Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 Hoeilaart
Voorwoord Voor u ligt het Lokaal Sociaal Beleidsplan van de gemeente Hoeilaart voor de periode 2008-2013. Het beschrijft de doelstellingen die het beleid in deze periode wil realiseren op sociaal vlak. Het bevat inhoudelijke basiskeuzes en stippelt een route uit naar meer gecoördineerde sociale beleidsvoering. Een gedragen sociaal beleid is de beste waarborg om de sociale grondrechten van elke inwoner te garanderen en om de uitdagingen van ondermeer vergrijzing en dualisering aan te gaan. Oprechte dank aan de coördinatiegroep voor hun volledige inzet en bijdrage bij de opstelling van dit plan.
Els Uytterhoeven Schepen van sociale zaken
Koen Geers Voorzitter OCMW
1
Inhoudstafel I.
INLEIDING EN KADER VAN HET LOKAAL SOCIAAL BELEIDSPLAN.......... 9
I.1.
Decreet lokaal sociaal beleid ....................................................................................... 9
I.2.
Ontwikkeling t.o.v. het eerste lokaal sociaal beleidsplan ......................................... 9
I.3.
Afstemming met andere beleidsplannen ................................................................. 10
I.4.
Planningsstructuur .................................................................................................... 10
II. OMGEVINGSANALYSE ............................................................................................. 12 II.1.
Inleiding ...................................................................................................................... 12
II.2.
Algemene omgevingsanalyse ..................................................................................... 12
II.2.1. Bevolking ........................................................................................................................ 12 II.2.1.1. Algemene gegevens................................................................................................ 12
II.2.1.1.1. II.2.1.1.2. II.2.1.1.3. II.2.1.1.4. II.2.1.1.5. II.2.1.2. II.2.1.3.
II.2.1.3.1. II.2.1.3.2. II.2.1.3.3. II.2.1.3.4. II.2.1.3.5. II.2.1.4.
II.2.1.4.1. II.2.1.4.2. II.2.1.4.3. II.2.1.4.4. II.2.1.4.5. II.2.1.5.
Evolutie en dichtheid................................................................................ 12 Natuurlijke aangroei en migratie.............................................................. 13 Leeftijdsverdeling..................................................................................... 14 De huishoudens ........................................................................................ 15 Samenstelling van de gezinnen ................................................................ 16 Bevolkingsprognose tot 2025 ................................................................................. 17 Kinderen (0-12 jaar) en jongeren (13-19 jaar)........................................................ 17
Leeftijdsverdeling..................................................................................... 17 Natuurlijke aangroei................................................................................. 17 Groene druk.............................................................................................. 17 Kinderen van alleenstaanden.................................................................... 18 Kinderen geboren in een kansarm gezin .................................................. 18 Ouderen .................................................................................................................. 20
Leeftijdsverdeling..................................................................................... 20 Ouderdomscoëfficiënt .............................................................................. 20 De grijze druk........................................................................................... 20 Familiale zorgindex.................................................................................. 21 Interne vergrijzing .................................................................................... 21 Vreemdelingen ....................................................................................................... 22
II.2.1.5.1. Aantal vreemdelingen .............................................................................. 22 II.2.1.5.2. Aantal SIF-vreemdelingen ....................................................................... 22 II.2.2. Inkomen en tewerkstelling .............................................................................................. 22 II.2.2.1. Inkomen.................................................................................................................. 22 II.2.2.2. Tewerkstelling ........................................................................................................ 23
II.2.2.2.1. II.2.2.2.2. II.2.2.2.3. II.2.2.2.4. II.2.2.2.5. II.2.2.3.
Afhankelijkheidsratio ............................................................................... 23 Beroepsbevolking..................................................................................... 23 Activiteitsgraad ........................................................................................ 24 Werkzaamheidsgraad ............................................................................... 24 Werkgelegenheidsgraad ........................................................................... 24 Werkloosheid.......................................................................................................... 25
II.2.2.3.1. Werkloosheidsgraad ................................................................................. 25 II.2.2.3.2. Jonge werklozen....................................................................................... 25
2
II.2.2.3.3.
Langdurige werklozen.............................................................................. 26
II.2.3. Huisvesting en woonsituatie............................................................................................ 27 II.2.3.1. De woonmogelijkheden.......................................................................................... 27 II.2.3.2. Comfort van de woningen ...................................................................................... 27 II.2.3.3. De prijzen van woonhuizen .................................................................................... 28 II.2.3.4. De sociale huisvesting ............................................................................................ 29 II.2.4. Kansarmoede en kwetsbare groepen ............................................................................... 29 II.2.4.1. Leefloontrekkers..................................................................................................... 29 II.2.4.2. WIGW’s ................................................................................................................. 29
II.3.
Omgevingsanalyse individuele sociale hulpverlening............................................. 31
II.3.1. Algemene cijfergegevens ............................................................................................... 31 II.3.2. Het lokale aanbod............................................................................................................ 33 II.3.2.1. OCMW ................................................................................................................... 33
II.3.2.1.1. Recht op maatschappelijke integratie ...................................................... 33 II.3.2.1.2. Andere financiële steun............................................................................ 33 II.3.2.1.3. Het recht op een minimale en ononderbroken levering van elektriciteit, gas en water.............................................................................................. 38 II.3.2.1.4. Aanbod inzake betalingsproblemen en schuldenoverlast......................... 38 II.3.2.1.5. Materiële steun ......................................................................................... 41 II.3.2.2.
Centrum Algemeen Welzijnswerk ......................................................................... 42
II.3.2.2.1. Omschrijving............................................................................................ 42 II.3.2.2.2. Enkele specifieke cijfers van het CAW Zenne en Zoniën – afdeling Overijse ................................................................................................... 42 II.3.2.2.3. Noden die zij ervaren .............................................................................. 42 II.3.2.3.
Centrum Geestelijke Gezondheidszorg ................................................................. 44
II.3.2.3.1. Omschrijving............................................................................................ 44 II.3.2.3.2. Enkele algemene cijfers ........................................................................... 44 II.3.2.4.
II.4.
Ziekenfondsen ........................................................................................................ 46
Omgevingsanalyse wonen.......................................................................................... 47
II.4.1. Algemene cijfergegevens ............................................................................................... 47 II.4.1.1. De woonmogelijkheden.......................................................................................... 47 II.4.1.2. Aanbod aan bouwmogelijkheden in Hoeilaart ....................................................... 47 II.4.1.3. Comfort van de woningen ...................................................................................... 49 II.4.1.4. De prijzen van woonhuizen .................................................................................... 49 II.4.1.5. De sociale huisvesting ............................................................................................ 49 II.4.1.6. Leegstand ............................................................................................................... 49 II.4.2. Het lokale aanbod............................................................................................................ 50 II.4.2.1. Huisvestingssteun .................................................................................................. 50
II.4.2.1.1. Huisvestingssteun gemeente .................................................................... 50 II.4.2.1.2. Huisvestingssteun van de provincie Vlaams-Brabant.............................. 50 II.4.2.1.3. Premies en toelagen van het Vlaamse Gewest ......................................... 51 II.4.2.1.4. Huisvestingssteun van de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij en het Vlaams Woningfonds................................................................................ 52 II.4.2.2. II.4.2.3.
Sociale huisvesting in Hoeilaart ............................................................................ 53 Vlabinvest .............................................................................................................. 54
II.4.2.3.1. Werking.................................................................................................... 54 II.4.2.3.2. Projecten................................................................................................... 55 II.4.2.3.3. Werking Vlabinvest in Hoeilaart ............................................................. 55 II.4.2.4.
II.4.2.4.1. II.4.2.4.2.
Sociaal Verhuurkantoor Webra ............................................................................. 56
Ontstaan.................................................................................................... 56 Verschil tussen SHM en SVK.................................................................. 56 3
II.4.2.4.3. II.4.2.4.4. II.4.2.4.5. II.4.2.4.6. II.4.2.5.
Wat kan het SVK?.................................................................................... 56 Wat biedt het SVK?.................................................................................. 57 Wat verwacht het SVK?........................................................................... 57 Het SVK in Hoeilaart ............................................................................... 57 Vzw De Rand ........................................................................................................ 57
II.4.2.5.1. Algemene info .......................................................................................... 57 II.4.2.5.2. Missie ....................................................................................................... 58 II.4.2.5.3. Zes gemeenschapscentra .......................................................................... 58 II.4.2.5.4. Ruime dienstverlening.............................................................................. 58 II.4.2.6. Intercommunale Haviland ..................................................................................... 59 II.4.2.7. OCMW ................................................................................................................... 59 II.4.3. Raming behoefte ............................................................................................................ 60
II.5.
Omgevingsanalyse thuisondersteunende zorg......................................................... 62
II.5.1. Inleiding .......................................................................................................................... 62 II.5.2. Algemene cijfergegevens ................................................................................................ 63 II.5.2.1. Hoogbejaarden ....................................................................................................... 63 II.5.2.2. Alleenwonende ouderen ........................................................................................ 63 II.5.2.3. Armoede bij de oudere bevolking ......................................................................... 64 II.5.2.4. Bevolkingsprognose in Hoeilaart ........................................................................... 64 II.5.3. Het lokale aanbod............................................................................................................ 65 II.5.3.1. Gezinszorg en poetshulp......................................................................................... 65
II.5.3.1.1. Omschrijving............................................................................................ 65 II.5.3.1.2. Gezinszorg................................................................................................ 65 II.5.3.1.3. Poetshulp .................................................................................................. 68 II.5.3.1.4. Noden bij de gezinszorg en poetshulp ..................................................... 69 II.5.3.2. II.5.3.3. II.5.3.4. II.5.3.5. II.5.3.6.
Personenalarmsysteem ........................................................................................... 69 Dienst warme maaltijden van het OCMW ............................................................. 70 Dienst voor voetverzorging .................................................................................... 70 Mindermobielencentrale......................................................................................... 71 Thuisverpleegkunde .............................................................................................. 71
II.5.3.6.1. De dienstverlening van het Wit-Gele Kruis ............................................. 71 II.5.3.6.2. Noden ...................................................................................................... 72 II.5.3.6.3. Zelfstandige verpleegkundigen ................................................................ 76 II.5.3.7. II.5.3.8. II.5.3.9.
Ziekenfondsen ........................................................................................................ 76 Mantelzorg.............................................................................................................. 76 Samenwerkingsinitiatieven en geïntegreerde diensten thuisverzorging................. 78
II.5.3.9.1. Omschrijving............................................................................................ 78 II.5.3.9.2. Samenwerkingsinitiatief Thuiszorg (SIT) Druivenstreek ........................ 78 II.5.3.10. II.5.3.11.
II.6.
Premies .................................................................................................................. 79 Seniorenraad .......................................................................................................... 79
Omgevingsanalyse wonen voor bejaarden .............................................................. 80
II.6.1. Algemene cijfergegevens ................................................................................................ 80 II.6.1.1. Hoogbejaarden ....................................................................................................... 80 II.6.1.2. Bevolkingsprognose in Hoeilaart ........................................................................... 80 II.6.1.3. Programmacijfers ................................................................................................... 80
II.6.1.3.1. Programmatie rusthuis.............................................................................. 80 II.6.1.3.2. Programmatie centra voor kortverblijf..................................................... 81 II.6.1.3.3. Programmatie serviceflats ........................................................................ 81 II.6.1.3.4. Programmatie dagverzorgingscentra........................................................ 81 II.6.2. Overzicht mogelijke woonvormen voor ouderen ........................................................... 82 II.6.2.1. Zelfstandig wonen .................................................................................................. 82
4
II.6.2.2. Cluster wonen......................................................................................................... 82 II.6.2.3. Residentieel wonen................................................................................................. 83 II.6.2.4. Besluit..................................................................................................................... 83 II.6.3. Enkele woonvormen nader bekeken .............................................................................. 84 II.6.3.1. Individueel of zelfstandig thuis wonen................................................................... 84 II.6.3.2. Sociale huisvesting in Hoeilaart ............................................................................. 85 II.6.3.3. Serviceflats ............................................................................................................ 85
II.6.3.3.1. Algemeen ................................................................................................. 85 II.6.3.3.2. Serviceflat als toekomstige woonvorm voor ouderen in Hoeilaart .......... 86 II.6.3.4.
Rust- en Verzorgingstehuis ‘Hof ten Doenberghe’ in Hoeilaart ............................ 86
II.6.3.4.1. Visie ......................................................................................................... 86 II.6.3.4.2. Aanbod rusthuis........................................................................................ 87 II.6.3.4.3. Voorkeur voor het rusthuis als woonvorm .............................................. 88 II.6.3.4.4. Noden ....................................................................................................... 88 II.6.4. Seniorenraad ................................................................................................................... 89 II.6.4.1. Doelstellingen......................................................................................................... 89 II.6.4.2. Noden .................................................................................................................... 90 II.6.5. Toegankelijkheidsbureau ................................................................................................ 90 II.6.6. Wit-Gele Kruis ................................................................................................................ 91 II.6.6.1. De dienstverlening van het Wit-Gele Kruis .......................................................... 91 II.6.6.2. Noden .................................................................................................................... 92
II.7.
Omgevingsanalyse Werkgelegenheid ....................................................................... 94
II.7.1. Algemene cijfergegevens ................................................................................................ 94 II.7.1.1. Inkomen en tewerkstelling ..................................................................................... 94
II.7.1.1.1. II.7.1.1.2.
Tewerkstelling.......................................................................................... 94 Werkloosheid ........................................................................................... 95
II.7.2. Het lokale aanbod............................................................................................................ 97 II.7.2.1. Reguliere tewerkstelling Hoeilaart ......................................................................... 97
II.7.2.1.1. Privé ......................................................................................................... 97 II.7.2.1.2. Het OCMW van Hoeilaart ....................................................................... 97 II.7.2.1.3. Het gemeentebestuur van Hoeilaart ......................................................... 97 II.7.2.2.
Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding ........................... 98
II.7.2.2.1. Taak VDAB.............................................................................................. 98 II.7.2.2.2. Werkwinkel .............................................................................................. 99 II.7.2.3.
II.7.2.3.1. II.7.2.3.2. II.7.2.3.3. II.7.2.3.4. II.7.2.3.5. II.7.2.4.
Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) ................................................ 100
Wat is het PWA? .................................................................................... 100 Doelstellingen van het PWA-systeem.................................................... 100 Gebruikers van het PWA-systeem ......................................................... 100 Werknemers van het PWA-systeem....................................................... 101 Enkele cijfers voor Hoeilaart.................................................................. 102 Het systeem van de Dienstencheques................................................................... 103
II.7.2.4.1. Korte situering ....................................................................................... 103 II.7.2.4.2. De vzw PWA Hoeilaart als dienstenonderneming................................. 103 II.7.2.4.3. Gebruikers .............................................................................................. 104 II.7.2.4.4. Werknemers ........................................................................................... 104 II.7.2.4.5. Toekomst dienstenonderneming ............................................................ 105 II.7.2.5. II.7.2.6.
II.7.2.6.1. II.7.2.6.2. II.7.2.7. II.7.2.8.
Bijkomende dienstverlening van het PWA .......................................................... 105 Gemeente en OCMW ........................................................................................... 105
Gemeente................................................................................................ 105 OCMW ................................................................................................... 105 Arbeidstrajectbegeleider (ATB) .......................................................................... 106 Beschutte werkplaats IJsedal ............................................................................... 106
5
II.7.2.9.
II.7.2.9.1. II.7.2.9.2. II.7.2.10.
Actoren inzake onderwijs en opleiding ................................................................ 107
Centrum basiseducatie ........................................................................... 107 Centrum voor volwassenenonderwijs .................................................... 108 Vzw Econet – Intergemeentelijk Landschapsteam .............................................. 110
II.7.2.10.1. Vzw Econet Vlaams-Brabant afdeling Pro Natura .............................. 110 II.7.2.10.2. Intergemeentelijke Natuur en Landschapsploegen .............................. 110 II.7.2.10.3. Werkervaring als ondersteuning van de INL-ploegen ......................... 111 II.7.2.11. II.7.2.12.
II.8.
Vakbonden............................................................................................................ 111 Middenstandsraad................................................................................................. 111
Omgevingsanalyse kinderopvang ........................................................................... 113
II.8.1. Inleiding ........................................................................................................................ 113 II.8.2. Samenstelling en werking Lokaal Overleg Kinderopvang............................................ 114 II.8.3. Algemene cijfergegevens, evoluties en vernieuwingen ................................................ 116 II.8.3.1. Bevolkingspiramide.............................................................................................. 116 II.8.3.2. Aantal gezinnen met kinderen .............................................................................. 116 II.8.3.3. Werkzaamheidsgraad van de vrouwen ................................................................. 116 II.8.3.4. Werkgelegenheidsgraad t.o.v. werkzaamheidsgraad............................................ 116 II.8.3.5. Totaal aantal voorzieningen dagopvang ............................................................... 117 II.8.3.6. Aantal plaatsen in de kinderopvang 0-3 jarigen ................................................... 117 II.8.3.7. Soorten kinderopvang........................................................................................... 117 II.8.3.8. Witte vlek-score dagopvang en buitenschoolse opvang ....................................... 118 II.8.3.9. Verhouding schoolgaand in Hoeilaart t.o.v. wonend in hoeilaart ........................ 118 II.8.4. Vernieuwingen in de sector van de kinderopvang ........................................................ 119 II.8.4.1. Vernieuwingsconcept kinderopvang .................................................................... 119 II.8.4.2. Actieplan flexibele en occasionele kinderopvang ................................................ 119 II.8.4.3. Besluit van de Vlaamse Regering houdende het lokaal beleid kinderopvang ...... 120 II.8.5. Lokale kinderopvangaanbod ......................................................................................... 120 II.8.6. Behoeften en verwachtingen t.a.v. kinderopvang ......................................................... 123 II.8.6.1. Behoefteonderzoek ............................................................................................... 123 II.8.6.2. Inzichten van bevoorrechte getuigen ................................................................... 124
II.8.6.2.1. Leeftijdsgroep 0 tot 3-jarigen................................................................. 124 II.8.6.2.2. Leeftijdsgroep 3-12-jarigen.................................................................... 125 II.8.7. Globale kwaliteit van de kinderopvang ........................................................................ 126 II.8.7.1. Pedagogische werking .......................................................................................... 127 II.8.7.2. Begeleiding........................................................................................................... 127 II.8.7.3. Ouderparticipatie .................................................................................................. 128 II.8.7.4. Infrastructuur ........................................................................................................ 128 II.8.7.5. Veiligheid en gezondheid ..................................................................................... 128
II.9.
Omgevingsanalyse socio-culturele participatie ..................................................... 129
II.9.1. Inleiding ........................................................................................................................ 129 II.9.2. Definitie......................................................................................................................... 129 II.9.3. Beschrijving van de huidige situatie ............................................................................. 130 II.9.3.1. Aanbod ................................................................................................................. 130
II.9.3.1.1. II.9.3.1.2. II.9.3.1.3. II.9.3.1.4. II.9.3.1.5. II.9.3.2.
Cultuur.................................................................................................... 130 Jeugd....................................................................................................... 130 Sport ....................................................................................................... 131 Onderwijs ............................................................................................... 131 Overige ................................................................................................... 131 Participatie............................................................................................................ 131
II.9.3.2.1. Conclusies uit algemene Vlaamse onderzoeken .................................... 131 II.9.3.2.2. Inzichten van bevoorrechte Hoeilaartse getuigen .................................. 132
6
III.
SYNTHESE OMGEVINGSANALYSE................................................................. 133
III.1.
Inleiding ................................................................................................................ 133
III.2.
Individuele sociale hulpverlening ....................................................................... 133
III.3.
Wonen ................................................................................................................... 134
III.4.
Thuisondersteunende zorg .................................................................................. 135
III.5.
Wonen voor bejaarden ........................................................................................ 136
III.6.
Werkgelegenheid.................................................................................................. 137
III.7.
Kinderopvang....................................................................................................... 138
III.8.
Socio-culturele participatie ................................................................................. 139
IV.
GEÏNTEGREERDE VISIE OP LOKAAL SOCIAAL BELEID ........................ 143
IV.1.
Verwijzing naar het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid.................. 143
IV.2.
Verwijzing naar het eerste lokaal sociaal beleidsplan ...................................... 143
IV.3.
Verwijzing naar het bestuursakkoord gemeente – OCMW ............................ 144
IV.4. beleid
Verwijzing naar de strategische doelstellingen i.h.k. van het lokaal sociaal ................................................................................................................................ 144
V. HET MEERJARENPLAN M.B.T. DE GEWENSTE ACTIES EN INZET VAN LOKALE MIDDELEN ....................................................................................................... 146 V.1.
Individuele sociale hulpverlening ........................................................................... 146
V.2.
Wonen voor bejaarden ............................................................................................ 147
V.3.
Thuisondersteunende zorg ...................................................................................... 148
V.4.
Wonen ....................................................................................................................... 148
V.5.
Kinderopvang........................................................................................................... 149
V.6.
Werkgelegenheid...................................................................................................... 151
V.7.
Socio-culturele participatie ..................................................................................... 151
VI. TAAKVERDELING EN WERKAFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE EN OCMW.................................................................................................................................. 153 VI.1.
Samen aan welzijn werken.................................................................................. 153
VI.2.
Taakverdeling....................................................................................................... 153
7
VI.3. VII.
Financiën............................................................................................................... 154 SOCIAAL HUIS....................................................................................................... 155
VII.1.
Decreet betreffende het lokaal sociaal beleid .................................................... 155
VII.2.
Het sociaal huis in Hoeilaart ............................................................................... 155
VIII. PARTICIPATIE ...................................................................................................... 157 VIII.1.
Inleiding ................................................................................................................ 157
VIII.2.
Doel participatie ................................................................................................... 157
VIII.3.
Participatie in Hoeilaart ...................................................................................... 157
IX.
BIJLAGEN ............................................................................................................... 160
8
I.
Inleiding en kader van het lokaal sociaal beleidsplan
I.1.
Decreet lokaal sociaal beleid
Het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid legt aan elk lokaal bestuur de verplichting op om een lokaal sociaal beleidsplan op te stellen tegen eind 2007. Artikel 4 van het decreet omschrijft een aantal elementen die in het lokaal sociaal beleidsplan aan bod moeten komen: 1. 2. 3. 4. 5.
een omgevingsanalyse; een geïntegreerde visie op het lokaal sociaal beleid; een meerjarenplan m.b.t. de gewenste acties en inzet van lokale middelen; de taakverdeling en werkafspraken tussen de gemeente en het OCMW m.b.t. de uitvoering van het meerjarenplan en de coördinerende rol van het lokaal bestuur; een beschrijving van de wijze waarop de bevolking en lokale actoren bij de voorbereiding van het beleidsplan en van het lokaal sociaal beleid zullen betrokken worden.
Gezien het lokaal sociaal beleid gericht is op een maximale toegankelijkheid van de dienstverlening voor elke burger en een optimaal bereik van de beoogde doelgroep, dient ook de planning van de informatie-, loket- en doorverwijsfunctie (het sociaal huis) in dit plan aan bod te komen.
I.2.
Ontwikkeling t.o.v. het eerste lokaal sociaal beleidsplan
Er werd reeds een eerste lokaal sociaal beleidsplan opgesteld voor de periode 2006-2007, het bevat: - een beschrijving van het stappenplan dat de lokale besturen zullen doorlopen om tegen 31 december 2007 tot een lokaal gedragen beleidsplan te komen; - het tijdspad en de werkwijze om de lokale actoren, het middenveld en de doelgroepen in dit proces te betrekken (participatieplan); - de concrete samenwerkingsafspraken tussen het OCMW- en het gemeentebestuur inzake het opstellen en het uitvoeren van het lokaal sociaal beleid en inzake de organisatie van een toereikende sociale dienstverlening. Bovendien werd in dit eerste plan het begrip “lokaal sociaal beleid” inhoudelijke afgebakend. Er werd een diensten-doelgroepen-matrix opgesteld. Met behulp van deze matrix werd het begrip “Lokaal Sociaal Beleid” geclusterd rond een aantal thema’s. Ze vormen de basis voor de opbouw van het Lokaal Sociaal Beleidsplan: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Individuele sociale hulpverlening; Wonen; Thuisondersteunende zorg; Wonen voor bejaarden; Werkgelegenheid; Kinderopvang; Socio-culturele participatie.
9
I.3.
Afstemming met andere beleidsplannen 1
In dit onderdeel kunnen de sectorale plannen met betrekking tot de sectoren, vermeld in artikel 2 van het Besluit van de Vlaamse Regering van 24 februari 2006, die het lokale bestuur wenst te integreren in het beleidsplan, besproken worden. Op deze wijze kan het lokale bestuur voldoen aan de sectorale regelgeving en kan het gebruik maken van alle gegevens die al in het lokaal sociaal beleidsplan verwerkt worden. Indien sectoren niet worden geïntegreerd in het beleidsplan moeten zij hier apart worden weergegeven. Indien sommige sectoren wél worden geïntegreerd in het beleidsplan, dient hier te worden vermeld voor welke sectoren dit werd bewerkstelligd. Enkel het Lokaal Beleidsplan Kinderopvang werd volledig in dit Lokaal Sociaal Beleidsplan opgenomen en kan teruggevonden worden in een apart hoofdstuk bij de omgevingsanalyse, de synthese en bij de bespreking van de verschillende doelstellingen en acties. De volgende sectoren en beleidsdocumenten worden niet geïntegreerd: - het algemeen welzijnswerk; - het maatschappelijk opbouwwerk; - de voorzieningen voor bejaarden; - de voorzieningen in de thuiszorg; - de diensten voor oppashulp; - het beleid rond ouderenparticipatie. Bovenstaande sectoren worden wel in verschillende hoofdstukken nader bekeken.
I.4.
Planningsstructuur
PROJECTVERANTWOORDELIJKE
Het opstellen van het tweede Lokaal Sociaal Beleidsplan en de opvolging ervan wordt ondersteund door een tijdelijke projectstructuur met vier niveau’s zoals blijkt uit het onderstaande schema:
GEMEENTERAAD
RAAD VOOR MAATSCHAPPELIJK WELZIJN
BELEIDSGROEP
COÖRDINATIEGROEP
CLUSTERVERANTWOORDELIJKEN
Gemeenteraad en Raad voor maatschappelijk welzijn Overeenkomstig Art. 4, paragraaf 3 van het Decreet betreffende het Lokaal Sociaal Beleid moet het beleidsplan worden goedgekeurd door de Raad voor Maatschappelijk Welzijn en de Gemeenteraad. Binnen de context van de tijdelijke projectstructuur vormen zij het hoogste niveau.
1
Besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van het decreet van 19 maart 2004 betreffende het lokaal sociaal beleid
10
Beleidsgroep De beleidsgroep is samengesteld uit mandatarissen en ambtenaren. Het is het forum bij uitstek waar de resultaten van het planningswerk een eerste maal worden getoetst aan de inzichten van het beleidsniveau. Samenstelling: door zijn aard heeft de beleidsgroep een gemengde samenstelling. Zowel mandatarissen als ambtenaren maken er deel van uit. De beleidsgroep bestaat uit de leden van het College, aangevuld met de beide secretarissen, projectverantwoordelijke en de clusterverantwoordelijken wiens materie ter bespreking voorligt. De beleidsgroep kan, in functie van de noodzaak, worden uitgebreid met deskundigen of vertegenwoordigers van de lokale adviesraden. Coördinatiegroep De coördinatiegroep draagt de verantwoordelijkheid voor het volledige planningsproces. Hij waakt over de intrinsieke kwaliteit van het plan en de vooruitgang van het planningproces. Daarbij houdt de coördinatiegroep rekening met de eisen die worden gesteld door het decreet op het Lokaal Sociaal Beleid. De coördinatiegroep vormt de verbinding tussen de beleidsgroep en het operationele niveau en zorgt ervoor dat de input vanuit de verschillende clusters op elkaar wordt afgestemd en geïntegreerd. Om de communicatie met het operationele niveau te verzekeren maken de clusterverantwoordelijken deel uit van de coördinatiegroep. Gemeente- en OCMW-secretaris maken eveneens deel uit van de coördinatiegroep en verzorgen de verbinding met de beleidsgroep. De coördinatiegroep staat onder leiding van de projectverantwoordelijke. Samenstelling De coördinatiegroep is samengesteld uit de secretarissen van gemeenten en OCMW, de projectverantwoordelijke en de clusterverantwoordelijken. Voor Hoeilaart is de samenstelling als volgt: An Stroobants – Maatschappelijk Werkster - verantwoordelijk voor thuiszorg (OCMW) Geert Raymaekers – Gemeentesecretaris Geert Vandenbroucke – OCMW-secretaris Ine Leemans – Bestuurssecretaris/Diensthoofd socio-culturele zaken(Gemeente) Katrien Vanderlinden – Directrice Rust- en Verzorgingstehuis (OCMW) Marc Vanthuyne – Hoofdmaatschappelijk werker (OCMW) Ryn Huybrechts – Maatschappelijk werkster (Gemeente) De samenstelling van de coördinatiegroep kan, in functie van de noodzaak, worden uitgebreid met deskundigen of vertegenwoordigers van de lokale adviesraden. De coördinatiegroep Lokaal Sociaal Beleid staat ook in voor de uitvoering, evaluatie en bijsturing van de verschillende doelstellingen en acties die verder in dit plan zijn opgenomen. Clusterverantwoordelijken Op het operationele niveau voeden de clusterverantwoordelijken (in samenwerking met medewerkers, derden of werkgroepen) het strategisch planningsproces vanuit een inhoudelijke invalshoek. De input vanuit het operationele niveau wordt gecoördineerd door de coördinatiegroep. De projectverantwoordelijke De projectverantwoordelijke staat in voor het goede verloop van het planningsproces en de coördinatie van het geheel. In Hoeilaart is de projectverantwoordelijke Ryn Huybrechts. Vanaf januari 2008 wordt zij opgevolgd door Marijke De Rudder.
11
II.
Omgevingsanalyse
II.1.
Inleiding
Dit hoofdstuk bevat de uitwerking van één grote fase uit het stappenplan: de omgevingsanalyse. Hieronder volgt een korte beschrijving van de totstandkoming van de omgevingsanalyse. We zijn vertrokken van de zeven clusters uit het eerste lokaal sociaal beleidsplan: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
individuele sociale hulpverlening; wonen; thuisondersteunende zorg; wonen voor bejaarden; werkgelegenheid; kinderopvang; socio-culturele participatie.
Voor de verschillende thema’s werden relevante indicatoren en cijfers opgezocht om zo een beeld te krijgen van vraag, aanbod, noden, enz. Er werd vooral gewerkt met bestaand materiaal en met bestaande inspraak- en overlegorganen. Daarnaast werden enkele bevoorrechte getuigen gecontacteerd en organiseerden we een participatiedag voor alle actoren in september 2006. Elke analyse bevat tevens een korte beschrijving van de belangrijkste actoren. In het eerste onderdeel: algemene omgevingsanalyse, worden ook een aantal overkoepelende gegevens opgenomen.
II.2.
Algemene omgevingsanalyse
II.2.1.
Bevolking
II.2.1.1.
Algemene gegevens
II.2.1.1.1. Evolutie en dichtheid Op 1 januari 2005 telde Hoeilaart 10.094 inwoners. Sinds 2000 is Hoeilaart aangegroeid met 311 inwoners, d.i. een aangroei van 3,1%. Deze aangroei ligt hoger dan in Vlaanderen, de Provincie Vlaams-Brabant, het Arrondissement Halle-Vilvoorde en de omliggende gemeenten.
12
Tabel: evolutie van de totale bevolking (van 2000 tot 2005) 2000 2001 2002 Vlaams Gewest
5.940.251
5.952.552 5.972.781 +12.301 +20.229 Prov. Vlaams-Brabant 1.014.704 1.018.403 1.022.821 +3.699 +4.418 Arr. Halle - Vilvoorde 558.220 560.138 563.370 +1.918 +3.232 9.783 9.839 9.939 Hoeilaart +100 +112 Huldenberg 9.009 9.056 9.009 +47 -47 Linkebeek 4.751 4.747 4.783 -4 +36 Overijse 23.738 23.846 23.864 +108 +18 Sint-Genesius-Rode 17.998 17.901 17.830 -97 -71 Tervuren 20.181 20.231 20.167 +50 +64 Bron: APS, Statistische databank Provincie Vlaams-Brabant
2003
2004
2005
5.995.553 +22.772 1.027.839 +5.018 565.759 +2.389 10.051 +112 9.009 +0 4.797 +14 23.739 -125 17.886 +56 20.322 +155
6.016.024 +20.471 1.031.904 +4.065 568.791 +3.032 9.977 +74 9.046 +37 4.770 -27 23.955 +216 17.895 +9 20.490 +168
6.043.161 +27.137 1.037.786 +5.882 572.697 +3.906 10.094 +117 9.122 +76 4.758 -12 24.084 +129 17.904 +9 20.575 +85
2000-2005 aangroei % 1,7 2,2 2,5 3,1 1,2 0,2 1,4 -0,5 1,9
Hoeilaart heeft een oppervlakte van 20,43 km2 en heeft op 1 januari 2005 een gemiddelde bevolkingsdichtheid per km2 van 494.
Tabel: oppervlakte en bevolkingsdichtheid op 01-01-2005 Oppervlakte km2 Vlaams Gewest 13.522,30 Prov. Vlaams-Brabant 2.106,13 Arr. Halle – Vilvoorde 942,93 20,43 Hoeilaart Bron: APS, Statistische databank Provincie Vlaams-Brabant
Dichtheid inw./km2 447 493 607 494
II.2.1.1.2. Natuurlijke aangroei en migratie De aangroei van de bevolking in 2005 is gedeeltelijk te wijten aan het geboortecijfer. Het geboortecijfer ligt namelijk hoger dan het sterftecijfer. In 2004 bedraagt de natuurlijke aangroei 26 (in 1999: 40). De natuurlijke aangroei (het verschil tussen het aantal geboorten en sterftes) is in Hoeilaart wel aan schommelingen onderhevig. Tabel: evolutie van de natuurlijke aangroei, in de periode 1999-2004 (in absolute cijfers) 1999 2000 2001 2002 2003 Vlaams Gewest Geboorten 61.906 61.877 60.645 59.725 59.964 Sterfte 57.411 57.502 56.521 57.925 58.910 Natuurlijke aangroei 4.495 4.375 4.069 1.800 1.054 Prov. Vlaams-Brabant Geboorten 10.643 10.562 10.478 10.403 10.425 Sterfte 9.634 9.547 9.421 9.533 9.810 Natuurlijke aangroei 1.009 1.015 1.051 870 615 Arr. Halle – Vilvoorde Geboorten 5.723 5.746 5.702 5.650 5.671 Sterfte 5.135 5.175 5.074 5.143 5.348 Natuurlijke aangroei 588 571 628 507 323 Hoeilaart Geboorten 111 123 123 118 91 Sterfte 71 84 79 89 84 Natuurlijke aangroei 40 39 44 29 7 Bron: Ecodata
2004 59.964 58.910 1.054 10.726 9.384 1.342 5.720 5.058 662 110 84 26
13
Daarnaast is er een toename van de bevolking in 2004 doordat er in Hoeilaart meer inwijkingen dan uitwijkingen zijn. Dit kunnen we afleiden uit het migratiesaldo, dat in 2004 in Hoeilaart 79 bedraagt. Het migratiesaldo is het verschil tussen het aantal inwijkingen en het aantal uitwijkingen. Een cijfer hoger dan nul wil zeggen dat er meer inwijkelingen zijn dan uitwijkelingen en geeft dus het netto-resultaat van bevolkingstoename. Een negatief migratiesaldo betekent netto gezien een bevolkingsafname: er gaan meer mensen weg dan er bij komen. Zowel interne verschuivingen, tussen twee Belgische gemeenten, als externe migraties, tussen een Belgische gemeente en het buitenland, worden hier meegeteld.
Tabel: migratiesaldo 1999
2000
2001
2002
2003
2004
244.112 236.725 7.387
239.902 232.276 7.626
247.273 234.673 12.600
257.128 239.993 17.135
262.092 246.314 15.778
268.661 251.660 17.001
53.294 51.496 1.798
51.754 49.219 1.771
52.702 49.763 2.078
54.785 51.177 3.040
56.882 53.911 1.897
56.686 54.617 2.415
30.586 29.547 1.039
29.503 28.296 1.077
30.252 27.947 1.919
31.042 29.467 1.826
32.409 30.026 2.273
33.673 30.682 2.135
559 563 4
581 561 20
587 531 56
648 580 68
527 628 -101
654 575 79
Vlaams Gewest Inwijking Uitwijking Migratiesaldo Prov. Vlaams-Brabant Inwijking Uitwijking Migratiesaldo Arr. Halle – Vilvoorde Inwijking Uitwijking Migratiesaldo Hoeilaart Inwijking Uitwijking Migratiesaldo Bron: APS
Van 1999 tot 2004 zien we een toename van het migratiesaldo met 75 (van 4 tot 79).
Tabel: de bevolkingsloop, 2004 Aantal geboorten Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Bron: Ecodata
62.374 10.726 5.720 110
Aantal overlijdens 56.199 9.384 5.058 84
Totaal aantal inschrijvingen 331.035 69.412 39.393 764
Totaal uitschrij vingen 302.435 62.361 35.253 665
Belg VreemdeHernaar ling inschrijvreemdenaar vingen ling Belg 27 12.659 10.767 5 1.870 1.649 2 1.110 993 0 24 22
Aantal schrappingen 16.191 3.289 1.480 16
Aangroei bevolking
26.279 5.725 3.814 106
II.2.1.1.3. Leeftijdsverdeling De jongste leeftijdsgroep (0-19 jarigen) is in Hoeilaart iets meer aanwezig dan in het Vlaamse Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en het Arrondissement Halle-Vilvoorde. Meer dan 1 op 5 inwoners (24,9%) van Hoeilaart is in 2004 jonger dan 19 jaar. De oudere leeftijdsgroep (20-64 jaar en 65+ jaar) zijn in vergelijking met Vlaanderen, de Provincie Vlaams-Brabant en het Arrondissement Halle-Vilvoorde iets minder vertegenwoordigd.
14
Tabel: bevolking, verdeeld volgens leeftijd (01-01-2004) 0-19 20-64 Vlaams Gewest 1.342.137 3.616.913 % 22,3 Prov. Vlaams-Brabant 233.632 619.584 % 22,6 Arr. Halle – Vilvoorde 133.727 336.815 % 23,5 2.485 5.830 Hoeilaart % 24,9 Bron: Nationaal Instituut voor de statistiek (via Ecodata), eigen berekening
65 en + 1.056.974 60,1
17,6 178.688
60,1
17,3 98.249
59,2
17,3 1.662
58,4
16,7
Tabel: bevolkingspyramide Hoeilaart. Toestand op 01-01-2005
II.2.1.1.4. De huishoudens Een huishouden bestaat uit een persoon die gewoonlijk alleen leeft, ofwel uit twee of meer personen, al dan niet met elkaar verwant, die gewoonlijk in dezelfde woning wonen en er samenleven. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen private en collectieve huishoudens. In elk privaat of particulier huishouden moet een referentiepersoon worden aangeduid, ten einde de plaats van elk lid binnen het huishouden te kunnen bepalen (verwantschap). In de volgende tabel worden enkel de private huishoudens geteld, niet de collectieve (rusthuizen, kloosterordes, weeshuizen, gevangenissen, enz.). Tabel: aantal huishoudens (01-01-2004) Aantal Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Bron: APS, Sociaal-Economische enquête 2001
Gemiddelde grootte van de huishoudens 2.480.108 420.258 227.708 4025
2,46 2,48 2,52 2,50
15
Het aantal huishoudens in Hoeilaart stijgt jaarlijks. In 1999 waren er 3.864 huishoudens in 2004 is dit 4.025. De gemiddelde grootte van de huishoudens bedraagt 2,50 personen. Dit is ongeveer hetzelfde als in het Vlaamse Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en het Arrondissement Halle-Vilvoorde. Tabel: de omvang van de huishoudens in Hoeilaart in 2004 Arr. HalleHoeilaart Prov. Vlaams-Brabant Vilvoorde Aantal % Aantal % Aantal % Alleenwonende mannen 478 11,9 24.741 10,9 50.873 12,1 Alleenwonende vrouwen 653 16,2 34.488 15,1 65.520 15,6 Huishoudens met 2 pers. 1.281 31,8 76.204 33,4 139.931 33,3 Huishoudens met 3 pers. 645 16,0 40.173 17,6 71.957 17,1 Huishoudens met 4 pers. 660 16,4 35.630 15,6 62.494 14,8 Huishoudens met 5 pers. 230 5,7 12.047 5,3 21.658 5,2 Huishoudens met > 5 pers. 78 1,9 4.425 1,9 7825 1,8 Collectieve huishoudens 2 0,1 229 0,1 509 0,1 Totaal aantal huishoudens 4027 227.937 420.767 Bron: Ecodata
Vlaams Gewest Aantal 325.635 388.163 835.093 409.739 353.930 120.090 47.459 3.354
% 13,1 15,6 33,6 16,5 14,3 4,9 1,9 0,1 2.483.462
II.2.1.1.5. Samenstelling van de gezinnen Een familiekern bestaat uit een wettelijk gehuwd paar of samenwonenden met of zonder ongehuwde kinderen, of uit een vader of moeder met één of verscheidene ongehuwde kinderen (een familiekern kan dus maar een deel van een huishouden zijn).
Hoeilaart telt in 2004 931 echtparen zonder kinderen. Dit is 34,4% van het totaal aantal familiekernen. Hoeilaart heeft iets minder echtparen zonder kinderen dan het Vlaamse Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en ongeveer evenveel als het Arrondissement Halle-Vilvoorde. Het aantal alleenstaande vaders en alleenstaande moeders (19,4%) ligt in Hoeilaart iets hoger dan in het Vlaamse Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en het Arrondissement Halle-Vilvoorde. Tabel: familiekernen zonder/met kinderen, 01-01-2004 Echtpaar zonder Echtpaar met Vader met kinderen ongehuwde ongehuwde kinderen kinderen Aantal % Aantal % Aantal % Vlaams Gewest 603.161 37,1 735.596 45,2 75.299 4,6 Prov. Vlaams-Brabant 100.378 35,9 126.784 45,3 14.270 5,1 Arr. Halle - Vilvoorde 54.414 34,9 70.120 45,0 8.622 5,5 931 34,4 1.230 45,4 177 6,5 Hoeilaart Bron: Nationaal Instituut voor de Statistiek (via Ecodata), FOD Economie
Moeder met Huishouden met Totaal ongehuwde meerdere kinderen kernen Aantal % Aantal % Aantal 192.113 11,8 20.183 1,3 1.626.352 35.041 12,5 3.471 1,2 279.944 20.722 13,3 2.2002 1,3 155.880 349 12,9 21 0,8 2.708
Bijna de helft van de bevolking (45,2%) is gehuwd en 42,9% is ongehuwd. Hoeilaart telt in vergelijking met het Vlaamse Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en het Arrondissement Halle-Vilvoorde iets minder personen die gescheiden zijn en ongeveer evenveel personen die weduw(e)(naar) zijn. Tabel: burgerlijke staat van de bevolking in 2004 (in absolute getallen en %) Totale Ongehuwd Gehuwd Gescheiden Weduw(e)(naar) bevolking Vlaams Gewest 6.043.161 2.417.723 2..825.508 401.856 398.074 % 100 40,0 46,8 6,6 6,6 Prov. Vlaams-Brabant 1.037.786 426.825 478.849 65.877 66.235 % 100 41,1 46,1 6,4 6,4 Arr. Halle - Vilvoorde 572.697 235.837 263.256 36.869 36.735 % 100 41,2 46,0 6,4 6,4 10.094 4.330 4.557 566 641 Hoeilaart % 100 42,9 45,2 5,6 6,3 Bron: Ecodata
16
II.2.1.2.
Bevolkingsprognose tot 2025
Volgens de prognose zal de groep 0-19 jaar in Hoeilaart afnemen tot 20,2% in 2025. Binnen de groep 20-59 jaar zal er in 2025 ook een daling plaatsvinden tot 49,0%. Wanneer we kijken naar de groep 60-79 jaar zien we in 2025 een stijging tot 25%. Ook de groep 80+ neemt in 2025 toe tot 5,8%. Tabel: bevolkingsprognoses tot 2010 en 2025 Leeftijd
2004 Absoluut
%
2010 Absoluut
%
2025 Absoluut
%
Vlaams gewest 0-19 20-59 60-79 80+
1.342.137 3.317.414 1.113.182 243.291 6.016.024
22,3 55,1 18,5 4,1 100
1.318.117 3.302.795 1.194.850 306.370 6.122.132
21,5 54,0 19,5 5,0 100
1.262.175 3.003.577 1.550.651 406.828 6.223.231
20,3 48,3 24,9 6,5 100
0-19 20-59 60-79 80+
233.632 569.488 187.538 41.246 1.031.904
22,6 55,2 18,2 4,0 100
233.443 568.392 198.895 52.201 770.741
22,2 54,0 18,9 4,9 100
221.346 525.682 262.882 66.343 1.076.253
20,6 48,8 24,4 6,2 100
0-19 20-59 60-79 80+
133.727 309.267 103.647 22.150 568.791
23,5 54,4 18,2 3,9 100
133.035 309.299 109.763 28.288 580.385
22,9 53,3 18,9 4,9 100
124.566 290.465 144.574 36.388 595.993
20,9 48,7 24,3 6,1 100
0-19 20-59 60-79 80+
2.485 5.395 1.696 401 9.977
24,9 54,1 17,0 4,0 100
2.451 5.241 1.852 518 10.062
24,4 52,1 18,4 5,1 100
2.035 4.948 2.518 590 10.091
20,2 49,0 25,0 5,8 100
Totaal Provincie Vlaams-Brabant
Totaal Arr. Halle-Vilvoorde
Totaal Hoeilaart
Totaal Bron: MIRA projectie 2005 van de Vlaamse Gemeenschap
II.2.1.3.
Kinderen (0-12 jaar) en jongeren (13-19 jaar)
II.2.1.3.1. Leeftijdsverdeling Op 01-01-2004 telt Hoeilaart 2.485 inwoners jonger dan 20 jaar. De jongste leeftijdsgroep , 0-19 jarigen is meer aanwezig dan in het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie en Vlaanderen. Meer dan 1 op 5 inwoners (24,9%) van Hoeilaart is in 2004 jonger dan 19 jaar.
II.2.1.3.2. Natuurlijke aangroei De natuurlijke aangroei is het verschil tussen het aantal geboortes en het aantal sterftes. In Hoeilaart zijn er meer geboortes dan sterftes, maar deze aangroei schommelt wel doorheen de jaren. (+ zie tabel op pg. 13)
II.2.1.3.3. Groene druk De groene druk is het aandeel jongeren (0-20 jaar) t.o.v. de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20-60 jaar). De groene druk is de mate waarin de nog niet actieve bevolking ‘weegt’ op de bevolking op beroepsactieve leeftijd.
17
Tabel: groene druk (bevolking 0-19 jaar ten opzichte van de bevolking 20-59 jaar), in 2004 0-19 jaar 20-59 jaar Vlaams Gewest 1.342.137 3.317.414 Prov. Vlaams-Brabant 233.632 569.488 Arr. Halle – Vilvoorde 133.727 309.267 2.485 5.395 Hoeilaart Huldenberg 2.208 4.941 Linkebeek 1.283 2.434 Overijse 5.885 12.826 Sint-Genesius-Rode 4.787 9.414 Tervuren 5.268 10.816 Bron: APS
Groene druk 40,5 41,0 43,2 46,06 44,69 52,71 45,88 50,85 48,71
De groene druk weegt in Hoeilaart meer door dan dit het geval is in Vlaanderen, de provincie of het arrondissement. In vergelijking met Linkebeek, Tervuren en Sint-Genesius-Rode is dit lager. In 1999 bedroeg dit percentage in Hoeilaart nog 45,26.
II.2.1.3.4. Kinderen van alleenstaanden 9,7% van de kinderen in Hoeilaart zijn kinderen van alleenstaande ouders. Dit percentage ligt lager dan in de provincie (9,8%), maar hoger dan in Vlaanderen (8,5%). Tabel: aantal kinderen (tussen 0 en 18 jaar) van alleenstaande ouders in 2004 (aantal en %) Aantal Aantal kinderen 0-18 jaar Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Nb: niet beschikbaar op dit moment Bron: APS, eigen berekening
113.971 21.371 Nb 242 161 201 502 513 407
1.342.137 217.787 Nb 2.485 2.208 1.283 5.885 4.787 5.268
% tov aantal kinderen van 0-18 jaar 8,5 9,8 Nb 9,7 7.3 15,7 8,5 10,7 7,7
II.2.1.3.5. Kinderen geboren in een kansarm gezin Kind en Gezin definieert kansarmoede als: “een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen, zoals onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat hierbij niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand die zich voordoet op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële.”
Meer concreet zijn de gehanteerde criteria het maandinkomen van het gezin, de arbeidssituatie van de ouders, de opleiding van de ouders, de huisvesting, de ontwikkeling van de kinderen en de gezondheid. Wanneer een gezin aan drie of meer van deze zes criteria beantwoordt, wordt het als kansarm beschouwd. Kansarmoede heeft immers steeds betrekking op verschillende levensdomeinen.
1. en/of
Maandinkomen van het gezin : - beschikbaar maandinkomen is lager dan 31.300 fr (1 kind); 37.000 (2 kinderen); 44.500 (3 kinderen). - onregelmatig maandinkomen, gemiddeld beneden 31.000 (1 kind); 37.000 (2 kinderen); 44.500 (3 kinderen). - werkloosheidsvergoeding - bestaansminimum (OCMW)
18
2. en/of
3. en/of
4. en/of
5. en/of
6. en/of
Opleiding van een van de ouders : - lager onderwijs - niet-beëindigd lager secundair onderwijs - beroepsonderwijs - buitengewoon onderwijs - analfabeet Ontwikkeling van de kinderen in het gezin : - laag stimulatieniveau kinderen - moeilijkheden verzorging kinderen - niet of onregelmatig volgen van kleuteronderwijs Arbeidsituatie van de ouders : - werkloosheid van beide ouders of van de alleenstaande ouders - precaire tewerkstelling van beide ouders of van de alleenstaande ouder : aaneenschakeling van verschillende arbeidsplaatsen, afgewisseld met periodes van werkloosheid, tijdelijke contracten of interim-contract, seizoenarbeid. - werkzaam in beschutte werkplaats Huisvesting : - verkrotte woning, ongezonde woning, onveilige woning - geen primaire woonuitrusting - te klein in functie van de gezinsgrootte - weinige nutsvoorzieningen thuis en in de omgeving Gezondheid : - zwakke gezondheid van een of meerdere gezinsleden - voorkomen van chronische ziektes en/of handicaps in het gezin - gebrek aan kennis en deelname aan de gezondheidszorg - oneigenlijk gebruik van de gezondheidszorg
De kansarmoede-gegevens van Kind en Gezin werden opgenomen als één van de tien indicatoren die het SIFdecreet (decreet van 14 mei 1996, BS 1 juni 1996) vastlegt.
Tabel: aantal geboortes in kansarme gezinnen (aantal en %) 1999 2000 Vlaams Gewest 3.001 2.919 Totaal aantal geboorten 61.906 61.877 % tov aantal geboorten 4,8 4,7 Prov. Vlaams-Brabant 323 282 Totaal aantal geboorten 10.643 10.562 % tov aantal geboorten 3,0 2,7 Arr. Halle – Vilvoorde 147 128 Totaal aantal geboorten 5.723 5.723 % tov aantal geboorten 2,6 2,2 1 1 Hoeilaart Totaal aantal geboorten 111 123 % tov aantal geboorten 0,9 0,8 Bron: APS
2001 3.516 60.634 5,8 228 10.418 2,2 97 5.697 1,7 0 123 0
2002 3.378 59.725 5,7 223 10.403 2,1 87 5.650 1,5 3 118 2,5
2003 3.388 59.964 5,7 248 10.425 2,4 97 5.671 1,7 1 91 1,10
2004 3.676 62.374 5,9 271 10.726 2,5 92 5.720 1,6 1 110 0,9
In Hoeilaart bedraagt het percentage geboorten in kansarme gezinnen t.o.v. het totaal aantal geboorten in 2004 0,9% (1 op 110 geboorten). In het Arrondissement Halle-Vilvoorde bedraagt dit 1,6%, voor de Provincie Vlaams-Brabant 2,5% en voor het Vlaams Gewest 5,9%.
19
II.2.1.4.
Ouderen
II.2.1.4.1. Leeftijdsverdeling 16,7% van de Hoeilaartse bevolking is in 2004 ouder dan 65 jaar. In het arrondissement Halle-Vilvoorde is 17,3% van de bevolking ouder dan 65 jaar, in Vlaanderen is dit 17,6%. (+ zie tabel op pg. 15)
II.2.1.4.2. Ouderdomscoëfficiënt De ouderdomscoëfficiënt (de verhouding tussen het aantal ouderen en het aantal jongeren) bedraagt in Hoeilaart 86,7. In 2004 zijn er op 100 jongeren van 0 tot 14 jaar, 86,7 vijfenzestigplussers. In vergelijking met het Vlaams Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en het Arrondissement Halle-Vilvoorde heeft Hoeilaart dus nog een relatief jonge bevolking.
Tabel: ouderdomscoëfficiënt, 01-01-2004 Absoluut aantal 0-14 jarigen Absoluut aantal 65+ Ouderdomscoëfficiënt Vlaams Gewest 998.502 1.056.974 105,9 Prov. Vlaams-Brabant 175.724 178.688 101,7 Arr. Halle - Vilvoorde 100.425 98.249 97,8 1.917 1.662 86,7 Hoeilaart Huldenberg 1.692 1.536 90,8 Linkebeek 935 808 86,4 Overijse 4.495 3.916 87,1 Sint-Genesius-Rode 3.544 2.817 79,5 Tervuren 3.977 3.392 85,3 Bron: APS
Tabel: evolutie ouderdomscoëfficiënten(bevolking 65+jaar t.o.v. bevolking 0-14 jaar) 1999 2004 Vlaams Gewest 96,2 105,9 Prov. Vlaams-Brabant 96,8 101,7 Arr. Halle - Vilvoorde 93,2 97,8 88,5 86,7 Hoeilaart Bron: APS
II.2.1.4.3. De grijze druk De grijze druk geeft de verhouding aan tussen het aantal personen van 60 jaar of ouder en het aantal personen van 20-59 jaar. De groep 20-59 jarigen valt voor een groot deel samen met de (potentiële) beroepsbevolking, die de lasten van de vergrijzing moet opvangen. De grijze druk bedraagt in Hoeilaart 38,87, wat betekent dat op elke honderd potentiële arbeidskrachten, er 38,87 60-plussers zijn. In 1999 bedroeg deze grijze druk in Hoeilaart 39,49.
Tabel: grijze druk (bevolking 60+ ten opzichte van de bevolking 20-59 jaar), in 2004 60+ 20-59 jaar Grijze druk in 2004 Vlaams Gewest 1.356.473 3.317.414 40,89 Prov. Vlaams-Brabant 228.784 569.488 40,17 Arr. Halle - Vilvoorde 125.797 309.267 40,68 2.097 5.395 38,87 Hoeilaart Huldenberg 1.897 4.941 39,39 Linkebeek 1.053 2.434 43,26 Overijse 5.244 12.826 40,89 Sint-Genesius-Rode 3.694 9.414 39,24 Tervuren 4.406 10.816 40,74 Bron: APS
Grijze druk in 2010 46,1 45,1
20
II.2.1.4.4. Familiale zorgindex De familiale zorgindex wordt berekend tussen de bevolking van 80+ en 50-59 jaar. Het is een aanduiding van hoeveel hoogbejaarden er zijn in verhouding tot de bevolking die er normaliter de zorg moet voor nemen. Tabel: familiale zorgindex (bevolking 80+ ten opzichte van de bevolking 50-59 jaar), in 2004 80+ 50-59 jaar Vlaams Gewest 243.291 780.426 Prov. Vlaams-Brabant 41.246 135.023 Arr. Halle - Vilvoorde 22.150 74.630 401 1.442 Hoeilaart Huldenberg 402 1.185 Linkebeek 196 621 Overijse 866 3.339 Sint-Genesius-Rode 638 2.446 Tervuren 727 2.724 Bron: APS
Familiale zorgindex 31,17 30,55 29,68 27,81 33,92 31,56 25,94 26,08 26,69
In Hoeilaart zijn er in 2004 op elke honderd 50-59 jarigen (potentiële arbeidskrachten) 27,81 80-plussers.
II.2.1.4.5. Interne vergrijzing De interne vergrijzing is het aandeel van de bevolking van 80 jaar of ouder in de bevolking van 60 jaar of ouder. Een grote interne vergrijzing geeft weer dat de oudere bevolking uit vrij veel hoogbejaarden bestaat. Let wel dat dit los staat van de omvang van de bevolking van 60 jaar of ouder. Dit heeft uiteraard gedeeltelijk te maken met de aanwezigheid van een rustoord in de gemeente. Een hoge interne vergrijzing is niet zonder belang voor de afstemming van het zorgaanbod. Tabel: interne vergrijzing (bevolking 80+ ten opzichte van de bevolking 60+), in 2004 80+ 60+ Vlaams Gewest 243.291 1.356.473 Prov. Vlaams-Brabant 41.246 228.784 Arr. Halle – Vilvoorde 22.150 125.797 401 2.097 Hoeilaart Huldenberg 402 1.897 Linkebeek 196 1.053 Overijse 866 5.244 Sint-Genesius-Rode 638 3.694 Tervuren 727 4.406 Bron: APS
Interne vergrijzing 17,94 18,03 17,61 19,12 21,19 18,61 16,51 17,27 16,50
In Hoeilaart bedraagt de interne vergrijzing 19,12. Op elke honderd 60-plussers zijn er 19,12 80-plussers. In vergelijking met de andere gemeentes, provincie en Vlaanderen is dit net iets hoger (behalve Huldenberg).
21
II.2.1.5.
Vreemdelingen
II.2.1.5.1. Aantal vreemdelingen Tabel: aantal vreemdelingen in 2005 Mannen Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Bron: Ecodata
Vrouwen
154.419 31.767 20.580 752 287 211 2.395 1.477 2.451
Totaal
142.870 31.161 20.589 751 283 231 2.368 1.472 2.429
% tov totale bevolking
297.289 62.928 41.169 1.503 570 442 4.763 2.949 4.880
4,9 6,1 7,2 14,9 6,2 9,3 19,8 16,5 23,7
Op 1 januari 2005 telde Hoeilaart 1.503 vreemdelingen. Dit is 14,9% van de totale bevolking, een cijfer dat beduidend hoger ligt dan het cijfer voor het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie en het Vlaamse Gewest.
II.2.1.5.2. Aantal SIF-vreemdelingen Om een indicatie te hebben van de groep niet-Belgen met een laag inkomen werd in functie van het Sociaal Impulsfonds (SIF) een indicator ontworpen (SIF-vreemdelingen) waarbij de nationaliteiten uit de landen met een laag inkomen (laag BNP per hoofd) en de EU-immigratielanden (Spanje, Portugal, Griekenland, Italië) samen worden genomen. Dit betekent natuurlijk niet dat alle opgenomen niet-Belgen een laag inkomen zullen hebben, het gaat zeker niet om een individuele beoordeling. Het aantal SIF-vreemdelingen bedraagt 3,4% van de inwoners in Hoeilaart. Dit is meer dan de provincie en het Vlaams Gewest, maar hetzelfde als in het arrondissement Halle-Vilvoorde. Tabel: aantal SIF-vreemdelingen, 01-01-2003 Aantal SIF-vreemdelingen Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Bron: APS, Provincie Vlaams-Brabant
II.2.2.
Inkomen en tewerkstelling
II.2.2.1.
Inkomen
% tov aantal inwoners in 2003 138.926 28.195 19.094 339 102 151 859 1.025 671
2,3 2,7 3,4 3,4 1,1 3,1 3,6 5,7 3,3
Het gemiddeld netto belastbaar inkomen per aangifte is het inkomen dat doorgaans het inkomen van het huishouden betreft. Het gemiddeld inkomen per aangifte bedraagt in 2003 in Hoeilaart 29.364 euro. Het mediaan inkomen per aangifte neemt het middenste inkomen als referentie (er zijn dus evenveel hogere als lagere inkomens). Het gemiddeld inkomen wordt nogal sterk beïnvloed door uitschieters naar boven of beneden.
22
Er kan in deze cijfers een vertekening optreden doordat EU-ambtenaren geen belastingen betalen en dus ook niet zijn meegerekend. Het mediaan inkomen per aangifte bedraagt in Hoeilaart 20.046 euro. Tabel: fiscale inkomens, aanslagjaar 2004, inkomens 2003 (bedragen in euro) Gemiddeld inkomen/aangifte Mediaan inkomen/aangifte Vlaams Gewest 25.163 19.384 Prov. Vlaams-Brabant 28.041 20.494 Arr. Halle – Vilvoorde 28.375 20.496 29.364 20.046 Hoeilaart Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 2006, Provincie Vlaams-Brabant
II.2.2.2.
Tewerkstelling
II.2.2.2.1. Afhankelijkheidsratio De afhankelijkheidsratio is de bevolking tussen 0 en 19 jaar en 60+ in verhouding met de bevolking tussen 2059 jaar. Het is een schatting van het aantal niet-actieve personen in verhouding tot de bevolking op beroepsactieve leeftijd. Op elke honderd 20-59 jarigen (potentiële arbeidskrachten) zijn er in Hoeilaart 84,93 niet-actieve personen. In 1997 bedroeg deze afhankelijkheidsratio 83,3 wat een stijging van ongeveer 1,6% betekent. De veroudering van de Belgische bevolking en daling van het aantal jongeren zou tegen 2030 in België leiden tot een afhankelijkheidsratio van de niet-actieven ten opzichte van de mensen op actieve leeftijd van 105,9. Tabel: afhankelijkheidsratio (bevolking 0-19 jaar en bevolking en bevolking 60+, ten opzichte van de bevolking 20-59 jaar), in 2004 0-19 jaar 60+ 20-59 jaar Afhankelijkheidsratio Vlaams Gewest 1.342.137 1.356.473 3.317.414 81,3 Prov. Vlaams-Brabant 233.632 228.784 569.488 81,2 Arr. Halle – Vilvoorde 133.727 125.797 309.267 83,9 2.485 2.097 5.395 84,93 Hoeilaart Huldenberg 2.208 1.897 4.941 83,08 Linkebeek 1.283 1.053 2.434 95,97 Overijse 5.885 5.244 12.826 86,77 Sint-Genesius-Rode 4.787 3.694 9.414 90,09 Tervuren 5.268 4.406 10.816 89,44 Bron: APS
II.2.2.2.2. Beroepsbevolking De beroepsbevolking (= aantal beroepsactieven) van een regio wordt gevormd door de werkzoekende en werkende inwoners van die regio. In 2004 bedraagt de beroepsbevolking in Hoeilaart 4.228 en er zijn 3.984 werkenden. We zien dat er in 2004 in Hoeilaart 244 niet werkende werkzoekenden (NWWZ) zijn en dat er 1.927 jobs zijn. Tabel: de beroepsbevolking, aantal werkenden, werkzoekenden en de werkgelegenheid, in 2004 Beroepsbevolking Aantal werkenden Aantal NWWZ (18-64 jaar) (18-64 jaar) (18-64 jaar) Vlaams Gewest 2.766.980 2.544.436 222.545 Prov. Vlaams-Brabant 477.687 448.185 29.502 Arr. Halle – Vilvoorde 260.692 245.181 15.512 4.228 3.984 244 Hoeilaart Huldenberg 4.167 3.973 194 Linkebeek 1.992 1.848 144 Overijse 9.530 8.988 542 Sint-Genesius-Rode 7.226 6.776 450 Tervuren 7.795 7.375 420 Bron: Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming (WAV), APS
Werkgelegenheid (2003) 2.388.913 392.928 231.317 1.927 1.707 1.221 6.231 4.059 3.653
23
II.2.2.2.3. Activiteitsgraad De activiteitsgraad is de mate waarin de bevolking op arbeidsleeftijd actief is op de arbeidsmarkt, dit wil zeggen wie een job heeft of zoekt (= de beroepsbevolking/ bevolking op arbeidsleeftijd). De activiteitsgraad ligt in Hoeilaart lager dan in het arrondissement, de provincie en het Vlaams Gewest. De activiteitsgraad is wel toegenomen van 66,9 in 1999 tot 69,5 in 2004.
Tabel: activiteitsgraad, werkzaamheidsgraad, werkloosheidsgraad en werkgelegenheidsgraad, in 2004 Activiteitsgraad WerkzaamheidsWerkloosheids-graad Werkgelegenheidsgraad (in %) graad (in %) 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2002 2004 2004 2004 2003 Vlaams Gewest 73,6 + 0,3 67,7 + 0,5 8,3 + 0,60 63,7 - 0,3 Prov. Vlaams-Brabant 74,2 + 0,9 69,7 + 0,6 6,4 + 0,52 61,2 - 0,6 Arr. Halle – Vilvoorde 74,4 + 0,9 69,9 + 0,5 6,2 + 0,57 66,2 - 1,7 69,5 - 0,1 65,5 - 0,1 5,9 + 0,02 31,7 + 0,3 Hoeilaart Huldenberg 75,5 + 1,4 72,0 + 1,0 4,9 + 0,64 31,1 + 0,4 Linkebeek 70,8 + 5,3 65,7 +5,4 7,3 + 0,02 43,4 - 1,1 Overijse 64,8 + 0,9 61,1 + 0,5 5,8 + 0,64 42,4 -0,6 Sint-Genesius-Rode 67,2 + 0,3 63,0 +0 6,4 + 0,44 37,7 - 0,8 Tervuren 63,4 + 0,8 60,0 +0,4 5,5 + 0,61 29,7 - 2,2 Bron: Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming (WAV), Arvastat
II.2.2.2.4. Werkzaamheidsgraad De werkzaamheidsgraad is het aantal werkenden ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (18-65 jaar). De werkzaamheidsgraad bedraagt 65,5 in Hoeilaart in 2004.
II.2.2.2.5. Werkgelegenheidsgraad De werkgelegenheid is het aantal jobs of arbeidsplaatsen voor de bevolking in de eigen gemeente. De totale werkgelegenheid bestaat uit de loontrekkende werkgelegenheid, de zelfstandige werkgelegenheid, en de jobs van de vergoede en niet-vergoede helpers. Dit wil echter niet zeggen dat de bevolking van deze gemeente effectief aan het werk is in de eigen gemeente. Het werkaanbod in de gemeente is niet altijd afgestemd op de scholingsgraad, beroepskeuze, enz. van de aanwezige bevolking. De werkgelegenheidsgraad geeft de verhouding tussen het aantal jobs en het aantal inwoners op arbeidsleeftijd. De werkgelegenheidsgraad bedraagt in Hoeilaart 31,7% in 2003.
Tabel: werkgelegenheid, waarvan jobs in loondienst, zelfstandigen in hoofdberoep en aanwezigheidsindex per hoofdsector, in 2003 Totaal aantal jobs
Vlaams Gewest Prov. VlaamsBrabant Arr. Halle Vilvoorde Hoeilaart
Jobs in loondienst
2.388.913
1.989638
1,00
330.605
1,00
68.670
392.928
328.315
0,96
0,76
0,57
1,31
0,91
56.470
1,00
8.143
231.317
194.252
1,05
0,75
0,62
1,73
0,65
32.544
1,06
4.521
1.927
1.149
0,36
1,05
0,12
0,50
0,38
686
1,29
92
Aanwezig - heids - index
Tertiaire sector Aanwezig - heids - index 1,00
Quartaire sector Aanwezig - heids - index 1,00
Totaal aantal helpers in hoofdberoep
Primaire sector Aanwezig - heids - index 1,00
Totaal aan jobs in loon -dienst
Secundaire sector Aanwezig - heids - index 1,00
Zelfstandigen in hoofdberoep totaal aantal Aanwezig zelfstandi-heids gen in -index hoofdberoep
Bron: Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming (WAV)
24
In bovenstaande tabel duidt de aanwezigheidsindex aan in hoeverre de werkgelegenheid er sterk of minder sterk aanwezig is in vergelijking met gemiddeld Vlaanderen. Daartoe wordt de verhouding tussen enerzijds het aantal arbeidsplaatsen in deze regio en anderzijds het totaal aantal personen op arbeidsleeftijd in die regio vergeleken met dezelfde verhouding voor het Vlaams Gewest. Deze aanwezigheidsindex kan als volgt worden geïnterpreteerd. Ligt de waarde <1, dan ligt het aantal arbeidsplaatsen in de betrokken regio lager dan gemiddeld in Vlaanderen; m.a.w. de werkgelegenheid is in deze regio minder sterk aanwezig. Is de waarde =1 dan is het aantal arbeidsplaatsen in de betrokken regio gelijk aan het gemiddelde in Vlaanderen; m.a.w. de regio kent een normale aanwezigheid van de werkgelegenheid. Is de waarde tenslotte >1, dan is het aantal arbeidsplaatsen in de betrokken regio groter dan gemiddeld in Vlaanderen; m.a.w. de werkgelegenheid is in deze regio sterker aanwezig. De aanwezigheidsindex kan tevens verfijnd worden naar sector. Ze geeft weer hoe de werkgelegenheid in de betrokken sector van de regio ‘aanwezig’ is in vergelijking met Vlaanderen. De primaire (hoofd)sector omvat de landbouw en de visserij, de secundaire (hoofd)sector de industrie, de nutssector en de bouw, de tertiaire (hoofd)sector de handel, de horeca, het vervoer en de bedrijfsdiensten, en de quartaire (hoofd)sector de publieke diensten zoals de overheid, het onderwijs en de gezondheidszorg.
II.2.2.3.
Werkloosheid
II.2.2.3.1. Werkloosheidsgraad De werkloosheidsgraad is het aandeel werklozen in de beroepsbevolking (= niet-werkende werkzoekenden/beroepsbevolking). De werkloosheidsgraad is gelijk aan het aantal op het einde van de maand ingeschreven niet-werkende werkzoekenden jonger dan 65 jaar in % van de beroepsbevolking jonger dan 65 jaar. De werkloosheidsgraad bedraagt in Hoeilaart in 2004 5,9, wat lager is dan in het arrondissement, de provincie en Vlaanderen. De werkloosheidsgraad is in Hoeilaart wel toegenomen van 4,4 in 1999 naar 5,9 in 2004.
II.2.2.3.2. Jonge werklozen Hoeilaart heeft 20 uitkeringsgerechtigd volledig werklozen jonger dan 25 jaar in 2004 (0,20% t.o.v. totaal aantal inwoners). Dit percentage ligt lager dan het Vlaams Gewest (0,44%), de Provincie Vlaams-Brabant (0,32%) en het arrondissement Halle-Vilvoorde (0,29%). We zien ook dat het percentage uitkeringsgerechtigd volledig werklozen van 1999 tot 2004 gestegen is in het Vlaams Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant, het arrondissement Halle-Vilvoorde, Hoeilaart en de omliggende gemeenten.
25
Tabel: uitkeringsgerechtigde volledig werklozen (UVW) jonger dan 25 jaar (aantal en %) 1999 2000 2001 2002 Vlaams Gewest 23.824 18.309 17.929 22.680 % tov aantal inwoners 0,31 0,30 0,38 Prov. Vlaams-Brabant 2.547 2.080 1.927 2.676 % tov aantal inwoners 0,20 0,19 0,26 Arr. Halle-Vilvoorde 1.212 996 913 1.401 % tov aantal inwoners 0,18 0,16 0,25 8 15 10 14 Hoeilaart % tov aantal inwoners 0,15 0,10 0,14 Huldenberg 14 10 10 13 % tov aantal inwoners 0,11 0,11 0,14 Linkebeek 9 6 12 10 % tov aantal inwoners 0,13 0,25 0,21 Overijse 26 20 21 31 % tov aantal inwoners 0,08 0,09 0,13 Sint-Genesius-Rode 36 28 22 24 % tov aantal inwoners 0,16 0,12 0,13 Tervuren 17 11 21 32 % tov aantal inwoners 0,05 0,10 0,16 Bron: APS
2003 27.792 0,46 3.297 0,32 1.609 0,28 16 0,16 17 0,19 11 0,23 36 0,15 34 0,19 24 0,12
2004 26.583 0,44 3.277 0,32 1.639 0,29 20 0,20 20 0,22 11 0,23 39 0,16 32 0,18 27 0,13
II.2.2.3.3. Langdurige werklozen Er zijn in Hoeilaart 70 langdurig uitkeringsgerechtigd volledig werklozen in 2004 (0,70% van het totaal aantal inwoners). Dit percentage ligt lager dan het Vlaams Gewest (1,25%), de Provincie Vlaams-Brabant (0,85%) en het arrondissement Halle-Vilvoorde (0,83%). Ook het percentage langdurig uitkeringsgerechtigd volledig werklozen is van 1999-2004 gestegen in het Vlaams Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant, het arrondissement, Hoeilaart en enkele omliggende gemeenten (behalve Linkebeek en Sint-Genesius-Rode).
Tabel: aantal langdurig uitkeringsgerechtigd volledig werklozen (UVW) (aantal en %) 1999 2000 2001 2002 Vlaams Gewest 81.329 65.959 53.757 54.195 % tov aantal inwoners 1,11 0,90 0,91 Prov. Vlaams-Brabant 8.791 6.916 5.670 5.748 % tov aantal inwoners 0,68 0,56 0,56 Arr. Halle-Vilvoorde 4.555 3.561 2.950 3.169 % tov aantal inwoners 0,64 0,53 0,56 70 61 45 46 Hoeilaart % tov aantal inwoners 0,62 0,46 0,46 Huldenberg 14 10 10 13 % tov aantal inwoners 0,11 0,11 0,14 Linkebeek 59 50 41 49 % tov aantal inwoners 1,05 0,86 1,02 Overijse 176 135 117 136 % tov aantal inwoners 0,57 0,49 0,57 Sint-Genesius-Rode 212 166 112 100 % tov aantal inwoners 0,92 0,63 0,56 Tervuren 112 90 85 82 % tov aantal inwoners 0,45 0,42 0,41 Bron: APS
2003 65.387 1,09 7.488 0,73 4.019 0,71 70 0,69 17 0,19 48 1,00 150 0,63 127 0,71 95 0,47
2004 75.188 1,25 8.799 0,85 4.724 0,83 70 0,70 20 0,22 47 0,99 164 0,68 140 0,78 118 0,56
26
II.2.3.
Huisvesting en woonsituatie
II.2.3.1.
De woonmogelijkheden
Tabel: woningtype (in 2001, %) Eengezinswoning Half Rijopen woning bebouwing Vlaams Gewest 79,5 36,1 20,4 22,6 Prov. Vlaams-Brabant 83,0 42,4 21,1 19,3 Arr. Halle – Vilvoorde 82,3 36,6 24,0 21,5 86,2 59,4 17,0 9,6 Hoeilaart Huldenberg 94,1 75,8 14,1 3,9 Linkebeek 79,2 29,5 26,7 22,9 Overijse 91,4 70,4 14,0 6,9 Sint-Genesius-Rode 88,3 51,9 21,7 14,5 Tervuren 86,1 47,0 20,3 18,6 Bron: FOD Economie– Sociaal economische enquête 2001 Totaal eengezinswoning
Alleenstaande woning
Appartement, Type studio, eengezinskamer woning onbekend 0,38 20,0 0,21 16,4 0,21 17,2 0,16 13,4 0,25 5,0 0,11 20,1 0,12 8,1 0,15 11,4 0,15 13,7
Caravan, chalet, woonwagen
Andere types
0,11 0,11 0,08 0,03 0,25 0,06 0,04 0,03 0,03
0,42 0,49 0,46 0,32 0,65 0,61 0,46 0,22 0,21
In Hoeilaart vinden we vooral eengezinswoningen terug. 86,2% van de woningen zijn eengezinswoningen.
II.2.3.2.
Comfort van de woningen
Tabel: woningcomfort 2001 Woningaantal
% met groot % middelmatig % klein comfort % zonder klein comfort comfort comfort Vlaams Gewest 2.348.025 56,0 14,0 25,0 4,9 Prov. Vlaams-Brabant 395.235 63,5 14,1 17,7 4,7 Arr. Halle - Vilvoorde 214.814 63,7 13,5 18,2 4,6 3.762 70,1 14,3 12,0 3,6 Hoeilaart Bron: Nationaal Instituut oor de Statistiek (via ecodata), FOD Economie - Sociaal economische enquête 2001, Provincie Vlaams-Brabant
Bij woningen zonder klein comfort ontbreekt één of beide van de volgende comfortkenmerken: WC met waterspoeling en badkamer. Woningen met klein comfort hebben een badkamer en WC. Woningen met middelmatig comfort zijn de woningen met badkamer, WC en centrale verwarming. Woningen met groot comfort zijn de woningen uitgerust met badkamer, WC, centrale verwarming, een keuken van 4 m2 of een geïntegreerde keuken, een telefoon of GSM en een auto.
Tabel: comfortelementen 2001 % met auto
% met GSM
% met internet
Oppervlakte per inwoner in m2 33,4 35,5 34,4 36,2
Vlaams Gewest 79,3 nb nb Prov. Vlaams-Brabant 81,9 65,6 31,2 Arr. Halle – Vilvoorde 82,5 66,9 31,0 83,4 67,7 36,4 Hoeilaart Nb: niet beschikbaar op dit moment Bron: Nationaal Instituut voor de Statistiek (via Ecodata), FOD Economie – Sociaal-economische enquête 2001, Provincie Vlaams-Brabant
Het bezit van een auto, een GSM en een internetaansluiting worden ook als comfortelementen aanzien in de sociaal-economische enquête (SEE) van 2001.
27
II.2.3.3.
De prijzen van woonhuizen
Tabel: verkopen (openbare en uit de hand) van woonhuizen en appartementen, gemiddelde koopprijs in euro, in 2004 Grote woning Kleine en middelgrote Appartementen woning Vlaams Gewest 295.092 109.897 128.702 Prov. Vlaams-Brabant 306.905 127.126 125.033 Arr. Halle – Vilvoorde 316.922 132.291 124.431 305.595 124.206 142.679 Hoeilaart Huldenberg 276.008 140.301 179.750 Linkebeek 309.924 169.068 120.030 Overijse 345.705 154.462 176.482 Sint-Genesius-Rode 466.717 146.612 179.521 Tervuren 415.042 158.294 99.025 Bron: APS
Grote woningen zijn herenhuizen, villa's, bungalows, landhuizen en landbouwerswoningen. In Hoeilaart bedraagt de gemiddelde koopprijs van grote woningen 305.595 euro in 2004. Kleine en middelgrote woningen zijn arbeiders- of werkmanswoningen, bediendewoningen, renteniers- en burgerhuizen. De gemiddelde koopprijs van kleine en middelgrote woningen bedraagt 124.206 euro in Hoeilaart in 2004. Daarnaast bedraagt de gemiddelde koopprijs van appartementen 142.679 terug in Hoeilaart in 2004.
Tabel: verkopen (openbare en uit de hand) van grote woningen, gemiddelde koopprijs in euro, evolutie 2000-2004 2000 2004 Evolutie 2000-2004 Vlaams Gewest 262.733 295.092 + 32.359 Prov. Vlaams-Brabant 281.041 306.905 + 25.864 Arr. Halle – Vilvoorde 289.556 316.922 + 27.366 245.042 305.595 + 60.553 Hoeilaart Huldenberg 115.318 276.008 + 35.400 Linkebeek 244.736 309.924 + 65.188 Overijse 299.349 345.705 + 46.356 Sint-Genesius-Rode 364.006 466.717 + 102.711 Tervuren 365.202 415.042 + 49.840 Bron: APS
Tabel: verkopen (openbare en uit de hand) van kleine en middelgrote woningen, gemiddelde koopprijs in euro, evolutie 2000-2004 2000 2004 Evolutie 2000-2004 Vlaams Gewest 84.771 109.897 + 25.126 Prov. Vlaams-Brabant 101.636 127.126 + 25.490 Arr. Halle – Vilvoorde 106.751 132.291 + 25.540 114.487 124.206 + 9.719 Hoeilaart Huldenberg 115.318 140.301 + 24.983 Linkebeek 125.988 169.068 + 43.080 Overijse 124.153 154.462 + 30.309 Sint-Genesius-Rode 84.771 146.612 + 61.841 Tervuren 116.174 158.294 + 42.120 Bron: APS
28
Tabel: verkopen (openbare en uit de hand) van appartementen, gemiddelde koopprijs in euro, evolutie 2000-2004 2000 2004 Evolutie 2000-2004 Vlaams Gewest 92.981 128.702 + 35.721 Prov. Vlaams-Brabant 85.648 125.033 + 39.385 Arr. Halle – Vilvoorde 90.414 124.431 + 34.017 84.283 142.679 + 58.396 Hoeilaart Huldenberg 57.945 179.750 + 121.805 Linkebeek 67.263 120.030 + 52.767 Overijse 117.726 176.482 + 58.756 Sint-Genesius-Rode 92.981 179.521 + 86.540 Tervuren 83.168 99.025 + 15.857 Bron: APS
II.2.3.4.
De sociale huisvesting
Op 31/12/2006 waren er in Hoeilaart 58 huurhuizen en 114 huurappartementen (Bron: Gemeente Hoeilaart).
II.2.4.
Kansarmoede en kwetsbare groepen
II.2.4.1.
Leefloontrekkers
Sinds1 oktober 2002 is de ‘Wet betreffende het recht op maatschappelijk integratie’, beter bekend als de ‘leefloonwet’ van toepassing (wet van 26 mei 2002, B.S., 31 juli 2002). Deze wet vervangt de wet van 1974 inzake het bestaansminimum. Hoeilaart telt 27 leefloontrekkers in 2004. Tabel: aantal begunstigde leeflontrekkers, in 2004 Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Bron: APS
II.2.4.2.
Aantal 23.779 2.543 1.272 27 12 10 29 31 51
% tov totaal aantal inwoners 0,39 0,25 0,22 0,27 0,13 0,21 0,12 0,17 0,25
WIGW’s
W.I.G.W. is een afkorting die staat voor ‘weduwen, invaliden, gepensioneerden en wezen’. Het W.I.G.W.statuut geeft recht op een verhoogde financiële tussenkomst van het ziekenfonds bij bijv. hospitalisatie, medicatie, enz. In 2004 zijn er 632 WIGW’s in Hoeilaart.
29
Tabel: aantal WIGW’s, in 2004 Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Bron: APS
Aantal 486.213 66.018 32.678 632 637 180 1.073 634 804
% t.o.v. totale bevolking 8,08 6,39 5,75 6,33 7,04 3,77 4,48 3,54 3,92
30
II.3.
Omgevingsanalyse individuele sociale hulpverlening
Individuele sociale hulpverlening is een belangrijke taak van het OCMW, maar ook van het Centrum Algemeen Welzijnswerk, het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg en de ziekenfondsen. In dit hoofdstuk beperken we ons tot de bespreking van enkele algemene cijfergegevens, de actoren en hun aanbod. Het spreekt voor zich dat er nog vele andere actoren diensten aanbieden omtrent individuele sociale hulpverlening, maar dit zou ons te ver doen uitweiden.
II.3.1.
Algemene cijfergegevens 2
Kinderen geboren in een kansarm gezin Dit percentage ligt lager to.v. het arrondissement Halle-Vilvoorde, de Provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest. Aantal vreemdelingen Er zijn meer vreemdelingen en SIF-vreemdelingen in Hoeilaart dan in het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie en het Vlaamse Gewest. Om een indicatie te hebben van de groep niet-Belgen met een laag inkomen werd in functie van het Sociaal Impulsfonds (SIF) een indicator ontworpen (SIF-vreemdelingen) waarbij de nationaliteiten uit de landen met een laag inkomen (laag BNP per hoofd) en de EU-immigratielanden (Spanje, Portugal, Griekenland, Italië) samen worden genomen. Dit betekent natuurlijk niet dat alle opgenomen niet-Belgen een laag inkomen zullen hebben, het gaat zeker niet om een individuele beoordeling. Werkloosheid De werkloosheidsgraad in Hoeilaart ligt lager dan in het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie en het Vlaamse Gewest, maar is de laatste jaren wel gestegen. Hoeilaart heeft een lager percentage uitkeringsgerechtigd volledig werklozen jonger dan 25 jaar to.v. het arrondissement Halle-Vilvoorde, de Provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest. Het percentage is wel gestegen t.o.v. 1999. Hoeilaart heeft een lager percentage langdurig uitkeringsgerechtigd volledig werklozen to.v. het arrondissement Halle-Vilvoorde, de Provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest. Ook hier is het percentage gestegen t.o.v. 1999. De prijzen van woonhuizen Zowel de koop- als huurprijzen stijgen in Hoeilaart. De sociale huisvesting Er is nood aan meer sociale huisvesting. Leefloontrekkers Hoeilaart telt 32 leefloontrekkers in 2006. Armoede bij de oudere bevolking Het gebruik van enkele uitkeringen, namelijk leefloon, inkomensgarantie voor ouderen en tegemoetkoming hulp aan bejaarden, kan een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van ‘arme’ ouderen of ouderen met een verminderde zelfredzaamheid. Toch is enige voorzichtigheid hier op zijn plaats. Bij een hoog aandeel ouderen dat gebruik maakt van een uitkering is het immers ook mogelijk dat zij goed op de hoogte zijn gebracht van het bestaan van deze uitkeringen (bijv. door een sociale dienst of organisatie).
2
Hoofdstuk 1: algemene omgevingsanalyse
31
Het aantal oudere leefloners blijft voorlopig beperkt, zoals je in onderstaande tabel kan zien. Tabel: oudere leefloners, ouderen met een GI of IGO en begunstigden hulp aan bejaarden Leefloners 2004 GI of IGO 2004 THB 2005 60+ Totaal % op oudere bevolking Aantal % op oudere bevolking Vlaams Gewest 2.754 56.568 5,4 74.847 7,0 Vlaams-Brabant 316 7.259 4,1 8.506 4,7 Arr. Halle-Vilvoorde 170 3.285 3,3 3.528 3,5 <5 73 4,4 58 3,5 Hoeilaart Bron: leefloners: POD maatschappelijk integratie/ gewaarborgd inkomen en inkomensgarantie: FOD sociale zekerheid, via APS, portaal lokale statistieken/THB: APS, portaal lokale statistieken/Provincie Vlaams-Brabant
Ouderen (65+) die over niet voldoende bestaansmiddelen beschikken kunnen beroep doen op een inkomensgarantie voor ouderen (IGO). De IGO vervangt sinds 2001 het gewaarborgd inkomen voor bejaarden (GI), al blijft dit (indien gunstiger) behouden als verworven recht.
Ouderen (65+) met een verminderde zelfredzaamheid kunnen een tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THB) krijgen, analoog aan de integratietegemoetkoming voor gehandicapten.
Meer info en specifieke cijfers: hoofdstuk II.2: algemene omgevingsanalyse
32
II.3.2.
Het lokale aanbod
In onderstaande tekst wordt er eerst een overzicht gegeven van de belangrijkste taken van het OCMW voor wat betreft de individuele sociale hulpverlening. Vervolgens kijken we naar het aanbod van het CAW en het CGG Tenslotte bespreken we de taken van de ziekenfondsen.
II.3.2.1.
OCMW
II.3.2.1.1. Recht op maatschappelijke integratie 3 Vanaf 2 oktober 2002 is een nieuwe wet van toepassing namelijk de wet inzake het recht op maatschappelijke integratie van 26 mei 2002. Die wet vervangt de oude bestaansminimumwet van 1974. Het OCMW van elke gemeente heeft de opdracht het recht op maatschappelijke integratie te waarborgen aan de personen die over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken en die de voorwaarden van de wet vervullen. Er moet worden gestreefd naar een maximale integratie en participatie aan het maatschappelijk leven. Hiervoor beschikt het OCMW over drie belangrijke instrumenten: de tewerkstelling, een leefloon en een geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie, al dan niet gecombineerd.
II.3.2.1.2. Andere financiële steun Bij financiële moeilijkheden kunnen verschillende vormen van hulpverlening geboden worden. Aan elke financiële tussenkomst gaat een sociaal onderzoek vooraf. In onderstaande tekst bespreken we enkele toelagen en voorschotten. In 2006 waren er 97 dossiers inzake financiële tussenkomst door het OCMW en 38 dossiers inzake financiële hulpverlening aan en opvang van asielzoekers. 4
II.3.2.1.2.1 Toelagen 1) Huurtoelage en huurwaarborg Huurtoelage OCMW De huurprijzen op de private huurmarkt zijn enorm hoog. Voor mensen met een gemiddeld, laat staan een laag inkomen, wordt het steeds moeilijker om een degelijke woning te huren aan een redelijke prijs. Heel wat OCMW-cliënten stellen aan het OCMW de vraag of het OCMW niet een gedeelte van de huur kan ten laste nemen. Wanneer een cliënt de huishuur van zijn woning door omstandigheden moeilijk kan betalen, kan het OCMW beslissen om tijdelijk een tussenkomst te verlenen. De toekenning van de huurtoelage wordt voorafgegaan door een sociaal onderzoek. 5 Het OCMW baseert zich bij het toekennen van een huurtoelage op een eigen reglement, waarbij de huurprijs en de inkomsten vergeleken worden. Er wordt als basisregel gesteld dat de kosten voor huisvesting ongeveer 1/3 mogen bedragen van de inkomsten. In de praktijk valt dit echter nog maar zelden voor, gezien de huurprijzen in de rand van Vlaams-Brabant de laatste decennia enorm zijn toegenomen.
3
www.mi-is.be Jaarverslag OCMW Hoeilaart 2006 5 www.vvsg.be 4
33
In 2006 werd er een enquête uitgevoerd, waarbij o.m. werd nagegaan in welke mate er een stijging of daling te zien was bij de tussenkomsten van het OCMW in de huur. Tabel: stijging of daling van het aantal dossiers toekenning huurtoelage bij OCMW’s en CAW’s, in 2006 Stijging sinds 2001 Oost-Vlaanderen Limburg West-Vlaanderen Antwerpen Tussenkomst huur 35,5% Bron: Enquête – Tom Dehaene - 2007
69,9%
2,1%
-25,6%
Vlaams-Brabant 3,3%
Van 2001 tot 2006 is er dus een stijging op te merken in Vlaams-Brabant van 3,3%. In vergelijking met OostVlaanderen en Limburg ligt dit percentage opmerkelijk lager.
Ook het OCMW van Hoeilaart merkt dat het aantal dossiers stijgt. Het is echter niet vanzelfspekend om aan elke vraag naar een tussenkomst te beantwoorden, aangezien men verschillende knelpunten ervaart: 6 Een eerste knelpunt is dat het geven van een huurtoelage bijzonder duur is. Om de huur voor de cliënt echt betaalbaar te houden, zou het OCMW per cliënt maandelijks al gauw 150 à 250 euro of zelfs meer moeten bijpassen. Wanneer men dit moet doen voor alle cliënten die op de private markt huren, wordt het systeem al snel onbetaalbaar voor het OCMW. Een tweede knelpunt is dat het OCMW enkel een huurtoelage kan geven voor woningen die voldoen aan de nodige kwaliteitsvereisten. Het kan immers niet de bedoeling zijn dat het OCMW verhuurders van slechte woningen financieel ondersteunt. Het OCMW is echter niet uitgerust om kwaliteitscontroles te doen van het betrokken pand. Bovendien kosten dergelijke controles teveel tijd. Een huurder moet snel kunnen beslissen en kan niet wachten op de beslissing van het OCMW over een eventuele bijpas in de huur. Tegen dan is de woning al lang verhuurd aan een andere kandidaat-huurder. Tenslotte heeft een huurtoelage als mogelijk effect dat verhuurders hun huurprijs gaan verhogen. Een huurtoelage werkt dan ontwrichtend op de lokale huurmarkt en daar zijn alle huurders, in het bijzonder de huurders met een laag inkomen, de dupe van.
Ondanks deze knelpunten kent het OCMW van Hoeilaart regelmatig tussenkomsten in de huur toe. In die gevallen dat het OCMW geen steun kan verlenen, gaat het wel na of de cliënt in aanmerking komt voor de Vlaamse huurtoelage en installatiepremie en begeleidt het hem bij de vraag.
Vlaamse huurtoelage en installatiepremie De Vlaamse huurtoelage en installatiepremie bestaat uit een éénmalige installatiepremie en een maandelijkse huurtoelage voor personen die van een ongezonde naar een gezonde woning verhuizen. Zowel de aanvrager als de woning dienen aan een aantal voorwaarden te voldoen. Een dakloze die minstens zes maanden over geen vaste verblijfplaats beschikt en een gezonde woning in huur neemt, komt in principe in aanmerking voor het bekomen van een Vlaamse huurtoelage en installatiepremie tenminste wanneer ook alle overige voorwaarden zijn voldaan. 7 Gemiddeld wordt per begunstigde een huursubsidie van 117 euro uitbetaald in de private sector en 63 euro in de sociale sector. Tussen 1996 en 2004 ontvingen 18.952 begunstigden in totaal bijna 60 miljoen euro. 8 Tabel: tegemoetkomingen en aantal begunstigden voor huursubsidie en installatiepremie in Vlaanderen, van 2000 tot 2004 2004 2003 2002 2001 2000 Aantal begunstigden 2.184 2.174 2.054 1.812 2.408 Totaal bedrag in euro 8.941.274,5 8.731.367,0 7.959.788,0 7.163.373,1 7.671.120,0 Bron: APS
6
www.vvsg.be www.vvsg.be 8 Vrind 2006 – Vlaamse Regionale Indicatoren 7
34
Huurwaarborg Inhoud OCMW’s helpen regelmatig personen bij het vinden van een woning die ze anders niet zouden kunnen bekomen, gelet op hun geringe financiële middelen: namelijk door een dienstverlening in de vorm van een huurwaarborg. 9 Moeilijkheid die men ondervindt is het feit dat heel wat eigenaars de voorkeur geven aan huurders die niet hoeven af te hangen van een OCMW. Daardoor zal een OCMW dikwijls overwegen om de huurwaarborg als voorschot toe te kennen aan betrokkenen. Zo kan men de huurwaarborg betalen als ‘gewone’ huurder, zodat deze laatste zonder verwijzing naar een OCMW de borg kan stellen net als een ‘gewone’ huurder.
Dit voorschot is evenwel slechts één van de mogelijkheden om deze huurwaarborg toe te kennen. De OCMW's hebben drie mogelijkheden om cliënten te ondersteunen bij het betalen van de huurwaarborg:10 •
• •
het OCMW levert een waarborgbrief af aan de verhuurder. Dit betekent dat de verhuurder geen geldelijke huurwaarborg ontvangt, maar van het OCMW wel de schriftelijke zekerheid krijgt dat het OCMW de waarborg zal betalen indien na het aflopen van de huurovereenkomst blijkt dat de verhuurder aanspraak kan maken op een deel van de waarborg (door schade, achterstallige huur). het OCMW kan voor dergelijke borgstelling ook beroep doen op de diensten van een bank. In dat geval wordt een bankwaarborg afgeleverd. het OCMW stort het bedrag van de huurwaarborg op een geblokkeerde rekening op naam van de huurder (conform de woninghuurwet) .
Het OCMW moet trouwens ook voor iedere huurwaarborg, rekeninghoudend met de draagkracht van de betrokken persoon, de modaliteiten van een terugbetalingsplan vastleggen. Wanneer het OCMW van oordeel is dat de cliënt niet in de mogelijkheid verkeert om de huurwaarborg terug te betalen, kan het OCMW afwijken van deze verplichting. Voor cliënten die een sociale huurwoning huren, dient de hulpverlening van het OCMW afgestemd te zijn op de sociale huurwet.
Cijfergegevens Uit een persmededeling van 23 maart 2004 van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten blijkt dat liefst 13.000 Vlaamse huurders jaarlijks gebruik maken van de hulp van een OCMW bij het betalen van een huurwaarborg. Gemeenten tot 50.000 inwoners geven gemiddeld aan 15 op 10.000 inwoners een ondersteuning bij de betaling van de huurwaarborg. In absolute cijfers betekent dit bijvoorbeeld dat het OCMW van Puurs jaarlijks 23 huurwaarborgen aflevert, Dilsem-Stokkem 25 en Balen 33. In voorsteden met meer dan 50.000 inwoners loopt dit al gauw op tot meer dan 25 inwoners op 10.000. Zo bezorgde het OCMW van Kortrijk in 2003 aan 332 mensen een huurwaarborgregeling, Leuven aan 378 huurders, Mechelen aan 199 huurders. 11 In Hoeilaart werden 9 huurwaarborgen (waarborgbrieven) toegekend in 2005. 12 De OCMW's krijgen een beperkte federale toelage voor het verlenen van huurwaarborgen. De OCMW's kunnen een toelage krijgen voor de kosten van het samenstellen van een huurwaarborg. Het gaat om een bedrag van 25 euro per huurwaarborg, mits deze voldoet aan enkele voorwaarden.
9
www.mi-is.be Koninklijk besluit van 18 juni 2004 houdende toekenning van een toelage voor het jaar 2005 aan de openbare centra voor maatschappelijk welzijn voor de kosten voor het samenstellen van huurwaarborgen ten gunste van personen die ze niet kunnen betalen 11 Wetsvoorstel tot instelling van een huurwaarborgfonds – 14 juli 2005 12 www.vvsg.be - document huurwaarborgen 10
35
Op te merken valt dat deze toelage slechts een druppel op een hete plaat betekent: zo kon Hoeilaart voor het jaar 2005 rekenen op een toelage van 150,00 €, terwijl het totaal van de toegekende huurwaarborgen 9.882,22 € bedroeg!
2) Verwarmingstoelage Onder bepaalde voorwaarden kan men beroep doen op de verwarmingstoelage van de federale regering of het OCMW. De verwarmingstoelage van het OCMW is vooral bedoeld voor éénoudergezinnen en enkel in de wintermaanden. De verwarmingstoelage van de federale regering wordt toegekend via het ‘Sociaal Verwarmingsfonds’; Deze toelage komt voor een deel tussen in de betaling van de stookoliefactuur van personen die zich in een moeilijke situatie bevinden. Het is enkel actief van 1 september tot 30 april van elk jaar. Tijdens het eerste werkingsjaar heeft het Sociaal Verwarmingsfonds 80.000 gezinnen uit de kou gehaald door hen een verwarmingstoelage toe te kennen. In totaal stelde het Sociaal Verwarmingsfonds tussen 1 september 2005 en 30 april 2006 reeds een voorlopig bedrag van 10.788.895,01€ ter beschikking. 13
3) Mantelzorgtoelage Thuis kunnen zijn en blijven is de wens van de meeste mensen, zeker als men zorgbehoevend is. Wie afhankelijk wordt van anderen door ziekte, handicap of ouderdom, verlangt meestal in het vertrouwde milieu te worden verzorgd. Vaak zullen mensen die zorg nodig hebben in eerste instantie terugvallen op hun eigen gezin en hun familie (het natuurlijk zorgmilieu). De meerwaarde van thuis te kunnen zijn, zit vaak in veel kleine, maar heel belangrijke dingen: zichzelf kunnen zijn, eigen levensritme bepalen, eigen cultuur ontwikkelen, kunnen deelnemen aan het gezinsleven, zich veilig en geborgen voelen, … Een mantelzorger is een persoon die op geregelde basis en op een niet-beroepsmatige wijze aanvullende, bovennormale zorg verleent aan een zorgbehoevende persoon uit zijn omgeving vanuit de sociale/affectieve relatie die hij met deze persoon heeft. Mantelzorgers kunnen zowel partners, ouders, familieleden, kinderen, buren als vrienden zijn. 14
Onder bepaalde voorwaarden kan een mantelzorger een toelage ontvangen via het OCMW of de zorgverzekering: De mantelzorgtoelage van het OCMW Het OCMW van Hoeilaart kent onder bepaalde voorwaarden een mantelzorgtoelage toe aan personen die (als vrijwilliger, vriend, kennis of familielid) hulp bieden aan een zorgbehoevende oudere, een niet-terminale chronische zieke of een terminale palliatieve patiënt die thuis verzorging geniet. Deze mantelzorgtoelage wordt echter niet toegekend wanneer de zorgbehoevende persoon al een dergelijke toelage geniet in het kader van de Vlaamse Zorgverzekering. Daardoor heeft het OCMW van Hoeilaart de laatste 4 à 5 jaar geen aanvragen meer ontvangen en bijgevolg geen toelage meer toegekend. Indien er toch een aanvraag toekomt bij het OCMW, gaat men de zorgverzekering voor die persoon in orde brengen. Op die manier kan men de toelage i.h.k. van de zorgverzekering aanvragen. De toelage van de zorgverzekering ter ondersteuning van de mantelzorg De Vlaamse Zorgverzekering betaalt zorgbehoevenden de kosten voor niet-medische zorg (deels) terug. Iedereen ouder dan 25 jaar is verplicht om bij een zorgkas aan te sluiten. Eind 2004 waren er bijna 150.000 dossiers. Een groei van bijna 20% t.o.v. het vorige jaar o.a. te wijten aan een uitbreiding van het aantal mogelijke rechthebbenden. De lopende dossiers voor residentiële zorg (+40%) zijn sneller gestegen dan deze voor mantel- en thuiszorg (+6,2%). De meeste lopende dossiers voor residentiële zorg 13 14
www.verwarmingsfonds.be Gids in de thuiszorg – www.mantelzorglijn.be
36
situeren zich in de leeftijdscategorie 80 tot 95 jaar. Voor mantel- en thuiszorg is dit de groep tussen 70 en 85 jaar. Indien men aanvragen opsplitst naar type maken mantel- en thuiszorg 2/3 uit van het totaal. De aanvragen voor residentiële zorg zijn slechts goed voor 1/3. 15 In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de begunstigden van de tegemoetkoming voor de mantelen thuiszorg in het kader van deze zorgverzekering. 16 Tabel: begunstigden toelage ter ondersteuning van de mantelzorg en thuiszorg i.h.k. van de zorgverzekering, in 2004 Aantal Per duizend inwoners Vlaams Gewest 85.262 14,2 Provincie Vlaams-Brabant 12.296 11,9 Arr. Halle-Vilvoorde 5.308 9,3 60 6,0 Hoeilaart Bron: APS, portaal lokale statistieken, Provincie Vlaams-Brabant
De cijfers op het gebied van mantelzorg en thuiszorg in Hoeilaart liggen nogal laag (6 op duizend inwoners) ten opzichte van het Vlaams gemiddelde (14,2 op duizend inwoners) en het gemiddelde van Vlaams-Brabant (11,9 per duizend inwoners). Uit gesprekken met bevoorrechte getuigen blijkt dat vele mensen de mantelzorgtoelage niet kennen, waardoor dit lage cijfer verklaard kan worden. Hieruit vloeit dan ook de vraag voort om de mantelzorgtoelage bekender te maken. In Hoeilaart kan bijna 70% van de senioren rekenen op een persoon binnen het gezin, familie- of kennissenkring voor het verstrekken van zorg. Indien dit niet zo is, heeft dit voornamelijk te maken met het veraf wonen van kinderen, het tijdsgebrek, het niet willen tot last zijn. 17
De bedoeling van de mantelzorgtoelage is uiteraard de mantelzorger te ondersteunen. Er zijn natuurlijk nog andere vormen van ondersteuning: o.a. door zeer gerichte soms tijdelijke en betaalbare dag- en/of nachtopvangmogelijkheden, oppas aan huis, tijdelijk uit huis (dagverzorgingscentra en kortverblijf) en bij dit laatste is ook de mogelijkheid om er te geraken (vervoer) belangrijk (Meer info: hoofdstuk wonen voor bejaarden).
II.3.2.1.2.2 Voorschotten Het OCMW kan cliënten tijdelijk ondersteunen door voorschotten toe te kennen in noodsituaties. Bijv. voorschotten op sociale vergoedingen (pensioen, inkomensgarantie voor ouderen, werkloosheidsvergoeding, …), onderhoudsgelden voor kinderen, enz. Via een sociaal onderzoek wordt nagegaan of de cliënt recht heeft op het voorschot. In 2006 waren er 10 dossiers inzake voorschotten op sociale uitkeringen (pensioen, werkloosheidsvergoeding, kinderbijslag, enz.) Er waren in 2006 geen dossiers inzake voorschotten op onderhoudsgelden. 18
15
Vrind 2006 – Vlaamse Regionale Indicatoren Omgevingsanalyse Provincie Vlaams-Brabant 17 Seniorenbehoefteonderzoek april 2005 18 Jaarverslag OCMW 2006 16
37
II.3.2.1.3. Het recht op een minimale en ononderbroken levering van elektriciteit, gas en water Iedereen heeft recht op een minimale en ononderbroken levering van elektriciteit, gas en water voor huishoudelijk gebruik, om volgens de geldende levensstandaard, menswaardig te kunnen leven (decreet 20 december 1996). Inwoners van Hoeilaart die het moeilijk hebben om hun kosten voor elektriciteit, gas of water te betalen, kunnen bij het OCMW terecht. Als de cliënt zijn energierekeningen niet kan betalen, zal hij door het OCMW uitgenodigd worden op de Lokale Adviescommissie. In de OCMW’s van alle Vlaamse gemeenten bestaat er een Lokale Adviescommissie. In deze commissie zetelen het OCMW, de energie- en waterleverancier en eventueel een erkende schuldbemiddelaar. De klant kan er zijn dossier persoonlijk verdedigen of zich laten bijstaan door een raadsman of vertrouwenspersoon. In de Lokale Adviescommissie bespreekt men de situatie van afnemers waarvan de netwerkbeheerder gevraagd heeft om de elektriciteit- en aardgastoevoer of minimale levering van elektriciteit op 6 ampère volledig stop te zetten. Het OCMW verdedigt in deze commissie de belangen van de afnemer. Ook de afnemer mag zich dus komen verdedigen. Elektriciteit, gas of water mogen alleen in hoogst uitzonderlijke gevallen worden afgesloten indien de veiligheid in het gedrang komt of bij onwil en fraude. Bovendien kan dit slechts na advies van de Lokale Adviescommissie. Uiteindelijk beslist de Lokale Adviescommissie dus over: - minimumlevering van elektriciteit; - heraansluiting van elektriciteit, gas en water; - afsluiting van de energietoevoer. De Lokale Adviescommissie is gehuisvest in de lokalen van het OCMW, J.B. Charlierlaan 78, tel.: 02 657 42 41. Er waren 102 dossiers in 2006. 19
II.3.2.1.4. Aanbod inzake betalingsproblemen en schuldoverlast II.3.2.1.4.1 Inleiding Schulden zijn niet per definitie een armoedeprobleem. Ook bij hoge inkomenscategorieën vinden we schulden terug, bijvoorbeeld bij het aangaan van een lening voor de aankoop van een huis. Wanneer het inkomen echter onvoldoende is om in de basisbehoeften te voorzien of wanneer men niet wenst achter te blijven op de anderen, rest vaak (slechts) de mogelijkheid om geld te lenen en dus schulden te maken. Schulden hoeven niet problematisch te zijn. Enkel wanneer de omvang van de schuldenlast overmatig wordt in verhouding tot het beschikbaar inkomen, spreken we van schuldoverlast. Hierbij kan het gaan om schulden die te maken hebben met het verkrijgen van een krediet (consumenten of hypothecair krediet) of om achterstallige betalingen (huurgelden, schulden voor gezondheidszorg, energieschulden, achterstallige belastingen). Schuldoverlast kan zowel gevolg als oorzaak van armoede zijn. Ook bestaan er naargelang van de bron verschillende soorten schulden: er zijn ‘overlevingsschulden’ waarbij kopen op krediet een noodzaak is, ‘aanpassingsschulden’ gemaakt door mensen die van de ene op de andere dag een lager inkomen krijgen door een of andere tegenslag in hun leven. Twee andere vormen hebben minder met armoede te maken: men maakt ‘compensatieschulden’ om zich iets extra te gunnen en ‘overbestedingschulden’ wanneer men bij een behoorlijk inkomen meer uitgeeft dan men verdient (De Greef, 1988 in: Brodala e.a., 1999). 20
II.3.2.1.4.2 Diensten OCMW Inwoners van Hoeilaart die betalingsproblemen ondervinden of een grote schuldenlast hebben kunnen beroep doen op het OCMW.
19
Jaarverslag OCMW 2006 Onderzoeksgroep Armoede en Sociale uitsluiting: basisgegevens Armoede en Sociale uitsluiting – Oase Universiteit Antwerpen – www.ua.ac.be 20
38
Het OCMW biedt verschillende vormen van hulpverlening aan omtrent deze problemen: Budgetbegeleiding Het OCMW kan een gezin of een individu begeleiden bij het beheer van het gezinsbudget. Bij budgetbegeleiding blijft de cliënt zijn inkomen zelfstandig beheren. De cliënt staat zelf in voor de betalingen en voor de tijdige verrichting ervan. Een maatschappelijk assistent begeleidt de cliënt bij het beheren van zijn inkomsten en uitgaven. Aantal dossiers in 2006: 22. 21 Budgetbeheer Bij budgetbeheer geeft de cliënt een schriftelijk volmacht aan het OCMW om zijn geld te beheren. Een maatschappelijk werker van het OCMW beheert het dossier en zorgt er dus voor dat de huur en vaste kosten maandelijks tijdig worden betaald. Er wordt voor gezorgd dat de cliënt leefgeld heeft voor dagelijkse kosten zoals voeding, kleding, enz. en eventuele schuldeisers worden betaald. Aantal dossiers in 2006: 13. 22 Schuldbemiddeling Het OCMW is erkend als dienst voor schuldbemiddeling en kan hiervoor beroep doen op een jurist. Bij schuldbemiddeling gaat een maatschappelijk assistent van het OCMW bemiddelen indien er problemen zijn bij bijv. het afbetalen van een lening, een negatief saldo op de bankrekening, enz. Er wordt een afbetalingsplan afgesproken met de schuldeisers. Schuldbemiddeling gaat vaak samen met budgetbeheer of –begeleiding. Bij de dienst schuldbemiddeling van het OCMW van Hoeilaart zijn er lange wachtlijsten. Voor deze wachtlijsten heeft het OCMW op dit moment echter geen onmiddellijke oplossing. Collectieve schuldenregeling De doelstelling van de collectieve schuldenregeling is een globale regeling opmaken voor alle schulden van personen met een overmatige schuldenlast. Het gaat om een gerechtelijke procedure die deze personen in staat stelt om hun schulden af te betalen en er tegelijkertijd voor te zorgen dat men een menswaardig bestaan kan leiden. De vordering tot collectieve schuldenregeling moet worden ingeleid d.m.v. een verzoekschrift dat gericht is aan de beslagrechter. De rechter oordeelt of het verzoek toelaatbaar is en duidt vervolgens een schuldbemiddelaar aan, die een aanzuiveringsregeling moet uitwerken. De collectieve schuldenregeling is alleen mogelijk bij een schuldenoverlast die niet het gevolg is van een bestaande commerciële activiteit. Elke natuurlijke persoon, die geen handelaar is en zijn woonplaats heeft in België, kan een collectieve schuldenregeling aanvragen indien hij niet meer in staat is om op een redelijk termijn en een haalbare manier de schulden af te betalen. Eén van de problemen die thans zorgen voor een minder vlotte behandeling van de dossiers, is het feit dat minder en minder vrije beroepen zich geroepen voelen om schuldbemiddelaar te worden, zodat beslagrechters minder kandidaten vinden voor deze dossiers. Het zoeken van een regeling, het opvolgen van het dossier en het samenwerken met maatschappelijk kwetsbare groepen is zeer tijdrovend, terwijl er meestal niet aan de ‘gewone’ tarieven kan gewerkt worden inzake erelonen. Bovendien is het Fonds ter Bestrijding van Overmatige Schulden sedert 2004 ontoereikend om tegemoet te komen aan de vraag. Ten slotte dient opgemerkt dat de verzoekers van een collectieve schuldenregeling zich vooral situeren in de twee-verdienersgezinnen, wat toch een opmerkelijke verschuiving betekent van de groep ‘armen’. Aantal dossiers bij het OCMW van Hoeilaart: 23 - bemiddeling schuldenaar: 30 dossiers - opmaak afbetalingsplan: 30 dossiers - opmaak verzoekschrift collectieve schuldregeling: 1 dossier
21
Jaarverslag OCMW 2006 Jaarverslag OCMW 2006 23 Jaarverslag OCMW 2006 22
39
II.3.2.1.4.3 Enkele cijfers Aangezien we over weinig specifieke cijfers voor Hoeilaart beschikken, bespreken we hieronder toch enkele algemene gegevens die ons ook een beeld geven over de situatie in Hoeilaart.
Vele mensen die in armoede leven hebben te maken met overmatige schuldenlast. Eind 2006 registreerde de Nationale Bank van België m.b.t. wanbetalingen bij consumentenkredieten en hypothecaire leningen 337.755 personen (schulden die verband houden met huur, gezondheidszorgen, telecommunicatie, energie, ... zijn hierin niet opgenomen) en 492.177 contracten voor een totaal bedrag van 1,77 miljard euro. 24 Dat is een lichte daling van het aantal personen met achterstallen tegenover 2005 (- 1,5%). Terwijl deze personen eind 2002 nog 5,0 % van de meerderjarige bevolking uitmaakten, is dit percentage afgenomen tot 4,1 % in 2006. De daling van het aantal wanbetalers en achterstallige contracten in 2003 heeft echter vooral te maken met enkele wettelijke technische ingrepen. Het belangrijkste effect komt voort uit het feit dat vanaf 1 juni 2003 de geregulariseerde achterstallige contracten nog slechts gedurende 1 jaar in de statistieken worden opgenomen, terwijl dit tot 31 mei 2003 gedurende 2 jaar het geval was. Vandaar een groot aantal schrappingen. Hierdoor is het moeilijk om vergelijkingen te maken tussen de verschillende jaren. 25
Tabel: aantal achterstallige personen en contracten, België, 2000-2006 Jaar Aantal personen Aantal achterstallige contracten 2000 385.465 517.690 2001 397.451 541.518 2002 402.589 552.030 2003 353.520 507.145 2004 349.665 508.039 2005 343.020 501.102 2006 337.7 55 492.177 Bron: Centrale voor kredieten aan particulieren (2004), Statistieken, p. 7, en (2006), Statistieken, p. 17
Tabel: aantal bij de Centrale voor Kredieten aan Particulieren van de Nationale Bank geregistreerde personen met achterstallige contracten als percentage van de volwassen bevolking, België, 1995-2005 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003* 2004 2005 2006 4,4 4,5 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 5 4,3 4,2 4,2 4,1 (*) Breuk in de serie ingevolge een wijziging van de wetgeving. Bron: Centrale voor Kredieten aan Particulieren26
In onderstaande tabel zien we dat er achter deze gemiddelden voor het land grote regionale verschillen schuil gaan. Tabel: aantal bij de Centrale voor Kredieten aan Particulieren van de Nationale Bank geregistreerde personen met achterstallige contracten als percentage van de volwassen bevolking naar provincie, 2006 Vl. OostWestWaals Brussel Antwerpen Limburg Luxemburg Luik Namen Henegouwen Brabant Vlaanderen Vlaanderen Brabant Hoofdstad 2,4 2,7 2,8 2,9 2,8 3,5 4,7 4,9 5,7 5,7 6,8 Bron: Centrale voor kredieten aan particulieren (2006), Statistieken, p. 40-41
Ondanks de eerder vermelde daling van het aantal wanbetalers, is de gemiddelde schuld van de Belgische huishoudens in 2005 voor het eerst gestegen boven de 25.000 euro. Deze bedraagt meer bepaald 25.702 euro. Dat is 12,6 procent meer dan in 2004. De totale schuldenberg (uitstaande bedragen) van alle Belgische gezinnen bij de banken steeg in 2005 met 13,5% tot 114,095 miljard euro. Vergeleken met 2000 is het uitstaande bedrag aan schulden met meer dan een derde (+36,2%) gestegen.
24
Centrale voor kredieten aan particulieren (2006), Statistieken Centrale voor kredieten aan particulieren (2005), Statistieken 26 Nationale Bank van België zoals opgenomen in NAPIncl 2005-2006, Indicatoren, p.54, Centrale voor kredieten aan particulieren (2005), Statistieken, p.7 en (2006), Statistieken, p. 10. 25
40
Een indicatie van de groeiende problematiek van schuldoverlast is de toenemende vraag naar schuldbemiddeling, budgetbeheer en/of budgetbegeleiding.
Een recente enquête uitgevoerd bij Vlaamse OCMW's en Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW's) wijst uit dat sinds 2001 het aantal dossiers toegenomen is met 35%: • budgetbegeleiding + 12,4%; • budgetbeheer + 28,1%; • schuldbemiddeling + 69%.
Tabel: stijging of daling van het aantal dossiers bij OCMW’s en CAW’s, in 2006 Stijging sinds 2001 Oost-Vlaanderen Limburg West-Vlaanderen
Antwerpen
Vlaams-Brabant
Totaal
Budgetbegeleiding Budgetbeheer
-7,3% 23,4%
-29,1% 16,4%
26,4% 21,6%
-13,0% 33,7%
80,8% 67,4%
12,4% 28,1%
Schuldbemiddeling
77,8%
113,6%
52,5%
63,8%
77,7%
69,0%
17,3%
27,7%
41,8%
72,5%
35,2%
Totale hulp 33,9% Bron: Enquête – Tom Dehaene - 2007
Eerder in dit hoofdstuk werd vermeld dat het OCMW van Hoeilaart een wachtlijst heeft voor de dienst schuldbemiddeling. Deze wachtlijst kan dus o.m. verklaard worden door de toename van het aantal dossiers.
Het is bovendien erg zorgwekkend dat schulden steeds vaker aangegaan worden om in de dagelijkse noodzakelijke behoeften te voorzien. Bovendien vormen niet enkel alleenstaanden een risicogroep, maar ook steeds vaker tweeverdieners. Hoge afbetalingen van woonleningen, aanlokkelijke kredieten en hoge ziekenhuiskosten vormen hiervoor de belangrijkste oorzaak. Mensen uit het werkveld benadrukken dat het belangrijk is dat personen met financiële problemen vroeger gedetecteerd en beter opgevolgd worden. Ook huisartsen kunnen voor dergelijke problemen alert zijn en tijdig doorverwijzen naar het OCMW waar men een afbetalingsplan kan opstellen (waarbij men eventueel eerst op een wachtlijst komt te staan).
II.3.2.1.5. Materiële steun Alle inwoners van Hoeilaart kunnen bij het OCMW terecht om materiële hulp aan te vragen. Deze sociale dienstverlening kan bestaan uit: • het ter beschikking stellen van een voedselpakket; • het ter beschikking stellen van een warme maaltijd; • meubilair en huisraad ter beschikking stellen of in bruikleen geven; • helpen bij het zoeken naar tweedehands kleding of bon voor aankoop kleding; • het zoeken naar een woning; • enz. Het OCMW kan voor de toekenning van de materiële steun een sociaal onderzoek uitvoeren.
41
II.3.2.2.
Centrum Algemeen Welzijnswerk 27
II.3.2.2.1. Omschrijving Een Centrum Algemeen Welzijnswerk of CAW wordt omschreven als “een onafhankelijke en regionale hulporganisatie, die geen deel uitmaakt van grotere maatschappelijke instellingen”. Het CAW is een ambulante eerstelijnsdienst. De hulpverlening is vrijwillig en het CAW garandeert aan de hulpvrager basisveiligheid, vertrouwelijkheid en anonimiteit. Het CAW staat open voor alle burgers met vragen en problemen en in het bijzonder voor kwetsbare groepen. Het aanbod van het CAW is gevarieerd en vlot toegankelijk, zowel voor mensen die een eerste hulpvraag stellen als mensen die elders niet meer terecht kunnen. Het CAW ondersteunt mensen in hun eigen competenties om problemen op te lossen of indien nodig beroep te doen op andere voorzieningen. Het CAW biedt daartoe eerste hulp en opvang en helpt mensen hun hulpvraag te verduidelijken. Het CAW biedt ook verschillende vormen van psychosociale begeleiding die mensen ondersteunt in diverse aspecten van hun dagelijkse leven. Om te voorkomen dat mensen in probleemsituaties terechtkomen, ontwikkelt het CAW tenslotte preventieve programma’s en zendt het CAW signalen uit naar verantwoordelijke overheden en instanties, met het oog op structurele veranderingen.
Op de ‘eerste lijn’ is het regionale hulpaanbod van het CAW complementair aan de dienstverlening van het OCMW. In tegenstelling tot het OCMW heeft het CAW geen formele opdrachten inzake toekenningen van rechten en uitkeringen. Het CAW biedt hulpverlening die daar onafhankelijk van staat. CAW Afdeling Overijse Brouwershof J.B. Dekeyserstraat 45/24 - 3090 Overijse Tel. + Fax: (02)306.60.91 E-mail:
[email protected]
CAW Zenne en Zoniën Deken Michielsstraat 48 - 1500 Halle Tel: 02/361.09.16 - Fax: 02/356.43.21 E-mail:
[email protected]
II.3.2.2.2. Enkele specifieke cijfers van het CAW Zenne en Zoniën – afdeling Overijse 28 Gezien het feit dat de regio Overijse en Hoeilaart een zeer groot aantal inwoners kent (33.932) en men op dit moment slechts twee halftijdse personeelsleden kan tewerkstellen, is het CAW genoodzaakt om de bekendmaking voor deze afdeling eerder beperkt te houden. Mits uitbreiding zou het erin kunnen slagen deze afdeling verder uit te bouwen. In 2005 werden er 202 aanmeldingen geregistreerd in het CAW Zenne en Zoniën. Men verwacht dat dit in de toekomst zal stijgen tot 400 (deze cijfers werden vermeld in het beleidsplan CAW 2006-2008). Men verwacht dus een serieuze stijging, waaraan met het huidige personeelsbestand zeer moeilijk zal kunnen beantwoord worden.
II.3.2.2.3. Noden die zij ervaren 29 Het CAW Zenne en Zoniën wil, mits bijkomende middelen, de kerntaken van de werking versterken, optimaliseren en verder uitbouwen. Met het huidige personeelsbestand blijft het evenwel praktisch onmogelijk voor het CAW om bijkomende initiatieven, projecten of activiteiten, waaraan in de regio nood blijkt, uit te werken. Sommige personeelsleden zijn bovendien nu reeds belast met extra taken en functies boven op hun takenpakket. 27
CAW-monitor 2006v www.caw.be Interne analyse beliedsplan CAW 2006-2008 29 Jaarverslag 2005 CAW 28
42
Minister Inge Vervotte verwijst in haar beleidsnota uitdrukkelijk naar het gezinsbeleid, waarbij er aandacht wordt besteed aan alle gezinsvormen. Ze benadrukt dat opvoedingszekerheid mee bespreekbaar moet gesteld worden en dat preventieve gezinsondersteuning het streefdoel is. Ze onderstreept de noodzakelijkheid om verder te investeren in een volwaardig en complementair aanbod, waarlangs gezinnen kwalitatief worden onthaald en zich snel en correct kunnen informeren, via een kanaal dat voor hen op dat ogenblik het best geschikt is. Het CAW is ervan overtuigd dat zij hierin een belangrijke rol kunnen vervullen. Men benadrukt dat het in de huidige situatie met het ontoereikende personeelsbestand daarentegen onmogelijk is om het gezins- en relationeel welzijnswerk volwaardig uit te bouwen. Op dit ogenblik kan men aan dergelijke vraag slechts tegemoetkomen door sommige medewerkers studiedagen of kortdurende opleidingen te laten volgen. Het CAW vindt het uiteraard jammer dat er te weinig aandacht kan gaan naar de doelgroep die het meest kwetsbaar is in onze samenleving en dat er te weinig tijd, middelen en competentie aanwezig is om daaromtrent een degelijke visie binnen het CAW te ontwikkelen. Minister Inge Vervotte verwijst ook naar de noodzakelijkheid om een werking op te zetten naar mensen met minder kansen, m.n. deze integreren in de samenleving, armoede en thuisloosheid terug te dringen enz. Dit zijn aandachtspunten waarop de werking van het CAW naar eigen zeggen dient afgestemd te worden. Een ander probleem is dat het CAW vaak niet kan deelnemen aan de verschillende overlegvergaderingen die sectoraal, provinciaal of regionaal worden georganiseerd, door de beperkte personeelsbezetting. Indien ze dit wel zouden doen, betekent dit dat de hulpverlening hieronder zou lijden en dat de cliënt hiervan de dupe zou zijn. Het CAW zoekt daarom naar creatieve oplossingen om toch hun stempel op het hulpverleningslandschap te drukken. Uit aanmeldingen, overlegvergaderingen en de algemene behoeften in onze samenleving, blijkt dat het CAW te weinig of zelfs niet kan inspelen op de noden en behoeften die zich op een bepaald ogenblik aandienen. Het CAW geeft de volgende noden weer: - Met het huidige personeelsbestand blijkt het moeilijk te zijn om de werking van het CAW kwantitatief en kwalitatief verder uit te bouwen; - Gebrek aan crisishulpverlening (zowel ambulant als residentieel) aan minderjarigen; - Gebrek aan specifieke psychologische ondersteuning voor allochtonen; - Gebrek aan of onvoldoende uitgebouwde ambulante en residentiële drughulpverlening; - Gebrek aan scheidingsbemiddeling; - Gebrek aan zinvolle dagbesteding en nazorg voor psychiatrische patiënten; - Gebrek aan opvoedingsondersteuning als methodiek; - Gebrek aan begeleid zelfstandig wonen; - Mensen met een handicap kunnen omwille van praktische redenen niet op het centrum worden ontvangen en kunnen hierdoor zelden anoniem worden verder geholpen; - Onvoldoende mogelijkheden en middelen om kwetsbare doelgroepen te bereiken - enz. Vaak moet het CAW cliënten met bovenstaande vragen of problemen doorverwijzen naar diensten buiten de regio, waardoor de slaagkans op effectieve hulpverlening vaak klein is. Mensen haken dikwijls af op lange wachtlijsten, lange afstanden of verliezen het geloof in hulpverlening als zij opnieuw hun verhaal aan een hulpverlener dienen te doen. Het CAW Zenne en Zoniën blijft ondanks deze problemen steeds op zoek gaan naar – creatieve oplossingen-, samenwerkingen, enz. om toch zoveel mogelijk tegemoet te komen aan de noden en behoeften die hierboven als knelpunten omschreven worden.
43
II.3.2.3.
Centrum Geestelijke Gezondheidszorg 30
II.3.2.3.1. Omschrijving In een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) kunnen mensen met psychische problemen hulp krijgen. Deze hulp is medisch-psychiatrisch en/of psychotherapeutisch van aard. In het eerste geval stelt een geneesheer-psychiater een diagnose en wordt meestal medicatie voorgeschreven. In het tweede geval bieden psychologen of andere gekwalificeerde medewerkers hulp via een reeks gesprekken; de patiënt krijgt aldus de mogelijkheid een aantal emoties of ervaringen beter te verwerken. In veel probleemsituaties is een combinatie van beide methodes aangewezen. De hulpverlening in een CGG gebeurt enkel tijdens een consultatie. Er is dus geen opname of verblijf. De hulpvrager wordt meestal naar een CGG doorverwezen door bijvoorbeeld een huisarts of een centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB). Dat betekent dat niet iedereen met om het even welke psychologische of relationele moeilijkheid in een centrum terecht kan. Het dient te gaan om een ernstig probleem of een probleem dat het risico in zich draagt om chronisch te worden. Daarnaast wordt ook begeleiding geboden aan chronische psychiatrische patiënten, waarvoor een volledig herstel niet meer mogelijk is. In een CGG zijn er meestal aparte teams voor volwassenen en voor kinderen en jongeren. Elk team bestaat uit één of meerdere psychiaters, psychologen en maatschappelijk werkers. De meeste medewerkers hebben naast hun basisopleiding ook een bijscholing in psychotherapie gevolgd. De meest gehanteerde psychotherapeutische methodes zijn de gedragsmatige, de systeemtheoretische, de psychodynamische en de cliënt-georiënteerde. Hoewel voor een aantal problematieken een bepaalde methode meer aangewezen is, wordt vrij algemeen aangenomen dat de persoonlijkheid en de competentie van de hulpverlener veelal van meer belang zijn dan de gebruikte methode. In een CGG wordt elke aanvraag besproken op een teamvergadering en wordt in overleg de meest haalbare aanpak bepaald. Dit biedt een aantal kwaliteitsgaranties, maar het heeft wel als gevolg dat het soms enige tijd duurt vooraleer een hulpverlening effectief van start kan gaan. Aangezien veel patiënten een beroep doen op de centra kunnen ook wel lange wachttijden ontstaan. De loon- en werkingskosten van de CGG worden door de overheid gefinancierd. Van de hulpvragers wordt slechts een beperkte financiële bijdrage gevraagd. De overheid verwacht dan ook dat de CGG bijzondere aandacht hebben voor de sociaal en financieel zwakkeren. Het soort hulpvragen dat in een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg geformuleerd wordt, is representatief voor de psychische problemen die in de bevolking voorkomen: angst- en stemmingsstoornissen en verslavingsproblemen nemen een belangrijke plaats in. Contact CGG Vlaams-Brabant Oost Vestiging Sterrebeek Kerkdries 26 1933 Sterrebeek Tel. 02 785 03 75
II.3.2.3.2. Enkele algemene cijfers We beschikken op dit moment niet over specifieke cijfers voor de situatie in Hoeilaart. In onderstaande tekst kunt u wel een aantal gegevens omtrent de situatie in Vlaanderen terugvinden. In Vlaanderen worden 21 CGG's, met 87 vestigingsplaatsen, erkend door de Vlaamse overheid. In 2005 kregen 54.061 personen hulp in een CGG. Dit is een lichte stijging tegenover 2004. Gemiddeld kreeg een persoon tijdens 1 zorgperiode 7,5 hulpactiviteiten.
30
www.zorg-en-gezondheid.be
44
Woonplaats cliënten Brussel buiten beschouwing gelaten, zijn vooral de Antwerpse Kempen en de streek rond Mechelen, het zuidoosten van de provincie West-Vlaanderen en het noordwesten van de provincie Oost-Vlaanderen lichter gekleurd en hebben dus minder cliënten per aantal inwoners. De provincie Limburg en de regio's rond de kleinere steden ten zuiden en oosten van Gent, alsook de kust tussen Oostende en Brugge en de Westhoek zijn daarentegen donkerder ingekleurd en hebben meer cliënten per aantal inwoners. Figuur: aantal patiënten per 10.000 inwoners, 2005
Bron: www.zorg-en-gezondheid.be
Ten opzichte van 2003 en 2004 is er een verschuiving van de cliëntpopulatie: niet langer vinden enkel de mensen uit de steden waar een CGG gevestigd is de weg naar het CGG, maar ook de inwoners van de omringende gemeenten. Dit fenomeen is het meest zichtbaar in het zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen, de Westhoek, de streken rond Leuven en ten zuidwesten van Brussel. In de provincie Antwerpen daarentegen is deze tendens niet waar te nemen. Leeftijdsverdeling cliënten De cliëntpopulatie van de CGG's kenmerkt zich door een jaarlijks verloop: meer dan de helft van de cliënten heeft een zorgperiode gestart in het laatste registratiejaar. De grootste groep zijn volwassenen tussen 18 en 59 jaar (2 op 3 cliënten - 66%), gevolgd door jongeren tot 17 jaar (bijna 1 op 3 - 28% ). De groep ouderen is minimaal vertegenwoordigd: slechts 1 op 20 cliënten is ouder dan 60 jaar (5%). De jongeren hebben het hoogste percentage nieuwe zorgperiodes (gestart in het laatste registratiejaar 2005), nl. 54% en het kleinste percentage oude zorgperiodes (gestart in 2003 of vroeger en nog actief in 2005), nl. 16%. Zestigplussers hebben het hoogste percentage oude zorgperiodes: 37% van al hun zorgperiodes werd al gestart in 2003 of vroeger. Enkel bij kinderen en jongeren zijn er meer jongens dan meisjes (13 jongens tegenover 10 meisjes). In de andere leeftijdsgroepen is er steeds een overwicht van vrouwen. - 18-59 jaar: 10 mannen tegenover 14 vrouwen - 60 jaar +: 10 mannen tegenover 18 vrouwen Met welke problemen meldt men zich in een CGG? De meeste cliënten melden zich in een CGG met psychische problemen, wat zich dan het vaakst vertaalt in een diagnose van stemmingsstoornissen.
45
II.3.2.4.
Ziekenfondsen
Diensten De meeste ziekenfondsen of mutualiteiten bieden een aantal diensten aan ter ondersteuning van de thuiszorg. Het aanbod van deze voordelen is verschillend voor elke mutualiteit. De meest voorkomende diensten zijn: - financiële tussenkomst voor gezinszorg of poetsdienst; - financiële tussenkomst voor kortverblijf in een erkende instelling; - uitleendienst van medisch materiaal; - vakanties voor zieken; - verpleegkundige zorgen; - vervoer van hulpbehoevenden via vrijwilligers; - ziekenoppas; - ziekenvervoer; - gezinszorg en poetshulp; ... Overzicht ziekenfondsen in Hoeilaart Christelijke Mutualiteit Sint-Michielsbond Adres: M. Félicéstraat 11 – 1560 Hoeilaart Tel. 02 657 17 74 – Website: www.cm.be Ziekenzorg CM is de vrijwilligersorganisatie van de Christelijke Mutualiteiten. Federatie Socialistische Mutualiteiten van Brabant Adres: Gemeenteplein 22 – 1560 Hoeilaart Tel. 02 657 39 79 – Website: www.fsmb.be Liberale Mutualiteit Brabant - Afd. Werkmansbond Adres: J. Denayerstraat 7 – 1560 Hoeilaart Tel. 02 657 00 76 – Website: www.libmutbrab.be Vlaams Neutraal Ziekenfonds Adres: Duisburgsesteenweg 149 – 3090 Overijse Tel. 02 687 69 75 – Website: www.vnz.be Brievenbus te Hoeilaart: Café Sportecho, Gemeenteplein 38 – 1560 Hoeilaart
Noden die zij ervaren op het vlak van individuele sociale hulpverlening: -
-
-
Voor de bejaarden is er nood aan het optimaliseren van de thuiszorg zodat de mensen langer thuis kunnen blijven. De wachtlijst voor een opname in het rustoord is te lang. Suggestie: werken met een actieve en een passieve lijst voor opname, alvorens men op de wachtlijst kan komen dient men een volledige bundel in te vullen die alle nodige informatie bevat, maatschappelijk onderzoek,… Voor de thuiszorg is het opstellen van een zorgplan onvoldoende. Het is niet altijd even evident alle soorten hulp in mekaar te laten passen. De coördinatie tussen de verschillende vormen van hulpverlening is te verschillend. Veel mensen weten niet altijd waar ze recht op hebben. Suggestie: voor hulp aan bejaarden zou het nuttig zijn één centraal informatiepunt te hebben van waar men gericht kan doorverwijzen, hetzelfde voor bijvoorbeeld hulp aan gehandicapten (bijv. kan men gaan zwemmen met iemand die MS heeft, waar kan men daarvoor terecht? enz)
46
II.4.
Omgevingsanalyse wonen
II.4.1.
Algemene cijfergegevens 31
II.4.1.1.
De woonmogelijkheden
Tabel: woningtype (in 2001, %) Eengezinswoning Half Totaal Alleenopen Rijeengezinsstaande woning bebouwoning woning wing Vlaams Gewest 79,5 36,1 20,4 22,6 Prov. Vlaams-Brabant 83,0 42,4 21,1 19,3 Arr. Halle – Vilvoorde 82,3 36,6 24,0 21,5 86,2 59,4 17,0 9,6 Hoeilaart Bron: FOD Economie– Sociaal economische enquête 2001
Type eengezinswoning onbekend 0,38 0,21 0,21 0,16
Appartement, studio, kamer 20,0 16,4 17,2 13,4
Caravan, chalet, woonwagen
Andere types
0,11 0,11 0,08 0,03
0,42 0,49 0,46 0,32
In Hoeilaart vinden we vooral eengezinswoningen terug. 86,2% van de woningen zijn eengezinswoningen.
II.4.1.2.
Aanbod aan bouwmogelijkheden in Hoeilaart
Inventarisatie potentiële bouwgronden Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle onbebouwde percelen (uitgerust en niet-uitgerust) in Hoeilaart waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen open, halfopen en gesloten bebouwing. Deze potentiële bouwgronden worden op hun beurt ingedeeld in (landelijke) woongebieden langs uitgeruste wegen, goedgekeurde verkavelingen, goedgekeurde verkavelingen in agrarisch gebied, woonpark (langs uitgeruste weg), binnengebieden in (landelijk) woongebied, afwerkingsgebieden (langs uitgeruste weg) en bouwmogelijkheden in goedgekeurde BPA’s. Tabel: inventaris potentiële bouwgronden Categorie (landelijke) woongebieden langs uitgeruste wegen Goedgekeurde verkavelingen Goedgekeurde verkavelingen in agrarisch gebied Woonpark (langs uitgeruste weg) Binnengebieden in (landelijk) woongebied Afwerkingsgebieden (langs uitgerste weg) Bouwmogelijkheden in goedgekeurde BPA’s Totaal Bron: Ruimtelijk Structuurplan Hoeilaart 2005
Open
Halfopen
Gesloten
215 223 2 17 3 14 0
28 18 0 0 90 0 0
6 8 0 0 1 0 50
Aantal potentiële percelen 249 249 2 17 94 14 50 675
Aanbod aan nog niet-bouwrijp gemaakte gronden (binnengebieden) Volgende tabel geeft een detaillering van de verschillende binnengebieden in landelijk woongebied, woonuitbreidings- en woonreservegebied. De percelen in landelijk woongebied werden reeds opgenomen in bovenstaande inventaris. De bouwgrondreserve in Hoeilaart, voor wat betreft de niet-ontsloten gebieden, bedraagt ca. 61 ha. Bijna 90% van deze gronden zijn gelegen in woonuitbreidingsgebied. Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen streeft een minimale dichtheid na van 15 woongelegenheden per hectare in kernen van het buitengebied. Wanneer we deze dichtheid toepassen op Hoeilaart betekent dit dat er, theoretisch gezien, ruimte is om 913 woningen te realiseren.
31
Hoofdstuk: algemene omgevingsanalyse
47
De bouwmogelijkheden op niet-uitgeruste gronden gelegen in woonuitbreidingsgebieden en woonreservegebieden mogen echter niet in rekening gebracht worden bij de berekening van het aanbod aan bouwmogelijkheden op het grondgebied van Hoeilaart. Dit houdt in dat enkel gronden gelegen in woongebied of woongebied met landelijk karakter mogen aangesneden worden. Tabel: inventaris niet-uitgeruste onbebouwde gebieden Nr.
APA
Ligging
B1 Landelijk woongebied Vlaanderveld B2 Landelijk woongebied Weemstraat B3 Landelijk woongebied Brugstraat B4 Landelijk woongebied JB Denayerstraat B5 Landelijk woongebied Vredestraat Totaal B WR1 Woonreservegebied J. Lindtstraat WR2 Woonreservegebied Waversesteenweg Totaal WR WU1 Woonuitbreiding Solheide WU2 Woonuitbreiding Terheidestraat WU3 Woonuitbreiding Geneesheerstraat WU4 Woonuitbreiding Nilleveld WU5 Woonuitbreiding Sloesveld Totaal WU Bron: Ruimtelijk Structuurplan Hoeilaart 2005
Eigenaar Privé Privé Privé Privé Privé -
Oppervlakte in ha 1,03 0,94 1,50 2,08 0,82 6,36 16,17 8,90 25,07 5,05 2,42 5,71 8,45 7,72 29,35
Kavels 15 KAV/ha 16 14 22 31 12 95 23 134 377 76 36 86 127 116 441
Reëel beschikbare bouwmogelijkheden Er wordt aangenomen dat van de bouwgronden in woongebied langs uitgeruste wegen in de planperiode ongeveer 30% spontaan op de markt zal komen. Dit komt neer op een aanbod van 7 à 8 kavels per jaar. Er wordt verondersteld dat 60% van de goedgekeurde verkavelingen binnen 10 jaar op de markt wordt aangeboden. Op jaarbasis geeft dit 14 à 15 kavels per jaar. In de volgende 5 jaar (tot 2010) kunnen er 50 kavels verkocht worden. Volgens de norm kunnen 95 kavels in binnengebied gerealiseerd worden. Rekening houdend met de specifieke terreinsituatie werd het reëel aantal kavels berekend, namelijk 84 reëel aantal kavels. Tabel: overzicht reëel beschikbare bouwgronden in de periode 2000-2010 Cat. Kavels 30% 60% 2000-2005 1 249 75 37 149 74 2 249 3 17 10 5 1 4 2 1 5 84 50 0 6 14 8 4 7 35 0 Tot. 650 75 220 121 Bron: Ruimtelijk Structuurplan Hoeilaart 2005
Per jaar 7 15 1 0 0 1 0 24
2006-2010 38 75 5 1 50 4 20 193
Per jaar 8 15 1 0 10 1 4 39
Het aantal bouwgronden die op de markt zullen gebracht worden over de planperiode tot 2010 bedraagt 121 + 193 = 314 kavels (binnengebieden inbegrepen) per jaar gemiddeld ongeveer 31 kavels (of woningen in de BPA’s) over de volledige planperiode. Zonder de binnengebieden betekent dit (121 – 0 =) 121 + (193 – 50 ) = 143 of een totaal van 264 bouwgronden hetzij een jaargemiddelde van ongeveer 26 kavels. Zonder de binnengebieden en zonder de BPA’: (121 – 0=) 121 + (193 – 50 – 20 =) 123 = 244 bouwgronden hetzij een jaargemiddelde van ongeveer 24 kavels.
48
II.4.1.3.
Comfort van de woningen
Tabel: Woningcomfort 2001 Woningaantal
% met groot % middelmatig % klein comfort % zonder klein comfort comfort comfort 3.762 70,1 14,3 12,0 3,6 Hoeilaart Bron: Nationaal Instituut oor de Statistiek (via ecodata), FOD Economie - Sociaal economische enquête 2001, Provincie Vlaams-Brabant
Deze cijfers liggen hoger dan in het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest. Het bezit van een auto, een GSM en een internetaansluiting worden ook als comfortelementen aanzien in de sociaal-economische enquête (SEE) van 2001.
II.4.1.4.
De prijzen van woonhuizen
Zowel de koop- als huurprijzen stijgen in Hoeilaart. Meer info: hoofdstuk algemene omgevingsanalyse.
II.4.1.5.
De sociale huisvesting
Op 31/12/2006 waren er in Hoeilaart 58 huurhuizen en 114 huurappartementen (Bron: Gemeente Hoeilaart).
II.4.1.6.
Leegstand 32
Op een totaal van 4.043 woningen waren er in april 2000 36 leegstaande woningen. Hiervan staan er 8 langdurig leeg en zijn er 6 verwaarloosd. Dit betekent dat de effectieve leegstand slechts 0,9% van het totale woningaanbod bedraagt. We kunnen dus niet spreken van een geografisch gebonden en/of een systematische leegstand in Hoeilaart. Volgens de richtlijnen van het RSV dient rekening te worden gehouden met de frictieleegstand. Deze frictieleegstand is nodig om de markt naar behoren te laten functioneren en dient begrepen te zijn tussen de 2,5% (101 wooneenheden) en 3,5% (141 wooneenheden), afhankelijk van de migratiedruk. Opmerking: Door een te lage frictie worden veel van de jonge gezinnen verplicht uit te wijken naar andere gemeenten waardoor het gesloten bevolkingsscenario negatief wordt beïnvloed. Het gevolg van een zeer lage frictie is een dalend geboortecijfer. De stijgende seneliteitsindex die er al was in Hoeilaart wordt daardoor nog meer negatief beïnvloed.
32
Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Hoeilaart
49
II.4.2.
Het lokale aanbod
II.4.2.1.
Huisvestingssteun 33
II.4.2.1.1. Huisvestingssteun gemeente Gemeentelijke bouwpremie De gemeentelijke bouwpremie bedraagt 248 EUR. Per kind ten laste wordt er 62 EUR aan toegevoegd. Voorwaarden zijn: - Bezit Men mag geen andere onroerende goederen bezitten of in vruchtgebruik hebben waarvan het totaal kadastraal inkomen hoger ligt dan 124 EUR. - Inkomen Het gezamenlijk belastbaar inkomen mag bepaalde maxima niet overschrijden. Deze maxima variëren naargelang men alleenstaand is of niet en naargelang het aantal kinderen ten laste.
Vermindering op de bouwbelasting Voor gezinnen wordt er, bij wijze van tegemoetkoming, een vermindering op de bouwbelasting toegestaan. De bouwbelasting wordt verminderd met 20 %, 30 %, 40 % of 50 % voor respectievelijk 3, 4, 5 of 6 kinderen en meer ten laste waarvoor kinderbijslag wordt uitgekeerd.
Info en aanvragen: Technische dienst, tel. 02 658 28 70, fax. 02 658 28 79, E-mail:
[email protected] en financiële dienst, tel. 02 658 28 60, fax. 02 658 28 44, E-mail:
[email protected].
II.4.2.1.2. Huisvestingssteun van de provincie Vlaams-Brabant Aanpassingspremies voor woningen van bejaarden en gehandicapten De provincie kent een premie toe voor het uitvoeren van aanpassingen (binnenshuis) aan woningen van senioren en/of gehandicapten, waardoor de bewoner gemakkelijker zelfstandig kan functioneren. Volgende aanpassingswerken komen o.a. in aanmerking: - het aanbrengen van een automatische deuropener met parlofoon; - de installatie van een lift (verticale lift, stoellift, rolstoellift); - het vergroten van deuropeningen en het aanpassen van de gangbreedte; - het aanpassen van het sanitair (badkamer, WC,...) van de keuken; - het aanleggen van hellende vlakken; - het inrichten of aanbouwen van een kamer op het gelijkvloers; - het plaatsen van steunhulpmiddelen. Voornaamste voorwaarden: - minstens één gezinslid moet erkend zijn als gehandicapte of 60 jaar zijn of ouder; - de aanvrager moet huurder of eigenaar zijn van de aan te passen woning en mag niet over een ander onroerend goed beschikken; - het niet-geïndexeerde kadastraal inkomen van de woning mag niet hoger zijn dan 1.115,52 EUR behalve als de aanvrager een bewegingsgehandicapte is. Bedrag van de premie: - de aanvrager voldoet aan de inkomensvoorwaarden van het WIGW-statuut: 75 % van de kostprijs der werken met een maximum van 2.478,94 EUR; 33
www.hoeilaart.be
50
-
de inkomsten van de aanvrager bedragen minder dan 19.335,69 EUR (+ 991,57 EUR per persoon ten laste): 50 % van de kostprijs der werken met een maximum van 1.859,20 EUR.
De facturen van de werken mogen niet ouder zijn dan 1 jaar op de aanvraagdatum. Als de werken waarvoor de aanpassingspremie wordt aangevraagd nog moeten gebeuren, moeten ze binnen een periode van 1 jaar uitgevoerd worden. Voor meer inlichtingen over de specifieke voorwaarden en aanvraagformulieren: - infodienst (tel. 02 658 28 48) - technische dienst (tel. 02 658 28 70) - provincie Vlaams-Brabant Dienst Huisvesting Provincieplein 1 3010 Leuven tel. 016 26 73 11 fax. 016 26 73 18 website: www.vlaamsbrabant.be/levenenwonen
Bijkomende lening bij het bouwen en aankopen van een woning Indien men reeds bij een kredietinstelling een hoofdlening heeft afgesloten, dan kan men, als men aan bepaalde voorwaarden voldoet, bij de provincie Vlaams-Brabant tegen een voordelige intrestvoet een bijkomende onderhandse lening aangaan voor het aankopen of bouwen van een woning.
Renovatieleningen Indien men voor de bouw of aankoop van een woning een hypothecaire lening heeft afgesloten die nog niet is afbetaald, dan kan men, indien men aan bepaalde voorwaarden voldoet, bij de provincie Vlaams-Brabant tegen een voordelige interestvoet een onderhandse lening aangaan voor het uitvoeren van renovatiewerken aan deze woning.
II.4.2.1.3. Premies en toelagen van het Vlaamse Gewest Tegemoetkomingen Er bestaan verschillende tegemoetkomingen op het vlak van huisvesting, namelijk: - Tegemoetkomingen bij het huren van een woning; - Tegemoetkomingen voor wie verbouwings- of aanpassingswerken uitvoert; - Tegemoetkomingen voor wie een woning wil kopen; - Tegemoetkomingen voor wie bouwt; - Leningen. Aanvraagformulieren kunnen bekomen worden bij: - het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AROHM provinciale buitendienst ROHM Vlaams-Brabant Blijde Inkomststraat 103-105 3000 Leuven tel. 016 24 97 77 (enkel in de voormiddag) fax 016 22 60 74 - de gemeentelijke technische dienst tel. 02 658 28 70. Meer info: het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AROHM provinciale buitendienst ROHM Vlaams-Brabant Blijde Inkomststraat 103-105 3000 Leuven tel. 016 24 97 77 (enkel in de voormiddag) fax 016 22 60 74
51
Verzekering gewaarborgd inkomen Wie sinds 01.01.1998 een lening van minstens 49.578,70 EUR afsloot voor het kopen, bouwen of verbouwen van een woning, kan dank zij het Vlaamse Gewest onder bepaalde voorwaarden gratis een verzekering tegen inkomensverlies afsluiten. Het gezamenlijk belastbaar inkomen van drie jaar vóór de aanvraagdatum mag maximum 29.747,22 EUR bedragen als je alleenstaande bent en maximum 42.141,89 EUR als je gehuwd bent of samenwoont. Bij deze bedragen mag je wel 2.478,93 EUR bijvoegen per persoon die je op de aanvraagdatum ten laste hebt. De bewoonbare vertrekken mogen samen niet meer dan 210 m² (huis) of 105 m² (appartement) beslaan, te verhogen met 25 m² per persoon ten laste. Deze verzekering komt tussen in de aflossing van de lasten van de hypothecaire lening, als de verzekerde door werkloosheid of arbeidsongeschiktheid een inkomensverlies lijdt. Voor een werknemer wordt het risico van onvrijwillige werkloosheid en arbeidsongeschiktheid gedekt, voor een zelfstandige het risico van volledige en onvrijwillige arbeidsongeschiktheid. De verzekering tegen inkomensverlies wordt door het Vlaamse Gewest afgesloten bij de verzekeringsmaatschappij OMOB. De premies voor deze verzekering worden betaald door de Vlaamse overheid: als aanvrager betaal je dus geen cent. Info: ETHIAS Prins-Bisschopssingel 73 3500 Hasselt tel. 011 28 22 86.
II.4.2.1.4. Huisvestingssteun van de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij en het Vlaams Woningfonds Leningen bij de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij De Vlaamse Huisvestingsmaatschappij verstrekt goedkope leningen aan personen met een bescheiden inkomen, ondermeer goedkope renovatieleningen voor aankoop met renovatie van een woning en voor renovatie, verbetering of aanpassing van de eigen woning. Voor inlichtingen en aanvragen: Vlaamse Huisvestingsmaatschappij Koloniënstraat 40 1000 Brussel tel. 02 505 43 42 fax. 02 505 42 00 De werking van de huisvestingsmaatschappij in Hoeilaart De huisvestingmaatschappij heeft in Hoeilaart alleen de wijk Sloesveld gerealiseerd. In de onmiddellijke toekomst zijn er geen nieuwe projecten voorzien of bekend. Ze wijzen op het belang van buurtwerk in de wijk, en dat om samenlevingsproblemen te voorkomen en te bemiddelen en om het veiligheidsgevoel te vergroten. 34
Leningen bij het Vlaams Woningfonds De hoofdactiviteit van het Vlaams Woningfonds bestaat uit het toekennen van sociale hypothecaire leningen aan grote gezinnen (met minstens twee kinderen ten laste en met een bescheiden inkomen) voor huisvestingsdoeleinden. Het netto belastbaar inkomen dient onder een bepaald maximum te vallen, dat afhangt van het aantal kinderen dat je ten laste hebt. Op 31.12.2002 was dit maximum vastgelegd op 44.850 EUR, voor een gezin met twee kinderen ten laste. Hoe lager het netto belastbaar inkomen, hoe voordeliger de rentevoet. De rentevoet wordt verminderd met 0,60 % wanneer de woning gelegen is in een woonvernieuwings- of woningbouwgebied in de Vlaamse Rand, waaronder Hoeilaart. Een attest waaruit blijkt dat de grond of woning in een woonvernieuwings- of woningbouwgebied gelegen is (en dat is praktisch voor heel Hoeilaart het geval), kan bij de gemeentelijke technische dienst (tel. 02 658 28 70) bekomen worden.
34
Info participatiedag 9 november 2006
52
Voor inlichtingen en aanvragen: Vlaams Woningfonds Provinciaal Secretariaat Blijde Inkomststraat 91 3000 Leuven Tel. 0800 16 287
Kort besluit huisvestingssteun: Op dit moment wordt huisvestingssteun door verschillende overheden en organisaties aangeboden. Dit kan als gevolg hebben dat sommige mensen (en waarschijnlijk de meer kwetsbare groepen) de weg naar dit aanbod niet vinden.
II.4.2.2.
Sociale huisvesting in Hoeilaart 35
Wat betreft de sociale huisvesting is Hoeilaart aangesloten bij de Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting C.V. Deze maatschappij is erkend door en staat onder voogdij van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen. De VMSW is binnen het beleidsdomein Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed (RWO) een extern verzelfstandigd agentschap. De VMSW is de opvolger van de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij (VHM). Het werkgebied van de Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting omvat, naast Hoeilaart, ook volgende VlaamsBrabantse gemeenten: Affligem, Asse, Dilbeek, Drogenbos, Gooik, Lennik, Liedekerke, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat, Wezembeek-Oppem en Zaventem. De maatschappij bouwt en/of beheert in deze gemeenten volkswoninggroepen, bestemd voor verhuring en (in mindere mate) voor verkoop aan personen met een bescheiden inkomen. In Hoeilaart betreft het een aantal woningen langs de Tenboslaan, de woningen en appartementen van de wijk Sloesveld en een appartementsgebouw aan het Dumbergplein. In het centrum van de gemeente, op de plaats waar vroeger de gebouwen van de zagerij Mariën stonden, beschikt de Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting over 13 sociale huurappartementen in de Felix Sohiestraat en over 6 sociale huurappartementen in Tuinendaal. In de Overijsesteenweg werden 6 appartementen gerealiseerd.
Inlichtingen en aanvragen De kantoren zijn gevestigd op volgend adres: Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting C.V. Bezemstraat 83 - bus 131 1600 Sint-Pieters-Leeuw Tel.: 02 371 03 30 Fax: 02 378 28 96 In Hoeilaart bevinden er zich 58 sociale huurwoningen en 114 sociale huurappartementen op 31/12/2007 (Bron: Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting).
35
www.hoeilaart.be
53
Aanvragen voor een sociale woongelegenheid - ook voor bejaarden - dienen gericht te worden aan de Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting. Deze maatschappij staat in voor het beheer van de sociale huizen en appartementen in Hoeilaart.
Bij de sociale woningen van de Sociale Huisvestigingsmaatschappij (SHM) wordt de huurprijs mee bepaald door het inkomen van de huurders. Hiervoor zijn wettelijke grenzen opgesteld waardoor er niet zo een grote schommelingen zijn in de huurprijs. Een belangrijk besluit uit de woningbehoeftestudie van Hoeilaart is dat er een groot gebrek is aan sociale huisvesting: bejaardenhuisvesting, sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels. In de nabije toekomst wordt het rusthuis uitgebreid, de kort- en dagopvang uitgebreid en worden serviceflats gebouwd.
II.4.2.3.
Vlabinvest 36
II.4.2.3.1. Werking Vlabinvest staat voor het Vlaams-Brabantse Investeringsfonds voor Grond- en Woonbeleid Vlabinvest heeft een drieledige doelstelling. Vooreerst wenst de Vlaamse Regering via de sociale opdracht van Vlabinvest, aan personen met een middelgroot inkomen en die geen onroerend goed in volle eigendom of vruchtgebruik hebben en die bovendien bij voorkeur een aantoonbare economische, culturele en/of sociale band hebben met het gebied, een betaalbare en degelijke woning aan te bieden in het betrokken gebied. Tegelijk dient Vlabinvest via de specifieke werkingsregels ook een bijdrage te leveren aan het behoud van het Vlaams karakter van de rand rond Brussel. En tenslotte ontwikkelt Vlabinvest zijn activiteiten binnen de beleidsopties op vlak van huisvesting en ruimtelijke ordening die de Vlaamse Regering neemt. Bij decreet van 25 juni 1992 werd Vlabinvest dan ook met volgende taken belast: - het voeren van een grondbeleid, - het realiseren van woonprojecten met een sociaal karakter en - het uitbouwen van voorzieningen die noodzakelijk worden geacht om het Vlaams karakter en een hoogwaardige woonkwaliteit in Vlaams-Brabant te behouden of te bevorderen. In 2005 werd beslist om deze takeninhoud in te schrijven in de Vlaamse Wooncode die in de toekomst dus als rechtsgrond van Vlabinvest zal dienen. Vlabinvest kan voor het vervullen van deze taken onroerende goederen verwerven, ze vervreemden of er zakelijke rechten op vestigen. Het kan eveneens tot onteigening ten algemene nutte overgaan, na machtiging van de Vlaamse Regering. Vlabinvest kan zelf als bouwheer optreden of kan activiteiten van andere initiatiefnemers die beantwoorden aan de doelstellingen van Vlabinvest, financieren. De mogelijke initiatiefnemers zijn de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij en de door haar erkende sociale huisvestingsmaatschappijen, elke gemeente gelegen binnen het werkgebied van Vlabinvest, elke intercommunale vereniging actief in een gemeente binnen het werkgebied van Vlabinvest, het Vlaams Woningfonds voor de grote gezinnen en de provincie Vlaams-Brabant. In de praktijk verwerft Vlabinvest gronden en ontwikkelt zij projecten, bij voorkeur in samenwerking of na samenspraak met andere initiatiefnemers en lokale besturen. Dit alles gebeurt met het oog op het beschikbaar stellen van woongelegenheden aan particuliere kandidaat-huurders en -kopers. Het werkgebied van Vlabinvest omvat alle gemeenten van het arrondissement Halle-Vilvoorde, alsook de gemeenten Bertem, Huldenberg, Kampenhout en Tervuren van het arrondissement Leuven.
36
Activiteitenverslag Vlabinvest 2005
54
II.4.2.3.2. Projecten Binnen het werkingsjaar 2005 is er een huisvestingsproject opgestart in Hoeilaart. Het betreft de opbouw van 6 appartementen in de Overijsesteenweg 34 te Hoeilaart. Binnen dit project worden 3 Vlabinvest appartementen voorzien. Het project wordt in samenwerking gerealiseerd met de SHM Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting. Dit project werd intussen (1/1/2008) gerealiseerd.
Binnen Hoeilaart wenst Vlabinvest over te gaan tot de verwerving van een perceel bouwgrond, gelegen naast het reeds verworven perceel bouwgrond in de J. Denayerstraat. Deze onderhandelingen worden bemoeilijkt door de te hoge vraagprijs van de eigenaar. Op heden zijn er gesprekken lopende tussen de eigenaar en een vastgoedpromotor om het perceel bouwgrond gezamenlijk te ontwikkelen. Verder wordt er voorzien de werken te starten voor een project gelegen in de H. Caronstraat, voor Vlabinvest appartementen en sociale appartementen. Projecten tot op heden gerealiseerd: Ligging Aantal woongelegenheden Overijsesteenweg – Mariën 1 6 woningen / koop Overijsesteenweg – Mariën 1 5 woningen (+ 6 appartementen / huur) De cijfers tussen haakjes vermelden het aantal via hetzelfde project gerealiseerde woongelegenheden in het sociale huurstelsel
De gemeente zelf verkoopt 16 bouwgronden in de gemeentelijke verkaveling “Het Leen – tweede fase”, waarbij aan de kandidaat-kopers ook specifieke voorwaarden opgelegd, alhoewel het niet om sociale huisvesting gaat.
II.4.2.3.3. Werking Vlabinvest in Hoeilaart 37 Vlabinvest werd in 1992 opgericht met als doel het Vlaams karakter in de rand te bewaren (6 faciliteitengemeenten). Het grootste probleem is het vinden van betaalbare gronden. Vlabinvest werkt het liefst samen met een gemeente en met de huisvestingsmaatschappij. Bovendien is het ook niet altijd makkelijk om geschikte kandidaten te vinden. Men zoekt naar nieuwe informatiewegen, waarbij ze zich de vraag stellen of het gemeentelijk infoblad misschien een geschikt instrument is. Vlabinvest stelt vast dat door de hoge grondprijzen de plaatselijke bevolking verplicht wordt uit te wijken naar andere betaalbare gemeenten. De bedrijven en kapitaalkrachtigen blijven in eigen gemeente. Om een appartement of woning te kunnen huren of kopen mag men geen onroerende goederen in volle eigendom of volle vruchtgebruik hebben. Volgende barema’s worden in acht genomen. Per bijkomend gezinslid mag men 2860€ bij tellen. Aleenstaand Gezin 2P
HUUR 28.490 41.300
KOOP 34.190 48.420
Er zijn enkele voorrangregels die in acht genomen worden: - De maatschappelijke binding: reeds jaren in de gemeente, enz.; - De economische binding: beroepsinkomen; - De socio-culturele binding: lokale school, sportclub, bibliotheek, enz. Na het in acht nemen van deze voorrangregels gaat het dossier naar het adviescomité. Een nieuw project kan op 3 manieren tot stand komen: - Op vraag van de gemeente; - Op vraag van de maatschappij; - Op vraag van Vlabinvest. Suggestie: werken met een lokale buurtwerker als eerste aanspreekpunt. 37
Informatie “Participatiedag 9 september 2007”
55
II.4.2.4.
Sociaal Verhuurkantoor Webra 38
II.4.2.4.1. Ontstaan De sociale verhuurkantoren (SVK’s) zijn ontstaan uit de bekommernis om kwetsbare bewoners te steunen opdat zij ook gebruik kunnen maken van hun recht op wonen. Vele van deze mensen huren op de gewone woningmarkt. De SVK's trachten de kwaliteit van het wonen van deze groep te verbeteren en te bewaken door zelf woningen op de private huurmarkt te huren om deze onder te verhuren. In vergelijking met de SHM’s is de SVKsector vrij jong en nog niet zo goed gekend. Op het einde van de zeventiger jaren ontstonden in Vlaanderen en Brussel ‘huurdersverenigingen’. Zij huurden voor hun leden woningen op de private markt om deze te kunnen ‘onderverhuren’. Later experimenteerden ook de thuislozenzorg en de OCMW’s met het idee van een 'sociaal verhuurkantoor', dit als een vorm van sociale dienstverlening. In 1985 telden we in Vlaanderen reeds zeven SVK’s. De Vlaamse overheid ondersteunt het bouwen en beheren van SHM-woningen. Vanaf midden de jaren negentig willen de Vlaamse ministers voor Huisvesting dat ook inspanningen worden gedaan op de private huurmarkt. Omdat de SVK’s jarenlange ervaring hebben met de inschakeling van privéhuurwoningen voor de sociale huisvesting, beschouwden de ministers hen de aangewezen partner op dit terrein.
II.4.2.4.2. Verschil tussen SHM en SVK De sociale huisvestingsmaatschappijen (of kortweg SHM’s) bouwen sociale huurwoningen. Ze verhuren deze met een langlopend contract en met een huurprijs gekoppeld aan het inkomen. Ook de sociale verhuurkantoren (of kortweg SVK’s) bieden sociale huurwoningen aan. Ze bouwen echter niet, maar huren woningen en appartementen van een eigenaar-verhuurder. Het SVK biedt deze eigenaar een aantal stevige garanties. Als eerste huurder is het SVK verantwoordelijk voor alle huurdersverplichtingen. Daarna kan het SVK deze woning sociaal verhuren aan een woonbehoeftige. De huurder - wij noemen hem de onderhuurder - krijgt hierdoor een goede woning ter beschikking. Het SVK kan hem helpen met het wonen, hem bijstaan in zijn rechten en in zijn plichten.
II.4.2.4.3. Wat kan het SVK? Het SVK kan een woning aanbieden. Het is de bedoeling om mensen, die op de gewone huurmarkt niet aan een gezonde en betaalbare huurwoning geraken, aan een huis te helpen. De eigenaar van zijn kant is voor een langere periode zeker van zijn huishuur en kan er op rekenen dat zijn woning onderhouden wordt. Een sociaal verhuurkantoor huurt woningen op de privé-huurmarkt om ze, eventueel na een opknappingsbeurt, tegen een redelijke huurprijs door te verhuren aan kansarme gezinnen. Net als bij de huisvestingsmaatschappijen hebben de sociaal verhuurkantoren meer kandidaat-huurders dan woningen. Daarom werken ook de SVK’s met een wachtlijst. Voor het toewijzen van de woningen wordt een puntensysteem gehanteerd dat rekening houdt met factoren zoals inkomen, gezinssamenstelling en toestand van de huidige woning. Maar anders dan bij de sociale huisvestingsmaatschappijen is het bij de SVK’s niet zo zeer de inschrijvingsdatum die telt. SVK’s geven voorrang aan degene die weinig middelen heeft en de woning het meest dringend nodig heeft. Deze kandidaat-huurders zijn door allerhande redenen in een risicosituatie terecht gekomen, of dreigen erin terecht te komen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om een laag of een onzeker inkomen, huurders die wonen in te kleine, een slechte of in een veel te dure woning, huurders die de woning moeten verlaten, een hoge schuldenlast, enz.
38
www.sociaalverhuurkantoor.be
56
II.4.2.4.4. Wat biedt het SVK? Het SVK geeft deze huurder een noodzakelijke woning: - de woningen voldoen aan een aantal kwaliteitsnormen; - de huurcontracten zijn degelijk en steeds voor lange duur (9 jaar). De SVK’s passen de huurwet correct toe; - de woning is groot genoeg voor de huurder en zijn gezin; - indien nodig bieden ze de huurder een begeleiding aan; - ze zoeken samen met de huurder naar mogelijke tussenkomsten in de huurprijs; - omdat ze met de eigenaar onderhandelen over de huurprijs ligt deze prijs lager dan op de gewone huurmarkt. De erkende SVK’s staan open voor iedereen.
II.4.2.4.5. Wat verwacht het SVK? De SVK’s onderhandelen met de eigenaar over een goede huurprijs en een degelijk huurcontract. Met de huur die de onderhuurder aan het SVK betaalt, betaalt het SVK op zijn beurt de eigenaar. Daarom verwacht het SVK dat de onderhuurder de huurwoning als een goede huisvader kan onderhouden en zijn plichten opvolgt. Desnoods kan het SVK hem hierin ondersteunen. Contact De gemeente Hoeilaart werkt samen met Sociaal Verhuurkantoor West-Brabant (SVK WEBRA). Kandidaat-huurders én geïnteresseerde eigenaars kunnen contact opnemen met: SVK Webra vzw Brusselsesteenweg 191 1730 Asse Tel. 02 454.18.69 Fax: 02 452 35 35 E-mail:
[email protected]
II.4.2.4.6. Het SVK in Hoeilaart Aangezien woningen van de SVK’s voor huurders een stuk duurder zijn dan de klassieke sociale huurwoningen, weigeren sommige mensen een dergelijke woning. SVK’s zijn eigenlijk een ander soort instrument dan de SHM. De SVK’s zijn meer gericht op maatwerk in alle betekenissen van het woord. Er wordt een oplossing gezocht voor een specifieke huurder die bovendien beter begeleid wordt. Het SVK krijgt bovendien regelmatig mensen over de vloer die bij de SHM zijn buitengezet, omdat ze daar hun huur niet of niet tijdig betaalden of op een andere manier in gebreke bleven. Bij het SVK lukt het naar eigen zeggen wel, omdat ze daar ook begeleiding krijgen. Het publiek van de SVK’s heeft het trouwens meestal ‘moeilijker’ dan de doorsnee huurder bij de SHM. Daar schuilt een zekere contradictie in: wie het moeilijker heeft, moet meer betalen. 39 Er wordt verwacht dat niet alleen de individuele burger, maar ook het SVK het in de toekomst steeds moeilijker gaat krijgen om betaalbare woningen op de private markt te vinden, door de stijgende huurprijs. Zowel het SVK als de individuele burgers zijn afhankelijk van de huurprijs die gevraagd wordt door de eigenaar. Uit ervaring van het OCMW blijkt dat SVK Webra op dit moment (nog) niet echt actief is in Hoeilaart.
II.4.2.5.
Vzw De Rand 40
II.4.2.5.1. Algemene info 39 40
‘Randkrant’ februari 2003 – Maandblad voor bewoners van de Vlaamse rand www.derand.be
57
Vzw 'de Rand' werd bij decreet opgericht met als doel het Nederlandstalig karakter van de Vlaamse rand rond Brussel te ondersteunen. In de beheersorganen zijn de Vlaamse Gemeenschap, de provincie Vlaams-Brabant en het plaatselijk sociaal-cultureel leven structureel vertegenwoordigd. De werking van vzw 'de Rand' bestrijkt de ganse rand rond Brussel, met een bijzondere klemtoon op de zes gemeenten met bijzonder taalstatuut. Vzw 'de Rand' wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en door de provincie Vlaams-Brabant.
II.4.2.5.2. Missie De raad van beheer van vzw 'de Rand' formuleerde de missie als volgt: "Vzw 'de Rand' draagt bij tot de groei van een open en verdraagzame leefgemeenschap, die het Vlaamse karakter van de Vlaamse rand respecteert, uitstraalt en dus versterkt. Met het oog daarop zal vzw 'de Rand' vanuit een Nederlandstalige profilering de leefkwaliteit voor de hele bevolking van de Vlaamse rand bevorderen door op dynamische wijze en complementair aan wat al bestaat: sociaal-culturele activiteiten te ondersteunen en te organiseren, dienstverlening en informatie aan te bieden en maatschappelijke participatie te stimuleren."
II.4.2.5.3. Zes gemeenschapscentra Vzw 'de Rand' is het meest zichtbaar via haar zeven gemeenschapscentra: De Boesdaalhoeve, De Bosuil, De Kam, De Lijsterbes, De Moelie en De Zandloper. Zes van deze centra zijn gelegen in een faciliteitengemeente. Op 30 juni 2007 werd het zevende gemeenschapscentrum de Muse in Drogenbos officieel geopend.
De gemeenschapscentra ondersteunen het plaatselijk verenigingsleven en bieden een kwaliteitsvolle culturele programmering aan, die tevens zeer aantrekkelijk is voor de talrijke internationale en anderstalige bewoners van de rand. In de zes gemeenten met bijzonder taalstatuut worden de plaatselijke culturele raden logistiek en financieel ondersteund.
II.4.2.5.4. Ruime dienstverlening Daarnaast worden een ruime dienstverlening en tal van activiteiten uitgebouwd en ondersteund inzake jeugd, sport, onthaal en integratie van anderstaligen, taalsensibilisatie en taalwetgeving, huisvesting. Deze dienstverlening wordt o.m. via de gemeenschapscentra en de centrale staf van ‘de Rand’ aangeboden. Concreet voorbeeld hiervan vormt de informatie over de huisvestingspolitiek in de Vlaamse rand, maar ook taalcursussen Nederlands, de onthaalinitiatieven voor anderstaligen, zoals de Speakers' Corner – conferentiereeks, ondersteuning van het Nederlandstalig jeugd- en sportverenigingsleven in de zes gemeenten met bijzonder taalstatuut, enz.
De Vlaamse overheid werkt voortdurend aan steunmaatregelen om wonen in de rand betaalbaarder te maken. De maatregelen worden telkens aangepast aan de noden van het moment, waardoor de verschillende mogelijkheden die er bestaan niet meer overzichtelijk zijn. Daarom wil vzw ‘de Rand’ een overzicht bieden van alle maatregelen van diverse overheden. Contact Vzw ‘de Rand’ Kaasmarkt 75 1780 Wemmel Tel. 02 45697 80 Fax 02 456 97 81
58
II.4.2.6.
Intercommunale Haviland 41
Haviland Intercommunale is een dienstverlenend intergemeentelijk samenwerkingsverband voor streekontwikkeling opgericht in 1965 door alle 35 gemeenten van het arrondissement Halle-Vilvoorde en door de provincie Vlaams-Brabant. Intussen zijn ook de OCMW’s van 18 gemeenten en 3 andere intercommunales uit de streek aangesloten en levert de intercommunale ook diensten aan 8 politiezones uit het arrondissement. De vereniging heeft tot doel het leveren van diensten van algemeen belang en van economisch nut aan zijn leden in het kader van een betere interne organisatie met betrekking tot het geheel van hun huidige en toekomstige werkzaamheden waarbij zowel ecologische, sociale als economische aspecten aan bod komen.
De drie voornaamste activiteiten van de intercommunale situeren zich in: -
Het realiseren van verkavelingen en het bouwen van appartementen en woningen in het kader van het sociale huisvestingsbeleid binnen Halle-Vilvoorde; De aanleg, oprichting en beheer van bedrijventerreinen, kantoorgebouwen en commerciële panden als bijdrage tot de economische ontwikkeling van de regio; Initiëren, coördineren en realiseren van een afvalpreventiebeleid, afvalinzameling en afvalverwerking.
De intercommunale ontwikkelt momenteel zo’n 170 projecten in woon- of industriebeleid, openbare werken, ruimtelijke ordening of gemeentelijke bouwwerken voor 31 verschillende gemeenten. Zij haalt grof huisvuil op in 7 gemeenten en verwerkt het voor 22 gemeenten. Voor 27 gemeenten verzorgt zij de kolkenruiming en verwerkt zij het slib. Daarnaast verzorgt zij de ophaling van papier en karton, PMD, klein gevaarlijk afval en GFT voor 21 gemeenten. Voor twee gemeenten rustte zij ook reeds het containerpark uit en beheert het.
Daarnaast biedt de intercommunale nog verscheidene andere diensten aan de aangesloten gemeenten en OCMW’s aan: -
Assisteren van deelnemers in hun beleidsopdrachten van ruimtelijke ordening en stedenbouw Uitvoeren van openbare werken zoals (her)aanleg van straten, voetpaden, aanleg van rioleringen Uitvoeren en beheren van gemeentelijke bouwwerken zoals bouwen van rusthuizen, scholen, gemeentehuizen, aanleg van sportinfrastructuur enz. - Het organiseren van een intergemeentelijke dienst voor milieubeheer - Assisteren van gemeenten in hun taken van milieubeheer en –beleid en in hun streven naar duurzaam beheer - Het organiseren van een gemeenschappelijke preventiedienst ten behoeve van gemeenten, OCMW’s, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en politiezones. - Assisteren van leden in hun huidige en toekomstige administratieve taken zoals informaticabeheer, juridisch advies, communicatie en openbaarheid van bestuur In het kader van de sociale economie in het arrondissement richtte Haviland Intercommunale eveneens Opbouwwerk Haviland op. I.s.m. de intercommunale Haviland werden de volgende projecten gerealiseerd in Hoeilaart: 42 - Gemeentelijke verkaveling Solheide: 4 koopwoningen; - Sociale verkaveling Ter Veld: 24 kavels.
II.4.2.7.
OCMW
Het OCMW huurt ook een aantal woningen en appartementen op de private huurmarkt om ze onder te verhuren aan kwetsbare groepen. Deze dienst kan dus eigenlijk vergeleken worden met een SVK-werking. In 2006 huurde het OCMW 8 panden. 43
41
www.haviland.be Woningbehoeftestudie 2000 43 Jaarverslag OCMW Hoeilaart 2006 42
59
II.4.3.
Raming behoefte 44
Alle cijfers in dit onderdeel zijn afkomstig uit de woningbehoeftestudie die in 2002 uitgevoerd werd in Hoeilaart en het Ruimtelijk Structuurplan van Hoeilaart 2005. Op dit moment beschikken we niet over meer recentere informatie voor Hoeilaart. Demografische behoefte Voor de raming van de demografische behoefte wordt uitgegaan van de bevolkingsprognose en gezinsprognose. Het aantal bijkomende gezinnen wordt dan berekend voor de periode 2000-2005 en 2005- 2010. Aangevuld met een bijkomende woningmutatiereserve of frictieleegstand van 3,5% en verminderd met de leegstand in 2000.
2000
9839
2,45
Aantal gezinnen 3.936
2005
9622
2,47
3.896
2010
9388
2,45
3.853
Jaar
Bevolking
Gezinsgrootte
Aangroei gezinnen
Frictie
Huidige leegstand
Demografische behoefte
-40
138
-36
62
-36
135
-36
63
Vervangings- en woonverbeteringsbehoefte In Hoeilaart is er geen structureel probleem inzake verkrotting of leegstand. Er zijn geen kernen of buurten die bijzondere aandacht vragen. Oudere woningen worden gespreid over de ganse gemeente gevonden. Oude woningen zijn meestal goed onderhouden maar kunnen wel nog verbeterd worden inzake modern comfort. Vele bouwaanvragen voor renovatie of verbouwing betreffen goede woningen die vergroot of aangepast worden aan de noden van de bewoners. De gemeente Hoeilaart zal evenwel steeds oog hebben voor renovatie en verbouwingen van oudere woningen. Een gemeentelijke huisvestings-saneringspremie kan stimulerend werken. Een goede voorlichting aan de bevolking inzake verbouwingsmogelijkheden en inlichtingen betreffende mogelijke premies moet georganiseerd worden. Hierbij wordt ook gedacht aan zonevreemde woningen waar goede voorlichting noodzakelijk blijkt te zijn. Behoefte aan sociale huisvesting Bij de analyse van de projecten binnen het kader van het openbaar huisvestingsbeleid werd als algemene conclusie de beperkte sociale huisvestingsmogelijkheden (in relatie tot het streefcijfer van 10% sociale huisvesting) aangekaart en werd de vraag gesteld of hier geen initiatieven dienen te worden genomen. Tevens moeten we bemerken dat op het vlak van sociale huisvestingspolitiek enkele categorieën te weerhouden zijn: de bejaardenhuisvesting, de huurwoningen, koopwoningen en sociale bouwkavels. Voor de koop- en huurwoningen moet er een differentiatie gemaakt worden tussen alleenstaanden en gezinnen die nood hebben aan 3 tot 4 slaapkamers. Bejaardenhuisvesting Hypothetisch kunnen we aannemen dat 25% van de bejaardenpopulatie potentiële bewoners zijn van de openbare bejaardenhuisvesting. In absolute cijfers komt dit overeen met ongeveer 160 à 170 personen voor de peiljaren 2005 en 2010. Dit is een relatief grote groep die ten laste valt van de openbare sector. Huurwoningen Volgens de financiële statistiek van aanslagjaar 1999 zijn: • 1.798 aangiften op 4193 of 42,88% minder dan 17.500 euro; • 2.571 aangiften op 4193 of 61,32% minder dan 25.000 euro. Er kan verondersteld worden dat deze laatste groep (ongeveer 6 van de 10 Hoeilaartse gezinnen) van minder dan 25.000 euro de potentiële huurders zijn. In deze groep is er zeker ook een deel eigenaars. Het is quasi onmogelijk o.b.v. de statistische gegevens deze groep te selecteren. Hypothetisch nemen we aan dat 25% van deze groep van 2.571 aangiften, zijnde 642 gezinnen, potentiële huurders zijn (In dat referentie jaar zijn er totaal 4.193 aangiften en 4008 gezinnen: foutmarge of speling 5%). 44
Woningbehoeftestudie Hoeilaart – oktober 2002
60
Koopwoningen Volgens de financiële statistiek van aanslagjaar 1999 zijn: • 1.798 aangiften op 4193 of 42,88% minder dan 17.500 euro; • 2.571 aangiften op 4193 of 61,32% minder dan 25.000 euro. Bij gebrek aan meer gedetailleerde gegevens nemen we aan dat de groep met minder dan 25.000 euro per aangifte in aanmerking komt voor een sociale koopwoning: 2.571 aangiften op 4.193 of 61,32% met minder dan 25.000 euro per aangifte. Voor de raming van de behoefte bestaan ook hier geen sluitende statistische gegevens, vandaar dat hier hypothetisch wordt aangenomen dat 20% van deze groep, zijnde 514 gezinnen, potentiële kopers zijn.
Besluit: Hypothetisch nemen we aan dat qua inkomen 6 op 10 gezinnen in aanmerking komen voor sociale huisvesting. Maar in deze groep zijn er ook een deel eigenaars waarover geen statistieken bestaan. Veiligheidshalve wordt aangenomen dat 25% van de aangiften van minder dan 25.000 euro of 642 gezinnen potentieel in de sociale sector terecht kunnen.
Confrontatie van behoefte en aanbod Uit de inventarisatie blijkt dat het totaalaanbod kavels, die juridisch (volgens het gewestplan) bebouwbaar zijn, eind december 2000 675 kavels bedraagt. De reëel beschikbare bouwmogelijkheden kunnen als volgt geraamd worden: Cat 1 (bouwzone en uitgerust wegen) Cat 2 (onvolledig uitgeruste wegen) Cat 3 (verkavelingen) Cat 4 (verkavelingen agrarisch) Cat 5 (binnengebieden) Cat 6 (afwerkingsgebieden) Cat 7 (goedgekeurde BPA’s) Totaal
2000-2005 37 74 5 1 0 4 0 121
2006-2010 38 75 5 1 50 4 20 193
2000-2010 75 149 10 2 50 11 20 317
Er is tot 2010 een demografische behoefte van ca. 120 woningen, wat veel minder is dat het aanbod aan kavels. (in het ruimtelijk structuurplan). Inzake bejaardenhuisvesting stellen wij vast dat er tot 2010 doorlopend 160 à 170 potentiële bejaarden zijn, indien er geen politiek van bejaardenhuisvesting gevoerd wordt. De huidige capaciteit van het OCMW rusthuis is 78 (2006, vanaf 2007: 80 ). Er zou een bijkomende bejaardenhuisvesting moeten worden voorzien voor 70 à 80 bejaarden. Voor sociale huurwoningen zijn er doorlopend + 640 potentiële gezinnen die hiervoor in aanmerking komen. Het aanbod is thans beperkt tot 143 (som appartementen en woningen). Er is dus een theoretische nood aan + 500 bijkomende sociale huurwoningen. Voor sociale koopwoningen zijn er doorlopend + 515 potentiële gezinnen die in aanmerking komen voor de aankoop van een sociale woning. Het huidig aanbod aan koopwoningen (peiljaar 2004) is 11 woningen. Dit is ruimschoots onvoldoende. Gelet op de zeer sterk stijgende bouwgrond- en woningprijzen kunnen deze gezinnen aan betaalbare huisvesting geholpen worden door een aanbod van sociale woningen maar ook door het aanbod van goedkope sociale kavels. Een spreiding in tijd en geografische spreiding is hier aangewezen.
Een belangrijk besluit uit de woningbehoeftestudie is dat er voldoende bouwgrond is in Hoeilaart, maar dat er een groot gebrek is aan sociale huisvesting: bejaardenhuisvesting, sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels. Er zijn reeds plannen om in de nabije toekomst het rusthuis uit te breiden, kort- en dagopvang uit te breiden en serviceflats te bouwen.
61
II.5.
Omgevingsanalyse thuisondersteunende zorg
II.5.1.
Inleiding
Onder de term ‘thuisondersteunende zorg’ kunnen verschillende zorgverleningsdiensten geplaatst worden. In dit hoofdstuk zullen we ons echter beperken tot de bespreking van een aantal diensten die worden aangeboden in onze gemeente: -
Mantelzorg; Gezinszorg; Poetshulp; Warme maaltijden; Personenalarmsysteem; Voetverzorging; Mindermobielencentrale; Thuisverpleging.
In onderstaande figuur wordt wel een overzicht opgenomen van de volledige zorgverlening in de thuiszorg, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen professionele basisdiensten, ondersteunende diensten, aanvullende diensten en mantelzorg. Figuur: positie van de verschillende zorgverleners binnen de zorgverlening in de thuiszorg
1. Externe zorg
Mantel zorg
Professionele basisdiensten: -
huisarts apotheker thuisverpleging diensten voor gezinszorg
Mantelzorg
Aanvullende diensten: -
Zorgbehoevende persoon
-
Ondersteunende diensten: -
zelfhulpgroepen en patiëntenverenigingen lokale en regionale dienstencentra ziekenfondsen samenwerkingsinitiatieven OCMW’s notaris vrijwilligerswerk verenigingen voor gebruikers en mantelzorgers andere sociale diensten privé-personen
-
ergotherapeuten logopedisten kinesitherapeuten voetbehandeling diëtist tandarts aan huis tijdelijke opvang buitenshuis oppashulp of assistentie opvang van ouderen in gastgezin of welkomgezin nachtopvang poetshulp klusjesdiensten maaltijdverstrekking aan huis vrije tijd en vakanties
Voor specifieke doelgroepen: -
centra voor ontwikkelingsstoornissen kinderen met chronische ziekte of handicap op school vroeg- en thuisbegeleidingsdiensten expertisecentra dementie palliatieve patiënten geestelijke gezondheidszorg psychiatrische zorg voor patiënten in de thuissituatie diensten voor pleegzorg kinderen- en jongerenwerkingen
Bron: Gids in de thuiszorg
62
II.5.2.
Algemene cijfergegevens
II.5.2.1.
Hoogbejaarden 45
De groep van hoogbejaarden (80+) is een snel toenemende groep die geconfronteerd wordt met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden. Vanaf de leeftijd van 75 jaar gaat de gezondheid achteruit, vanaf de leeftijd van 80 jaar gaat die zelfs sterk achteruit. Dit betekent dat regio’s waar een grote aangroei van 80-plussers zal plaatsvinden, nu al plannen moeten maken om dit op te vangen. Dit geldt voornamelijk op het vlak van huisvesting en woningaanpassing, residentiële opvang, uitbouw van de thuiszorgmogelijkheden, het voorzien van alternatieve en betaalbare vormen van opvang (gastgezinnen, zorgboerderijen), het aantrekkelijker maken van mantelzorg, de utbouw van mantelzorgondersteunende initiatieven (dagcentra, kortopvang, nachtopvang, vrijwilligersopvang, enz.) De vergrijzing binnen de vergrijzing is geen problematiek die opgelost wordt door alleen meer rusthuizen te bouwen, aangezien maar een kleine groep ouderen er gaat wonen. Op Vlaams niveau gaat het om 4,4% van de 60-plussers. Bij de 85 tot 90-jarigen loopt dat op tot 23%. Ouderen blijven liefst zo lang mogelijk thuis in de eigen vertrouwde omgeving. Tabel: hoogbejaarden op 01/01/2005 80+ aantal
80+ %*
Vlaams Gewest 254.700 Prov. Vlaams-Brabant 43.291 Arr. Halle-Vilvoorde 23.288 431 Hoeilaart % op de totale bevolking Bron: APS, FOD economie, Ecodata, omgevingsanalyse Vlaams-Brabant
Interne vergrijzing 4,2 4,2 4,1 4,3
18,5 18,7 18,2 20,0
Familiale zorgindex 32,1 31,5 30,7 29,8
De interne vergrijzing geeft het aandeel hoogbejaarden (80+) binnen het totaal van de oudere bevolking (60+) weer. De familiale zorgindex is de verhouding van de hoogbejaarden (80+) t.o.v. de oudste actieven (50-59 jaar) en geeft weer in welke mate de oudste actieven instaan voor de zorg van hun hoogbejaarde ouders.
II.5.2.2.
Alleenwonende ouderen 46
Alleenwonende ouderen lopen vooral risico op vereenzaming. Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de alleenstaande oudere vrouwen de meerderheid vormen. Verschillende verklaringen zijn hier mogelijk. Vrouwen hebben een hogere levensverwachting, zodat er bij de ouderen een groter aandeel vrouwen is. Mannen zijn misschien iets sneller geneigd om in een rusthuis te gaan wonen als ze alleen komen te staan, terwijl vrouwen gemakkelijker alleen blijven wonen. Tabel: alleenwonende ouderen (60-plussers) 2004 % t.o.v. aantal gezinnen Vlaams Gewest 94.111 239.146 333.257 13,4 Prov. Vlaams-Brabant 14.680 39.186 53.866 12,8 Arr. Halle-Vilvoorde 7.716 21.527 29.243 12,8 149 424 573 14,2 Hoeilaart Bron: Vlaamse Gemeenschap, WVG, informatiesteunpunt welzijn, omgevingsanalyse provincie Vlaams-Brabant Mannen
45 46
Vrouwen
Totaal
Omgevingsanalyse provincie Vlaams-Brabant Omgevingsanalyse provincie Vlaams-Brabant
63
II.5.2.3.
Armoede bij de oudere bevolking 47
Het gebruik van enkele uitkeringen, namelijk leefloon, inkomensgarantie voor ouderen en tegemoetkoming hulp aan bejaarden, kan een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van ‘arme’ ouderen of ouderen met een verminderde zelfredzaamheid. Het aantal oudere leefloners blijft voorlopig beperkt, zoals je in onderstaande tabel kan zien. Ouderen (65+) die over niet voldoende bestaansmiddelen beschikken kunnen beroep doen op een inkomensgarantie voor ouderen (IGO). De IGO vervangt sinds 2001 het gewaarborgd inkomen voor bejaarden (GI), al blijft dit (indien gunstiger) behouden als verworven recht. Ouderen (65+) met een verminderde zelfredzaamheid kunnen een tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THB) krijgen, analoog aan de integratietegemoetkoming voor gehandicapten.
Tabel: oudere leefloners, ouderen met een GI of IGO en begunstigden hulp aan bejaarden Leefloners 2004 GI of IGO 2004 THB 2005 60+ Totaal % op oudere bevolking Aantal % op oudere bevolking Vlaams Gewest 2.754 56.568 5,4 74.847 7,0 Vlaams-Brabant 316 7.259 4,1 8.506 4,7 Arr. Halle-Vilvoorde 170 3.285 3,3 3.528 3,5 <5 73 4,4 58 3,5 Hoeilaart Bron: leefloners: POD maatschappelijk integratie/ gewaarborgd inkomen en inkomensgarantie: FOD sociale zekerheid, via APS, portaal lokale statistieken/THB: APS, portaal lokale statistieken/Porvincie Vlaams-Brabant
II.5.2.4.
Bevolkingsprognose in Hoeilaart
Tabel: bevolkingsprognose Hoeilaart tot 2010 en 2025 2004 Leeftijd Absoluut % 0-19 2.485 24,9 20-59 5.395 54,1 60-79 1.696 17,0 80+ 401 4,0 Totaal 9.977 100 Bron: MIRA projectie 2005 van de Vlaamse Gemeenschap
2010 Absoluut 2.451 5.241 1.852 518 10.062
% 24,4 52,1 18,4 5,1 100
2025 Absoluut 2.035 4.948 2.518 590 10.091
% 20,2 49,0 25,0 5,8 100
Volgens de prognose zal de groep 0-19 jaar in Hoeilaart afnemen tot 20,2% in 2025. Binnen de groep 20-59 jaar zal er in 2025 ook een daling plaatsvinden tot 49,0%. Wanneer we kijken naar de groep 60-79 jaar zien we in 2025 een stijging tot 25%. Ook de groep 80+ neemt in 2025 toe tot 5,8%.
47
Omgevingsanalyse Provincie Vlaams-Brabant
64
II.5.3.
Het lokale aanbod
II.5.3.1.
Gezinszorg en poetshulp
II.5.3.1.1. Omschrijving “Gezinszorg is het hulp- en dienstverleningsaanbod dat bestaat uit persoonsverzorging, huishoudelijke hulp en schoonmaakhulp, alsook de daarmee verband houdende psychosociale en pedagogische ondersteuning en begeleiding. Gezinszorg wordt geboden aan gebruikers die hierom verzoeken en in functie van de noden die beoordeeld worden op basis van een sociaal onderzoek. Gezinszorg wordt alleen geboden in het natuurlijke thuismilieu van de gebruiker en als uit een sociaal onderzoek blijkt dat de draagkracht van de gebruiker of zijn omgeving, hetzij wegens geestelijke of lichamelijke ongeschiktheid, hetzij wegens bijzondere sociale omstandigheden, niet voldoende is om de lasten op het gebied van persoonsverzorging en huishoudelijke te dragen. De gezinszorg kan zowel een preventief als een herstellend, verzorgend of palliatief karakter hebben. Ze kan ondersteunend, aanvullend of vervangend zijn.”48
II.5.3.1.2. Gezinszorg II.5.3.1.2.1 Inleiding De gezinszorg is dus bedoeld voor gezinnen, gehandicapten en bejaarden die (tijdelijk) niet meer in staat zijn om zelf een aantal gezinstaken te vervullen. De toekenning van de hulp gebeurt na sociaal onderzoek door een maatschappelijk werker. De verzorgenden vervullen huishoudelijke taken, o.a. koken, dagelijks onderhoud van de woning, kleine was, strijk, gewone verzorging van personen. Zij bieden begeleidende hulp zoals toezicht op bejaarden en gehandicapten, het zoeken naar hulpmiddelen voor zelfredzaamheid, morele ondersteuning en bezigheidsactivering. De tarieven variëren in functie van het inkomen en zijn vastgelegd door de hogere overheid.
II.5.3.1.2.2 Diensten die gezinszorg aanbieden Er zijn verschillende diensten die gezinszorg aanbieden in Hoeilaart. De meeste uren worden gepresteerd door de Dienst Gezinszorg van het OCMW van Hoeilaart: 7.228 (71%). Per week gingen de gezinshelpsters bij 34 gezinnen en/of bejaarden werken, voor minimum 2 uur per gezin of bejaarde. 49 Tabel: diensten voor gezinszorg, 2004 Diensten voor gezinszorg Gepresteerde uren Familiehulp Landelijke Thuiszorg OCMW Hoeilaart Solidariteit Gent Thuishulp Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
Uren in % 932 964 7.228 488 567
9,16 % 9,47% 71,01% 4,80% 5,57 %
De dienst gezinszorg van het OCMW van Hoeilaart presteerde in 2005 7.226 uren en in 2006 bedroeg dit 7.014 uren. Ook bij verschillende ziekenfondsen kan men voor de dienst gezinszorg terecht. 48 49
www.zorg-en-gezondheid.be/gezinszorg Jaarverslag 2005 Gemeente Hoeilaart
65
Tabel: procentuele verdeling gepresteerde uren gezinszorg
Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
II.5.3.1.2.3 Gepresteerde uren gezinszorg in Hoeilaart In vergelijking met het Vlaamse Gewest, de provincie Vlaams-Brabant en Huldenberg worden er minder uren gepresteerd per inwoner in Hoeilaart. Indien we kijken naar het aantal uren die gepresteerd worden in Linkebeek, Sint-Genesius-Rode en Overijse worden er meer uren gepresteerd. Tabel: aantal gepresteerde uren gezinszorg, 2004 Totaal aantal gepresteerde uren Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Nb: niet beschikbaar Bron: website van de Vlaamse Gemeenschap
Aantal gepresteerde uren per inwoner
13.846.798 1.948.745 nb 10.179 15.759 3.277 16.803 15.234 21.143
2,30 1,89 nb 1,02 1,74 0,69 0,70 0,85 1,03
II.5.3.1.2.4 Verhouding effectief gepresteerde uren gezinszorg versus geprogrammeerde uren “Jaarlijks organiseert het team Eerstelijn en Thuiszorg van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid een bevraging over de gezinszorg en de poetshulp die het afgelopen jaar gepresteerd werd. Die bevraging gebeurt bij alle OCMW's, de private diensten voor gezinszorg en de private diensten voor logistieke hulp en aanvullende thuiszorg. Via die bevraging wil het team een zo volledig mogelijk beeld verkrijgen van de spreiding van de gezinszorg en de poetshulp over de gemeenten van het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.”50
Tabel: gepresteerde uren versus geprogrammeerde uren in Hoeilaart, 2004 Geprogrammeerde uren Gepresteerde uren % gerealiseerd Vlaams Gewest 16.091.166 13.84.798 Pov. Vlaams-Brabant 2.753.693 1.948.745 Arr. Halle-Vilvoorde 1.496.035 751.233 26.538 10.179 Hoeilaart Bron: APS, portaal lokale statistieken, Provincie Vlaams-Brabant
50
86 71 50 38
www.zorg-en-gezondheid.be
66
Via de spreidingsgegevens van de gepresteerde uren gezinszorg krijgt men onder meer een zicht op de verhouding tussen het aantal effectief gepresteerde uren gezinszorg en het aantal geprogrammeerde uren.
Tabel: spreiding van de gezinszorg in Hoeilaart in 2004 Aantal gepresteerde uren Realisatie (2004) / programmatie (2004) in % Realisatie (2004) / programmatie (2004) in % Aantal gepresteerde uren per inwoner Aantal personeelsleden in VTE Gemeentelijke mantelzorgtoelage Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
10.179 38,36 36,70 1,02 6,61
Hoe moeten deze cijfers geïnterpreteerd worden? 1. Aantal gepresteerde uren De som van het aantal uren dat in het referentiejaar gepresteerd werd door de private en de openbare diensten voor gezinszorg. 2. Realisatie (referentiejaar) / programmatie (referentiejaar) De verhouding tussen wat in het referentiejaar werd gepresteerd en het programmacijfer van dat jaar: • = 100%: in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest werd de programmatie van het referentiejaar bereikt; • < 100%: in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest werd onder het programmacijfer van het referentiejaar gepresteerd; • > 100%: in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest werd boven het programmacijfer van het referentiejaar gepresteerd. 3. Realisatie (referentiejaar) / programmatie (referentiejaar + 1) De verhouding tussen wat in het referentiejaar werd gepresteerd en het programmacijfer van het (referentiejaar + 1): • = 100%: in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest werd de programmatie van het (referentiejaar + 1) bereikt; • < 100%: in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest werd onder het programmacijfer van het (referentiejaar + 1) gepresteerd; • > 100%: in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest werd boven het programmacijfer van het (referentiejaar + 1) gepresteerd. De programmacijfers zijn gebaseerd op de inwonersaantallen per leeftijdscategorie, en hierin weegt de leeftijdscategorie vanaf 85 jaar heel zwaar door. Rekening houdend met de vergrijzing van de bevolking is het daarom logisch dat het percentage onder 3 bijna altijd kleiner zal zijn dan het percentage onder 2. 4. Aantal gepresteerde uren per inwoner Het aantal uren dat in het referentiejaar gepresteerd werd gedeeld door het aantal inwoners op 31 december van het referentiejaar. 5. Aantal personeelsleden in VTE Het aantal voltijdse equivalenten aan verzorgend personeel dat gedurende het referentiejaar in de desbetreffende gemeente, provincie of gewest gezinszorg heeft verleend. Hiervoor wordt het aantal aantal uren dat in het referentiejaar gepresteerd werd gedeeld door 1539.
De programmacijfers worden per provincie en per gemeente vastgelegd op basis van de leeftijd van de inwoners. Dat gebeurt op de volgende manier: • per inwoner van de leeftijdsgroep tussen 0 en 59 jaar: 0,5 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep tussen 60 en 74 jaar: 3,5 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep tussen 75 en 84 jaar: 17,5 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep tussen vanaf 85 jaar: 40 uur per jaar. Voor de berekening van die programmacijfers wordt er uitgegaan van de bevolkingsprojecties die gemaakt worden voor het jaar volgend op het jaar waarop de programmatie betrekking heeft.
67
II.5.3.1.3. Poetshulp II.5.3.1.3.1 Inleiding De poetsvrouwen staan in voor de wekelijkse schoonmaak van de bewoonde ruimten bij bejaarden, gehandicapten en zieken die nog wel in staat zijn om licht huishoudelijk werk te verrichten (bv. koken, stof afnemen,...) maar het zwaardere onderhoud van hun woning niet meer aankunnen.
II.5.3.1.3.2 Diensten die poetshulp aanbieden Er zijn drie diensten die poetshulp aanbieden in Hoeilaart. De meeste uren worden gepresteerd door de Poetsdienst van het OCMW van Hoeilaart: 6.317 (83,27%). Per week gingen de poetsvrouwen bij 65 gezinnen en/of bejaarden werken. 51 Tabel: diensten voor poetshulp, 2004 Diensten voor gezinszorg Gepresteerde uren Familiehulp OCMW Solidariteit Gent Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
Uren in % 913 6.317 356
12,03% 83,27% 4,70%
De poetsdienst van het OCMW van Hoeilaart presteerde in 2005 6.348 uren (65 gezinnen/bejaarden per week) en in 2006 bedroeg dit 6.066 uren (77 gezinnen/bejaarden per week). De verschillende ziekenfondsen bieden deze dienst ook aan. Daarnaast kan men tevens terecht bij de dienstonderneming Uvalabor voor poetshulp. Er bestaat een goede samenwerking tussen de dienstenonderneming en het OCMW. Hoogbejaarden worden bijv. door de dienstonderneming doorverwezen naar het OCMW.
Tabel: procentuele verdeling gepresteerde uren poetshulp
Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
51
Jaarverslag 2005 Gemeente Hoeilaart
68
II.5.3.1.3.3 Gepresteerde uren poetshulp in Hoeilaart In Hoeilaart werden er in 2004 in totaal 7.585 uren gepresteerd. Tabel: aantal gepresteerde uren poetshulp in Vlaanderen, 2004 Vlaams Gewest Prov. Vlaams-Brabant Arr. Halle – Vilvoorde Hoeilaart Huldenberg Linkebeek Overijse Sint-Genesius-Rode Tervuren Nb: niet beschikbaar Bron: website van de Vlaamse Gemeenschap
Totaal aantal gepresteerde uren 8.197.388 1.234.864 Nb 7.585 6.576 2.938 14.530 16.777 17.256
II.5.3.1.4. Noden bij de gezinszorg en poetshulp 52 Er is nood aan afgemeten huishoudhulp, met nadruk op alles wat bijdraagt tot orde en de goede hygiëne van de onmiddellijke woonomgeving (d.i. zuiver onderhoud en poetshulp in al zijn dimensies). Deze handelingsbekwaamheden zien de mensen uit de sector bij bijna alle hulpbehoevenden als eerste activiteiten wegvallen. Jammer genoeg zijn er bij de meeste diensten die poetshulp aanbieden lange wachtlijsten (bij het OCMW niet). Het is bovendien voor deze diensten zeer moeilijk om geschikt personeel te vinden, waardoor het bijgevolg moeilijk is om deze wachtlijsten weg te werken. Het vinden van gezinshulp is in deze regio voorlopig nog geen probleem.
Een aandachtspunt is het ontbreken van patiëntgerichte informatie van alles wat er in de eerstelijnszorg aanwezig is. Bovendien merkt men in de praktijk dat vele ouderen niet in staat zijn om alle noodzakelijke diensten te betalen.
Daarnaast wordt door de mensen uit het werkveld de vraag gesteld naar diensten die buiten de gezinszorg en poetshulp vallen, zoals een klusjesdienst, dienst voor boodschappen en vragen naar sociale controle: - Dienst voor boodschappen: vele ouderen stellen zich de vraag hoe ze aan levensmiddelen, medicatie, kledij, enz. kunnen geraken, daarnaast is het voor hen ook dikwijls een probleem om hun betalingen en administratie te regelen, enz. - Klusjesdienst: kleine woningaanpassingen en –herstellingen die betaalbaar moeten kunnen worden uitgevoerd en waardoor de woning leefbaar blijft. - Sociale controle: bijv. medicatietoezicht, het bezoeken van mensen die net uit het ziekenhuis zijn of die er niet willen blijven, enz.
II.5.3.2.
Personenalarmsysteem
Het OCMW stelt noodoproepsystemen ter beschikking van bejaarden en/of gehandicapten die zich moeilijk kunnen verplaatsen en het risico lopen te vallen en niet meer terug recht te kunnen. Via een zendertje dat rond de hals wordt gedragen kunnen zij een noodoproep doorgeven aan een centrale, waar steeds iemand aanwezig is. De toestellen zijn het eigendom van het OCMW en de gebruikers betalen een waarborg (250 EUR) en een beperkt abonnementsgeld. De kostprijs voor deze dienstverlening varieert in functie van het inkomen: min.
52
Brochure “Wit-Gele Kruis, partner in Lokaal Sociaal Beleid”, gesprekken met OCMW, Participatiedag 9/11/2007, Seniorenbehoeftenonderzoek april 2005
69
12,39 euro/maand en max. 24,79 euro per maand. Aan de installatie ervan gaat een sociaal onderzoek vooraf, waaruit de behoefte aan deze vorm van hulpverlening moet blijken. 18 toestellen werden ter beschikking gesteld in 2005 en 2006. (Bron: jaarverslag 2005 Gemeente Hoeilaart en Jaarverslag OCMW Hoeilaart 2006)
II.5.3.3.
Dienst warme maaltijden van het OCMW
Warme maaltijden, klaargemaakt in de keuken van het OCMW-rustoord 'Hof ten Doenberghe', worden aan huis bedeeld bij personen met moeilijkheden die er niet meer toe komen dagelijks een volledig warm middagmaal te bereiden. De maaltijden kunnen aangepast worden aan specifieke behoeften (zoutloos, suikerloos, vetarm, gesneden of gemalen). De bedeling gebeurt iedere werkdag tussen 11 en 12.15 uur. De prijs van de maaltijd wordt berekend volgens het gezinsinkomen. De minimumprijs bedraagt 4,01 EUR, de maximumprijs 9,44 EUR (bedragen 2003). Personen met tijdelijke problemen kunnen ook beroep doen op deze dienstverlening van het Hoeilaartse OCMW, na een sociaal onderzoek. In 2006 werden 12.102 maaltijden thuisbezorgd (Bron: jaarverslag 2005 Gemeente Hoeilaart) en waren er ongeveer 70 gebruikers. Indien we kijken naar de evolutie van 2001 tot 2006, zien we een stijging van 329 maaltijden.
Tabel: overzicht van de prestaties van de Dienst ‘warme maaltijden’ Jaar Aantal gebruikers 2001 + 70 2002 + 70 2003 + 70 2004 + 70 2005 + 70 2006 + 70 Bron: Seniorenbehoefteonderzoek 2005 Gemeente Hoeilaart, OCMW
Aantal maaltijden 11.773 11.016 11.877 12.606 12.024 12.102
De dienst wordt ook aangeboden door de verschillende ziekenfondsen en privé-initiatieven. Het privé-aanbod is echter zeer beperkt. Daarnaast bestaan er ook commerciële initiatieven die aankopen aan huis brengen.
II.5.3.4.
Dienst voor voetverzorging
Via deze dienst van het OCMW van Hoeilaart hebben 65-plussers en gehandicapten met een jaarlijks inkomen lager dan 14.873 EUR één keer per maand recht op een tegemoetkoming voor de verzorging van hun voeten door een pedicure. Tarief: 3,47 euro per prestatie en per maand. Tabel: aantal tussenkomsten voor voetverzorging Jaar 2002 2003 2004 2005 2006 Bron: jaarverslagen Gemeente Hoeilaart, OCMW
Tussenkomsten 1.064 1.001 871 780 755
Indien we kijken naar de evolutie van 2002 tot 2005 zien we een daling van 284 tussenkomsten.
70
II.5.3.5.
Mindermobielencentrale
Dit initiatief van het OCMW van Hoeilaart stelt personen die zich niet zo gemakkelijk meer kunnen verplaatsen (zieken, bejaarden, gehandicapten) in staat om op een betaalbare wijze toch nog boodschappen te doen, een namiddag te gaan kaarten, iemand in het ziekenhuis te gaan bezoeken of zelf op consultatie te gaan, enz. Om gebruik te kunnen maken van dit initiatief mag het inkomen van de gebruiker niet hoger zijn dan 1.556,44 EUR per maand voor gehuwden en samenwonenden of 1.167,32 EUR per maand voor een alleenstaande (maxima geldig op 31.12.2002). De aanvraag moet ten laatste twee dagen op voorhand gebeuren. Mits betaling van een klein lidgeld (7 EUR) kunnen ze hiervoor beroep doen op een vrijwilliger-chauffeur, aan wie zij 0,27 EUR per kilometer betalen + 0,5 euro per rit. De laatste 2 jaar stagneert het aantal, maar het aantal gereden km stijgt. Er zijn verschillende redenen waarom mensen beroep doen op deze dienst: medische afspraken (dokter, ziekenhuis, tandarts, kinesist, enz.). Maar ook voor een bezoek aan de partner of familie in het ziekenhuis, wordt op deze dienst beroep gedaan.
In 2005 hebben zijn er 46 mensen aangesloten bij deze dienst. Zowel het aantal km, het aantal ritten en het aantal aangesloten leden neemt elk jaar toe. Men verwacht in de toekomst nog een grotere stijging. Tabel: overzicht van de prestaties van de Dienst ‘mindermobielencentrale’ Jaar
Gereden km
Aantal ritten
2002 4.811 2003 9.277 2004 16.756 2005 21.875 2006 19.149 Bron: Jaarverslagen Gemeente Hoeilaart, OCMW
178 307 497 570 510
Aantal aangesloten leden 28 41 41 46 48
Aantal chauffeurs 10 9 9 10 12
Men merkt dat het aantal vrijwilligers voor de mindermobielencentrale daalt. Men mag niet onderschatten wat dit systeem van de vrijwilligers vraagt. Indien het aantal blijft dalen, zou dit in de toekomst een probleem kunnen worden. De aanwerving van nieuwe vrijwilligers en het blijvend motiveren ervan is een grote uitdaging.
II.5.3.6.
Thuisverpleegkunde 53
II.5.3.6.1. De dienstverlening van het Wit-Gele Kruis De Hoeilanders kunnen beroep doen op de thuisverpleging van het Wit-Gele kruis. Deze dienst verstrekt medische zorgen aan huis, op doktersvoorschrift.
Het Wit-Gele Kruis bestaat uit 20 afdelingen die provinciaal verspreid zijn. Ze beschikken over verpleegkundigen die meestal wonen waar zij werken en dus ook een grote verbondenheid hebben met de lokale cultuur en de patiënten waarvoor zij de zorg opnemen. Het maakt ook dat zij kennishebben over lokale initiatieven. Dit werkt drempelverlagend en zorgt ervoor dat ze gemakkelijk toegang hebben bij de mensen thuis. Het opent mogelijkheden naar sociale controle, informatieverstrekking, vraag naar samenwerking, enz. Van hulpverleners op de eerstelijn wordt verwacht dat zij een ruimte kennis opbouwen van het lokale aanbod, van zorgaanbod. Er wordt een hoge deskundigheid gevraagd over een groot vakgebied en een hoge professionaliteit in samenwerking met anderen. 53
Brochure “Wit-Gele Kruis, partner in Lokaal Sociaal Beleid” 2007
71
Om dit te realiseren werken ze in hun afdelingen (gemiddeld een 35-tal verpleegkundigen) met kleinere vaste teams van ongeveer 10 verpleegkundigen, die op hun beurt administratief en logistiek worden ondersteund vanuit de eigen afdeling en vanuit het Algemeen Secretariaat van de organisatie in Herent. De patiënten worden toegewezen aan een ‘vaste’ verpleegkundige die samen met een beperkt aantal ‘vervangende’ verpleegkundigen de continuïteit verzekert. Deze structuur zorgt ervoor dat patiënten een vertrouwensband kunnen opbouwen en toch 7 dagen op 7 het jaar rond beroep kunnen doen op onze verpleegkundige zorg. Om de deskundigheid en de professionaliteit te waarborgen geven ze extra opleiding aan referentieverpleegkundigen in specifieke domeinen (wondzorg, diabeteszorg, palliatieve zorg, dementie, enz.). Zij bouwen expertise op en kunnen altijd geconsulteerd worden door de collega’s. Door de voortdurende vorming blijven zij op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en treden zij vaak ook op als deskundige gesprekspartner in zorgoverleg. Tijdens ontmoetingen met andere hulpverleners en mantelzorgers (bijv. geven van vorming, infoavonden, beurzen, enz.) krijgen ze de kans om lokale organisaties en instellingen te leren kennen zodat zij ook met kennis van zaken kunnen doorverwijzen indien de patiënt of zijn familie dit wenst. Door een kortere verblijfsduur in het ziekenhuis zien we een toename van complexe technische verpleegkundige zorgen. In samenwerking met de doorverwijzende artsen en instellingen worden de verpleegkundigen gevormd aan het bed van de patiënt en op het tijdstip dat deze zorgen zich aandienen. In complexe zorgsituaties kan men enkel zorg bieden in samenwerking met andere hulp- en zorgverleners. Hiervoor is het noodzakelijk dat alle partners elkaar kennen op de eerstelijn. Patiënten van alle mutualiteiten kunnen bij hen terecht voor eenvoudige toiletzorg of wondzorg tot complexe zorg die ze bieden in samenwerking met anderen uit het werkveld. Contact Wit-Gele kruis Duisburgsesteenweg 82 3090 Overijse 02 686 11 10
II.5.3.6.2. Noden 54 Het is voor een meerderheid van de bevolking de innige wens om zo lang mogelijk thuis te kunnen wonen en éénmaal patiënt, thuis verzorgd te kunnen worden, zelfs tot het laatste stukje nl. de wens om thuis te overlijden. Veel is mogelijk door het zorgaanbod dat momenteel al aanwezig is, maar patiënt/cliëntgestuurde zorg, m.a.w. zorg vertrekkend vanuit zijn persoonlijke behoefte zou nog een verdere stap zijn naar een ideaal zorgbeleid. Naar aanleiding van de initiatieven rond het Lokaal Sociaal Beleid (LSB) werden de hoofdverpleegkundigen van het Wit-Gele kruis Vlaams-Brabant bevraagd door medewerkers van het Wit-Gele kruis zelf, naar eventuele knelpunten die zij vanuit hun werkzaamheden aanvoelen en waarvoor zij verwachtingen aanvoelen en waarvoor zij verwachtingen hebben naar het LSB. De antwoorden van deze twintig hoofdverpleegkundigen geven ons een beeld voor gans de provincie VlaamsBrabant, maar ook voor lokale situaties in zowel het arrondissement Leuven als in het arrondissement HalleVilvoorde. Welke noden merken zij? Voor de populatie waarop hun werking is gericht, vooral (bejaarde) zieken en zorgafhankelijken in de eerste lijn worden o.a. volgende items als voornaamste aangeduid: -
54
afgemeten huishoudhulp, met nadruk op alles wat bijdraagt tot orde en de goede hygiëne van de onmiddellijke woonomgeving (d.i. zuiver onderhoud en poetshulp in al zijn dimensies). Deze
Brochure “Wit-Gele Kruis, partner in Lokaal Sociaal Beleid” 2007
72
-
-
-
handelingsbekwaamheden zien wij bij bijna alle hulpbehoevenden als eerste activiteiten wegvallen en leiden in veel gevallen tot ontreddering. De boodschapsfunctie in de brede betekenis van het woord is een volgend obstakel: • Hoe geraak ik aan levensmiddelen, medicatie, kledij, enz. • Hoe regel ik mijn betalingen en administratie als ik niet meer op de betrokken diensten geraak, enz. • Enz. De klusjesdienst: kleine woningaanpassingen en –herstellingen die betaalbaar moeten kunnen worden uitgevoerd en waardoor de woning leefbaar blijft. Als eenmaal de zorgafhankelijkheid uitdeint: gepaste ondersteuning van de mantelzorg, o.a. door zeer gerichte soms tijdelijke en betaalbare dag- en/of nachtopvangmogelijkheden en oppas aan huis, soms ook tijdelijk uit huis (dagverzorgingscentra en kort verblijf) en bij dit laatste met de mogelijkheid om er te geraken (vervoer). In dit laatste stadium van hogere zorgafhankelijkheid, ontbreekt het ook dikwijls aan patiëntgerichte informatie van alles wat er aan mogelijkheden in de eerstelijn aanwezig is.
Welke evoluties merken zij? Men constateert een afname van beschikbare mantelzorgers, een vermindering van zorgaanbod door familie en een kleiner geworden sociaal netwerk. Alle initiatieven die mantelzorg vervangend en netwerkverruimend werken (buurt) zullen dus welkom zijn. Waarop hebben ze geen of onvoldoende antwoord? De organisatie heeft als erkende dienst voor thuisverpleging een specifiek aanbod van zorg in de thuissituaties. Hun afhankelijkheid van de nomenclatuur heeft als gevolg dat er een aantal behoeften zijn bij hun patiënten, waarop ze geen of onvoldoende antwoord kunnen geven (naar hun wensen en naar deze van de patiënt). Meestal betreft het of niet-verpleegkundige zorg of niet-verpleegkundige gehonoreerde zorg: - Huisbezoeken voor sociale controle. Door onze vorm van aanwezigheid en organisatie op het terrein en door onze vlotte mobiliteit, zijn wij voor sommigen de gedroomde oplossing voor dit probleem. Momenteel is het onmogelijk om in alle situaties deze zorg op te nemen. Voor onze verpleegkundigen soms een verscheurende beslissing. - Toezicht op medicatie: dit is vooral een probleem bij (licht) verwarde bejaarden en patiënten met een psychiatrische problematiek. - GVO: Gezondheidsopvoeding en preventiebeleid. Het maakt allemaal deel uit van de job, maar kan omwille van beperkte budgettaire voorzieningen onvoldoende structureel worden uitgerold. - Speciaal, niet omwille van de frequentie, maar omwille van de impact, vermelden wij ook nog verwaarlozing. Onder dit begrip klasseren wij o.a. uiterst onhygiënische omstandigheden, verwaarlozing tot mishandeling van gezinsleden. Hulpverleners voelen zich hierbij geschokt en vinden zelden oplossingen, omdat het gezin meestal niet wenst dat de buitenwereld daarvan weet.. Wachtlijsten? De hoofdverpleegkundigen melden geen wachtlijsten voor verpleegkundige zorg aan huis. Overal kan de dag van de aanvraag zelf gestart worden met de verpleegkundige zorgen, zoals die door de nomenclatuur voor thuisverpleegkundigen wordt voorzien. Wel worden er wachtlijsten gesignaleerd voor zuivere poets- en onderhoudhulp. Kan het Lokaal Sociaal Beleid ondersteunend zijn voor de dienstverlening van het Wit-Gele kruis? Hier zien de hoofdverpleegkundigen een wisselwerking: - Enerzijds kan via het LSB informatie over de dienstverlening verspreid geraken bij alle patiënten die het nodig hebben (Kanaal van informatie uitbouwen en de dienstverlening er gepast in laten opnemen). - Anderzijds kunnen de verpleegkundigen goed gepresenteerde informatie van aangepaste zorg brengen tot in de woonkamer van de patiënt thuis (de ‘lokale’ mogelijkheden aanreiken, mantelzorgpremie, gemeentelijke premies voor …). Ook kan het LSB de werking van het Wit-Gele kruis en de werking van de eerstelijn ondersteunen, door in complexe zorgsituaties de bestaande overlegstructuren uit de eerstelijn te hanteren en zelfs personen aan te duiden die dat vanuit de gemeente helpen ondersteunen.
73
Preventief beleid vanuit LSB? In de deskundigheid van iedere discipline zit in de thuiszorg een zeker gehalte GVO en preventie. De LOGO’s hebben daar een wat strikter programma, maar ook vanuit het LSB verwachten onze hoofdverpleegkundigen een zeker engagement en praktische initiatieven. Bijv. valpreventie richt zich niet alleen op medische oorzaken; ook de buurt (onveilige stoepen) of trapjes binnenshuis (klusjesdienst), kunnen oorzaken van vallen zijn. Heeft LSB een invloed op verhoogde zelfredzaamheid van de patiënt/cliënt? Voor de hoofdverpleegkundigen is het een uitgemaakte zaak, dat het LSB een bijdrage kan leveren tot een verhoogde autonomie/zelfredzaamheid van onze patiënten. Door een duidelijk overzicht te bieden per regio van alle hulpdiensten, zal de patiënt beter zijn weg vinden in het aanbod van dienstverlening. Partner in Lokaal Sociaal Beleid Waarom een partner? Voor het aspect eerstelijnszorg en verzorging van zieken thuis (in al zijn dimensies) kan het Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant een partner zijn voor het huidige en toekomstige beleid dat een gemeente wil uittekenen. In 2007 bestaat het Wit-Gele Kruis 70 jaar. Concreet betekent dit dat zij ervaring hebben met verschillende generaties van patiënten die hun verzorgingen en zorgen hebben toevertrouwd aan hun verpleegkundigen. Momenteel zijn er bijna 800 verpleegkundigen (ongeveer 1 per 1000 inwoners) aanwezig in alle gemeenten, wijken en straten van de provincie en dit 365 dagen per jaar. Op maandbasis hebben ze in de provincie Vlaams-Brabant bestendig 10.000 patiënten in verzorging. Tijdens hun werkzaamheden helpen de verpleegkundigen van het Wit-Gele Kruis verschillende maatschappelijke groepen, nl. de zieken, de gehandicapten, de hulpbehoevende bejaarden, evenals de onmiddellijke omringende familieleden, die er voor kiezen om in de vertrouwde thuisomgeving de verzorging te ontvangen of als familielid de patiënt bij te staan. Thuis, omdat zij dat als hun natuurlijke biotoop beschouwen. Het betreft een (grote) groep van medeburgers wiens noden meestal weggestopt zijn achter de voordeur van hun huis. De standpunten van het Wit-Gele Kruis Via hun verzorgingen ontmoeten de verpleegkundigen deze maatschappelijke groepen in de intimiteit van hun bestaan en hun noden. Vanuit dat gezichtspunt ziet het Wit-Gele Kruis voor de hoger beschreven doelgroepen twee pistes, waarop een lokaal bestuur zijn sociaal beleid kan afstemmen, tenminste indien voor dit bestuur de evidente beleidskeuze is: maximaal gaan voor een leven in de eigen gewenste omgeving. 1. Leefbaarheid verhogen in de natuurlijke omgeving, zodat de levenskwaliteit van deze mensen wordt gemaximaliseerd. - Leefbaarheid in eigen huis Quasi nooit is de eigen thuis afgestemd op die fase van het leven, waarin plots alles niet meer zo vanzelfsprekend verloopt. Een aangepaste thuis, aangepaste dienstverlening, enz. heel basale dingen maken het verschil tussen leefbaarheid en onleefbaarheid, waarbij het vaak ook nog ‘derden’ zijn die de norm van leefbaarheid denken te moeten bepalen. In het slechtste geval kan de nieuwe leefwereld al eindigen aan het eerste opstapje als de nodige klusjesdienst ontbreekt. Het Wit-Gele Kruis benadrukt dat een minimum op het niveau van comfort, hygiëne, voeding, bewegingsvrijheid, sociaal contact, verzorging en veiligheid, de essentiële basisbehoeften zijn, die individueel (‘hulpvragersnorm’) zouden moeten gecheckt worden en waarop vele hulpvragers een deel van het antwoord verwachten van de lokale overheid. De lokale overheid hoeft goedlopende bestaande initiatieven niet uit te werken of over te nemen, maar wel actief op zoek moet gaan naar de leemtes om er praktisch gevolg aan te geven. Nogmaals, waarbij de norm vertrekt vanuit de vraag van de hulpverlener en niet vanuit het aanbod van de dienstverlening.
74
- Leefbaarheid in de onmiddellijke omgeving Mensen zijn over het algemeen sociale wezens en vereenzaming is voor velen zeer traumatisch. Het sociale netwerk is meestal opgebouwd in de onmiddellijke buurt, vandaar het belang om zo lang mogelijk in het eigen huis, maar ook in de eigen buurt te kunnen vertoeven. Het Wit-Gele Kruis verneemt dat de leefbaarheid, de toegankelijkheid en de veiligheid van de buurt voor vele (vooral bejaarde) patiënten essentieel is om ‘onder de mensen’ te kunnen blijven komen. Zij vinden dat het lokale beleid daar oog moet voor hebben en dat eenvoudige oplossingen daarbij al het verschil kunnen maken, zoals daar zijn: aangepaste stoepen, rustbanken, sociale controle, enz. Een hoog aantal letsels worden veroorzaakt door valpartijen, zowel binnen- als buitenshuis. Voor vele ouderen het begin van het einde, of alleszins het begin van een leven met beperkingen en de verwelkoming in de zorgsector, in de wereld van de afhankelijkheid. Door een lokaal preventief beleid (bijv. valpreventie) en de gepaste maatregelen t.h.v. buurt, straat, stoepen, woonst, enz. (en dit niet alleen in de stads- en dorpskernen, maar ook in de achtergestelde wijken), wordt niet alleen bespaard op de sociale zekerheid, maar ook op onnoemelijk veel leed).
2. Hulpverlening in de eerstelijn mee ondersteunen Heel wat hulpverleners komen tot bij de hulpvrager thuis en verrichten daar schitterend werk. Meestal ervaart de hulpvrager dat ook zo, zeker als hij zijn echte hulpvraag beantwoord ziet, zonder dat de zorgverlener normerend optreedt (patiëntgestuurde zorg). Voorwaarden tot welslagen zijn o.a. - De hulpvrager (iedere burger) dient het hulpaanbod te kennen Onvoorstelbaar de hoeveelheid hulpverlening die voorhanden is evenals de informatie die daarover beschikbaar wordt gesteld en toch blijkt altijd opnieuw dat diegenen die plots in de situatie van hulpbehoefte terechtkomen, onwetend zijn. Blijkbaar komen de folders, brochures en websites niet terecht bij de mensen die er op dat moment nood aan hebben. Misschien mankeert er een soort ‘100-centrale’ die op het gepast moment de juiste informatie aanreikt via een begrijpende en bezielde informatieverstrekker. - Overleg tussen de eerstelijnswerkers De aangeboden hulp van professionele hulpverstrekkers, samen met familieleden, mantelzorgers, enz. verloopt zoveel beter als (zeker in complexe zorgsituaties) vooraf duidelijke afspraken worden gemaakt. Zowel de Vlaamse (SIT-werking = SamenwerkingsInitiatieven inzake Thuisverzorging) als de Federale overheid (GDT-werking= Geïntegreerde Diensten voor Thuisverzorging) erkent dit en voorziet daarvoor zelfs een vergoeding. Ze vragen uitdrukkelijk dat ieder lokaal sociaal beleid zijn medewerking (bijv. bij monde van het maatschappelijk werk van het lokaal OCMW) zou verlenen aan deze bestaande overlegstructuur (bijv. GOAL = GezondheidsOverleg Arrondissement Leuven en soortgelijke initiatieven in Halle-Vilvoorde) en vooral daarvoor geen nieuwe lokale structuren gaat uitwerken. - Interlokaal sociaal beleid Het netwerk aan hulpverstrekking aan burgers bestaat dikwijls uit lokale initiatieven, maar meestal zijn er ook lokaaloverschrijdende initiatieven. Heel wat hulpverlening is breder opgevat en daardoor ook in staat om een zeer deskundige partner te zijn voor het lokale beleid. Het zou spijtig zijn dat goede lokale initiatieven ophouden aan de gemeentegrens, vandaar het belang van interlokaal netwerking (bijv. IGO : Intergemeentelijk Opbouwwerk in het arrondissement Halle-Vilvoorde): op die manier worden ideeën uitgezaaid en op elkaar afgestemd.
75
II.5.3.6.3. Zelfstandige verpleegkundigen Een aantal zelfstandige verpleegkundigen verstrekken medische zorg aan huis in Hoeilaart, op voorschrift: Mérian Véronique Ernest Claeslaan 7 1560 Hoeilaart 02 657 04 22 0476 40 75 92
Vos Josianne Vriendschapsstraat 29 3090 Overijse 02 305 91 61 0498 08 91 25
Valerie Dupong Maria-Christinalaan, 34 3090 Overijse 02 657 32 86 0474 61 98 70
Vandermeerschen Brigitte Terdekdelleweg 8 3090 Overijse 02 687 62 20 0195 93 57 51
Vanderlinden Gunter Priester Delle 23 3040 Huldenberg 0479 77 41 91
Braeckelare Brigitte 02 687 62 20 0495 93 57 51
Vandeputte Anja 02 687 72 77 0477 50 50 23
Reulens Nadine 0477 50 50 23 0495 93 57 51
II.5.3.7.
Ziekenfondsen
Diensten De meeste ziekenfondsen of mutualiteiten bieden een aantal diensten aan ter ondersteuning van de thuiszorg. Het aanbod van deze voordelen is verschillend voor elke mutualiteit. De meest voorkomende diensten zijn: • financiële tussenkomst voor gezinszorg of poetsdienst; • financiële tussenkomst voor kortverblijf in een erkende instelling; • uitleendienst van medisch materiaal; • vakanties voor zieken; • verpleegkundige zorgen; • vervoer van hulpbehoevenden via vrijwilligers; • ziekenoppas; • ziekenvervoer; enz. Overzicht ziekenfondsen in Hoeilaart Zie hoofdstuk individuele sociale hulpverlening Noden De noden die de mutualiteiten ervaren zijn reeds verwerkt in de analyse.
II.5.3.8.
Mantelzorg
Thuis kunnen zijn en blijven is de wens van de meeste mensen, zeker als men zorgbehoevend is. Wie afhankelijk wordt van anderen door ziekte, handicap of ouderdom, verlangt meestal in het vertrouwde milieu te worden verzorgd. Vaak zullen mensen die zorg nodig hebben in eerste instantie terugvallen op hun eigen gezin en hun familie (het natuurlijk zorgmilieu). De meerwaarde van thuis te kunnen zijn, zit vaak in veel kleine, maar heel belangrijke dingen: zichzelf kunnen zijn, eigen levensritme bepalen, eigen cultuur ontwikkelen, kunnen deelnemen aan het gezinsleven, zich veilig en geborgen voelen, … Een mantelzorger is een persoon die op geregelde basis en op een niet-beroepsmatige wijze aanvullende, bovennormale zorg verleent aan een zorgbehoevende persoon uit zijn omgeving vanuit de sociale/affectieve relatie die hij met deze persoon heeft. Mantelzorgers kunnen zowel partners, ouders, familieleden, kinderen, buren als vrienden zijn. 55
Onder bepaalde voorwaarden kan een mantelzorger een toelage ontvangen via het OCMW of de zorgverzekering: 55
Gids in de thuiszorg – www.mantelzorglijn.be
76
De mantelzorgtoelage van het OCMW Het OCMW van Hoeilaart kent onder bepaalde voorwaarden een mantelzorgtoelage toe aan personen die (als vrijwilliger, vriend, kennis of familielid) hulp bieden aan een zorgbehoevende oudere, een niet-terminale chronische zieke of een terminale palliatieve patiënt die thuis verzorging geniet. Deze mantelzorgtoelage wordt echter niet toegekend wanneer de zorgbehoevende persoon al een dergelijke toelage geniet in het kader van de Vlaamse Zorgverzekering. Daardoor heeft het OCMW van Hoeilaart de laatste 4 à 5 jaar geen aanvragen meer ontvangen en bijgevolg geen toelage meer toegekend. Indien er toch een aanvraag toekomt bij het OCMW, gaat men de zorgverzekering voor die persoon in orde brengen. Op die manier kan men de toelage i.h.k. van de zorgverzekering aanvragen. De toelage van de zorgverzekering ter ondersteuning van de mantelzorg De Vlaamse Zorgverzekering betaalt zorgbehoevenden de kosten voor niet-medische zorg (deels) terug. Iedereen ouder dan 25 jaar is verplicht om bij een zorgkas aan te sluiten. Eind 2004 waren er bijna 150.000 dossiers. Een groei van bijna 20% t.o.v. het vorige jaar o.a. te wijten aan een uitbreiding van het aantal mogelijke rechthebbenden. De lopende dossiers voor residentiële zorg (+40%) zijn sneller gestegen dan deze voor mantel- en thuiszorg (+6,2%). De meeste lopende dossiers voor residentiële zorg situeren zich in de leeftijdscategorie 80 tot 95 jaar. Voor mantel- en thuiszorg is dit de groep tussen 70 en 85 jaar. Indien men aanvragen opsplitst naar type maken mantel- en thuiszorg 2/3 uit van het totaal. De aanvragen voor residentiële zorg zijn slechts goed voor 1/3. 56 In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de begunstigden van de tegemoetkoming voor de mantelen thuiszorg in het kader van deze zorgverzekering. 57 Tabel: begunstigden toelage ter ondersteuning van de mantelzorg en thuiszorg i.h.k. van de zorgverzekering, in 2004 Aantal Per duizend inwoners Vlaams Gewest 85.262 14,2 Provincie Vlaams-Brabant 12.296 11,9 Arr. Halle-Vilvoorde 5.308 9,3 60 6,0 Hoeilaart Bron: APS, portaal lokale statistieken, Provincie Vlaams-Brabant
De cijfers op het gebied van mantelzorg en thuiszorg in Hoeilaart liggen nogal laag (6 op duizend inwoners) ten opzichte van het Vlaams gemiddelde (14,2 op duizend inwoners) en het gemiddelde van Vlaams-Brabant (11,9 per duizend inwoners). Uit gesprekken met bevoorrechte getuigen blijkt dat vele mensen de mantelzorgtoelage niet kennen, waardoor dit lage cijfer verklaart kan worden. Hieruit vloeit dan ook de vraag voort om de mantelzorgtoelage bekender te maken. In Hoeilaart kan bijna 70% van de senioren rekenen op een persoon binnen het gezin, familie- of kennissenkring voor het verstrekken van zorg. Indien dit niet zo is, heeft dit voornamelijk te maken met het veraf wonen van kinderen, het tijdsgebrek, het niet willen tot last zijn. 58
De bedoeling van de mantelzorgtoelage is uiteraard de mantelzorger te ondersteunen. Er zijn natuurlijk nog andere vormen van ondersteuning: o.a. door zeer gerichte soms tijdelijke en betaalbare dag- en/of nachtopvangmogelijkheden, oppas aan huis, tijdelijk uit huis (dagverzorgingscentra en kortverblijf) en bij dit laatste is ook de mogelijkheid om er te geraken (vervoer) belangrijk (Meer info: hoofdstuk wonen voor bejaarden).
56
Vrind 2006 – Vlaamse Regionale Indicatoren Omgevingsanalyse Provincie Vlaams-Brabant 58 Seniorenbehoefteonderzoek april 2005 57
77
II.5.3.9.
Samenwerkingsinitiatieven en geïntegreerde diensten thuisverzorging
II.5.3.9.1. Omschrijving Om kwaliteitsvolle verzorging en de samenwerking tussen de hulpverleners in de thuiszorg te verzekeren worden sinds 1991 Samenwerkingsinitiatieven inzake Thuisverzorging ( SIT's ) erkend en gesubsidieerd door de Vlaamse overheid . Een SIT is een samenwerkingsverband in een bepaalde regio tussen vertegenwoordigers van representatieve huisartsenkringen, erkende teams thuisverpleging, erkende diensten gezins- en bejaardenhulp, erkende centra voor algemeen welzijnswerk en ten minste drie andere vertegenwoordigers van medische of paramedische beroepsverenigingen. Om erkend te worden moet het SIT volgende opdrachten vervullen: - fungeren als overlegplatform; - ondersteunen en coördineren van de zorg- en hulpverlening rond de patiënt. De Vlaamse overheid erkent de Geïntegreerde Diensten voor Thuisverzorging (GDT's) die door de federale overheid gefinancierd worden sinds 2003. Een GDT is een gezondheidszorgvoorziening die de patiëntenzorg versterkt. Dit wordt onder meer gerealiseerd door praktische organisatie en ondersteuning van het multidisciplinaire overleg. In Vlaanderen valt het werkingsgebied van SIT's en GDT's samen. Enkel erkende SIT's kunnen ook erkend worden als GDT's.
In Hoeilaart bestaat er een samenwerking met psychiatrische zorgverleners, waarbij men kan rekenen op financiële ondersteuning vanuit de overheid. Het OCMW werkt mee aan deze ondersteuning van psychiatrische patiënten door bijv. hulp aan huis via de dienst gezinszorg.
II.5.3.9.2. Samenwerkingsinitiatief Thuiszorg (SIT) Druivenstreek In samenwerking met de plaatselijke OCMW's wil het SIT het thuis verzorgen van bejaarden en zieken verder uitbouwen. Zieken of bejaarden hoeven immers niet noodzakelijk altijd in een ziekenhuis of een instelling te verblijven. Met de nodige en onontbeerlijke hulp en ondersteuning kan een patiënt ook thuis in de vertrouwde omgeving verzorgd worden. Het doel van het SIT is het bevorderen van overleg tussen de verschillende zorgpartners binnen de thuiszorg. Het SIT Druivenstreek omvat de regio Overijse, Tervuren en Hoeilaart. In het SIT Druivenstreek zetelen vertegenwoordigers van het Wit-Gele Kruis, Familiehulp, Thuisverpleging OTV, Thuisverpleging OSD, Landelijke Thuiszorg, Gezinszorg, Mutualiteiten, de Huisartsenwachtkring Hoeilaart en de OCMW’s van Overijse, Tervuren en Hoeilaart. Binnen elk OCMW is er bovendien een vast contactpersoon die enerzijds doorverwijst naar het SIT en anderzijds hulpvragen vanuit het SIT beantwoordt. De coördinator van het SIT Druivenstreek is gevestigd in het OCMW Hoeilaart: Marc Vanthuyne. 59
59
Zorgstrategisch plan 2000
78
II.5.3.10. Premies 60 Voor de bespreking van de verschillende soorten huisvestingssteun: zie hoofdstuk wonen.
II.5.3.11. Seniorenraad 61 II.5.3.11.1.1 Doelstellingen De gemeentelijke seniorenraad heeft als doelstellingen: -
op vraag van het gemeentebestuur of op eigen initiatief adviezen uitbrengen bij het gemeentebestuur over alle aangelegenheden die de senioren rechtstreeks of onrechtstreeks aanbelangen; initiatieven nemen en bewerkstelligen om de samenwerking en het overleg tussen het seniorenwerk, de betrokkenen bij het seniorenwelzijn en de senioren zelf te bevorderen; activiteiten voor senioren van de plaatselijke verenigingen coördineren en ondersteunen; de informatie en vorming ten behoeve van de senioren bevorderen en, zo nodig, zelf organiseren; bij zoveel mogelijk senioren de interesse voor het gemeentebeleid bevorderen, alsook de inspraak in het beleid stimuleren; deelnemen aan het gezamenlijk overleg met andere bestaande gemeentelijke raden; de seniorenraad werkt autonoom, los van elke politieke, ideologische, filosofische en/of godsdienstige binding.
II.5.3.11.1.2 Dagelijks bestuur van de seniorenraad Mr.
Naam JOOSTEN
Voornaam Jos
Voorzitter
Mr.
ROGGEBAND
Jan
Ondervoorzitter
Mr. Mevr. Mevr. Mevr.
BEELEN MARCHAND SIMON UYTTERHOEVEN
Robby Gilberte Christa Els
Secretaris Penningmeester Bestuurder Schepen
II.5.3.11.1.3 Noden 62 Uit het seniorenbehoeftenonderzoek blijkt onder meer dat de Hoeilaartse senior vindt dat hij voldoende op de hoogte wordt gehouden van de diensten van de gemeente. Niet alle senioren zijn echter op de hoogte van deze diensten. De dienst warme maaltijden is het best gekend, gevolgd door de poetshulp en de rusthuizen. De kennis van de diensten vermindert met de leeftijd. Deze leeftijd beïnvloedt echter sterk de noodzaak aan bepaalde dienstverlening, zodat een betere informatie geen overbodige luxe is. Daarnaast blijkt toch dat de wens naar één loket waar men terecht kan voor specifieke vragen of een thuisbezoek hoog scoren op het lijstje van bijkomende informatiekanalen naast ‘Hier Hoeilaart’, want zoals uit het seniorenbehoeftenonderzoek blijkt, zijn sommige senioren niet sterk bekend met de dienstverlening die specifiek naar hen gericht is. De voorkeur voor de seniorenraad gaat uit naar een soort van gespecialiseerde consulent/loket/centraal informatiepunt waar senioren terecht kunnen. Dit informatiepunt kan naast een loketfunctie ook een doorverwijsfunctie hebben. De consulent kan mobiel zijn, vrijwilliger, een opleiding volgen tot seniorenconsulent, enz. Belangrijk hierbij is dat het informatiepunt laagdrempelig is.
60
www.hoeilaart.be www.hoeilaart.be 62 Seniorenbehoeftenonderzoek april 2005 61
79
II.6.
Omgevingsanalyse wonen voor bejaarden
II.6.1.
Algemene cijfergegevens
II.6.1.1.
Hoogbejaarden 63
De groep van hoogbejaarden (80+) is een snel toenemende groep die geconfronteerd wordt met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden. Dit betekent dat we nu al plannen moeten maken om dit op te vangen. Dit geldt voornamelijk op het vlak van huisvesting en woningaanpassing, residentiële opvang, uitbouw van de thuiszorgmogelijkheden, het voorzien van alternatieve en betaalbare vormen van opvang (gastgezinnen, zorgboerderijen), het aantrekkelijker maken van mantelzorg, de uitbouw van mantelzorgondersteunende initiatieven (dagcentra, kortopvang, nachtopvang, vrijwilligersopvang, enz.) Het bouwen van rusthuizen alleen zal dit probleem echter niet oplossen, aangezien maar een kleine groep ouderen er gaat wonen. Op Vlaams niveau gaat het om 4,4% van de 60-plussers. Bij de 85 tot 90-jarigen loopt dat op tot 23%. Ouderen blijven liefst zo lang mogelijk thuis in de eigen vertrouwde omgeving. Er zijn bijgevolg ook veel alleenwonende ouderen. Dit percentage ligt wel lager dan in het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest.
II.6.1.2.
Bevolkingsprognose in Hoeilaart
Tabel: bevolkingsprognose Hoeilaart tot 2010 en 2025 2004 Leeftijd Absoluut % 0-19 2.485 24,9 20-59 5.395 54,1 60-79 1.696 17,0 80+ 401 4,0 Totaal 9.977 100 Bron: MIRA projectie 2005 van de Vlaamse Gemeenschap
2010 Absoluut 2.451 5.241 1.852 518 10.062
% 24,4 52,1 18,4 5,1 100
2025 Absoluut 2.035 4.948 2.518 590 10.091
% 20,2 49,0 25,0 5,8 100
Volgens de prognose zal de groep 0-19 jaar in Hoeilaart afnemen tot 20,2% in 2025. Binnen de groep 20-59 jaar zal er in 2025 ook een daling plaatsvinden tot 49,0%. Wanneer we kijken naar de groep 60-79 jaar zien we in 2025 een stijging tot 25%. Ook de groep 80+ neemt in 2025 toe tot 5,8%.
II.6.1.3.
Programmacijfers
II.6.1.3.1. Programmatie rusthuis Tabel: programmacijfer 2007 en het totaal aantal plaatsen in Hoeilaart Programma Erkend openbaar Vzw - cijfer totaal Hoeilaart 127 80 Bron: www.zorg-en-gezondheid.be
63
80
0
In privé onderzoek openbaar vzw totaal 0
0
0
privé 0
0
Gepland openbaar vzw totaal 11
11
privé totaal 0
Omgevingsanalyse provincie Vlaams-Brabant
80
0
91
Het programmacijfer voor Hoeilaart bedraagt in 2007 127. Indien er geen nieuwe initiatieven bijkomen zullen er in realiteit echter slechts 91 plaatsen zijn.
II.6.1.3.2. Programmatie centra voor kortverblijf Tabel: programmacijfer centra voor kortverblijf in Hoeilaart 2007
Erkend WGL Prog. Erkend Openb. Vzw Hoeilaart 4 0 Bron: www.zorg-en-gezondheid.be
WGL met opschorting OpschorOpenb. Vzw ting 3 3
Aanvraag WGL Saldo Aanvraag Openb. Vzw WGL -1 0
Saldo -1
II.6.1.3.3. Programmatie serviceflats Tabel: programmacijfer serviceflats in Hoeilaart 2007 In Erkend Gepland Openb. Vzw Privé onderzoek Openb Vzw Privé Openb. Vzw Privé Totaal totaal totaal totaal 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Hoeilaart 49 Bron: www.zorg-en-gezondheid.be Prog.
II.6.1.3.4. Programmatie dagverzorgingscentra Tabel: programmacijfer dagverzorgingscentra in Hoeilaart 2007 Erkend VE
Erkend OV
VE met opschorting
Voorafg. Verg. OV
Aanvraag VE AanOpschorVerProg. Erkend Openb. Vzw Erkend Openb. Vzw Openb. Vzw Openb. Vzw Saldo vraag Openb. Vzw Saldo ting gund VE 4 0 0 0 0 -4 0 -4 Hoeilaart
Bron: www.zorg-en-gezondheid.be
Conclusie: Hoeilaart heeft een relatief hoog aantal alleenwonende bejaarden (14,2% van de totale bevolking) en een relatief hoog aantal hoogbejaarden (4,3% van de totale bevolking) in vergelijking met de omliggende gemeenten. De programmacijfers worden niet gerealiseerd. Bij alle eerder vermelde programmacijfers dient bovendien ook naar de omliggende gemeenten gekeken te worden. Hierdoor zullen deze cijfers nog hoger liggen. Er dienen dus voorzieningen getroffen te worden om de hoogbejaarden zo goed mogelijk thuis te begeleiden.
81
II.6.2.
Overzicht mogelijke woonvormen voor ouderen 64
II.6.2.1.
Zelfstandig wonen
Individueel of zelfstandig thuis wonen Eigenlijk gaat het hier om de woonvorm waarin de meeste van ons leven: onze woning, al dan niet in eigendom. Wanneer we zelf een woning bouwen of kopen, kunnen we ervoor zorgen dat deze bezoekbaar, aanpasbaar of aangepast is. Deze bejaardenwoningen kunnen een onderdeel zijn van een sociale woonwijk of kunnen ook in particulier bezit zijn. Familiaal wonen In deze woonvorm gaat de bejaarde wonen bij één van de kinderen of omgekeerd. Sociale woningen De sociale huisvestingsmaatschappijen specialiseerden zich in de bouw van degelijke en betaalbare woningen die vervolgens worden verhuurd of verkocht. Seniorenwoningen Dit zijn aangepast huizen of appartementen voor senioren die geheel zelfstandig willen en kunnen wonen. De huizen en appartementen zijn gelijkvloers en met een lift bereikbaar.
II.6.2.2.
Cluster wonen
Groepswonen In deze woonformule besluiten een aantal ouderen om samen in één ruimte te wonen, met de bedoeling zo lang mogelijk voor elkaar te blijven zorgen. In Groot-Brittanië bestaat dit systeem van woongemeenschappen al lang: de zogenaamde Abbeyfieldhouses. Stilaan wordt ook in België geëxperimenteerd met deze vorm van groepswonen. Dit groepswonen kan het gezamenlijke initiatief zijn van een aantal individuen of kan een publieke instantie als initiatiefnemers hebben. Duplexwonen Dit is een ideale formule voor iemand die in een huis woont dat te groot geworden is of die graag om veiligheidsredenen bij een ander gezin intrekt. De formule behelst dat een jong gezin in de woning trekt en de oudere persoon in een kleine aangebouwde woning of een aparte kamer (liefst individueel toegankelijk) gaat wonen. In Vlaanderen kennen we deze woonvorm vooral in familiaal verband. Een probleem van deze woonvorm is van financiële aard. In het bijzonder wanneer men met het oog op een duplexwoning een uitbreiding doet aan het huis, brengt dit ook een verhoging van het kadastrale inkomen met zich mee, enz. Kangoeroewonen De termen ‘kangoeroewonen’ en ‘duplexwonen’ worden wel eens voor dezelfde woonvormen gebruikt, waardoor verwarring kan ontstaan. De term ‘kangoeroewonen’ wordt vaak gereserveerd voor een formule waarbij een oudere of een ouder koppel de gelijkvloerse verdieping van een woning betrekt en een jong gezin (bij voorkeur geen familieleden) de andere verdiepingen. Voor beide generaties betekent dit een enorm voordeel, omdat het jongere gezin goedkoper kan wonen, terwijl ze in geval van noodsituaties aan de ouderen hulp kunnen verlenen. Naarmate de dienstverlening van de jongeren aan de oudere bewoner groter wordt vermindert de huurprijs. Kangoeroewoningen kunnen deel uitmaken van een woonproject of een sociale woonwijk, een goede begeleiding is hierbij onontbeerlijk. Kangoeroewoningen kunnen ook privé-bezit zijn. In dit laatste geval is het belangrijk om goede schriftelijk afspraken met de verschillende partijen te maken. Aanleunwoningen Aanleunwoningen zijn een vorm van ondersteunend wonen. De woningen zijn gebouwd in de onmiddellijk nabijheid van een rusthuis of een verzorgingstehuis, zodat de bewoners van de service in deze instelling gebruik kunnen maken. Hierin bestaan verschillende varianten, gaande van een situatie waarbij de bewoners gebruik 64
www.woonvormen.be
82
maken van warme maaltijden en badinfrastructuur tot een systeem waarbij ze ook verpleging krijgen of gebruik maken van een noodoproepsysteem.
II.6.2.3.
Residentieel wonen
Serviceflat Deze vorm van huisvesting en serviceverlening is bedoeld voor ouderen die nog vrij zelfstandig kunnen functioneren, maar toch niet verkiezen om in het eigen milieu te blijven wonen omdat dit niet meer aangepast is of omdat ze zich er onveilig voelen. Serviceflats bestaan uit één of meer gebouwen die functioneel een geheel vormen. Het zijn echter individuele woongelegenheden waar ouderen zelfstandig wonen en waar zij een beroep kunnen doen op de dienstverlening die gemeenschappelijk is en facultatief ter beschikking staat. Rust- en verzorgingstehuis Een rusthuis is een bij decreet beschermde collectieve woonvorm waar aan de ouderen die er verblijven huisvesting wordt gegeven met de mogelijkheid geheel of gedeeltelijk gebruik te maken van de aangeboden gezins- en huishoudelijke zorg. Vele, maar niet alle rusthuizen die zorgbehoevende ouderen opnemen, hebben vanwege de overheid een aantal rust- en verzorgingsbedden gekregen. Deze R.V.T.-bedden zijn bedoeld voor het opvangen van zwaar zorgbehoevende ouderen, die er van een intensieve verzorging kunnen genieten. De meeste R.V.T.-bedden bevinden zich in rusthuizen, doch ook sommige ziekenhuizen beschikken over een aantal R.V.T.-bedden. Het is echter niet omdat een rusthuis niet over R.V.T.-bedden beschikt, dat er geen zwaar zorgbehoevenden kunnen opgenomen en verzorgd worden. Voor een R.V.T.-bed wordt vanwege de overheid een hoger zorgforfait toegekend, waardoor er meer personeel kan ingezet worden voor de verzorging en de verpleging.
II.6.2.4.
Besluit
In de praktijk wordt vastgesteld dat de verschillende woonvormen voor ouderen niet goed gekend zijn. Dergelijke informatie wordt vaak verspreid via het internet, waar ouderen deze informatie moeilijker terugvinden. Naast al deze woonvormen kan ook op zoek gegaan worden naar andere initiatieven. Bijv. projecten, PPSproject (Publieke Private Samenwerking), enz.
83
II.6.3.
Enkele woonvormen nader bekeken 65
II.6.3.1.
Individueel of zelfstandig thuis wonen
Wonen en toekomstig wonen betekent ook voor de Hoeilaartse senior het kunnen wonen in zijn eigen vertrouwde omgeving. De meeste Hoeilaartse senioren wonen al lang in Hoeilaart en bezitten een eigen woning. Uit de ervaringen van zowel de rusthuis- als OCMW-medewerkers blijkt dat vele ouderen ook effectief thuis blijven wonen. Voor ouderen is de kwaliteit van het wonen heel belangrijk. Voor een ouder wordend koppel of senior is het een vereiste dat de woning weinig hindernissen en niveauverschillen vertoont en bovendien ook nog gebruiksen onderhoudsvriendelijk is. ‘Levenslange woningen’ zijn zo gebouwd dat ze geschikt blijven doorheen de verschillende levensfasen van hun bewoners. Drie kenmerken zijn typerend voor levenslange woningen: - ze zijn toegankelijk: iedereen kan erin leven, ongeacht de leeftijd en de lichamelijke beperkingen; - ze zijn veilig, de ruimten zijn goed gedimensioneerd; - ze zijn comfortabel. 66 Men stelt echter vaak vast dat het eigen huis quasi nooit afgestemd is op het ouder worden. Naarmate men ouder wordt, worden de meeste woningen minder toegankelijk. Het aanpassen van een woning om langer thuis te kunnen blijven wonen, brengt niet alleen administratief heel wat aspecten met zich mee (offertes vergelijken, aannemers aanspreken, enz.), maar betekent meteen ook een financiële inspanning. Daarnaast kennen niet alle bejaarden hun rechten aangaande premies/tussenkomsten en diensten die hen hieromtrent kunnen informeren. Meer info: hoofdstuk wonen. Een bijkomend probleem is het hoge KI in Hoeilaart, waardoor vele mensen buiten de voorwaarden vallen om deze steun te ontvangen. Naast het aanpassen van een bestaande woning en de ondersteuning die de bejaarde hierbij krijgt, spelen ook het aspect van afstand tot de dorpskern, isolement en immobiliteit een grote rol. Zaken die niet opgelost worden door een fysieke aanpassing van de woning.
Ook wanneer men meer afhankelijk wordt van anderen door ziekte, handicap of ouderdom, verlangt men er meestal naar om in het vertrouwde milieu te worden verzorgd. Vaak zullen mensen die zorg nodig hebben in eerste instantie terugvallen op hun eigen gezin en hun familie (mantelzorg). Om dergelijke hulp te ondersteunen kan een mantelzorger onder bepaalde voorwaarden een toelage ontvangen via het OCMW of de zorgverzekering (meer info: hoofdstuk thuisondersteunende zorg). Een belangrijke nood hierbij is ook een gepaste ondersteuning van de mantelzorg. O.a. door zeer gerichte, soms tijdelijke en betaalbare dag- en/of nachtopvangmogelijkheden (meer info zie de bespreking rusthuis). De nood aan deze ondersteuning mag niet onderschat worden. Er wordt namelijk een afname van het aantal mantelzorgers geconstateerd en een kleiner geworden sociaal netwerk. Alle initiatieven die mantelzorgvervangend en netwerkverruimend werken (buurt) zullen dus zeker welkom zijn.
Ouderen kunnen ook beroep doen op allerlei diensten i.h.k. van thuisondersteunende zorg: - poetshulp; - gezinszorg; - dienst warme maaltijden; - personenalarmsysteem; - dienst voor voetverzorging; - thuisverpleegkunde; - boodschappenfunctie; - klusjesdienst enz. 65 66
www.pwo.be – vzw platform wonen voor ouderen, Seniorenbehoeftenonderzoek april 2005 VVSG
84
Ook deze diensten zorgen ervoor dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Het is belangrijk om hierbij op te merken dat er bij verschillende diensten wachtlijsten bestaan. Daarnaast ontbreekt het dikwijls aan patiëntgerichte informatie van alles wat er aan mogelijkheden in de eerstelijnszorg aanwezig is. Bovendien merkt men in de praktijk dat vele ouderen vaak niet in staat zijn om de noodzakelijke diensten te betalen.
De seniorenraad zou in de toekomst graag een Lokaal Dienstencentrum in Hoeilaart helpen realiseren. Een dergelijk centrum kan er mee voor zorgen dat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen. Een Lokaal Dienstencentrum is voor de Seniorenraad een plaats waar ouderen terecht kunnen voor verschillende zaken, bijvoorbeeld: - informatie; - samen tafelen; - ontmoetingsplaats; - lichamelijke en hygiënische zorgen; - dagopvang; - vervoer; - enz. Bij de inplanting van een dienstencentrum dient men oog te hebben voor de mobiliteit van de gebruikers.
Een dienst vervoer kan tevens deel uitmaken van een Lokaal Dienstencentrum. De organisatie van vervoer zou erg welkom zijn, maar is zeker geen prioriteit voor de seniorenraad. Door het tekort aan bedden in het rusthuis en het gebrek aan serviceflats, zullen mensen langer thuis moeten blijven. Een dienst voor vervoer kan een tussenoplossing vormen. Op dit moment bestaat er reeds een dienst mindermobielencentrale bij het OCMW. Meer info: zie hoofdstuk thuisondersteunende zorg. De aanwerving van nieuwe vrijwilligers en het blijvend motiveren ervan vormt hier echter een probleem.
II.6.3.2.
Sociale huisvesting in Hoeilaart
De sociale huisvestingsmaatschappijen specialiseerden zich in de bouw van degelijke en betaalbare woningen die vervolgens worden verhuurd of verkocht. Wat betreft de sociale huisvesting is Hoeilaart aangesloten bij de Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting C.V.. Deze maatschappij is erkend door en staat onder voogdij van de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij. In Hoeilaart bevinden er zich 58 sociale huurwoningen en 114 sociale huurappartementen op 31/12/2006. 67 Een belangrijk besluit uit de woningbehoeftestudie van Hoeilaart is dat er een groot gebrek is aan sociale huisvesting: bejaardenhuisvesting, sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels.
II.6.3.3.
Serviceflats 68
II.6.3.3.1. Algemeen Het serviceflatgebouw biedt een beschermde woonomgeving en aangepaste huisvesting. Er is bijvoorbeeld een oproepsysteem aanwezig waarmee zowel overdag als 's nachts iemand voor hulp kan worden oproepen en de flats zijn afgestemd op de behoeften van de ouderen. Sommige flats zijn eerder als een studio opgevat, terwijl andere eerder ruime appartementen zijn. Het spreekt voor zich dat dat ook voor de kostprijs een rol speelt. Daarnaast heeft de bewoner de vrije keuze om gebruik te maken van bepaalde diensten. Men kan bijvoorbeeld kiezen om zijn maaltijden op de flat klaar te maken of een beroep te doen op de maaltijdservice van de serviceflat.
67 68
Gemeente Hoeilaart www.seniorennet.be
85
Het specifieke van een serviceflat is dat er hulp op maat kan worden geboden. Men hoeft dus niet méér diensten af te nemen dan men zelf nodig vindt. Deze dienstverlening is er vrij. Soms wordt een pakket diensten als één geheel voorgesteld, tegen een all-in-prijs. Dat kan de kosten de hoogte injagen. Vaak betaal je dan voor een dienstverlening die je eigenlijk niet nodig hebt, voor dingen waarvoor je zelf nog kan zorgen. Serviceflats zijn bedoeld voor ouderen, alleenstaanden of koppels, die toch nog in staat zijn zelfstandig te wonen en geen continue verzorging of permanent toezicht nodig hebben. De dienstverlening is dezelfde als deze die thuis kan bekomen worden: maaltijden, gezins- en bejaardenhulp, poetshulp, thuisverpleging en dergelijke. Er is echter geen verzorgend of verplegend personeel permanent aanwezig. Serviceflats zijn dan ook niet zo geschikt voor zwaar zorgbehoevende ouderen, tenzij ze samenwonen met een valide partner die nog heel veel voor hem of haar kan doen. Veel serviceflatgebouwen zijn gelegen in de nabijheid van of werken samen met een rusthuis. Als iemand te zorgbehoevend wordt, kan hij naar dat rusthuis gaan.
II.6.3.3.2. Serviceflat als toekomstige woonvorm voor ouderen in Hoeilaart Uit het seniorenbehoefteonderzoek blijkt dat de absolute te verkiezen toekomstige woonvorm in Hoeilaart de serviceflat is. Er zijn geen grote verschillen tussen de geslachten. De voorkeur voor het rusthuis stijgt met de leeftijd. Toch blijft ook de serviceflat bij senioren tot 90 jaar de eerste keuze. Aangezien er op dit moment geen serviceflats zijn in Hoeilaart, besliste de Seniorenraad om een werkgroep op te starten om een onderzoek uit te voeren naar de realiseerbaarheid van serviceflats in Hoeilaart. De seniorenraad zelf ervaart dat er vele ouderen interesse hebben in deze woonvorm. Er zijn reeds plannen om in de nabije toekomst serviceflats te bouwen. Het is belangrijk dat deze serviceflats zoveel mogelijk in het centrum gerealiseerd worden. Het sociale netwerk is meestal opgebouwd in de onmiddellijke buurt, vandaar het belang om zoveel mogelijk in de eigen buurt te kunnen vertoeven.
II.6.3.4.
Rust- en Verzorgingstehuis ‘Hof ten Doenberghe’ in Hoeilaart
II.6.3.4.1. Visie Het OCMW-rusthuis ‘Hof ten Doenberghe’ wil een kwalitatief hoogstaande dienstverlening naar bewoners, personeel, familie, vrijwilligers en derden toe bieden. Met als doel een aangename woon-, leef- en werkomgeving te creëren waarin iedereen zichzelf kan ontplooien en integreren in het rusthuis. In die omgeving zou tenslotte zowel plaats moeten zijn voor het individu als voor het samenzijn. De eigenheid van elke bewoner en zijn privacy moeten zeker gerespecteerd worden, hij heeft het recht om alleen te zijn, te zitten, enz. Maar anderzijds is het de taak van het rusthuis om het samenzijn en samenzitten met anderen te stimuleren en eenzaamheid te vermijden. Ook het personeel moet zich persoonlijk kunnen ontplooien en voldoening vinden in zijn werk. Daarnaast is samenwerken noodzakelijk en moet iedereen aan hetzelfde touw trekken.
86
II.6.3.4.2. Aanbod rusthuis Het OCMW heeft een eigen rust- en verzorgingstehuis, dat erkend is door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en beschikt over 43 rust- en verzorgingsbedden, 37 rustoordbedden waarvan 76 in uitbating als rusthuisbed en 2 in uitbating voor kortverblijf. Er wordt ook dagopvang aangeboden. Een bekwaam multidisciplinair team staat permanent ter beschikking en de bejaarden kunnen ter plaatse tevens gebruik maken van een aantal diensten zoals voetverzorging en een kapper. Daarnaast is er een bar, een leeshoek, een vergaderzaal en verschillende ontmoetings- en ontspanningsruimten. Bovendien organiseert de animatiedienst voortdurend activiteiten van diverse aard. ‘Hof ten Doenberghe’ staat in de eerste plaats open voor personen die in Hoeilaart wonen of uit de gemeente afkomstig zijn en de leeftijd van 60 jaar bereikt hebben. Er zijn drie afdelingen: - de 'Luup'; een gedeelte daterend van 1882 maar gerenoveerd in 1976; - de 'Knip' (een gesloten afdeling voor dementerenden); - de 'Scheut'; beide in gebruik genomen op 1 juli 1994. De verblijfskosten variëren in functie van het gebouw en de kamer, en naargelang de persoon al dan niet in de gemeente woont. In de dagprijs zijn zowel de kosten voor het verblijf, de verzorging, de was, als het incontinentiemateriaal begrepen. Aanvraag tot opname gebeurt volgens een bepaalde procedure. Dagopvang 69 Een oudere die enkel opvang nodig heeft, bijv. omdat de thuisverzorgers gaan werken, kan gedurende de dag opgenomen worden in het rustoord. Er wordt echter geen kamer ter beschikking gesteld, men moet dus in staat zijn om in gemeenschappelijke ruimten te verblijven. Vooral in de ondersteuning naar dementerenden in de thuiszorg, biedt dagopvang mogelijkheden. De dagopvang gebeurt enkel op weekdagen tussen 8 en 18.30 uur. De bejaarden dienen gebracht en opgehaald te worden. Indien dit niet mogelijk is kan het OCMW, tussen 8.15 en 16.30 uur, tegen betaling, voor dit vervoer zorgen. Tijdens de dagopvang kunnen de bejaarden deelnemen aan de activiteiten in het rusthuis, er de maaltijden gebruiken en de nodige verzorging en toezicht krijgen. Een aanvraag tot dagopname kan gebeuren bij de directeur van het rusthuis of bij de sociale dienst van het OCMW, tel. 02 657 93 09. Deze opvang is niet erkend, waardoor men niet kan rekenen op financiële middelen om voor deze dienst extra personeel aan te nemen. Met de vergrijzing kan dagopvang nochtans een goede oplossing bieden voor kinderen die verder hun job willen uitoefenen en de familie na hun dagtaak verder willen opvangen. Men kan voorlopig via de dagopvang 1 à 2 mensen per dag opvangen en slechts 1 persoon indien het gaat om een zwaar-zorgbehoevende (2007). Het aanbod is dus op dit moment beperkt, maar men merkt dat er wel nood aan is. Er zijn reeds plannen om de dagopvang in de nabije toekomst uit te breiden. Kortopvang 70 Er bestaan op dit moment verschillende mogelijkheden omtrent thuiszorg, zodat senioren zolang mogelijk thuis kunnen blijven wonen met de hulp van hun kinderen. In het kader van de ondersteuning van de thuiszorg, biedt ‘Hof ten Doenberghe’ de mogelijkheid om hulpbehoevende ouderen voor korte tijd op te vangen in het rusthuis. Op deze manier krijgen thuisverzorgers de mogelijkheid om even op adem te komen, op vakantie te gaan, zich te herbronnen, enz. Kortopvang is een goede oplossing om aan deze vraag tegemoet te komen. Deze dienst werd voor het eerst aangeboden in 1996 binnen het bestaande rusthuisaanbod. 69 70
Zorgstrategisch plan OCMW Hoeilaart juni 2000 Zorgstrategisch plan OCMW Hoeilaart juni 2000
87
De kortopvang is niet erkend, waardoor men ook hier niet kan rekenen op financiële middelen om extra personeel aan te nemen. Men kan op dit moment slechts één vrouw opvangen, omdat deze persoon op een driepersoonskamer moet liggen. Er zijn reeds plannen om de kortopvang in de nabije toekomst uit te breiden.
Gezien de algemene veroudering in de toekomst, wordt verwacht dat ook het aantal mantelzorgers zal moeten stijgen. Bijgevolg zullen ook de behoeften aan kortopvang en dagopvang toenemen. Er zijn reeds plannen om in de nabije toekomst het zowel het rusthuis, kortopvang en dagopvang uit te breiden. Animatie en andere diensten 71 De ergotherapeuten van het rustoord hebben een animatieprogramma uitgewerkt met oog voor het onderhouden van de fysieke mogelijkheden van de bewoners én voor ontspanning. Een groot aantal vrijwilligers werkt mee aan de animatie-initiatieven. Deze vrijwilligers zijn zowel bewoners van het rusthuis als familieleden en kennissen van de bewoners of gewoon personen die zich sociaal willen engageren. Dankzij deze vrijwilligers kunnen uitstappen georganiseerd worden mét de bewoners van het rusthuis. De vrijwilligersploeg houdt de cafetaria van het rusthuis open zodat de niet-bedlegerige bewoners een paar keer per week elkaar kunnen ontmoeten bij een kop koffie of een drankje. Regelmatig is er een misviering in het rusthuis. Verder stelt het rusthuis een uitgerust kapsalon ter beschikking van de bewoners.
Contactgegevens: Adres: Groenendaalsesteenweg 32, 1560 Hoeilaart Tel.: 02 657 02 78 en 02 657 66 96 Fax: 02 657 65 73 E-mail:
[email protected] Directrice: Katrien Vanderlinden
II.6.3.4.3. Voorkeur voor het rusthuis als woonvorm 72 Uit onderzoek blijkt dat naarmate senioren ouder worden, ze meer kiezen voor het rusthuis als toekomstige woonvorm. Deze keuze (of stap die genomen moet worden) is vanaf 90 jaar de eerste optie. Er zijn verschillende redenen waarom ouderen naar een rusthuis gaan. Bijv. omdat men zorgbehoevend of eenzaam is. Uiteraard zijn er nog vele andere zaken die deze keuze beïnvloeden: o.a. de nabijheid van kinderen, familie of vrienden, de aanwezigheid van geschoold personeel, enz. Uit de ervaringen van zowel de rusthuis- en OCMW-medewerkers blijkt dat vele ouderen thuis blijven wonen (zie eerder in dit hoofdstuk). De vraag naar opname in een rusthuis komt er heel vaak als er zich een acuut probleem voordoet of na een ziekenhuisopname. De drempel om zich te laten opnemen in een rusthuis is vaak hoog. Met andere woorden: vele mensen willen pas naar een rusthuis als er geen enkel ander alternatief is.
II.6.3.4.4. Noden 71 72
Seniorenbehoeftenonderzoek Gemeente Hoeilaart april 2005 Seniorenbehoeftenonderzoek Gemeente Hoeilaart april 2005
88
Er zijn voorlopig 78 plaatsen in het rusthuis, binnenkort 94. Op dit moment staan er 150 mensen op de wachtlijst. Op deze wachtlijst staan ruim gezien twee soorten mensen: - mensen die zwaar hulpbehoevend zijn; - mensen die toezicht nodig hebben. Op deze wachtlijst staan trouwens ook steeds meer koppels, die men voorlopig moeilijk samen een plaats kan geven in het rusthuis. De huidige en toekomstige tendens van verdere veroudering en interne vergrijzing maakt dat het aantal zwaarzorgbehoevenden zal toenemen. De wachtlijsten tonen aan dat de huidige rusthuiscapaciteit niet voldoet en men verwacht dat er steeds meer kandidaten op deze lijst zullen staan. Toch moet men proberen om de rusthuisopname zo lang mogelijk uit te stellen, bovendien willen mensen zelf ook zo lang mogelijk thuis wonen. Dit is enkel mogelijk bij een sterk uitgebouwd aanbod van thuiszorg, mantelzorg en aangepaste woonvormen. In de toekomst zal het oude deel van het rusthuis leegstaan. De toekomstige bestemming is voorlopig onbekend: bijv. renoveren of afbreken. Mogelijke bestemmingen zijn: - appartementen voor ouderen, waarbij men gebruik kan maken van de infrastructuur van het rusthuis (dit verlaagt vervolgens ook de drempel om later naar het rusthuis te gaan); - een lokaal dienstencentrum (meer info: zie eerder in dit hoofdstuk) - enz. Naast de algemene wachtlijst voor het rusthuis, bestaat er ook een nood aan meer plaatsen voor dag-, nacht- en avondopvang. Gezien de algemene veroudering in de toekomst wordt verwacht dat ook het aantal mantelzorgers zal dalen. Bijgevolg zal ook de behoefte aan kortopvang en dagopvang toenemen. Er zijn reeds plannen om in de nabije toekomst het zowel het rusthuis, kortopvang en dagopvang uit te breiden.
II.6.4.
Seniorenraad 73
II.6.4.1.
Doelstellingen
De gemeentelijke seniorenraad heeft als doelstellingen: -
73
op vraag van het gemeentebestuur of op eigen initiatief adviezen uitbrengen bij het gemeentebestuur over alle aangelegenheden die de senioren rechtstreeks of onrechtstreeks aanbelangen; initiatieven nemen en bewerkstelligen om de samenwerking en het overleg tussen het seniorenwerk, de betrokkenen bij het seniorenwelzijn en de senioren zelf te bevorderen; activiteiten voor senioren van de plaatselijke verenigingen coördineren en ondersteunen; de informatie en vorming ten behoeve van de senioren bevorderen en, zo nodig, zelf organiseren; bij zoveel mogelijk senioren de interesse voor het gemeentebeleid bevorderen, alsook de inspraak in het beleid stimuleren; deelnemen aan het gezamenlijk overleg met andere bestaande gemeentelijke raden; de seniorenraad werkt autonoom, los van elke politieke, ideologische, filosofische en/of godsdienstige binding.
www.hoeilaart.be
89
II.6.4.2.
Noden 74
Op advies van de seniorenraad, liet het gemeentebestuur eind 2004 een grootschalig seniorenbehoefteonderzoek uitvoeren. Het doel van dit onderzoek was na te gaan welke noden en wensen er bij de senioren leven. Om de vragenlijst op te stellen werd een ad hoc werkgroep samengebracht, bestaande uit leden van de seniorenraad, de gemeenteraad en de Raad voor Maatschappelijk Welzijn. Niet alleen de oudere inwoners, maar ook de jonge actieve senioren (medioren) kregen een vragenlijst in de bus. Meer dan 1.200 inwoners reageerden op deze mogelijkheid om hun mening te laten horen. De resultaten van dit onderzoek tonen o.m. aan dat de Hoeilaartse senior meer dan de Vlaamse senior alleen woont en dat het sociaal weefsel iets minder sterk is uitgebouwd. Het onveiligheidsgevoel leeft, snel verkeer en minder goede voetpaden dragen hiertoe bij. De toegankelijkheid van sommige gebouwen kan ook beter vindt de Hoeilaartse senior. Ondanks het feit dat er veel comfort in de woningen aanwezig is, zijn er in verhouding meer woningen die op termijn niet meer aangepast zijn aan de noden van een ouder wordende senior. Ook blijkt uit de enquête dat sommige senioren alleen wonen en niet steeds het comfort bezitten (badgelegenheid, telefoon). Indien men niet meer thuis kan blijven wonen, zou men kiezen voor een bejaardenwoning of een serviceflat (75-jarigen en jonger) of het rusthuis (90-jarigen en ouder). De Hoeilaartse senior is vrij zelfredzaam en heeft minder eenzaamheidsgevoelens dan de Vlaamse senior in het algemeen. Een kleine groep senioren geeft aan zich eenzaam te voelen. De mogelijkheid om beroep te doen op mantelzorg wordt pessimistisch ingeschat. Een oorzaak hiervan is het verder weg wonen van kinderen en familie. Met mantelzorg wordt de vrijwillige, niet-medische hulp van familieleden, buren en vrienden bedoeld. Er is geen grote bekendheid van professionele diensten bij de senioren. Hoe ouder men wordt, hoe minder bekend men is met de dienstverlening. Jongere senioren wensen vooral een uitbreiding van het aanbod aan serviceflats, bejaardenwoningen en poetsdienst. Oudere senioren opteren voor de uitbreiding van de mindermobielencentrale en boodschappendienst. Eén derde van de senioren vindt dat er onvoldoende informatie is over de diensten van de gemeente. Een beter informatieverspreiding kan via ‘Hier Hoeilaart’, dat door bijna 90% van de respondenten gelezen wordt. Daarnaast blijkt toch dat de wens naar één loket waar men terecht kan voor specifieke vragen of een thuisbezoek hoog scoren op het lijstje van bijkomende informatiekanalen naast ‘Hier Hoeilaart’. De voorkeur van de seniorenraad gaat uit naar een soort van gespecialiseerde consulent/loket/centraal informatiepunt waar senioren terecht kunnen, waar men de nodige informatie kan vragen i.v.m. kostprijs voor het huren van een serviceflat, subsidies die men kan krijgen voor het aanpassen van de woning, enz. Dit informatiepunt kan naast een loketfunctie ook een doorverwijsfunctie hebben. Daarnaast is het belangrijk dat men duidelijkheid brengt omtrent de juiste contactgegevens waar men naartoe kan verwijzen bij een bepaald probleem. De LBG en OKRA, Trefpunt 55+ (vroeger KBG) verspreiden zelf informatie via een eigen infoblaadje. Het gemeentebestuur werkt aan een boekje met de verschillende stappen die men moet zetten bij een bepaald probleem.
II.6.5.
Toegankelijkheidsbureau
Organisatie Het Toegankelijkheidsbureau is een pluralistische vzw, opgericht in november 1992. Het Toegankelijkheidsbureau heeft als doel de bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van wonen, verkeer, (openbaar) vervoer, straatinrichting, publieke gebouwen en dienstverlening te verbeteren voor iedereen maar in het bijzonder voor ouderen en personen met een handicap. De uitgebreide dienstverlening wordt gewaarborgd door een multi-disciplinair team van medewerkers. In de bestuursorganen van de vereniging zijn alle actoren opgenomen die een rol kunnen spelen om de
74
Seniorenbehoeftenonderzoek april 2005
90
toegankelijkheid van de leefomgeving te verhogen met name: gebruikers, professionelen en beleidsverantwoordelijken. De dienstverlening van het Toegankelijkheidsbureau is opgebouwd rond 5 pijlers (informatie, advies, onderzoek, sensibilisatie, vorming). Daarnaast wordt er projectmatig rond toegankelijkheid gewerkt.
Contact Vzw Toegankelijkheidsbureau Noorderlaan 4 B-1731 Zellik Tel. +32 (0)2-465 55 25 Fax. +32 (0)2-465 55 26 E-mail:
[email protected] Er werden reeds enkele gebouwen onderzocht in Hoeilaart: bibliotheek, gemeentehuis, OCMW en sporthal. Resultaten: www.toevla.be In de nabije toekomst zullen de volgende gebouwen onderzocht worden op hun toegankelijkheid: - de jeugdlokalen Joengele - het bedrijvencentrum Zoniën
II.6.6.
Wit-Gele Kruis
II.6.6.1.
De dienstverlening van het Wit-Gele Kruis 75 De Hoeilanders kunnen beroep doen op de thuisverpleging van het Wit-Gele kruis. Deze dienst verstrekt medische zorgen aan huis, op doktersvoorschrift.
Het Wit-Gele Kruis bestaat uit 20 afdelingen die provinciaal verspreid zijn. Ze beschikken over verpleegkundigen die meestal wonen waar zij werken en dus ook een grote verbondenheid hebben met de lokale cultuur en de patiënten waarvoor zij de zorg opnemen. Het maakt ook dat zij kennishebben over lokale initiatieven. Dit werkt drempelverlagend en zorgt ervoor dat ze gemakkelijk toegang hebben bij de mensen thuis. Het opent mogelijkheden naar sociale controle, informatieverstrekking, vraag naar samenwerking, enz. Van hulpverleners op de eerstelijn wordt verwacht dat zij een ruimte kennis opbouwen van het lokale aanbod, van zorgaanbod. Er wordt een hoge deskundigheid gevraagd over een groot vakgebied en een hoge professionaliteit in samenwerking met anderen. Om dit te realiseren werken ze in hun afdelingen (gemiddeld een 35-tal verpleegkundigen) met kleinere vaste teams van ongeveer 10 verpleegkundigen, die op hun beurt administratief en logistiek worden ondersteund vanuit de eigen afdeling en vanuit het Algemeen Secretariaat van de organisatie in Herent. De patiënten worden toegewezen aan een ‘vaste’ verpleegkundige die samen met een beperkt aantal ‘vervangende’ verpleegkundigen de continuïteit verzekert. Deze structuur zorgt ervoor dat patiënten een vertrouwensband kunnen opbouwen en toch 7 dagen op 7 het jaar rond beroep kunnen doen op onze verpleegkundige zorg. Om de deskundigheid en de professionaliteit te waarborgen geven ze extra opleiding aan referentieverpleegkundigen in specifieke domeinen (wondzorg, diabeteszorg, palliatieve zorg, dementie, enz.). Zij bouwen expertise op en kunnen altijd geconsulteerd worden door de collega’s. Door de voortdurende vorming blijven zij op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en treden zij vaak ook op als deskundige gesprekspartner in zorgoverleg.
75
Brochure “Wit-Gele Kruis, partner in Lokaal Sociaal Beleid” 2007
91
Tijdens ontmoetingen met andere hulpverleners en mantelzorgers (bijv. geven van vorming, infoavonden, beurzen, enz.) krijgen ze de kans om lokale organisaties en instellingen te leren kennen zodat zij ook met kennis van zaken kunnen doorverwijzen indien de patiënt of zijn familie dit wenst. Door een kortere verblijfsduur in het ziekenhuis zien we een toename van complexe technische verpleegkundige zorgen. In samenwerking met de doorverwijzende artsen en instellingen worden de verpleegkundigen gevormd aan het bed van de patiënt en op het tijdstip dat deze zorgen zich aandienen. In complexe zorgsituaties kan men enkel zorg bieden in samenwerking met andere hulp- en zorgverleners. Hiervoor is het noodzakelijk dat alle partners elkaar kennen op de eerstelijn. Patiënten van alle mutualiteiten kunnen bij hen terecht voor eenvoudige toiletzorg of wondzorg tot complexe zorg die ze bieden in samenwerking met anderen uit het werkveld. Contact Wit-Gele kruis Duisburgsesteenweg 82 3090 Overijse 02 686 11 10
II.6.6.2.
Noden 76
Het is voor een meerderheid van de bevolking de innige wens om zo lang mogelijk thuis te kunnen wonen en éénmaal patiënt, thuis verzorgd te kunnen worden, zelfs om thuis te overlijden. Veel is mogelijk door het zorgaanbod dat momenteel al aanwezig is, maar patiënt/cliëntgestuurde zorg, m.a.w. zorg vertrekkend vanuit zijn persoonlijke behoefte zou nog een verdere stap zijn naar een ideaal zorgbeleid. Naar aanleiding van de initiatieven rond het Lokaal Sociaal Beleid (LSB) werden de hoofdverpleegkundigen van het Wit-Gele kruis Vlaams-Brabant bevraagd door medewerkers van het Wit-Gele Kruis zelf, naar eventuele knelpunten die zij vanuit hun werkzaamheden aanvoelen en waarvoor zij verwachtingen aanvoelen en waarvoor zij verwachtingen hebben naar het LSB. De antwoorden van deze twintig hoofdverpleegkundigen geven ons een beeld voor gans de provincie VlaamsBrabant, maar ook voor lokale situaties in zowel het arrondissement Leuven als in het arrondissement HalleVilvoorde. De noden, suggesties en opmerkingen die uit dit onderzoek naar voor kwamen zijn reeds gedeeltelijk in het hoofdstuk verwerkt. De organisatie heeft als erkende dienst voor thuisverpleging een specifiek aanbod van zorg in thuissituaties. Hun afhankelijkheid van de nomenclatuur heeft als gevolg dat er een aantal behoeften zijn bij hun patiënten, waarop ze geen of onvoldoende antwoord kunnen geven (naar hun wensen en naar deze van de patiënt). -
-
Meestal betreft het of niet-verpleegkundige zorg of niet-verpleegkundige gehonoreerde zorg: Huisbezoeken voor sociale controle. Door hun vorm van aanwezigheid en organisatie op het terrein en door hun vlotte mobiliteit, zijn zij voor sommigen de gedroomde oplossing voor dit probleem. Momenteel is het onmogelijk om in alle situaties deze zorg op te nemen. Voor hun verpleegkundigen soms een verscheurende beslissing. Toezicht op medicatie: dit is vooral een probleem bij (licht) verwarde bejaarden en patiënten met een psychiatrische problematiek. GVO: Gezondheidsopvoeding en preventiebeleid. Het maakt allemaal deel uit van de job, maar kan omwille van beperkte budgettaire voorzieningen onvoldoende structureel worden uitgerold. Speciaal, niet omwille van de frequentie, maar omwille van de impact, vermelden ze ook nog verwaarlozing. Onder dit begrip klasseren zij o.a. uiterst onhygiënische omstandigheden, verwaarlozing tot mishandeling van gezinsleden. Hulpverleners voelen zich hierbij geschokt en vinden zelden oplossingen, omdat het gezin meestal niet wenst dat de buitenwereld daarvan iets weet.
De hoofdverpleegkundigen van het Wit-Gele Kruis melden geen wachtlijsten voor verpleegkundige zorg aan huis. 76
Brochure “Wit-Gele Kruis, partner in Lokaal Sociaal Beleid” 2007
92
Overal kan de dag van de aanvraag zelf gestart worden met de verpleegkundige zorgen, zoals die door de nomenclatuur voor thuisverpleegkundigen wordt voorzien. Wel worden er wachtlijsten gesignaleerd voor zuivere poets- en onderhoudhulp. Meer info in het hoofdstuk thuisondersteunende zorg.
93
II.7.
Omgevingsanalyse Werkgelegenheid
II.7.1.
Algemene cijfergegevens
II.7.1.1.
Inkomen en tewerkstelling
II.7.1.1.1. Tewerkstelling II.7.1.1.1.1 Afhankelijkheidsratio De afhankelijkheidsratio is de bevolking tussen 0 en 19 jaar en 60+ in verhouding met de bevolking tussen 2059 jaar. Het is een schatting van het aantal niet-actieve personen in verhouding tot de bevolking op beroepsactieve leeftijd. Op elke honderd 20-59 jarigen (potentiële arbeidskrachten) zijn er in Hoeilaart 84,93 niet-actieve personen. In 1997 bedroeg deze afhankelijkheidsratio 83,3 wat een stijging van ongeveer 1,6% betekent. De afhankelijkheidsratio ligt wel iets hoger dan in het arrondissement, de provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest. De veroudering van de Belgische bevolking en daling van het aantal jongeren zou tegen 2030 in België leiden tot een afhankelijkheidsratio van de niet-actieven ten opzichte van de mensen op actieve leeftijd van 105,9.
II.7.1.1.1.2 Beroepsbevolking De beroepsbevolking (= aantal beroepsactieven) van een regio wordt gevormd door de werkzoekende en werkende inwoners van die regio. In 2004 bedraagt de beroepsbevolking in Hoeilaart 4.228 en er zijn 3.984 werkenden. We zien dat er in 2004 in Hoeilaart 244 niet werkende werkzoekenden (NWWZ) zijn en dat er 1.927 jobs zijn. In onderstaande tabel wordt een overzicht opgenomen van het aantal werkzoekenden naar categorie en opleidingsniveau volgens leeftijd en geslacht in Hoeilaart (februari 2007). Tabel: aantal werkzoekenden naar categorie en opleidingsniveau volgens leeftijd en geslacht in Hoeilaart, februari 2007 Leeftijd < 25 jaar
25 tot 40 jaar
>= 40 jaar
Geslacht
Geslacht
Geslacht
Categorie en studieniveau
WZUA
Schoolverlaters
Vrij-ingeschreven
Andere
Totaal Mannen
Vrouwen
Mannen
Vrouwen
Mannen
Laaggeschoold
3
3
5
8
27
Vrouwen 12
58
Middengeschoold
2
4
12
18
19
28
83 53
Hooggeschoold
-
-
7
12
13
21
Laaggeschoold
4
1
-
-
-
-
5
Middengeschoold
5
1
-
-
-
-
6
Hooggeschoold
1
3
1
2
-
-
7
Middengeschoold
-
-
-
-
1
-
1
Hooggeschoold
-
-
-
2
2
1
5
Laaggeschoold
-
-
-
-
1
-
1
Middengeschoold
-
1
-
-
2
1
4
Hooggeschoold
-
-
1
-
-
-
1
15
13
26
42
65
63
224
TOTAAL
Bron: Studiedienst VDAB
94
II.7.1.1.1.3 Activiteitsgraad De activiteitsgraad is de mate waarin de bevolking op arbeidsleeftijd actief is op de arbeidsmarkt, dit wil zeggen wie een job heeft of zoekt (= de beroepsbevolking/ bevolking op arbeidsleeftijd). De activiteitsgraad ligt in Hoeilaart lager dan in het arrondissement, de provincie en het Vlaams Gewest. De activiteitsgraad is wel toegenomen van 66,9 in 1999 tot 69,5 in 2004.
Tabel: Activiteitsgraad, werkzaamheidsgraad, werkloosheidsgraad en werkgelegenheidsgraad, in 2004 Activiteitsgraad WerkzaamheidsWerkloosheids-graad Werkgelegenheidsgraad (in %) graad (in %) 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2002 2004 2004 2004 2003 Vlaams Gewest 73,6 + 0,3 67,7 + 0,5 8,3 + 0,60 63,7 - 0,3 Prov. Vlaams-Brabant 74,2 + 0,9 69,7 + 0,6 6,4 + 0,52 61,2 - 0,6 Arr. Halle – Vilvoorde 74,4 + 0,9 69,9 + 0,5 6,2 + 0,57 66,2 - 1,7 69,5 - 0,1 65,5 - 0,1 5,9 + 0,02 31,7 + 0,3 Hoeilaart Bron: Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming (WAV), Arvastat
II.7.1.1.1.4 Werkzaamheidsgraad De werkzaamheidsgraad is het aantal werkenden ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (18-65 jaar). De werkzaamheidsgraad bedraagt 65,5 in Hoeilaart in 2004.
II.7.1.1.1.5 Werkgelegenheidsgraad De werkgelegenheid is het aantal jobs of arbeidsplaatsen voor de bevolking in de eigen gemeente. De totale werkgelegenheid bestaat uit de loontrekkende werkgelegenheid, de zelfstandige werkgelegenheid, en de jobs van de vergoede en niet-vergoede helpers. Dit wil echter niet zeggen dat de bevolking van deze gemeente effectief aan het werk is in de eigen gemeente. Het werkaanbod in de gemeente is niet altijd afgestemd op de scholingsgraad, beroepskeuze, enz. van de aanwezige bevolking. De werkgelegenheidsgraad geeft de verhouding tussen het aantal jobs en het aantal inwoners op arbeidsleeftijd. De werkgelegenheidsgraad bedraagt in Hoeilaart 31,7% in 2003.
II.7.1.1.2. Werkloosheid II.7.1.1.2.1 Werkloosheidsgraad De werkloosheidsgraad is het aandeel werklozen in de beroepsbevolking (= niet-werkende werkzoekenden/beroepsbevolking). De werkloosheidsgraad is gelijk aan het aantal op het einde van de maand ingeschreven niet-werkende werkzoekenden jonger dan 65 jaar in % van de beroepsbevolking jonger dan 65 jaar. De werkloosheidsgraad bedraagt in Hoeilaart in 2004 5,9, wat lager is dan in het arrondissement, de provincie en Vlaanderen. De werkloosheidsgraad is in Hoeilaart wel toegenomen van 4,4 in 1999 naar 5,9 in 2004. Dit kan o.m. voor een deel verklaart worden door het feit dat Hoeilaart dicht bij Brussel ligt en dat Overijse veel tewerkstelling biedt.
II.7.1.1.2.2 Jonge werklozen Hoeilaart heeft 20 uitkeringsgerechtigd volledig werklozen jonger dan 25 jaar in 2004 (0,20% tov totaal aantal inwoners). Dit percentage ligt lager dan het Vlaams Gewest (0,44%), de Provincie Vlaams-Brabant (0,32%) en het arrondissement Halle-Vilvoorde (0,29%). We zien ook dat het percentage uitkeringsgerechtigd volledig werklozen van 1999 tot 2004 gestegen is in het Vlaams Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant, het arrondissement Halle-Vilvoorde, Hoeilaart en de omliggende gemeenten.
95
II.7.1.1.2.3 Langdurige werklozen Er zijn in Hoeilaart 70 langdurig uitkeringsgerechtigd volledig werklozen in 2004 (0,70% van het totaal aantal inwoners). Dit percentage ligt lager dan het Vlaams Gewest (1,25%), de Provincie Vlaams-Brabant (0,85%) en het arrondissement Halle-Vilvoorde (0,83%). Ook het percentage langdurig uitkeringsgerechtigd volledig werklozen is van 1999-2004 gestegen in het Vlaams Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant, het arrondissement enHoeilaart.
96
II.7.2.
Het lokale aanbod
II.7.2.1.
Reguliere tewerkstelling Hoeilaart
II.7.2.1.1. Privé Er zijn verschillende privé-werkgevers in Hoeilaart.
II.7.2.1.2. Het OCMW van Hoeilaart 77 Er werken voor het OCMW Hoeilaart 90 medewerkers. Het gaat om 69,72 FTE. De verschillende beroepsgroepen zijn: - verpleegkundigen: 12,5 FTE - verzorgenden: 20,21 FTE - kiné- en ergotherapeuten: 2,83 FTE - animatoren: 1,474 FTE - administratie rusthuis: 3 FTE - schoonmaak: 8,91 FTE - keuken en onderhoud: 5 FTE - administratie en sociale dienst OCMW: 7,75 FTE - thuiszorg poetsdienst: 4,5 FTE - thuiszorg gezinszorg: 4,5 FTE
II.7.2.1.3. Het gemeentebestuur van Hoeilaart Organogram gemeentebestuur Hoeilaart (2007) Niveau 1: gemeentesecretaris Niveau 2: diensthoofden: *Financiële dienst (ontvanger) *Dienst bevolking/B.S. (C4-C5) *Technische dienst: ingenieur (A1a-A3a) (*Algemene diensten: rechtstreeks onder secretaris) *Socio-culturele diensten: bestuurssecretaris (A1a-A3a) Niveau 3: *Financiële dienst: 2 adm. medewerkers (C1-C3) en één deskundige (B1-B3) *Dienst bevolking/B.S.: 3 adm. medewerkers (C1-C3) *Technische dienst: a) dienst openbare werken en waterdienst: ingenieur (A1a-A3a) b) dienst stedenbouw: stedenbouwkundige (A1a-A3a) c) milieudienst: milieuambtenaar (B1-B3) *Algemene diensten: a) secretariaat: 3 adm. medewerkers (C1-C3) b) infodienst: infoambtenaar (B1-B3) c) personeelsdienst: bestuurssecretaris (A1a-A3a) d) ICT-dienst: informaticus (B1-B3) e) aanwijzend schatter (D1-D3) *Socio-culturele diensten: a) kinderdagverblijf: verpleegster/verantwoordelijke (B1-B3) b) dienst cultuur en toerisme: cultuurbeleidscoördinator (B1-B3) c) bibliotheek: bibliothecaris (B1-B3) 77
Jaarverslag OCMW Hoeilaart 2007
97
d) jeugddienst: 2 jeugdconsulenten (B1-B3) 3 begeleiders creatief atelier (C1-C3) e) sportdienst: sportfunctionaris (B1-B3) f) dienst sociale zaken: maatschappelijk assistent (B1-B3) Niveau 4: *Technische dienst: a) dienst openbare werken: -werkleider (B1-B3) -technisch tekenaar (C1-C3) -adm. assistent (D1-D3) b) dienst stedenbouw: 2 adm. medewerkers (C1-C3) *Socio-culturele diensten: a) kinderdagverblijf: -5 kinderverzorgsters (C1-C3) -1 kokkin (D1-D3) -1 poetsvrouw (E1-E3) b) dienst cultuur en toerisme: -cultuurorganisator (B1-B3) -theatertechnicus (C1-C3) c) bibliotheek: -bibliotheekassistent (C1-C3) -bibliotheekbediende (D1-D3) d) sportdienst: 3 zaalwachters (D1-D3 of E1-E3) adm. medewerker sportdienst (C1-C3) Niveau 5: Onder de bevoegdheid van de werkleider (T.D.) vallen volgende ploegen: 1) ploeg openbare werken: 1 ploegbaas (D4-D5) 5 arbeiders (D1-D3 of E1-E3) 2) ploeg waterdienst: 1 ploegbaas (D4-D5) 6 arbeiders (D1-D3 of E1-E3) 3) ploeg electro-mechanica: 1 ploegbaas (D4-D5) 7 arbeiders (D1-D3 of E1-E3) 4) onderhoud: 3 poetsvrouwen (D1-D3 of E1-E3) In dit organogram is niet opgenomen over hoeveel VTE het telkens gaat, lang niet alle functies zijn voltijds. Sommige functies worden door hetzelfde personeelslid uitgeoefend (zo is er bijv. slechts 1 bestuurssecretaris die twee functies combineert).
II.7.2.2.
Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding
II.7.2.2.1. Taak VDAB De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) bestaat sinds 1989. De VDAB staat onder toezicht van de Vlaamse minister die werkgelegenheid in zijn bevoegdheid heeft. VDAB heeft een sociale en economische opdracht: - Als sociale taak is het zijn eerste bekommernis werkgever en werkzoekende met elkaar in contact te brengen. VDAB engageert zich om elke werkzoekende optimaal bij te staan bij het vinden van een passende job. Van inschrijving, tot de eerste werkdag. - Op economisch vlak wil VDAB een betrouwbare partner zijn voor alles wat met personeelsbeleid te maken heeft.
98
Om die opdracht zo efficiënt mogelijk uit te voeren, biedt VDAB een uitgebreid en doeltreffend dienstenpakket aan: - Arbeidsbemiddeling; - Training & opleiding; - Loopbaanbegeleiding.
II.7.2.2.2. Werkwinkel II.7.2.2.2.1 Werkwinkel Druivencentrum te Overijse 78 Sinds 2 februari 2005 hebben Hoeilaart en Overijse een gezamenlijke werkwinkel: Werkwinkel Druivencentrum in Overijse. De werkwinkel is elke werkdag geopend van 8u30 tot 12u30. In de namiddag enkel op afspraak. Wat biedt de Werkwinkel? - Begeleiding door een VDAB-consulent om makkelijker aan werk te geraken (basisdienstverlening en eventueel trajectbegeleiding), - Gebruik maken van een aantal moderne instrumenten zoals: de WIS-vacaturebank, het internet, kennistesten via computer, virtuele shops, enz. - Info krijgen over de RVA-reglementering zoals de federale tewerkstellingsmaatregelen, PWA-regeling, loopbaanonderbreking en tijdskrediet, - Bepaalde documenten afhalen: VDAB-documenten zoals bewijs van inschrijving en RVA-attesten zoals PWA-attest, C109, enz. De Werkwinkel brengt alle diensten samen die moeten worden ge raadpleegd wanneer je op zoek bent naar werk: - VDAB-consulent; - PWA-beambte, en - Een andere actor, zoals bij voorbeeld het OCMW. Via de PWA-beambte is ook steeds de RVA vertegenwoordigd. In samenspraak met de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) heeft de werkwinkel ook de opdracht om de "dienstenwerkgelegenheid" op lokaal niveau verder uit te bouwen. Deze nieuwe jobs moeten inspelen op sociale of ecologische behoeften. Gezinnen vragen allerlei hulp, maar door de hoge loonkosten worden heel wat taken niet meer uitgevoerd of enkel vervuld via zwarte circuits. Ook op het vlak van milieu, ecologie en vrije tijd zijn er nog heel wat maatschappelijke behoeften die aanleiding geven tot extra jobcreatie. Forum Lokale Werkgelegenheid 79 Het Forum Lokale Werkgelegenheid Overijse-Hoeilaart werd opgericht in 2005. Het Forum vergadert minstens 3 maal per jaar en wordt samengesteld uit een aantal vertegenwoordigers uit de sector. Taken en bevoegdheden van het Forum: - Het Forum zal een strategisch plan inzake werkgelegenheid opstellen. Hiertoe zal een werkgroep opgericht worden door het Forum. - In het kader van de beleidsmatige opvolging van de werkwinkel zal het RESOC opgenomen worden als lid va het Forum. - Het Forum zal in het kader van de beleidsmatige opvolging van de werkwinkel minstens éénmaal per jaar duidelijke richtlijnen formuleren waarbinnen het dagelijks beheer een werkingsplan moet opstellen. - Het Forum zal erop toezien dat het dagelijks beheer van de werkwinkel haar werkingsplan uitvoert.
Op 26 januari 2006 werd het eerste strategisch plan werkgelegenheid van de lokale werkwinkel HoeilaartOverijse ter kennisgeving voorgelegd aan de gemeenteraad van Hoeilaart. Onder meer het ACV stelt voor om actiever te gaan werken met dit forum.
78 79
www.vdab.be Huishoudelijk reglement werkwinkel en verslagen van het Forum Lokale Werkgelegenheid
99
II.7.2.2.2.2 Het contactpunt in Hoeilaart Er is naast de werkwinkel in Overijse, ook een contactpunt in Hoeilaart. Het contactpunt biedt aan alle werkzoekenden de mogelijkheid om gratis gebruik te maken van een internet-pc, om o.a.: - zich in te schrijven als werkzoekende bij de VDAB; - een curriculum vitae te plaatsen op internet; - vacatures op specifieke job-sites te raadplegen; - opleidingen op te zoeken; - sollicitatiebrieven te typen en uit te printen. Alle geïnteresseerden kunnen er ook terecht voor allerlei vragen en begeleiding.
II.7.2.3.
Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) 80
II.7.2.3.1. Wat is het PWA? Het Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) in Hoeilaart is een vereniging zonder winstoogmerk (vzw) opgericht door de gemeente in 1998. Men kan er terecht voor diverse activiteiten waaraan niet tegemoet gekomen wordt door het regulier arbeidscircuit. De kantoren van het PWA zijn gevestigd op het volgende adres: Henri Caronstraat 26-28 – 1560 Hoeilaart.
II.7.2.3.2. Doelstellingen van het PWA-systeem Het PWA heeft enerzijds de bedoeling om langdurig werklozen op een legale manier een bezoldigde activiteit te laten uitoefenen, met behoud van de werkloosheidsuitkering. Anderzijds biedt dit systeem hulp aan privépersonen, lokale overheden, onderwijsinstellingen, niet-commerciële verenigingen en land en tuinbouwbedrijven die met hun vraag niet terecht kunnen in het normale arbeidscircuit.
II.7.2.3.3. Gebruikers van het PWA-systeem Er zijn verschillende gebruikers die beroep kunnen doen op het PWA: privé-personen, lokale overheden (gemeenten en OCMW’s), vzw’s en andere niet-commerciële verenigingen, onderwijsinstellingen en land- of tuinbouwbedrijven uit de gemeente Hoeilaart. Voor welke activiteiten kan men terecht bij het PWA? - Privé-personen: Kleine onderhouds- en herstellingswerken, hulp bij klein tuinonderhoud, hulp bij de opvang of de begeleiding van kinderen, zieken, bejaarden of gehandicapten, hulp bij het vervullen van administratieve formaliteiten, thuishulp met huishoudelijk karakter (o.m. poetshulp, strijken, …). Vanaf 1 maart 2004 heeft de invoering van het systeem van de dienstencheques een aantal wijzigingen met zich meegebracht in de PWA-reglementering. Sinds deze datum kunnen er geen particulieren meer ingeschreven worden in het PWA voor thuishulp. Privé-personen die op 1 maart 2004 in het bezit waren van een geldig gebruikersformulier voor het verrichten van thuishulp kunnen wel blijvend een beroep doen op het PWA. Zij kunnen hun inschrijving onbeperkt verlengen. - Lokale overheden Hulp bij tijdelijke of uitzonderlijke taken die niet door het gewone personeel of in het gewone arbeidscircuit worden verricht. O.a. taken betreffende preventie en veiligheid, begeleiding van sociaal zwakkeren, enz. - Vzw’s en andere niet commerciële verenigingen Taken die door hun aard, hun omvang of door hun occasionele aard gewoonlijk door vrijwilligers worden verricht, en die niet tot het dagelijkse beheer horen.
80
www.hoeilaart.be, strategisch plan werkgelegenheid van de lokale werkwinkel Hoeilaart-Overijse
100
O.a. administratieve hulp in geval van uitzonderlijke activiteiten, hulp bij de organisatie en het verloop van verschillende evenementen, enz.) - Onderwijsinstellingen Taken die door hun aard, hun omvang of door hun occasionele aard gewoonlijk door vrijwilligers worden verricht, en die niet door het gewone personeel of in het gewone arbeidscircuit verricht worden (o.a. vóór- en naschoolse kinderopvang, hulp bij de organisatie van naschoolse activiteiten, …) - In de land- en tuinbouwsector Hulp bij de druiventeelt, o.a. hulp bij het onderhoud van de serres en klaarmaken van het zaaibed, zaaien, enz. U kan een volledige lijst met de toegelaten activiteiten bekomen op het PWA-kantoor te Hoeilaart. Betalingen De PWA-werknemers worden betaald met PWA-cheques. Voor elk gepresteerd of begonnen uur moet de gebruiker een PWA-cheque overhandigen. Het aantal uren dat een PWA-werknemer mag presteren bedraagt 45 uur per maand. Gebruikers mogen wel beroep doen op verschillende PWA-werknemers. Inschrijving Jaarlijks moet er in het PWA-kantoor inschrijvingsrecht betaald worden. Dit inschrijvingsrecht bedraagt € 7,45. De aanschafprijs van de cheques bedraagt € 7,45/cheque. Tevens geven de PWA-cheques een belastingsvoordeel. Voor privé-personen met een WIGW-statuut, d.w.z. Weduwen, Invaliden, Gepensioneerden en Wezen, geldt er een voordeliger tarief. Het jaarlijkse inschrijvingsrecht voor deze personen bedraagt € 4,95 en de aanschafprijs van de cheques bedraagt € 4,95/cheque. Voor de rechtspersonen (gemeente, scholen, OCMW, enz.) is er geen inschrijvingsrecht en bedraagt de aanschafprijs van de cheques € 7,45/cheque. Aantal gebruikers In 2005 waren er 60 gebruikers ingeschreven in het PWA van Hoeilaart (cf. 31 december 2004 waren er 56 gebruikers). Meer specifiek gaat het om 54 privé-personen en 6 rechtspersonen die beroep doen op het PWA.
II.7.2.3.4. Werknemers van het PWA-systeem Wie kan er in het PWA werken? Uitkeringsgerechtigde volledig werklozen die sinds 2 jaar (of 6 maand vanaf 45 jaar) werkloos zijn. Uitkeringsgerechtigde volledig werklozen die in de loop van de 36 maanden voorafgaand aan hun inschrijving in een PWA gedurende minstens 24 maanden werden vergoed. Bestaansminimumgenieters of personen die financiële sociale bijstand van het OCMW genieten, en die volledig werkloos zijn en ingeschreven zijn als werkzoekende. Activiteiten die werknemers mogen uitvoeren i.h.k. van het PWA - Privé-personen: hulp bij klein tuinonderhoud, kleine herstellings- en onderhoudswerken, hulp voor opvang of begeleiding van kinderen, zieken, bejaarden en gehandicapten, hulp voor het verrichten van administratieve formaliteiten. - Lokale overheden (gemeente en OCMW), vzw’s, andere niet-commerciële verenigingen en onderwijsinstellingen: taken die door hun aard, hun omvang of door hun gelegenheidskarakter normaal door vrijwilligers worden verricht, en die niet door het gewone personeel of in het gewone arbeidscircuit verricht worden (o.a. stadswacht, administratieve hulp, hulp bij allerlei speciale evenementen, vóór- en naschoolse kinderopvang, enz.). Aantal uren die PWA-werknemers mogen presteren Het aantal uren dat men mag presteren bedraagt 45 uur per maand. Vergoeding De werknemer wordt betaald met door de gebruikers aangekochte PWA-cheques. Voor elk begonnen uur overhandigt de gebruiker de werknemer een PWA-cheque op het moment waarop de werknemer de activiteit beëindigt of ten laatste op de laatste dag van de maand waarin de prestaties werden geleverd. Concreet ontvangt de werknemer een maandelijks inkomen gelijk aan het bedrag van zijn/haar werkloosheidsuitkering verhoogd met een belastingvrij bedrag van € 4,10 per uur prestatie. Men kan dus over het algemeen tot € 184,50 per maand bovenop een werkloosheidsuitkering bijverdienen.
101
Voordelen als PWA-werknemer - Men blijft genieten van de ziekte- en invaliditeitsverzekering, kinderbijslag, enz. en blijft rechten opbouwen voor het pensioen net zoals toen men uitkeringsgerechtigd werkloze was en nog niet actief in het PWA. - Wanneer men zich meer dan 5 km (enkel) moet verplaatsen naar de gebruiker, heeft men recht op een tussenkomst in verplaatsingsonkosten van € 0,15/km. - Tijdens het verrichten van PWA-werkzaamheden, is men via de RVA gedekt door een verzekering “arbeidsongevallen” en “burgerlijke aansprakelijkheid”. - Indien men 20 activiteitsuren behaalt in een bepaalde maand, wordt men vrijgesteld van de gemeentelijke stempelcontrole voor de maand die daar op volgt. - Indien men regelmatig prestaties verricht in het PWA (tenminste 30 uur per maand gedurende 6 maand), dan kan men een vrijstelling bekomen die voor maximum 6 maanden geldt. Deze vrijstelling beschermt de PWA-werknemer tegen een schorsing wegens langdurige werkloosheid.
II.7.2.3.5. Enkele cijfers voor Hoeilaart II.7.2.3.5.1 Aantal ingeschreven werkzoekenden In 2005 waren er 116 werkzoekenden ingeschreven in het PWA van Hoeilaart (cf. 31 december 2004 waren dit er 110). De vrouwen blijven de grootste groep vormen binnen het PWA. In 2005 waren er 75 vrouwen en 41 mannen.
II.7.2.3.5.2 Aantal actieve werkzoekenden Eenmaal men aan de toelatingsvoorwaarden beantwoordt, wordt men ambshalve ingeschreven. Dit zijn uitkeringsgerechtigde volledig werklozen die sinds 2 jaar (of 6 maand vanaf 45 jaar) werkloos zijn. Bepaalde categorieën kunnen zich vrijwillig inschrijven. In 2005 waren er 23 mensen die effectief activiteiten uitvoeren bij gebruikers. Van deze 23 waren er 14 ambtshalve ingeschreven en 6 vrijwillig. Wat de spontane inschrijvingen betreft, gaat het meestal om werkzoekenden die een vrijstelling hebben als oudere werkloze maar vooraf reeds in het PWA actief waren. Verder waren er 3 PWA-werknemers actief uit Overijse waar nog geen PWA was opgericht. Een uitkeringsgerechtigde langdurig werkloze mag zich namelijk op eigen initiatief inschrijven bij het PWA van een andere gemeente dan die waar hij verblijft. Een PWA-werknemer mag maximaal 45u per maand presteren. Concreet ontvangt een PWA-werknemer per gepresteerd uur een belastingvrij bedrag van 4,10 euro per uur prestatie.
II.7.2.3.5.3 Aantal niet-actieve werkzoekenden Van de 116 ingeschreven werkzoekenden in 2005 waren er 93 niet actief. Hiervoor waren er verschillende redenen. Eerst en vooral horen sommigen van de ingeschreven niet thuis in het PWA omdat ze ofwel een vrijstelling hebben ofwel geen uitkering meer krijgen omdat ze aan het werk zijn in het reguliere arbeidscircuit, op de mutualiteit staan, geschorst zijn, enz. Zij komen pas na een hele tijd op de inschrijvingslijsten van het PWA voor en blijven dus maanden ten onrechte ingeschreven in het PWA. In 2005 waren er 20 werkzoekenden in deze situatie. Een tweede reden ligt in het principe van de vrijwilligheid dat de PWA’s hanteren. In totaal zijn 45 van de werkzoekenden niet geïnteresseerd in het verrichten van een PWA-activiteit. Vervolgens is er een categorie van 28 werkzoekenden die beweert wel interesse te hebben voor een PWA-taak. Hun voorkeuren gaan meestal uit naar administratieve taken of andere minder vaak gevraagde activiteiten en daaraan kunnen deze personen niet tewerkgesteld worden.
102
II.7.2.3.5.4 Aantal gebruikers Momenteel zijn er 60 gebruikers ingeschreven in het PWA van Hoeilaart (cf. 31 december 2004 waren er 56 gebruikers). Meer specifiek gaat het om 54 privé-personen en 6 rechtspersonen die beroep doen op het PWA. De gebruikers betalen de PWA-werknemers met PWA-cheques. De waarde van de PWA-cheque bedraagt 7,45 euro en voor mensen met een WIGW-statuut bestaat er het tarief van 4,95 euro. Op de wachtlijst van het PWA staan er 50 à 70 mensen ingeschreven (9/11/2006).
II.7.2.3.5.5 Verdeling van de gevraagde activiteiten bij privé-personen Activiteit Combinaties Poetsen Tuin Kinderopvang Klusjes
Momenteel 10 17 16 6 5
31/12/2004 8 24 10 6 2
De verdeling van de gevraagde activiteiten bij particulieren toont ons niet meer hetzelfde resultaat als in het verleden. In het verleden overheerste de vraag naar hulp in het huishouden, steeds gevolgd door de vraag naar hulp in de tuin. Maar sedert 1 maart 2004 mag het PWA geen nieuwe gebruikers meer toe laten voor huishoudelijke taken (cf. dienstenonderneming) en dit leidt er natuurlijk toe dat de vraag naar poetshulp afneemt binnen het PWA. Ondanks het nieuwe systeem van de dienstencheques neemt het totaal aantal gebruikers van het PWA nog niet af. Wie zien een lichte stijging in het aantal gebruikers dat tuinhulp vraagt. Bij de rechtspersonen tellen we de gemeente, een school en een vzw. Rechtspersonen vragen meestal om een andere soort activiteit dan de fysieke personen. Een school vraagt voornamelijk hulp bij voor- en naschoolse kinderopvang en hulp bij het bedelen van het middagmaal.
II.7.2.4.
Het systeem van de dienstencheques
II.7.2.4.1. Korte situering 81 Bij het PWA kan men ook terecht voor het systeem van de dienstencheques. Dit systeem is een initiatief van de federale regering ter bevordering van de buurtdiensten. Het doel van de dienstcheques is arbeidsplaatsen scheppen en zwartwerk bestrijden. PWA’s worden ingeschakeld om de doorstroming van PWA-werknemers naar het gewone arbeidscircuit, van dienstencheques, te bevorderen. Een PWA kan ook zelf een dienstenonderneming oprichten. De activiteiten die verricht worden met dienstencheques zijn poetsen van de woning, wassen en strijken, boodschappen doen en klein naaiwerk. De gebruikers betalen de werknemers met dienstencheques. De dienstencheques zijn bovendien net zoals de PWA-cheques fiscaal aftrekbaar.
II.7.2.4.2. De vzw PWA Hoeilaart als dienstenonderneming In 2004 besloot de raad van bestuur van het PWA Hoeilaart een aanvraag in te dienen tot erkenning als zelfstandige dienstenonderneming. De erkenning kwam er al in 2004, maar de opstart van de dienstenonderneming gebeurde in 2005. Eind juni 2005 startte het PWA een dienstenonderneming onder de commerciële naam UvaLabor.
81
Strategisch plan werkgelegenheid van de lokale werkwinkel Hoeilaart-Overijse – nota 3/1/2006
103
II.7.2.4.3. Gebruikers Particulieren die op zoek zijn naar huishoudelijke hulp, kunnen bij Uvalabor terecht. De toegelaten activiteiten zijn schoonmaken van de woning, lappen van de ramen, wassen en strijken, kleine naaiwerken en bereiden van maaltijden. Bij Accor Service (sinds 1//2008: Sodexho) kan je als particulier een gebruikersnummer aanvragen. De inschrijving is gratis en kan online via de website www.dienstencheques.be of via het PWA. Dit nummer heeft men nodig om de dienstencheques te kunnen bestellen, nadat een erkende onderneming bevestigd heeft dat ze iemand kunnen zenden. UvaLabor is dus zo een erkende onderneming. Onder de naam UvaLabor is het PWA van Hoeilaart erkend als onderneming voor het aanbieden van thuishulp van huishoudelijke aard in het kader van de dienstencheques. Per gepresteerd uur geeft men de medewerker van het dienstenbedrijf één cheque. Een dienstencheque kost 6,70 euro en blijft 8 maanden geldig. De aankoop van dienstencheques geeft je recht op en belastingsvermindering (30% van de aankoopwaarde van de cheques). Met een dienstencheque betaalt men voor de thuishulp dus eigenlijk slechts 4,69 euro per uur).
Via dit systeem kunnen particulieren dus bij hen thuis op een goedkope manier huishoudelijke hulp laten uitvoeren. Met deze maatregel wil de federale overheid het zwartwerk op dit terrein indijken en tegelijkertijd bijkomende banen scheppen. Aantal gebruikers In 2005 waren er 57 gebruikers die beroep deden op huishoudhulp via het systeem van de dienstencheques (in 2006: 90 gebruikers). Er was echter ook een lange wachtlijst van mensen die op zoek waren naar huishoudhulp. Er waren 37 gebruikers woonachtig te Hoeilaart, 19 te Overijse en 1 uit Neerijse. Cijfers: eind 2005
II.7.2.4.4. Werknemers Iedereen kan werken met dienstencheques. UvaLabor stelt mensen tewerk met een vast arbeidscontract (halftijds of voltijds). Hierdoor geniet men een aantal sociale voordelen zoals uitkering bij ziekte of ongeval, pensioen, betaald verlof. De taken bestaan hoofdzakelijk uit schoonmaken van de woning, lappen van de ramen, de was en strijk doen. Het PWA komt in contact met langdurig werklozen. Door het werken met dienstencheques is het aantal werklozen gedaald. Het blijft echter moeilijk om deze mensen te motiveren, omdat de financiële middelen eerder beperkt zijn. Uit evaring van het PWA blijkt dat vele mensen niet meer bereid zijn om verre afstanden af te leggen en daarom werken via dienstencheques. Alleenstaande moeders kiezen trouwens meestal voor een halftijdse betrekking en werken meestal via dienstencheques. Kennis van het Nederlands is hier wel een criterium. Aantal werknemers In 2005 waren er 13 arbeiders en 1 bediende in dienst (in 2006: 18 personeelsleden). Van die 13 arbeiders waren er 7 woonachtig te Hoeilaart en 6 afkomstig uit Overijse. Er wordt getracht de mensen te laten werken in hun eigen gemeente. In totaal stapten er 3 actieve PWA-werknemers en 1 niet-actieve ingeschrevene van het PWA in het systeem van de dienstencheques. Ook 1 uitkeringsgerechtigde uit Overijse kreeg een arbeidsplaats via dit systeem. De anderen (8) komen uit het zwartcircuit (3), hadden al een andere job (3) of vonden geen werk maar waren niet uitkeringsgerechtigd. Cijfers: eind 2005
104
II.7.2.4.5. Toekomst dienstenonderneming In oktober 2007 ging de strijkwinkel open. Ook de groei van de dienstenonderneming zal verder gestimuleerd worden. Er zal gestreefd worden om de huidige dienstverlening te optimaliseren en de werknemers beter loonsvoorwaarden toe te kennen.
II.7.2.5.
Bijkomende dienstverlening van het PWA
De PWA’s hebben eveneens de opdracht om de activeringsmaatregelen te promoten, zowel naar werklozen als naar werkgevers. Er bestaan verschillende Activa-maatregelen. Hieronder vindt u een overzicht. - Activaplan; - Het Plan Activa Plus; - Het Plan Activa PVP; - Het Plan Activa : Uitzendarbeid en arbeidsovereenkomsten van korte duur; - Het Activa Jongeren – Opleidingsplan; - Activa Senioren; - Het Plan Activa Sluiting. Het PWA-kantoor is tevens contactpunt van de Werkwinkel. Men kan zich online inschrijven als werkzoekende bij de VDAB. Ook het bekijken van het aanbod van opleidingen bij de VDAB en andere erkende instellingen is mogelijk. Het PWA is ook een lokaal VDAB-contactpunt (zie verder in deze tekst).
II.7.2.6.
Gemeente en OCMW
II.7.2.6.1. Gemeente De gemeentelijke werkloosheidsdienst is de dienst Bevolking-Burgerlijke Stand (gemeentehuis, gelijkvloers, tel.: 02 658 28 50, fax: 02 658 28 55. Deze dienst verzorgt de gemeentelijke formaliteiten in verband met werkloosheid. Bijvoorbeeld deeltijdse werknemers moeten nog steeds hun controleformulieren C3deeltijds driemaandelijks laten valideren bij het gemeentebestuur of bij de arbeidsbemiddelingsdienst.
II.7.2.6.2. OCMW Recht op maatschappelijke integratie 82 Vanaf 2 oktober 2002 is een nieuwe wet van toepassing namelijk de wet inzake het recht op maatschappelijke integratie van 26 mei 2002. Die wet vervangt de oude bestaansminimumwet van 1974. Het OCMW van elke gemeente heeft de opdracht het recht op maatschappelijke integratie te waarborgen aan de personen die over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken en die de voorwaarden van de wet vervullen. Er moet worden gestreefd naar een maximale integratie en participatie aan het maatschappelijk leven. Hiervoor beschikt het OCMW over drie belangrijke instrumenten: de tewerkstelling, een leefloon en een geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie, al dan niet gecombineerd.
82
www.mi-is.be
105
II.7.2.7.
Arbeidstrajectbegeleider (ATB) 83
ATB begeleidt werkzoekenden met een arbeidshandicap die een extra duwtje in de rug nodig hebben naar de arbeidsmarkt. Voor hen zijn de kansen op een integratie in het arbeidsproces beperkter. Toch hebben ze ook recht op een volwaardige job. Met een goede begeleiding kunnen ze dit aan. De doorstroming kan zowel naar het normaal economisch circuit zijn, als naar de beschutte werkplaats of arbeidszorg. ATB gebruikt hiervoor een specifieke methodiek. Samen met de werkzoekende stippelt ATB een traject uit. Hierin staat de cliënt centraal. ATB zoekt samen met hem naar het beste traject. Het is een begeleiding op maat die door een arbeids-traject-begeleider wordt opgevolgd. Er wordt informatie en advies gegeven over opleidings-en tewerkstellingsmogelijkheden. ATB werkt samen met tal van opleiding- en oriënteringscentra die een uitgebreid gamma aan mogelijkheden bieden. Dit zijn onze partnerorganisaties. Het ATB-traject bestaat uit verschillende stappen. Een eerste kennismakingsgesprek maakt de ATB-methodiek duidelijk. Daarna krijgt de werkzoekende een eerste advies waarbij meestal de werkmogelijkheden in kaart worden gebracht. Na dit verkennend deel wordt een verder traject samen met de arbeids-traject-begeleider uitgestippeld. De werkzoekende kan dan bijvoorbeeld een opleiding volgen. Ook kan er praktijkervaring worden opgedaan via een stage. De opleiding is arbeidsmarktgericht en is gratis voor de werkzoekende. Daarnaast of in een volgende stap kan er onder begeleiding worden gesolliciteerd. Dit kan zowel individueel als in groep. Wanneer de langverwachte job dan eindelijk in zicht is, worden de werkgever en de werknemer geïnformeerd over mogelijke tewerkstellingsmaatregelen en –statuten. Ook na aanwerving blijft de trajectbegeleider zijn cliënt verder opvolgen. Het is niet noodzakelijk dat al deze stappen gevolgd worden. Arbeidstrajectbegeleiding blijft een begeleiding op maat. Naast de individuele begeleidingen heeft de ATB-dienst ook de opdracht om werkgevers te sensibiliseren, te begeleiden en te informeren over de tewerkstelling van personen met een handicap. Voor wie? - personen in het bezit van een VF-goedkeuring; - mensen met een RIZIV -of mutualiteituitkering mits toestemming adviseur; - ex-BUSO leerlingen; - personen met een (zeer) beperkte geschiktheid naar tewerkstelling toe; - personen met een vermoeden van een handicap (al dan niet bevestigd door één of ander attest bv. Sociale voorzorg, WIGW of medisch verslag). Contact ATB Vlaams Brabant / Brussel vzw Kapucijnenvoer 10 3000 Leuven Tel: 016 / 20.15.99 Fax 016 / 22.10.18
[email protected]
II.7.2.8.
Beschutte werkplaats IJsedal 84
IJsedal is een middelgrote beschutte werkplaats die vandaag 119 personen met een handicap tewerkstelt onder begeleiding van 13 omkaderingsleden, elk gespecialiseerd in hun eigen discipline. De werkplaats staat open voor personen met een fysische, psychische of mentale retardatie, erkend door het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap (VFSIPH). De werking van IJsedal richt zich tot arbeidsbekwame en gemotiveerde werknemers uit de beschreven doelgroep met een minimum aan handvaardigheid en zelfstandigheid. De werknemers zijn hoofdzakelijk afkomstig uit de Druivenstreek.
83 84
www.werkwinkel.be www.ijsedal.be
106
Hoofdactiviteiten : - Verpakking en herverpakking - Drukwerk en drukwerkafwerking - Mailing en verzending - Conditionering - Enclavewerk Contactgegevens: Vzw IJsedal Schavei 75 3090 Overijse Tel. 02/686.09.20 Fax 02/687.33.28
[email protected]
II.7.2.9.
Actoren inzake onderwijs en opleiding
II.7.2.9.1. Centrum basiseducatie 85 Wat Moeilijk lezen, schrijven of rekenen. Of andere basisvaardigheden missen om mee te kunnen op het werk, thuis, met vrienden, in het avondonderwijs, ... Met de cursussen van het centrum voor basiseducatie (Open School) verwerven en verbeteren volwassenen hun functionele vaardigheden op het vlak van taal, rekenen, maatschappelijke oriëntatie en ICT. Eén van de belangrijkste uitdagingen vandaag blijft het overbruggen van de kenniskloof en de digitale kloof. Het centrum heeft - samen met de 28 andere centra voor basiseducatie in Vlaanderen - de opdracht om daarvoor de gepaste cursussen te ontwikkelen. Gespecialiseerde lesgevers begeleiden en stimuleren de cursisten om nog verdere stappen te zetten na de basiseducatie. Zo kan het levenslang en levensbreed leren echt ingang vinden. De centra werken hiervoor nauw samen met andere opleidingsverstrekkers. Doelgroep De basiseducatie (roepnaam: Open School) is een educatieve voorziening voor laaggeschoolde groepen (mensen met een beperkte vooropleiding, laaggecijferde en laaggeletterde volwassenen...) Zij komen in de basiseducatie leren om hun persoonlijk en maatschappelijk functioneren te verbeteren, om mee te zijn met de technologie, om zich voor te bereiden op een verdere opleiding (beroepsopleiding, onderwijs voor sociale promotie, tweedekansonderwijs) of om werk te vinden of te behouden. Overal in de geïndustrialiseerde wereld groeit de kloof tussen laag- en hooggeschoolden; het scholingsverschil is een belangrijke factor van segmentering in de samenleving. Bestaansonzekerheid en armoede zijn voornamelijk problemen van laaggeschoolden. Basiseducatie is er daarom op gericht om via - kosteloos - onderwijs ertoe bij te dragen dat laaggeschoolden hun positie in de maatschappij verbeteren. Sedert 1990 registreerden de 29 centra voor basiseducatie meer dan 140.000 inschrijvingen. Ieder jaar neemt dit aantal toe; tijdens het werkjaar 2002-2003 noteerden de centra een stijging van 5.295 cursisten. Zowel mannen (40%) als vrouwen (60%), jong-volwassenen als ouderen worden bereikt. Drievierde van de cursisten is jonger dan 45 jaar. Karakteristiek - Laagdrempelig en functioneel aanbod, rekening houdend met reële leervragen van cursisten - Intensieve en minder intensieve cursussen, zowel overdag als ’s avonds - Instapmogelijkheden op verschillende tijdstippen van het jaar - Combinatie van meerdere cursussen is mogelijk 85
www.openschool.be
107
-
Doorstroom naar verdere studie of beroepsopleiding Aandacht voor extra begeleiding en ondersteuning Gratis deelname Recht op betaald educatief verlof
Een team van gespecialiseerde lesgevers begeleidt de cursusgroepen met moderne leermiddelen en lesmethoden. In het open-leercentrum kunnen cursisten op zelfstandige basis extra oefeningen maken of informatie opzoeken en verwerken. Ze werken er in een multimediale omgeving aan hun eigen leervraag, op hun eigen tempo Cursussen - Nederlands Moedertaal - Nederlands voor anderstaligen - Alfabetisering in het Nederlands als tweede taal - Rekenen en wiskunde - Informatie- en communicatietechnologie - Opstapcursussen Frans en Engels Deelsecretariaat Hoeilaart Felix Sohiecentrum Gemeenteplein1A 1860 Hoeilaart 02/657.29.32 elke vrijdag van 14 tot 16u
II.7.2.9.2. Centrum voor volwassenenonderwijs Wat Deze leergangen, georganiseerd in samenwerking met de gemeente Tervuren, zijn in Hoeilaart gehuisvest in de klaslokalen van het Felix Sohiecentrum, Gemeenteplein 1. We onderscheiden er twee afdelingen: - de afdeling Moderne Talen (Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Duits) en - de afdeling Nederlands voor Anderstaligen De eerste twee leerjaren vormen een 'aanzet tot communicatieve vaardigheden' en bestaan uit 1 lesbeurt van 3 uur per week. In de drie volgende leerjaren wordt in gelijke mate aandacht besteed aan spreken-lezenschrijven-luisteren (1 lesbeurt van 4 uur per week). De cursussen zijn erkend en gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap. Zij geven recht op: - een wettelijk erkend diploma of brevet, na het beëindigen van een cyclus, - educatief verlof, - vrijstelling van stempelcontrole voor werkzoekenden, - ministeriële vergoeding na het beëindigen van een cyclus. In Tervuren bestaat ook de mogelijkheid tot het volgen van informaticacursussen, kook- en naaicursussen. De lessen Nederlands voor anderstaligen zijn gratis. Het cursusgeld wordt, ingevolge de beslissing van de gemeenteraad, op het einde van het schooljaar door het gemeentebestuur aan de cursist terugbetaald, op voorwaarde dat: - de cursist ingeschreven is in het bevolkings- of vreemdelingenregister van de gemeente Hoeilaart; - de cursist kan bewijzen dat hij/zij het inschrijvingsgeld persoonlijk heeft betaald; - de cursist de lessen op geregelde basis heeft bijgewoond en hiervan een attest kan voorleggen.
108
Inlichtingen CVO Brusselsesteenweg 106 3080 Tervuren Tel. en fax: 02 767 04 30 Directeur: Rudi Vanloock Website: http://www.cvoth.be Cijfers en ervaringen In totaal waren er vorig jaar 200 deelnemers aan de cursus Nederlands voor anderstaligen, Spaans en Informatica. Het aantal deelnemers Nederlands en Spaans stijgt: Franstalige mensen beseffen meer en meer dat het belangrijk is om Nederlands te kennen. Het zijn vooral de Franstalige inwoners van Hoeilaart die de cursus Nederlands volgen. Er zijn zeer weinig mensen van over de taalgrens. Er is echter geen doorstroming naar culturele activiteiten. De drempel om culturele activiteiten te volgen ligt blijkbaar te hoog. Er zijn verschillende redenen waarom mensen de cursus Nederlands volgen: - dagklassen: worden meestal vrijwillig gevolgd om te integreren. De financiële dienst heeft een overzicht van wie vrijwillig deelneemt bijv. werkzoekenden, enz. - avondklassen: sommige mensen die deze lessen volgen worden verplicht door de werkgever of men volgt de cursus door professionele overwegingen. Analfabeten en niet-westers-sprekende mensen worden naar het Centrum Basiseducatie doorverwezen. Deelnemers moeten kunnen lezen en schrijven om aan een cursus van het CVO deel te nemen. Er wordt gewerkt met vaste instapmomenten voor de cursus Nederlands: in september en januari. Toegankelijkheid De lessen gaan door in het Felix Sohiecentrum dat moeilijk toegankelijk is voor mindervaliden. Dit vormt soms een probleem voor het CVO. Op het einde van de lessen gaat er een receptie door op het gemeentehuis, dat niet toegankelijk is voor mindervaliden. Deze receptie zou beter doorgaan in de theaterzaal van het Felix Sohiecentrum, waar men wel binnen kan via de lift aan de zij-ingang. Inschrijvingsgeld CVO Een aantal mensen krijgen vrijstelling van betaling van het inschrijvingsgeld: mensen die ingeschreven zijn bij het OCMW en/of; mensen die 66% gehandicapt zijn en/of; mensen die ten laste zijn en/of; Men betaalt wel 10 euro administratiekosten. Vanaf 2007 is het decreet op het volwassenenonderwijs gewijzigd (decreet van 15 juni 2007). Er zullen grote veranderingen doorgevoerd worden, met als doel: besparen. Bijvoorbeeld: - inschrijvingsgeld: gaat van 60 euro (1 euro per gevolgd uur les) naar 120 euro. - voor bovengenoemde categorieën: gaat van gratis – wel 10 euro administratie (0,25 euro per uur) naar 30 euro - op dit moment werkt men altijd met een minimum- en maximum-inschrijvingsbedrag. Dit valt weg in het nieuwe decreet. Probleem: door alle vernieuwingen wordt ervoor gevreesd dat vele mensen uit de boot zullen vallen (zeker de kwetsbare groepen). De verwachte gevolgen van de veranderingen op langere termijn: doordat de prijs stijgt, zal het aantal deelnemers dalen. Aangezien de subsidies gebaseerd worden op het aantal deelnemers, zal het toegekende bedrag dalen, waardoor het CVO minder lessen kan organiseren. Het CVO gaat ervan uit dat ze op deze manier bewust willen besparen.
109
Het CVO vind dit een zeer vreemde evolutie. Men heeft de laatste tijd levenslang leren erg gestimuleerd. Daarnaast wil men ook via het cultuurbeleidsplan de participatie doen stijgen. De bovenstaande maatregelen zullen het omgekeerde effect hebben.
II.7.2.10. Vzw Econet – Intergemeentelijk Landschapsteam 86 II.7.2.10.1. Vzw Econet Vlaams-Brabant afdeling Pro Natura In overleg met de provincie Vlaams-Brabant werd de werking in Halle-Vilvoorde van het vroegere ECONETwerk (nog) niet gesplitst. De werking gebeurt wel via 2 aparte afdelingen binnen de organisatie; de afdeling Pro Natura en de afdeling Natuur en Landschapsbeheer. Binnen de groep Pro Natura Netwerk werd de vzw Pro Natura Vlaams-Brabant opgericht . Deze vzw zal pas echt actief worden als het contract met de provincie ook effectief zal worden opgesplitst of als binnen de werking van PNN in het Pajottenland compleet nieuwe projecten zouden worden opgestart. vzw Econet Vlaams-Brabant - afdeling Pro Natura heeft als werkingsgebied het gedeelte van Halle-Vilvoorde dat zich ten zuiden van de E-40 situeert, ongeveer het Pajottenland en de Zennevallei dus. De vestiging van vzw Econet Vlaams-Brabant bevindt zich in de Roggemanskaai 8 te 1501 Buizingen-Halle. In artikel 4 van de statuten staat als maatschappelijke doel vermeld : "het bevorderen en ondersteunen van een beter natuurbehoud en bestuur, landschapszorg, gebiedsgericht milieubeheer en landbouw in Vlaanderen; het bevorderen en ondersteunen van duurzame vormen van toerisme; het bevorderen van de tewerkstellingskansen voor werklozen en kansarmen via het ontwikkelen van concepten rond opleiding en tewerkstelling in combinatie met natuurbehoud, landschapszorg, gebiedsgericht milieubeheer, landbouw, duurzame streekontwikkeling en natuurgericht toerisme; netwerken uitbouwen, al dan niet contractueel, met andere organisaties met de bedoeling de samenwerkingsovereenkomst met de provincie Vlaams-Brabant en de gemeentebesturen van het arrondissement Halle-Vilvoorde inhoudelijk en praktisch te realiseren".
II.7.2.10.2. Intergemeentelijke Natuur en Landschapsploegen INL is een concept dat door IGO-Leuven en Econet midden jaren 90 werd ontwikkeld en dat inspeelde op de Milieuconvenant die gemeentebesturen kunnen afsluiten met de minister van Milieu en Natuurbehoud. Sedert 1997 loopt een samenwerkingsovereenkomst tussen de provincie Vlaams-Brabant, een groeiend aantal gemeentebesturen en de uitvoerende partners IGO-Leuven en vzw Econet Vlaams-Brabant waarbij de INLploegen in heel Vlaams-Brabant kunnen ingezet worden om het gemeentelijk natuurbeleid een praktische uitvoering te geven. De INL-ploegen kunnen worden ingezet voor alle projecten die in de milieuconvenant worden voorzien, ondermeer beheren van kleine landschapselementen, bossen, wandelwegen, bermen en hooilanden. Er wordt zo veel mogelijk naar gestreefd om naast regulier onderhoud ook nieuwe landschappen en natuur te creëren. De afdeling Pro Natura van vzw Econet Vlaams-Brabant is verantwoordelijk voor twee INL-ploegen : • •
86
ploeg Pajottenland Noord : 9 arbeiders in de gemeenten Lennik, Dilbeek, Liedekerke en SintPieters-Leeuw ploeg Pajottenland Zuid : 9 arbeiders in de gemeenten Halle, Hoeilaart, Herne, Bever en Pepingen
www.pronatura.be
110
II.7.2.10.3. Werkervaring als ondersteuning van de INL-ploegen Vzw Econet Vlaams-Brabant - afdeling Pro Natura beschikt over 6 VT equivalenten WEP+ en sluit contracten af met OCMW's rond artikel 60: Wep + vzw Econet Vlaams-Brabant is door de minister van Tewerkstelling onder het projectnr. 72.860 erkend als tewerkstellingsorganisatie. In totaal werden er 15 VE toegekend, waarvan 6 VE onder de verantwoordelijkheid van afdeling Pro Natura vallen. Deze 6 equivalenten worden in het Pajottenland ingezet ter ondersteuning van de INL-werking. Artikel 60 Vzw Econet Vlaams-Brabant is in het kader van het lenteprogramma van het Federale Ministerie van Sociale Zaken erkend als sociaal-economie-initiatief. Dit betekent dat als een OCMW een samenwerkingsovereenkomst afsluit met onze organisatie, ze beroep kan doen op een verhoogde tussenkomst bij de tewerkstelling in het kader van artikel 60§7 van de OCMWwet. Vzw Econet Vlaams-Brabant is dan ook voor de OCMW's uit het Pajottenland en Brussel een interessante partner voor de reïntegratie van OCMW-cliënten in het arbeidscircuit.
II.7.2.11. Vakbonden ABVV Adres: Brusselsesteenweg 5 - 3090 Overijse Tel. 02 687 40 46 Openingsuren: elke dinsdag tussen 9 en 10.30 uur Contactadres voor Hoeilaart: E. Sohiestraat 42 – 1560 Hoeilaart Tel. 02 305 82 55 ACV Adres: M. Félicéstraat 11– 1560 Hoeilaart Tel. 02 657 18 74 Openingsuren: elke maandag van 9 tot 11 uur - gedurende de maanden juli en augustus gesloten ACLVB Adres: J. Denayerstraat 7 – 1560 Hoeilaart Tel. 02 657 60 51 Openingsuren: dinsdag van 9 tot 12 uur en vrijdag van 15 tot 18 uur
II.7.2.12. Middenstandsraad Elke ondernemer, handelaar of beoefenaar van een vrij beroep, gevestigd te Hoeilaart, die akkoord gaat met het doel, de statuten en het huishoudelijk reglement van de raad en actief meewerkt, kan lid worden. De huidige raad telt een 40-tal leden. Doel De Middenstandsraad wordt opgericht met de bedoeling : - het behartigen van alle activiteiten en problemen van de middenstand ; - initiatieven uit te lokken die het middenstands- en ambachtswezen bevorderen ; - middenstandsorganisaties te helpen in het realiseren van hun doelstellingen vooral op het gebied van de logistiek ; - een consultatief en informatief orgaan te zijn naar de gemeentelijke overheid toe en het organiseren en verbeteren van de samenwerking tussen de gemeentelijke diensten en de middenstand. Relatie met het gemeentebestuur De gemeentelijke overheid zal de problemen die het middenstandswezen rechtstreeks of onrechtstreeks aanbelangen vooraf voor advies aan de Middenstandsraad voorleggen. Zij stelt een ambtenaar ter beschikking van de Raad om het secretariaat waar te nemen.
111
De Middenstandsraad duidt een dagelijks bestuur aan bestaande uit een voorzitter, een ondervoorzitter en een penningmeester voor een periode van 3 jaar. De leden zijn herkiesbaar. De administratief secretaris, aangesteld door het college van burgemeester en schepenen, maakt eveneens deel uit van het Dagelijks Bestuur. Samenstelling van de raad De Raad is samengesteld uit : - elke ondernemer, handelaar of beoefenaar van een vrij beroep, gevestigd te Hoeilaart, die akkoord gaat met het doel van de raad, de statuten en het huishoudelijk reglement en actief meewerkt. - kunnen als lid worden gecoöpteerd een beperkt aantal personen die blijk geven van een grote ervaring inzake middenstandsproblemen zowel op algemeen als op technisch gebied. De coöptatie gebeurt op voordracht van het dagelijks bestuur en wordt bij gewone meerderheid aangenomen. Hun aantal is echter beperkt tot maximum 5 personen. - ambtshalve lid is de schepen van middenstand. Gedurende het hele jaar kunnen nieuwe leden aangenomen worden. - een vertegenwoordiger kan uitgesloten worden als : - hij de doelstellingen, statuten en het huishoudelijk reglement van de raad niet naleeft ; - hij driemaal na elkaar afwezig is zonder verontschuldiging.
112
II.8.
Omgevingsanalyse kinderopvang
II.8.1.
Inleiding
Het besluit van de Vlaamse Regering houdende het lokaal kinderopvangbeleid van 4 mei 2007 stelt dat het lokaal bestuur een lokaal beleidsplan kinderopvang moet opstellen dat deel uitmaakt van het Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013. Het Lokaal Overleg Kinderopvang (LOK) adviseert het lokaal bestuur bij de opmaak en uitvoering van het Lokaal Beleidsplan Kinderopvang en eventuele bijsturingen ervan. Lokale besturen kunnen zelf bepalen in welke mate en vorm het Lokaal Beleidsplan Kinderopvang wordt verweven in het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Er werd beslist om de omgevingsanalyse als afzonderlijk hoofdstuk te bespreken binnen de totale omgevingsanalyse, zodat het luik kinderopvang duidelijk te traceren is. De volgende onderdelen zullen in dit hoofdstuk aan bod komen: -
samenstelling en werking van het LOK; algemene cijfergegevens en evoluties; vernieuwingen in de sector van de kinderopvang; het lokale kinderopvangaanbod; behoeften en verwachtingen t.a.v. kinderopvang; de globale kwaliteit in de kinderopvang.
113
II.8.2.
Samenstelling en werking Lokaal Overleg Kinderopvang De eerste vergadering van het lokaal overleg kinderopvang vond plaats op 24/3/2004. Tijdens de gemeenteraad van 22 oktober 2007 werden de statuten en de samenstelling goedgekeurd om over te gaan tot het opstarten van een adviesraad ‘Lokaal Overleg
Kinderopvang’ (LOK). Deze werden ingetrokken op d e gemeenteraadszitting van 20 december 2007. Op de zitting van 28 januari 2008 werden de nieuwe statuten en samenstelling goedgekeurd. In deze adviesraad zullen vertegenwoordigers zetelen van verschillende instanties: van de lokale actoren (opvang, scholen, jeugdwerk, …), de lokale gebruikers (ouders), het gemeentebestuur en Kind en Gezin. De adviesraad krijgt als taak het lokaal bestuur te adviseren over het lokaal beleid inzake kinderopvang en alles wat met kinderopvang te maken heeft. Dit betekent voor het Lokaal Overleg Kinderopvang een uitdaging om zich te profileren als kennisautoriteit van de lokale opvangsituatie, bij wie het lokaal bestuur terecht kan voor advies bij de vorming van een visie en het uitstippelen van zijn beleid. Verantwoordelijk voor het lokaal beleid inzake kinderopvang is immers het lokaal bestuur. Het bestuur dient zelf zijn beleid vast te leggen in een Lokaal Beleidsplan Kinderopvang, dat een onderdeel zal vormen van het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Om de kinderopvang nog beter en efficiënter te kunnen organiseren voor de jonge Hoeilaartse gezinnen, hecht het gemeentebestuur veel waarde aan de participatie van alle lokale betrokkenen in de gemeente en aan de werking van het LOK. Door op het LOK te kunnen rekenen kan het gemeentebestuur een visie ontwikkelen en een beleid voeren dat aansluit bij de reële behoeften. Het gemeentebestuur is ervan overtuigd dat de adviesraad LOK een meerwaarde zal aanbrengen, waardoor de kinderopvang op maat van de gemeente georganiseerd kan worden en waardoor aan zoveel mogelijk gezinnen een zo veelzijdig mogelijk aanbod zal aangereikt kunnen worden.
Volgende personen werden uitgenodigd tot deelname aan het lokaal overleg: • • • • • • • • • • • • • •
een afgevaardigde van het gemeentebestuur (i.c. de schepen) een afgevaardigde van het OCMW-bestuur een afgevaardigde van Kind en Gezin een afgevaardigde van de jeugdraad een afgevaardigde van de jeugddienst een afgevaardigde van de sportdienst een afgevaardigde per school een afgevaardigde van de Gezinsbond (=vertegenwoordiging van de ouders) een afgevaardigde van de Dienst Opvanggezinnen een afgevaardigde van het gemeentelijk kinderdagverblijf een afgevaardigde van de zelfstandige onthaalmoeders een afgevaardigde per ouderraad een afgevaardigde van het Kinderdorp (initiatief voor bijzondere jeugdzorg) afgevaardigden van de ouders
Het lokaal overleg wordt samengesteld uit de genodigde actoren die zich schriftelijk verbinden tot deelname aan dit overleg. Via het gemeentelijk infoblad werden ouders en grootouders eveneens uitgenodigd deel te nemen aan het lokaal overleg.
114
De samenstelling van het lokale overleg ziet er in januari 2008 als volgt uit: Voorzitter Mevr. Geneviève Ockerman, directrice van de Vrije St.-Clemenskleuterschool Ondervoorzitter Mevr. Ingrid Bergiers, vertegenwoordigster van de ouderraad van de Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs Het Groene Dal en tevens werkzaam als zelfstandige onthaalmoeder Secretaris Mevr. Marijke De Rudder - dienstverantwoordelijke gemeentelijke dienst Welzijn Bevoegde schepen Mevr. Els Uytterhoeven Afgevaardigde van het OCMW-bestuur Joke Muyldermans Afgevaardigde van Kind en Gezin Mevr. Sigrid Cox, Consulent Lokaal Beleid Kinderopvang Afgevaardigde van de jeugdraad Dhr. Pieter Muyldermans Afgevaardigde van de jeugddienst Dhr. Joris Kelchtermans Afgevaardigde van de sportdienst Dhr. Bart Mullie Vertegenwoordiging Vrije St.-Clemensscholen Mevr. Geneviève Ockerman, directrice lagere school en tevens LOK-voorzitter Dhr. Etienne Coosemans, directeur lagere school Vertegenwoordiging Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs Het Groene Dal Mevr. Renée Vanwijnendael Afgevaardigde van de Gezinsbond Mevr. Leen De Rudder Afgevaardigde van de dienst opvanggezinnen Verantwoordelijke: Mevr. Petra Keijzer Afgevaardigde van het gemeentelijk kinderdagverblijf Mevr. Roos Liebaut Afgevaardige ouderraad St.-Clemensscholen Dhr. Dirk Hauwaert Afgevaardigde ouderraad Het Groene Dal Mevr. Ingrid Bergiers ( tevens LOK-ondervoorzitter) Afgevaardigde van het Kinderdorp Dhr. Jan De Cooman Afgevaardigden van de ouders Ann Rutgeers Lydia Matthies Kris Theeten Johan Laureys Angelique Marell
115
II.8.3.
Algemene cijfergegevens, evoluties en vernieuwingen
II.8.3.1.
Bevolkingspiramide
Op 31-12-2004 telde Hoeilaart 10.094 inwoners.
Kinderen 0-3 j Kinderen 3-12 j Kinderen 12-15 j Totaal Bron: Kind & Gezin
Aantal 338 1329 391 2058
% 3,3 % 13 % 3,8 % Ongeveer 20%
In Hoeilaart wonen er 338 kinderen tussen 0 en 3 jaar (= dagopvang). In vergelijking met andere gemeenten in Vlaams-Brabant ligt het percentage van 3,3 % boven het gemiddelde van 3,06%. Dit is belangrijk, het betekent immers dat de behoefte aan opvang hoger zal liggen dan elders. Van die 338 kinderen zijn er 8 (2,36%) die behoren tot een kansarm gezin en bijgevolg niet over de nodige financiële ruimte beschikken om veel te kunnen investeren in kinderopvang.
II.8.3.2.
Aantal gezinnen met kinderen
Er wonen in Hoeilaart 1777 gezinnen met kinderen. Hiervan zijn er 18,51% (of een 300-tal) alleenstaande ouders die voor de opvang van hun kinderen sneller zullen moeten uitkijken naar formele opvangmogelijkheden. (cijfers Kind & Gezin - 2004)
II.8.3.3.
Werkzaamheidsgraad van de vrouwen
De werkzaamheidsgraad is het aantal werkenden ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (18-65 jaar). De totale werkzaamheidsgraad bedraagt 65,5 in Hoeilaart in 2004. In 2004 verrichten 76,60% van de vrouwen tussen 25 en 34 jaar in Hoeilaart betaalde arbeid. Dit cijfer ligt lager dan in andere gemeenten in Vlaams-Brabant. Uit het behoeftenonderzoek dat uitgevoerd werd in 2004 bleek echter dat van de kinderen die in beide Hoeilaartse scholen school lopen, toch “slechts“ 20% minstens één ouder heeft die niet beroepsactief is. We mogen hieruit voorzichtig besluiten dat het percentage van 76,60% wordt vertekend door de gezinnen met vreemde, vnl. Nederlandse, Britse en Franse, nationaliteit in Hoeilaart (15% van de jongeren onder de 25 jaar is niet-Belg). 87
II.8.3.4.
Werkgelegenheidsgraad t.o.v. werkzaamheidsgraad
De werkgelegenheidsgraad geeft de verhouding tussen het aantal jobs en het aantal inwoners op arbeidsleeftijd (aantal jobs/100 beroepsactieve inwoners).
De werkgelegenheidsgraad bedroeg in 2003 in Hoeilaart De werkzaamheidsgraad bedroeg in 2004 in Hoeilaart De werkgelegenheidsgraad t.o.v. de werkzaamheidsgraad bedraagt dus Bron: Kind & Gezin
31,7%. 65,5%. 0,48
De hoge werkzaamheidsgraad in Hoeilaart wijst erop dat meer dan 60 op de 100 bewoners van Hoeilaart die kunnen werken ook effectief werken. Dit kan wijzen op een hogere nood aan 87
Bron cijfers: Kind en Gezin
116
kinderopvang. Deze hypothese wordt nog eens versterkt door de hoge werkzaamheidsgraad van vrouwen in Hoeilaart (meer dan 76 vrouwen op 100 werken). Aangezien deze werkende vrouwen minder tijd hebben om zich met de opvang van hun kinderen bezig te houden, kan dit opnieuw wijzen op een grotere vraag naar kinderopvang. Een verhouding werkgelegenheid/werkzaamheid van 0,48 wijst erop dat er binnen Hoeilaart slechts 48% van de werkende mensen ook effectief een job vindt in Hoeilaart zelf. Dit kan grotere woon-werkverplaatsingen met zich meebrengen wat een grotere vraag naar dag- en buitenschoolse opvang tot gevolg kan hebben.
II.8.3.5.
Totaal aantal voorzieningen dagopvang
Hoeilaart kent eind 2006 19 voorzieningen voor dagopvang van kinderen. Hiervan zijn het grootste deel onthaalouders (zelfstandige en aangesloten bij de dienst opvanggezinnen). Hoeilaart telt eind 2006 1 mini-crèche, geen zelfstandige kinderdagverblijven en 1 erkend kinderdagverblijf. Er zijn geen voorzieningen die enkel buitenschoolse opvang organiseren. Tabel: totaal aantal voorzieningen, 2006 Voorziening Zelfstandige onthaalouders Onthaalouders aangesloten bij de dienst opvanggezinnen Mini-crèche Zelfstandig kinderdagverblijf Erkend kinderdagverblijf Totaal
Aantal 11 6 1 0 1 19
Bron: Kind & Gezin
II.8.3.6.
Aantal plaatsen in de kinderopvang 0-3 jarigen
Uit de cijfers van Kind en Gezin blijkt dat er 111 plaatsen voorhanden zijn in de kinderopvang (cijfers november 2006), gedeeld door het aantal kinderen onder de 3 jaar is dit 33%. De “Barcelona-norm” die wordt gehanteerd als richtlijn is 33 plaatsen per 100 kinderen, waaraan Hoeilaart dus voldoet. Nochtans betekent dit niet dat er geen opvangprobleem zou bestaan, zoals blijkt uit de resultaten van de behoeftenenquête die in het Lokaal Beleidsplan Kinderopvang 2006-2007 werd opgenomen en uit de wachtlijsten van de opvangvoorzieningen.
Tabel: aantal plaatsen in de kinderopvang, 2006 Aantal Gezinsopvang 76 Groepsopvang 35 Zelfstandig Erkend
68 43
% 68 % 32 % 100% 62 % 38 % 100%
Bron: Kind & Gezin
II.8.3.7.
Soorten kinderopvang
- Opvang in gezin (onthaalmoeders) t.o.v. opvang buiten het gezin (crèches) Van de 111 plaatsen die er zijn in de kinderopvang voor 0-3 jarigen worden er 76 (of 68%) georganiseerd binnen de gezinsopvang (zelfstandige onthaalouders of diensten voor opvanggezinnen). 35 plaatsen (of 32% van de totale plaatsen) vinden we terug in de groepsopvang (mini-crèche, kinderdagverblijf).
117
-
Aandeel zelfstandige opvang t.o.v. aandeel erkende en gesubsidieerde opvang (zowel onthaalmoeders als crèches) Aandeel zelfstandig opvang: 62% Aandeel erkende en gesubsidieerde opvang: 38% Dit is een zeer afwijkende situatie in vergelijking met de rest van Vlaams-Brabant en Vlaanderen. In 2003 werden er in Vlaams-Brabant 66% van de opvanginitiatieven gesubsidieerd, over heel Vlaanderen is dit zelfs 75%. Dit heeft een invloed op de betaalbaarheid van de opvang. In erkende en gesubsidieerde opvang betalen de ouders immers een dagbijdrage gebaseerd op het gezinsinkomen en het aantal kinderen ten laste. Zelfstandige opvang heeft volledige vrijheid in het bepalen van de dagprijs. De kansarmoede-cijfers in Hoeilaart liggen weliswaar redelijk laag, maar toch is dit een aandachtspunt.
II.8.3.8.
Witte vlek-score dagopvang en buitenschoolse opvang
De witte vlek-score is een relatief cijfer: is Hoeilaart goed of minder goed voorzien inzake het formele opvangaanbod t.o.v. het gemiddelde van het arrondissement? Formele opvang is opvang met een erkenning of een attest van toezicht van Kind & Gezin. Witte vlek-score dag opvang witte vlek-score buitenschoolse opvang Bron: Kind & Gezin
-5,8 -22,9
De witte vlek-score van Hoeilaart is voor de dagopvang laag negatief, wat betekent dat Hoeilaart in vergelijking met de andere gemeentes in het arrondissement Leuven net onder het gemiddelde scoort wat betreft het gemiddeld aantal plaatsen dagopvang. Wat de buitenschoolse opvang betreft is de witte vlek-score van Hoeilaart negatiever, wat betekent dat Hoeilaart in vergelijking met andere gemeente in het arrondissement Leuven duidelijker onder het gemiddelde scoort wat betreft het aantal plaatsen in de buitenschoolse opvang.
De witte vlekindex voor de dagopvang is berekend op basis van het aantal formele opvangplaatsen in verhouding tot: - het aantal kinderen - het aantal kinderen in de basisscholen - het aantal arbeidsplaatsen ingevuld door vrouwen tussen 25 en 35 jaar. De witte vlekindex voor de buitenschoolse opvang is berekend op basis van het aantal formele opvangplaatsen in verhouding tot: - het aantal kinderen in de basisscholen - het aantal arbeidsplaatsen ingevuld door vrouwen tussen 25 en 35 jaar Het relatieve cijfer van een gemeente wordt vergeleken met het arrondissementeel gemiddelde. Gemeenten die onder dit gemiddelde scoren, zijn ‘witte vlekkengemeenten’. Deze index of score geeft geen absolute informatie over opvangtekorten in Hoeilaart, want deze info is niet voor alle gemeenten gekend en op een gelijke manier berekend. De wittevlekscore zegt dus ook niet hoeveel plaatsen in een gemeente moeten bijkomen om het relatief lager opvangaanbod weg te werken.
II.8.3.9.
Verhouding schoolgaand in Hoeilaart t.o.v. wonend in hoeilaart
Een telling in februari 2005 leert het volgende: -
totaal schoolgaande kinderen in Hoeilaart (kleuter- en lager onderwijs samen): 1092 totaal schoolgaande kinderen wonend in Hoeilaart (kleuter + lager samen): 895
118
Dit geeft een verhouding van 1,22. Er gaan dus meer kinderen binnen de gemeente naar school dan er wonen. Hierbij houdt men dan nog geen rekening met de kinderen die in Hoeilaart wonen maar buiten de gemeente naar school gaan (denk maar aan de anderstaligen). Dit wijst op een grote instroom vanuit andere gemeentes. Ook dit is belangrijk voor de opvang-problematiek: ook de buitenschoolse initiatieven zullen te maken krijgen met veel kinderen die buiten de gemeente wonen maar hier wel school lopen. Dit heeft zich o.a. geuit in de vakantiewerkingen van de gemeentelijke jeugd- en sportdienst (speelpleinen, grabbelpas, sportkampen,…), waar onder meer om de instroom van buiten de gemeente te beperken (wegens beperkte opvangcapaciteit), wordt gewerkt met hogere tarieven voor de kinderen van buiten de gemeente. Desalniettemin waren bijv. in 2005 nog 26% van de kinderen die hebben deelgenomen aan de vakantiewerkingen van de jeugddienst nog van buiten Hoeilaart.
II.8.4.
Vernieuwingen in de sector van de kinderopvang
II.8.4.1.
Vernieuwingsconcept kinderopvang
Eind 2005 werd een concept voor de vernieuwing van de Vlaamse kinderopvang voorgesteld. Later werd dit concept verder uitgewerkt. Sinds december 2006 is de basistekst “Vernieuwing van de Vlaamse Kinderopvang. Een conceptueel kader” beschikbaar. De Vlaamse overheid wil in de komende jaren de Vlaamse kinderopvang zo organiseren dat: - ouders en kinderen er kunnen op rekenen dat elke opvang veilig en verantwoord is, doordat elke opvang aan dezelfde duidelijke voorwaarden moet voldoen; - kinderopvang de 3 maatschappelijke functies vervult (economische, educatieve en sociale functie) in antwoord op de lokale noden en behoeften aan kinderopvang, beschikbaar binnen een redelijke afstand, betaalbaar en toegankelijk voor alle gezinnen; - kinderopvangvoorzieningen lokaal en regionaal samenwerken om met de beschikbare middelen deze doelen zo goed mogelijk te kunnen waarmaken. De samenbundeling en onderlinge afstemming van hun middelen, hun know-how en hun kwaliteitsbeleid resulteert in een lokaal of regionaal efficiënt georganiseerde kinderopvang. Een belangrijk deel van dit vernieuwingsconcept gaat over het Centrum voor Kinderopvang (CKO). Een ‘Centrum voor Kinderopvang’ is een groep van opvangvoorzieningen die lokaal of regionaal samenwerken om hun opvangaanbod af te stemmen op de lokale of regionale behoeften. Zij realiseren hierbij de drie maatschappelijke functies van de kinderopvang en besteden via hun opnamebeleid aandacht aan de toegankelijkheid van de kinderopvang voor gezinnen uit alle doelgroepen. De mogelijkheden en grenzen van het werken als CKO wordt tot september 2008, uitgetest in een aantal proefprojecten. In december 2006 deed Kind en Gezin een oproep naar kandidaten voor proefprojecten die de basisideeën en de doelstellingen van dit CKO-concept in praktijk willen brengen. De periode waarin men zich kandidaat kon stellen liep tot 28 februari 2007. Binnen het LOK van Hoeilaart werd beslist om geen proefproject in te dienen.
II.8.4.2.
Actieplan flexibele en occasionele kinderopvang
Op 30 maart 2007 keurde de Vlaamse Regering een aantal besluiten goed die uitvoering geven aan het actieplan flexibele en occasionele kinderopvang. Het gaat om een globaal, geïntegreerd plan met 8 acties die elk: - gericht zijn naar een bepaald deel van het kinderopvanglandschap; - als doel hebben om meer mogelijkheden tot flexibele en occasionele opvang te scheppen.
119
Inhoud van het plan: 1) Actie 1 is gericht op de opvang door onthaalouders die aangesloten zijn bij de DOG; 2) Actie 2 omvat een evaluatie van de bestaande regelgeving om meer mogelijkheden voor flexibele opvang te realiseren; 3) Actie 3 is gericht op erkende kinderdagverblijven en initiatieven voor buitenschoolse opvang; 4) Actie 4 omvat de subsidiëring van een pool aan doelgroepwerknemers (gemandateerde voorzieningen); 5) Actie 5 is gericht op zelfstandige kinderopvanginitiatieven; 6) Actie 6 omvat de oprichting van een aantal lokale diensten voor buurtgerichte opvang; 7) Actie 7 voert een systeem van dienstencheques voor kinderopvang aan huis; 8) Actie 8 omvat de subsidiëring van een deeltijds coördinator toegekend aan een gemandateerde voorziening. Voorzieningen konden een aanvraag indienen. Aan het LOK werd gevraagd om een advies te formuleren voor het geheel van de kinderopvang in de gemeente. Vanuit het LOK werden bovendien enkele bedenkingen geformuleerd bij het plan: - zeer complex plan, ingewikkelde voorwaarden; - middelen worden erg verspreid; - het LOK heeft de indruk dat de meeste plaatsen zullen toegewezen worden aan de centrumsteden en buurten nabijheidsdiensten; - Hoeilaart behoort tot de zorgregio Overijse. Deze zorgregio wordt echter opgenomen bij de zorgregio Midden-Brabant. In het plan wordt aan deze regio slechts 2,5 FTE doelgroepwerknemers toegewezen (= actie omtrent de gemandateerde voorzieningen en dienstencheques). - het LOK heeft de indruk dat Hoeilaart, als kleinere gemeente, alweer zal uitgesloten worden. De kans is zeer groot dat geen enkele voorziening een aanvraag zal indienen, wegens gebrek aan mogelijkheden. In het LOK werd beslist om gebruik te maken van de mogelijkheid om een signaal te geven aan Kind en Gezin. Het advies werd bijgevolg tijdig ingediend.
II.8.4.3.
Besluit van de Vlaamse Regering houdende het lokaal beleid kinderopvang
In april 2007 werd het nieuwe besluit houdende het lokaal beleid kinderopvang goedgekeurd. Door dit nieuwe besluit wordt het LOK niet alleen een gemeentelijke adviesraad, maar wordt ook het lokaal beleidsplan kinderopvang een onderdeel van het lokaal sociaal beleidsplan. Aan de lokale besturen wordt bovendien een adviserende opdracht gegeven.
II.8.5.
Lokale kinderopvangaanbod
Er zijn verschillende opvanginitiatieven aanwezig in Hoeilaart. Op de volgende twee blz. wordt er een overzicht opgenomen van de initiatieven, waarbij telkens de volgende onderwerpen weergegeven worden: - aard voorziening; - leeftijd; capaciteit; - opvanguren; - infrastructuur; - personeelsbezetting; - erkenning; - subsidies; - tarieven.
120
Schematisch overzicht kinderopvangaanbod 2007
AARD VOORZIENING
LEEFTIJD
CAPACITEIT
OPVANGUREN
INFRASTRUCTUUR
Gemeentelijk kinderdagverblijf 'Solheide'
0-3 jaar
23 kinderen gemiddelde bezetting per dag: 75 tot 80%
van 7u tot 18 u
3 afdelingen: baby's, kruipers, peuters keuken, wasplaats, strijkplaats, personeelslokaal, bureel, grote tuin
Privé-kinderdagverblijf 'Baby's Garden'
0-3 jaar
12 kinderen ingeschreven gemiddeld 7 kinderen aanwezig per dag
van 8u tot 18u
grote speelruimte, slaapzaal, tuin
Landelijke Kinderopvang Onthaalouders VZW aantal: 6
0-3 jaar 3-12 jaar : buitenschoolse opvang
maximum 4 voltijdse kinderen(gemiddeld per kwartaal) per onthaalmoeder maximum 8 kinderen op hetzelfde moment
afhankelijk van woonhuis, gestelde behoefte en tuin mogelijkheid van het opvanggezin
Zelfstandige onthaalmoeders aantal: 11
0-3 jaar en 3-12 jaar
maximum 7 kinderen tegelijk; Inspectie Kind en Gezin bepaalt het aantal per onthaalmoeder ngl beschikbare ruimte en andere criteria
opvanguren situeren keuken, zich tussen eeplaats, slaapkamers, 7u en 18 u toilet, tuin/terras/veranda
Buitenschoolse Opvang aantal: 1 onthaalmoeder
2,5-12 jaar
naschools: 6 kinderen woensdagnamiddag: 4 kinderen
naschools:15u-19u woensdagnamiddag 12u-18u
speelruimte, garage, toilet, wasplaats, TVhoek terras, tuin.
Buitenschoolse opvang in school: Sint-Clemensschool
2,5-12 jaar
van 7u tot 8u: 20 kinderen van 8u tot 8u45: 100 kinderen van 15u45 tot 17u: 100 kinderen van 17u tot 18u: 20 kinderen, woensdagnamiddag na 13u: 15 kinderen
van 7u tot 8u45 van 15u45 tot 18u woensdag 12u -18u
turnzaal, refter, speelplaatsen
Buitenschoolse opvang in school: Het Groene Dal
2,5-12 jaar
van 7u tot 7u45: 20 kinderen van 7u45 tot 8u45: 100 kinderen van 15u45 tot 17u: 100 kinderen van 17u tot 18u: 20 kinderen woensdagnamiddag na 14u: 20 kinderen
van 7u tot 8u30 van 16u30 tot 18u woensdagnamiddag van 12u30 tot 18u
inkomhal,refter, speelplaats
Gezinsbond Kinderoppasdienst (occasionele kinderopvang voor leden)
0-12 jaar
vooral 's avonds, soms overdag en in weekend
bij de ouders thuis
Gemeentelijke speelpleinwerking en Grabbelpaswerking
2,5-12 jaar
maximum capaciteit van 150 kinderen
tijdens schoolvakanties van 7u30 tot 18u
Jeugdcentrum Koldam, voor de kleuters, jeugdlokalen Joengele voor de lagere schoolkinderen, speeltuin, sporthal,jeugdatelier,Felix Sohiecentrum,….
Gemeentelijke sportdienst
6-12 jaar
gemiddeld 80 kinderen per dag
tijdens schoolvakan- sporthal, danszaal, ties van 8u tot 17u judozaal, 2voetbalvelden, 5 tennisterreinen
Begeleidingstehuis Bijzondere Jeugdzorg Kinderdorp VZW Sporen
0-20 jaar maximum 30 kinderen in praktijk: gemiddeld 27 kinderen aanwezig vanaf schoolgaande voor kinderen en jongeren doorverwezen kleuters door Comité Bijzondere Jeugdzorg of door Jeugdrechtbank
24u/24u
3 grote woningen 2 huizen op Ten Trappen met tuin, speelweide,bos 1 huis in J.B.Michielsstraat met grote tuin
121
Schematisch overzicht kinderopvangaanbod 2007 PERSONEELSBEZETTING
ERKENNING
SUBSIDIES
TARIEVEN
8 personeelsleden: 1 sociaal verpleegkundige, 5 kinderverzorgsters,1 kokkin,1 poetsvrouw 5 à 6 personen gelijktijdig aanwezig verplichte bijscholing 3 à 4 maal/jaar
Erkend door Kind en Gezin (=gemeentelijk kinderdagverblijf)
Kind en Gezin Gemeentebestuur
Gekoppeld aan belastbaar inkomen van ouders volgens barema van Kind en Gezin Fiscaal attest
1 onthaalmoeder+hulp zoon
Gemeld bij Kind en Gezin
Geen
meestal 1 onthaalmoeder mogelijks 2 onthaalmoeders verplichte bijscholing 4 avonden per jaar
Erkend door Kind en Gezin + begeleidingsbezoeken van de dienstverantwoordelijke van de Landelijke kinderopvang
1 onthaalmoeder/soms 2 personen Sommige onthaalmoeders bieden ook buitenschoolse opvang aan kinderen van 3 tot 12 jaar
Erkend door Kind en Gezin Attest van Toezicht
Geen Starterspremie van 388,93 EUR van Kind en Gezin
Niet gekoppeld aan belastbaar inkomen ouders/vrij tarief
1 onthaalmoeder
Gemeld bij Kind en Gezin
Geen
Niet gekoppeld aan belastbaar inkomen ouders/vrij tarief
van 7u tot 8u: 1 PWA-er,van 8u tot 8u45: leerkrachten,van 15u45 tot 17u : leerkrachten,van 17u tot 18u: 1 PWA-er , woensdagnamiddag: 1 kinderverzorgster in vast loonverband
Gemeentebestuur
Tussen 7u en 8 u en tussen 17u en 18u: 0,50 EUR per begonnen half uur woensdagnami: 2,50 EUR fiscaal attest vanaf derde kind gratis
van 7u tot 8u30: 1 persoon in vast loonverband, van 8u30 tot 8u45: leerkrachten, van 15u45 tot 16u30: leerkrachten, van 16u30 tot 18u: 2 personen in vast loonverband (gescheiden kleuters/LS), woensdagnamiddag: 1 persoon in vast loonverband 1 persoon, van 16u30 tot 18u: 1 persoon in vast loonverband
Gemeentebestuur
Bijdrage van 3 EUR enkel voor opvang op woensdagnamiddag vanaf 14 u fiscaal attest
studenten van minstens 15 jaar jaarlijks bijscholing voorzien voor kinderoppassers
Geen
2,50 EUR tussen 19u-24u 3 EUR overdag en na 24u
Niet gekoppeld aan belastbaar inkomen ouders/vrij tarief Gekoppeld aan belastbaar Kind&Gezin inkomen van ouders volgens Starterspremie van 388,93 EUR + materiële ondersteuning mogelijk barema van Kind en Gezin via Landelijke Kinderopvang Fiscaal attest
3 animatoren per leeftijdsgroep (jobstudenten), in totaal 2 hoofdmonitoren, 2 jeugdconsulenten van de jeugddienst
Gemeentelijke dienst
Gemeentebestuur
Kinderen wonend in Hoeilaart:1ste kind 22,50EUR/5d.Kinderen schoollopend in Hoeilaart: 32,50EUR/5d/Vermindering 2de en 3de kind + tarieven zijn verschillend bij verschillende speelpleinen en Grabbelpas binnen of buiten Hoeilaart Sociaal tarief mogelijk. Fiscaal attest.
1 begeleider per 10 kinderen studenten LO 3de jaars/regent LO/ licentiaat LO/ monitor sociocultureel werk
Erkend door BLOSO (=gemeentelijke dienst)
Gemeentebestuur + BLOSO
Inwoners Hoeilaart: 50 EUR/w voor 1ste kind Niet-inwoners Hoeilaart: 60 EUR/w voor 1ste kind Vermindering voor 2de en 3de kind/sociaal tarief mogelijk. Fiscaal attest
18 personen: 10 opvoeders, 4 sociaal assistenten, 2 leerkrachten/kleuterleid(st)ers 2 psycholoog/orthopedagoog 3 à 6 personen gelijktijdig aanwezig bijscholing afhankelijk van intern vormingsplan
Erkend door Ministerie van Gesubsidieerd door de overheid Vlaamse Gemeenschap, Ministerie van Welzijn,Volksgezondheid en Cultuur, Bestuur Bijzondere Jeugdbijstand
Verblijf wordt bekostigd door de overheid. Er kan een tussenkomst van de ouders gevraagd worden.
122
II.8.6.
Behoeften en verwachtingen t.a.v. kinderopvang
II.8.6.1.
Behoefteonderzoek
Op initiatief van het “LOKAAL OVERLEG KINDEROPVANG” (LOK) liet het gemeentebestuur in 2004 een behoefteonderzoek uitvoeren rond kinderopvang.
Het doel van het onderzoek was na te gaan welke de tevredenheid is over de bestaande opvangmogelijkheden en welke de noden zijn rond dit thema. Enerzijds kregen alle ouders van kinderen tussen 3 en 12 jaar een vragenlijst. Via de scholen St.-Clemens en het Groene Dal werden de formulieren “per gezin” meegegeven en terugopgehaald. Bovendien werden 524 enquêteformulieren per post verstuurd naar ouders met kinderen tussen 3 en 12 jaar die buiten Hoeilaart naar school gaan. In tegenstelling tot de kinderen die in Hoeilaart naar school gaan, werd hier een enquête per kind en niet per gezin verstuurd. Anderzijds werden 309 enquêteformulieren via de post verstuurd naar ouders met kinderen tussen 0 – 3 jaar. Kinderen 0 – 3 jaar 3 – 12 jaar St.-Clemensschool Groene Dal School buiten Hoeilaart
Aantal enquêteformulieren 309
Aantal respondenten 90 ( = 29%)
368 327 524
225 ( = 61%) 195 ( = 59%) 42 ( = 8%)
In totaal werden 1528 enquêteformulieren bezorgd. Er reageerden 552 gezinnen om hun mening te laten horen. Dit betekent veel respons, wat bewijst dat de problematiek de Hoeilanders bezig houdt.
De resultaten voor kinderopvang tussen 0 en 3 jaar Voor gezinnen met 1 kind tonen de resultaten van dit onderzoek aan dat 92 % van de ouders vaak tot regelmatig nood hebben aan kinderopvang. Voor gezinnen met meerdere kinderen is dat 74%. Een verklaring van dit percentage is dat in een gezin met meerdere kinderen één van de ouders dikwijls al heeft gekozen voor een deeltijds arbeidsregime. De helft van de ouders heeft weinig opvangproblemen omdat ze aanvullend beroep kan doen op de grootouders en familie.
De andere helft signaleert wel moeilijkheden te ondervinden qua opvang. Zo wordt gesignaleerd dat de gewenste en gekozen opvangmogelijkheid al vaak volzet is bij aanvraag, waardoor ouders beroep moeten doen op opvang buiten de gemeente. Ouders met onregelmatig uurrooster hebben soms problemen buiten de gewone opvanguren (zijnde van 7 tot 18u). Ook meldt men dat het niet altijd evident is opvang te vinden wanneer het kind ziek is en niet bij de onthaalmoeder of in het kinderdagverblijf kan verblijven. Over het algemeen is men over opvang door de onthaalmoeder of in het kinderdagverblijf in Hoeilaart wel tevreden. Op de vraag welke elementen een belangrijke rol spelen bij de keuze van de opvang melden ouders dat ze vooral belang hechten aan “ de kwaliteit van de geboden opvang” en de “afstand van de opvangmogelijkheid ten opzichte van hun woonplaats”.
123
De resultaten voor kinderopvang tussen 3 en 12 jaar Bij 36% werken beide ouders met schoolgaande kinderen voltijds, bij 44 % van de ouders werkt één partner deeltijds en één partner voltijds, bij 20 % is minstens één ouder niet werkend. Het is evident dat het arbeidsregime van de ouders meebepalend is voor de problematiek van de kinderopvang. Meer dan de helft van de schoolgaande kinderen wordt in Hoeilaart opgevangen door de ouders zelf en door de grootouders. Voor de andere helft wordt beroep gedaan op andere vormen van opvang: 1) op de buitenschoolse opvang in de scholen, waarover ze tevreden zijn. Met buitenschoolse opvang wordt bedoeld zowel de voor-, na- als woensdagnamiddagopvang. 2) Tijdens de vakantieperiodes gaat een grote groep kinderen naar de speelplein-en grabbelpaswerking, maar ook de sportactiviteiten voor kinderen tussen 6 en 12 jaar, georganiseerd door de gemeentelijke sportdienst kennen een groot succes. (of de combinatie van beide) Tijdens alle schoolvakanties zou er vooral voor kleuters een probleem zijn omdat het aanbod van vakantieopvang voor deze groep kleiner is. Intussen is hier reeds een oplossing geboden door de speelpleinwerking voor kleuters tijdens alle schoolvakanties uit te breiden en door een specifieke werking op de kleuters af te stemmen. Er worden voornamelijk problemen gesignaleerd op schoolvrije snipperdagen. De scholen proberen zo tijdig mogelijk de ouders op de hoogte te brengen van de geplande snipperdagen. Uit de enquête blijkt dat er vraag is naar meer informatie rond bestaande kinderopvangmogelijkheden. Ook voor de kinderen van 3 tot 12 jaar stellen zich soms problemen rond opvang bij kortstondige ziekte. Er is tevens vraag naar activiteiten voor +12 jarigen tijdens de vakantieperiodes (er zijn wel al sportkampen en SWAP). Besluit : De Hoeilanders ervaren het bestaande aanbod van kinderopvang als positief, al kan er hier en daar toch nog verbetering aangebracht worden. Het LOK wil hierin in de toekomst een actieve rol spelen.
II.8.6.2.
Inzichten van bevoorrechte getuigen 88
II.8.6.2.1. Leeftijdsgroep 0 tot 3-jarigen 1) Uit de behoeftenenquête en uit de ervaringen van de kinderopvanginitiatieven zelf komt het tekort aan opvangplaatsen voor deze leeftijdscategorie als belangrijkste problematiek naar voor. Enerzijds zijn er lange wachtlijsten in het gemeentelijke kinderdagverblijf en bij de onthaalmoeders, anderzijds blijkt uit de behoeftenenquête dat verschillende ouders moeten uitwijken naar opvang buiten de gemeente bij gebrek aan plaatsen in Hoeilaart. Uit de ervaring van de dienst opvanggezinnen (DOG) komt dan weer naar voor dat het zeer moeilijk is om nieuwe onthaalmoeders te vinden. Ondanks de verbetering van het sociaal statuut, komen er bijna geen nieuwe kandidaten bij. Bij de zelfstandige onthaalmoeders zijn er de laatste jaren verschillende gestopt of uitgeweken naar een naburige gemeente, zodat het aanbod verminderd is. Volgens de cijfers van K&G is de vermindering van plaatsen in de gezinsopvang (t.o.v. de opvang in crèches) een algemene tendens in Vlaanderen. Op korte termijn probeert het gemeentebestuur hieraan tegemoet te komen door een actieve ondersteuning van de onthaalmoeders. De verschillende doelstellingen en acties worden later in dit beleidsplan besproken.
88
Lokaal Beleidsplan Kinderopvang 2006-2007
124
Uit de ervaring van de onthaalmoeders blijkt ook dat de begeleiding om als zelfstandige onthaalmoeder te starten zo goed als onbestaande is. Geïnteresseerde personen zouden beter moeten worden opgevangen en ingelicht. Nu zijn zij dikwijls aangewezen op de ervaringen van reeds actieve onthaalmoeders en is de begeleiding vanuit K&G onvoldoende uitgebouwd. Er verlopen ook verschillende maanden tussen het aanvragen en het toekennen van het attest van toezicht van K&G (waardoor de betaalde ouderbijdragen gedeeltelijk fiscaal aftrekbaar zijn), hetgeen de werking van de opvanggezinnen hypothekeert. In dat opzicht moet de mogelijkheid worden onderzocht om dit als gemeente aan te kaarten bij bepaalde instanties. Er kan bijvoorbeeld contact worden opgenomen met de lokale werkwinkel, met middenstandsorganisaties en met K&G zelf om hiervoor een oplossing te zoeken. Dit kan ook ter sprake worden gebracht in het lokaal sociaal beleidsplan.
Het gemeentelijke kinderdagverblijf Solheide bestond in 2005 reeds 25 jaar. Als erkende kribbe wordt deze gesubsidieerd door K&G, maar de gemeente draagt in ruime mate bij in de personeels- en werkingskosten, omdat de subsidies daarvoor onvoldoende zijn.
Zoals uit de cijfers van K&G bleek (zie hoofdstuk 3), bestaat in Hoeilaart een buitengewoon groot aandeel van de opvang in gezinsverband (onthaalmoeders) ten opzichte van de opvang buiten het gezin (crèches). Gecombineerd met de ervaring dat het, ondanks bovenvermelde gemeentelijke ondersteuning, moeilijk blijft om nieuwe onthaalmoeders te vinden, dringt zich op lange termijn een uitbreiding van het aantal plaatsen in de opvang buiten het gezin op. Het LOK kan hierin een belangrijke rol spelen, in die zin dat het een positief advies kan geven voor oprichting van nieuwe (mini-)crèches. Het LOK vraagt ook aan het bestuur om te onderzoeken of een uitbreiding van het gemeentelijke kinderdagverblijf tot de mogelijkheden behoort.
Door het grote aandeel van de zelfstandige (i.t.t. de erkende en gesubsidieerde) opvanginitiatieven in Hoeilaart, is het voor de betaalbaarheid belangrijk om in de eerste plaats de gesubsidieerde opvangplaatsen uit te breiden. Daar betalen ouders immers een dagbijdrage op basis van hun inkomen en hun kinderen ten laste.
2) Tweede belangrijke problematiek voor deze leeftijdsgroep is die van de zieke kinderen. In die gevallen, vnl. in geval van besmettingsgevaar, kunnen baby’s en peuters immers niet terecht in de gewone opvangmogelijkheden. Voorlopig worden ouders geïnformeerd over de nationale CAO nr. 45 van 19 december 1989 die een recht op 10 dagen onbetaald sociaal verlof per jaar voorziet, waarvan in sommige sectoren of bedrijven een gedeelte betaald wordt. In de folder met de kinderopvangmogelijkheden in Hoeilaart worden ook de adressen vermeld van de diensten van de mutualiteiten die in deze specifieke opvang voorzien. Op langere termijn kan worden onderzocht in hoeverre via dienstencheques, PWA en via de babysitdienst van de Gezinsbond in deze situaties hulp kan worden geboden.
II.8.6.2.2. Leeftijdsgroep 3-12-jarigen Voor deze leeftijdsgroep worden een aantal specifieke problemen naar voor geschoven in de behoeftenenquête: gebrek aan informatie, opvang tijdens snipperdagen, opvang van kleuters op schoolvrije momenten, opvang van zieke kinderen, verbetering van de kwaliteit van de buitenschoolse opvang, betaalbaarheid van de opvang op schoolvrije momenten.
In Hoeilaart bestaat geen gemeentelijk initiatief voor buitenschoolse opvang (IBO). De opvang voor schoolkinderen tijdens kleine en grote vakantieperiodes is geconcentreerd bij de gemeentelijke jeugddienst en sportdienst. De voor- en naschoolse opvang is georganiseerd in de twee basisscholen zelf, die hiervoor financiële
125
ondersteuning krijgen vanuit de gemeente. Er is één particulier opvanginitiatief voor buitenschoolse opvang, met een beperkt aantal plaatsen. Op snipperdagen (pedagogische studiedagen en vrije schooldagen) is er geen opvang in de scholen. Ouders krijgen echter wel bij het begin van het schooljaar of zelfs al op het einde van het vorige schooljaar, een lijst met deze schoolvrije dagen, zodat ze hiermee rekening kunnen houden in hun planning. Omdat beide scholen tot en ander net behoren, lopen de vrije dagen niet parallel en is het bijgevolg moeilijk om op gemeentelijk vlak hiervoor een oplossing te bieden. Voor deze problematiek kan wel op particulier niveau een oplossing worden gezocht, bijvoorbeeld door de school te vragen zijn lokalen ter beschikking te stellen op deze dagen, terwijl de opvang gebeurt door mensen van buiten de school.
Voor de problematiek van de zieke kinderen kunnen we verwijzen naar wat onder het hoofdstuk van de 0-3jarigen werd gesteld.
Aan het gebrek aan informatie dat ouders ervaren kan tegemoetgekomen worden door een overzicht te bieden van de vakantie-initiatieven die bestaan voor schoolgaande kinderen, in eerste instantie van degene die op gemeentelijk vlak worden georganiseerd. Voor wat betreft de jeugddienst en sportdienst gebeurt dit reeds d.m.v. de folders die enige tijd voor elke vakantieperiode in de scholen worden verspreid en opgestuurd naar mensen buiten Hoeilaart. Daarnaast vinden ook op particulier initiatief (sportclubs e.d.m.) initiatieven plaats, waarvan de bekendmaking zou kunnen gecoördineerd worden op gemeentelijk vlak. Misschien moet het aanbod in Vlaanderen of Vlaams-Brabant qua vakantiewerkingen voor lagere school kinderen ook in kaart worden gebracht, alhoewel dit zeer uitgebreid is en dikwijls gekoppeld aan lidmaatschap (mutualiteiten, Gezinsbond, Bloso, VZW’s allerhande,…). De infotheek op de Jeugddienst bevat reeds veel informatie hierover.
De kleuters zijn een doelgroep met andere noden dan lagere schoolkinderen, ook op gebied van de buitenschoolse opvang. De gemeentelijke jeugddienst is zich bewust van deze problematiek en heeft sinds 2000 een eigen kleuterwerking binnen de vakantiespeelpleinwerking uitgebouwd, met een aparte locatie, eigen animatoren en een aangepast programma. Deze is het slachtoffer van zijn eigen succes, in die zin dat er meer belangstellenden dan opvangplaatsen zijn. Uit de enquête bleek dan ook dat er voor deze groep nog steeds een probleem van aangepaste buitenschoolse opvang bestaat. Het aanbod van vakantiekampen allerhande is immers kleiner dan voor de lagere schoolkinderen, omdat door het ontwikkelingsniveau de noden anders en de mogelijkheden van de groep 2,5 tot 5jarigen kleiner zijn dan die van de groep 6 tot12 jarigen. Hiervoor moeten nieuwe oplossingen worden gezocht.
Ouders die beroep doen op de buitenschoolse opvang in de scholen zijn over het algemeen tevreden, maar verbetering van de kwaliteit van de buitenschoolse opvang komt enkele keren terug als opmerking in de enquêtes. De scholen zelf zijn ook vragende partij voor betere infrastructuur en meer spelmateriaal. Het gemeentebestuur is hieraan in 2005 tegemoetgekomen door aan beide scholen spelmateriaal ter beschikking te stellen, specifiek voor de buitenschoolse opvang. In één van beide scholen wordt sinds het schooljaar 2005-2006 ook gewerkt met georganiseerde activiteiten tijdens de naschoolse opvang-uren.
II.8.7.
Globale kwaliteit van de kinderopvang 89
Algemene opmerking: Voor wat betreft het gemeentelijke kinderdagverblijf Solheide kunnen we verwijzen naar het “handboek kwaliteitszorg” dat werd opgesteld in 2004 en dat u terugvindt in bijlage bij het Lokaal Beleidsplan Kinderopvang 2006-2007. Dit geeft een zeer gedetailleerd beeld van de werking van deze gesubsidieerde kribbe, zodat het weinig zin heeft alles hieronder nog eens te hernemen.
89
Lokaal Beleidsplan Kinderopvang 2006-2007
126
II.8.7.1.
Pedagogische werking
-
De onthaalmoeders, zowel degene die zelfstandig werken als degene die zijn aangesloten bij de Dienst Onthaalgezinnen (DOG), vangen baby’s en peuters op in een huiselijke sfeer. Dit geldt ook voor de enige particuliere buitenschoolse onthaalmoeder in Hoeilaart. Door het beperkt aantal kinderen per onthaalmoeder (OM) is er uiteraard geen opsplitsing per leeftijdsgroep. Maar er wordt wel rekening gehouden met de verschillende ontwikkelingsfasen waarin de kinderen zich bevinden, zowel qua spelaanbod als qua dagritme. Er wordt aandacht besteed aan het ontwikkelen van het zelfvertrouwen en de zelfstandigheid van de kinderen.
-
De voor- en naschoolse opvang in de scholen beperkt zich tot de eigen leerlingen, waarbij de pedagogische lijn van de school wordt doorgetrokken. Er is ruimte voor vrij spel en er wordt gestreefd naar voldoende spelaanbod aangepast aan de leeftijden. In 2005 voorzag de gemeente in de aankoop van speelgoed ten behoeve van de buitenschoolse opvang in de scholen. Dit werd herhaald in 2006. Er is mogelijkheid om huiswerk te maken in de studie, apart van de opvang van de kinderen die liever willen spelen. In Het Groene Dal is er een opsplitsing tot 17u tussen de opvang van kleuters en lagere school kinderen, ieder met een eigen begeleider.
-
De gemeentelijke vakantie-initiatieven worden enerzijds door de jeugddienst georganiseerd en anderzijds door de sportdienst. De jeugddienst organiseert tijdens elke vakantieperiode opvang voor kinderen van 2,5 tot 12 jaar met speelplein- of grabbelpaswerking in het jeugdcentrum Koldam. Sinds 2000 is er een aparte kleuterwerking, enerzijds voor de 2,5 en 3-jarigen en anderzijds voor kleuters van de 2e en 3e kleuterklas, omdat deze groepen een specifieke aanpak nodig hebben. De groep lagere school-kinderen is ook in 3 leeftijdsgroepen (per graad) opgesplitst. De sportdienst organiseert gedurende een aantal weken per jaar sportkampen voor 6 tot 12-jarigen, sommige in samenwerking met sportclubs. Het aantal deelnemers wordt beperkt, in totaal en per leeftijdsgroep, en de kinderen krijgen de mogelijkheid te kiezen om in dezelfde groep te zitten dan hun vrienden. Per kamp worden verschillende disciplines aangeboden. Er is een nauwe samenwerking tussen jeugd- en sportdienst, waardoor bijv. kleuterwerking van de speelpleinen ook doorgaat tijdens de weken dat er sportkampen zijn (omdat kleuters daar niet terecht kunnen), om aldus het opvangprobleem voor de ouders te beperken.
II.8.7.2.
Begeleiding
-
Er zijn geen diplomavereisten voor de onthaalmoeders, in de praktijk zijn er wel enkele die het diploma van kinderverzorgster hebben. Degenen die zijn aangesloten bij de DOG, moeten een basisopleiding volgen en daarna deelnemen aan minstens 4 vormingsavonden per jaar. Sinds 2002 organiseert het gemeentebestuur zelf ook twee maal per jaar een gratis vorming, waarop alle OM’s op het grondgebied worden uitgenodigd. De DOG streeft ook naar continuïteit in de opvang, bijv. bij ziekte van een OM.
-
De vakantiespeelpleinen worden begeleid door animatoren die het brevet van animator in het Jeugdwerk hebben en die nadien ook nog regelmatig vorming volgen. De sportkampen worden begeleid door regenten LO (in opleiding). Bij grabbelpas wordt er gewerkt met workshops, waar uiteraard ook de begeleiding van externe organisaties bij betrokken is.
-
In de scholen wordt met PWA’ers gewerkt voor de buitenschoolse opvang (behalve in de Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs Het Groene Dal). Het is niet gemakkelijk mensen hiervoor te vinden, door de moeilijke uren. Na 8u en voor 17u hebben de leerkrachten toezicht. Leerkrachten van de Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs Het Groene Dal doen ’s morgens geen opvang voor 8u30. In Het Groene Dal zijn er twee vaste krachten: één vaste kracht ’s morgens van 7u00 tot 8u30 en één vaste kracht ’s avonds van 16u30 tot 18u00. Voor wat betreft het aantal begeleiders wordt verwezen naar het aanbodschema blz. 121 en 122.
127
II.8.7.3.
Ouderparticipatie
-
Informele gesprekken op het breng- en haalmoment vertegenwoordigen de belangrijkste contacten bij de OM’s. Sommigen werken met een heen- en weerschriftje. Er is ook mogelijkheid tot kennismaking en rondleiding vooraf en voor een wenmoment voor de kinderen. Voor de onthaalmoeders aangesloten bij de DOG kunnen alle betrokkenen terecht bij de DOG in geval van klachten of problemen.
-
Ook voor de gemeentelijke vakantiewerkingen gebeuren de meeste contacten tijdens informele gesprekken bij het brengen en halen. Voor ieder kind vullen de ouders een medische fiche in, met de nodige gegevens qua bereikbaarheid en met alle relevante medische en andere informatie per kind.
-
In de scholen hebben de ouders op ieder moment toegang tot de lokalen. De school beschikt per kind over de nodige informatie en blijft telefonisch bereikbaar zolang er kinderen in de opvang aanwezig zijn.
II.8.7.4.
Infrastructuur
-
De onthaalmoeders vangen de kinderen in hun eigen woning op. Kind en gezin hanteert bepaalde criteria om een attest van toelating te verlenen, zoals oppervlakte, veiligheid, speelruimte binnen en buiten, hygiënische omstandigheden, slaapruimte met verluchting, kindvriendelijke inrichting, aanwezigheid van huisdieren enz. Hetzelfde geldt voor de selectieprocedure voor de onthaalmoeders aangesloten bij de DOG.
-
De vakantiewerking van de sportdienst maakt gebruik van de gemeentelijke sporthal en de sportvelden op het grondgebied van de gemeente. De kleuterwerking van de speelpleinen zit apart van de lagere schoolwerking en maakt gebruik van lokalen in het jeugdcentrum Koldam. De speelplein- en grabbelpaswerking voor de drie leeftijdsgroepen van de lagere school gaat grotendeels door in de jeugdlokalen Joengele. Er wordt echter ook gebruik gemaakt van andere gemeentelijke infrastructuur, zoals het gemeenschapscentrum Felix Sohie en de sporthal.
-
De scholen maken gebruik van de speelplaats, de refter en de turnzaal voor hun buitenschoolse opvang.
II.8.7.5.
Veiligheid en gezondheid
-
OM’s hechten veel belang aan de veiligheid, bijv. gevaarlijke producten en medicatie moet uit de bereikbaarheid van de kinderen worden gehouden. Bij de selectieprocedure voor OM’s aangesloten bij de DOG wordt hieraan veel belang gehecht en ook bij het verlenen van het attest van toezicht aan zelfstandige onthaalmoeders door Kind en Gezin. De verantwoordelijke van de DOG brengt regelmatig huisbezoeken bij de aangesloten OM’s. De gemeente organiseerde in 2005 de cursus “levensreddend handelen” voor alle OM’ s en het personeel van de kribbe. In 2006 werden de volgende vormingen georganiseerd: “Ziek in de opvang … en wat nu?” en “Zindelijkheidstraining”. In 2007 “Reanimatie voor baby’s en peuters”. In geval van ziekte worden ouders dadelijk op de hoogte gesteld.
-
De vakantiewerkingen beschikken over een EHBO-koffer, een registratiefiche per kind, een verzekering tegen lichamelijke ongevallen en een overeenkomst met de dichtstbijzijnde groepspraktijk van huisdokters.
-
In de buitenschoolse opvang binnen de scholen worden de veiligheidsvoorschriften van de school gevolgd. In geval van ziekte worden de ouders onmiddellijk gecontacteerd. Het particuliere buitenschoolse opvanginitiatief kampt met een eigen problematiek, m.n. het vervoer vanuit de school naar de opvang.
128
II.9.
Omgevingsanalyse socio-culturele participatie
II.9.1.
Inleiding
Art. 23 van de grondwet zegt: Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel, rekening houdend met de overeenkomstige verplichtingen, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor uitoefening bepalen. Die rechten omvatten inzonderheid: (…) 5° het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing.
Het bepalen van “socio-culturele participatie” als één van de 7 clusters van het lokaal sociaal beleidsplan vloeit hier dus uit voort. Achtergrond hiervan is, dat de positieve effecten van cultuurparticipatie al door veel onderzoeken zijn bevestigd. Enerzijds zijn de positieve impact op de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemers, anderzijds heeft participatie ook een gemeenschapsversterkend effect.
Ook in andere beleidsplannen wordt de nadruk gelegd op participatie: - “het betrekken van zoveel mogelijk inwoners bij zoveel mogelijk cultuur” en “in een laagdrempelige bibliotheek moet elkeen binnen kunnen.” (bibliotheekbeleidsplan 2002-2007); - “de toegankelijkheid van het jeugdwerk” is één van de doelstellingen van het jeugdwerkbeleidsplan 20052007; - één van de zes vooropgestelde thema’s van het integraal planningsproces 2008-2013 is ”aanbod, spreiding, participatie en gemeenschapsvorming”; - het sportbeleidsplan 2008-2013 in utvoering van het nieuwe sportdecreet (met als titel het lokale sport-voorallen-beleid), legt sterke nadruk op de verhoging van de participatie van de bevolking. Dit opent perspectieven op een geïntegreerde aanpak. Inmiddels werd ook het “participatie”-decreet goedgekeurd, om de “deelname”-aspecten in de aparte decreten over de jeugd-, cultuur- en sportsector nog te versterken.
II.9.2.
Definitie
Definitie van socio-culturele participatie is de deelname van de inwoners aan culturele, sportieve en sociale activiteiten, met inbegrip van engagement in het verenigingsleven De doelgroep in het kader van het lokaal sociaal beleid zijn in het bijzonder de maatschappelijk kwetsbare groepen, maar dit kan breder zijn dan enkel de mensen die in (kans)armoede leven – bijvoorbeeld, ook sommige jongeren worden niet bereikt (12-15-jarigen en de niet-georganiseerde jongeren), senioren, helft van de vrouwen doet niet aan sport enz, gehandicapten ook
129
II.9.3.
Beschrijving van de huidige situatie
II.9.3.1.
Aanbod
Omdat groter aanbod tot grotere participatie leidt, staan we eerst hierbij stil.
II.9.3.1.1. Cultuur Hoeilaart beschikt reeds vele jaren over een Culturele Raad, waar meer dan 30 culturele en socio-culturele verenigingen lid van zijn. Dit weerspiegelt het actieve verenigingsleven van de gemeente. In 1998 opende de tot ontmoetingscentrum gerenoveerde oude gemeenteschool zijn deuren (Felix Sohiecentrum). Deze omvat de openbare (sinds 1981 erkende) bibliotheek, een theaterzaal en vergaderzaaltjes. Verschillende verenigingen (o.a. toneel en muziek) hebben er hun vast lokaal. Deze werd beheerd door een VZW, die in 2004 werd opgeheven, in uitvoering van het decreet van juli 2001 op het lokale cultuurbeleid. Sinds 2003 heeft Hoeilaart inderdaad een goedgekeurd cultuurbeleidsplan en een gesubsidieerde cultuurbeleidscoördinator en is het Felix Sohiecentrum een erkend gemeenschapscentrum. Daarnaast zijn ook een theatertechnicus en een cultuurorganisator tewerkgesteld. Er is nog steeds een raad van beheer van het gemeenschapscentrum actief. In het kader van de uitvoering van het cultuurbeleidsplan is sinds 2006 de eigen, gemeentelijke culturele programmatie toegenomen. Een van de initiatieven die werden genomen in het kader van het cultuurbeleidsplan, is het aanbieden van een cultuurwaardebon t.w;v. 2,5 euroaan iedere inwoner van Hoeilaart, met als bedoeling het bevorderen van de cultuurparticipatie. Uit het gebruik van deze cheques kan men afleiden dat meer de helft van de aanwezigen bij een voorstelling uit Hoeilaart afkomstig is. In 2007 ging de 60ste uitgave van het Druivenfestival door (3e WE van september) en ook de jaarlijkse Meifeesten (1e WE van mei) worden stilaan een traditie . Ook de bibliotheek heeft zijn goedgekeurd bibliotheekbeleidsplan sinds 2002. Het bibliotheekpersoneel werd in het kader van het decreet van 2001 uitgebreid met een bijkomende halftijdse bibliothecaris. De laatste jaren zien we een toename van het aantal geregistreerde lezers en de ontleningen. Ook in dit opzicht zijn vrijwilligers actief, als lid van de raad van beheer van de bibliotheek. Intussen werd voor de periode 2008-2013 aan integrale cultuurbeleidsplanning gedaan (één goedgekeurd cultuurbeleidsplan voor cultuur en bibliotheek samen).
II.9.3.1.2. Jeugd De jeugdraad is reeds meer dan 10 jaar actief in Hoeilaart. Daarnaast zijn er twee jeugdbewegingen en een jeugdhuis. Het beheer van de infrastructuur waarin het jeugdwerk is gehuisvest, is in handen van een beheerraad, waarin opnieuw vele vrijwilligers actief zijn. De gemeente beschikt ook al meer dan 10 jaar over een goedgekeurd jeugdwerkbeleidsplan, met de bijhorende subsidies. De gemeentelijke jeugddienst omvat twee voltijdse jeugdconsulenten. Het gemeentelijke aanbod omvat o.a. speelpleinwerking, m.i.v. een specifieke kleuterwerking, en grabbelpas.
130
II.9.3.1.3. Sport Sinds 2003 heeft de gemeente een door BLOSO erkende en gesubsidieerde sportdienst, met een voltijdse sportfunctionaris. Het aanbod van deze gemeentelijke dienst omvat: sportkampen, schoolsportdagen, seniorensportdagen, start-to-run enz. Ook is er een erkende sportraad, waarbij meer dan 20 clubs aangesloten zijn. Deze bieden op hun beurt verschillende sportkampen aan, naast de normale training en competitie. Daarnaast functioneert ook een vaste adviescommissie voor de sportinfrastructuur. In het kader van de SIF-gelden, is er een afspraak tussen gemeentelijke sport- en jeugddienst enerzijds en OCMW anderzijds, waarbij het OCMW voor haar cliënten tussenkomt in de inschrijvingskosten voor de gemeentelijke vakantiewerking. Er is eveneens een gelijkaardige afspraak met de instelling voor bijzondere jeugdzorg die zich op het grondgebied bevindt (vrijstelling van inschrijvingsgeld).
II.9.3.1.4. Onderwijs Op het grondgebeid van de gemeente (in het gemeenschapscentrum) is het Centrum voor Volwassenen onderwijs actief, die volgende cursussen aanbiedt: Nederlands voor anderstaligen, informatica en Spaans. Men merkt een toename van het aantal deelnemers Nederlands (voornamelijk Franstaligen), maar er is geen doorstroming naar de culturele activiteiten in de gemeente. Anderzijds is ook het Centrum Basiseducatie actief (zie hoofdstuk omgevingsanalyse werkgelegenheid).
II.9.3.1.5. Overige Zijn daarnaast ook nog actief in de gemeente: seniorenraad, middenstandsraad, milieuraad, lokaal overleg kinderopvang, gemeentelijke raad voor ontwikkelingssamenwerking en gemeentelijke raad voor ruimtelijke ordening. Ter indicatie: op een infoavond over de nieuwe wetgeving rond de rechten en plichten van vrijwilligers, was meer dan 50 man aanwezig.
II.9.3.2.
Participatie
II.9.3.2.1. Conclusies uit Vlaamse onderzoeken Sport: - opleidingsniveau heeft een zeer dominante invloed op deelname aan sport en in mindere mate geslacht en leeftijd; m.a.w. laaggeschoolden en lagere beroepsklassen en vrouwen doen veel minder aan sport dan andere bevolkingsgroepen; het goede nieuws is dan dat het opleidingsniveau van de Vlaamse bevolking elk jaar toeneemt - meer dan de helft van de 16Æ 75 jarigen doet niet aan sport - hetzelfde geldt voor de intensiteit en de voorkeur van sporttak: sportbeoefening blijft een klassengebonden socio-culturele participatie Cultuur: - ook hier speelt opleidingsniveau een doorslaggevende rol - mate van deelname is echter niet louter een individuele zaak, maar wordt sterk beïnvloed door sociale en collectieve determinanten (m.n. zoals men heeft geleerd op school en thuis) - participatie aan het socio-culturele verenigingsleven gaat gepaard met een hogere graad van cultuurparticipatie - drempels kunnen enerzijds praktisch zijn (bekendheid, prijs, bereikbaarheid, babysit, planning,…) en anderzijds psychologisch (statusverlegenheid,…) - om de deelname te bevorderen, moet er een toeleiding zijn naar het aanbod (die deze drempels wegwerkt).
131
Jeugd: - de vrijetijdsbesteding van de jeugd wordt steeds meer geprivatiseerd (ongeorganiseerd, thuis in informeel verband) en naarmate men ouder wordt, zijn steeds minder mensen lid van een club - jeugdwerk (jeugdverenigingen en jeugdhuizen): ong. helft ASO-leerlingen participeert t.g.o. slechts 25% van de leerlingen uit het BSO
II.9.3.2.2. Inzichten van bevoorrechte Hoeilaartse getuigen Jeugd: - maatschappelijk kwetsbare groepen worden globaal gezien zeer miniem bereikt bij initiatieven voor de jeugd - de samenwerking met het OCMW op gebied van participatie van deze groepen kan beter. - we hebben over het algemeen weinig zicht op wie niet deelneemt én of er überhaupt nood is aan meer participatie vanuit deze groepen zelf - participatie van tieners is een blinde vlek en bevraging van deze doelgroep is zeer moeilijk, omdat er geen middelbare scholen zijn op het grondgebeid en de +12-jarigen verspreid zijn over scholen in zowel het Vlaams als het Brussels gewest - specifieke kenmerken Hoeilaart: ligging (tussen geklemd tussen het Brussels en Waals gewest), aanwezigheid van kapitaalkrachtige anderstaligen (EU), zeer grote in- en uitflow per jaar - “ongeorganiseerde” initiatieven (i.t.t. initiatieven met lidmaatschap) hebben veel succes
Cultuur: - er zou een analyse kunnen gebeuren van de cultuurcheques, vermits de naam van de deelnemer erop staat; deze is bruikbaar bij verschillende soorten aanbod, dus de verscheidenheid van publiek die hiervan gebruik maakt is ook groot - initiatief “wijk in de kijker” (i.h.k. van het cultuurbeleidpslan) heeft veel succes: bevestigt de tendens dat informelere, ongeorganiseerde participtie aan belang wint - verhoging van het aanbod de laatste twee jaren heeft duidelijk de participatie doen toenemen - voor wat betreft de bibliotheek: tijdens de looptijd van het eerste bibliotheekbeleidsplan, werd de nadruk gelegd op het aanbod (in orde brengen van de collectie) om de participatie te bevorderen Sport: - maatschappelijk kwetsbare groepen worden niet bereikt, enkel als er actief wordt gerecruteerd (cfr. overeenkomst met het OCMW voor zijn cliënten) - er is reeds aandacht voor specifieke doelgroepen: seniorensportdagen, start to run en nordic walking (vrouwen); tienersportkampen - de samenwerking met de sportclubs is de laatste jaren veel verbeterd (o.a. in het kader van de door hen georganiseerde sportstages), wat perspectieven biedt voor een participatiebeleid OCMW: Het OCMW heeft niet de mankracht om een pro-actieve toepassing te maken van de KB’s ter bevordering van de maatschappelijke participatie en de culturele en sportieve ontplooiing van de gebruikers van zijn dienstverlening. Uitgebreider gebruik van deze subsidie vergt een betere logistieke ondersteuning die niet steeds haalbaar is.
132
III.
Synthese omgevingsanalyse
III.1.
Inleiding
In dit hoofdstuk worden de voorgaande analyses samengevat via een SWOT-analyse. Dergelijke analyse geeft een overzicht van de sterkten (Strenghts), zwaktes (Weaknesses), kansen (Opportunities) en bedreigingen (Threats).
III.2.
Individuele sociale hulpverlening Positief
Intern
Extern
Negatief
Sterkte - lagere werkloosheidsgraad t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lager percentage UVW -25 jaar t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lager percentage langdurig UVW t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lager percentage kinderen geboren in een kansarm gezin t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - verschillende mogelijkheden op het vlak van financiële steun: huurtoelage, installatiepremie, verwarmingstoelage, mantelzorgtoelage, voorschotten, … - aanwezigheid LAC - OCMW biedt verschillende vormen van hulpverlening bij betalingsproblemen en schuldoverlast - sleutelfiguren worden op straat aangesproken en kunnen mensen doorverwijzen naar bepaalde diensten
Zwakte - stijging dossiers tussenkomst huurtoelage bij het OCMW - verschillende knelpunten bij het toekennen van de huurtoelage: het is heel duur , de toelage heeft als effect dat de huurprijzen stijgen - de toelage die het OCMW krijgt voor het toekennen van de huurtoelage is slechts een druppel op een hete plaat - wachtlijst bij de dienst schuldbemiddeling van het OCMW - niet alle mensen kennen al hun rechten - stijging aantal aanmeldingen CAW - het CAW ervaart onvoldoende mogelijkheden en middelen om kwetsbare doelgroepen te bereiken - wachtlijsten CGG - de huurprijzen op de private huurmarkt zijn heel hoog
Kans
Bedreiging - groeiende problematiek inzake schuldoverlast is te merken door een toenemende vraag naar budgetbeheer, budgetbegeleiding en schuldbemiddeling - men verwacht een verdere stijging van het aantal aanmeldingen CAW - zij die langskomen bij de dienst schuldbemiddeling situeren zich vooral in de tweeverdienersgezinnen, wat toch een opmerkelijke verschuiving betekent van de groep ‘armen’ - de gemiddelde schuld van de Belgische huishoudens stijgt - schulden worden steeds vaker aangegaan om in de dagelijkse noodzakelijke behoeften te voorzien - er wordt een stijging van de verdoken armoede ervaren
133
III.3.
Intern
Extern
Wonen Positief
Negatief
Sterkte - de laatste jaren zijn er verschillende projecten inzake huisvesting opgestart - verschillende mogelijkheden m.b.t. huisvestingssteun gemeente, provincie, enz. - goede samenwerking Vlabinvest en Intercommunale Haviland - voldoende bouwgrond - weinig leegstaande woningen - aanwezigheid vzw ‘de Rand’ - het OCMW verhuurt een aantal woningen en appartementen aan kwetsbare groepen - 5% van de sociale huurmarkt zijn huurwoningen - de reglementen omtrent sociale verkavelingen werden reeds aangepast. In de toekomst zal dit nog verder uitgewerkt worden - het OCMW heeft een goed contact met individuele huisbazen/organisatie omtrent wonen, maar dit is niet structureel
Zwakte - behoefte aan meer sociale huisvesting: bejaardenhuisvesting, sociale huur- en koopwoningen, sociale kavels - de verschillende soorten huisvestingssteun zijn niet goed gekend en niet overzichtelijk voor vele mensen - aantal kandidaat sociale huurders stijgt - hoge koop- en huurprijzen - sociale woningen worden soms toegewezen aan mensen die deze woning niet (meer) echt nodig hebben. Een betere samenwerking met de SHM is noodzakelijk. - energiekosten stijgen - Webra maakte tot nu toe weinig promotie in Hier Hoeilaart. Sinds kort is er wel regelmatiger overleg met het OCMW
Kans - er zijn reeds plannen om in de zeer nabije toekomst zowel het rusthuis, dagopvang en kortopvang uit te breiden en serviceflats te bouwen - het gemeentebestuur zoekt naar gronden voor woningen specifiek voor jongeren - project Vandenbroeckstraat wordt verder uitgewerkt. Er zijn reeds verschillende studies uitgevoerd. - VHM: Jos De Naeyerstraat - renovatie- en herstellingswerken in Sloesveld - aanpassing belastings- en subsidiereglement (ook omtrent duurzaamheid) - project Opbouwwerk Haviland ivm Lokaal Woonbeleid
Bedreiging - verdere stijging huur- en koopprijzen - door de hoge prijzen wordt het steeds moeilijker voor jongeren om een betaalbare woning te vinden - vergrijzing: het aantal hoogbejaarden is een snel toenemende groep met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden - in het rusthuis merkt men een stijging van het aantal aanvragen voor jonge gehandicapten. Aanduiding voor het gebrek aan plaatsen voor volwassen gehandicapten, waar er ook lange wachtlijsten zijn
134
III.4.
Thuisondersteunende zorg Positief
Intern
Extern
Negatief
Sterkte - samenwerking met psychiatrische zorgverleners - aanwezigheid SIT: overleg tussen verschillende zorgpartners binnen de thuiszorg - vele diensten omtrent thuisondersteunende zorg, mindermobielencentrale OCMW - aanwezigheid rusthuis, en dag- en kortopvang (beperkt) - geen wachtlijsten voor verpleegkundige zorg
Zwakte - nood aan patiëntgerichte informatie - nood aan afgemeten huishoudhulp - wachtlijsten bij verschillende thuiszorgorganisaties (vooral poetsdienst) - nood aan klusjesdienst, dienst voor boodschappen, sociale controle, toezicht op medicatie, … - het aantal vrijwilligers voor de mindermobielencentrale van het OCMW daalt, terwijl het aantal gereden km, ritten en aangesloten leden stijgt. De aanwerving van nieuwe vrijwilligers en het blijvend motiveren ervan is een probleem - nood aan gepaste ondersteuning van de mantelzorg o.a. door zeer gerichte soms tijdelijke en betaalbare dag- en nachtopvangmogelijkheden, oppas aan huis, soms ook tijdelijk uit huis en vervoer. - betaalbaarheid van huisvesting en thuisondersteunende zorg is een probleem voor sommige bejaarden
Kans - er zijn reeds plannen om in de zeer nabije toekomst zowel het rusthuis, dagopvang en kortopvang uit te breiden en serviceflats te bouwen
Bedreiging - vergrijzing: het aantal hoogbejaarden is een snel toenemende groep met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden - de diensten voor thuiszorg hebben het moeilijk om personeel te vinden - men verwacht dat het aantal zwaar zorgbehoevenden zal toenemen, waardoor ook de wachtlijst voor het rusthuis verder zal stijgen - steeds meer nood aan mantelzorgers, die meer nood gaan hebben aan kort- en dagopvang, oppas aan huis, … Er kan reeds nu niet aan de vraag beantwoorden - dreigend tekort aan verpleegkundigen
135
III.5.
Intern
Extern
Wonen voor bejaarden Positief
Negatief
Sterkte - vele diensten omtrent thuisondersteunende zorg, mindermobielencentrale OCMW, zorgverzekering, enz. - verschillende mogelijkheden m.b.t. premies om woningen aan te passen van gemeente, provincie, … - mantelzorgtoelage via OCMW of zorgverzekering - aanwezigheid rusthuis, en dag- en kortopvang (beperkt) - er werden reeds enkele gebouwen onderzocht op hun toegankelijkheid waarvan de resultaten te raadplegen zijn op www.toevla.be - geen wachtlijsten voor verpleegkundige zorg
Zwakte - het aanpassen van een woning brengt niet alleen administratieve aspecten met zich mee, maar vraagt ook een financiële inspanning - aantal mantelzorgers daalt. Er is nood aan meer gepaste ondersteuning o.a. door zeer gerichte soms tijdelijke en betaalbare dag- en nachtopvangmogelijkheden, oppas aan huis, soms ook tijdelijk uit huis en vervoer - wachtlijsten bij diensten die thuisondersteunende zorg aanbieden - gebrek aan bejaardenhuisvesting, wachtlijst rusthuis - nood aan patiëntgerichte informatie, informatie aangepast aan senioren en bejaarden - nood aan afgemeten huishoudhulp, klusjesdienst, dienst voor boodschappen, sociale controle, toezicht op medicatie - veel alleenwonende ouderen - nood aan kort- en dagopvang, serviceflats - vele woningen zijn niet aangepast aan het ouder worden - geen grote bekendheid van professionele diensten bij senioren
Kans - op zoek gaan naar andere initiatieven bijv. via projecten - oude deel rusthuis komt leeg te staan in de toekomst. Nieuwe bestemming geven? Bijv. appartementen voor ouderen, … - er zijn reeds plannen om in de zeer nabije toekomst zowel het rusthuis, kortopvang en dagopvang uit te breiden en serviceflats te bouwen
Bedreiging - vergrijzing: het aantal hoogbejaarden is een snel toenemende groep met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden - de diensten voor thuiszorg hebben het moeilijk om personeel te vinden - men verwacht dat het aantal zwaar zorgbehoevenden zal toenemen, waardoor ook de wachtlijst voor het rusthuis verder zal stijgen - steeds meer nood aan mantelzorgers, die meer nood gaan hebben aan kort- en dagopvang, oppas aan huis, …
136
III.6.
Intern
Extern
Werkgelegenheid Positief
Negatief
Sterkte - lagere werkloosheidsgraad t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lager percentage UVW -25 jaar t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lager percentage langdurig UVW t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - Hoeilaart ligt dicht bij Brussel en Overijse biedt veel tewerkstelling - aanwezigheid PWA: biedt langdurig werklozen de gelegenheid een bezoldigde activiteit uit te oefenen en biedt hulp aan verschillende doelgroepen die met hun vraag niet terecht kunnen in het gewone arbeidscircuit - aanwezigheid Forum Lokale Werkgelegenheid, Middenstandsraad, PWA als dienstonderneming, werkwinkel Overijse met contactpunt in Hoeilaart - het aantal gebruikers PWA en dienstencheques stijgt (ondanks het PWA geen nieuwe gebruikers mag aannemen bij de poetsdienst). - doorstroming van PWA naar het gewone arbeidscircuit van de dienstencheques - aantal inschrijvingen Centrum Basiseducatie en CVO stijgt - vzw Econet – Intergemeentelijk Landschapsteam: WEP+contracten, contracten rond art. 60 - ATB: begeleidt werkzoekenden met een arbeidshandicap - IJsedal: tewerkstelling van personen met een handicap
Zwakte - lagere activiteitsgraad t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lagere werkgelegenheidsgraad t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - lagere werkzaamheidsgraad t.o.v. arrondissement, provincie en gewest - moeilijk om mensen die werken via dienstencheques te motiveren, omdat de financiële middelen eerder beperkt zijn - aantal ingeschreven werkzoekenden bij PWA stijgt
Kans - verdere opvolging strijkwinkel - de groei van de dienstenonderneming: de onderneming streeft ernaar de huidige dienstverlening te optimaliseren en de werknemers betere loonsvoorwaarden toe te kennen
Bedreiging - veroudering van de bevolking en daling van het aantal jongeren - aantal UVW –25 jaar stijgt - aantal langdurig UVW stijgt
137
III.7.
Intern
Extern
Kinderopvang Positief
Negatief
Sterkte - de Hoeilanders ervaren het bestaande aanbod van kinderopvang over het algemeen als positief - de overgrote meerderheid van de ouders is tevreden over de buitenschoolse kinderopvang in de scholen - de aanwezigheid van een Lokaal Overleg Kinderopvang in Hoeilaart - de onthaalmoeders zijn zeer tevreden over de initiatieven die door het gemeentebestuur worden genomen - uitgebreide speelpleinwerking - de gemeente beschikt sinds 2006 over een lokaal beleidsplan kinderopvang (waarbij ook een behoefteonderzoek werd uitgevoerd) - er worden verschillende sportkampen georganiseerd - er zijn verschillende sportclubs die activiteiten organiseren
Zwakte - tekort aan opvangplaatsen voor 0-3 jarigen - zeer moeilijk om nieuwe onthaalmoeders te vinden - weinig begeleiding om als zelfstandige onthaalmoeder te starten - het is voor ouders niet evident om opvang te vinden wanneer hun kind ziek is - er bestaat geen gemeentelijk initiatief voor buitenschoolse opvang (IBO) in Hoeilaart - op snipperdagen (pedagogische studiedagen en vrije schooldagen) is er geen opvang in de scholen. - ouders ervaren een gebrek aan informatie over de opvangmogelijkheden voor hun kind - op schoolvrije momenten zijn er opvangproblemen voor kleuters - ouders vragen naar de verbetering van de kwaliteit van de buitenschoolse opvang (infrastructuur en spelmateriaal) - opvang wordt door ouders als te duur ervaren - ontevredenheid over het statuut van de onthaalmoeders
Kans - er wordt veel nagedacht over de verbetering van het statuut van de onthaalouders - de overheid en de bevoegde instanties denken na over nieuwe systemen van kinderopvang (bijv. flexibele en occasionele opvang) - samenwerken met de onthaalmoeders en opvanginitiatieven van de buurtgemeenten - vernieuwing kinderopvang (vergunningensysteem en CKO) - actieplan flexibele en occasionele opvang
Bedreiging - de vermindering van de plaatsen in de gezinsopvang (t.o.v. de opvang in crèches) is volgens Kind en Gezin een algemene tendens in Vlaanderen - er zijn enkele oudere onthaalmoeders in Hoeilaart – probleem voor de toekomst? - stijging geboortecijfer
138
III.8.
Intern
Extern
Socio-culturele participatie Positief
Negatief
Sterkte - aanwezigheid cultuurraad, zeer actieve jeugdraad - andere actieve raden: seniorenraad, lokaal overleg kinderopvang, milieuraad, middenstandsraad, gemeentelijke raad voor ontwikkelingssamenwerking, gemeentelijke raad ruimtelijke ordening, sportraad, … - Hoeilaart beschikt reeds over een cultuurbeleidsplan, jeugdbeleidsplan, lokaal beleidsplan kinderopvang, sportbeleidsplan, … - de culturele programmatie stijgt - het aantal geregistreerde lezers in de bibliotheek stijgt. De inschrijving, ontlening en gebruik internet is bovendien gratis - vele actieve vrijwilligers - tussenkomst inschrijvingskosten voor gemeentelijke vakantiewerking van het OCMW voor haar cliënten - initiatieven zonder lidmaatschap hebben veel succes - initiatief “wijk in de kijker” (i.h.k. van het cultuurbeleidpslan) heeft veel succes: bevestigt de tendens dat informelere, ongeorganiseerde participtie aan belang wint - verhoging van het aanbod de laatste twee jaren heeft duidelijk de participatie doen toenemen - er is reeds aandacht voor specifieke doelgroepen: seniorensportdagen, start to run en nordic walking (vrouwen); tienersportkampen - de samenwerking met de sportclubs is de laatste jaren veel verbeterd (o.a. in het kader van de door hen georganiseerde sportstages), wat perspectieven biedt voor een participatiebeleid
Zwakte - meer dan de helft van de 16 tot 75 jarigen doet niet aan sport - laaggeschoolden en lagere beroepsklassen en vrouwen doen veel minder aan sport dan andere bevolkingsgroepen - sportbeoefening blijft een klassengebonden socioculturele participatie - er bestaan drempels om aan het culturele aanbod deel te nemen: enerzijds praktisch (bekendheid, prijs, bereikbaarheid, babysit, planning,…) en anderzijds psychologisch (statusverlegenheid,…) - jeugdwerk (jeugdverenigingen en jeugdhuizen): ong. helft ASO-leerlingen participeert t.g.o. slechts 25% van de leerlingen uit het BSO - maatschappelijk kwetsbare groepen worden globaal gezien zeer miniem bereikt bij initiatieven voor de jeugd. - de samenwerking met het OCMW op gebied van participatie van deze groepen kan beter - jaarlijks wordt de subsidie i.h.k. van de KB’s ter bevordering van de maatschappelijke participatie en de culturele en sportieve ontplooiing van de gebruikers van de dienstverlening van het OCMW aangewend voor de bestaande OCMW-cliënten. Uitgebreider gebruik van deze subsidie vergt een betere logistieke ondersteuning die niet steeds haalbaar is - maatschappelijk kwetsbare groepen worden niet bereikt, enkel als er actief wordt gerecruteerd (cfr. overeenkomst met het OCMW voor zijn cliënten)
Kans - verschillende sectoren betrekken in de sportraad - kansarme groepen laten kennismaken met de voordelen van sport
Bedreiging - de vrijetijdsbesteding van de jeugd wordt steeds meer geprivatiseerd (ongeorganiseerd, thuis in informeel verband): naarmate men ouder wordt, zijn steeds minder mensen lid van een club
139
Analyse gemeente en OCMW Voor het bepalen van doelstellingen en acties is het belangrijk stil te staan bij de sterktes en zwaktes van gemeente en OCMW. Daarom werd ook hiervan een SWOT-analyse gemaakt.
Gemeente
Heden
Toekomst
Positief
Negatief
Sterkte
Zwakte
- Een aanspreekpunt / onthaal dat zoveel mogelijk doorverwijst. - De mogelijkheid tot het volgen van bijscholingen. - Mogelijkheid tot inspraak van burgers en organisaties via overleg- en adviesraden. - De kennis, motivatie en inzet van het gemeentepersoneel. - De aanwezigheid van een welzijnsdienst in de gemeente. - De gemeentelijke diensten zijn centraal gelegen in de gemeente. - De groeiende samenwerking tussen gemeente en OCMW. - De laatste jaren zijn heel veel initiatieven genomen door de gemeentelijke diensten: gezondheid, onderwijs, werkgelegenheid, … - Het bestaan van niet verplichte overlegstructuren als gevolg van deze initiatieven. Bijv. gezondheidsoverleg, onderwijsoverleg, … - Kleine omvang gemeente: veel informele contacten en redelijk veel persoonlijk contact.
- De verschillende ‘sociale opdrachten’ zijn verspreid over verschillende diensten (niet al deze opdrachten zitten dus bij de welzijnsdienst). - De gemeentelijke diensten zijn moeilijk bereikbaar voor rolstoelgebruikers en minder mobielen. Dit wordt enigszins verholpen door een bel op het gelijkvloers, waardoor de onthaalmedewerker de persoon kan verder helpen. - Kleine omvang gemeente: weinig overkoepelde sociale dienstverleningsorganisaties in de gemeente aanwezig. Mensen moeten zich sneller verplaatsen naar omliggende gemeenten en steden.
Kans
Bedreiging
- De renovatie van de kasteelhoeve, waardoor beter toegankelijk voor mindervaliden en mogelijkheid tot privacy. - Inspraak / participatie stimuleren via overleg en adviesraden. - Het lokaal sociaal beleidsplan (en het sociaal huis). - Centralisering van alle ‘sociale opdrachten’ binnen de gemeentelijke welzijnsdienst. - Oprichting van een welzijnsraad.
- Snel wisselende wetgeving. - Regelmatig nieuwe opdrachten bovenop de huidige opdrachten, hetgeen leidt tot overbelasting van het personeel. - de kosten voor de realisatie van de wettelijke opdrachten van het OCMW stijgen - de kosten voor het rusthuis stijgen
140
OCMW
Heden
Toekomst
Positief
Negatief
Sterkte
Zwakte
- Iedereen is van goeie wil. - De kennis, motivatie en inzet van alle medewerkers. - De groeiende samenwerking tussen gemeente en OCMW. - De uitgebreide dienstverlening vanwege het OCMW. - Het OCMW rusthuis Hof ten Doenberghe heeft een zeer goede naam zowel binnen als buiten Hoeilaart. Hierdoor wensen er ook veel mensen van buiten Hoeilaart naar het rusthuis te komen. - Hof ten Doenberghe beschikt over goed geschoold personeel in alle verschillende disciplines. - Hof ten Doenberghe heeft een stuurgroep die om de 2 maanden vergadert en die de kwaliteit binnen het rusthuis bewaakt. Hiervoor wordt het kwaliteitshandboek gebruikt waar een aantal procedures in uitgeschreven zijn. - Hof ten Doenberghe staat open voor nieuwe initiatieven die de kwaliteit van de zorg in alle opzichten kan verbeteren. - zeer veel vrijwiligers.
- Het tekort aan personeel in de sociale dienst. - De moeilijke financiële situatie. - Het rusthuis heeft een zeer lange wachtlijst. Heel veel mensen schrijven zich in uit voorzorg. - Er ontbreekt een duidelijke voorafgaande screening van de kandidaatresidenten van het rustoord en een bespreking van deze dossiers op het BCSD (Bijzonder Comité Sociale Dienst) wegens een tekort aan personeel (maatschappelijk werk(st)er).
Kans
Bedreiging
- Het lokaal sociaal beleidsplan: het plan op zich is een heel grote opportuniteit. - De nieuwe initiatieven inzake ouderzorg (nieuwbouw rusthuis, dagverzorgingscentrum, serviceflats). - De nieuwbouw bij het rusthuis zal meer mogelijkheden bieden tot huisvesting. - Mensen uit de serviceflats zullen een veiliger gevoel hebben door de 24h permanentie in geval van nood. - De mogelijkheden die zullen ontstaan na het ontruimen van het oude gedeelte van het rusthuis. - aankoop bus mindermobiele bewoners.
- de dienstverlening dreigt in het water te vallen als er niet heel dringend structurele maatregelen komen binnen het OCMW, EN als er niet dringend geluisterd wordt naar de roep om meer personeel (cfr invulling van personeelsnorm gerealiseerd voor slechts 62 %). - Het risico dat er door de grote uitgaven voor investeringen onvoldoende middelen zullen zijn voor de aanwerving van het noodzakelijke personeel. - Het wordt moeilijker en moeilijker om voldoende geschikt personeel te vinden (verpleegkundigen, verzorgenden, ….). - De onduidelijkheden i.v.m. de huisvesting van de sociale dienst en het secretariaat (kasteelhoeve). - Wonen voor bejaarden wordt voor de toekomst een probleem. Er is een duidelijke vergrijzing van de bevolking en het wordt meer en meer een probleem om aan de vraag te voldoen.
141
- De hogere dagprijzen van het rusthuis maken dat er naar de toekomst toe opnieuw verschillende mensen zullen zijn die ten laste zullen komen van het OCMW. Inkomsten stijgen niet of onvoldoende mee. - verschillende loopbaanvoorzieningen (tijdskrediet, 50+ maatregelen, …). - Regelmatig nieuwe opdrachten bovenop de huidige opdrachten, hetgeen leidt tot overbelasting van het personeel.
142
IV.
Geïntegreerde visie op lokaal sociaal beleid
IV.1.
Verwijzing naar het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid
Gemeente en OCMW maken samen één beleidsplan dat het lokaal sociaal beleid omvat. De visie die men formuleert moet geïntegreerd te zijn. Dit betekent dat het gaat om een visie op het gehele sociale beleid dat beide besturen voeren. In het decreet wordt verstaan onder lokaal sociaal beleid: “het geheel van de beleidsbepaling en acties van lokaal bestuur en de acties van lokale actoren, met het oog op het garanderen van de toegang van elke burger tot de rechten, vastgelegd in artikel 23 en artikel 24§3 van de Grondwet”. Art. 23 van de Grondwet zegt: "Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen. Die rechten omvatten inzonderheid : 1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen; 2° het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand; 3° het recht op een behoorlijke huisvesting; 4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu; 5° het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing." Art. 24, §3 van de Grondwet zegt: "Ieder heeft recht op onderwijs, met eerbiediging van de fundamentele rechten en vrijheden. De toegang tot het onderwijs is kosteloos tot het einde van de leerplicht. Alle leerlingen die leerplichtig zijn, hebben ten laste van de gemeenschap recht op een morele of religieuze opvoeding." Lokaal Sociaal beleid is dus het geheel van de beleidsbepaling en acties van het lokaal bestuur en de acties van lokale actoren, met het oog op het garanderen van de toegang van elke burger tot deze rechten.
IV.2.
Verwijzing naar het eerste lokaal sociaal beleidsplan
In de inleiding werd reeds vermeld dat het begrip “lokaal sociaal beleid” inhoudelijk afgebakend werd in het eerste Lokaal Sociaal Beleidsplan. Er werd een diensten-doelgroepen-matrix opgesteld. Met behulp van deze matrix werd het begrip “Lokaal Sociaal Beleid” geclusterd rond een aantal thema’s. Ze vormen de basis voor de opbouw van het Lokaal Sociaal Beleidsplan: 1. Individuele sociale hulpverlening; 2. Wonen; 3. Thuisondersteunende zorg; 4. Wonen voor bejaarden; 5. Werkgelegenheid; 6. Kinderopvang; 7. Socio-culturele participatie.
143
IV.3.
Verwijzing naar het bestuursakkoord gemeente – OCMW
In het bestuursakkoord komen gemeente en OCMW overeen om een lokaal geïntegreerd welzijnsbeleid te voeren. Het welzijnsbeleid moet gedragen worden door OCMW en gemeentebestuur. Gemeente en OCMW engageren zich om gezamenlijk na te denken over het lokaal welzijnsbeleid en om samen en niet naast of tegen elkaar, het lokale welzijnsbeleid vorm te geven. Beide besturen hebben wettelijke taken inzake welzijn. Door gezamenlijke afspraken te maken en samen te werken, kan overlapping worden voorkomen, afstemming gerealiseerd en concurrentie tegen gegaan worden. Het gemeentebestuur erkent de coördinatietaak van het OCMW in het lokaal welzijnsbeleid. Het OCMW erkent dat het realiseren van een geïntegreerd lokaal welzijnsbeleid enkel lukt wanneer het gemeentebestuur in de gemeentelijke beleidsdomeinen de welzijnseffecten verrekent. Het gemeentebestuur engageert zich om in alle andere gemeentelijke beleidsdomeinen rekening te houden met de welzijnsaspecten en – effecten.
IV.4.
Verwijzing naar de strategische doelstellingen i.h.k. van het lokaal sociaal beleid
Deze strategische doestellingen geven aan welke effecten men wil realiseren op langere termijn. 90 Voor Hoeilaart werden de volgende strategische doelstellingen gekozen:
90
-
Individuele sociale hulpverlening • kwaliteit van het hulpverleningsaanbod verhogen • het aanbod overzichtelijker en bekender maken bij de bevolking
-
Wonen voor bejaarden • senioren ondersteunen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen • de dienstverlening toegankelijker maken • initiatieven stimuleren om het aanbod omtrent wonen voor bejaarden uit te breiden
-
Thuisondersteunende zorg • senioren ondersteunen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen
-
Wonen • aanbod betaalbare huisvesting in Hoeilaart verhogen • het aanbod omtrent wonen overzichtelijker en bekender maken bij de bevolking • het aanbod omtrent wonen overzichtelijker en bekender maken bij de verschillende actoren betrokken bij huisvesting • bekender maken van de verschillende soorten huisvestingssteun
-
Kinderopvang • uitbreiding opvang 0-3 jarigen • ouders informeren omtrent de kinderopvangmogelijkheden in de gemeente • huidige kinderopvanginitiatieven en organisaties ondersteunen • vernieuwingen en noden in de kinderopvangsector blijven opvolgen
-
Werkgelegenheid • langdurig werklozen ondersteunen • werkgelegenheid in Hoeilaart stimuleren / ondersteunen • de tewerkstelling van kwetsbare doelgroepen ondersteunen
Planningsmap Lokaal Sociaal Beleid VVSG
144
-
Socio-culturele participatie • deelname van specifieke groepen van participanten stimuleren om aan socio-culturele initiatieven deel te nemen
-
Sociaal huis • de sociale hulpverlening moet zo laagdrempelig mogelijk worden gemaakt en op een kwaliteitsvolle manier worden aangeboden aan de inwoners
145
V.
Het meerjarenplan m.b.t. de gewenste acties en inzet van lokale middelen
Op basis van de geïntegreerde visie worden enkele doelstellingen geformuleerd. Per thema formuleren we enkele strategische doelstellingen, operationele doelstellingen en acties: 91 Een strategische doestelling verwijst naar de beleidseffecten die het lokaal bestuur wil bereiken, vaak op langere termijn. Dergelijke doestellingen zijn een middel om de visie te realiseren. Een operationele doelstelling bundelt verschillende acties en geeft aan hoe we een strategische doelstelling trachten te bereiken. Een acties is een activiteit die je onderneemt of project dat je opzet om een doelstelling te realiseren.
V.1. SD:
Individuele sociale hulpverlening kwaliteit van het hulpverleningsaanbod verhogen
OD: het hulpverleningsaanbod overzichtelijker maken voor de verschillende diensten, om gerichte doorverwijzing mogelijk te maken Acties: -
OD:
overleg omtrent welzijn bevorderen
Acties: -
SD:
de verschillende hulpverleners op de hoogte houden van wijzigingen in de dienstverlening. Bijv. via mail, enz. aan alle diensten (bijv. diensten thuiszorg, CAW, enz.) een infogids van de gemeente bezorgen
mogelijkheid onderzoeken om overleg te organiseren tussen de lokale diensten, eerstelijnsdiensten, gespecialiseerde diensten enz. om doorverwijzing te bevorderen mogelijkheid onderzoeken om het gezondheidsoverleg uit te breiden tot een welzijnsraad. Via dit overleg witte vlekken, overlappingen, enz. opsporen.
het aanbod overzichtelijker en bekender maken bij de bevolking
OD: de inwoners van Hoeilaart informeren over de verschillende rechten / voordelen / diensten waarvan ze gebruik kunnen maken Acties: -
-
-
91
de fiches voor de website rechtenverkenner opmaken en regelmatig aanpassen link website sociale kaart (waarin alle lokale welzijnsactoren worden opgenomen) toevoegen aan de gemeentelijke website mogelijkheid onderzoeken om een sociale wegwijzer op te nemen op de website van Hoeilaart, gespecialiseerde diensten uitnodigen om regelmatig een zitdag te houden in het OCMW of gemeentehuis (zo de toegang tot de gespecialiseerde hulpverlening verhogen en drempels verlagen) de informatie op de website regelmatig doornemen en aanpassen verschillende loketten minimaal een overzicht geven van verschillende basisdiensten in Hoeilaart aparte folder met alle diensten voor senioren regelmatig artikels in Hier Hoeilaart plaatsen binnen de rubriek welzijn oproep in Hier Hoeilaart plaatsen om nieuwe vrijwilligers voor de minder mobiele centrale aan te trekken
VVSG: planningsmap Lokaal Sociaal Beleid
146
OD:
extra aandacht besteden aan de bekendmaking van het aanbod m.b.t. bepaalde problematieken
Acties: - inwoners informeren omtrent de verschillende mogelijkheden bij overmatige schuldenlast. Bijv. informatiemoment organiseren, sensibiliseringsacties opzetten, enz.
OD:
sociaal huis realiseren
Acties: -
mogelijke invulling van het sociaal huis in Hoeilaart verder onderzoeken het concept sociaal huis uitwerken / uitvoeren
V.2.
Wonen voor bejaarden
SD:
senioren ondersteunen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen
OD: senioren informeren omtrent de verschillende mogelijkheden binnen de thuiszorgdiensten en ondersteunende diensten Acties: -
OD:
de verschillende organisaties en diensten toevoegen aan de gemeentelijke website en een link toevoegen met de websites van deze organisaties, regelmatig specifieke informatie in het gemeentelijk informatieblad plaatsen binnen de rubriek welzijn nieuwe organisaties / diensten automatisch in het gemeentelijk informatieblad vermelden
mantelzorg / vrijwilligerswerk stimuleren
Acties: -
-
de mantelzorgtoelage van de zorgverzekering en van het OCMW bekender maken mogelijkheden onderzoeken om de mantelzorgers te ondersteunen. Bijv. plannen omtrent uitbreiding kort- en dagopvang uitvoeren, mogelijkheid onderzoeken om een lokaal dienstencentrum op te richten, enz. manieren zoeken om nieuwe vrijwilligers aan te trekken en blijvend te motiveren (bijv. indien het gezondheidsoverleg wordt uitgebreid tot een welzijnsraad onderzoeken of er een werkgroep vrijwilligers kan opgericht worden)
OD: mogelijkheid onderzoeken om de thuisondersteunende diensten uit te breiden / of / stimuleren van het aanbod van de thuisondersteunende diensten Acties: -
mogelijkheden onderzoeken om bepaalde diensten uit te breiden in overleg met andere Thuiszorgdiensten, mogelijkheid onderzoeken om nieuwe diensten aan te bieden, toelage thuiszorgorganisaties evalueren en/of blijven toekennen
OD: stimuleren en bekender maken van de verschillende soorten huisvestingssteun om woningen aan te passen aan het ouder worden Acties: -
-
-
zoeken naar mogelijkheden om mensen te sensibiliseren omtrent aanpassingen van de woning verschillende mogelijkheden behouden op de website om gerichte doorverwijzing mogelijk te maken contact opnemen met externe partners om dit aanbod bekender te maken bij ouderen (bijv. via artsen, verpleegsters van het Wit-Gele kruis, zelfstandige verpleegsters, enz.) overleg organiseren met de vzw Toegankelijkheidsbureau: mogelijkheid onderzoeken om een informatiemoment / zitdag te organiseren voor particulieren. Daarnaast ook andere mogelijkheden onderzoeken bijv. via het rechtstreeks beantwoorden van adviesvragen overleg organiseren tussen de verschillende diensten om gerichte doorverwijzing te bevorderen
147
OD: verhogen van de aandacht omtrent preventie / preventieactiviteiten, om het zelfstandig thuis wonen te bevorderen Acties: -
OD:
overleggen met de betrokken partners om de verschillende soorten preventieve maatregelen bekender te maken de seniorenraad ondersteunen bij de organisaties van preventieactiviteiten. Bijv. door het ter beschikking stellen van infrastructuur, materiaal, enz. mogelijkheden onderzoeken om preventieactiviteiten extra aandacht te geven
aandacht besteden aan de bevordering van de mobiliteit van ouderen
Acties: -
mogelijkheid onderzoeken om de dienst mindermobielencentrale bekender te maken / uit te breiden belbus promoten (bus OCMW voor rolstoelgebruikers, enz.) andere vervoersmogelijkheden bekender maken (rode kruis, taxibedrijf, …)
SD:
de dienstverlening toegankelijker maken
OD:
initiatieven nemen om de dienstverlening toegankelijker te maken
Acties: -
mogelijkheid onderzoeken om een centraal infopunt / aanspreekpunt te realiseren (of extra aandacht besteden aan deze doelgroep bij de uitwerking van het concept sociaal huis)
SD:
initiatieven stimuleren om het aanbod omtrent wonen voor bejaarden uit te breiden
OD:
als lokaal bestuur zelf initiatieven nemen om het aanbod wonen voor bejaarden uit te breiden
Acties: -
OD:
plannen omtrent uitbreiding rusthuis, kort- en dagopvang uitvoeren plannen omtrent bouw serviceflats uitvoeren
overleg organiseren met externe partners
Acties: -
zoeken naar andere mogelijkheden / initiatieven / projecten overleggen met naburige gemeenten
V.3.
Thuisondersteunende zorg
Zie onderdeel wonen voor bejaarden SD:
senioren ondersteunen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen
V.4.
Wonen
SD:
aanbod betaalbare huisvesting in Hoeilaart verhogen
OD:
initiatieven stimuleren om het aanbod uit te breiden
Acties: OD:
uitwerken van overlegmomenten met Webra, volkshuisvesting
als gemeentebestuur zelf een aantal initiatieven nemen om het aanbod uit te breiden
Acties: -
evaluatie van het gebruik van het voorkooprecht mogelijkheden onderzoeken om een enquête uit te voeren omtrent het aanbod wonen voor jongeren mogelijkheden omtrent nieuwe verkavelingen onderzoeken mogelijkheden onderzoeken omtrent het project van Opbouwwerk Haviland ivm Lokaal
148
-
Woonbeleid verdere uitwerking van enkele projecten: renovatie- en herstellingswerken Sloesveld, verdere uitwerking van het project in de Vandenbroeckstraat, aanpassing van de belastings- en subsdidiereglementen (ook omtrent duurzaamheid), verder zoeken naar gronden specifiek voor jongeren, …
SD:
het aanbod omtrent wonen overzichtelijker en bekender maken bij de bevolking
OD:
mensen informeren omtrent de verschillende soorten huisvestingssteun in Hoeilaart
Acties: -
SD:
informatie op de website behouden en regelmatig updaten mogelijkheden onderzoeken om mensen beter te informeren mensen informeren omtrent de mogelijkheden tot het verkrijgen van gratis advies van een notaris
het aanbod omtrent wonen overzichtelijker en bekender maken bij de verschillende actoren betrokken bij huisvesting
OD: meer overleg en samenwerking realiseren tussen de verschillende actoren die betrokken zijn bij huisvesting Acties: -
SD:
overleg organiseren met de verschillende actoren mogelijkheid onderzoeken om structureel overleg tussen de actoren te realiseren nauwere samenwerking opbouwen tussen OCMW en huisvestingsmaatschappijen, zodat alle partijen een beter zicht krijgen op vrijstaande woningen
bekender maken van de verschillende soorten huisvestingssteun
OD: evalueren en opvolgen van de tussenkomsten op het vlak van huisvesting, zowel van het OCMW als van de Vlaamse Overheid Acties: -
evalueren en opvolgen van de huurtoelage, verwarmingstoelage, enz.
V.5.
Kinderopvang
SD:
uitbreiding opvang 0-3 jarigen
OD:
nieuwe zelfstandige onthaalmoeders aantrekken
Acties: -
OD:
nieuwe onthaalmoeders aangesloten bij de Dienst Opvanggezinnen (DOG) aantrekken
Acties: -
OD:
regelmatig een oproep naar nieuwe onthaalmoeders plaatsen in het gemeentelijk informatieblad oproep naar nieuwe onthaalmoeders behouden op de website folders met een oproep naar nieuwe zelfstandige onthaalmoeders opmaken en verspreiden
regelmatig een oproep naar nieuwe onthaalmoeders aangesloten bij de DOG plaatsen in het gemeentelijk informatieblad oproep naar nieuwe onthaalmoeders aangesloten bij de DOG behouden op de website folders van de DOG met een oproep naar nieuwe onthaalmoeders blijven verspreiden
mogelijkheid onderzoeken omtrent oprichting / uitbreiding kinderdagverblijf of mini-crèche
Acties: -
kosten en subsidiemogelijkheden onderzoeken contact opnemen met externe organisaties die zelf initiatieven oprichten
149
SD:
ouders informeren omtrent de kinderopvangmogelijkheden in de gemeente
OD:
informatie verspreiden
Acties: -
OD:
folders verspreiden en informatie regelmatig aanpassen informatie op de website behouden en regelmatig aanpassen de mogelijkheid van een CKO / centraal informatiepunt onderzoeken de beide scholen blijven bij de start van het schooljaar een overzicht van alle snipperdagen aan de ouders geven verdere bekendmaking van de gemeentelijke vakantiewerking
ouders informeren over de mogelijkheden bij ziekte van hun kind
Acties: -
-
ziekenfondsen blijven vermelden in de folder (Zij bieden thuisoppas voor zieke kinderen) ouders attent blijven maken op de nationale CAO nr. 45 van 19 december 1989 die een recht op 10 dagen onbetaald sociaal verlof per jaar voorziet, waarvan in sommige sectoren of bedrijven een gedeelte betaald wordt omtrent dit probleem overleggen met het PWA en mogelijkheden onderzoeken
SD:
huidige kinderopvanginitiatieven en organisaties ondersteunen
OD:
kwaliteit van de dagopvang in de gemeente verhogen
Acties: -
bedrag ter ondersteuning van de onthaalmoeders blijven toekennen jaarlijks 2 vormingen blijven organiseren éénmaal per jaar een infoavond of activiteit voor de kinderopvangsector blijven organiseren rommelmarkt voor speelgoed blijven organiseren mogelijkheid onderzoeken om een uitleenkoffer samenstellen voor de onthaalmoeders (en scholen) met materiaal van de speelpleinen
OD: kwaliteit buitenschoolse (m.i.v. na- en voorschoolse) kinderopvang in de scholen van de gemeente verhogen Acties: -
bedrag ter ondersteuning blijven toekennen mogelijkheid onderzoeken om een uitleenkoffer samenstellen voor de scholen (en onthaalmoeders) met materiaal van de speelpleinen
SD:
vernieuwingen en noden in de kinderopvangsector blijven opvolgen
OD:
actief blijven samenwerken met het Lokale Overleg Kinderopvang
Acties: OD:
regelmatig overleg met het LOK blijven organiseren
mogelijkheden in de kinderopvangsector onderzoeken
Acties: -
vorm van centrum kinderopvang onderzoeken mogelijkheden en noden onderzoeken om vanuit de gemeente voor-, na- en buitenschoolse kinderopvang te organiseren mogelijkheden onderzoeken om de speelpleinwerking voor de kleinsten uit te breiden
150
V.6.
Werkgelegenheid
SD:
langdurig werklozen ondersteunen
OD:
sociale tewerkstellingsprojecten organiseren / stimuleren
Acties: -
OD:
verder opvolging strijkwinkel zoeken naar manieren om langdurig werklozen / PWA-ers te motiveren gemeente en OCMW blijven fungeren als werkgever i.h.k. van art. 60 § 7 waar mogelijk kansen geven aan langdurig werklozen via ACTIVA-plan of de SINE-maatregel (sociale inschakelingseconomie) sociale tewerkstelling stimuleren via een project te vergelijken met Overijse omtrent de serres
informatie ter beschikking stellen / langdurig werklozen informeren
Acties: -
WIS-computer behouden in de gemeente bekender maken van de mogelijkheid om op de twee computers in de bibliotheek vacatures en andere informatie te raadplegen mensen informeren omtrent het bestaan van de werkwinkel, PWA en dienstenonderneming bestaande brochures met de tewerkstellingsinitiatieven en begeleidingsactiviteiten blijven verspreiden
OD:
werkgelegenheid in Hoeilaart stimuleren / ondersteunen
OD:
het lokaal bestuur werkt actief mee aan de werking van de lokale werkwinkel
Acties: -
manieren zoeken om de werkwinkel bekender te maken. Bijv. in het gemeentelijk infoblad en op de website plaatsen actief blijven meewerken aan het forum lokale werkwinkel, samenwerking met de regionale actoren uitbreiden bijv. via dit forum
SD:
de tewerkstelling van kwetsbare doelgroepen ondersteunen
OD:
mogelijkheden tot actievere en individuele begeleiding via de regionale actoren
Acties: -
overleg samenroepen zoeken naar manieren om langdurig werklozen / PWA-ers te motiveren gemeente en OCMW blijven fungeren als werkgever i.h.k. van art. 60 § 7 (indien er cliënten zijn die hiervoor in aanmerking komen)
V.7.
Socio-culturele participatie
SD: deelname van specifieke groepen van participanten stimuleren om aan socio-culturele initiatieven deel te nemen OD:
meer aandacht besteden aan de financiële tegemoetkoming voor specifieke groepen van participanten
Acties: -
-
mogelijkheid onderzoeken om de doelgroep die in aanmerking komt voor de financiële tegemoetkoming van het OCMW uit te breiden en/of mogelijkheden onderzoeken om het budget op een andere manier te besteden voor deze doelgroep bijv. zelf zaken organiseren op een structurele manier mogelijkheid onderzoeken om specifieke groepen van participanten gratis toegang te verlenen zoeken naar mogelijkheden om de cultuurwaardebons op andere manieren te verspreiden
151
OD: socio-culturele initiatieven stimuleren om meer aandacht te besteden aan specifieke groepen van participanten Acties: -
-
OD:
mogelijkheid onderzoeken om laagdrempelig initiatieven te ondersteunen verenigingen informeren omtrent de mogelijkheden tot het nemen van initiatieven i.s.m. specifieke doelgroepen (eventueel in de toekomst ter bespreking toevoegen aan de agenda van het overleg tussen de verschillende raden) mogelijkheid onderzoeken om de realisatie van projecten te ondersteunen / aan te moedigen (bv. Wijk in de kijker, dorpsrestaurant, …) i.s.m. de jeugdraad, sportraad, cultuurraad mogelijkheden onderzoeken, overleg m.b.t. dit thema organiseren
verspreiding van aangepaste informatie verhogen / toegankelijkheid informatie verhogen?
Acties: -
infoborden, aanplakzuilen, … (blijven) voorzien aanbod omtrent gratis inschrijving, ontlening en gebruik internet in de bibliotheek bekender maken bij kwetsbare groepen de cultuurcheques van de Vlaamse Gemeenschapscommissie bekender maken
152
VI.
Taakverdeling en werkafspraken tussen gemeente en OCMW
In dit hoofdstuk wordt de taakverdeling en werkafspraken tussen gemeente en OCMW besproken m.b.t. de uitvoering van het meerjarenplan en de coördinerende rol van het lokaal bestuur.
De gemeente en het OCMW van Hoeilaart komen overeen om een lokaal geïntegreerd welzijnsbeleid te voeren. Daartoe worden volgende afspraken gemaakt:
VI.1.
Samen aan welzijn werken
Het welzijnsbeleid moet gedragen worden door OCMW en gemeentebestuur. Gemeente en OCMW engageren zich om gezamenlijk na te denken over het lokaal welzijnsbeleid en om samen en niet naast of tegen elkaar, het lokale welzijnsbeleid vorm te geven. Beide besturen hebben wettelijke taken inzake welzijn. Door gezamenlijke afspraken te maken en samen te werken, kan overlapping worden voorkomen, afstemming gerealiseerd en concurrentie tegen gegaan worden. OCMW en gemeentebestuur maken volgende afspraken over de organisatie van het ambtelijk overleg tussen het personeel van beide besturen inzake voorbereiding en uitvoering van het lokaal welzijnsbeleid: tweemaal per jaar zullen de secretarissen en de betrokken personeelsleden van gemeente en OCMW samen komen (vóór- en najaar) dit ter voorbereiding en uitvoering van het lokaal welzijnsbeleid. OCMW en gemeente zullen de burger over de welzijnstaken duidelijk informeren via het infoblad en via de website. Het gemeentebestuur erkent de coördinatietaak van het OCMW in het lokaal welzijnsbeleid. Het OCMW erkent dat het realiseren van een geïntegreerd lokaal welzijnsbeleid enkel lukt wanneer het gemeentebestuur in de gemeentelijke beleidsdomeinen de welzijnseffecten verrekent. Het gemeentebestuur engageert zich om in alle andere gemeentelijke beleidsdomeinen rekening te houden met de welzijnsaspecten en – effecten.
VI.2.
Taakverdeling
Het gemeentebestuur en het OCMW kiezen samen voor volgende taakverdeling: Gemeente en OCMW nemen elk specifieke welzijnstaken op zich. De taken zijn complementair aan elkaar en worden in deze overeenkomst duidelijk afgebakend. OCMW en gemeente blijven gedurende de rest van de legislatuur overleg plegen. Op het college wordt het globale welzijnsbeleid uitgetekend en bewaakt. Het OCMW is het eerste aanspreekpunt voor de burger in verband met welzijn, maar verwijst door naar de gemeentelijke diensten voor die domeinen die de gemeente behartigt. De taakverdeling en het loket waar de burger voor welzijnsmateries terecht kan, worden duidelijke gecommuniceerd aan de burgers. Taakafspraken Niet toegewezen taken zijn voor het OCMW. Op advies van het college kunnen de raad voor maatschappelijk welzijn en de gemeenteraad, indien nodig, nieuwe toewijzingen beslissen.
153
VI.3.
Financiën
Het gemeentebestuur garandeert voldoende middelen voor het uitvoeren van de welzijnstaken toegewezen aan het OCMW. Van het gemeentefonds ontvangt het OCMW jaarlijks het minimumbedrag tenzij de gemeenteraad anders beslist.
154
VII.
Sociaal huis
VII.1.
Decreet betreffende het lokaal sociaal beleid
Het decreet lokaal sociaal beleid legt op dat het lokaal bestuur een Sociaal Huis realiseert om de doelstellingen van het lokaal sociaal beleid te bereiken, zijnde de maximale toegankelijkheid van de sociale dienstverlening voor elke burger en het optimale bereik van de beoogde doelgroep. Daartoe heeft het Sociaal Huis volgende opdrachten: -informatie verstrekken over onder meer de mogelijke opvang- en hulpvormen en bestaande voorzieningen die opvang en hulp aanbieden op het lokale en regionale niveau; -een loketfunctie, die minimaal wordt verwezenlijkt door het tot stand brengen van een gezamenlijk loket dat op een geïntegreerde wijze toegang verschaft tot de sociale dienstverlening van het lokaaal bestuur (OCMW en gemeente); -een doorverwijsfunctie, die tot stand wordt gebracht door een ruime samenwerking met lokale actoren. Volgens het decreet moest dit gerealiseerd zijn tegen 1 januari 2007. Hoeilaart bekwam uitstel tot maximaal 22 mei 2009.
VII.2.
Het sociaal huis in Hoeilaart
Uit de omgevings- en SWOT-analyses bleek dat het voor een burger steeds moeilijker wordt om zijn weg te vinden in de dienstverlening die wordt aangeboden door de vele sociale actoren, publiek en privé. Niet alleen zijn de noden complexer geworden, maar ook het aanbod van de hulpverlening is niet voldoende gekend en niet doorzichtig genoeg voor degenen die een (hulp)vraag hebben. Dit brengt ons tot de laatste strategische doelstelling. SD: De sociale hulpverlening moet zo laagdrempelig mogelijk worden gemaakt en op een kwaliteitsvolle manier worden aangeboden aan de inwoners OD:
Ten laatste tegen 22 mei 2009 wordt er een Sociaal Huis gerealiseerd in de gemeente Hoeilaart
Acties: -er wordt een gezamenlijk loket tot stand gebracht, dat op geïntegreerde wijze toegang verschaft tot de sociale dienstverlening van het lokaal bestuur -daartoe wordt er een gezamenlijke locatie aangeduid voor het OCMW en de dienst welzijn van de gemeente -dit loket zal bestaan uit een balie, waar de baliemedewerker de vragen eerst opvangt, in de mate van het mogelijk beantwoordt en verder doorverwijst naar de aangewezen dienst (maatschappelijk werker van het OCMW of andere diensten) -hiertoe zal deze baliemedewerker de nodige vorming volgen en op de hoogte worden gebracht van de werking van de verschillende actoren in de sociale hulpverlening -er wordt naar gestreefd om de bredere bevolking te bereiken en zich niet uitsluitend te richten naar een kansarme doelgroep, de drempel wordt zo laag mogelijk gehouden -de bevolking zal uitgebreid worden geïnformeerd over het bestaan en de doelstellingen van het Sociaal Huis
155
-om de samenwerking tussen het OCMW en de dienst welzijn van de gemeente in het kader van het Sociaal Huis vlot te laten verlopen, wordt een periodiek structureel overleg geïnstalleerd, zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau, tussen het OCMW en de gemeente -er wordt onderzocht in hoeverre sociale dienstverleners en sociale actoren vanuit de privé-sector, zowel op plaatselijk als op regionaal niveau, kunnen worden betrokken bij de werking van het Sociaal Huis -de inwoners zullen op een verstaanbare manier worden geïnformeerd over het aanbod van de sociale dienstverlening in de regio -daartoe zal er een uitgebreid sociaal luik worden toegevoegd aan de gemeentelijke infogids en op de gemeentelijke website (‘sociale kaart’), die up-to-date worden gehouden, en zal er in het gemeentelijk infoblad systematisch een welzijnsrubriek worden opgenomen -de mogelijkheid zal worden onderzocht om een soort “digitaal sociaal huis/digitaal sociaal loket” te realiseren waarop de inwoners beroep kunnen doen -er zal een personeelslid van het OCMW of van de dienst welzijn van de gemeente worden aangesteld als verantwoordelijke voor het actueel houden van deze gegevens (zoals gevraagd zal worden door de Vlaamse Gemeenschap)
156
VIII.
Participatie
VIII.1. Inleiding Het decreet betreffende het Lokaal Sociaal Beleid legt tevens de verplichting op de lokale actoren en de bevolking te betrekken bij de opstelling, de uitvoering en de voortgang van het Lokaal Sociaal Beleid. In dit hoofdstuk staan we stil bij de bedoeling van het luik participatie en de wijze waarop de lokale actoren en de bevolking werden betrokken bij de opmaak van het Lokaal Sociaal Beleidsplan van Hoeilaart en hoe we dit in de toekomst zullen vormgeven.
VIII.2. Doel participatie Het decreet Lokaal Sociaal Beleid vormt uiteraard geen startpunt voor wat participatie van burgers of privéorganisaties betreft. In de praktijk is participatie namelijk een permanent gegeven. Er wordt voortdurend gecommuniceerd met actoren en met de bevolking. Daarnaast zijn er ook verschillende raden en platformen actief, die gebruikt worden als sturings- en overlegorgaan voor het Lokaal Sociaal Beleid. Via aanpassingen aan deze kanalen of via aanvullingen met andere kanalen kan de participatie van burgers en actoren nog verbeterd worden. Burgers en specifieke doelgroepen worden dus nu reeds op verschillende wijzen betrokken bij het beleid door het lokaal bestuur om de sociale dienst- en hulpverlening te verbeteren. Het betrekken van burgers gebeurt nu o.m. vanwege hun expertise als gebruiker m.b.t. een bepaalde problematiek. Dit gebeurt via interviews, enquêtes, behoefteonderzoeken, klachten- en ombudsprocedures, tevredenheidsmetingen, evaluaties of actieve participatie in werkgroepen. De resultaten worden gebruikt voor de bijsturing van het aanbod of de communicatie over dat aanbod. Ook actoren worden betrokken bij de opmaak van het beleidsplan, omdat zij mee het Lokaal Sociaal Beleid vormgeven in de praktijk. Het Lokaal Sociaal Beleid moet uiteraard ook het minderhedenbeleid en het beleid naar kansarmen toe omvatten. Het opzetten van participatie met deze groepen is echter niet evident. Het is bijgevolg belangrijk om inzake sociaal beleid een structurele band op te bouwen met (vertegenwoordigers van) minderheden, armen, kwetsbare groepen. Via een rechtstreekse participatie van de burgers en actoren wil men in kanalen voorzien om het Lokaal Sociaal Beleid meer gedragen te maken met aandacht voor de reële behoeften en noden.
VIII.3. Participatie in Hoeilaart In het eerste Lokaal Sociaal Beleidsplan werd ervoor gekozen om vooral te werken met bestaande inspraak- en overlegorganen en met bestaand materiaal. Er werd een dienstendoelgroepenmatrix opgemaakt die ons een beeld geeft van organisaties die langs de aanbodzijde actief zijn en waarmee overleg kan georganiseerd worden. Per thema werden de mogelijke gesprekspartners/organen/bronnen weergegeven. Participatie van de beleidsorganen Overeenkomstig art. 4, paragraaf 3 van het decreet betreffende het Lokaal Sociaal Beleid moet het beleidsplan worden goedgekeurd door de Raad voor Maatschappelijk Welzijn en de Gemeenteraad. Bovendien werden de verschillende onderdelen van het beleidsplan voorgelegd aan het college, om bijsturing tijdig mogelijk te maken.
157
Participatie van actoren Alle actoren werden geïnformeerd over het Lokaal Sociaal Beleid in Hoeilaart. Bovendien werd er in september 2006 een participatiedag georganiseerd door de coördinatiegroep Lokaal Sociaal Beleid. Doelpubliek waren alle actoren die betrokken zijn bij het Lokaal Sociaal Beleid in Hoeilaart. Op deze manier werden ze geïnformeerd over de stand van zaken van het Lokaal Sociaal Beleid en werd er nuttige informatie verzameld m.b.t. de verschillende thema’s uit het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Ter voorbereiding van de participatiedag werd een korte vragenlijst meegestuurd. Alle informatie werd verwerkt in het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Er werden vele actoren uitgenodigd, maar de opkomst was eerder beperkt. Daarnaast werden er ook enkele actoren uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek. Van zodra de volledige omgevingsanalyse afgewerkt was, werden alle actoren hiervan op de hoogte gebracht. De analyse kon geraadpleegd worden op de website, waarbij alle actoren gevraagd werd om opmerkingen en suggesties door te geven. Op deze manier werd de analyse waar nodig bijgestuurd. Via verschillende participatievormen werden actoren dus niet alleen geïnformeerd, maar ook geraadpleegd. Daarnaast kregen ze de gelegenheid om het lokale bestuur te adviseren omtrent het Lokaal Sociaal Beleid in de toekomst. Participatie van personeelsleden Uiteraard mag niet uit het oog verloren worden dat de medewerkers van gemeente en OCMW een belangrijke informatiebron zijn. Vanuit hun functie hebben zij een goed zicht op de behoeften en wensen van de gebruikers. Bijgevolg werden allerlei personeelsleden van gemeente en personeel betrokken bij de opmaak van de verschillende onderdelen van het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Ook de coördinatiegroep is samengesteld uit personeel van gemeente en OCMW. Voor Hoeilaart is de samenstelling als volgt: An Stroobants – Maatschappelijk Werkster - verantwoordelijk voor thuiszorg (OCMW) Geert Raymaekers – Gemeentesecretaris Geert Vandenbroucke – OCMW-secretaris Ine Leemans – Bestuurssecretaris/Diensthoofd (Gemeente) Katrien Vanderlinden – Directrice Rust- en Verzorgingstehuis (OCMW) Marc Vanthuyne – Hoofdmaatschappelijk werker (OCMW) Ryn Huybrechts – Maatschappelijk werkster (Gemeente) Deze coördinatiegroep draagt de verantwoordelijkheid voor het volledige planningsproces. Hij waakt over de intrinsieke kwaliteit van het plan en de vooruitgang van het planningsproces. Daarbij houdt de coördinatiegroep rekening met de eisen die worden gesteld door het decreet op het Lokaal Sociaal Beleid. De coördinatiegroep vormt de verbinding tussen de beleidsgroep en het operationele niveau en zorgt ervoor dat de input vanuit de verschillende clusters op elkaar wordt afgestemd en geïntegreerd. Geraadpleegde beleidsplannen, verslagen, rapporten, enz. Er bestaan reeds verschillende beleidsplannen, rapporten, jaarverslagen, enz. die ons een beeld geven van de situatie van Hoeilaart en daarbuiten m.b.t. de verschillende clusters. Deze informatie werd uiteraard geraadpleegd om dit plan op te stellen. Bijv. jeugdwerkbeleidsplan, lokaal beleidsplan kinderopvang, cultuurbeleidsplan, seniorenbehoefteonderzoek, enz.
Participatie van overlegorganen en adviesraden Alle overlegorganen en adviesraden werden geïnformeerd over het Lokaal Sociaal Beleid in Hoeilaart en tevens uitgenodigd op de participatiedag. Bij sommige overlegorganen en raden werd het Lokaal Sociaal Beleid ook ter bespreking toegevoegd aan de agenda.
Participatie van bevolking De participatie van burgers en specifieke doelgroepen kan gezien worden als een remedie tegen de zogenaamde kloof tussen burger en politiek. Directe participatievormen worden dan gezien als een gezonde aanvulling van het bestaande vertegenwoordigende systeem.
158
Doelstelling van deze participatie: - het nagaan van de kennis van burgers of specifieke doelgroepen over dienstverlening, maatregelen, hulpverlening - de beoordeling van de dienstverlening via bijv. klachteninventarisering, knelpunteninventarisering, tevredenheidsmetingen - het inventariseren van behoeften met het oog op het bijsturen van het beleid en het verhogen van efficiëntie en effectiviteit van de (communicatie over de) dienstverlening. In het verleden werden er verschillende onderzoeken uitgevoerd in Hoeilaart. Er werd voor gekozen om gebruik te maken van informatie die verzameld werd i.h.k. van reeds bestaande beleidsplannen, verslagen en onderzoeken. Ook in de toekomst zullen de verschillende actoren en de bevolking betrokken worden bij het lokaal sociaal beleid.
159
IX. -
Bijlagen Diensten-doelgroepen-matrix Lijst met afkortingen Bestuursakkoord gemeente - OCMW Uitstel oprichting sociaal huis Gemeenteraadsbeslissing inzake goedkeuring van de statuten en de samenstelling van het lokaal overleg kinderopvang (LOK) Gunstig advies van het LOK inzake het lokaal sociaal beleidsplan
160
