationaliteiten 20-30 nationaliteiten

3 10 2 2

Misschien nog relevanter is het aandeel leerlingen waarvan de thuistaal niet het Nederlands is. Zoals eerder al vermeld bedraagt dit in Leuven 10,1 %. Tabel 49 – aantal vestigingsplaatsen met veel leerlingen waarvan de thuistaal niet het Nederlands is >40 % 30-40 % 20-30 % 15-20 %

2 1 3 9

Voor het buitengewoon lager onderwijs hebben we geen cijfers over de thuistaal, maar wel over de nationaliteit. Algemeen wordt er gesteld dat allochtonen een grotere kans lopen om in het buitengewoon onderwijs terecht te komen. In Leuven blijkt dit op het eerste zicht niet het geval: het aandeel niet-Belgen in het buitengewoon onderwijs ligt zelfs lager dan hun aandeel in het gewoon onderwijs. Wel merken we dat Marokkaanse (10,6 %), Nederlandse (7,9 %) en Turkse (7,7 %) kinderen meer dan gemiddeld vertegenwoordigd zijn. In het type 2 van het buitengewoon lager onderwijs zien we overigens dat 9,5 % van de leerlingen niet de Belgische nationaliteit hebben.


44

anderstalige nieuwkomers In de loop van het schooljaar 2005-2006 werden in Leuven door 5 scholen (zowel basis- als secundair onderwijs) in totaal een 80-tal minderjarige anderstalige nieuwkomers opgevangen in onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers (OKAN). Dit geeft echter maar een gedeeltelijk beeld van het aantal minderjarige anderstalige nieuwkomers: kinderen die niet in zo’n onthaalklas zitten worden immers niet specifiek geregistreerd. De informatie over kinderen in OKAN wordt vanaf 2007 door het provinciaal onthaalbureau geregistreerd.

Romzigeuners en voyageurs Een specifieke doelgroep voor het Leuvense onderwijs zijn de kinderen van het woonwagenterrein (vooral Romzigeuners). Omdat de woonwagenbewoners geen echte schooltraditie kennen, is er om deze kinderen toch onderwijskansen te geven, een uitgebreide begeleiding rond onderwijs opgezet. In het schooljaar 2005-2006 waren er in totaal 25 Romkinderen ingeschreven in 4 basisscholen. Hierin zitten de kinderen van 6 tot 12 jaar die leerplichtig zijn. Hun aanwezigheid op school liep uiteen van 0 % tot bijna 90 %.

weinig schoolse achterstand Wanneer we kijken naar de cijfers m.b.t. schoolse achterstand, dan merken we voor het basisonderwijs een oververtegenwoordiging van jongens en niet-Belgen. Tabel 50 – aandeel schoolse vertraging in het 5de leerjaar 2003-2004 2004-2005 2005-2006

Belg 10,1 % 10,7 % 12,0 %

Niet-Belg 49,3% 39,1 % 41,4 %

Jongens 17,6 % 14,1 % 14,8 %

Meisjes 12,0 % 10,9 % 12,5 %

Totaal 12,9 % 12,5 % 13,7 %

Met net geen 14 % scoort Leuven zeer goed in vergelijking met de centrumsteden. Enkel Hasselt doet beter. Figuur 20 – aandeel van de leerlingen met schoolse vertraging in het vijfde leerjaar van het lager onderwijs 1997-1998

2005-2006

%

A a A nt lst w er pe Br n ug ge G en k G en H t as se K lt or tri j Le k uv e M ec n he O len os te Ro nde e Si sel a nt -N re ik l Tu aas rn ho ut

35 30 25 20 15 10 5 0

2001-2002

Bron: stadsmonitor

Wanneer we kijken naar de cijfers over schoolse achterstand voor het secundair odnerwijs, dan merken we ook daar een oververtegenwoordiging van jongens en niet-Belgen.


45

Tabel 51 – aandeel schoolse vertraging in alle jaren van het gewoon secundair onderwijs11 2003-2004 2005-2006

Belg 28,2 % 27,0%

Niet-Belg 67,0 % 66,8 %

Jongens 35,9 % 33,7 %

Meisjes 22,8 % 22,4 %

Totaal 29,3 % 28,0 %

Ook de verhouding ASO-BSO ligt heel anders bij Belgen dan bij allochtonen: in 2005-2006 volgen bijna 58 % van de Belgische leerlingen in de 2de graad ASO, tegenover 43 % van de niet-Belgen. In de 3de graad zitten zo’n 46 % van de Belgen in het ASO, tegenover 36 % van de allochtone leerlingen. Voor het BSO zien we een omgekeerde verhouding: zo’n 37 % van de niet-Belgen volgt deze onderwijsvorm in de 2de graad en de 3de graad. Bij de Belgische leerlingen liggen deze cijfers veel lager (15,5 % in de 2de graad en 19,4 % in de 3de graad). Tabel 52 – verhouding ASO-BSO-KSO-TSO 2de graad secundair onderwijs

2003-2004 2004-2005 2005-2006

ASO Belg 56,0 % 57,2 % 57,6 %

ASO niet-B. 46,5 % 48,2 % 43,0 %

BSO Belg 14,1 % 14,9 % 15,5 %

BSO niet-B. 30,2 % 30,0 % 36,8 %

KSO Belg 4,3 % 3,8 % 3,3 %

KSO niet-B. 1,2 % 0,9 % 1,8 %

TSO Belg 25,6 % 24,1 % 23,6 %

TSO niet-B. 22,1 % 20,9 % 18,4 %

KSO niet-B. 2,2 % 2,3 % 3,8 %

TSO Belg 30,2 % 31,2 % 30,3 %

TSO niet-B. 26,9 % 27,3 % 23,1 %

Tabel 53 – verhouding ASO-BSO-KSO-TSO 3de graad secundair onderwijs

2003-2004 2004-2005 2005-2006

ASO Belg 44,9 % 45,6 % 45,9 %

ASO niet-B. 35,5 % 37,5 % 35,9 %

BSO Belg 21,1 % 19,4 % 19,4 %

BSO niet-B. 35,5 % 33 % 37,2 %

KSO Belg 3,8 % 3,8 % 4,4 %

weinig spijbelgedrag, behalve voor het deeltijds onderwijs Uit de onderstaande tabel blijkt dat problematisch spijbelgedrag relatief weinig voorkomt in het voltijds secundair onderwijs, in tegenstelling tot het deeltijds onderwijs. Leuven laat overigens in 2005-2006 voor het voltijds secundair onderwijs het laagste spijbelcijfer optekenen van alle centrumsteden, terwijl het cijfer voor het deeltijds onderwijs het op één na hoogste is van deze steden. De Jeugd- en Sociale Dienst van de Leuvense politie registreerde in 2001-2002 44 spijbelaars, in 2002-2003 69, in 2003-2004 51 en in 2004-2005 43.12 Tabel 54 – aandeel regelmatige spijbelaars in het voltijds en het deeltijds secundair onderwijs13 voltijds secundair onderwijs deeltijds secundair onderwijs

1999-2000 0,2 34,1

2001-2002 0,2 21,2

2003-2004 0,4 34,2

2005-2006 0,2 40,0

11

Modulair onderwijs, zevende jaren, vierde graad en anderstalige nieuwkomers niet meegerekend. in de cijfers voor de 2 eerste schooljaren zijn ook spijbelaars uit andere politiezones meegerekend (overschatting), de cijfers voor het laatste schooljaar geven een stand van zaken op 21-06-2005. De politie komt via allerlei kanalen spijbelaars op het spoor: meldingen (via scholen, CLB’s, ouders, hulpverlening, parket, …), prikacties, ontdekkingen in het kader van andere onderzoeken, … 13 het gaat hier om jongeren die meer dan 30 halve dagen ongewettigd afwezig waren in het voltijds onderwijs of 20 halve dagen in het deeltijds onderwijs 12


46

lokaal overlegplatform In Leuven is er een overlegplatform voor het basis- en secundair onderwijs. Het LOP verzamelt alle onderwijsverstrekkers uit de stad én een breed gamma van lokale organisaties die van zeer nabij geconfronteerd worden met (on)gelijke kansen binnen het onderwijs.

centra voor leerlingbegeleiding Op de volgende kaarten worden de werkingsgebieden voorgesteld van de Centra voor leerlingbegeleiding (CLB) zowel in het gemeenschaps- als in het vrij onderwijs. Het CLB heeft de functie van draaischijf tussen onderwijs, welzijns- en gezondheidssector. Ze vormen een netwerk met diensten uit de regio die hulp aan jongeren kunnen bieden.

CLB's van het Gemeenschapsonderwijs

Brussel

Zuid-Limburg & Leuven-Tienen-Landen

Dender (Aalst)

Mechelen-Keerbergen-Zemst

Limburg-Noord

Halle 'De Ring'

Vilvoorde-Zaventem

Geen werking

Halle 'De Ring' & Dender

Leuven-Tienen-Landen

Londerzeel

Opwijk

Zemst

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Vilvoorde

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat

Leuven


Dilbeek

Roosdaal

Boutersem



Beersel

Pepingen Halle

Herne

Hoeilaart

Landen


Bever

CLB's van het Vrij Onderwijs

Linter

Oud-Heverlee Tienen


Gooik

CLB Leuven

Noordwest-Brabant (Asse)

CLB Aarschot

Aarschot & Leuven

Noordwest-Brabant & Halle

Diest-Tessenderlo

Leuven & Het Kompas (Mechelen)

Pieter Breughel

Aarschot & Diest-Tessenderlo

Tienen

Noordwest-Brabant & Pieter Breughel

CLB Haacht

Tienen & Leuven

CLB Ninove

Haacht & Aarschot

CLB Halle

Noordwest-Brabant & Halle & Ninove

Londerzeel

Opwijk

Zemst


Boortmeerbeek

Vilvoorde

Diest

Aarschot Haacht

Grimbergen

Merchtem


Keerbergen

Kapelleop-denBos

Meise

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Steenokkerzeel

Tielt-Winge

Herent

Wemmel Affligem

Zoutleeuw

Bierbeek

Lennik

Machelen

Asse

Kortenberg

Kortenaken

Geetbets

Lubbeek

Zaventem

Glabbeek

Liedekerke Ternat

Leuven


Dilbeek

Roosdaal

Boutersem



Beersel

Pepingen Halle

Linter

Oud-Heverlee Tienen


Gooik

Zoutleeuw

Bierbeek

Lennik

Herne

Diest

Aarschot

Steenokkerzeel Affligem


Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Keerbergen

Kapelleop-denBos

SintGenesiusRode

Bever

Overijse Hoeilaart

Landen


Bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant


47

kwalitatieve omgevingsanalyse In dit deel blikken we terug op de inspraak en voorstellingen die georganiseerd werden in de loop van 2005, voor het lokaal sociaal beleidsplan 2006-2007. Hier worden ook de belangrijkste conclusies opgenomen uit de sociale stadsgesprekken die in Leuven georganiseerd werden rond de volgende thema’s: vrijwilligers, drempels naar de hulpen dienstverlening, klantvriendelijkheid en klantgerichtheid, cultuurparticipatie, vergrijzing, wijkgerichte werking en wonen in Leuven. Tenslotte worden de belangrijkste bevindingen van verschillende medewerkers van stad, OCMW en CAW rond de sociale grondrechten en verbinding opgesomd.

1. wat we meenemen uit de inspraakronde van het vorige beleidsplan De inspraakronde van het vorige beleidsplan omvatte de algemene hoorzitting en de hoorzitting met het middenveld: vergaderingen met jeugdwelzijnsoverleg, seniorenraad, werkgroep toegankelijkheid, woonraad, OOR, ingebouwde CAW’s, opbouwwerk, verenigingen waar armen het woord nemen, allochtone verenigingen en het personeel van de drie partners. Ook kregen mensen de kans om schriftelijk te reageren. Hieronder volgt een opsomming van de punten die we uit deze ronde meenemen naar dit beleidsplan. Uit de algemene opmerkingen op het lokaal sociaal beleidsplan onthouden we:

durf ruimer te focussen dan enkel welzijn De suggestie krijgt de vorm van een vraag: “Ligt de nadruk niet te sterk op welzijn: komen de andere domeinen zoals gezondheid, wonen, onderwijs en huisvesting niet te weinig aan bod?”. In dezelfde lijn is er de bedenking dat de algemene mobiliteit ook een aspect is van de toegankelijkheid van diensten.

m.b.t. tot de vormelijke aspecten Twee opmerkingen gaan over vormelijke aspecten. Een eerste luidt: “Zet de band tussen de omgevingsanalyse, doelstellingen en acties duidelijker in de verf in het plan.”. Een tweede betreft de vormaspecten van doelen en acties in het licht van een goede opvolging in jaarlijkse rapporten. Er is ook de vraag om cijfers over spijbelen, bejaarden en personen met een handicap mee op te nemen.

werk aan een breed draagvlak Uit de opmerkingen bij de strategische doelstellingen en acties onthouden we vooral de vraag van andere partnerorganisaties om betrokken te worden. Het gaat dan over vraag van andere partners om te kunnen deelnemen aan het vormingsaanbod dat de 3 partners in eerste instantie voor het eigen personeel wilden inrichten. Maar ook over de bestaande overlegorganen die een link willen houden met het lokaal sociaal beleidsplan. Ook voor de inspanningen om vrijwilligers te rekruteren klinkt deze roep. Daarnaast is er de suggestie vanuit de seniorenraad om deze raad ook in te schakelen wanneer we willen communiceren over het lokaal sociaal beleidsplan. Tenslotte is er de vraag van mensen in armoede om meer bij het beleid betrokken te worden.


48

hou het aanbod dicht bij de bevolking Deze suggestie leiden we af uit de bekommernis naar het aanbod in de vorm van huisbezoeken. Maar ook uit de suggestie om het wijkniveau ook buiten de aandachtswijken op te waarderen.

zicht krijgen op structurele welzijnsnoden De samenwerking tussen de drie partners biedt kansen om door gebruik van de respectievelijke registratiesystemen een beter zicht te krijgen op de lokale structurele welzijnsnoden.

2. wat we meenemen uit de sociale stadsgesprekken Sinds november 2005 organiseren het OCMW, de stad en het CAW Regio Leuven geregeld sociale stadsgesprekken. De formule van deze avonden werd ontleend aan de stadsgesprekken rond stedenbeleid die in 2004 en 2005 in de 13 Vlaamse centrumsteden werden gehouden. Tijdens een stadsgesprek geven sprekers een korte toelichting rond uiteenlopende stellingen. Daarna wordt in kleine groepen over deze stellingen gediscussieerd. In elke groep worden alle stellingen besproken. Voor deze sociale stadsgesprekken nodigen we erg breed uit. Het eerste sociaal stadsgesprek vond plaats op 29 november 2005. Er waren een honderdtal deelnemers. Een derde van hen waren professionele medewerkers van hulpverleningsdiensten. Twee derden waren geïnteresseerde burgers, vaak ook vrijwilligers in hulpverleningsdiensten of het middenveld. De thema’s die werden ingeleid waren: drempels van de hulpen dienstverlening, de rol van vrijwilligers, klantvriendelijkheid en klantgerichtheid in hulpen dienstverlening en jongeren in de hulpverlening. Het laatste thema kwam in de discussiegroepen weinig aan bod wegens tijdsgebrek. We haalden er ook geen elementen uit voor dit hoofdstuk. Het tweede sociaal stadsgesprek vond plaats op 4 december 2006. De thema's waren: cultuurparticipatie, vergrijzing en de wijkwerking. We telden ongeveer 80 deelnemers. Onder het hoofdthema sociale grondrechten plaatsen we hier de bedenkingen over cultuurparticipatie. De bedenkingen over de wijkwerking zetten we onder het hoofdthema verbinding. Bij het thema vergrijzing komen beide elementen aan bod. Het derde sociaal stadsgesprek vond plaats op 27 juni 2007 rond het sociale grondrecht wonen. Ook hier waren er een 80-tal deelnemers. De stadsmonitor werd voorgesteld, waarnaar in de kwantitatieve omgevingsanalyse regelmatig wordt verwezen, waarna er dieper werd ingezoomd op betaalbaarheid van wonen en kwaliteit van de woonomgeving.

de rol van vrijwilligers Onder het kernthema verbinding geven we hier mee wat de verschillende groepen aanbrachten over de rol van vrijwilligers in de hulpen dienstverlening. Dit thema werd ingeleid door Jan Brocatus, directeur van Amnesty International Vlaanderen, een organisatie die in erg grote mate draait op vrijwilligers. Hij was zelf als vrijwilliger op vele fronten actief en is dat op dit moment nog binnen de raad van beheer van CAW Regio Leuven.


49

vrijwilligers staan dicht bij de mensen De meerwaarde die vrijwilligers bieden staat voor de deelnemers aan deze gesprekken buiten kijf. De vrijwilliger heeft in de hulpen dienstverlening vaak een taak die duidelijk verschilt van die van professionele krachten. Vanuit deze specifieke rol kan de vrijwilliger veel beter in de leefwereld van de mensen komen. “Mensen vragen soms gewoon een praatje. Vooral in Ziekenzorg is dat zo. Als er echt problemen zijn, dan verwijs je door.” Een andere deelnemer geeft aan dat de vrijwilliger soms de functie krijgt die vroeger het sociale netwerk (buren, familie,...) had. Dit blijkt uit het voorbeeld van Tele-Onthaal. Meer en meer wordt Tele-Onthaal gebeld door mensen die geen vraag hebben naar echte hulpen dienstverlening, maar die gewoon op zoek zijn naar een goed gesprek, dat ze bijvoorbeeld ook binnen hun eigen netwerk zouden kunnen hebben mocht dit beschikbaar zijn. Ook biedt vrijwilligerswerk voor vele mensen een opstap: een voorbeeld hier is de inschakeling van kansarmen als vrijwilliger.

waardeer je vrijwilligers, pest ze niet! In schril contrast met de meerwaarde staat de geringe maatschappelijke waardering van vrijwilligerswerk. Werklozen die vrijwilligerswerk doen worden met achterdocht bekeken door diensten uit de sector werkloosheidsreglementering. Ervaring die mensen opdeden als vrijwilliger wordt niet naar waarde geschat bij sollicitaties. En als bijvoorbeeld een OCMW spreekt over activering doelt het vaak nog uitsluitend op betaald werk, terwijl de persoon in kwestie erg actief is in het vrijwilligerswerk.

ondersteun als stad het zoeken naar vrijwilligers Het werven van vrijwilligers is voor organisaties die met vrijwilligers werken een hele klus. Het vraagt veel energie, geld, organisatie en publiciteit. Meer steun van de stad zou hier zeer welkom zijn. Enkele concrete suggesties: advertenties zijn duur. De suggestie kwam om de mogelijkheid te bieden om in Info Leuven oproepen voor vrijwilligers te plaatsen. Kan de stad geen vrijwilligersbeurs organiseren waar elke organisatie zichzelf kan voorstellen? Kan de stad geen coördinerende rol spelen in de promotie van vrijwilligerswerk? Kan vrijwilligerswerk geen prominentere plaats krijgen op de website van de stad? Een zoekopdracht met de termen “vrijwilligers” en “Leuven” brengt je enkel bij de rubriek “senioren”. Kan de stad niet de bemiddelaar zijn tussen mensen die vrijwilligerswerk willen doen en organisaties die vrijwilligers zoeken? De vrijwilligerskrant (in 2000) was een prachtig maar helaas éénmalig initiatief. Kan dit niet jaarlijks?

hou rekening met nieuwe trends in het vrijwilligerswerk De deelnemers zien ook enkele relatief nieuwe trends in het vrijwilligerswerk die hun invloed hebben op het werven van vrijwilligers. Zo veranderen vrijwilligers vaker van vrijwilligerswerk. Jonge mensen die zich als vrijwilliger inzetten doen dit nu vaak expliciet met de bedoeling om ervaring op te doen en een cv uit te bouwen dat kansen biedt op een betaalde job. Een vrijwilliger vraagt ook minder dan vroeger betrokken te worden bij de ganse organisatie: “De vragen aan vrijwilligers mogen ook niet té globaal zijn. Een vrijwilliger hoeft niet alles te doen of bij elke vergadering aanwezig te zijn. Je moet mensen aanspreken op ‘deelmotivatie’ en ‘deelcompetentie’: mensen hebben minder tijd.”


50

let op voor de professionalisering van het vrijwilligerswerk Aan de organisatiekant is de belangrijkste trend dat de vereisten waaraan een vrijwilliger moet voldoen steeds hoger worden. Dit leidde bij een deelnemer tot volgende oprisping: “Als je als vrijwilliger zoveel moet kunnen en met zoveel rekening moet houden, hoe vrijwillig ben je dan nog?” Ook andere deelnemers waarschuwen voor de steeds verdergaande ‘professionalisering van het vrijwilligerswerk’. “Op deze manier riskeren we het vrijwilligerswerk helemaal uit de sector te bannen en dit moeten we absoluut vermijden.” Of nog: “Leggen we de lat voor vrijwilligerswerk niet te hoog en sluiten we daardoor niet een grote groep mensen uit van het opnemen van engagement in de samenleving?” Deze verhoogde vereisten maken dat binnen de organisaties het begeleiden van vrijwilligers belangrijker wordt. Deze begeleiding kan vele vormen aannemen: coachen, duidelijke afspraken over rechten en plichten, teambuilding, vorming…. Een deelnemer pleit ervoor het element begeleiding mee op te nemen in de werving: “Eigenlijk zouden kandidaat-vrijwilligers vooraf moeten weten dat ze een opleiding of begeleiding zullen krijgen. Als ze niet weten dat deze vorming er is, is dit soms een drempel om als vrijwilliger aan de slag te gaan.” Naast begeleiding moet waardering van vrijwilligers binnen de organisaties een constant aandachtspunt zijn. Je vrijwillig inzetten en daarvoor niet gewaardeerd worden komt dubbel hard aan. Een deelnemer verwoordde het treffend: “Er wordt vaak zeer veel verwacht van vrijwilligers, maar zij krijgen soms weinig erkenning van de professionelen.” Bij organisaties die met vrijwilligers werken groeit de nood aan een duidelijk vrijwilligersbeleid waarin aandacht is voor het steunen en belonen van vrijwilligers. De administratieve rompslomp die het inzetten van vrijwilligers in toenemende mate met zich meebrengt is een probleem. We onthouden hier de suggestie dat de stad een managementvorming zou organiseren voor vrijwilligerbestuurders van lokale vzw’s.

drempels naar de hulpen dienstverlening Een eerste drempel van de hulpverlening is nog steeds de geringe bekendheid van het aanbod. Dit thema werd ingeleid door Lieve Maesmans, Martha Falize, Francine Dekok en Sonia Bertels van het project 3-klap. Dit project wil de communicatie tussen medewerkers van centra voor leerlingenbegeleiding, scholen en kansarme ouders verbeteren.

blijf het aanbod bekendmaken De nog steeds vrij grote onbekendheid van het hulpen dienstverleningsaanbod is een eerste drempel. Een deelnemer bepleit: “Via alle media - tv, scholen... - zouden we het aanbod van hulpen dienstverlening voor alle thema’s beter bekend moeten maken en gerichter moeten kunnen doorverwijzen.” Wat het bekendmaken van het aanbod betreft waarschuwen deelnemers voor het te grote vertrouwen in het wondermiddel internet. De digitale kloof bestaat wel degelijk. Niet iedereen is aangesloten op het net, heeft een e-mailadres, of is vertrouwd met een computer. Andere suggesties zijn: knappe brochures in de stijl van ‘Mozaïek’ over architectuur in de stad maar dan over hulpen dienstverlening voor de bevolking. Huis aan huis bezorgen en jaarlijks verspreiden is nodig want die dingen zijn al snel niet meer up-to-date. In dit kader verwezen enkele deelnemers ook naar de brochure voor senioren die een goed overzicht gaf. Er bestaan vanuit de diensten cultuur, sport,... ook dergelijke publicaties. Een andere deelnemer verwijst naar een publicatie met daarin het hulpen dienstverleningsaanbod dat in Brussel bestaat en daar huis aan huis wordt bezorgd. Ze wordt jaarlijks opnieuw bijgewerkt en verspreid. Iemand anders bepleit dat organisaties zelf meer de boer op


51

gaan: “Wanneer het over bekendmaking gaat werkt mond aan mondreclame nog steeds het best: een gezicht zien, intermenselijk contact wint het altijd van een website of een brochure. Organisaties die hulpen dienstverlening aanbieden moeten dus meer de boer op, om zichzelf voor te stellen maar ook om buiten de eigen vertrouwde kring te kijken.”

… ook bij medewerkers Volgens een andere deelnemer zijn het echter niet alleen de gebruikers en potentiële gebruikers die het aanbod onvoldoende kennen. Ook de medewerkers van organisaties die hulpen dienstverlening aanbieden en vanuit die rol moeten doorverwijzen kennen het aanbod vaak onvoldoende. Het aanbod hulpen dienstverlening is in Leuven erg groot. Mensen zien door het bos de bomen niet. Daarom moeten we op zoek naar een formule voor een betere classificatie van het aanbod.

hanteer een doelgroepenbeleid Drempels zijn per doelgroep ook anders. Allochtone deelnemers, maar zij niet alleen, stellen scherp op culturele drempels. Als we hieraan willen verhelpen is het belangrijker open te staan en respect te hebben voor andere culturen, dan wel om al deze verschillende culturen te kennen. Een aantal senioren wordt ondanks het grote aanbod, nog door geen enkel aanbod bereikt. Hetzelfde geldt voor jongeren en andere groepen. In elk van die groepen is er een subgroep die wel een behoefte heeft aan hulpen dienstverlening maar er om tal van redenen niet toe komt die hulp te vragen. Een deelnemer stelt dat het vaak deze mensen zijn die de grootste nood hebben. We moeten ons hiervan bewust blijven en bekendmakingcampagnes ook op hen afstemmen. Een deelnemer die als vrijwilliger met gedetineerden werkt stelt dat er nog steeds te weinig inspanningen zijn om deze mensen te reïntegreren in de maatschappij.

bed hulpen dienstverlening beter in Enkele deelnemers pleiten voor een betere inbedding van hulpen dienstverlening in de samenleving. “De wijkagent kan hier ook een grote rol spelen. Vaak heeft hij een erg goed zicht op wie er in zijn wijk woont en met welke problemen mensen kampen.” Of nog: “Hulpverleners zijn nog te weinig vertrouwd met wat er in het middenveld, de buurten, of het verenigingsleven, gebeurt. Voor heel wat problemen waarmee mensen bij hulpen dienstverlening aankloppen bestaan even goede of zelfs betere antwoorden in dat middenveld, die buurten, etc. Hulpverleners moeten ook deze oplossingen leren zien en gebruiken. Vrijwilligers en ervaringsdeskundigen kunnen hier een belangrijke rol spelen.”

blijf werken aan de intermenselijke drempels De inleiders legden in hun inleiding al de vinger op drempels op intermenselijk vlak. Heel wat deelnemers pikken dit op. Deze drempels kunnen vele vormen aannemen, zoals hokjesdenken: “In de hulpen dienstverlening spijkeren we mensen nog te veel vast op hun etiket zoals ‘gedetineerde’ of ‘ex-gedetineerde’.” Deelnemers wijzen ook op een terughoudendheid bij hulpverleners: “Er is vanuit de hulpverlening een drempel om naar de mensen te stappen. De tendens bij de professionele hulpverleners is: ze moeten het zelf vragen.” Of nog: “Er is soms zelfs een neerbuigende houding tegenover vrijwilligers die tussenpersoon willen spelen. Hierdoor gaat de vrijwilliger van houding veranderen: hij is bang om in de plaats van iemand anders op te treden of een hulpvraag te stellen.”


52

Een deelnemer wijst op het gevaar van het tegenovergestelde: “Er is hier natuurlijk wel een grens aan: mensen moeten het recht hebben hulp te weigeren. Het kan goed zijn dat buren, wijkagent en hulpverleners vinden dat iemand hulp nodig heeft, maar dat de persoon er zelf geen behoefte aan heeft.” Vaak komen cliënten en hulpverleners ook niet tot een echte dialoog. Een deelnemer verwijst hiervoor naar de hoorzitting met de ‘verenigingen waar anderen het woord nemen’ en aanverwante organisaties in het Vlaams Parlement. Daar bleek dat we nog veel van armen kunnen leren en dat het belangrijk is echt naar hen te luisteren. “Door tussen de mensen te zitten en jezelf als hulpverlener ook af en toe kwetsbaar op te stellen, kun je drempels wegwerken”. Het probleem is soms ook de terminologie: bijvoorbeeld tijdens het plenaire gedeelte van deze avond gebruikte iemand de afkorting CLB. Niet elke toehoorder wist dat dit het vroegere PMS was. Hulpverleners bouwen onbewust drempels in door taalgebruik. Verstaanbare taal is erg belangrijk. “Misschien moeten we als hulpverlener, vrijwillig of professioneel, meer aftoetsen of mensen ons verstaan, en er voor zorgen dat mensen durven zeggen dat ze ons niet verstaan. Ook taboes spelen een rol: “Er hangt een taboesfeer rond mensen met psychiatrische problemen waardoor zij quasi altijd uit de boot vallen. Organisaties moeten openstaan voor mensen met psychiatrische problemen, maar ze moeten daar ook klaar voor zijn.” Drempels zijn er ook bij het toeleiden en het doorverwijzen. “In sommige gevallen is het nodig dat de toeleider de mensen die beroep willen doen op de organisatie meebrengt, of zelfs dat de organisatie zelf naar de mensen gaat.” Of nog “Een onbekende organisatie betreden is steeds moeilijk. De locatie van de organisatie, bijvoorbeeld in een huizenblok, kan de drempel nog eens extra verhogen.”

hou de randvoorwaarden in het oog De deelnemers wijzen ook naar de randvoorwaarden: “De tijdsdruk waaronder professionele hulpverleners moeten werken is soms ook erg groot: zoveel mogelijk mensen helpen op korte tijd... Het is een algemene evolutie in onze maatschappij, van onze levensstijl.” En “Het hulpen dienstverleningsaanbod gaat nog te vaak gepaard met een teveel aan bureaucratie.”

het aanbod centraliseren? Wat het centraliseren van het aanbod als oplossing betreft zijn de meningen verdeeld: “Er is behoefte aan één aanspreekpunt voor alle diensten. Met medewerkers die al die andere diensten kennen. Ook die diensten die niet van de stad zijn.” Een andere deelnemer stelt dit in vraag: “Gaat het om één dienst, of mag de bevolking dit verwachten van alle, of een groot deel, van de voorzieningen die in Leuven actief zijn?”

klantvriendelijkheid en klantgerichtheid Het derde thema op dit eerste sociaal stadsgesprek was ‘klantvriendelijkheid en klantgerichtheid’. Irena Nicolic leidde dit thema in. Irena kwam 13 jaar geleden naar België uit het voormalige Joegoslavië. Ze werkte enige tijd op de Integratiedienst en is voorzitter van de vzw Stari Grad. Als vrijwilliger begeleidt ze mensen uit de Balkan en Oost-Europa bij contacten met allerlei diensten.


53

let op de basics Een eerste bedenking is duidelijk: “Let op de basics.” Voorbeelden hierbij zijn: “Algemeen Nederlands is een basisvereiste. Voor de hulpen dienstverlening aan zowel autochtone als allochtone hulpvragers. Wat baat het als we allochtonen verplicht op inburgering en Nederlandse les sturen als in de echte wereld de loketbedienden hen te woord staan in vloeiend plat Leuvens?” Of nog: “De rij wachtenden voor vreemdelingenzaken is altijd erg lang. Kan daar niets aan veranderd worden? Systeem van een nummertje trekken loopt niet goed. Hopelijk loopt het beter nadat de stadsdiensten verhuisd zijn, nu is er te weinig plaats.”

klantvriendelijkheid is een attitude Daarnaast is er een attitudeaspect: “Ik wil dat iemand in een hulpen dienstverleningsorganisatie samen met mij zoekt naar oplossingen in plaats van me een weliswaar correct negatief antwoord te geven.” Dit ‘samen zoeken’ gebeurt nog veel te weinig. Vaak stellen hulpvragers een vraag waarop geen pasklaar antwoord voorhanden is. In deze situaties is het cruciaal dat de hulpen dienstverlener samen met de cliënt op zoek gaat naar een antwoord. Dat hij probeert de vraag duidelijker te krijgen. “Ga mee op zoek met de cliënt, help hem alsof het uw moeder is.” “Soms krijg je op één en dezelfde dienst op dezelfde vraag een ander antwoord. De oorzaak kan zijn dat je een detail vergeet, jouw verhaal iets anders vertelt waardoor de informatie anders begrepen wordt - maar soms ligt de oorzaak in het feit dat mensen aan het loket niet durven zeggen ‘ik weet het niet, kom eens terug - zodra ik tijd heb zoek ik de informatie op voor jou’. Wij zijn zo een houding blijkbaar verleerd.” Hulpverleners beseffen ook vaak niet meer dat een klant zich kwetsbaar moet opstellen om zijn vraag te stellen.

klantvriendelijk … voor iedereen Vanuit twee groepen deelnemers komt de bedenking dat klantvriendelijkheid zich niet mag beperken tot “modale burgers als cliënten”. Deelnemers die met gehandicapten werken merken soms dat die gehandicapten niet ernstig genomen worden als ze zich alleen bij een dienst aanmelden. Dit gebeurt wel als er een hulpverlener mee gaat, wat niet klopt. Ook allochtone cliënten blijven vaak op hun honger omdat ze er niet in slagen hun vraag direct aan het juiste adres, of in de juiste bewoordingen te stellen. Klantvriendelijkheid moet er zijn op alle niveaus. Een deelnemer stelt dat dingen die in eerste instantie niet blijken te kunnen plots wel mogelijk zijn als ze de chef erbij roept. Dit wijst erop dat medewerkers op de werkvloer onvoldoende zijn geïnformeerd of niet genoeg hun best doen. Op deze manier krijgt de ene hulpvrager wel gedaan wat de andere niet gedaan krijgt. Dit brengt verzuring met zich mee.

ook hier: de randvoorwaarden Uiteraard spelen ook hier randvoorwaarden een rol: “Sommige loketbedienden worden kwaad omwille van het eisende gedrag van de hulpvrager. Dit heeft minder te maken met het feit allochtoon te zijn dan met het feit dat de loketbedienden onder grote tijdsdruk staan, alles moet vooruit gaan.”


54

cultuurparticipatie Marc Van Mechelen leidde dit thema in. Hij werkt voor Cultuur Lokaal, het Steunpunt voor het Lokaal Cultuurbeleid. Cultuur Lokaal heeft als opdracht: kwaliteitsvolle ondersteuning bieden aan alle lokale actoren betrokken bij het decreet voor lokaal cultuurbeleid. Binnen het thema cultuurparticipatie brachten de deelnemers vooral de drempels naar cultuur in kaart.

hou het betaalbaar Een eerste drempel is de financiële: “De financiële drempel is toch hoog, zeker voor mensen met een klein pensioen. De goedkopere plaatsen zijn dan vaak slecht en niet gemakkelijk te verkrijgen.” De bestaande cultuurbonnen bieden hier een antwoord maar de vraag rijst of ze nog meer laagdrempelig kunnen worden gemaakt. De cultuurfunctionaris legde uit dat mensen die recht hebben op deze bonnen hierover per brief worden geïnformeerd.

maak het aanbod goed bekend De onbekendheid van het culturele aanbod is een tweede drempel. Een deelnemer breekt een lans voor eenvoudige oplossingen: “Het gaat dan over informatie over het aanbod, op papier, die op tijd komt (minstens één week vroeger), en die duidelijk zegt wanneer en waar iets plaatsvindt en hoeveel het kost. Heel eenvoudig zoals de bioscopen het doen.” Voor een andere deelnemer mag het iets meer zijn: “…een echt stadsmagazine bijvoorbeeld: tweemaandelijks, aantrekkelijk vormgegeven, met een goed overzicht van o.a. het culturele aanbod.” Waarop weer een andere deelnemer: “Leuven schrijft nu al te veel. Moeten we, zeker over cultuur niet meer via TV communiceren?” Ook in deze context waarschuwen deelnemers voor de digitale kloof: “Ook de pc en internet zijn niet voor iedereen toegankelijk. Ouderen hebben vaak geen computer en worden hierdoor te laat geïnformeerd over het aanbod waardoor alle voorstellingen dan al zijn uitverkocht.” Enkele deelnemers wijzen ook op het jargon: “Het cultuurwereldje hanteert een eigen jargon: de kunsttaal is moeilijk”. Een deelnemer merkt op dat er in het bekend maken van het aanbod weinig rekening wordt gehouden met slechtzienden. Een auditief kanaal zou handig zijn.

betrek het middenveld Een ander spoor naar oplossingen is het beter betrekken van het middenveld. “Het verenigingsleven is een goede partner om informatie door te geven. Verenigingen moeten goed op de hoogte zijn van het aanbod.” Blijft dat natuurlijk niet iedereen is aangesloten bij een vereniging. Ook in de meer algemene zin verwijzen deelnemers naar het culturele middenveld: “De stad moet niet alles zelf doen, maar moet ook initiatieven van anderen stimuleren en ondersteunen.” Of nog “Het is belangrijk voldoende ruimte te laten voor experiment en nieuwe ideeën. Niet alles moet overgeorganiseerd worden, er moet ook plaats zijn voor spontaniteit, voor een plezante anarchie.”


55

een juiste tijd en plaats voor alles Het tijdstip en de plaats waarop bijvoorbeeld een voorstelling doorgaat houdt soms ook een drempel in. Veel ouderen komen bijvoorbeeld ‘s avonds niet buiten, namiddagvoorstellingen zijn voor hen dan weer ideaal. Helemaal handig is het wanneer cultuur naar de mensen wordt gebracht: “Het stedelijk museum is momenteel gesloten en er is een tof project op verplaatsing opgezet.” Of nog “Men moet niet alleen mensen naar de cultuurcentra brengen, met moet ook cultuur naar de mensen brengen, activiteiten ter plaatse organiseren.”

spreek de mensen ook aan als maker van cultuur Veel deelnemers pleiten ervoor de mensen niet alleen aan als consument van cultuur maar ook als maker van cultuur aan te spreken. Dit zorgt voor een grotere betrokkenheid maar ook voor een sterker zelfbeeld. “In het buurtwerk ‘t Lampeke is er een toneelgroep actief: Compagnie Tartaren. Dit is een sociaalartistiek project. De voorstellingen kosten maar 3 EUR!”. Of nog: “Ook de plaatselijke gezelschappen zouden meer ondersteund moeten worden. Tegelijkertijd kan dit de kostprijs drukken (buitenlandse groepen kosten toch meer). Bovendien zijn mensen ook meer geïnteresseerd in het aanbod van onder de kerktoren.” Ook vanuit allochtone hoek wordt dit idee bijgetreden. “Het culturele aanbod is één van de fora waarop mensen kennismaken met elkaar en met elkaars cultuur, waar het gesprek tussen culturen plaatsvindt. Als allochtonen willen we hierbij nog meer betrokken worden: als consument, want een cultureel aanbod leert ons veel over de Vlaamse cultuur, maar zeker ook als maker, gever, aandrager van cultureel aanbod. Bij dit laatste gaat het dan zeker niet over een apart aanbod voor de allochtone gemeenschap, maar over een aanbod dat ook onze cultuur toont aan de Leuvense bevolking.”

zorg dat mensen er geraken Een andere drempel is de mobiliteit naar culturele manifestaties. Hier was er een inspirerend idee om een busje in te leggen vanuit een buurtwerking. Los van het fysieke vervoerprobleem biedt dit ook een oplossing voor de drempelvrees bij het betreden van een cultuurtempel. Samen met kennissen gaat dat al een pak makkelijker.

over het aanbod De suggesties met betrekking tot het aanbod lezen als een spervuur van suggesties: “Misschien moeten ook de niet bereikte groepen eens bevraagd worden: waarom participeren ze eigenlijk niet?” Of: “Meer overleg met de organisaties in het Leuvense die een beter zicht hebben op de redenen om ‘niet’ te participeren is een aanrader.” “De nadruk mag niet alleen liggen op cultuur met de grote C. Ook andere, meer populaire vormen van cultuur moeten ondersteund worden (bijvoorbeeld buurttheater). Nu leeft de vrees dat de meeste middelen gaan naar een aanbod dat vooral mensen bereikt die het financieel al goed hebben.” Vooral de suggestie van de inleider ‘hanteer een voldoende breed cultuurbegrip’ vond weerklank bij de deelnemers. Cultuur moet minder elitair zijn, en beter bereikbaar. Een belangrijke vraag is hoe breed men cultuur moet interpreteren. “Veel inspanningen vertrekken vanuit het huidige aanbod maar niet iedereen vindt zich daarin terug. Cultuur verbreden, diversifiëren en aantrekkelijk presenteren voorkomt een te enge kijk op cultuur die mensen scheidt.”


56

Ten slotte kunnen er ook in het aanbod drempels zitten voor mensen met beperkingen: “Bij cultuurparticipatie moet ook gedacht worden aan mensen die doof, hardhorend, blind of slechtziend zijn.”

vergrijzing Deze stelling werd ingeleid door Prof. Dr. A. Vleugels, directeur van het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap van de K.U.Leuven en voorzitter van het Overleg Ouderenzorg Regio Leuven. Zoals al gezegd komen de grote thema’s, sociale grondrechten en verbinding, in de tussenkomsten over vergrijzing in even grote mate terug. Onder sociale grondrechten plaatsen we de tussenkomsten die te maken hebben met de zorg voor zorgbehoevende ouderen. De inleider gaf hier een duidelijk uitgangspunt die kunnen rekenen op bijval: “Drie begrippen zijn belangrijk: geïntegreerde zorg, op maat van het individu, die naar de oudere toegaat.”

een ouderenloket De inleider gaf een heel concreet toekomstbeeld: “Ik droom van een loket waar mensen informatie kunnen krijgen over alle informatie m.b.t. hulp aan ouderen.” . Een deelnemer ziet plannen in deze richting in het stadskantoor dat binnen afzienbare tijd open gaat maar denkt dat het niet realistisch is om alle informatie over de stad te bundelen in één kantoor. Wat wel mogelijk moet zijn volgens hem is één sociaal loket, waar mensen een antwoord krijgen op al hun vragen over het sociale aanbod in de stad Leuven. Een andere deelnemer pikt hierop in en vraagt in hoeverre het Sociaal Huis hier een antwoord kan bieden. Een discussie uit het vorige sociaal stadsgesprek herhaalt zich wanneer een deelnemer opwerpt: “Eén loket of één Sociaal Huis kan maar een beperkt antwoord bieden en een fysiek Sociaal Huis werkt zelfs drempelverhogend: er is de rol en de rijkdom van het middenveld met zijn vele vrijwilligers, bijvoorbeeld een organisatie als Seniorama als het gaat om voorzieningen voor ouderen, er zijn de wijkgerichte welzijnsbureaus van het OCMW...”. Er wordt een Sociaal Huis geschetst dat in de eerste plaats een sterk uitgebouwd netwerk is dat voor de hulpzoekende burger opereert volgens een ‘twoshotgedachte’. Het kan in dit concept inderdaad zijn dat de cliënt op de dienst waar hij zijn vraag de eerste keer stelt (first shot) moet worden doorverwezen. Maar na die maximaal een verwijzing moet het netwerk wel kunnen garanderen dat de cliënt op de juiste plaats (second shot) is terechtgekomen. Dit veronderstelt een nauwe netwerking en doorgedreven inspanningen wat opleiding en training betreft. Een deelnemer trekt deze lijn nog verder door: “Een andere optie is om de rol van de hulpverlener aan huis te versterken, ook al omdat veel ouderen fysiek moeilijkheden hebben om zich naar een dienst te verplaatsen. Deze hulpverlener kan samen met de oudere een antwoord zoeken op zijn vragen.”

durf vergrijzing ook als een kansenverhaal zien Wanneer we vergrijzing vanuit het oogpunt van de verbinding zien blijkt dit heel wat kansen te bieden. De inleider sneed dit al aan: “De vergrijzing is op de eerste plaats één van de succesverhalen van de maatschappelijke ontwikkeling. Nooit eerder leefde de mens zo lang leven als vandaag. En het is meer dan dat: die ouderen leven niet alleen langer, ze zijn ook gezonder, mondiger, fitter, actiever. Ze willen ook langer actief blijven en actief participeren aan het maatschappelijk bestel.”


57

Deelnemers pikken hierop in. Het feit dat mensen ouder worden is in de eerste plaats goed nieuws en biedt kansen. “Denk bij vergrijzing niet alleen aan zorgbehoevende ouderen.” En nog: “We moeten de stijgende aanwezigheid van senioren meer als een kans zien: dit zijn mensen met ervaring én vrije tijd. Mensen die kunnen ingeschakeld worden als vrijwilliger, raadgever.” We moeten volgens een andere deelnemer ‘dringend op zoek naar manieren om het grijze kapitaal te gebruiken’. Een derde gaat al een eind op weg: “Heel wat van de huidige ouderen hebben (nog) geen zorg nodig maar willen wel ten volle participeren aan het openbare leven. Zij stellen vragen zoals: goede en gemakkelijk bereikbare vergaderzalen en ontmoetingsruimten, goed openbaar vervoer.”

ga op zoek naar alternatieven voor de grijze getto’s Maar ook wanneer mensen meer zorg nodig hebben blijft verbinding belangrijk: “We moeten voorkomen dat er grijze getto’s ontstaan, en komen tot een integratie in gans de stad.” En meer ambitieus: “In hoeverre kan een stad als Leuven een pionier zijn in bijvoorbeeld het opzetten van kangoeroewoningen? Of andere vormen van gemengde (jong-oud) bewoning, inclusief kinderopvang?” Op het moment dat een oudere naar een instelling verhuist worden vaak veel banden doorgeknipt. Het pleidooi voor mogelijkheden die ouderen in staat stellen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen komt in alle groepen terug.

wijkgerichte werking Dirk Habils, coördinator van de stedelijke dienst wijkontwikkeling van de stad Genk leidde dit thema in. Ook hij legt in zijn inleiding al een link naar verbinding: “Wijkwerking moet meer zijn dan werken aan problemen… We moeten ook zoeken naar wat ons bindt in plaats van wat ons onderscheidt…”.

participatie is ook verantwoordelijkheid opnemen Verbinding, verbondenheid is dan ook het centrale thema in de tussenkomsten over de wijkgerichte werking van de stad. Het gaat dan over participatie, mee denken, mee beslissen, maar ook over het responsabiliseren van wijkbewoners, mee doen dus, samen verantwoordelijkheid opnemen. Een deelnemer plaatste een bedenking bij de tussenkomsten over participatie: “Participatie wordt vaak verengd tot inspraak. De omgekeerde beweging geldt echter ook. Burgers moeten meer geresponsabiliseerd worden. De burgerzin ligt vrij laag.”

de wijk is een gedeelde verantwoordelijkheid “Goed werken op wijkniveau is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de stad, het middenveld en private actoren. Er is soms meer samenspraak op het wijkniveau mogelijk, bijvoorbeeld tussen wijkbureaus en buurtcomités.” Of nog: ”De stad moet zich niet in de plaats van de bestaande verenigingen stellen, maar moet wel ondersteunen dat mensen zelf verantwoordelijkheid opnemen.”

creëer geen valse verwachtingen Daarmee zijn we bij het thema participatie aanbeland. De tussenkomsten schetsen de krachtenvelden waartussen deze moeilijke evenwichtsoefening moet worden gemaakt. Onder het motto ‘luister naar de bewoners’: “Doe aan échte bewonersparticipatie. De keuze die aan de bewoners voorgelegd wordt, moet verder gaan dan de keuze tussen een appel- en perenboom. Anders leidt dit tot nog meer frustratie want er worden valse verwachtingen gecreëerd.” Of nog: “Gebruik de kansen tot participatie


58

die bewonersinitiatieven bieden.” En: “Een gebrek aan inspraak kan leiden tot verzuring. Het is daarom belangrijk dat de stad inspanningen doet op het vlak van inspraak.”

wie participeert? Iemand anders merkt op dat ook dit op zich al niet eenvoudig is: “Wat is eigenlijk de mening van de wijk. Vaak zijn het de meest mondigen maar vertegenwoordigen zij dan het algemeen belang?” Andere deelnemers trekken de participatiecirkel ruimer open: “De deskundigheid van bewoners is niet alleen zaligmakend.” Of nog: “Wijkbewoners zijn ‘de’ deskundigen van hun wijk maar soms zijn zij niet de enige betrokkenen en overstijgen de belangen hun wijk, bijvoorbeeld bij de aanleg van een voorzien industrieterrein, indien nodig moet een wijkgerichte werking de bewoners van een wijk ook wijzen op het samenleven buiten deze wijk, zoniet regeert de ik-refleks.”

hou mensen op de hoogte Andere suggesties over inspraak zijn “Het bestuur moet achteraf zijn besluit meer terugkoppelen en argumenteren: waarom dit wel en dat niet.” En “Maak als stad steeds een duidelijk onderscheid tussen participatie en informatie.” Nog in het kader van participatie stonden we even stil bij de het idee van wijkbudgetten: een idee voor de stad Leuven?

participatie over welke thema’s? Enkele deelnemers stelden scherp op de agenda van de wijkwerking: “Heb aandacht voor sociale en fysieke leefbaarheid.”, “Hou de kleine ongemakken in het oog.”, “Openbare werken creëren vaak problemen op wijkniveau.” Of nog: “Het veiligheidsprobleem: dat leeft ook in bepaalde wijken. Ik bedoel dan niet de verkeersveiligheid maar het onveiligheidsgevoel, want er is toch wel nood aan meer controle. Er is een seniorenagente die onder andere actie voert rond onveiligheid bij senioren.”

verruim het idee van de wijkwerkingen Afsluitend nog deze tussenkomst: “Verruim het idee van wijkwerkingen: momenteel situeren wijkwerkingen zich uitsluitend in de aandachtswijken. Bouw ook in de andere wijken van de stad deze wijkwerkingen uit of ondersteun ze beter.”

wonen De discussie werd gestart met volgende centrale stelling: ‘Leuven scoort tamelijk goed op de stadsmonitor’. Uit de door Dominiek Vandewiele voorgestelde cijfers van de stadsmonitor blijken er in vergelijking met de andere centrumsteden echter twee opvallende vaststellingen: er blijkt enerzijds een sterke inwijking van de leeftijdsgroep 18- tot 29-jarigen, maar anderzijds een sterke stadsvlucht in de leeftijdsgroep 30 tot 35 jaar (zie ook pagina 8) en in Leuven zijn er vier keer zoveel sociale woningen in vergelijking met de randgemeenten (zie ook pagina 31 en verder). De stelling van Philippe Janssens was “Betaalbaarheid van woningen is een eeuwig probleem”. De spreker voegt bij het begin van de discussie toe dat er tegelijk veel te weinig eisen gesteld worden qua ruimte. Marc Martens belichtte vooral het aspect “kwaliteit van de woonomgeving”. De spreker voegt in de discussiegroepen toe dat dit erg belangrijk is voor een stad en veel inspanningen vraagt van een stad. Het is op zich erg dat een stad bijvoorbeeld “ruimte voor jeugd” moet afdwingen.


59

betaalbaarheid van de woningen Er wordt melding gemaakt van de lange wachtlijsten voor sociale huisvesting. “Voor de lagere inkomens evolueert het naar een onhoudbare toestand. Noodgedwongen wijken mensen uit naar verder gelegen gemeenten met nog betaalbare huur- en koopprijzen.” Betaalbaarheid geeft dan ook de doorslag bij de beslissing van mensen over al dan niet wonen in Leuven. Er is ook bezorgdheid over de mensen die net teveel verdienen om sociaal gehuisvest te worden: “Sociale woningbouw heeft te maken met 6 % BTW, de privé-markt met 21%. Hierdoor alleen al heb je een ‘gap’ van 15 % in de prijzen. Dit geeft een grote sprong voor de ‘netto-veelverdieners’. Met deze groep moet rekening gehouden worden.” In Leuven is er een selectieve stadsvlucht van jonge gezinnen met kinderen. “En toch is Leuven volgens de pers de tweede beste stad om in te leven. Ook daardoor komt de stad onder druk te staan. Mensen willen in Leuven wonen, hierdoor wordt het probleem van de bereikbaarheid en het parkeerprobleem vergroot en het probleem van de betaalbaarheid verhoogd.” In de hele discussie rond betaalbaarheid mag men de kostprijs van energie niet uit het oog verliezen. Naast de huurprijs blijkt de energiefactuur steeds meer een probleem te zijn. Men verwijst naar de aankondiging van Electrabel om de prijzen met 20% te verhogen. Een aantal deelnemers wijzen ook op de verschillende leegstaande woningen in Leuven. “Dit leidt tot een duale woonmarkt met erbarmelijke toestanden: schandelijk maar bij gebrek aan een fatsoenlijk alternatief moet je de mensen laten zitten.” Er wordt in dit verband gewezen naar het deel van KesselLo in de buurt van het station. Verschillende deelnemers houden een pleidooi voor initiatieven rond alternatieve woonvormen: bouwcoöperaties naar Zwitsers voorbeeld, duo-woningen, kangoeroewoningen, groepsbouwen, … Meerdere deelnemers merken op dat de bestaande buurt vaak niet tevreden is met de inplanting van een sociale woonwijk en niet alleen protestacties voeren maar ook juridische procedures opstarten. Iemand merkt op dat het zelfs niet over de inplanting van een sociale woonwijk hoeft te gaan, maar dat er zelfs protest is bij een gewone woonwijk. “De tolerantiegraad is blijkbaar laag. De stad moet dan ook maximaal de buurt informeren en aandacht hebben voor het goed overbrengen van de boodschap.”

woonkwaliteit Woonkwaliteit is essentieel en noodzakelijk voor een goede levenskwaliteit. Er zijn helaas in Leuven nogal wat woningen, ook sociale, die onvoldoende kwaliteit bieden: te kleine woonruimte en – oppervlakte, woningen met enkel een dakraam, slechte isolatie,… Wanneer de stad kwalititeitsvereisten zoals voldoende woonoppervlakte afdwingt en hier regels rond oplegt, krijgt zij echter het verwijt dat ze de bouwers dwingt om te dure woningen op de markt te brengen. “Gezinnen hebben recht op voldoende woonruimte! De overheid mag niet meegaan in deze vicieuze cirkel (goedkopere maar minder kwalitatieve woningen stimuleren en aanbieden). Woningkwaliteit is te belangrijk.” Een aantal deelnemers wijzen ook op het te hoge aantal appartementen die de laatste jaren gebouwd zijn. Reactie hierop is dat dit niet zo erg is, op voorwaarde dat de kwaliteit maar hoog genoeg blijft in een verzadigde markt. “Kwaliteitsvolle appartementen kunnen immers zelfs jonge gezinnen aantrekken. Je mag appartementen niet verwarren met de ‘blokken’ waar mensen dan vaak aan denken.” Wanneer men spreekt over woonkwaliteit kan men ook niet anders dan spreken over de kwaliteit van de woonomgeving. De kwaliteit van de woonomgeving kan stress veroorzaken. “In Leuven is er veel


60

aandacht voor, maar je draagt foute beslissingen uit het verleden mee.” Maar er is toch de hoop dat dit aan het keren is: “Ontwikkelaars beseffen dat de kwaliteit van de omgeving cruciaal is.” “Ook met de buurt praten is belangrijk: participatie inbouwen voorkomt conflicten op langere termijn.” Ook hier wordt verwezen naar intolerantie van bewoners: “Mensen gaan altijd wel iets vinden om over te zeuren. Als je een basketveldje aanlegt voor de jeugd dan is iedereen aanvankelijk wel tevreden en enkele maanden later zijn er gegarandeerd klachten over.”

3. een analyse door medewerkers Voor een sterktezwakteanalyse vroegen we medewerkers uit de verschillende diensten en deelwerkingen van de partners hun kijk op de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen te benoemen. Het ging om een schriftelijke bevraging. De mensen die meewerkten werken binnen de volgende beleidsdomeinen: • Voor de stad Leuven: o beleidsdomein huisvesting o beleidsdomein wijkwerking o beleidsdomein integratie o beleidsdomein kinderopvang o beleidsdomein jeugdwerk voor bijzondere doelgroepen o beleidsdomein welzijn en toegankelijkheid • Voor OCMW Leuven o Beleidsdomein thuiszorg en voorzieningen voor bejaarden o Beleidsdomein sociale dienst • Voor CAW Regio Leuven o Deelwerking JAC o Deelwerking Volwassenenonthaal o Deelwerking Vluchtelingenonthaal o Inloopcentrum De Meander Als stramien voor deze tekst gebruikten we de twee kernbegrippen uit de tekst, namelijk sociale grondrechten en verbinding.

sociale grondrechten In het licht van het waarborgen van sociale grondrechten, worden volgende sterkten, zwakten, bedreigingen en kansen door de medewerkers geformuleerd:

een groot en divers aanbod Een groot aantal welzijnsvoorzieningen verzekert in Leuven een erg uitgebreid en divers aanbod aan hulpen dienstverlening. De goede samenwerking tussen deze diensten ervaren de medewerkers als een sterkte. Daarnaast wijzen ze ook op de aanwezige kennis van zaken.

een versnipperd aanbod Een versnipperd aanbod maakt een onoverzichtelijk werkveld: zelfs voor de professionele medewerkers is efficiënt doorverwijzen vaak moeilijk. Voor de burger is dit versnipperde aanbod nog te vaak een kluwen. De medewerkers van het OCMW wijzen erop dat de doorgedreven specialisatie bij heel wat diensten ertoe kan leiden dat de hulpverlening versnippert en de cliënt het overzicht


61

verliest. Een versnipperd aanbod leidt ook tot werk dat dubbel gebeurt omdat men van elkaar onvoldoende weet waarmee men, bijvoorbeeld binnen een wijk bezig is. Als oplossingen voor deze versnippering wijzen medewerkers vooral in de richting van betere linken tussen de verschillende aanbieders van hulpen dienstverlening. Ze verwijzen hier naar de ontbrekende link naar ruimtelijke ordening op het loket ‘welzijn – huisvesting’. De wijkmanagers en buurtwerkers van de Stad wijzen erop dat ze in theorie geen individuele cliënten hebben maar dat de algemene leefbaarheid hun doel is. Voor de gebruiker van het aanbod van hun diensten is dat verschil niet duidelijk; vaak denken burgers bijvoorbeeld dat de wijkwerkers medewerkers van de Sociale Huisvestingsmaatschappij Dijledal zijn.

een nog te weinig gekend aanbod De link naar de onbekendheid van het aanbod legden we al in de vorige alinea. Maar versnippering is maar één aspect van de onbekendheid van het aanbod. De inspanningen die we in de vorige beleidsperiode al deden rond bekendmaking van het aanbod, zullen we dan ook moeten voortzetten in deze beleidsperiode. We sluiten deze opsomming af met enkele concreet geformuleerde hiaten. De medewerkers uit het jeugdwerk dat zich richt op jongeren met een handicap melden dat hun doelgroep de nood formuleert aan uitbreiding van het aanbod naar kleuters (3-5-jarigen), tieners (12-15-jarigen) en jongeren (16plussers). Daarnaast geven ze aan dat er voor deze doelgroep geen aanbod is tijdens de langere vakantieperioden (zomervakantie). De welzijnsbureaus, het team wonen en het team tewerkstelling van het OCMW wijzen op het gebrek aan nazorg. Ze wijten dit aan tijdsgebrek en hoge dossierlast. De medewerkers van de welzijnsbureaus geven ook aan dat deze welzijnsbureaus onvoldoende toegankelijk zijn voor personen met een handicap, ouderen, personen met kinderwagens, … De medewerkers van het team tewerkstelling van het OCMW wijzen op het tekort aan kinderopvang. Dit tekort beperkt de toegang van de ouders tot de arbeidsmarkt, dit vooral voor alleenstaande vrouwen met kinderen.

een vruchtbare bodem voor experimenten Leuven is vaak ook een vruchtbare bodem voor experimenten en nieuwe ontwikkelingen. De medewerkers verwijzen hier naar het succes van de dienstencheques. Maar ook naar de experimenten op het beleidsdomein kinderopvang. Daar biedt de stad Leuven nu kinderopvang voor andere dan economische doeleinden. Voorbeelden zijn: voorbereiding op school, opvang voor kinderen van cursisten en interim-personeel (snelle en tijdelijke opvang), gezinsondersteunende kinderopvang (als alternatief voor uithuisplaatsing),…

een grote en diverse huisvestingsmarkt Meer specifiek voor het beleidsdomein huisvesting vermelden de medewerkers de grote en diverse huisvestingsmarkt, zowel voor mensen die een huis willen kopen als huren. Meer in het bijzonder biedt de relatief ruime markt van kamers en studio’s mogelijkheden met betrekking tot hulpverleningsvormen zoals begeleid wonen. Al blijft dat ook kamers relatief duur zijn en niet altijd even fysiek toegankelijk zijn.


62

woningschaarste Wat woningschaarste betreft is er de constante vraag naar betaalbare woningen, zowel huur- als koopwoningen, en dit zowel op de privé- als op de sociale huurmarkt. Er zijn de wachtlijsten voor sociale huisvesting en noodhuisvesting, de stijgende huurkosten die niet meer in overeenstemming zijn met woonkwaliteit, … Er zijn in Leuven steeds meer eigenaars en dus minder huurders. Maar deze huurders zijn in toenemende mate mensen met een beperkt inkomen die behoren tot specifieke doelgroepen. De medewerkers van onze diensten wijzen op de impact die de woningschaarste heeft op welzijnsthema’s. Zo beïnvloedt de huisvestingssituatie de gezondheid van gezinsleden, de studieresultaten van kinderen, het budget dat overblijft voor ontspanning,… Tegen deze achtergrond vermelden de medewerkers een gebrek aan beleidsinstrumenten: zo vinden zij nog te weinig instrumenten om iets te doen aan huisjesmelkerij en hygiëneproblemen. Ook wat betreft de controle op de kwaliteit van de verhuurde kamers onder andere op brandveiligheid geven de medewerkers aan dat de instrumenten ontbreken. Ze verwijzen hier naar het conformiteitattest dat op dit moment niet verplicht is voor verhuur. Op een hoger niveau zijn er weinig instrumenten om greep te krijgen op de private huur- en koopmarkt. De medewerkers die werken rond de toegankelijkheid van gebouwen wijzen erop dat het organiseren van inspraak met betrekking tot toegankelijkheid een moeilijk punt blijft.

een sterke dienstverlening m.b.t. huisvesting Een schare van diensten helpt mensen bij het zoeken naar geschikte huisvesting. Dit wordt geïllustreerd door “Kotwijs” (een databank van te huren koten, studio’s, gemeenschapshuizen,…), de huisvestingsdienst voor studenten van de K.U.Leuven, en het stedelijke loket ‘Huisvesting en Welzijn’ dat de Leuvenaar op een vlotte manier toegang geeft tot de premies en subsidies van stad, provincie en gewest en waar je terecht kan met vragen rond woonkwaliteit. Ook wanneer mensen thuisloos worden is er een degelijk hulpverleningsnetwerk voorzien: we verwijzen hier naar de samenwerking tussen OCMW, CAW en andere diensten die met thuislozen worden geconfronteerd zoals politie en spoedgevallendiensten. Daarnaast neemt de stad haar rol als beleidsmaker op vlak van huisvesting ernstig. Er zijn de eigen onderzoekers voor woningkwaliteit en leegstand, het eigen belastingreglement op woningkwaliteit en leegstand, het woonoverleg m.b.t. tot woonbeleid.

dienstverlening wordt toegankelijker De medewerkers zien kansen aangereikt vanuit verschillende richtingen: de stadsdiensten vermelden de verhuis naar het stadskantoor en de mogelijkheden die dit biedt op een betere en beter toegankelijke dienstverlening. In dezelfde sfeer wijzen de medewerkers in de welzijnsbureaus van het OCMW naar de kansen die een haalbaarheidsstudie aanreikt rond het toegankelijker maken van die welzijnsbureaus. Ook de voorziene website van het OCMW biedt kansen om beter te communiceren over de werking. Ook de oprichting van een stedelijk preventieteam voor kamercontrole gekoppeld aan een eigen kamerreglementering biedt heel wat kansen.


63

zorg wordt te duur Als een zwakte van het aanbod benoemen vooral de medewerkers uit het beleidsdomein thuishulp de betaalbaarheid van de zorg voor de minst begoede cliënten. Het gaat dan over de stijgende kosten van steeds meer gespecialiseerde zorg. De hulpverleners wijzen erop dat het discours van de betaalbaarheid van de zorg vaak nog een toekomstdiscours is terwijl de zorg op dit moment voor minder begoede personen al niet meer te betalen is. Als illustratie hierbij signaleren ze dat het systeem van poetshulp waarbij de betaling aan de inkomsten wordt gekoppeld, lijkt te verdwijnen. Dit is uiteraard nadelig voor minder begoede personen. De medewerkers uit het beleidsdomein kinderopvang sturen een soortgelijk signaal: het tekort aan betaalbare kinderopvang, onder andere door het dalende aantal, dat bovendien alsmaar minder flexibel inzetbaar is omwille van beperkte openingsuren. Hiermee samenhangend wijzen de medewerkers erop dat wachtlijsten meer wachtlijsten creëren. De medewerkers van het beleidsdomein thuiszorg en voorzieningen voor bejaarden signaleren dat bejaarden net omwille van het feit dat er wachtlijsten zijn zich inschrijven op meerdere wachtlijsten.

het beleid is nog te vaak versnipperd Versnippering zien de medewerkers in twee betekenissen: er is de versnippering van het beleid en de versnippering van het aanbod aan hulpen dienstverlening. De versnippering van beleid wordt vooral met voorbeelden vanuit het beleidsdomein huisvesting geïllustreerd. Er is een versnipperd en complex premie- en subsidieaanbod, het stedelijke belastingsreglement leegstand en verwaarlozing bestaat naast de gewestelijke heffing. Dit schept een onduidelijke situatie voor de burger. Er is dus zeker nood aan verdere afstemming en taakverdeling in functie van lokale woonbehoeften. De medewerkers van het team tewerkstelling van het OCMW verwijzen hier ook naar de vele projecten die niet structureel worden gefinancierd maar afhankelijk zijn van de lancering van projectoproepen.

gebrek aan mankracht Een aantal diensten klaagt over het gebrek aan mankracht om de taken uit te voeren. Het verhaal van de diensten voor kinderopvang is hier het duidelijkst: goede kinderbegeleidsters worden steeds schaarser. Het profiel is gewijzigd van louter verzorgende taken naar een combinatie van verzorging, communicatie met ouders en pedagogisch handelen. Inbreng van andere diploma’s dan kinderverzorging, bijvoorbeeld opvoeder of groepsbegeleider, zal nodig zijn. Dit vraagt een enorme mentaliteitswijziging van zowel de huidige generatie kinderverzorgsters als van de verpleegkundigen in de kinderdagverblijven. Deze evolutie maakt ook dat kinderopvang als tewerkstellingsmogelijkheid voor laaggeschoolden en langdurig werklozen niet meer in overeenstemming is met de steeds hoger wordende en terechte kwaliteitseisen en gevraagde werknemersflexibiliteit in de kinderopvang. Opleiding op de werkvloer biedt hier maar een beperkt antwoord: het is een te zware belasting voor het bestaande personeel. Ook de vraag naar de grens van deze evolutie stelt zich. Zijn de kinderopvangcentra aanbieder van kinderopvang of verruimen ze hun aanbod naar gezin- en kinderondersteunende werking? Waar liggen grens en raakvlak met hulpverlening? Hoever reiken de mogelijkheden van opleiding en inzetbaarheid? De thuisdiensten van het OCMW kampen met een chronisch tekort van poetsvrouwen maar ook van verzorgden en verpleegkundigen. Dit heeft uiteraard invloed heeft op de wachtlijsten.


64

De medewerkers van de wijkwerkingen stellen dat ze te weinig tijd hebben om naast eigen werk mee te werken aan beleidsmatige vragen bijvoorbeeld rond doelgroepen.

gebrek aan ondersteuning Nauw verwant met het tekort aan mankracht is de nood aan goede omkadering (maatschappelijke werkers, poetsvrouwen, leidinggevenden…). De thuisdiensten van het OCMW, de integratiedienst en de werkingen uit het beleidsdomein kinderopvang geven dit aan als een bedreiging.

een onvoldoende divers personeelsbestand De medewerkers uit diensten voor kinderopvang wijzen op een gebrek aan diversiteit: de personeelssamenstelling moet een weerspiegeling zijn van de maatschappij. Hun werkingen tellen nu weinig of geen mannen en allochtonen. Daarnaast dringt een leeftijdsgericht personeelsbeleid zich op

flexibiliteit een kans of een bedreiging? Specifieke aandacht gaat bij de medewerkers naar de sterk stijgende vraag naar flexibiliteit in de hulpen dienstverlening. Het meest uitgesproken komt dit aan bod binnen het beleidsdomein kinderopvang. Kinderopvang wordt hoe langer hoe meer een begrip dat een erg diverse lading moet dekken. Een opsomming van vragen: de vraag naar kinderopvang in de buurt van de werkplek, naar meer flexibeler opvang binnen steeds ruimere openingsuren. De vraag ook naar een meer soepele overgang tussen kinderopvang en school: met een aanbod voor namiddagslapers, opvang na school, vakantieopvang, vraag naar opvang voor 12- tot 14-jarigen,… Vanuit het beleidsdomein thuishulp kunnen we deze vraag naar flexibiliteit illustreren met de vraag naar snelle hulp terwijl er wachtlijsten zijn en de vraag naar meer gedifferentieerd aanbod. De vraag rijst of we deze sterk stijgende vraag naar flexibiliteit labelen als kans dan wel als bedreiging. Aan de kansenkant staat dat medewerkers er zich door uitgedaagd voelen. Ze zien er een duidelijke richting in die hen in staat stelt de dienstverlening nog beter bij de noden van de burgers te laten aansluiten. Aan de kant van de bedreiging staat dat ingaan op deze vraag naar flexibiliteit ten koste gaat van middelen die nodig zijn om een basisaanbod te verzekeren.

een cultuur van samenwerking Als laatste vermelden we hier dat er al enige traditie groeit in het maken van lokale sociale beleids- en actieplannen.

werken aan verbinding als leidraad voor een vernieuwde solidariteit Wanneer we binnen de stad willen komen tot vernieuwde vormen van solidariteit zien de medewerkers volgende sterkten, zwakten, bedreigingen en kansen:


65

werken met vrijwilligers In alle beleidsdomeinen en deelwerkingen waar vrijwilligers actief zijn duiden medewerkers het inzetten van deze vrijwilligers als een sterkte en een troef in het werken aan verbinding. Het werken met vrijwilligers is zonder twijfel een sterkte van het aanbod in Leuven. Toch zijn er ook op dit aspect bedreigingen. De medewerkers uit het jeugdwerk dat zich in hoofdzaak richt tot kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties schetst de impliciete verwachting bij de betrokkenen dat elk aanbod valt onder de verantwoordelijkheid van professionele pedagogische begeleiding en dus niet van vrijwilligers.

een goed werkende wijkwerking Het beleidsdomein wijkwerking heeft uiteraard een heel uitgesproken opdracht in dit werken aan verbinding. En heeft hierin al heel wat gepresteerd. De wijkbureaus zijn bekend en hebben een duidelijke impact gehad op de betrokkenheid van mensen op elkaar en op organisaties in de aandachtswijken. De cohesie van de wijken is verbeterd, zowel op micro als op mesoniveau. Ook op het niveau van de organisaties stimuleren de wijkwerkers de horizontale samenwerking tussen allerlei organisaties in de wijken.

toegankelijkheid in vele betekenissen Toegankelijkheid of in de betekenis van zwakte – ontoegankelijkheid – heeft vele aspecten. Een eerste is infrastructuur. Voor ouderen en rolstoelgebruikers zijn slecht aangelegde stoepen een reële hindernis in het buitenkomen. Dit leidt tot isolatie en vereenzaming. Hierbij herhalen we de bedenking van de medewerkers over het organiseren van inspraak rond deze toegankelijkheid bij nieuwbouwprojecten. Een ander infrastructuuraspect is de beschikbaarheid van verenigingslokalen en andere infrastructuur. Dit laatste melden vooral de medewerkers van het beleidsdomein integratie en het beleidsdomein jeugdwerk dat zich hoofdzakelijk richt op kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties. Naast deze infrastructuuraspecten wijzen medewerkers op tal van andere drempels. De kennis- en informatiekloof: is alle informatie wel fysiek én mentaal toegankelijk voor iedereen? Praktische en financiële drempels: vanuit het beleidsdomein integratie wijst men op het tekort aan kinderopvang tijdens de inburgeringtrajecten van de ouders. Ook de medewerkers uit het beleidsdomein wijkwerking zien dat ze niet alle groepen bewoners van de aandachtswijken even goed bereiken. Allochtonen, jongeren, en gezinnen komen te weinig over de vloer. Hieraan verhelpen vraagt een gerichte aanpak.

versnippering van beleid en aanbod Net zoals onder het hoofdstuk basisrechten wordt versnippering ook hier geduid als een zwakte. Ook hier gaat het om een versnippering in het beleid en een versnippering van het aanbod. Wat de versnippering van het beleid betreft putten we vooral uit de bedenkingen van de medewerkers uit het beleidsdomein integratie. Ze wijzen op het kluwen aan federale, gewestelijke, provinciale en stedelijke regelgeving waarmee de burger geconfronteerd wordt als het bijvoorbeeld gaat over hongerstakende mensen zonder papieren. Ook wat het ruimere beleid betreft is de stad op dit moment niet de lokale coördinator van een integratiebeleid voor alle allochtonen, een onthaalbeleid voor allochtone nieuwkomers en een


66

opvangbeleid voor mensen zonder papieren. Een probleem is hier dat het lokale beleidsplan weinig afdwingbaar is bij andere lokale actoren. Ook naar de allochtone organisaties toe geeft de integratiedienst aan dat het beleid te versnipperd is om ze aan te zetten tot de zo nodige integratiegerichte werking. Wat de versnippering van het aanbod betreft is het vooral voor de allochtone doelgroep moeilijk helder te zien in de reglementen en procedures van de stad Leuven en van andere overheden. Er is een complex en versnipperd aanbod van subsidies. De remedie tegen deze versnippering is ook hier meer en betere samenwerking. De medewerkers geven aan dat er wat samenwerking betreft weinig over de grenzen van de beleidsdomeinen wordt gekeken. Zo stellen de medewerkers van de werkingen kansarme jeugd dat het wat samenwerking betreft gaat om een heel beperkt netwerkje van werkingen kansarme jongeren, met daarin nog eens drie verschillende soorten werkingen met deze jongeren. Ook de medewerkers van het Algemeen Welzijnswerk stellen zich vragen als: benutten we mogelijke linken tussen sociale economie en welzijn of tussen inburgering en welzijn wel genoeg? Twee concrete hiaten in het aanbod jeugdwerk voor gehandicapten om deze lijst met zwakten af te sluiten: voor het jeugdwerk met gehandicapte jongeren zijn er geen professionele organisaties in Leuven aanwezig die een werking in Leuven zelf ontplooien, en is er een nood aan zowel inclusieve als exclusieve jeugdwerkingen.

maatschappelijke ontwikkelingen Als bedreiging voor de verbinding in de samenleving zien de medewerkers een aantal maatschappelijke ontwikkelingen: de werkingen kansarme jeugd benoemen hier de digitale kloof die ze zien tussen kansarme en andere jongeren. Daarnaast signaleren ze dat de breuklijn in vrijetijdsbesteding bij tieners en jongeren samen hangt met de scholingsgraad. De medewerkers uit het Algemeen Welzijnswerk wijzen op de nieuwe kwetsbaarheid. Traditionele integratiekaders – zoals het klassieke gezin, de vaste baan, kader rond zingeving, en het buurtleven – staan onder druk en voldoen niet meer aan de gestelde behoeften. Waar vroeger maatschappelijk kwetsbaren hoofdzakelijk uit een “andere cultuur” kwamen, komen de nieuwe maatschappelijk kwetsbaren in toenemende mate uit de ‘middenklassencultuur’. Specifiek voor Leuven is hier de koppeling aan hoge prijzen voor huisvesting. Een concrete illustratie hiervan is dat het armoederisico groter is in nieuwe gezinstypes zoals alleenstaanden (vooral bij ouderen) en eenoudergezinnen. Daarnaast vrezen ze ook voor mogelijk negatieve effecten van de vermaatschappelijking van de psychiatrische zorg. Wanneer deze vermaatschappelijking niet goed wordt begeleid laten we mensen aan hun lot over, en is ze een bron van groot ‘onwelzijn’. De medewerkers van de Integratiedienst zien sommige allochtone organisaties zich terugtrekken in het eigen gelijk over de islam. Vanuit de thuisdiensten van het OCMW verwijzen medewerkers naar de vereenzaming van bejaarden, en naar de stijgende levensduurte die het scherpst gevoeld wordt door mensen die leven van een vervangingsinkomen.


67

administratieve hindernissen Tal van administratieve hindernissen belemmeren diensten en medewerkers die werken aan verbinding. Vanuit de Integratiedienst wijzen medewerkers in dit verband op de Vlaamse overheid die lang laat wachten op aanpassingen aan het inburgeringdecreet en aan het decreet op de huizen van het Nederlands, en op een volledig herzien minderhedendecreet (het basisdecreet van de integratiesector uit 1998). De onzekerheid van projectmiddelen is een andere hindernis: zo volgt de Vlaamse Overheid de lokale vernieuwing van projecten in het jeugdwerk zoals Link-in-de-kabel niet en blijft extra subsidiëring achterwege.

mensen gaan zelf op zoek naar verbinding Mensen zijn steeds op zoek naar verbinding. Enkele voorbeelden: er komen steeds meer Leuvense allochtone organisaties (op 01-11-2006 waren er al 36). De medewerkers in de kinderopvang horen vaak de vraag naar informele uitwisselingsmogelijkheden met andere jonge ouders. Een aantal speelpleinen wil zich engageren om hun werking meer open te stellen voor gehandicapte jongeren en andere jongerengroepen.

… en inspraak Vaak gaat dit zoeken naar verbinding hand in hand met mondiger worden, zelfstandiger kunnen functioneren. Vooral medewerkers uit de beleidsdomeinen thuiszorg, integratie, wijkwerking, welzijn en toegankelijkheid merken dit op. De medewerkers in de wijken wijzen er hierbij op dat het wijkniveau een logisch participatieniveau is. Het democratische gehalte van de participatie kan volgens hen op dit niveau beter bewaakt worden. In hetzelfde licht wijzen de medewerkers van het OCMW naar de cliëntenraad die kansen biedt om cliënten nauwer bij de werking van het OCMW te betrekken. In dit kader zien de medewerkers uit het algemeen welzijnswerk een kans tot leren. De manier waarop en de mate waarin cliënten participeren aan de organisatie van het aanbod verschilt sterk van aanbod tot aanbod. Hier kunnen organisaties bij elkaar op zoek gaan naar best practices.

asielzoekers als kans Ook op het niveau van de organisaties is werken aan verbinding een constante zorg. Zo is de wijkwerking zich ervan bewust dat de allochtone gemeenschap te weinig wordt bereikt en wil ze hier de volgende jaren specifiek aandacht aan besteden. De medewerkers linken dit besef tevens aan het probleem van de verouderende vrijwilligersgroepen. Buiten de aandachtswijken zijn het vaak de ouders met jonge gezinnen en een hoge opleiding die zich vrijwillig engageren voor het sociaal weefsel in hun buurt, door de contacten met mensen van alle leeftijden in hun onmiddellijke fysieke omgeving aan te halen via bijvoorbeeld straatfeesten. In de sociale woonwijken is die bevolkingsgroep grotendeels afwezig en bestaat de vrijwilligersgroep voornamelijk uit ouderen. Asielzoekergezinnen zijn vaak hoogopgeleid, komen uit culturen waar sociale cohesie en voor elkaar zorgen vaak nog vanzelfsprekend is. Misschien kunnen zij als vrijwilligers aan de verzelfstandiging van de wijkwerking en algehele integratie bijdragen.


68

de vermaatschappelijking van de zorg De medewerkers uit het algemeen welzijnswerk verwijzen in dit kader onder andere naar de vermaatschappelijking van de psychiatrische zorg: in de ruimere Leuvense regio bevinden zich heel wat psychiatrische ziekenhuisbedden. Wanneer een terugkeer naar de maatschappij goed kan begeleid worden, ook vanuit de psychiatrische instelling waaruit de cliënt vertrekt, biedt deze beweging heel wat kansen om mensen terug aansluiting te laten vinden bij de maatschappij.

alternatieve woonvormen voor bejaarden Vanuit de ouderenzorg wijzen medewerkers op de evolutie om net als het OOR (Overleg ouderenzorg regio Leuven) oog te hebben voor alternatieve woonvormen voor bejaarden. Woondorpen zijn hier een goed voorbeeld van: bejaarden wonen samen in een dorp waar alle voorzieningen (zorg, winkels,...) binnen handbereik zijn. Wat de lokale overheid betreft geven de medewerkers van de wijkwerking mee dat hun werking gaat over sociale cohesie, maatschappelijke participatie en beleidsparticipatie. Vanaf 2008 werkt de wijkwerking wat dit betreft aan een stadsbrede en proactieve aanpak. Dezelfde medewerkers suggereren dat de infrastructuur van de stad ter beschikking kan gesteld worden van bestaande organisaties: dit schept kansen tot samenwerking en afstemming.

kansen vanuit de hogere overheid De medewerkers uit het jeugdwerk dat zich hoofdzakelijk richt op kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties, ziet kansen in het project Kleurrijk Jeugdwerk dat gaat over de vrijetijdsbesteding van allochtone jongeren. Daarnaast zien ze ook kansen in de mogelijkheid tot erkenning en subsidiëring van de Buurt- en Nabijheidsdiensten als kinderopvanginitiatief. Ook onder de rubriek kansen vermelden ze dat de Vlaamse regering jeugdwerkinfrastructuur als prioriteit naar voor schuift met de kans op extra financiering in de periode 2008-2010. De medewerkers uit de wijkwerkingen stellen vast dat hun werking aan zichtbaarheid en belang gewonnen heeft in de ogen van de overheid. En dat deze overheid aanstuurt op inschakeling van het wijkniveau op vele beleidsdomeinen, ook buiten welzijn. Vanuit het CAW merkt men op dat de tendens tot lokalisering van het sociale aanbod kansen biedt op een grotere participatie van burgers of gebruikers in het aanbod.


69

geïntegreerde visie Lokaal sociaal beleid valt moeilijk te definiëren, laat staan te begrenzen. In principe behoren alle acties die betrekking hebben op de grondrechten tot het domein van dit beleid. Een opsomming van al deze acties is echter voor een centrumstad als Leuven weinig zinvol, en zou van de lezer een zeer grote inspanning vragen. Daarom hebben wij ons in het hoofdstuk van de meerjarenplanning beperkt tot de strategische en tactische doelstellingen met bijhorende resultaten (zie pag. 73), en is niet het actieniveau omschreven. De verschillende acties kan je wel terugvinden in een 20-tal verschillende beleidsdocumenten, veelal opgelegd door de hogere overheid. In dit lokaal sociaal beleidsplan wordt in het laatste deel specifieke aandacht besteed aan het lokaal seniorenbeleidsplan 2008-2010. Het lokaal beleidsplan kinderopvang 2008-2010 maakt integraal onderdeel uit van dit lokaal sociaal beleidsplan 2008-2013 (zie pagina’s 95 en verder).

ter inleiding Het toenemende individualisme en consumentisme beïnvloeden sterk onze huidige manier van samenleven. Aan de ene kant leiden beide tendensen tot een grotere meningsvrijheid en een rijkere creativiteit. Aan de andere kant worden onze relaties losser en oppervlakkiger. We kunnen minder terugvallen op de zekerheden die de vroegere samenleving ons bood. Voor alles en nog wat moeten we zelf kiezen en beslissen. De oude breuklijnen tussen mensen blijven maar zijn anders ingekleurd. Het primaat van het mondige individu dreigt bovendien het algemeen belang te overschaduwen en daarmee de onderlinge solidariteit uit te hollen. Onze stad kan bestaande en nieuwe vormen van solidariteit aanmoedigen door diverse verbindingen te bevorderen: tussen de inwoners van een wijk, tussen inwoners en gebruikers van de stad, tussen dominante en meer uitgesloten groepen en tussen de diverse stedelijke (sub)culturen. De vorm die deze verbindingen zou kunnen aannemen is er dan een van een evenwaardige en open dialoog. De stad tekent de kaders uit die rekening houden met haar beleid, de sociale grondrechten, de verschillen tussen mensen en het algemeen belang. Individueel of in groep kunnen de mensen dan de inhoud verder aanvullen. Het is alleszins aan de politiek om kaders te creëren door sociale grondrechten te waarborgen en solidariteit te hernieuwen door het ondersteunen, stimuleren en opzetten van wijkwerking, maatschappelijke fora (inspraak en participatie) en culturele activiteiten.

1. onze missie Iedereen heeft recht op welzijn: een menswaardig leven, arbeid, sociale zekerheid, huisvesting, culturele en maatschappelijke ontplooiing, gezondheid en onderwijs. De stad, het OCMW en het CAW streven ernaar dat elke Leuvenaar op een gepaste manier gebruik kan maken van dit recht.

2. onze visie op beleid en dienstverlening Om onze missie in praktijk om te zetten wordt in de verschillende beleidsdomeinen rekening gehouden met het bereiken van en de toegankelijkheid voor kwetsbare groepen, en willen de stad, het OCMW en het CAW werken aan een dienstverlening op maat van elke Leuvenaar.


70

Dit beleid • houdt vanuit elke beleidssector rekening met het welzijn van ieder; • wordt goed gecommuniceerd; • bevordert participatie; • waardeert en ondersteunt wat burgers zelf al doen, en erkent de rol van het middenveld; • vertrekt vanuit een lange termijnvisie; • streeft naar continuïteit; • bundelt de krachten. Deze dienstverlening • is duidelijk en overzichtelijk; • is kwalitatief en professioneel; • is laagdrempelig; • helpt snel en correct en verwijst snel en correct door; • is gekend door elke Leuvenaar; • is zo georganiseerd dat elke Leuvenaar er zich thuis kan voelen; • heeft specifieke aandacht voor kwetsbare groepen.

3. onze visie op de gebruikers van de dienstverlening In een waarachtig lokaal sociaal beleid staat de burger centraal, niet de eigen organisatie. De stad, het OCMW en het CAW Regio Leuven willen dan ook in hun dienstverlening vertrekken van de vragen, noden, wensen en interesses van de bereikte en de potentiële gebruikers. Participatie is essentieel, niet alleen in de uitoefening van de hulpverlening, maar ook in het concipiëren, evalueren en bijsturen van het aanbod. Dienstverleners treden niet in de plaats van cliënten, maar gaan samen met hen op zoek naar de meest gepaste oplossing, of het meest geschikte aanbod. Respect, werken op maat, en stimuleren van betrokkenheid, zelfredzaamheid en zelfontplooiing zijn kernbegrippen in de relatie met de burger. Een dienstverlening op maat van de Leuvenaar kan ook niet statisch zijn, maar is flexibel. Ze speelt in op steeds veranderende noden, en anticipeert waar mogelijk op toekomstige uitdagingen.

4. onze visie op de medewerkers De kwaliteit van de dienstverlening staat of valt met de competenties, de motivatie en de houding van de medewerkers. De stad, het OCMW en het CAW Regio Leuven hechten daarom veel belang aan vorming en waardering van medewerkers, en aan een aangename en stimulerende werksfeer. Hierbij richten zij zich niet enkel tot hun betaalde krachten, maar ook tot de honderden vrijwilligers die zich dag in dag uit inzetten voor het welzijn van de Leuvenaar.

5. onze visie op samenwerking De uitwerking van een volwaardig lokaal sociaal beleid en van een kwalitatieve dienstverlening op maat van elke Leuvenaar, kan slechts gerealiseerd worden in onderlinge samenwerking. Daarom engageren de stad, het OCMW en het CAW zich om in een constructieve dialoog met elkaar en andere actoren het lokaal sociaal beleid vorm te geven. Ook verbinden zij zich ertoe om hun aanbod optimaal af te stemmen, met respect voor ieders autonomie. Lokaal sociaal beleid stopt niet aan de stadsgrenzen. De stad, het OCMW en het CAW Regio Leuven willen dan ook met andere openbare en private partners samenwerken om te komen tot een evenwichtig en effectief sociaal beleid op het niveau van de bredere regio.


71

In samenspraak met hogere overheden worden initiatieven opgezet en maatregelen uitgewerkt en wordt nagegaan hoe middelen het best worden ingezet. Als lokale partners signaleren de stad, het OCMW en het CAW Regio Leuven aan hogere overheden problemen en knelpunten, en dragen zij mogelijke oplossingen aan. Zij zijn hiervoor actief op bovenlokale fora waar beleidsvoorbereidend werk wordt geleverd.

6. onze visie op het lokaal sociaal beleid Iedereen heeft recht op welzijn: een menswaardig leven, arbeid, sociale zekerheid, huisvesting, culturele en maatschappelijke ontplooiing en onderwijs. De stad, het OCMW en het CAW streven ernaar dat elke Leuvenaar op een gepaste manier gebruik kan maken van dit recht. Daarom wordt in de verschillende beleidsdomeinen rekening gehouden met het bereiken van en de toegankelijkheid voor kwetsbare groepen, en willen de stad, het OCMW en het CAW werken aan een dienstverlening op maat van elke Leuvenaar. Dit beleid • houdt vanuit elke beleidssector rekening met het welzijn van ieder; • wordt goed gecommuniceerd; • bevordert participatie; • waardeert en ondersteunt wat burgers zelf al doen, en erkent de rol van het middenveld; • vertrekt vanuit een lange termijnvisie; • streeft naar continuïteit; • bundelt de krachten. Deze dienstverlening • is duidelijk en overzichtelijk; • is kwalitatief en professioneel; • is laagdrempelig; • helpt snel en correct en verwijst snel en correct door; • is gekend door elke Leuvenaar; • is zo georganiseerd dat elke Leuvenaar er zich thuis kan voelen; • heeft specifieke aandacht voor kwetsbare groepen. De uitwerking van een volwaardig lokaal sociaal beleid en van een kwalitatieve dienstverlening op maat van elke Leuvenaar kan slechts gerealiseerd worden in onderlinge samenwerking. Daarom engageren de stad, het OCMW en het CAW zich om in een constructieve dialoog met elkaar en andere actoren het lokaal sociaal beleid vorm te geven. Ook engageren zij zich om hun aanbod optimaal af te stemmen, met respect voor ieders autonomie.


72

meerjarenplan In dit deel worden eerst de 4 gemeenschappelijke strategische doelstellingen van de partners weergegeven vertaald in 10 acties. Vervolgens volgen de verschillende doelstellingen van de lokale overheid die vooropgesteld worden om de sociale grondrechten te waarborgen. De grondrechten worden aangevuld met doelstellingen rond verbinding en sociale cohesie. Bij de gemeenschappelijke acties en de verschillende grondrechten wordt een verantwoording van de keuze gegeven.

1. gemeenschappelijke doelstellingen stad - OCMW - CAW vier gemeenschappelijke strategische doelstellingen Rekening houdend met de evaluatie van het lokaal sociaal beleidsplan 2006-2007, de kwalitatieve omgevingsanalyse en de gezamenlijke visie kiezen de stad, het OCMW en het CAW ervoor om in hun werking te focussen op 4 strategische doelstellingen, die onderling sterk verweven zijn: 1. Het aanbod is duidelijk gestructureerd en flexibel. 2. De hulpverleners kennen het aanbod beter en verwijzen doelmatiger door. 3. De bevolking kent het aanbod beter en maakt er beter gebruik van. 4. De bevolking is betrokken beleidspartner.

worden vertaald in 10 acties De gekozen strategische doelstellingen zijn vrij ruim en kunnen dan ook op allerlei manieren ingevuld worden. Daarom worden hieronder 10 acties uitgewerkt die de stad, het OCMW en het CAW zullen ondernemen tijdens de duur van dit beleidsplan. De 3 partners willen zich engageren om deze acties uit te voeren en zo bij te dragen tot de realisatie van de 4 gemeenschappelijke strategische doelstellingen van dit lokaal sociaal beleidsplan. Per actie werd telkens een verantwoording en te behalen resultaat ingeschreven. Deze verantwoording komt hoofdzakelijk uit de kwalitatieve analyse, gemaakt in de stadsgesprekken en door de medewerkers van de drie partners (zie pagina 49 en verder).

strategische doelstellingen 1 2 3 4 Actie 1: stad, OCMW en CAW werken nog meer samen op wijkniveau X X X X Verantwoording: we verwijzen hier naar de aanbeveling uit de sociale stadsgesprekken ‘hou het aanbod dicht bij de bevolking’. Onder deze noemer deden deelnemers o.a. de suggestie om het wijkniveau ook buiten de aandachtswijken op te waarderen. Uit de sterktezwakteanalyse door medewerkers onthouden we de goed werkende wijkwerking als sterkte: ‘de wijkbureaus zijn bekend en hebben een duidelijke impact gehad op de betrokkenheid van mensen op elkaar en op organisaties in de aandachtswijken. De cohesie van de wijken is verbeterd, zowel op micro als op mesoniveau. Ook op het niveau van de organisaties stimuleren de wijkwerkers de horizontale samenwerking tussen allerlei organisaties in de wijken.’ Resultaat: Het wijkoverleg gebeurt systematisch in de aandachtswijken. Er is een goede informatiedoorstroming en waar nodig afstemming van het


73

hulpverleningsaanbod, en de vorming en activiteiten op wijkniveau. Met externe partners wordt waar nodig gemeenschappelijk overlegd.

Actie 2: stad, OCMW en CAW hebben in hun vorming oog voor het aanbod van de andere partners. Verantwoording: uit de stadsgesprekken leren we dat bekendmaking van het aanbod ook bij de medewerkers van de verschillende welzijnsorganisaties in Leuven een aandachtspunt moet zijn. ‘Ook de medewerkers van organisaties die hulpen dienstverlening aanbieden en vanuit die rol moeten doorverwijzen kennen het aanbod vaak onvoldoende. Het aanbod hulpen dienstverlening is in Leuven erg groot. Mensen zien door het bos de bomen niet.’ Resultaat: in de ‘inwerkingsvorming’ van nieuwe medewerkers wordt ook het aanbod van de andere partners opgenomen bvb. via het CIS-spel ‘Ken je Welzijn’; er worden geregeld ontmoetingsmomenten met de medewerkers van andere organisaties georganiseerd. Waar mogelijk worden ook andere dan de 3 voornoemde organisaties in dit vormingsprogramma betrokken. Op een regelmatig overleg met de vormingsverantwoordelijken van de drie organisaties wordt de samenwerking rond het vormingsaanbod geoptimaliseerd.

X

Actie 3: stad, OCMW en CAW organiseren een gecoördineerde actie rond X X X X jongerenwelzijnsbeleid Verantwoording: uit de stadsgesprekken halen we volgend argument: ‘een aantal senioren wordt ondanks het grote aanbod, nog door geen enkel aanbod bereikt. Hetzelfde geldt voor jongeren en andere groepen. In elk van die groepen is er een subgroep die wel een behoefte heeft aan hulpen dienstverlening maar er om tal van redenen niet toe komt die hulp te vragen.’ Een deelnemer stelt dat het vaak deze mensen zijn die de grootste nood hebben. ‘We moeten ons hiervan bewust blijven en bekendmakingcampagnes ook op hen afstemmen.’ Resultaat: opmaak en uitvoeren van een actieplan, in samenspraak met de doelgroep

Actie 4: incidenten omwille van hiaten of overlappingen in het aanbod worden X X systematisch besproken. Verantwoording: vanuit de sociale stadsgesprekken kunnen we ook hier wijzen op de noodzaak om het hulpverleningsaanbod ook aan collega-hulpverleners bekend te maken. Uit de sterktezwakteanalyse onthouden we aan de zwaktekant in het licht van deze doelstelling dat zowel het aanbod als het beleid nog te vaak versnipperd zijn. Aan de sterktekant zien we dat een cultuur van samenwerking groeit. Resultaat: incidenten worden systematisch verzameld op teamvergaderingen en wanneer nodig besproken in een overleg met de 3 partners.

Actie 5: stad, OCMW en CAW zoeken naar synergieën om de rekrutering en waardering van hun respectievelijke vrijwilligers te verbeteren. Verantwoording: als achtergrond bij deze doelstelling verwijzen we naar het stadsgesprek waar werken met vrijwilligers op de agenda stond. De tussentitels spreken hier voor zich: ‘vrijwilligers staan dicht bij de mensen’, ‘waardeer je vrijwilligers, pest ze niet!’, ‘ondersteun als stad het zoeken naar vrijwilligers’, ‘hou rekening met nieuwe trends in het vrijwilligerswerk’, ‘let op voor de professionalisering van het vrijwilligerswerk’, … Ook in de sterktezwakteanalyse komen vrijwilligers aan de sterktekant terug: ‘In alle beleidsdomeinen en deelwerkingen waar vrijwilligers actief zijn duiden medewerkers het inzetten van deze


X

74

vrijwilligers als een sterkte en een troef in het werken aan verbinding.’ Eén bedreiging echter ook: de medewerkers uit het jeugdwerk dat zich in hoofdzaak richt tot kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties schetsten de impliciete verwachting bij de betrokkenen dat elk aanbod valt onder de verantwoordelijkheid van professionele pedagogische begeleiding en dus niet van vrijwilligers. Resultaat: De eigen vrijwilligerswerking werd doorgelicht en waar nodig aangepast. Er wordt indien wenselijk intern en met andere vrijwilligersinitiatieven samengewerkt rond rekruteren, ondersteunen en waarderen van de vrijwilligergroepen.

Actie 6: stad, OCMW en CAW werken samen op het vlak van communicatie. Verantwoording: vanuit de stadsgesprekken is er de boodschap: ‘blijf het aanbod bekendmaken’ met daaronder tal van tips. De raad om in deze bekendmaking ook collega-hulpverleners als een aparte doelgroep op te nemen haalden we hier al eerder aan. Verder volgen er enkele aanbevelingen: ‘Hanteer een doelgroepenbeleid’, ‘Bed hulpen dienstverlening beter in de samenleving in’ en ‘Blijf werken aan de intermenselijke drempels’. Ook uit de sterktezwakteanalyse komt: ‘een nog te weinig gekend aanbod’ als zwakte naar boven. Resultaat: Het gemeenschappelijk communicatiestappenplan wordt stapsgewijs gerealiseerd volgens de tijdslijn. Er is een duidelijke gemeenschappelijke externe en efficiënte interne dwarscommunicatie rond het lokaal sociaal beleid.

X X

Actie 7: stad, OCMW en CAW houden rekening met toegankelijkheid bij hun X aanbod. Verantwoording: uit de sterktezwakteanalyse onthouden we aan de zwaktekant dat het niet volstaat de drempels van de eigen gebouwen letterlijk laag te houden. ‘Voor ouderen en rolstoelgebruikers zijn slecht aangelegde stoepen een reële hindernis in het buiten komen. Dit leidt tot isolatie en vereenzaming.’ Aan de kansenkant staat hiertegenover ‘dienstverlening wordt toegankelijker’ met een aantal voorbeelden: de verhuis naar het stadskantoor biedt mogelijkheden op een betere en beter toegankelijke dienstverlening. In dezelfde sfeer wijzen de medewerkers in de Welzijnsbureaus van het OCMW naar de kansen die een haalbaarheidstudie aanreikt m.b.t. het toegankelijker maken van die Welzijnsbureaus. Ook de voorziene website van het OCMW biedt kansen om beter te communiceren over de werking. Resultaat: bij nieuwbouw of vernieuwbouw van gebouwen met een publieke functie en bij de organisatie van stadsevenementen wordt advies gevraagd aan de werkgroep toegankelijkheid. Dit advies wordt in de mate van het mogelijke opgevolgd. Bij evenementen en acties wordt rekening gehouden met toegankelijkheidseisen. De resultaten van de toegankelijkheidsstudie onderbouwen deze beslissingen.

Actie 8: stad, OCMW en CAW organiseren een gecoördineerde actie rond X thuislozen Verantwoording: Een eerste argument halen we uit de sterktezwakteanalyse door medewerkers. Onder het luik kansen: ‘Meer specifiek voor het beleidsdomein huisvesting vermelden de medewerkers de grote en diverse huisvestingsmarkt. Dit zowel voor mensen die een huis willen kopen als voor mensen die een huis willen huren. Meer in het bijzonder biedt de relatief ruime markt van kamers en studio’s mogelijkheden m.b.t. hulpverleningsvormen zoals begeleid wonen. Al blijft dat ook kamers duur zijn en niet altijd even toegankelijk.’ Andere argumenten voor deze actie komen uit het luik ‘bedreigingen’ van de sterktezwakteanalyse door medewerkers. ‘De medewerkers uit het Algemeen Welzijnswerk wijzen op de nieuwe kwetsbaarheid. Traditionele integratiekaders staan onder druk en voldoen niet meer aan de gestelde


X

X

X

75

behoeften (het klassieke gezin, de vaste baan, kader rond zingeving, het buurtleven,...). Waar vroeger maatschappelijk kwetsbaren hoofdzakelijk uit een “andere cultuur” kwamen, komen de nieuwe maatschappelijk kwetsbaren in toenemende mate uit de “middenklassecultuur”. Specifiek voor Leuven is hier de koppeling aan hoge prijzen voor huisvesting. Een concrete illustratie hiervan is dat het armoederisico groter is in nieuwe gezinstypes zoals alleenstaanden (vooral bij ouderen) en eenoudergezinnen. Daarnaast vrezen ze ook voor mogelijk negatieve effecten van de vermaatschappelijking van de psychiatrische zorg. Wanneer deze vermaatschappelijking niet goed wordt begeleid laten we mensen aan hun lot over en is ze een bron van groot ‘onwelzijn’. Resultaat: opmaak en uitvoeren van een actieplan

Actie 9: stad, OCMW en CAW verhogen de betrokkenheid van de brede bevolking en specifieke doelgroepen bij het uitvoeren van het lokaal sociaal beleidsplan Verantwoording: ook met betrekking tot de inspanningen om vrijwilligers te rekruteren klinkt deze roep. Daarnaast is er de suggestie vanuit de seniorenraad om deze raad ook in te schakelen wanneer we willen communiceren over het lokaal sociaal beleidsplan. Tenslotte is er de vraag van mensen in armoede om meer bij het beleid betrokken te worden. Aan de kansenkant van de sterktezwakteanalyse door medewerkers vinden we terug dat mensen vaak zelf op zoek gaan naar inspraak: ‘Vaak gaat dit zoeken naar verbinding hand in hand met mondiger worden, zelfstandiger kunnen functioneren. Vooral medewerkers uit de beleidsdomeinen thuiszorg, integratie, wijkwerking, welzijn en toegankelijkheid merken dit op. De medewerkers in de wijken wijzen er hierbij op dat het wijkniveau een logisch participatieniveau is. Het democratische gehalte van de participatie kan volgens hen op dit niveau beter bewaakt worden. In hetzelfde licht wijzen de medewerkers van het OCMW naar de cliëntenraad die kansen biedt om cliënten nauwer bij de werking van het OCMW te betrekken. In dit kader zien de medewerkers uit het algemeen welzijnswerk een kans tot leren. De manier waarop en de mate waarin cliënten participeren aan de organisatie van het aanbod verschilt sterk van aanbod tot aanbod. Hier kunnen organisaties bij elkaar op zoek gaan naar best practices. Resultaat: Eén- tot tweemaal per jaar worden er sociale stadsgesprekken georganiseerd met een doelgerichte uitnodiging naar mogelijke partners. Samenwerkingsverbanden rond speciale thema’s kunnen hieruit voortkomen. Het OCMW bouwt de werking van de cliëntenraad verder uit. De sociale partners en de doelgroep zullen maximaal en progressief betrokken worden bij het uitvoeren van het lokaal sociaal beleid.

X X

Actie 10: stad, OCMW en CAW verhogen de betrokkenheid en het initiatief van de bevolking, andere partners en specifieke doelgroepen bij het plannen van het lokaal sociaal beleid Verantwoording: “Werk aan een breed draagvlak” was een aanbeveling uit de inspraakronde naar aanleiding van het vorige beleidsplan. Het gaat dan over vraag van andere partners om te kunnen deelnemen aan het vormingsaanbod dat de 3 partners in eerste instantie voor het eigen personeel zullen inrichten. Maar ook over de bestaande overlegorganen die een link willen houden met het lokaal sociaal beleidsplan. Resultaat: de sociale partners en de doelgroep zullen maximaal en progressief betrokken worden in de planning van het lokaal sociaal beleid.

X X


76

2. doelstellingen van de lokale overheid Onder dit hoofdstuk staan de doelstellingen die stad en OCMW willen realiseren om de sociale grondrechten te waarborgen en verbinding tussen mensen en organisaties te realiseren.

recht op arbeid Om het grondrecht op arbeid te waarborgen moet de stedelijke economie zo worden ingericht dat jobcreatie zoveel mogelijk wordt gestimuleerd en dit niet alleen in het reguliere economische circuit, maar ook in de sociale economie. Het sociale stedelijke arbeidsmarktbeleid moet aangevuld worden met een waaier aan initiatieven om knelpunten bij werkzoekenden weg te nemen. Belangrijk is dat op de stedelijke arbeidsmarkt geen enkele bevolkingsgroep wordt uitgesloten, en dat er ook aandacht gaat naar sociale tewerkstelling en sociale economie. Voor sommige mensen zal het immers nooit mogelijk zijn werk te vinden in het reguliere arbeidscircuit, of zal dat toch heel wat moeite vergen. De sociale economie kan voor hen een oplossing zijn. Het gaat hier over opleidings- en tewerkstellingsinitiatieven voor mensen uit de kansengroepen. Hoewel Leuven een aantal initiatieven in de sociale economie telt, blijft deze sector relatief klein en is het vooral de taak van deze sector om de meest kwetsbare groep van werkzoekenden aan het werk te krijgen. Leuven wordt geconfronteerd met een hoge werkloosheidsgraad met een stijgend aandeel langdurig werklozen (zie pag. 18), een hoge jeugdwerkloosheid (zie pag. 19) en een hoge vertegenwoordiging van mensen met een andere nationaliteit in de werkloosheidscijfers (zie pag. 19). Laaggeschoolden hebben een grotere kans om langdurig in de werkloosheid te verzeilen (zie pag. 17). Deze kansengroepen worden dan ook prioritair aangepakt. In dit lokaal sociaal beleidsplan worden knelpunten bij deze werkzoekende kansengroepen aangepakt door het voorzien van enerzijds aangepaste opleiding (zie ook pag. 42) en anderzijds kinderopvang (zie ook pag. 20). Jobcreatie wordt gestimuleerd in de sociale economie om de tewerkstelling van kansengroepen te verhogen.

doelstelling A1: de stad en het OCMW verhogen door de opleiding van kansengroepen hun tewerkstellingskansen Actie A1.1. de stad en het OCMW verhogen het aantal duurzame opleidingsplaatsen voor kansengroepen op de arbeidsmarkt door samen te werken met derden die actief zijn op het vlak van sociale economie Resultaat: hoger aantal duurzame opleidingsplaatsen voor kansengroepen Actie A1.2. de stad en het OCMW helpen de minst gekwalificeerden bij hun integratie en het ontwikkelen van hun competenties Resultaat: beter ontwikkelde competenties bij de minst-gekwalificeerden Actie A1.3. de stad werkt vernieuwende vormen van occasionele en flexibele kinderopvang uit Resultaat: kansengroepen kunnen beroep doen op kinderopvang wanneer zij een opleiding volgen Actie A1.4. het OCMW ontwikkelt nieuwe instrumenten voor de screening van de doelgroep Resultaat: toepassen van nieuwe screening instrumenten.


77

doelstelling A2: de stad en het OCMW verhogen de tewerkstelling van kansengroepen A2.1. de stad en het OCMW verhogen het aantal duurzame tewerkstellingsplaatsen van kansengroepen op de arbeidsmarkt door samen te werken met derden die actief zijn op het vlak van sociale economie Resultaat: hoger aantal duurzame tewerkstellingsplaatsen van kansengroepen A2.2. de stedelijke sociale economieprojecten werken innoverende initiatieven uit ter bevordering van de tewerkstellingskansen van kansengroepen in sectoren die bij voorkeur aan actuele maatschappelijke behoeften beantwoorden door samen te werken met derden die actief zijn op het vlak van sociale economie Resultaat: innoverende initiatieven die de tewerkstellingskansen van kansengroepen verhogen A2.3. de stad geeft projecten in de sociale economie meer economische armslag door werkingssubsidies en door het afsluiten van samenwerkingsovereenkomsten Resultaat: de stad geeft financiële ondersteuning aan projecten in de sociale economie A2.4. de stad realiseert een bedrijvencentrum voor sociale economie op de terreinen van de voormalige Veiling door de grond ter beschikking stellen en een tussenkomst van 3,75 miljoen euro voor de bouw van dit bedrijvencentrum te voorzien Resultaat: bedrijvencentrum voor sociale economie op de veilingsite A2.5. de stad realiseert een kenniscentrum/denktank voor de sociale economie Resultaat: denktank A2.6. de stad organiseert overleg tussen de sociale economieprojecten enerzijds en de universiteit en haar spin-offs anderzijds Resultaat: overleg A2.7. de stad stimuleert dat buurten nabijheidsdiensten (BND) blijven inspelen op de lopende actieplannen, ook na de integratie van deze plannen in het verwachte decreet diensteneconomie Resultaat: tewerkstelling van kansengroepen binnen BND’s A2.8. de stad en het OCMW communiceren en promoten het idee van diversiteit bij hun personeel Resultaat: het personeel van stad Leuven en OCMW Leuven is beter op de hoogte over tewerkstellingsaspecten van kansengroepen A2.9. de stad en het OCMW willen kansengroepen tewerkstellen en hen laten doorstromen naar duurzame tewerkstelling. Specifieke aandacht gaat naar vrouwelijke allochtone kinderverzorgsters en allochtone verpleegkundigen en verzorgenden Resultaat: meer vrouwelijke allochtone kinderverzorgsters werken in kinderopvanginitiatieven en meer allochtone verpleegkundigen en verzorgenden in de OCMW instellingen A2.10. het OCMW voorziet specifieke acties en extra begeleiding voor jongeren die een uitkering aanvragen bij het OCMW of die langer dan één jaar een uitkering ontvangen (buiten een studietraject) Resultaat: hogere tewerkstellingsgraad van jongeren met een OCMW-uitkering A2.11 De stad en het OCMW ijveren voor een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt Resultaat: meer jongeren worden tewerkgesteld A2.12. de stad en het OCMW werken vernieuwende vormen van occasionele en flexibele kinderopvang uit Resultaat: kansengroepen kunnen beroep doen op kinderopvang wanneer zij ingaan op een werkaanbieding, ook als deze tijdelijk en kortdurend is


78

doelstelling A3: de stad en het OCMW verminderen de obstakels die de toegang tot de arbeidsmarkt verhinderen door het aantal kinderopvangplaatsen uit te breiden in verschillende formules en verspreid over de stad A3.1. de stad stemt het aanbod rond kinderopvang af en maakt dit overzichtelijk door de ontwikkeling van een éénloketsysteem met centrale registratielijst, in samenwerking met de verschillende partners rond kinderopvang, onder de noemer van Centrum voor Kinderopvang (CKO) Resultaat: éénloketsysteem met centrale registratielijst voor kinderopvang A3.2. de stad maakt de kinderopvang beter toegankelijk voor kansendoelgroepen door de ontwikkeling van een systeem van urgentieopvang met trajectbegeleiding naar de reguliere kinderopvang, in samenwerking met de verschillende partners rond kinderopvang Resultaat: systeem van urgentieopvang met trajectbegeleiding A3.3. de stad vult actief mee de noden in op vlak van kinderopvang Resultaat: stedelijke kinderopvanginitiatieven A3.4. de stad bouwt het eigen stedelijke aanbod betreffende kinderopvang verder uit via het Kindercentrum op de Philipssite, het behouden van een beperkte opvangcapaciteit in de Leuvense binnenstad, het realiseren van een nieuw onderkomen voor het stedelijke initiatief voor buitenschoolse opvang in Kessel-Lo en de uitbreiding van de formule van buitenschoolse opvang naar andere deelgemeenten Resultaat: stedelijke kinderopvanginitiatieven A3.5. de stad ondersteunt en stimuleert overleg, afstemming en coördinatie van een kwalitatieve opvang op haar grondgebied via de erkende adviesraad Lokaal Overleg Kinderopvang (LOK) Resultaat: een operationele erkende adviesraad LOK Leuven A3.6. de stad actualiseert het ‘wittevlekkenplan’ betreffende kinderopvang Resultaat: overzicht van noden en leemten A3.7. De stad en het OCMW onderzoeken de mogelijkheden om kinderopvang en ouderenzorg te combineren in een onderling overleg over alternatieve woonvormen voor senioren. Resultaat: onderzoek naar de opportuniteit van een project kinderopvang-ouderenzorg A3.8. de stad zoekt mee naar vernieuwende concepten voor onthaalouders en steunt onthaalouders die zich specialiseren op het terrein van oppas van zieke kinderen en kinderen met een handicap Resultaat: nieuwe toepasbare concepten voor onthaalouders

recht op sociale zekerheid, gezondheid en bijstand Om het grondrecht op sociale zekerheid, gezondheid en bijstand te waarborgen moeten alle inwoners van Leuven beroep kunnen doen op een zorg of opvang die afgestemd is op de vraag (“op maat”) en die maatregelen treft die het minst ingrijpend zijn, maar zoveel mogelijk aansluitend zijn, op de vertrouwde leefomgeving. Personen die potentieel zelfredzaam zijn moeten daarom aanspraak kunnen maken op ondersteuning om zelfstandig te blijven wonen en woningen moeten aangepast zijn of aanpasbaar aan de noden van de bewoners (zie pagina’s 23, 26, 52, 63, 67 en 69). Het is belangrijk dat de gezondheids- en welzijnszorg is uitgebouwd op alle niveaus en echelons. Basiszorg, crisisopvang en gespecialiseerde zorg moeten op elkaar worden afgestemd (zie pagina’s 61 en 66). Het is belangrijk dat in de stad een sterk sociaal weefsel in het algemeen en een sterke familiale band in het bijzonder ervoor zorgen dat mensen verzorgd of opgevangen kunnen worden met de minst


79

ingrijpende maatregelen. Vrijwilligers en mantelzorgers moeten voldoende ondersteuning krijgen (zie pagina’s 25, 49 en 66). Het zorgen opvangsysteem in de stad moet voldoende aangepast zijn om met de diversiteit aan doelgroepen om te gaan. De zorg en de (collectieve) voorzieningen in de stad moeten dan ook mentaal en fysiek toegankelijk zijn en makkelijk bereikbaar, ingebed in de stad en het stadsleven (zie pagina’s 52, 53, 57 en 66). Alle kwetsbare en kansarme mensen moeten zelf kunnen beschikken over een geïndividualiseerd menswaardig inkomen of uitkering (zie pag. 12 en verdere). Noodzakelijke zorg moet betaalbaar zijn (zie pag. 13 en verder en pag. 64). Het is belangrijk dat alle actoren worden betrokken en optimaal hun verantwoordelijkheid nemen. Gezien het belang van dit thema in een lokaal sociaal beleidsplan is het dan ook niet verwonderlijk dat vele van de gezamenlijke acties van stad, OCMW en CAW zich afspelen rond dit grondrecht (zie pag. 73). In dit lokaal sociaal beleidsplan worden naast de gezamenlijke acties van stad, OCMW en CAW de doelstellingen geconcentreerd rond de aanpak van kinderarmoede en het opgroei- en opvoedproces van kinderen (zie pagina’s 14 en 21), de uitbouw van de dienstverlening en een preventieve en sensibiliserende werking.

doelstelling SGB1: de stad en het OCMW pakken de problemen rond kinderarmoede aan SGB1.1. de stad en het OCMW ondersteunen en nemen mee initiatieven op vlak van opvoedingsondersteuning voor kansarme gezinnen Resultaat: initiatieven rond opvoedingsondersteuning met bijzondere aandacht voor kansarme gezinnen SGB1.2. het OCMW leert gezinnen preventief omgaan met hun budget Resultaat: gezinnen kunnen beter hun budget beheren SGB1.3. het OCMW grijpt in op het inkomen van de gezinnen en de huisvestingskost Resultaat: de richtlijn voor maatschappelijke dienstverlening wordt aangepast aan de nieuwe noden SGB1.4. het OCMW stimuleert maatschappelijke participatie van kinderen vanaf een vroege leeftijd door de maximale sensibilisering van de scholen om de kosten van het onderwijs beperkt te houden en door ervaringsdeskundigen in de armoede in te schakelen bij de werking van het OCMW Resultaat: verhogen van maatschappelijke participatie van kinderen

doelstelling SGB2: de stad en het OCMW ondersteunen en volgen het opgroei- en opvoedproces van kinderen op verschillende manieren op SGB2.1. de stad stimuleert de kinderdagverblijven om in samenwerking met de scholen, aandacht te besteden aan kinderen met een achterstand op vlak van taal, motoriek,… Resultaat: meer kinderen met minder achterstand SGB2.2. de stad onderzoekt de mogelijkheden om voor de nieuwkomers (kinderen en hun ouders) een taalbad te organiseren en om voor hen Leuvense wijkbewoners te laten optreden als peter of meter Resultaat: betere integratie van nieuwkomers en hun kinderen in de buurt SGB2.3. de stad en het OCMW volgen de initiatieven van de Vlaamse Overheid tot oprichting van een laagdrempelige opvoedingswinkel op, en bouwt met deze initiatieven een partnerschap uit


80

Resultaat: realisatie van een opvoedingswinkel SGB2.4. de stad gaat op zoek naar gelegenheden tot ontmoeting tussen ouders met jonge kinderen door bijvoorbeeld een open huis te creëren, waar jonge ouders en kinderen welkom zijn om samen te spelen en informatie uit te wisselen, te ondersteunen Resultaat: ontmoeting en ervaringsuitwisseling tussen ouders met jonge kinderen SGB2.5. de stad werkt in een aantal aandachtswijken samen met Riso Vlaams-Brabant en de buurtwerking een kinderen jongerenwerking uit Resultaat: brugfunctie van kinderen jongerenwerkingen tussen school en thuis, ouders en maatschappij

doelstelling SGB3: het OCMW bouwt haar organisatie uit in functie van haar hulpverlening SGB3.1. binnen het OCMW is het algemeen maatschappelijk werk de toegangspoort. De organisatie is opgebouwd rond maatschappelijk werk, tewerkstelling, wonen en schuldhulpverlening Resultaat: onthaalcel waardoor doorverwijzingen naar de meer gespecialiseerde teams vlotter en gerichter verlopen SGB3.2. het OCMW neemt een aanvraag voor schuldhulpverlening snel op Resultaat: geen wachtlijsten voor aanvragen schuldhulpverlening SGB3.3. het OCMW verbetert het onthaal in de welzijnsbureaus kwalitatief Resultaat: haalbaarheidsstudie (verbouwingen WZB Vesaliusstraat, start werking onthaalteam, nieuwbouw Fonteinstraat voor WZB Ridderstraat) SGB3.4. het OCMW past de hulpverlening aan de doelgroepen aan Resultaat: de meest relevante methodieken binnen het maatschappelijk werk worden zo mogelijk toegepast SGB3.5. het OCMW richt een budgetwinkel in Resultaat: er is een budgetwinkel SGB3.6. het OCMW optimaliseert de strategische planning door de invoering van moderne managementtechnieken Resultaat: het OCMW gebruikt moderne managementtechnieken (balanced score card, CAF model)

doelstelling SGB4: de stad en het OCMW willen de dienstverlening voor senioren optimaliseren SGB4.1. de stad en het OCMW willen de dienstverlening voor senioren optimaliseren en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat: acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling W3.1. de stad en het OCMW zorgen er mee voor dat ouderen zolang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat: acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling

doelstelling SGB5: de stad en het OCMW ontwikkelen een preventieve en sensibiliserende werking SGB5.1. het OCMW en de stad werken in samenwerking met de sociale organisaties preventief rond verschillende thema’s. Gezondheid is hierin prioritair


81

Resultaat: een uitgewerkt preventief gezondheidsproject SGB5.2. de stad zet haar buurtwerkingen actief in om het thema gezondheid in de aandachtswijken in de kijker te plaatsen. Daarvoor wordt samengewerkt met wijkgezondheidscentra, Open School en LOGO Leuven Resultaat: bewustzijnsvergroting rond gezondheidsfactoren en gezonde voeding bij doelgroepen

recht op wonen De stad en het OCMW streven naar een omkering van de selectieve stadsvlucht (zie pag. 8) en een evenwichtige bevolkingssamenstelling. Het stedelijke aanbod aan woningen en gronden moet dan ook voldoen aan verschillende woonbehoeften naargelang de middelen, de levensfasen en samenstelling van de huishoudens (zie pagina’s 10, 29, 31, 58, 60, 62, 63 en 66). De stad en het OCMW moeten daarom streven naar voldoende betaalbare woningen. De kwaliteit van de woningen moet worden gewaarborgd in voldoende leefbare woonoppervlakte, in basiscomfort, in bouwtechnische kwaliteit en bouwfysische kwaliteit (zie pagina’s 31, 33 en 60). Het is belangrijk dat in dit kader een problematische wooncultuur wordt aangepakt om de leef- en woonkwaliteit te verbeteren. De stad en het OCMW moeten ervoor zorgen dat de woningen kwalitatief in orde zijn. Personen die potentieel zelfredzaam zijn moeten aanspraak kunnen maken op ondersteuning om zelfstandig te blijven wonen en woningen moeten aangepast zijn of aanpasbaar aan de noden van de bewoners (zie pagina’s 23, 26, 52, 63, 67 en 69).

doelstelling W1: de stad en het OCMW verhogen het aanbod van betaalbare woningen W1.1. de stad realiseert een aanbod voor betaalbaar wonen, via overeenkomsten met de ontwikkelaars in privé-projecten die de stad wenst (enclave Tussen twee waters, Bottelarij, Ziekenhuissite, Geologie, Sint-Jansbergsesteenweg, Wakkerzeelsebaan, Brugveldstraat, Marie Clootsstraat, Faculty club) Resultaat: aanbod van betaalbare woningen in privé-projecten W1.2. de stad ontwikkelt in samenwerking met publieke en private partners een ontwikkelingsstrategie voor minimum 580 bijkomende betaalbare woningen Resultaat: ontwikkelingsstrategie voor 580 bijkomende betaalbare woningen W1.3. de stad start in samenwerking met publieke en private partners voor 2012 met de bouw van minimum 465 betaalbare woningen, waarvan minimum 310 betaalbare woningen zijn afgewerkt Resultaat: voor 2012 is de bouw gestart van minimum 465 betaalbare woningen, waarvan 310 afgewerkt zijn W1.4. de stad onderzoekt of een stedelijke verwervingspremie, binnen de nodige grenzen, kan ingevoerd worden om jongeren in de stad te houden Resultaat: onderzoek naar opportuniteit van een stedelijke verwervingspremie W1.5. de stad en het autonoom gemeentebedrijf zullen de nodige aandacht schenken aan starterwoningen als betaalbaar alternatief om in de stad te blijven Resultaat: onderzoek in de projecten die ze zelf of mee ontwikkelen welke modaliteiten en/of woontypes voor deze doelgroep aangeboden kunnen worden W1.6. binnen de stad werken de dienst ruimtelijke planning, het autonoom gemeentebedrijf en de dienst huisvesting actief samen om projecten van bij het begin te sturen in het kader van een duidelijk


82

doelgroepenbeleid; binnen het OCMW vertaalt de continue aandacht voor een doelgroepenbeleid van elk project zich in een gestructureerd overleg tussen de diverse departementen in elke projectfase Resultaat: een versterkte doelgroepengerichtheid van de projecten (drempelverlagend, veiliger, toegankelijker…) W1.7. de stad verwerft strategische gronden zodat zij een niet te omzeilen actor wordt bij de ontwikkeling van de verschillende woonontwikkelingsgebieden Resultaat: de stad bepaalt mee de ontwikkeling van de woonontwikkelingsgebieden W1.8. de stad en het OCMW zorgen voor een meer aangepaste en duurzame huisvesting voor mensen met huisvestingsproblemen Resultaat: een procedure om moeilijke huurders met hygiëne, overlast of betaal moeilijkheden op te volgen, in samenwerking met de sociale huisvestingsmaatschappijen en verhuurkantoren W1.9. het OCMW onderzoekt hoe zij het woningaanbod kan beïnvloeden in Leuven Resultaat: onderzoek van het woningaanbod in Leuven en in kaart brengen van verschillende methoden en methodieken W1.10. het OCMW verkoopt een deel van zijn patrimonium om mee betaalbaar wonen te realiseren Resultaat: meer betaalbare woningen W1.11. het OCMW onderzoekt in samenwerking met private partner(s) de aanleg van beschermende woonvormen voor senioren Resultaat: woon- en zorgcentrum Wijgmaal

doelstelling W2: de stad en het OCMW verbeteren de kwaliteit van de woningen W2.1. de stad verbetert de leef- en woonkwaliteit via woonbegeleiding van huurders en eigenaars Resultaat: verbeterde leef- en woonkwaliteit W2.2. de stad spoort de meest onveilige, onhygiënische en mensonwaardige woontoestanden op en laat deze verdwijnen Resultaat: verbeterde leef- en woonkwaliteit W2.3. de stad onderzoekt of het opportuun is om een eigen kamerreglement in te voeren en wat de mogelijkheden zijn voor een verscherping van de kwaliteitscontrole betreffende kamerwoningen Resultaat: verbeterde leef- en woonkwaliteit W2.4. het OCMW verbetert de noodopvang kwalitatief Resultaat: OCMW biedt nieuwe infrastructuur aan onderhoudstoestand van de doorgangswoningen

daklozen.

Beter

opvolgen

van

de

W2.5. Het OCMW concretiseert het recht op energie en water Resultaat: OCMW adviseert rond rationeler energiegebruik evenals voor een verantwoorde keuze van leverancier door het uitvoeren prijsvergelijking voor gas en elektriciteit W2.6. de stad schenkt bijzondere aandacht aan de gezondheidsaspecten van de woningen, waaronder het CO-gevaar Resultaat: verbeterde leef- en woonkwaliteit W2.7. de stad pakt woonproblemen met een gevaar voor veiligheid en gezondheid aan (bijvoorbeeld in de hand trachten te houden van ongedierte, stapelwoede en brandlast) en onderzoekt of het mogelijk en noodzakelijk is een eigen gezondheidsdienst op te richten Resultaat: verbeterde leef- en woonkwaliteit


83

doelstelling W3: de stad wil aangepast wonen voor ouderen en mensen met een handicap stimuleren en mee ondersteunen W3.1. de stad en het OCMW zorgen er mee voor dat ouderen zolang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat: acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling W3.2. de stad voorziet bovenop de gewestelijke en provinciale premie nog een stedelijke premie voor aanpassingswerken van de woning Resultaat: meer aangepaste woningen W3.3. de stad let er op dat binnen woonprojecten voldoende aangepaste woningen worden voorzien Resultaat: voldoende aangepaste woningen binnen woonprojecten

doelstelling W4: de stad en het OCMW verbeteren de kwaliteit van de dienstverlening W4.1. de stad en het OCMW hebben een klantgerichte dienstverlening in het woonbeleid door goede informatie en communicatie van en naar de burger Resultaat: beter ingelichte burgers die beter gebruik kunnen maken van de dienstverlening W4.2. het OCMW onderzoekt manieren om private verhuring aan OCMW cliënten te ondersteunen, door een integrale begeleiding van de huurder in de aanvangsfase Resultaat: intensieve begeleiding door maatschappelijk werkers van sociale dienst of team wonen W4.3. het OCMW versterkt de begeleiding van daklozen Resultaat: nieuwe infrastructuur voor daklozen en versterking van de samenwerkingsverbanden met de sector van de onthaalcentra W4.4. het OCMW biedt tijdelijke huisvesting voor senioren die zorg nodig hebben Resultaat: centrum voor kortverblijf De Passerel W4.5. het OCMW wil in samenwerking met andere organisaties het zelfstandig wonen bevorderen door maximaal de mogelijkheden rond ergonomie, valpreventie en veiligheid te benutten Resultaat: bevordering van zelfstandig wonen

recht op een gezond leefmilieu De stad maakt werk van een aangename woonstad die ondanks de drukte zeer leefbaar blijft. De kwaliteit van de woonomgeving wordt verbeterd door te werken aan het straatbeeld en de aanwezigheid en toegankelijkheid van groen, speel- en buurtvoorzieningen (zie pagina’s 35 en 37 ). De stad en het OCMW willen het rationeel gebruik van milieugoederen (grondstoffen, brandstoffen, water, …) bevorderen. Dit door aandacht te besteden aan milieubesparingen, verbeteringen van de milieuefficiëntie en de introductie van hernieuwbare milieugoederen. Specifieke acties worden opgezet rond duurzaam ondernemen en duurzaam bouwen en verbouwen.

doelstelling L1: de stad bewaart het bestaande groene karakter en breidt dit verder uit L1.1. de stad wil Leuven nog groener maken en de bestaande oppervlakte van 270 ha openbaar groen met meer dan 10 % doen toenemen tot ruim 300 ha. Dit door een bijkomende aanleg van kleine en


84

grotere groene plekken, door natuurgebieden in eigen beheer uit te breiden en door de belevingswaarde van de gebieden maximaal te koppelen aan natuurbeheer Resultaat: 300 ha openbaar groen L1.2. de stad wil de nodige groenrenovaties doorvoeren volgens de principes van het ‘harmonisch parkbeheer’, door voldoende aandacht te besteden aan ruimte en infrastructuur voor de jeugd, door het renoveren van bestaande parken en door de heraanleg van kleinere groenobjecten Resultaat: meer en kwalitatief verbeterde groene openbare ruimte L1.3. het OCMW besteedt in zijn bouw- of verbouwprojecten aandacht aan de rol van natuurbelevingswaarde voor haar doelgroepen Resultaat: doordachte en gepaste natuurbelevingswaarde voor haar doelgroepen

doelstelling L2: de stad wil een ambitieus en vooruitstrevend milieubeleid voeren, rekening houdend met de principes van duurzame ontwikkeling. De stad wil hierbij de bestaande samenwerkingsovereenkomsten maximaal naleven L2.1. de stad creëert een draagvlak voor een vooruitstrevend en duurzaam milieubeleid door samen te werken met verenigingen, inwoners, bedrijven en stadsdiensten Resultaat: groter draagvlak bij medewerkers, inwoners en hun verenigingen en bedrijven L2.2. de stad behoudt een leefbare stad door te streven naar minder hinder van sluikstorten, zwerfvuil en sluikstoken en naar minder lawaaihinder, hinder van bedrijven en overlast van evenementen of horeca Resultaat: minder hinder

doelstelling L3: de stad stimuleert duurzaam ondernemen L3.1. de stad stimuleert maatschappelijk verantwoord ondernemerschap in samenwerking met alle partners van LA21 en zeker met de universiteit en de hogescholen Resultaat: meer interesse in duurzaam ondernemen door de ondernemers L3.2. de stad zoekt mogelijkheden om bedrijven op Leuvens grondgebied te stimuleren om op een sociale, duurzame manier en interculturele wijze te werken, door intensieve samenwerking met het bedrijfsleven, onderzoeksinstituten, de universiteit en hogescholen Resultaat: meer interesse in duurzaam ondernemen door de ondernemers L3.3. de stad zorgt voor een duurzame landen tuinbouw die streeft naar kwaliteitsvolle productiemethodes die sociaal verantwoord, milieu- en diervriendelijk zijn en die aandacht hebben voor erosiebestrijding Resultaat: meer interesse in duurzame landbouw door de landbouwers

doelstelling L4: de stad wil duurzaam bouwen en wonen aanmoedigen L4.1. de stad onderzoekt of een stedelijke aanvulling nodig is van subsidies van provincie, gewest of anderen om duurzaam bouwen en wonen aan te moedigen. Resultaat: onderzoek L4.2. de stad en het OCMW starten een project op om energieaudits door te voeren en rationeel energieverbruik te stimuleren en werkt mee aan concrete acties van derden die gepland worden rond energie-audits, CO²-kansenkaart of (sensibilisatie)projecten zoals Kyotocode, klimaatwijken of een goedkope lening voor maatschappelijk kwetsbare inwoners


85

Resultaat: systematisch aandacht voor rationeler energieverbruik L4.3. de stad en het OCMW sensibiliseren verschillende doelgroepen (zoals studenten, koteigenaars en senioren) voor rationeel energiegebruik en maakt hun huizen meer energiezuinig door kleine ingrepen Resultaat: continue aandacht voor sensibiliserende activiteiten L4.4. de stad ondersteunt interessante projecten rond duurzaam bouwen en wonen van andere investeerders Resultaat: meer projecten rond duurzaam bouwen en wonen L4.5. de stad wil haar inwoners bewust maken van de invloed van mobiliteit op het milieu en ook hun eigen voordeel onderstrepen Resultaat: bewustere inwoners L4.6. de stad en het OCMW willen met hun eigen diensten en een degelijk intern milieuzorgsysteem het goede voorbeeld geven aan het grote publiek Resultaat: ontwikkeling van eigen ‘beste praktijken’ die als voorbeeld gepromoot kunnen worden L4.7. de stad responsabiliseert de inwoners voor een propere stad met opruimacties en sensibiliseringscampagnes Resultaat: opruimacties en sensibiliseringscampagnes L4.8. de stad en het OCMW houden in al hun (ver)bouwprojecten zoveel mogelijk rekening met de duurzaamheidsprincipes. Resultaat: duurzaam bouwen en verbouwen door stad en OCMW zelf

recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing In de stad moet er een kwaliteitsvol en divers aanbod zijn rond sport en spel en cultuur. Dit aanbod moet inspelen op de noden van alle stadsbewoners en moet voldoende aansluiten bij de demografische evolutie en verschuivingen in het arbeids- en vrijetijdsethos. In de stad moet iedereen dan ook cultureel en sportief actief kunnen zijn en moeten er ruime mogelijkheden zijn om te participeren aan kunst en cultuur en sportieve en commerciële evenementen (zie pagina’s 38 en verder en pag. 55).

doelstelling VT1: de stad en het OCMW verhogen de socio-culturele en sportieve participatie van de Leuvenaars door rekening te houden met diversiteit en de toegankelijkheid in zowel het particuliere als eigen vrijetijdsaanbod en de promotie hiervan VT1.1. de stad en het OCMW zullen het participatiebeleid verder stroomlijnen door een betere coördinatie tussen de diensten en instellingen Resultaat: hogere sporten cultuurparticipatie VT1.2. binnen het participatiebeleid wil de stad een bijzondere plaats geven aan het verenigingsleven en zorgen voor ontmoetingsplaatsen Resultaat: een sterk verenigingsleven VT1.3. de stad wil op een toegankelijke manier aan iedereen een overzicht geven van het ruime aanbod in onze stad met als doel een grotere participatie Resultaat: beter ingelichte burgers die beter kunnen deelnemen aan sportieve en socio-culturele gebeurtenissen


86

VT1.4. de stad en het OCMW brengen de verschillende organisaties die actief zijn op het vlak van sociaal-artistieke praktijk en de cultuurparticipatie van kansengroepen samen en ontwikkelen een cultureel diversiteitsbeleid Resultaat: een door de sector gedragen cultureel diversiteitsbeleid en hogere cultuurparticipatie VT1.5. de stad legt de keuze voor meer participatie formeel vast in de beheersovereenkomst met en in de beleidsplannen van de eigen culturele stedelijke instellingen, zijnde 30CC, de bibliotheek, het archief en het museum Resultaat: hogere cultuurparticipatie VT1.6. de stad en het OCMW steunen sociaal artistieke projecten zoals De FactorY en Compagnie Tartaren en projecten in buurten en kansenwijken Resultaat: hogere cultuurparticipatie VT1.7. de bibliotheek profileert zich als een ‘venster op de wereld’ en krijgt een sterk educatieve opdracht Resultaat: meer aandacht voor cultuurparticipatie in de werking van de bibliotheek VT1.8. de stad wil de toegankelijkheid en diversiteit binnen het particulier en eigen jeugdwerk stimuleren Resultaat: meer kinderen en jongeren kunnen deelnemen aan het jeugdwerk VT1.9. de stad wil een sportief doelgroepenbeleid verder uitbouwen door samenwerking met de wijkbureaus, het oprichten van een buurtsportraad en door acties van vzw Sportpromotie Resultaat: hogere sportparticipatie VT1.10. de stad organiseert inspraak en participatie voor het vrijetijdsbeleid via de cultuurraad, sportraad, jeugdraad en seniorenraad Resultaat: een beter vrijetijdsbeleid VT1.11. de stad zet haar buurtwerkingen actief in om de cultuurparticipatie van kansengroepen in aandachtswijken te verhogen. Daarvoor wordt beroep gedaan op cultuurbonnen Resultaat: hogere cultuurparticipatie VT1.12 de stad en het OCMW willen dat vrijetijdsactiviteiten, cursussen en informatie voor senioren op maat worden georganiseerd en gegeven van de senioren zelf, en aansluiten op hun leefwereld en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat: acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling V1.13. de stad en het OCMW streven naar een inclusief beleid dat moet leiden tot de participatie en ontmoeting van verschillende kansengroepen bij verschillende evenementen Resultaat: hogere sporten cultuurparticipatie

recht op onderwijs Het is noodzakelijk dat in de stad alle jongeren een kwalificatie behalen die toegang verleent tot de arbeidsmarkt en of het hoger onderwijs (zie pagina’s 17 en 18). Onderwijs, vorming en opleiding bieden gelijke kansen aan kinderen, jongeren en volwassenen ongeacht het milieu waaruit ze afkomstig zijn (zie pagina’s 43 en 45). Leren omgaan met de diversiteit van de stedelijke omgeving moet een uitgangspunt zijn voor het onderwijs in de stad. In de stad moet het levenslang leren ondersteund worden, omwille van de kansen op de arbeidsmarkt en persoonlijke ontplooiing (zie pag. 42).


87

Een goede netoverschrijdende samenwerking en afstemming tussen scholen onderling en tussen scholen en andere actoren is belangrijk (zie pag. 47).

doelstelling O1: de stad voert een flankerend onderwijsbeleid in samenwerking met de lokale onderwijspartners en neemt hierbij de positie van regisseur in O1.1. de stad bouwt een netwerk uit om de communicatie tussen de onderwijspartners en binnen het LOP basis- en secundair onderwijs te bevorderen Resultaat: netwerk O1.2. de stad en het OCMW willen gelijke kansen en diversiteit in het onderwijs realiseren via de actieve ondersteuning van diverse projecten zoals Brede School en Drieklap. Bijzondere aandacht gaat naar kleuterparticipatie en uitvalpreventie voor risicojongeren Resultaat: projecten die gelijke kansen en diversiteit in het onderwijs realiseren O1.3. de stad wil haar partnerschap met het hoger onderwijs versterken via proefprojecten en overleg Resultaat: versterkt partnerschap met het hoger onderwijs A2.11 de stad en het OCMW ijveren voor een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt Resultaat: meer jongeren worden tewerkgesteld

doelstelling O2: de stad en het OCMW motiveren mensen om levenslang te leren. O2.1. de stad en het OCMW werken samen met Leuvense opleidingspartners om jongvolwassenen en volwassenen leer- en ontplooiingskansen aan te bieden Resultaat: meer kansen op levenslang leren VT1.12 de stad en het OCMW willen dat vrijetijdsactiviteiten, cursussen en informatie voor senioren op maat worden georganiseerd en gegeven van de senioren zelf, en aansluiten op hun leefwereld en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat: acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling

werken aan verbinding Het toenemend individualisme en consumentisme beïnvloeden sterk onze huidige manier van samenleven. Aan de ene kant leiden beide tendensen tot een grotere meningsvrijheid en een rijkere creativiteit. Aan de andere kant worden onze relaties losser en oppervlakkiger. We kunnen minder terugvallen op de zekerheden die de vroegere samenleving ons bood. Het primaat van het mondige individu dreigt bovendien het algemeen belang te overschaduwen en daarmee de onderlinge solidariteit uit te hollen. Onze stad kan bestaande en nieuwe vormen van solidariteit aanmoedigen door diverse verbindingen te bevorderen: tussen de inwoners van een wijk, tussen inwoners en gebruikers van de stad, tussen dominante en meer uitgesloten groepen en tussen de diverse stedelijke (sub)culturen. De vorm die deze verbindingen zou kunnen aannemen is er dan een van een evenwaardige en open dialoog. De stad tekent de kaders uit die rekening houden met haar beleid, de sociale grondrechten, de verschillen tussen mensen en het algemeen belang. Individueel of in groep kunnen de mensen dan de inhoud verder aanvullen. De stad en het OCMW willen daarom de participatie aan het sociale en culturele leven verhogen en de sociale samenhang in de stad bevorderen, gelijke kansen stimuleren voor alle doelgroepen, een


88

ontwikkelingssamenwerkingbeleid voeren en de diversiteitwaarden naar voor schuiven in haar verschillende acties.

doelstelling V1: de stad en het OCMW willen de participatie aan het sociale en culturele leven verhogen en de sociale samenhang in de stad bevorderen VT1.4. de stad en het OCMW brengen de verschillende organisaties die actief zijn op het vlak van sociaal-artistieke praktijk en de cultuurparticipatie van kansengroepen samen en ontwikkelen een cultureel diversiteitsbeleid Resultaat:ontwikkelen en uitvoeren van een door de sector gedragen cultureel diversiteitsbeleid en hogere cultuurparticipatie VT1.11. de stad zet haar buurtwerkingen actief in om de cultuurparticipatie van kansengroepen in aandachtswijken te verhogen. Daarvoor wordt beroep gedaan op cultuurbonnen Resultaat: hogere cultuurparticipati V1.13. de stad en het OCMW streven naar een inclusief beleid dat moet leiden tot de participatie en ontmoeting van verschillende kansengroepen bij verschillende evenementen Resultaat: hogere sporten cultuurparticipatie V1.1. de stad en het OCMW voorzien in ondersteunende maatregelen om de participatie aan het sociale en culturele leven te verhogen door afstemming en vereenvoudiging van de verschillende bestaande initiatieven. Resultaat: ontwikkelen en uitvoeren van een door de sector gedragen cultureel diversiteitsbeleid en hogere cultuurparticipatie V1.2. de stad en het OCMW willen, in samenwerking met het middenveld, het vrijwilligerswerk ondersteunen, zowel de individuele vrijwilliger, als de vrijwilliger in het georganiseerde middenveld. Resultaat: meer en beter begeleide en gewaardeerde vrijwilligers V1.3. de stad wil de stedelijke buurten wijkwerking verder uitwerken en aanpassen aan nieuwe noden en behoeften door enerzijds duidelijk aanwezig te blijven in de aandachtswijken en door de stedelijke ontmoetingsruimten te behouden als centrale ontmoetingsplaatsen en anderzijds door proactieve projecten stadsbreed buiten de aandachtswijken op te zetten Resultaat: de sociale samenhang in de Leuvense wijken wordt bewaakt V1.4. de stad neemt concrete initiatieven ter bevordering van de sociale participatie door haar communicatie- en informatiebeleid, de ondersteuning van wijkgezondheidscentra en de ondersteuning van evenementen en buurten wijkfeesten Resultaat: de sociale samenhang in de Leuvense wijken wordt bewaakt V1.5. de stad en het OCMW ijveren voor een zorgzame buurt waarin buurten nabijheidsdiensten zoals klusjeshulp, boodschappendienst, ziekenzorg, … een antwoord bieden op diverse sociale noden Resultaat: de sociale noden in de Leuvense wijken worden beantwoord

doelstelling V2: de stad en het OCMW willen gelijke kansen stimuleren voor alle doelgroepen V2.1. de stad en het OCMW willen gelijke kansen voor vrouwen en mannen door informatie te verspreiden, mee te werken aan acties en projecten, overleg en samenwerking Resultaat: meer mogelijkheden tot maatschappelijke participatie


89

V2.2. de stad en het OCMW willen gelijke kansen voor mensen met een handicap stimuleren door projecten met particuliere en stedelijke verenigingen en organisaties, vorming van begeleiders, ondersteuning van ouders met kinderen met een handicap en een project rond kortopvang Resultaat: meer mogelijkheden tot maatschappelijke participatie V2.3. de stad en het OCMW willen de overlegstructuren met de senioren formaliseren als input voor het beleid en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat: acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling V2.4. de stad en het OCMW organiseren vormingen in het leren omgaan met diversiteit, zowel voor de medewerkers als het cliënteel Resultaat: open basishouding van meer medewerkers en OCMW-cliënteel V2.5. de stad wil gelijke kansen voor holebi’s stimuleren door sensibilisering en aandacht voor het thema in het eigen aanbod en het werken met allochtone organisaties Resultaat: meer mogelijkheden tot maatschappelijke participatie V2.6. de stad wil geen discriminatie op vlak van participatie aan het brede maatschappelijk leven door het meldpunt racisme te versterken en om te vormen tot een meldpunt gelijke kansen Resultaat: meer mogelijkheden tot maatschappelijke participatie

doelstelling V3: de stad wil een ontwikkelingssamenwerkingbeleid voeren met aandacht voor duurzaamheid, Noord-Zuid-werking en multiculturele activiteiten V3.1. de stad wil de Noord-Zuid-werking uitbouwen door te streven naar een groeipad waarbij de besteding van dat budget benadrukt wordt Resultaat: een budgettair groeipad inzake ontwikkelingssamenwerking V3.2. de stad wil multiculturele activiteiten promoten door bestaande initiatieven te blijven ondersteunen en de werking van de interculturele workshops onder de naam Wereldkleur te promoten Resultaat: jaarlijks wereldfeest en workshops in scholen en verenigingsverband

doelstelling V4: Leuven profileert zich als pionierstad en voortrekker in Vlaanderen op vlak van diversiteit en gebruikt de diversiteitswaarden in de omgangsvormen van het stadspersoneel en in de keuze van de partners waarmee de stad samenwerkt V4.1. de stad en het OCMW willen de bevolking informeren over het idee van diversiteit Resultaat: bewustere inwoners V4.2. de stad en het OCMW streven naar een inclusief beleid dat moet leiden tot de participatie en ontmoeting van verschillende kansengroepen bij verschillende evenementen Resultaat: hogere sporten cultuurparticipatie V4.3. de stad en het OCMW zullen anderstaligen op een positieve manier aanzetten zich het Nederlands eigen te maken om zich zo sneller te kunnen integreren Resultaat: snellere integratie van anderstaligen V4.4. de stad wil een prijs Diversiteit stad Leuven instellen Resultaat: bewustere inwoners en meer Leuvense projecten rond diversiteit


90

taakverdeling en werkafspraken 1. afspraken over de realisatie van het sociaal huis Het OCMW, het CAW Regio Leuven en de stad vonden elkaar als partners bij de opmaak van het lokaal sociaal beleidsplan. Samen staan ze ook in voor de realisatie van een sociaal huis voor Leuven. Een sociaal huis kan in een centrumstad van zowat 90.000 inwoners met bovendien een zeer uitgebreid en divers dienstenaanbod, onmogelijk de vorm aannemen van één locatie waar de drie partners hun dienstverlening concentreren. Het sociaal huis moet daarom gezien worden als een geheel van afspraken die de lokale besturen en het CAW Regio Leuven maken om de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van de dienstverlening te garanderen. De afspraken kaderen in, en vertrekken van, de globale visie op lokaal sociaal beleid en sociale dienstverlening die de 3 partners elders in dit lokaal sociaal beleidsplan uitschreven. De afspraken tussen de partners situeren zich op 3 niveaus: • afspraken m.b.t. het ontwikkelen, uitvoeren en opvolgen van beleid; • afspraken rond de coördinatie van de dienstverlening; • concrete taakafspraken. De afspraken i.v.m. de eerste 2 niveaus werden hieronder opgenomen, terwijl een aantal van de concrete taakafspraken verder in het beleidsplan terug te vinden zijn.

2. afspraken i.v.m. het opstellen en uitvoeren van het lokaal sociaal beleid Het welzijnsbeleid wordt in aanvang en aan de basis gedragen door drie gelijkwaardige partners: het OCMW, het stadsbestuur en het CAW van Leuven. Deze drie partners erkennen dat een volwaardig lokaal geïntegreerd welzijnsbeleid slechts kan gerealiseerd worden in onderlinge samenwerking. De beide openbare besturen en het CAW engageren zich dan ook om gezamenlijk en op basis van een constructieve dialoog na te denken over en vorm te geven aan het lokaal welzijnsbeleid. Deze drie partners stellen samen het lokaal sociaal beleidsplan op en realiseren samen het Sociaal Huis. De drie partners stemmen hun diensten hulpverlening optimaal op mekaar af. Het CAW behoudt hierbij echter duidelijk zijn autonomie. Hetzelfde geldt voor het OCMW binnen de grenzen van de organieke wet van 1976.


91

3. afspraken i.v.m. de organisatie van een toereikende sociale dienstverlening afspraken tussen de stad en het OCMW De stad en het OCMW dragen als lokale besturen de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor het lokale sociale beleid. Hierbij nemen beide besturen elk specifieke welzijnstaken op zich. Naargelang de aard van de dienstverlening wordt de organisatie uitgevoerd en/of gecoördineerd door ofwel het OCMW, ofwel de stad. Over de taakverdeling en het loket waar de burger voor welzijnsmateries terecht kan, wordt regelmatig en duidelijk gecommuniceerd. Meer bepaald neemt de stad volgende taken op zich: • kinderopvang • wettelijke opdrachten dienstverlening • wijkontwikkeling • gelijke kansenbeleid • minderhedenbeleid • begeleiding van woonwagenbewoners • inclusief gezinsbeleid (m.a.w. door maatregelen op allerlei terreinen voorwaarden scheppen om van Leuven een gezinsvriendelijke stad te maken) • globaal huisvestingsbeleid, sociale huisvesting • bevorderen van inspraak en participatie van senioren in het beleid en het sociaal-culturele leven; activiteiten op het vlak van vorming, informatie en ontspanning gericht op de volledige (senioren)bevolking; bewaken van aandacht voor senioren op alle beleidsdomeinen (inclusief ouderenbeleid) • PWA, werkwinkel, globaal sociaal tewerkstellingsbeleid • organisatie overleg: woonraad, jeugdwelzijnsoverleg • groepsvervoer voor personen met mobiliteitsproblemen Meer bepaald neemt het OCMW volgende taken op zich: • advies en begeleiding • algemeen maatschappelijk werk • financiële hulpverlening • schuldhulpverlening • opleiding en werk (arbeidsbemiddeling, trajectbegeleiding, sociale tewerkstelling en individuele taalbegeleiding van anderstaligen) • wonen (inschrijving sociale woningen, woonbemiddeling, noodhuizen, preventie inzake dakloosheid) • coördinatie van het ‘individueel’ en ‘structureel’ cliëntenoverleg • kansarmoedebeleid • thuiszorg (gezinszorg, poetsdienst, dienstenchequebedrijf, thuisbezorgde maaltijden, klusjesdienst) • thuiszorgondersteunende diensten (lokale dienstencentra, kortverblijf, dagen nachtopvang, crisisopvang) • coördinatie van SIT (samenwerking in de thuiszorg) en het OOR (ouderenoverleg Regio Leuven) • woon- en zorgcentra • serviceflats • zorgcoördinatie en zorgbemiddeling • ouderenzorgbeleid


92

Waar mogelijk betrekken stad en OCMW mekaar bij de uitwerking van hun acties, stemmen zij hun dienstverlening op mekaar af, en werken zij samen met mekaar, het CAW en andere welzijnsorganisaties. rol van CAW Regio Leuven Het CAW Regio Leuven is geen lokale bestuursinstelling en draagt daardoor niet dezelfde verantwoordelijkheid m.b.t. het lokale sociale beleid als de stad en het OCMW. Wel engageert het CAW Regio Leuven zich om met de stad, het OCMW en andere welzijnsorganisaties samen te werken aan een meer efficiënte en effectieve sociale dienstverlening. De kernopdrachten van het CAW Regio Leuven situeren zich daarbij op volgende terreinen: • gratis, professioneel en voor iedereen toegankelijk onthaal voor mensen met problemen van materiële, psychologische, relationele en puur praktische aard • ambulante of residentiële psychosociale begeleiding op maat van de cliënt • preventieve programma’s gericht op persoonlijke, relationele en sociale vaardigheden, en een hulpverlening gericht op het sterker maken van de cliënt en zijn omgeving.


93

betrokkenheid en ontwikkeling De partners kozen ervoor om de inbreng van de sociale organisaties, burgers, medewerkers, inwoners rond de verschillende grondrechten en het concept verbinding, die reeds eerder verzameld werd, te gebruiken in het lokaal sociaal beleidsplan. Vooral in het hoofdstuk met de kwalitatieve omgevingsanalyse (pagina 48 en verder) blikken we terug op de inspraak en voorstellingen die georganiseerd werden in de loop van 2005, voor het lokaal sociaal beleidsplan 2006-2007. Hier worden ook de belangrijkste conclusies meegenomen uit de verschillende sociale stadsgesprekken die in Leuven georganiseerd werden rond volgende thema’s: vrijwilligers, drempels naar de hulpen dienstverlening, klantvriendelijkheid en klantgerichtheid, cultuurparticipatie, vergrijzing, wijkgerichte werking en wonen in Leuven. Tenslotte worden de belangrijkste bevindingen van verschillende medewerkers van stad, OCMW en CAW opgesomd. De opmerkingen van de sociale organisaties naar aanleiding van het lokaal sociaal beleidsplan 20062007 met betrekking tot de vormelijke aspecten zijn alleszins in dit volledige plan verwerkt: de nadruk ligt niet langer te sterk op welzijn. Ook de andere domeinen zoals wonen, onderwijs en huisvesting komen uitgebreid aan bod. Aan de vraag om cijfers over spijbelen, bejaarden en personen met een handicap mee op te nemen is voldaan. De band tussen de omgevingsanalyse, doelstellingen en acties worden door de verschillende verwijzingen, vooral in het meerjarenplan, duidelijker in de verf gezet. De drie partners engageren zich bovendien om de sociale organisaties maximaal en progressief te betrekken in het lokaal sociaal beleid. Dit wordt niet alleen zo specifiek geformuleerd in een aantal gemeenschappelijke acties, maar komt ook regelmatig terug in de doelstellingen van de lokale overheid. De belangrijkste ontwikkeling in vergelijking met het lokaal sociaal beleidsplan 2006-2007 ligt hem in de uitbreiding van het aantal gemeenschappelijke acties van stad, OCMW en CAW en in de uitbreiding naar alle sociale grondrechten. De klemtoon ligt ook meer in het betrekken van de sociale organisaties en doelgroep.


94

sectorale plannen In dit hoofdstuk van het lokaal sociaal beleidsplan wordt specifieke aandacht besteed aan het lokaal beleidsplan kinderopvang 2008-2010, dat integraal deel uitmaakt van lokaal sociaalbeleidsplan 20082013. Ook de doelstellingen van het seniorenbeleidsplan 2008-2010 en de bijhorende acties worden hieronder weergegeven.

kinderopvang

besluit van 4 mei 2007 Op 4 mei 2007 keurde de Vlaamse regering het Besluit houdende het lokaal beleid kinderopvang goed. Het Besluit treedt in werking op 19 juni 2007 en werd verduidelijkt door een rondzendbrief van Kind&Gezin. Hierin wordt het lokaal bestuur tot eindverantwoordelijke gemaakt voor het lokaal beleid kinderopvang. Het schetst een algemeen kader dat een beleid op maat van de lokale situatie mogelijk moet maken. In het besluit en de rondzendbrief wordt het volgende bepaald: Het lokaal beleidsplan kinderopvang is een deel van het lokaal sociaal beleidsplan en bevat de visie van het lokaal bestuur op het geheel van kinderopvang. Deze visie bestaat minstens uit: • beleidskeuzes met betrekking tot kinderopvang gebaseerd op een omgevingsanalyse, • algemene doelstellingen en concrete acties op kort en op langere termijn, met verwijzing naar het advies van het Lokaal Overleg Kinderopvang, en • de wijze waarop het lokaal beleid kinderopvang aansluiting vindt bij aanverwante beleidssectoren die niet gevat worden door het lokaal sociaal beleid. Vanuit deze visie heeft het lokaal bestuur als opdracht: • lokale actoren en gebruikers te informeren; • de Vlaamse overheid te informeren en te adviseren met betrekking tot de uitbouw van opvangvoorzieningen. Wanneer het lokaal sociaal beleidsplan of een wijziging ervan ter goedkeuring wordt voorgelegd aan het lokaal bestuur, wordt het advies van het Lokaal Overleg Kinderopvang met betrekking tot het lokaal beleid kinderopvang daarbij gevoegd. Het lokaal beleidsplan kinderopvang beslaat een periode van zes jaar, met een tussentijdse evaluatie en eventuele bijsturing na minstens drie jaar. Stad, OCMW en CAW kiezen ervoor om het lokaal beleidsplan kinderopvang maximaal te integreren in het lokaal sociaal beleidsplan. De visie over kinderopvang, de omgevingsanalyse en de beleidsprioriteiten zitten volledig verweven in het lokaal sociaal beleidsplan. In de onderstaande paragraaf over de geïntegreerde visie wordt verwezen naar stukken uit de omgevingsanalyse. Op pagina 20 worden een aantal specifieke cijfers gegeven rond kinderopvang. Aan dit lokaal beleidsplan kinderopvang is geen enkele vorm van Vlaamse subsidie verbonden.


95

geïntegreerde visie over kinderopvang binnen het lokaal sociaal beleid In dit lokaal sociaal beleidsplan worden knelpunten bij werkzoekende kansengroepen aangepakt (zie door het voorzien van enerzijds aangepaste opleiding (zie pag. 42) en anderzijds betaalbare kinderopvang (zie pagina’s 64 en 62).

pag. 77)

Het is belangrijk dat in de stad een sterk sociaal weefsel in het algemeen en een sterke familiale band in het bijzonder ervoor zorgen dat kinderen opgevangen kunnen worden met de minst ingrijpende maatregelen. Vrijwilligers en mantelzorgers moeten voldoende ondersteuning krijgen (zie pagina’s 25, 49 en 66). Het zorgen opvangsysteem in de stad moet voldoende aangepast zijn om met de diversiteit aan doelgroepen om te gaan. De zorg en de (collectieve) voorzieningen in de stad moeten dan ook mentaal en fysiek toegankelijk zijn en makkelijk bereikbaar, ingebed in de stad en het stadsleven (zie pagina’s 52, 53, 57 en 66). Deze diversiteit moet ook weerspiegeld worden in het personeelsbeleid, dat rekening moet houden met de hoge verwachtingen aan kwaliteit en flexibiliteit (zie pagina’s 64 en 65). Het is belangrijk dat alle actoren worden betrokken en optimaal hun verantwoordelijkheid nemen. Binnen de doelstellingen rond zorg nemen de aanpak van kinderarmoede en het opgroei- en opvoedproces van kinderen (zie pagina’s 14 en 21) een belangrijke plaats in. Bovendien wordt kinderopvang hoe langer hoe meer een begrip dat een erg diverse lading moet dekken (zie pagina’s 58, 62, 64, 65 en 68)

Doelstellingen rond kinderopvang doelstelling A1: de tewerkstellingskansen

stad

verhoogt

door

de

opleiding

van

kansengroepen

hun

Actie A1.3. de stad werkt vernieuwende vormen van occasionele en flexibele kinderopvang uit Resultaat: kansengroepen kunnen beroep doen op kinderopvang wanneer zij een opleiding volgen

doelstelling A2: de stad en het OCMW verhogen de tewerkstelling van kansengroepen A2.3. de stad geeft projecten in de sociale economie meer economische armslag door werkingssubsidies en door het afsluiten van samenwerkingsovereenkomsten Resultaat: de stad geeft financiële ondersteuning aan projecten in de sociale economie A2.9. de stad wil kansengroepen tewerkstellen en hen laten doorstromen naar duurzame tewerkstelling. Specifieke aandacht gaat naar vrouwelijke allochtone kinderverzorgsters Resultaat: meer vrouwelijke allochtone kinderverzorgsters werken in kinderopvanginitiatieven A2.12. de stad werkt vernieuwende vormen van occasionele en flexibele kinderopvang uit Resultaat: kansengroepen kunnen beroep doen op kinderopvang wanneer zij ingaan op een werkaanbieding, ook als deze tijdelijk en kortdurend is

doelstelling A3: de stad vermindert de obstakels die de toegang tot de arbeidsmarkt verhinderen door het aantal kinderopvangplaatsen uit te breiden in verschillende formules en verspreid over de stad


96

A3.1. de stad stemt het aanbod rond kinderopvang af en maakt dit overzichtelijk door de ontwikkeling van een éénloketsysteem met centrale registratielijst, in samenwerking met de verschillende partners rond kinderopvang, onder de noemer van Centrum voor Kinderopvang (CKO) Resultaat: éénloketsysteem met centrale registratielijst voor kinderopvang A3.2. de stad maakt de kinderopvang beter toegankelijk voor kansendoelgroepen door de ontwikkeling van een systeem van urgentieopvang met trajectbegeleiding naar de reguliere kinderopvang, in samenwerking met de verschillende partners rond kinderopvang Resultaat: systeem van urgentieopvang met trajectbegeleiding A3.3. de stad vult actief mee de noden in op vlak van kinderopvang Resultaat: stedelijke kinderopvanginitiatieven A3.4. de stad bouwt het eigen stedelijke aanbod betreffende kinderopvang verder uit via het Kindercentrum op de Philipssite, het behouden van een beperkte opvangcapaciteit in de Leuvense binnenstad, het realiseren van een nieuw onderkomen voor het stedelijke initiatief voor buitenschoolse opvang in Kessel-Lo en de uitbreiding van de formule van buitenschoolse opvang naar andere deelgemeenten Resultaat: stedelijke kinderopvanginitiatieven A3.5. de stad ondersteunt en stimuleert overleg, afstemming en coördinatie van een kwalitatieve opvang op haar grondgebied via de erkende adviesraad Lokaal Overleg Kinderopvang (LOK) Resultaat: een operationele erkende adviesraad LOK Leuven A3.6. de stad actualiseert het ‘wittevlekkenplan’ betreffende kinderopvang Resultaat: overzicht van noden en leemten A3.7. de stad zoekt mee naar vernieuwende concepten voor onthaalouders, en steunt onthaalouders die zich specialiseren op het terrein van oppas van zieke kinderen en kinderen met een handicap Resultaat: nieuwe toepasbare concepten voor onthaalouders

doelstelling SGB1: de stad en het OCMW pakken de problemen rond kinderarmoede aan SGB1.1. de stad ondersteunt en neemt mee initiatieven op vlak van opvoedingsondersteuning voor kansarme gezinnen Resultaat: initiatieven rond opvoedingsondersteuning met bijzondere aandacht voor kansarme gezinnen

doelstelling SGB2: de stad en het OCMW ondersteunen en volgen het opgroei- en opvoedproces van kinderen op verschillende manieren op SGB2.1. de stad stimuleert de kinderdagverblijven om in samenwerking met de scholen, aandacht te besteden aan kinderen met een achterstand op vlak van taal, motoriek, … Resultaat: meer kinderen met minder achterstand SGB2.2. de stad onderzoekt de mogelijkheden om voor de nieuwkomers (kinderen en hun ouders) een taalbad te organiseren en om voor hen Leuvense wijkbewoners te laten optreden als peter of meter Resultaat: betere integratie van nieuwkomers en hun kinderen in de buurt SGB2.3. de stad en het OCMW volgen de initiatieven van de Vlaamse Overheid tot oprichting van een laagdrempelige opvoedingswinkel op, en bouwt met deze initiatieven een partnerschap uit Resultaat: realisatie van een opvoedingswinkel


97

SGB2.4. de stad gaat op zoek naar gelegenheden tot ontmoeting tussen ouders met jonge kinderen door bijvoorbeeld een open huis te creëren, waar jonge ouders en kinderen welkom zijn om samen te spelen en informatie uit te wisselen, te ondersteunen Resultaat: ontmoeting en ervaringsuitwisseling tussen ouders met jonge kinderen SGB2.5. de stad werkt in een aantal aandachtswijken samen met Riso Vlaams-Brabant en de buurtwerking een kinderen jongerenwerking uit Resultaat: brugfunctie van kinderen jongerenwerkingen tussen school en thuis

seniorenbeleidsplan In een samenleving waar ‘vergrijzing’ een waar begrip is geworden, staan senioren meer dan ooit op de voorgrond. Ze nemen een aanzienlijke plaats in binnen onze samenleving en zijn actieve actoren op verscheidene domeinen van het maatschappelijk leven. Op deze manier delen zij de noden en behoeften van de hele maatschappij, maar hebben zij anderzijds ook hun specifieke noden en behoeften, eigen aan hun leeftijdsgroep en de zaken die daarbij aan bod komen. Dat deze eigen behoeften en noden ook op het gebied van beleid moeten vertaald worden behoeft dan ook geen betoog. Het Vlaamse Parlement keurde daarom in 2004 een decreet goed om de beleidsparticipatie van ouderen te stimuleren. Er wordt van de stad verwacht zich aan de voorwaarden van dit decreet te houden. Hoofdzaak binnen dit decreet is een lokaal ouderenparticipatiebeleidsplan 2008-2010, dat vervat zit binnen het bredere lokaal sociaal beleidsplan 2008-2012, en dat aangeeft op welke manier ouderen inspraak hebben in het beleid. Aan dit decreet is geen enkele vorm van Vlaamse subsidies verbonden. Dit weerhoudt het stadsbestuur en OCMW echter niet om deze materie naar waarde te schatten en zeer ruim te implementeren in hun werking. Daarom wordt er een apart seniorenbeleidsplan opgemaakt, dat verder gaat dan een ouderenparticipatiebeleidsplan. Het decreet wordt verruimd naar een seniorenbeleidsplan waarin ook aandacht is voor socio-culturele activiteiten en ouderenzorg, en een zeer ruime aftekening van seniorenparticipatie binnen ons beleid.

decreet ouderenparticipatie Op 21 april 2004 keurde het Vlaamse parlement het decreet houdende stimulering van een inclusief Vlaams ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van ouderen goed. Om te voldoen aan dit decreet moet de stad 9 voorwaarden vervullen: 1. een lokaal ouderenbeleidsplan uitwerken dat ingebed wordt in het lokaal sociaal beleidsplan en waarin onder meer wordt aangegeven welke initiatieven worden genomen om de inspraak van ouderen in het beleid te realiseren; 2. het onder 1° genoemde plan tweemaal tijdens eenzelfde legislatuur opstellen en laten goedkeuren in de gemeenteraad; 3. een schepen aanwijzen die verantwoordelijk is voor het ouderenbeleid; 4. een ouderenbeleidscoördinator aangeduid hebben; 5. bij de Vlaamse regering tweemaal tijdens eenzelfde legislatuur een voortgangsrapport indienen; 6. beschikken over een of meer ouderenadviesraden, die wat samenstelling betreft, een pluralistische afspiegeling zijn van de lokale ouderenbevolking; 7. de deelname van ouderen aan andere lokale adviesraden en de beheerraden van de ouderenvoorzieningen stimuleren; 8. een afsprakennota opstellen en minstens eenmaal per legislatuur laten goedkeuren in de gemeenteraad, waarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het lokaal bestuur en de betrokken ouderen, instellingen en initiatieven en adviesraden worden vastgelegd;


98

9. particuliere verenigingen en instellingen ondersteunen, ofwel via een subsidiereglement voor een totaalbedrag dat minstens gelijk is aan 1 euro per oudere inwoner ofwel via het gratis ter beschikking stellen van de gemeentelijke infrastructuur of andere instrumenten voor een tegenwaarde van minstens 1 euro per oudere inwoner. De Vlaamse regering kan nadere regels stellen voor het maken, uitvoeren en evalueren van het lokale ouderenbeleidsplan, voor de evaluatie van de samenwerkingsprotocollen en de wijze waarop de bovenvermelde voorwaarden getoetst zullen worden. De Vlaamse regering heeft dit eind 2007 nog steeds niet gedaan. Aan dit seniorenbeleidsplan is hierdoor dan ook geen enkele vorm van Vlaamse subsidie verbonden.

geïntegreerde visie over seniorenbeleid binnen het lokaal sociaal beleid De Leuvense seniorenraad is een actieve adviesraad die niet alleen actief meewerkt aan initiatieven van de stad voor senioren, maar die ook bereid is om het seniorenbeleid mee vorm te geven door haar adviesfunctie ten volle vervullen. In een participatief lokaal seniorenbeleid is niet enkel de beleidsadvisering van belang, maar ook de dagdagelijkse betrokkenheid van de cliënten van OCMWinstellingen op deze instellingen. Wanneer gezegd wordt dat stad en OCMW gelijke kansen willen stimuleren voor alle doelgroepen wordt dan ook zeker rekening gehouden met de senioren. Er is een rijk vrijetijdsaanbod in Leuven, zowel op socio-cultureel, sportief of commercieel vlak, waar de senioren dan ook veelvuldig gebruik van maken. Toch is slechts een minderheid van de 55+ers het volledig eens met de stelling dat er in de buurt voldoende activiteiten voor ouderen of gepensioneerden zijn. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat senioren onvoldoende weten wat er allemaal in hun buurt georganiseerd wordt. De stad en OCMW zullen aanvullend aan de activiteiten van de seniorenclubs ook zelf activiteiten en animatie organiseren, op basis van een behoefteonderzoek, en nagaan hoe alle activiteiten, ook die van de verenigingen, goed gepromoot kunnen worden. De seniorenraad heeft ook een aantal knelpunten gesignaleerd rond onder andere de culturele programmatie van de stad. In de mate van het mogelijke zal de stad rekening houden met deze verzuchtingen, die gedeeld worden door het volledige Leuvense socio-culturele en sportieve verenigingsleven. De stad en het OCMW delen de bezorgdheid over een toenemende kennis- en informatiekloof. De stad en het OCMW zullen om de socio-culturele en sportieve participatie van haar inwoners te bevorderen dan ook specifieke acties naar senioren ontwikkelen. De overgrote meerderheid van de senioren woont nog zelfstandig thuis. Het is belangrijk dat zij dit zo lang mogelijk kunnen doen. Daarom worden een aantal acties uitgewerkt die mee een antwoord kunnen bieden op de problemen rond aangepaste huisvesting en nood aan thuiszorg. Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in het zorgaanbod. Bijzondere aandacht gaat ook naar de mantelzorg die in Leuven sterk onder druk staat. Om langer in de vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen is een goede basismobiliteit noodzakelijk. De stad ijvert er dan ook voor dat minder mobiele senioren een beroep kunnen doen op een netwerk van vrijwilligers en openbaar vervoer om zich te kunnen verplaatsen. Met deze doelstelling wordt ook ingaan op de vraag van de senioren en beroepskrachten naar goed openbaar vervoer en toegankelijke gebouwen. Deze acties moeten gepaard gaan met preventie en veiligheidsprojecten. De dienstverlening optimaliseren is een belangrijke opdracht voor zowel stad als OCMW.


99

Voor een gedetailleerde kwantitatieve en kwalitatieve omgevingsanalyse die deze visie staaft, verwijzen wij naar het seniorenbeleidsplan 2008-2010.

doelstellingen rond seniorenbeleid

doelstelling V2: de stad en het OCMW willen gelijke kansen stimuleren voor alle doelgroepen V2.3. de stad en het OCMW willen de overlegstructuren met de senioren formaliseren als input voor het beleid en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat:onderstaande acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling 1.1

de stad ondersteunt de seniorenraad financieel, logistiek en inhoudelijk en betrekt haar op het vlak van beleidsadvisering door vlug en rechtstreeks te informeren

1.2

het OCMW maakt haar dienstverlening klantgerichter door verdere uitbouw en optimalisatie van bewonersraden, familieraden en centrumraden

1.3

de stad en het OCMW stellen een afsprakennota op, aanvullend aan de erkenning van de seniorenraad, waarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het lokaal bestuur en de betrokken ouderen, instellingen en initiatieven en adviesraden worden vastgelegd

doelstelling VT1: de stad verhoogt de socio-culturele en sportieve participatie van haar inwoners door rekening te houden met diversiteit en de toegankelijkheid in zowel het particuliere als eigen vrijetijdsaanbod en de promotie hiervan VT1.12. de stad en het OCMW willen dat vrijetijdsactiviteiten, cursussen en informatie voor senioren op maat worden georganiseerd en gegeven van de senioren zelf, en aansluiten op hun leefwereld en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat:onderstaande acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling 2.1

de stad voorziet een jaarlijkse subsidie voor seniorengroeperingen

2.2.

de stad organiseert in samenwerking met het OCMW, de seniorenraad en de seniorenverenigingen een behoefteonderzoek over vrijetijdsbesteding en de promotie van vrijetijdsactiviteiten

2.3

de stad bevordert de participatie van senioren binnen de vrijetijdssectoren zoals cultuur en sport door specifieke projecten en acties op te zetten

2.4

de stad houdt in haar aanbod rekening met uitstappen, feesten en culturele activiteiten voor en door senioren. In dit kader organiseert de stad samen met de seniorenraad jaarlijks een lentefeest. In haar cultureel aanbod worden voorstellingen en activiteiten voorzien die kunnen bijgewoond worden door grootouders met hun kleinkinderen tijdens de seniorenweek.

2.5

de stad behoudt het reglement voor gratis optredens in rust- en verzorgingstehuizen en residenties voor serviceflats

2.6

de stad behoudt het bestaande sportaanbod voor senioren


100

2.7

de stad ondersteunt activiteiten die georganiseerd worden door de seniorensportverenigingen en koppelt dit aan projecten rond valpreventie

2.8

de stad geeft via de stedelijke vzw sportpromotie duidelijke sportieve impulsen naar seniorensport

2.9

de stad wil alle doelgroepen binnen de seniorengemeenschap bereiken: specifieke acties worden opgezet voor vrouwen, allochtonen, niet-georganiseerde of vereenzaamde senioren

2.10

de stad stimuleert ontmoeting tussen deze subgroepen, of tussen senioren en andere leeftijdsgroepen

2.11

de stad en het OCMW organiseren, in samenwerking met bestaande initiatieven, cursussen rond computer en andere ICT-toepassingen zoals GSM-gebruik, elektronisch bankieren,… zodat senioren beter participeren aan de moderne samenleving

2.12

de stad heeft in het cursusaanbod aandacht voor taalcursussen die op vakantie kunnen gebruikt worden en voor digitale fotografie voor senioren

2.13

het OCMW heeft in het informatieve en vormingsaanbod thema’s die de senioren aanbelangen zoals informatie rond ouderdomshardhorigheid, informatie over dienstencheques, vorming rond computergebruik, zitturnen e.a.

2.14

het OCMW maakt haar dienstverlening klantgerichter door verdere uitbouw en optimalisatie van de animatie en activiteiten

2.15

de stad verspreidt senioreninformatie via een seniorengids, “Info Leuven”, de ontmoetingslokalen, Seniorama en de wijkkranten, eventueel aangevuld met speciale infoborden of infobrochures

2.16

de stad bezorgt gratis informatieve brochures aan seniorenverenigingen

doelstelling W3: de stad wil aangepast wonen voor ouderen en mensen met een handicap stimuleren en mee ondersteunen W3.1. de stad en het OCMW zorgen er mee voor dat ouderen zolang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat:onderstaande acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling 3.1

de stad en het OCMW zoeken naar alternatieve woonvormen zoals leefgemeenschappen voor ouderen, een gespreid en betaalbaar aanbod van serviceflats, kangoeroewonen, seniorenhuisvesting in combinatie met een project rond kinderopvang,…

3.2

de stad en het OCMW geven gratis advies over wonen en zorg

3.3

de stad komt tussen in de kosten voor het huren van een draadloos alarmeringssysteem

3.4

de stad ondersteunt senioren met een laag inkomen via premies voor het aanpassen van de woning voor het nemen van maatregelen ter voorkoming van koolmonoxide


101

3.5

de stad en het OCMW sensibiliseren senioren voor rationeel energiegebruik en maken hun huizen meer energiezuinig door kleine ingrepen

3.6

de stad en het OCMW zorgen voor een goede spreiding van ouderenvoorzieningen en thuiszorg

3.7

binnen de thuisdiensten van OCMW Leuven gaat speciale aandacht uit naar geïsoleerde ouderen met complexe en meervoudige problematiek en dit via het project ouderenzorg. Hier wordt ook gedacht aan (jong-)dementerenden, palliatieve situaties, ouder wordende ouders die een persoon met een handicap in huis hebben,…

3.8

het OCMW zoekt mee naar mogelijkheden voor de ontwikkeling en realisatie van een Observatie- en Oriëntatiecentrum Thuiszorg (OOT). (Dit centrum is een tijdelijk verblijf voor ouderen die in een acute situatie verkeren en die een weloverwogen keuze dienen te maken tussen opname in een rustoord of terugkeer naar huis.)

3.9

het OCMW onderzoekt in welke mate er behoefte is aan nachtopvang voor zorgbehoevende ouderen. Eventueel zal er een aanbod voor deze doelgroep gecreëerd worden in het kader van het kortverblijf.

3.10

het OCMW volgt en speelt in op de programmatie voor Dagverzorging

3.11

de stad en het OCMW zetten een gezamenlijke actie op om mantelzorgers te herwaarderen

3.12

de stad wil het stadsnet toegankelijk maken voor andersvaliden, senioren en mensen met kinderwagens

3.13

de stad dringt bij De Lijn aan om bij nieuwe haltes rekening te houden met senioren en mindere mobiele Leuvenaars

3.14

de stad pleit bij De Lijn voor goede verbindingen voor het gehele grondgebied

3.15

de stad blijft de taxicheques uitreiken aan elke 65+’er met een Omnio-statuut

3.16

de stad organiseert vormingen over het opfrissen van de verkeersregels, veilig fietsen en het promoten van de fiets als gezond vervoersmiddel

3.17

de stad continueert de acties rond aangepast vervoer voor personen met mobiliteitsproblemen

3.18

de stad zet het valpreventieproject BOEBS verder rond valpreventiestrategieën op basis van informatie en sensibilisering, omgevingsfactoren en beweging

3.19

de stad informeert via verschillende actoren en projecten de senioren over inbraak- en diefstalpreventie

3.20

binnen de stad blijft een seniorenagent actief


102

doelstelling SGB4: de stad en het OCMW willen de dienstverlening voor senioren optimaliseren SGB4.1. de stad en het OCMW willen de dienstverlening voor senioren optimaliseren en werken hierrond acties uit in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 Resultaat:onderstaande acties in het seniorenbeleidsplan 2008-2010 rond deze doelstelling 4.1

de stad en het OCMW stemmen de acties harmonieus af op de doelstellingen van de verschillende diensten, het OOR en het Lokaal Sociaal Beleidsplan

4.2

het OCMW streeft een zo hoog mogelijke kwaliteit na door het organiseren van interne audits, evaluaties en bijsturingen

4.3

de stad en het OCMW optimaliseren hun respectievelijke vrijwilligerswerkingen in al hun facetten en participeren aan een gezamenlijke werkgroep rond vrijwilligersbeleid

4.4

het OCMW wil haar infrastructuur en schaalgrootte optimaliseren door het opstarten van nieuwe projecten en het reorganiseren van bestaande instellingen

4.5

het OCMW wil haar aanbod uitbreiden, diversifiëren en spreiden

4.6

het OCMW wil de benuttinggraad van alle diensten maximaliseren

4.7

Het OCMW streeft een sterke profilering na van de instellingen en diensten naar de buitenwereld toe


103

bijlagen goedkeuring door de raad voor maatschappelijk welzijn


104


105


106

goedkeuring door de gemeenteraad


107


108

advies van de stedelijke adviesraad kinderopvang


109


110

Lokaal Sociaal Beleidsplan Leuven

Recommend Documents