LOKAAL SOCIAAL BELEIDSPLAN 2008-2013
HEIST-OP-DEN-BERG
gemeente Heist-op-den-Berg OCMW Heist-op-den-Berg
INHOUDSTAFEL
.......................................................................................................... 6 .......................................................................................................... 7 ......................................................................................................7 .........................................................................................8
....................................................................................................................... 9
!"
!
#
"!
&.................................10
%$'' '
.....................................................................10
'' '
..................................................................................10 ..........................................................10 ............................................11 ........................................................................................13 ......................................................................................13 " # $ % & ......................................13 # " &..............................15 # " * + &......................17
! '( ) )$*
(
'( ' +,
,
- ,
'' ' ...........17
.
'' '
* /...........................................................................................18
0
'' '
* ...........................................................................................19
)
1!
&
.! #
#
# 2&
.
5
,
.
&*
&"
#
...............................20
$
3
! 4
"3 ....................23
..........................................................................................................23 '(' 5 ' 4
4, 4$ (.........................................................23
2
....................................................................................................................27
0& " 0
- ............................................................................................28
*( '(
0 , , , , , ,
' ..................................................................................28 .............................................................................................28 $ 0 ...............................29 .......................................................................29 #0 1 2 1 0 # ....................................29 .............................................................................................30 ............................................................30
'( -. -/ -) 3-4 1 5-6
................................................................................................31
6# 6
- ............................................................................................31
*( '(
6 , , , ,
7$8 7
..........................................................................28
&!
' ..................................................................................31 # ...............................................31 # 92 ....................................................32 % # ......................32 # ....................................32
'( 7-) 8:-; 9-
9
#
:
*( '( , ,
7 , , , , , , , ,
'( -= 0 -6 -6 3-6 5-' % 7-> 8-.0
'
'
..............................33
- ............................................................................................33 ........................................................................................33 1 < # .......................33 ( ..........................................................................33 ' ..................................................................................34 .................................................34 1 ..........................................................35 ..................................................................35 ..........................................................36 # 1 ...........................................36 0 .......................................................37 0 ......................................................................37 # ? @! # % ............................37
3
;
....................................................................................................38
$ ;
- ............................................................................................38 .............................................................................................38 .............................................................................................................38 ....................................................................................38 .................................................................................................38
*( '( 4 6
;
'( :-4 9-> -6 # -4 -6
, , , , ,
............................................................................................42
#&! *( '( , , , , , , , ,
8 ! 8 ..............................................................................47
3 =
- ............................................................................................42
'( ' ..................................................................................43 -= 0 0 # ................................................43 3......................................................................................43 5-A ..................................................................................44 70 # ##0 ...............................................................................................................44 80 # 0 ...............................................................................................................45 :-> ...............................................45 9-6 4 #0 # ....................................................46 -B # 4 #0 # ...........................................46
<
=
' ..................................................................................39 ..........................................................................................39 0 ..................................................................40 0 # .......40 ..................................40 # ............................................................................41
- .........................................................................................47 .................................................................................................47 ##0 ..............................................................47 ..............................................................................................................47
*( '( , / 0
= , , , , , , , ,
'( ' ................................................................................48 -) # # .............................................................48 -> # # ........................................................48 ......................................................................48 3-= 0 ...........................................................................49 5-! ...............................................................49 7-! = ...........................................................49 8-! 0 # " & 0 # "&...................................................50 :# # ..........50 4
, , ,
9- 0 -6 -= 0
1 #
........................................................51 ..........................................................51 .....................52
0
%
! !.....................................................................................................53
3 $
*( '(
- .........................................................................................53
'( ' ................................................................................53 -! ......................................................................................................53 -> # .............................................................54 3-> ........................................................................54 5-, # .........................................54
, , , ,
" 33% " ! ..............................................................................................55 *( '( '( ,
7-'
- .........................................................................................55 ' ................................................................................55 C # # .....................56
! !.......................................................................................................57
)# )
- .........................................................................................57 .........................................................................................................57 ....................................................................................................................57 0 1 ........................................................................................................57
*( '(
/ )
'( , , ,
.& "
8-) :-@ 39-.
' ................................................................................58 ..............................................................................58 # # 0 .......................................................................58 # .....................................................................58
5% &.................................................................................................59
.
"
..............................................................................................................59
.
2
' ..............................................................................................................60
.) # .. ,
'' '
................................................................................................61
'(
' ................................................................................62 .............................................................................................62
3 -6
5
VOORWOORD Voor u ligt het lokaal sociaal beleidsplan van Heist-op-den-Berg 2008-2013. Het is een plan dat werd gemaakt voor en door mensen van onze gemeente. Het plan barst van ideeën, acties en initiatieven aangebracht door tientallen veldwerkers, ambtenaren, organisaties, burgers, bestuurders… Samen hebben ze nagedacht over wat we op sociaal vlak willen bereiken en hoe we dat aanpakken. Ons lokaal sociaal beleidsplan is dus een “gedragen” plan, gebaseerd en geïnspireerd door wat vandaag leeft en gebeurt. Het is een plan dat aanzet tot actie en dat gebaseerd is op overleg met zoveel mogelijk betrokkenen. Het vertrekpunt was logischerwijze de bestaande toestand en de sociale werking in onze gemeente. Deze dienstverlening blijft voortbestaan en wordt, via dit plan, aangevuld met nieuwe doelstellingen en acties. Het is een veelomvattend plan, maar opgebouwd vanuit een duidelijke realiteitszin. Het lokaal sociaal beleidsplan wil ook een aanzet zijn om meer en beter met andere actoren samen te werken, om alle inspanningen op sociaal vlak meer op elkaar af te stemmen en nog duidelijker in beeld te brengen bij de bevolking. De grote uitdaging voor het nieuwe lokaal bestuur (gemeente en OCMW) zal er in bestaan om de concrete acties binnen het vooropgestelde tijdspad uit te voeren en dit proces verder te zetten, want sleutelen aan de samenleving is nooit af… Een dankwoord gaat tenslotte naar de leden van de lokale stuurgroep, de vele welzijnswerkers, diensten en organisaties in onze gemeente, leden van adviesraden, meewerkende burgers en vrijwilligers die dit hele gebeuren inhoudelijk hebben ingevuld. Het gemeentebestuur en het OCMW bestuur hopen dat Heist-op-den-Berg, de Heistenaren en de vele gemeentelijke organisaties wel zullen varen bij de realisatie van dit lokaal sociaal beleidsplan.
Maria Bosmans Schepen van gezin, welzijn en zorg OCMW-voorzitter
Luc Vleugels Burgemeester
6
1. INLEIDING 1.1. Werkstructuur Begin 2004 werd in Heist-op-den-Berg een stuurgroep gevormd voor de planning en uitwerking van het lokaal sociaal beleid. Deze stuurgroep werd paritair samengesteld uit personeelsleden van het OCMW en de gemeente, aangevuld met de OCMW-voorzitter en schepen van sociale zaken. De leden van de stuurgroep: - Pieter Geens, jurist OCMW, coördinator lokaal sociaal beleid; - Katleen Mariën, verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW; - Chantal Laureys, coördinator SVK Onderdak (lid stuurgroep vanaf 2005); - Eva Huegaerts, trajectbegeleidster OCMW (lid stuurgroep vanaf 2005); - Denise Beerten, verantwoordelijke cursuscentrum Heist-op-den-Berg; - Bianca Boekxstaens, jeugdwelzijnswerkster gemeentelijke jeugd- en preventiedienst; - Maria Vervoort, administratief medewerkster gemeentelijke sociale dienst; - Willy Vrijs, schepen van sociale zaken (lid stuurgroep tot 2006); - Maria Lekens-Bosmans, voorzitter OCMW (sinds 2007 ook schepen van gezin, welzijn en zorg). De stuurgroep legde in een 1e lokaal sociaal beleidsplan een werkstructuur en planning voor 2006 en 2007 vast. Tevens werd een “matrix sociale dienstverlening” opgemaakt (overzicht van bestaande dienstverlening voor burgers van Heist-op-den-Berg). Op basis van de indeling van de matrix werden 4 clusters afgebakend: sociale dienstverlening, wonen, werken en vorming en vrije tijd. Deze domeinen zijn zo ruim dat ze het volledige sociale netwerk van de gemeente in kaart brengen: het lokaal sociaal beleid in Heist-op-den-Berg wordt dus zeer breed geïnterpreteerd. Het eerste plan werd goedgekeurd door de raad voor maatschappelijk welzijn op 24 november 2005 en door de gemeenteraad op 13 december 2005. In 2006 werden alle lokale actoren uitgenodigd op een startbijeenkomst. Per cluster werd een werkgroep samengesteld. Tijdens de eerste vergadering van deze groepen (september/ oktober 2006) werd een interne en externe analyse gemaakt volgens het SWOT-model. De analyse per werkdomein werd aangevuld met de resultaten van burgerparticipatie (gespreksavonden met burgers, individuele gesprekken met cliënten van de diensten van het lokaal bestuur en een enquête gericht aan de gemeentelijke adviesraden). Deze acties vonden plaats in het voorjaar van 2007. Er werden ook overkoepelende thema’s bevraagd tijdens deze participatiemomenten. Ze resulteerden in een diepgaande analyse van noden en behoeften van de burgers. In hoofdstuk 2 van dit plan staat een uitgebreide beschrijving van de organisatie van deze participatievormen. De stuurgroep maakte een globale omgevingsanalyse op en stelde hieruit noden en behoeften vast. Vervolgens bepaalde de stuurgroep in samenspraak met de lokale actoren (tweede vergadering van de werkgroepen in april 2007) prioriteiten en werden er doelstellingen en acties geformuleerd. In de periode 2008-2013 zal de stuurgroep op geregelde basis blijven samenkomen voor de opvolging, bijsturing en evaluatie van de acties. Tevens werkt de stuurgroep het concept “sociaal huis” verder uit door besprekingen en contacten met actoren en diensten. De groeiende samenwerking tussen gemeente en OCMW inzake lokaal sociaal beleid vormt de basis voor de realisaties van de stuurgroep. 7
1.2. Opbouw van het plan Art. 4 van het decreet lokaal sociaal beleid van 19 maart 2004 bepaalt dat het lokaal sociaal beleidsplan minstens de volgende elementen bevat: 1° een omgevingsanalyse ; 2° een geïntegreerde visie op het lokaal sociaal beleid; 3° een meerjarenplan met betrekking tot de gewenste acties en inzet van lokale middelen; 4° de taakverdeling en werkafspraken tussen de gemeente en het OCMW met betrekking tot de uitvoering van het meerjarenplan en de coördinerende rol van het lokaal bestuur; 5° een beschrijving van de wijze waarop de bevolking en lokale actoren bij de voorbereiding van het beleidsplan betrokken werden en bij de uitvoering en de voortgang van het beleidsplan en van het lokaal sociaal beleid zullen betrokken worden.
Deel I van dit plan is onderverdeeld in de volgende hoofdstukken: - HOOFDSTUK 2: participatie van lokale actoren en burgers (art. 4, 5°) - HOOFDSTUK 3: geïntegreerde visie op lokaal sociaal beleid (art. 4, 2°) - HOOFDSTUK 4: taakverdeling en werkafspraken gemeente - OCMW (art. 4, 4°) Deel II van dit plan bevat 10 thema’s (hoofdstukken) met doelstellingen en acties. Per hoofdstuk werd eerst een omgevingsanalyse opgenomen (art. 4, 1°) en daarna een meerjarenplan met doelstellingen en acties (art. 4, 3°). Door deze indeling is het plan het makkelijkst leesbaar en blijven alle gegevens per thema gebundeld. Deze hoofdstukken vormen de ruggengraat van het lokaal sociaal beleid in Heist-op-den-Berg: - HOOFDSTUK 5: sociale dienstverlening - HOOFDSTUK 6: kinderopvang - HOOFDSTUK 7: bejaardenzorg: wonen en thuishulp voor senioren - HOOFDSTUK 8: woonbeleid - HOOFDSTUK 9: tewerkstelling - HOOFDSTUK 10: vorming en vrije tijd - HOOFDSTUK 11: mobiliteit - HOOFDSTUK 12: communicatie - HOOFDSTUK 13: kwaliteit - HOOFDSTUK 14: sociaal huis De omgevingsanalyse per thema bestaat uit een bundeling van de resultaten van 3 analyses: - kwantitatieve analyse (= verzameling van cijfergegevens en statistieken voor een analyse van de huidige situatie en een prognose voor de toekomst, relevant voor beleids- en visiebepaling); - kwalitatieve analyse door lokaal bestuur en actoren (partners) (= analyse in werkgroepen met lokale actoren per welzijnsdomein); - kwalitatieve analyse door burgers (= gesprekken met burgers van alle deelgemeenten en cliënten van de diensten van het lokaal bestuur en enquête bij gemeentelijke overlegraden en adviesorganen). Hoofdstuk 5 handelt over het thema sociale dienstverlening in het algemeen. Specifieke acties voor de doelgroepen kinderen en senioren behoren uiteraard ook tot sociale dienstverlening, maar voor de leesbaarheid van dit plan werden ze opgenomen in aparte hoofdstukken (6 en 7). Hoofdstuk 14 beschrijft de fundamenten van het sociaal huis. De uitwerking van dit concept vormt een essentieel en afzonderlijk onderdeel van dit lokaal sociaal beleidsplan. Ook dit hoofdstuk kwam tot stand na een grondige omgevingsanalyse bij burgers en actoren. Ook nu al zijn er een aantal acties gepland. 8
DEEL I Beschrijving participatie Geïntegreerde visie Taakverdeling en werkafspraken gemeente - OCMW
9
2. PARTICIPATIE VAN LOKALE ACTOREN EN BURGERS 2.1. Participatie van lokale actoren De participatie van de lokale actoren kende zijn beginpunt op de startbijeenkomst die in februari 2006 werd georganiseerd (zie eerste beleidsplan) waarop verantwoordelijken en medewerkers van organisaties en diensten, actief binnen de verschillende welzijnsdomeinen in onze gemeente, werden uitgenodigd. Geïnteresseerde partners kregen op dat moment informatie en werden uitgenodigd om deel te nemen aan ‘werkgroepen’. Er werden 4 werkgroepen gevormd, elk rond een ‘cluster’ (welzijnsdomein). De werkgroepen participeerden aan het lokaal sociaal beleidsplan in verschillende fasen. In een eerste fase maakten ze een omgevingsanalyse. In een latere fase werden aan de hand van deze analyse samen prioriteiten bepaald en voorstellen aangeleverd op het vlak van bekendheid, afstemming van het aanbod, samenwerking en doorverwijzing. Doordat ze mee konden nadenken over mogelijke acties en veranderingen hadden ze een behoorlijk ruime inbreng.
2.2. Participatie van burgers
2.2.1. Ondersteuningstraject en begeleiding Voor de organisatie van meer uitgebreide participatievormen (burgers, cliënten/gebruikers en overlegraden) deed de stuurgroep een beroep op het ondersteuningstraject van de Vlaamse overheid. Minister Vervotte maakte voor lokale besturen immers 830.000 euro vrij om een ondersteuningstraject te ontwikkelen in de periode 2006-2007. Een belangrijke pijler hiervan was een subsidie ten belope van 50 uren voor de procesbegeleiding van lokale besturen bij de uitwerking van het lokaal sociaal beleid. Elk lokaal bestuur kon zelf de gewenste manier en mate van ondersteuning vragen en na overleg met een regionale organisatie een begeleidingsopdracht vastleggen in een convenant. Na een infosessie te Herentals op 7 maart 2006 (waarin Welzijnszorg Kempen de verschillende organisaties en begeleidingsmogelijkheden voorstelde), koos de stuurgroep voor individuele begeleiding door de heer Gie Van den Eeckhaut van de KHK, uitsluitend over het thema ‘participatie van burgers aan het lokaal sociaal beleid’. De reden voor deze keuze lag voor de hand: het belang van burgerinspraak is groot en de stuurgroep had nood aan ondersteuning over dit thema. De begeleiding werd beperkt tot de 50 gesubsidieerde uren. Onze vraag ging uit naar een begeleider met ervaring die het thema praktisch en realistisch zou benaderen, samen met de stuurgroep een visie op participatie zou bepalen en het ‘best mogelijke’ participatiemodel of -project en concrete acties/suggesties zou uitwerken die realistisch zouden zijn voor de gemeente Heist-op-den-Berg. Het convenant luidde als volgt: Gie Van den Eeckhaut zal de stuurgroep begeleiden bij het organiseren van de participatie van de burgers, en dit gedurende 6 dagdelen. 1. Een eerste stuurgroep wordt gepland in juni rond het thema participatie. Gie Van den Eeckhaut zal de stuurgroep voorbereiden, vanuit volgende doelstellingen: 10
- De stuurgroep werkt een visie op participatie uit; - De stuurgroep kiest in functie van deze visie voor een methodiek van werken, zowel met de werkgroepen rond de vier vooropgestelde thema’s, als met burgers uit verschillende doelgroepen (inspraakgroepen). 2. In de periode augustus-september zal Gie Van den Eeckhaut de mensen die verantwoordelijk zijn voor een themawerkgroep/inspraakgroep coachen bij het concreet voorbereiden en begeleiden van hun respectievelijke groepen. 3. In de periode oktober-december zal Gie Van den Eeckhaut een ondersteunend aanbod formuleren op maat van de coaches en de stuurgroep, in functie van de vragen en behoeften die zich op dat moment aandienen.
2.2.2. Visie en doelstellingen van ‘burgerparticipatie’ a) voorbereidende vragen Samen met de participatiebegeleider werd rond verschillende vragen gewerkt om uit de antwoorden een visie op ‘burgerparticipatie’ te bepalen. 1) wat willen we bereiken met participatie? (participatie-effect) • draagvlak proces: zicht krijgen op de leefwereld van burgers is de basis (we moeten precies weten wat de burger nodig heeft en onder welke vorm (~ marketing)). • inzicht door informatie is een minimale voorwaarde. • (deels) draagvlak beleid. Het is belangrijk dat mensen door deelname aan participatieproces begrijpen waarom het beleid is zoals het is (ze moeten de beperkingen ook zien). • (deels) sociale cohesie = permanente betrokkenheid in de toekomst Enkel als mogelijk (gewenst) effect van de participatie (uitvloeisel van lokaal sociaal beleid achteraf). 2) welke graad van participatie willen we realiseren? • informeren is een minimale participatievorm. • raadplegen betekent mee kunnen nadenken en ideeën aanleveren voor het beleid. • adviseren betekent achteraf onze ideeën/plannen terugkoppelen naar de burgers die er dan nog eens een ‘advies’ of ‘formele bekrachtiging over kunnen geven vóór de goedkeuring van het plan door het lokaal bestuur. De stuurgroep bepaalde het doel van burgerparticipatie tussen raadplegen en adviseren (veredelde raadpleging): de bestaande participatiegroepen maken een analyse en uit deze analyse kunnen ideeën voortkomen (advies) waarmee wordt rekening gehouden in het plan. 3) tijdsgebonden inzet • inspanning = hoeveel tijd willen/kunnen we er zelf insteken (vanuit lokaal bestuur)? bedenking: je kan participatie niet over alles doen. Het loont de moeite om het enkel te doen over thema’s waarbij participatie een meerwaarde heeft. • uitrekking = eenmalig (enquête) of langdurig/permanent/blijvend? bedenking: de samenstelling van ‘burgergroepen’ die blijven bestaan, betekenen een meerwaarde voor de sociale cohesie en de buurtwerking en kunnen later ook voor andere (participatie)doeleinden worden ingezet. De opstart en werking van zo’n groepen kost echter veel energie en hangt af van ‘toevallige engagementen’. Bovendien is tijdelijk engagement makkelijker op te nemen dan blijvend (structureel) engagement en trekt het andere (niet-georganiseerde) mensen aan. Door eenmaligheid 11
horen we misschien juist die mensen die we willen horen, dus mag de drempel en de verwachting niet te hoog zijn. 4) in welke fase willen we burgers betrekken? • beleidsbepaling: de burger kan mee de agendapunten bepalen (dingen waarover het zal gaan), maar niet de echte besluitvorming beïnvloeden. 5) wie wil je in de eerste plaats betrekken en waarom juist die groepen? • niet-georganiseerde burgers en ‘gewone’ mensen • mensen die we anders niet horen en die zich niet blijvend willen engageren • bepaalde aandachtsgroepen bedenking: de organisatie van de groepen kan nooit wetenschappelijk “representatief” zijn. Participatie impliceert toevalligheid: men moet bovendien opletten voor veralgemening en stigmatisering. Een categoriale of wijkgerichte samenstelling biedt niet meer kans op een interessante analyse dan een deelgemeentelijke aanpak. We willen de nadruk leggen op het participatieproces en de ervaringen van de mensen die we bereiken. b) visie op participatie Op basis van het antwoord op deze vragen, kwam de stuurgroep tot de volgende visie op participatie, uitgeschreven door de procesbegeleider. In het kader van het tot stand komen van het plan voor het Lokaal Sociaal Beleid wordt in Heist-op-den-Berg volgende visie gehanteerd: Beoogde effecten Het belangrijkste effect van de participatie moet zijn dat bestuur en partnerorganisaties een beter begrip krijgen van de leefwereld van belangrijke doelgroepen én er hun beleid ook beter kunnen op afstemmen. In tweede orde kan het participatieproces ook bijdragen aan een beter begrip bij deze doelgroepen voor hoe beleidsbeslissingen tot stand komen en voor de redenen waarom een bepaalde vraag of wens van de doelgroep al dan niet in een maatregel vertaald kan worden. Voor de betrokken besturen en organisaties behoort het mee tot de doelstellingen dat de samenwerking en het overleg op een hoger niveau wordt getild. Opzet van het participatieproces Doelgroepen krijgen begrijpbare informatie over de beleidsdomeinen waarover zij worden geconsulteerd. Het bestuur vraagt over deze beleidsdomeinen hun mening én stimuleert de doelgroepen om eigen voorstellen en adviezen te formuleren. In ieder geval worden hun meningen en vragen opgenomen in de omgevingsanalyse. Het bestuur heeft de intentie om alle voorstellen en adviezen in het te realiseren beleidsplan op te nemen. Enkel waar er goede argumenten bestaan, zal het bestuur hier gemotiveerd van afwijken. De doelgroepen worden dus in de eerste plaats betrokken bij het aanreiken van thema’s en vragen (agendasetting, beleidsvoorbereidend) en bij het formuleren en stofferen van beleidsvoorstellen met optimale inzet van hun ervaringsdeskundigheid (beleidsbepaling). Doelgroepen worden uitdrukkelijk geëngageerd in een tijdelijk en afgebakend participatieproces van verschillende bijeenkomsten na elkaar. Waar kan, wordt samengewerkt met bestaande en meer permanente participatiekanalen. Het is uitdrukkelijk niet het doel om nieuwe permanente participatiekanalen te scheppen, maar indien zich in de loop van het proces mogelijkheden voordoen, kunnen die verder onderzocht worden.
12
c) doelstellingen van de participatie Op basis van deze visie formuleerde de stuurgroep de volgende 5 doelstellingen die moesten worden bereikt. De concrete uitwerking van de verschillende participatievormen en – methodes was afhankelijk van het bereiken van deze doelen: -
inzicht krijgen in leefwereld + verhalen van burgers binnen bepaalde thema’s ontdekken hoe mensen vanuit hun eigen leefwereld naar een bepaalde dienst kijken ontdekken via welke kanalen de burgers de dienstverlening kennen of leren kennen een antwoord vinden op een aantal vragen binnen een aantal thema’s aanzet tot nieuwe ideeën/oplossingen aan de hand van de ervaringen van de burgers
2.2.3. Een ‘participatiemix’ De ondersteuning resulteerde in een drieledige benadering voor de organisatie van ‘burgerparticipatie’ (een ‘participatiemix’): 1: per deelgemeente focusgroepen (gespreksavonden) organiseren: zo heeft elke burger de mogelijkheid om in zijn eigen deelgemeente zijn verhaal te komen doen. 2: huidige cliënten/gebruikers van onze diensten bevragen tijdens individuele gesprekken: bestaande contacten werken het best om ervaringen en verhalen te horen. 3: enquête versturen aan bestaande gemeentelijke diensten en overlegraden: deze ‘platformen’ weten wat er leeft binnen de gemeente.
2.2.4. Participatiemethoden 2.2.4.1. Burgers (via gespreksavonden/focusgroepen) a) Organisatie Per deelgemeente werd een gespreksavond (focusgroep) georganiseerd. De mensen werden uitgenodigd om hun verhaal (positieve en/of negatieve ervaringen) over de huidige dienstverlening te komen doen op deze avond. De avonden kregen de naam “het leven zoals het is: Heist-op-den-Berg” en ondertitel “er komt een beleidsplan over de sociale dienstverlening in Heist-op-den-Berg. We horen graag jouw ideeën. Denk je mee?”. Ze vonden plaats op verschillende dagen in de week, tussen 5 maart en 22 maart 2007, vanaf 19.30u. Ze werden georganiseerd in de parochiezaal van de deelgemeente.
13
Er werd gestreefd naar een zo goed mogelijke geografische spreiding. Omdat vooral een analyse van mobiliteit en bereikbaarheid van dienstverlening werd beoogd, was het belangrijk om ervoor te zorgen dat de uiterste punten van het grondgebied werden bereikt. Daarom vonden er 7 avonden plaats:
maandag 5 maart dinsdag 6 maart woensdag 7 maart maandag 12 maart dinsdag 20 maart woensdag 21 maart donderdag 22 maart
Heist-Station Booischot Schriek Pijpelheide Itegem Wiekevorst Hallaar
De gespreksavonden werden georganiseerd en geleid (gespreksleiding en verslaggeving) door de leden van de stuurgroep, volgens een beurtrol. Elke avond waren er 5 personen aanwezig. Ook de praktische ondersteuning gebeurde door de stuurgroep. Er werd een materiaalkoffer samengesteld met o.a. folders van OCMW en gemeente, geplastificeerde kleurenfoto’s (A3) met als thema “sociale dienstverlening” die werden opgehangen in de zaal en kopies van een levenslijn van een virtueel persoon die op de tafels werden gelegd. Deze twee laatste zaken gaven de deelnemers een beeld van het onderwerp van de gespreksavond. De deelnemers kregen gedurende de avond gratis drank (frisdrank, water en koffie) aangeboden. Na afloop was er de mogelijkheid voor een babbel en het meenemen van de huidige folders van gemeente en OCMW. b) reclame Voor de gespreksavonden werd via verschillende kanalen reclame gemaakt: - bekendmaking in gemeentekrant, heists forum, lichtborden, reclameklokje (via dienst communicatie van de gemeente); - persmededelingen naar Passe-Partout, Streekkrant, Gazet van Antwerpen (via dienst communicatie van de gemeente); - websites van gemeente en OCMW; - 300 affiches (A2) bij de plaatselijke handelaars en diensten in alle deelgemeenten (o.a. bakkers, beenhouwers, boekhandels, supermarkten, frituren, kappers, parochiezalen, fanfarelokalen, vrije beroepen (dokters, apothekers, tandartsen, kinesisten), …); - 200 affiches (A2) bij gemeentelijke, sociale, culturele en dienstverlenende instanties (o.a. gemeentediensten, diensten van het OCMW, cultuurcentrum, cursuscentrum, bibiliotheken, locaties voor buitenschoolse kinderopvang, rusthuizen, politie, vredegerecht, kringloopcentrum, sporthallen, zwembaden, scholen, academie, ziekenfondsen, interim-kantoren, CAW, CLB, CDO, VDAB, werkwinkel, …); 14
-
1000 flyers (A6), beschikbaar bij bovengenoemde gemeentelijke, sociale, culturele en dienstverlenende instanties; 700 flyers (A6) met een begeleidende brief naar alle verenigingen van Heist (lijst bekomen van de cultuurbeleidscoördinator); 500 flyers (A6) met een begeleidende brief naar alle cliënten en gebruikers van de diensten van OCMW, cursuscentrum, jeugdverenigingen (= persoonlijke uitnodiging) persoonlijke uitnodiging via flyers van gemeenteraadsleden en OCMW-raadsleden; persoonlijke reclame door de stuurgroepleden via affiches en flyers.
c) deelnemers maandag 5 maart dinsdag 6 maart woensdag 7 maart maandag 12 maart dinsdag 20 maart woensdag 21 maart donderdag 22 maart
Heist-Station Booischot Schriek Pijpelheide Itegem Wiekevorst Hallaar
17 aanwezigen 4 aanwezigen 12 aanwezigen 13 aanwezigen 16 aanwezigen 15 aanwezigen 11 aanwezigen
De leeftijd van de deelnemers (volgens geboortejaar) kan worden afgelezen uit onderstaande grafiek. 25 22
23
20
15 12
12
10 6 4
5
2 0 1920-1929
1930-1939
1940-1949
1950-1959
1960-1969
1970-1979
1980-1989
2.2.4.2. Cliënten en gebruikers (via individuele bevraging) Flankerend aan voorgaande analyse werden ook individuele burgers bevraagd. Er werd gekozen voor de bevraging van cliënten en gebruikers die momenteel al een beroep doen op het aanbod aan dienstverlening van gemeente en OCMW.
15
Er kan worden opgemerkt dat de begrippen ‘cliënten’ en ‘gebruikers’ onderling verwisselbaar zijn en de bedoeling hebben om de mensen aan te duiden die gebruik maken van de betreffende dienstverlening. De term ‘gebruikers’ wordt ook vaak gebruikt op Vlaams niveau. De ‘gebruikers’ werden bevraagd via individuele gesprekken. Deze gesprekken werden informeel afgenomen door de contactpersoon of maatschappelijk werker van de dienst die de mensen ook kennen. Van elk gesprek werd een korte samenvatting gemaakt volgens een registratieformulier en nadien werd per dienst een globale analyse gemaakt, inclusief voorstellen en ideeën die de mensen gaven om de dienstverlening te verbeteren. Deze globale analyse is terug te vinden in dit plan. De indeling van de resultaten van de analyse gebeurde (net zoals voor de andere participatievormen) per thema, daarbinnen nog eens opgesplitst volgens de verschillende diensten: de resultaten van de verschillende ‘gebruikers’ worden dus apart weergegeven. Onderstaand schema geeft weer welke groepen van cliënten en gebruikers werden bevraagd en hoeveel ‘interviews’ er werden afgenomen: participatiegroep cliënten en gebruikers van verschillende diensten van het OCMW - algemeen maatschappelijk werk en woonbegeleiding - budgethulpverlening - arbeidstrajectbegeleiding - bejaardenhulp en poetshulp cliënten van de dienst vluchtelingen van het OCMW - asielzoekers (m.i.v. alleenstaande minderjarige asielzoekers): gezinnen - bewoners van het lokaal opvanginitiatief: groepen van bewoners gebruikers van de sociale dienst van de gemeente (kandidaat-)huurders bij het Sociaal Verhuurkantoor (SVK) Onderdak cursisten en lesgevers van het cursuscentrum van de gemeente
16
aantal interviews 3 10 5 7 6 4 5 4 5
2.2.4.3. Gemeentelijke overlegraden en diensten (via enquête) Ook gemeentelijke adviesraden, overlegorganen en diensten participeerden aan de analyse (en beleidsbepaling). Hier werd bewust voor gekozen omdat deze organen diensten, organisaties en burgers binnen een bepaald levensdomein vertegenwoordigen en een goede en genuanceerde kijk hebben op de ervaringen met sociale dienstverlening en de aanwezige behoeften. Deze platformen zijn nauw betrokken zijn bij het gemeentelijk beleid. Gelet op de gespecialiseerde werking van deze organen, werd als participatiemethode gekozen voor een enquête met een aantal specifieke thema’s waarover hun mening werd gevraagd. Deze enquête werd (samen met een begeleidende brief over de stand van zaken over het lokaal sociaal beleid) eind 2006 opgestuurd aan de voorzitter Er werd gevraagd om de thema’s die hen interesseerden of aanbelangden eruit te pikken en de bijhorende vragen te bespreken op een manier die hen het best paste. Het resultaat mocht ten laatste in maart 2007 in eender welke vorm worden afgeleverd (verslag van een vergadering, losse antwoorden, …)
2.3. Bemerking bij de resultaten van de analyse door participatie Voor de duidelijkheid kan worden beklemtoond dat het lokaal bestuur inziet dat alle resultaten van de analyse van deze participatiemomenten onvermijdelijk relatief, onvolledig en gekleurd zijn. Dit komt ten eerste door de wijze van participatie: de resultaten die je bekomt via vormen van participatie zijn steeds “toevalstreffers”, afhankelijk van de mensen die deelnamen: er is geen wetenschappelijke representativiteit. De deelnemers werden niet bereikt via een willekeurige steekproef: het waren mensen met een daadwerkelijke interesse. Via gespreksavonden, werkgroepen, bevragingen en enquêtes werden mensen aangesproken met ervaringen en verhalen. Hierdoor kreeg het bestuur veel kwalitatieve informatie, die nog steeds primeert op louter kwantitatieve informatie. Ten tweede komt dit door de categorie van mensen die men bereikte: de resultaten zijn gekleurd door het profiel van de deelnemers. We merken dat vooral ‘georganiseerde’ burgers deelnamen: mensen met een ‘vergadercultuur’ en sociaal netwerk, actief in gemeentelijke verenigingen. Zij kijken met een andere bril naar de dienstverlening. De loutere aanwezigheid van deze mensen op gespreksavonden impliceert al meteen dat zij gemeentelijke informatie krijgen, lezen en begrijpen. Bij de verdere uitwerking van het lokaal sociaal beleid mag niet worden vergeten dat andere mensen misschien hun weg naar de lokale sociale dienstverlening helemaal niet vinden wegens een gebrek aan (of te ingewikkelde) informatie. Op deze punten moeten acties verder gaan dan dat een analyse uitwijst.
17
2.4. Participatiethema’s De stuurgroep selecteerde per participatiegroep enkel de thema’s waarvan men dacht dat de uitdieping ervan door participatie een meerwaarde zou bieden voor het beleidsplan. Dit schema geeft aan welke groepen participeerden bij welk thema van de omgevingsanalyse. Een kruisje bij een bepaald thema betekent dat de participatiegroep rechtstreeks werd bevraagd over dit thema. Als er geen kruisje staat, werd het thema niet rechtstreeks bevraagd, maar kwam het eventueel wel zijdelings aan bod. lokale actoren
dienstverlening aanbod onthaal informatiekanalen doorverwijzing samenwerking bejaardenzorg gemeentelijk woonbeleid sociale huisvesting tewerkstelling vorming en vrije tijd mobiliteit sociaal huis
burgers burgers
(werkgroepen)
(gespreksavonden)
x x
x x x x x
x x x x x x x
x x
x
18
cliënten
overlegraden
x
x x
(bevraging)
x x x
x x
(enquête)
x x x x x x x x x
2.5. Participatieschema Dit schema geeft weer welke ‘organen’ en ‘participatiegroepen’ in welke fasen van de opmaak van dit lokaal sociaal beleidsplan (2006-2007) hun inbreng hadden. mandatarissen (politieke organen)
stuurgroep (lokaal bestuur)
werkgroepen (lokale actoren)
burgers
goedkeuring 1e plan (november - december 2005) toelichting en voorstelling Raad maatschappelijk welzijn (januari 2007)
analyse (september 2006 - maart 2007) verwerking analyse (begin april 2007) bepaling prioriteiten doelstellingen en acties (samenwerking bestuur-actoren) (eind april 2007) bepaling prioriteiten doelstellingen en acties (interne structuur / dienstverlening) (mei 2007) vastleggen visie (juni 2007) ontwerp meerjarenplan (doelstellingen – acties)
communicatie politieke organen doelstellingen en acties (augustus/september 2007)
definitief meerjarenplan (doelstellingen – acties) beslissing goedkeuring (oktober/november 2007)
voorstelling plan aan participatiegroepen (februari 2008)
evaluatie (31 december 2010 + tijdens looptijd)
19
3. GEÏNTEGREERDE VISIE OP LOKAAL SOCIAAL BELEID De visie van het lokaal bestuur inzake sociaal beleid steunt op de volgende pijlers: 1. een ruime focus 2. een doorzichtig, laagdrempelig en bereikbaar dienstenaanbod 3. organisatie vanuit cliëntperspectief (niet organisatieperspectief) 4. behoud en versterking van huidige dienstenaanbod 5. aanvullingen op huidige dienstenaanbod waar nodig 6. specifieke aandacht voor maatschappelijk kwetsbaren en senioren 7. behoud en versterking van de communicatie over het aanbod 8. constructieve samenwerking tussen bestuur en partners 9. permanente wisselwerking tussen bestuur en burgers (terugkoppeling en evaluatie) 10. de uitbouw van een sociaal huis volgens deze criteria 1. een ruime focus De gemeente en het OCMW van Heist-op-den-Berg hebben er bewust voor gekozen om het “lokaal sociaal beleid” heel ruim af te bakenen. De indeling in werkgroepen brengt veel verschillende sectoren onder de noemer “lokaal sociaal beleid”. Hiermee erkent het lokaal bestuur dat het domein welzijn niet kan worden afgesplitst van de andere maatschappelijke domeinen zoals wonen, werken en vrije tijd. Het persoonlijke “welzijn” van de burger en de nood aan sociale dienstverlening (in de strikte zin) wordt gekleurd door goede en slechte ervaringen in deze andere domeinen. De versterking van die sectoren schept een positief sociaal klimaat binnen de gemeente met acties op verschillende domeinen. 2. een laagdrempelig, doorzichtig en bereikbaar dienstenaanbod Het dienstenaanbod moet op maat zijn van diegenen voor wie het is bedoeld. Het moet zeer laagdrempelig zijn en openstaan voor elke burger met vragen of noden. Dit impliceert dat de communicatie moet worden gevoerd via de kanalen waarlangs de doelgroep het best wordt bereikt. De inhoud en manier van overbrengen van de informatie moet ertoe leiden dat burgers effectief hun weg vinden naar de dienstverlening. Ook de infrastructuur van gebouwen moet ten dienste staan van deze laagdrempeligheid. Het aanbod moet doorzichtig zijn. Informatie moet gebundeld zijn per dienstendomein of per doelgroep, afhankelijk van het soort informatie. De structuur van het sociale landschap moet vereenvoudigen, niet alleen voor burgers maar ook voor hulpverleners. Diensten moeten elkaars aanbod en contactgegevens kennen. De burger moet via duidelijke communicatie en/of via een of meerdere eenvoudige ingangspoorten toegang krijgen tot de dienstverlening die hij nodig heeft. Er moet een vlotte doorverwijzing zijn in het belang van de burger. Het dienstenaanbod moet zowel fysiek als psychologisch bereikbaar zijn,. Met ‘fysiek’ bedoelen we een centrale ligging van de diensten in combinatie met een vlotte bereikbaarheid met het openbaar vervoer en/of met eigen vervoer. Met ‘psychologisch’ bedoelen we dat de doorverwijzing vlot gebeurt en dat mensen niet worden ontmoedigd tijdens hun zoektocht naar de meest geschikte hulpverlening (zie ook ‘doorzichtigheid’).
20
3. organisatie vanuit cliëntperspectief (niet organisatieperspectief) Dienstverlening moet worden bekeken vanuit het standpunt van de noden, behoeften, vragen en problemen van de burger. Diensten structureren en communiceren hun hulpaanbod vaak vanuit organisatorisch perspectief. De burger kijkt op een andere manier naar hulpverlening: het maakt hem in eerste instantie niet uit welke dienst hem hulp verleent, als hij de nodige hulp maar krijgt: hij wil hulp en informatie die aansluit bij zijn vraag of probleem. Om deze reden streeft het lokaal bestuur ernaar om de dienstverlening toegankelijk en bekend te maken per vorm van hulpverlening en niet per organisatie. Het lokaal bestuur zal waken over een goed en permanent bijgewerkt overzicht van de beschikbare hulpverlening voor zijn burgers. Het lokaal bestuur engageert zich om duidelijke, vergelijkende en overzichtelijke informatie te geven over zijn eigen dienstverlening en die van zijn partners (zowel qua prijs, criteria, doelgroep, verwachtingen, concrete aanbod, …). 4. behoud en versterking van huidige dienstenaanbod In Heist-op-den-Berg is momenteel een groot aanbod aan sociale dienstverlening. In eerste instantie komt het erop aan de bestaande diensten en initiatieven te ondersteunen, kritisch te evalueren en te behouden als ze positieve effecten hebben op het welzijn van burgers. Waardering van deze diensten en hun beroepskrachten en vrijwilligers is zeer belangrijk. De dienstverlening moet blijvend worden gegarandeerd in het belang van de burger. Het voortbestaan en de werking van het huidige dienstenaanbod moet vanuit dit perspectief worden bekeken. 5. aanvullingen op huidige dienstenaanbod waar nodig Niet-beantwoorde behoeften van burgers en hiaten in de dienstverlening moeten voortdurend worden gedetecteerd door het lokaal bestuur. De noodzaak en haalbaarheid van nieuwe diensten en initiatieven, aanvullingen bij of wijzigingen van de bestaande dienstverlening is een belangrijke taak van het lokaal bestuur in het kader van lokaal sociaal beleid. Een grondig onderzoek naar de mogelijkheden, probleempunten en kansen hiervan moet worden gevoerd door personeelsleden van het lokaal bestuur met vakkennis in het betreffende welzijnsdomein, bij voorkeur met medewerking van lokale partners (systeem van de huidige werkgroepen, samengesteld naar aanleiding van het eerste en tweede lokaal sociaal beleidsplan). Een mandaat van het lokaal bestuur om voorstellen en acties uit te werken als noden of behoeften van burgers worden vastgesteld, is noodzakelijk. 6. specifieke aandacht voor maatschappelijk kwetsbaren en senioren De gemeente en het OCMW van Heist-op-den-Berg willen bij de uitwerking van een “lokaal sociaal beleid” specifieke aandacht besteden aan maatschappelijk kwetsbare groepen. In eerste instantie moet ervoor worden gezorgd dat deze doelgroepen beter hun weg vinden naar de diensten en de hulpverlening. Dit is mogelijk door buurtinitiatieven die voor een betere bereikbaarheid en communicatie moeten zorgen. Bij de uitwerking of uitbouw van de dienstverlening moet steeds worden stilgestaan bij de impact en het nut voor maatschappelijk kwetsbare groepen.
21
Als gevolg van het toenemend aantal senioren moet meer aandacht uitgaan naar deze groep van de bevolking. Aangepast wonen, thuis of residentieel, aangepaste ontspanning, vorming op maat en gezondheidszorg zijn belangrijke aandachtspunten. 7. behoud en versterking van de communicatie over het aanbod In Heist-op-den-Berg is momenteel een goede communicatie via verschillende kanalen over de sociale dienstverlening. Er moeten blijvende aandacht en middelen worden besteed aan duidelijke, eenvormige en volledige communicatie (dienstengericht, niet organisatiegericht: zie ook 3.) die centraal wordt gestuurd. Een goede combinatie tussen papieren en elektronische communicatie is een noodzaak. 8. constructieve samenwerking tussen bestuur en partners Voor het lokaal bestuur is het uitermate belangrijk om het dienstenaanbod af te stemmen op het aanbod van zijn partners. Het is de taak van het lokaal bestuur om het aanbod van de partners bekend te maken en te zorgen voor een aanvullend aanbod waar nodig. Onnodige overlappingen moeten worden vermeden. Er dient geregeld overleg te zijn tussen lokaal bestuur en de andere actoren die dienstverlening aanbieden op het grondgebied of voor de burgers van de gemeente. Het lokaal bestuur wil zijn partners motiveren om steeds up-to-date informatie door te geven, zodat het deze kan verwerken en correct communiceren naar de burgers (zie ook 3.) 9. participatie van burgers en permanente wisselwerking (terugkoppeling en evaluatie) Bij de uitwerking van dit lokaal sociaal beleidsplan werd een sterke nadruk gelegd op de participatie van burgers en actoren (zie ook het hoofdstuk ‘participatie’ dat een rode draad vormde gedurende de ganse opmaakperiode van het plan). Burger en bestuur moeten samen investeren en werk maken van een gedragen sociaal beleid dat zijn uitwerking niet mist en constant inspeelt op huidige noden en behoeften. Door participatie krijgen burgers inzicht in het proces van beleidsvorming en wordt de afstand tussen bestuur en burger verkleind. Omdat de dienstverlening bedoeld is voor de burger, moet hij rechtstreeks contact kunnen hebben met het bestuur en het beleid voor vragen, suggesties en opmerkingen. Dit is mogelijk door de organisatie van evaluatie over de huidige dienstverlening op geregelde tijdstippen. Plaatselijke verenigingen zijn een zeer goed verlengstuk of doorgeefluik van informatie van het lokaal bestuur om de burger te bereiken en te bevragen. 10. de uitbouw van een sociaal huis volgens deze criteria Alle elementen van visie die hierboven werden uiteengezet, zijn terug te vinden in de concrete organisatie van het nog op te richten “sociaal huis”. Tijdens de uitwerking van dit concept en van andere acties in het kader van sociaal beleid gaat voortdurende aandacht uit naar al deze visie-elementen.
22
4. TAAKVERDELING en WERKAFSPRAKEN GEMEENTE OCMW
4.1. Het decreet Art. 4, 4° van het decreet lokaal sociaal beleid van 19 maart 2004 bepaalt dat in het lokaal sociaal beleidsplan o.a. moet worden opgenomen: “de taakverdeling en werkafspraken tussen de gemeente en het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn met betrekking tot de uitvoering van het meerjarenplan en de coördinerende rol van het lokaal bestuur”. In de omschrijving van ‘lokaal bestuur’ zit de idee van samenwerking reeds vervat. Het ‘lokaal bestuur’ is omschreven als gemeente én OCMW (samen) en ‘lokaal sociaal beleid’ is het geheel van de beleidsbepaling en acties van het lokaal bestuur en de actoren.
4.2. Samenwerking in Heist-op-den-Berg In Heist-op-den-Berg vormde het lokaal bestuur begin 2004 een stuurgroep die vorm moest geven aan de planning en uitwerking van het lokaal sociaal beleid. Deze stuurgroep werd paritair samengesteld uit personeelsleden van het OCMW en de gemeente, aangevuld met de OCMW-voorzitter die sinds 2007 in onze gemeente als schepen van gezin, welzijn en zorg ook zetelt in het college van burgemeester en schepenen. Een effectief lokaal sociaal beleid vereist een goede samenwerking en afstemming tussen gemeente en OCMW. Beide besturen hebben wettelijke taken inzake welzijn. Door gezamenlijke afspraken te maken, kan op het niveau van de dienstverlening aanvullend worden gewerkt (overlappingen vermijden en leemtes samen aanpakken). Door samenwerking kan ook de efficiëntie in de uitvoering van het beleid verhogen en kan een strategische, gecoördineerde en geïntegreerde communicatie worden opgezet. Op 16 oktober 2007 werd ter gelegenheid van de besprekingen van de meerjarenplanning voor de legislatuur 2007-2012 een bestuursakkoord goedgekeurd tussen gemeente en OCMW. Hierin zijn een aantal beginselverklaringen en afspraken vastgelegd met betrekking tot het welzijnsbeleid binnen Heist-op-den-Berg. Dit protocol is hieronder integraal opgenomen.
23
Protocol van bestuursakkoord gemeente - OCMW
2007 - 2012
Sinds de wijzigingen aan de organieke wet van 8 juli 1976 door het decreet van 5 juli 2002 (Belgisch Staatsblad, 14 augustus 2002) van kracht zijn geworden, heeft het meerjarenplan van het OCMW als bijlage een protocol van bestuursakkoord tussen gemeente en OCMW om een geïntegreerd lokaal sociaal beleid te voeren. Het is vooral om die reden dat het protocol expliciet de taakafspraken en de concrete samenwerking tussen de gemeente en OCMW voor de legislatuur omvat. Door een dergelijk protocol zal het lokaal bestuur erover waken dat overlappingen worden vermeden, maar ook – en dat is het belangrijkst – dat alle aspecten van het sociale beleid worden opgenomen. Samen aan een lokaal sociaal beleid werken De gemeente en het OCMW van Heist-op-den-Berg (het lokaal bestuur), engageren zich om voor de legislatuur 2007 – 2012 een actief, centraal aangestuurd sociaal beleid te voeren. Leidraad hiertoe is het lokaal sociaal beleidsplan 2008 – 2013, dat voorbereid werd door de stuurgroep lokaal sociaal beleid in samenwerking met vele welzijnswerkers, diensten en organisaties in onze gemeente, leden van adviesraden, meewerkende burgers en vrijwilligers. 1. Lokaal Sociaal Beleid Op 19 maart 2004 bekrachtigde de Vlaamse Regering het decreet Lokaal Sociaal Beleid dat de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van de sociale dienst- en hulpverlening voor alle burgers wil verbeteren door: - een betere afstemming tussen gemeente en OCMW inzake sociale dienstverlening, - een loket- en doorverwijsfunctie georganiseerd via een sociaal huis, - netwerkvorming met derden. In Heist-op-den-Berg streven wij naar een actief, dynamisch en efficiënt welzijnsbeleid dat gedragen wordt door het gemeentebestuur en het OCMW-bestuur. Daartoe maken de gemeente en het OCMW volgende taakafspraken. 2. Taakafspraken gemeente – OCMW De gemeente en het OCMW tekenen samen het lokaal sociaal beleid uit in samenspraak met lokale actoren. Het OCMW is het eerste aanspreekpunt in verband met welzijn, maar verwijst door naar de gemeentelijke diensten, voor die domeinen die de gemeente behartigt. De gemeentelijke welzijnsdiensten zullen op hun beurt doorverwijzen naar het OCMW voor die taken, die niet tot het pakket van de gemeente behoren. Binnen het lokaal sociaal beleid nemen de gemeente en het OCMW ieder een aantal specifieke taken op zich. Zo is de gemeente verantwoordelijk voor: - sociale dienstverlening eigen aan de gemeente: • gemeentelijke individuele sociale toelagen (bv. mantelzorgtoelage) • pensioenen • GAHP-pas 24
•
tegemoetkomingen minder-validen en bijkomende voordelen voor personen met een handicap - personen met een handicap: secretariaat van de raad voor personen met een handicap, toegankelijkheidsproblematiek, … - vakantiespeelpleinwerking - preventieve gezondheidszorg (drugpreventie, ondersteuning Logo werking, …) - beheer en coördinatie van het woonwagenterrein Broekmansstraat - jeugdbeleid en jongerenoverleg - huisvesting - vrijwilligerswerking - seniorenraad - buurt- en opbouwwerk - noord-zuidbeleid - organisatie van het Cursuscentrum Het OCMW is verantwoordelijk voor: - armoedepreventie en –bestrijding - algemene sociale dienstverlening (financiële steunverlening, budgetbegeleiding en schuldbemiddeling, collectieve schuldenregelingen, informatie verstrekken, …) - sociale huisvesting (in eigen beheer en in samenwerking met vzw Onderdak) - sociale economie en sociale tewerkstelling, werkwinkel, - organisatie van kinderopvang (onthaalouders en buitenschoolse kinderopvang) - onthaal en opvang van asielzoekers - onthaal en opvang van thuislozen - organisatie van thuisdiensten - beheer van residentiële bejaardenvoorzieningen - coördinatie welzijnsoverleg - rechtshulp Beiden besturen zijn in onderling overleg verantwoordelijk voor de ondersteuning van private welzijnsinitiatieven, buurt- en opbouwwerk, opvoedingsondersteuning. De opgesomde taken van zowel gemeente als OCMW zijn niet limitatief, nieuwe of niet toegewezen taken worden in overleg toegewezen aan één van de partners. Op vlak van ondersteunende diensten moet betere samenwerking tussen de gemeente en OCMW mogelijk zijn dat een meerwaarde kan bieden voor beide organisaties. In eerste plaats denken we aan een betere samenwerking en integratie op vlak van logistieke, technische ondersteuning, ICT en sociale tewerkstelling. Gemeente en OCMW zullen in overleg, soms bewust kiezen voor intergemeentelijke samenwerking bv. vanuit doelmatigheidsmotieven of vanuit motieven om schaaleffecten te hebben (opdrachten van intercommunales of interlokaal niveau bv. sociaal verhuurkantoor of aangepast vervoer). Op beleidsniveau is het opnemen van de OCMW-voorzitter in het college van burgemeester en schepenen een kans om een meer samenhangend lokaal sociaal beleid te realiseren. De stuurgroep lokaal sociaal beleid, die naast de voorzitter/schepen ook ambtenaren van de gemeente en het OCMW telt, bewaakt de concrete uitvoering van het lokaal sociaal beleidsplan. De coördinator lokaal sociaal beleid zorgt, samen met de respectievelijke diensthoofden van de betrokken gemeente- en OCMW-diensten, voor de planning, opvolging, afstemming en evaluatie van de doelstellingen en acties die in het lokaal sociaal beleidsplan opgetekend zijn. 25
3. Sociaal Huis In Heist-op-den-Berg komt een nieuw “sociaal huis”. Dit is een apart “onafhankelijke” plaats die een loket-, informatie- en doorverwijsfunctie vervult. De centralisatie van informatie over dienstverlening is één van de belangrijkste doelstellingen van deze plaats. Het sociaal huis moet zeer laagdrempelig zijn. De exacte naam en profilering van het concept “sociaal huis” moet nog nader worden bepaald: deze zaken mogen niet stigmatiserend werken omdat elke burger terecht kan in het sociaal huis voor informatie over zeer uiteenlopende levensdomeinen. In dit plan spreken we voor de duidelijkheid steeds over “sociaal huis”. In Heist-op-den-Berg komt ook een “sociaal centrum”. Deze naamgeving is analoog met de benamingen “cultuurcentrum”, “sportcentrum”, … in onze gemeente. Het sociaal centrum ligt centraal in Heist op de huidige locatie van het OCMW en de Sirene. Het centrum ligt vlak aan een bushalte en er wordt gezorgd voor voldoende parkeermogelijkheid in de buurt (ook gehandicaptenplaatsen). Het sociaal centrum omvat minstens het huidige OCMW. Het sociaal centrum moet plaats kunnen bieden aan openbare en private welzijnsdiensten. Maximale ruimte en mogelijkheden worden gecreëerd om latere initiatieven te integreren. Er wordt gestreefd naar een mix van gebruikers en vragen zodat er op het sociaal centrum geen negatieve (‘sociale’) stempel wordt gekleefd. De onafhankelijkheid is essentieel. De toegang tot het sociaal centrum moet laagdrempelig zijn. De integratie van het sociaal huis in het sociaal centrum moet nog nader worden onderzocht. In afwachting van de effectieve realisatie van het sociaal centrum en het sociaal huis wordt een communicatieplan uitgewerkt door het lokaal bestuur. Deze centrale vorm van informatieverzameling en –verspreiding over de sociale dienstverlening in de ruime zin is eigenlijk reeds een eerste invulling van het concept “sociaal huis”. Bij de uitwerking van dit communicatieplan wordt maximaal rekening gehouden met de mogelijke realisaties en plannen voor het “sociaal huis” zodat beide zaken op termijn op elkaar kunnen worden afgestemd en kunnen worden geïntegreerd. 4. Financiën Het financieel beheer van het OCMW gebeurt conform de organieke wet van 8 juli 1976, afspraken over het beheer van het Gemeentefonds worden gemaakt door de gemeente en het OCMW in onderling overleg. Het gemeentebestuur garandeert voldoende middelen voor het uitvoeren van de welzijnstaken, toegewezen aan het OCMW.
Gedaan te Heist-op-den-Berg, op 16 oktober 2007.
Maria Bosmans Schepen – OCMW voorzitter
Luc Vleugels Burgemeester
26
DEEL II Omgevingsanalyse Doelstellingen en acties (meerjarenplanning)
27
5. SOCIALE DIENSTVERLENING 5.1. Omgevingsanalyse In Heist-op-den-Berg is er een ruim aanbod aan sociale dienstverlening. Toch manifesteren zich voortdurende nieuwe behoeften waarop het lokaal bestuur dient in te spelen. Ook mensen met een klein sociaal of familiaal netwerk en met een klein inkomen hebben nood aan bijkomende diensten (bv. klusjesdienst). Ook het aanbod aan dagopvang voor volwassen zorgbehoevenden of personen met een handicap of ziekte is eerder beperkt. De problemen waar de burger mee te maken heeft, zijn: - het landschap is onoverzichtelijk en versnipperd (waar kan men met welk probleem terecht?); - verschillende voorzieningen en organisaties bieden gelijkaardige diensten aan; - een vergelijking of keuze is moeilijk bij gebrek aan totaalbeeld. noden en behoeften: De burger heeft in de eerste plaats nood aan een betere doorzichtigheid van het aanbod aan dienstverlening. Een duidelijk overzicht en/of toegangspoort is gewenst (zie ook hoofdstuk 12: Communicatie en hoofdstuk 14: Sociaal huis). Op enkele domeinen en voor enkele doelgroepen is toch ook behoefte aan nieuwe initiatieven.
5.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 1: De bestaande dienstverlening behouden en uitbreiden waar nodig en hierbij extra aandacht besteden aan de toegankelijkheid voor moeilijk bereikbare doelgroepen. Actie 1: Klusjesdienst Personeelsleden van deze nieuwe klusjesdienst voeren kleine klusjes uit bij mensen met financiële en sociale moeilijkheden. Deze dienst bevat ook kansen in het creëren van extra sociale tewerkstellingen (zie actie 24). Wat?
Wie?
Kost?
2008
Onderzoek naar modaliteiten, subsidiëringsmogelijkheden en mogelijke partners voor de opstart van een project Opzetten van tewerkstellingsproject Reglementen uitwerken (o.a. bepalen doelgroep) Personeelskader aanpassen in functie van uitwerking project Trajectbegeleider OCMW (ism partners)
Exploitatiekost (= werkingskost + personeelskost bestaand personeel) gemeente en OCMW
28
2009
2010-2013
Stapsgewijs en definitief Opvolging project opstarten van project Geregelde evaluatie Aanbod bekendmaken naar van kwantiteit en doelgroepen kwaliteit Opvolging en geregelde dienstverlening evaluatie van project en (project en personeel) personeel Bijsturing project Trajectbegeleider OCMW (ism verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW en externe partners) Exploitatiekost + personeelskost (- inkomsten partners en gebruikers)
Actie 2: Dienstencentrum / nieuwe sociale dienstverlening Het lokaal bestuur wil de blinde vlekken in het huidige algemene dienstenaanbod opvullen. Daar waar de kans en de behoefte zich aandient, wil het diensten bundelen in een dienstencentrum, rekening houdend met een voorafgaand behoefteonderzoek en met de geografische spreiding over de deelgemeenten. Wat?
Wie? Kost?
2008
2009
Verder detecteren van noden en behoeften van burgers (uitbreiding en verscherping omgevingsanalyse door buurtonderzoek)
2010
2011-2013
Voorbereiding project en aanbod Realisatie en Evaluatie en bepalen evaluatie bijsturing dienstverlening dienstverlening Locatie zoeken en infrastructuur aanpassen Partners zoeken Opstarten dienstverlening Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism werkgroep algemene sociale dienstverlening) Exploitatiekost + infrastructuurkost Exploitatiekost OCMW OCMW en gemeente
Actie 3: Opvoedingsondersteuning Het lokaal bestuur wil een uitbreiding van de initiatieven inzake opvoedingsondersteuning (preventief en curatief) 2008 Wat?
Wie? Kost?
2009-2013
Vorming lokaal netwerk opvoedingsondersteuning Opvolging en realisatie project in Opstart lokaal overleg in het kader van het nieuwe decreet functie van vooruitgang In kaart brengen van het huidige aanbod Mogelijkheden bekijken voor de opstart van een regionale werking Jeugdwelzijnswerker gemeente (ism verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW en agentschap jongerenwelzijn) Exploitatiekost gemeente (jeugddienst)
Doelstelling 2: Het gemeentelijke welzijns- en gezondheidsbeleid versterken. Actie 4: Gemeentelijke welzijns- en gezondheidswerker De gemeente zorgt voor de indiensttreding van een welzijns- en gezondheidswerker: - om de werking van de sociale dienst van de gemeente te versterken; - om, in samenwerking met LOGO Pr.A.A.M., een gemeentelijk gezondheidsbeleid uit te stippelen waarin jaarlijks terugkerende preventieve gezondheidsacties (bv. borstkankerscreening) en andere, nieuwe thema’s (bv. gezonde voeding, valpreventie, roken, medicatiegebruik …) hun plaats krijgen; - als aanspreekpersoon voor de gemeentelijke sociale dienstverlening in het algemeen, als brug tussen gemeente en OCMW en als lid van de stuurgroep lokaal sociaal beleid. Wat?
Wie? Kost?
2008-2013
Indienststelling welzijns- en gezondheidswerker Contacten en deelname stuurgroep lokaal sociaal beleid: betrokkenheid bij lokaal sociaal beleid en uitbouw concept en structuur sociaal huis Uitschrijven thema’s, voorbereiding, opzetten structuur en uitvoering gezondheidsbeleid Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism stuurgroep lokaal sociaal beleid) Personeelskost lokaal bestuur
29
Doelstelling 3: Het welzijnsnetwerk met al zijn lokale partners blijven onderhouden en stimuleren om (gemeenteoverschrijdend) samen te werken aan een betere dienstverlening voor de burger. Actie 5: Welzijnsraad Het lokaal bestuur behoudt de werking van de welzijnsraad. Dit is een platform voor welzijnspartners die werkzaam zijn op het grondgebied van de gemeente Heist-op-den-Berg en randomgeving, aangestuurd vanuit het OCMW. De welzijnsraad komt jaarlijks een 4 of 5 keer samen, waarop alle partners worden uitgenodigd. Op de agenda staan actuele welzijnsthema’s, nieuwe lokale initiatieven of ontwikkelingen. Het primaire doel is de bevordering van de communicatie tussen de deelnemende actoren (netwerking). De werking en het budget van de welzijnsraad blijven behouden. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Voortzetting samenkomsten welzijnsraad Bestuur welzijnsraad (OCMW, dagcentrum De Berg, CLB, jeugdwelzijnswerker) Exploitatiekost OCMW
Actie 6: Structureel overleg met partners Het lokaal bestuur staat open voor structureel en duurzaam overleg met andere lokale partners binnen het welzijnsdomein over visie, planning, uitbouw van eigen of gezamenlijke initiatieven, vormen van dienstverlening of dienstencentra (bv. St. Jozef in Wiekevorst – Ten Kerselaere in Hallaar). Samenwerkingsverbanden moeten maximale ontplooiingskansen krijgen en dienstverlening moet op elkaar worden afgestemd. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Regelmatig overleg in functie van planning, behoeften, ontwikkelingen en initiatieven Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism stuurgroep lokaal sociaal beleid) Exploitatiekost lokaal bestuur
30
6. KINDEROPVANG 6.1. Omgevingsanalyse In Heist-op-den-Berg is er een zeer ruim aanbod aan kinderopvang, maar de vraag blijft enorm stijgen. Dit heeft tot gevolg dat: - er wachtlijsten zijn voor kinderopvang 0-3 jaar (het aantal kandidaat-onthaalmoeders stijgt niet evenredig met de vraag en een optimale bezetting garanderen is moeilijk); - de organisatie van kinderopvang 0-3 jaar moeilijk is wegens het grote grondgebied (geen optimale matching van vraag en aanbod); - een aantal locaties voor buitenschoolse kinderopvang (Schriek, Heist-Goor, Booischot-centrum, Heist-Station, Hallaar) te klein zijn geworden om de kinderen op te vangen; om te kunnen voldoen aan de wettelijke erkenningsnormen; - op een aantal andere locaties (Pijpelheide, Itegem, de Schuur) problemen zijn van uiteenlopende aard (verhuring, infrastructuur, erkenningsvoorwaarden); - de diensten door deze infrastructuurproblemen en een tekort aan personeel niet aan de wettelijke erkenningsvoorwaarden kunnen blijven voldoen; - daarbij hogere eisen tot kwalificatie van de begeleiding worden gesteld en meer eisen op het vlak van administratie. noden en behoeften: Er is een dringende nood aan personeelsuitbreiding om te blijven voldoen aan de erkenningsnormen (bezettingsgraad begeleiding). Om dezelfde reden zijn voor een aantal locaties investeringen en infrastructuurwerken noodzakelijk en voor de andere locaties moet een toekomstvisie worden uitgewerkt.
6.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 4: De kinderopvangmogelijkheden uitbreiden en blijven beantwoorden aan de wettelijke erkenningsvoorwaarden qua personeel en infrastructuur. Actie 7: Gemeentelijke adviesraad kinderopvang Het lokaal bestuur krijgt vanaf 2007 advies van een wettelijk ingestelde gemeentelijke adviesraad / lokaal overleg kinderopvang (LOK) over kinderopvang in de gemeente (bv. over blinde vlekken, noden en behoeften, tekorten aan kinderopvanglocaties en mogelijke nieuwe initiatieven). Het adviesorgaan is samengesteld uit lokale partners uit het werkveld kinderopvang, gemeentelijke diensten en het lokaal bestuur. Het vergadert minimum 2 maal per jaar. Een beleidsplan rond het brede kinderopvangwerkveld met de nodige actiepunten wordt opgesteld en een jaarlijkse evaluatie wordt opgemaakt. De acties in dit beleidsplan, in het bijzonder over kinderopvang, werden ook reeds geadviseerd door het adviesorgaan.
31
Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Vergaderingen, beleidsplan, jaarverslaggeving, adviesformulering Secretaris LOK (jeugdwelzijnswerker gemeente) (ism voorzitter LOK) Exploitatiekost
Actie 8: Extra plaatsen kinderopvang 0-3 jaar De dienst opvanggezinnen van het OCMW en de gemeentelijke adviesraad / lokaal overleg kinderopvang in onze gemeente, gaan op zoek naar extra basisplaatsen voor kinderopvang (03 jaar) om lange wachtlijsten te vermijden en tegemoet te komen aan de stijgende vraag van nieuwe ouders naar kinderopvang. Wat?
Wie? Kost?
2008
Onderzoek naar de uitbreidingsmogelijkheden van alle huidige initiatieven voor kinderopvang in onze gemeente Maximale benutting van de plaatsen en bezetting van de huidige initiatieven Actief op zoek gaan naar nieuwe onthaalgezinnen Verantwoordelijke dienst opvanggezinnen OCMW (ism LOK) Exploitatiekost
2009-2013
Realisatie van extra plaatsen Blijven op zoek gaan naar nieuwe onthaalgezinnen
Actie 9: Uitbreiding infrastructuur buitenschoolse kinderopvang Het OCMW wil de infrastructuur van de locaties voor buitenschoolse kinderopvang uitbreiden en verbeteren in functie van groeiende behoeften en erkenningsnormen. Wat?
Wie? Kost?
2008
2009
Schriek: uitvoering infrastructuurwerken nieuwe locatie Schriek: beëindiging werken Hallaar: voorbereiding nieuwe locatie Hallaar: uitvoering werken Heist-Goor: uitbreiding bestaande locatie (in 2007?) Heist-Station: voorbereiding uitbreiding bestaande locatie Heist-Station: uitvoering werken Booischot-centrum: oplossing zoeken voor locatie Centrale opvang (de Schuur + kamphuis): oplossing zoeken voor locatie Verantwoordelijke dienst buitenschoolse kinderopvang OCMW (ism LOK) Infrastructuurkost + Exploitatiekost OCMW en gemeente Infrastructuurkost + Exploitatiekost OCMW
Actie 10: Extra personeel buitenschoolse kinderopvang Het OCMW wil extra personeel (begeleiders en schoonmaakpersoneel) aanwerven voor de locaties buitenschoolse kinderopvang in functie van noodwendigheden en erkenningsnormen. Aanpassing van het kader schoonmaakpersoneel in functie van het toenemend gebruik en de uitbreiding van de infrastructuur. Wat? Wie? Kost?
2008
Onderzoek en uitbreiding van personeelsbestand (begeleidingsen schoonmaakpersoneel) Verantwoordelijke dienst buitenschoolse kinderopvang OCMW Personeelskost OCMW in functie van noodwendigheden
32
2009-2013
Opvolging en evaluatie
7. BEJAARDENZORG: wonen en thuishulp voor senioren 7.1. Omgevingsanalyse Moeilijk spanningsveld Thuishulp en residentiële opvang voor bejaarden zijn in de praktijk niet los te koppelen: dit maakt een analyse van de problemen, maar vooral het uitstippelen van acties en doelstellingen moeilijk. De keuze en indicatiestelling tussen (de noodzaak, de mogelijkheid én de wenselijkheid) van beide vormen van hulp is moeilijk. Daarbovenop kampt men in beide sectoren met een tekort aan mankracht en plaats. Preventie en signalisatie Er leeft het gevoel dat er nog steeds te weinig vanuit een preventief oogpunt wordt gehandeld. Sommige situaties blijven onbekend voor hulpverleners. Samenwerking met huisartsen zou nog kunnen worden verbeterd (signalisatie en doorgeven van situaties aan hulpverlenende instanties). De haalbaarheid van acties die hulpverleners aanzetten tot gerichtere en snellere onderlinge doorverwijzing kunnen worden onderzocht (centraal coördinatiepunt, aanmeldpunt, informatiedienst, …). Aanbod aan thuiszorg, diensten en ontmoetingsmogelijkheden Er is in Heist een groot aanbod aan thuishulp en bejaardenzorg (warme maaltijdbedeling en poetshulp door OCMW en andere diensten, dagopvang voor bejaarden, personenalarmsysteem, thuisoppas, zelfstandige verpleegkundigen, …). Er wordt meestal snel ingespeeld op de vraag. We stellen echter vast dat het aanbod zeer versnipperd en verspreid is en dat het nog steeds onvoldoende gekend en onvoldoende doorzichtig is. Gelet op de toenemende vergrijzing blijft er bovendien veel vraag naar bijkomende diensten en initiatieven. Doordat de vraag groter is dan het aanbod zijn er vaak wachtlijsten en kan er geen dringende hulp geboden worden. Voor de doelgroep dementerenden is in de thuiszorg slechts een klein aanbod: domoticasystemen zijn duur en ook niet steeds gewenst. Ook eenzaamheid is één van de belangrijkste bekommernissen van senioren. noden en behoeften: Er is een blijvende vraag naar ontmoetingsmogelijkheden, dienstencentra en uitbreiding van dienstverlening zoals poetshulp (momenteel verspreide diensten die de vraag niet aankunnen), een boodschappendienst, strijkatelier en een klusjesdienst (schilderen, onderhoud tuin, …), eventueel gespecialiseerde nachtopvang aan huis, … Een onderliggende vraag is vaak een initiatief om vereenzaming tegen te gaan. Aanbod aan residentiële opvang In Heist en de omliggende gemeenten is er een ruime keuze aan rusthuizen. Door concurrentie wordt kwaliteit geboden. Er is geen centrale wachtlijst. Voor zwaar zorgbehoevenden voldoet het aanbod aan de vraag: de wachtlijsten zijn kort. Het aanbod aan serviceflats en dagverzorging is daarentegen eerder beperkt om te voldoen aan de grote vraag. De gemeente verstrekt goede informatie over het aanbod (vb. gemeentelijke brochure ‘opvangmogelijkheden voor bejaarden’).
33
noden en behoeften: Centrale informatie over rusthuizen, een centraal aanspreekpersoon en prijsvergelijking op gelijke basis (service en inbegrepen dienstverlening moet duidelijk worden vermeld) betekent een meerwaarde voor burgers. Een overzichtelijke brochure met alle opvangmogelijkheden moet behouden blijven. De opstart van een overleg tussen de directies van de rusthuizen en/of de dagelijks verantwoordelijken kan op termijn tot betere afstemming leiden.
7.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 5: Het dienstenaanbod voor bejaarden en personen met een handicap uitbreiden.
Actie 1 (verwijzing): Aan deze doelstelling wordt grotendeels al tegemoetgekomen door actie 1 (nieuwe klusjesdienst). Ook bejaarden met een klein netwerk en met een klein inkomen zullen beroep kunnen doen op deze klusjesdienst.
Actie 11: Nieuw gecombineerd dienstenaanbod Het OCMW wil via een nieuw sociaal tewerkstellingsproject (zie actie 24) een gecombineerd dienstenaanbod voor bejaarden uitwerken. Dit omvat de volgende vormen van dienstverlening: thuisoppas, gezelschapsdienst en boodschappendienst. Dit project ondersteunt en ontlast de mantelzorger. Wat?
Wie?
Kost?
2008
Onderzoek naar modaliteiten, subsidiëringsmogelijkheden en partners voor de opstart van een project. Opzetten van tewerkstellingsproject Reglementen uitwerken (o.a. bepalen van de doelgroep, voorwaarden en dienstverlening) Personeelskader aanpassen in functie van uitwerking project Trajectbegeleider OCMW (ism verantwoordelijke zorgverlening OCMW en partners) Exploitatiekost OCMW en gemeente
34
2009
Stapsgewijs en definitief opstarten van project Opvolging en geregelde evaluatie van project en personeel
2010-2013
Opvolging project Geregelde evaluatie van kwantiteit en kwaliteit dienstverlening (project en personeel) Bijsturing project
Verantwoordelijke zorgverlening OCMW (ism trajectbegeleider OCMW, verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW en externe partners) Exploitatiekost + personeelskost OCMW en gemeente (- inkomsten partners en gebruikers)
Actie 12: Snelle thuiszorg in noodgevallen Het OCMW wil dringende thuishulp aan bejaarden (bejaarden- en poetshulp) prioriteit kunnen geven als het noodzakelijk is, dus naast de gewone wachtlijsten. Wat?
Wie? Kost?
2008
Onderzoek naar mogelijkheden om binnen de huidige bezetting en planning van de thuisdiensten een vangnet te creëren voor noodgevallen Contacten met externe partners: rekening houden met bestaande dienstverlening en mogelijkheden in kaart brengen Systeem, strikte voorwaarden en criteria uitwerken voor organisatie hulp in noodgevallen Verantwoordelijke zorgverlening OCMW Exploitatiekost OCMW
2009
Aanpassing van personeelskader in functie van noden en optimale dienstverlening. Realisatie dienstverlening
2010-2013
Realisatie en evaluatie dienstverlening
Personeelskost OCMW in functie noodwendigheden
Actie 13: Extra personeel poetsdienst Het OCMW wil extra personeel blijven zoeken voor de poetsdienst, aanwerven via dienstencheques en activaplan en zorgen voor een goede opleiding. Langdurig zieke werknemers zullen sneller worden vervangen dan nu het geval is. Zo kunnen wachtlijsten worden ingekort. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Selecties blijven organiseren om toegekend personeelskader in te vullen Verantwoordelijke zorgverlening OCMW Exploitatiekost OCMW
35
Doelstelling 6: Het aanbod thuiszorg doorzichtiger maken door overleg, netwerkvorming en betere doorverwijzing. Actie 14: Structureel overleg met partners Het lokaal bestuur wil een structureel en regelmatig overleg (“cel thuisdiensten”) opstarten tussen de verschillende thuisdiensten (diensten voor bejaardenhulp en poetsdiensten) werkzaam binnen de gemeente. Dit overleg wordt aangestuurd vanuit het OCMW en georganiseerd door de verantwoordelijke zorgverlening. Het overleg resulteert in wederzijdse informatieuitwisseling, ontwikkeling van een database, betere doorverwijzing en bevordering van onderlinge communicatie en samenwerking. Wat?
Wie? Kost?
2008
2009-2013
Opstarten van een overleg op regelmatige basis Uitwerking projecten De partners realiseren een centraal verzamelpunt voor alle informatie over hun Voortzetting overleg dienstverlening en een ‘database’ en/of een brochure en zorgen voor een Evaluatie systeem van permanente actualisatie De verantwoordelijken van de thuisdiensten hanteren deze ‘database’ en zorgen voor een optimale doorverwijzing en koppeling van vraag aan aanbod De partners onderzoeken de mogelijkheid om de inschrijving voor thuiszorgdiensten te vereenvoudigen en te centraliseren (één inschrijvingsformulier, centrale beschikbaarheid van verschillende inschrijvingsformulieren, automatische inschrijving bij andere diensten zoals mutualiteit, …) De wachtlijsten van de verschillende diensten worden maximaal op elkaar afgestemd zodat men op elk moment weet welke dienst de meest gepaste en snelle hulp kan bieden Verantwoordelijke zorgverlening OCMW (ism verantwoordelijken van bestaande thuisdiensten en dienst communicatie en onthaal) Exploitatiekost OCMW
Doelstelling 7: De onderlinge communicatie over beleid, visie en planning van rusthuizen verhogen. Actie 15: Structureel overleg met lokale rusthuizen Het lokaal bestuur start een overleg met de directies en sociale diensten van de verschillende rusthuizen op het grondgebied om het beleid en de planning te leren kennen, beter op elkaar af te stemmen en om samen een lange termijn visie te ontwikkelen. Wat? Wie? Kost?
2008
2009-2013
Overleg organiseren met verantwoordelijken rusthuizen Opzetten initiatieven in functie van overleg Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism verantwoordelijken rusthuizen) Exploitatiekost lokaal bestuur
36
Doelstelling 8: Zelfstandig wonen voor bejaarden stimuleren. Actie 16: Comfortabele bejaardenwoningen Het OCMW wil de huidige bejaardenwoningen in de nabijheid van RVT Berkenhof moderniseren en het comfort verhogen. In 2007 werd door het OCMW reeds een vraag tot samenwerking ingeleid bij de Maatschappij voor de huisvesting van het Kanton Heist-op-denBerg. Wat?
Wie? Kost?
2008
2009
2010
Sluiten van een Praktische organisatie Verdere uitvoering werken en samenwerkingsovereenkomst Start renovatie en organisatie van herinname woningen Verdere samenwerking tussen tussen OCMW en de opvang van de bejaarden huisvestingsmaatschappij en tijdens de renovatiewerken door OCMW - huisvestingsmaatschappij OCMW en inzake toewijzingsbeleid uitwerking van een formule van erfpacht huisvestingsmaatschappij Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism Maatschappij voor de huisvesting van het Kanton Heist-op-den-Berg)
Actie 17: Meer bejaardenwoningen Het OCMW onderzoekt, in samenspraak met andere partners, de mogelijkheden van een uitbreiding van het aantal bejaardenwoningen in de nabijheid van dienstencentra of rusthuizen (beschikbare zorg). Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Opstarten van overleg en kleinschalige realisaties Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism verantwoordelijken overlegstructuren lokaal bestuur, huisvestingsmaatschappijen en rusthuizen) Kost initiatiefnemers
Doelstelling 9: Bij residentiele opname het comfort verhogen en de kwaliteit behouden. Actie 18: Kwaliteitsvolle echtparenkamers in RVT Berkenhof Het OCMW verbouwt de bestaande kamers voor echtparen in RVT Berkenhof om het comfort te verhogen en te blijven voldoen aan de kwaliteitsnormen. Het OCMW waakt over het kwaliteitsbehoud van het ganse huidige aanbod. 2008
2009
Projectvorming
2010
2011
Wat?
Onderzoek van de mogelijkheden tot opwaardering van de echtparenkamers
Wie? Kost?
Voorzitter OCMW + RVT Berkenhof (ism technische dienst OCMW) Studiekosten ontwerp Infrastructuurkost Infrastructuurkost – Infrastructuurkost OCMW OCMW OCMW
37
Voorbereiding Uitvoering werken uitvoering werken
8. WOONBELEID 8.1. Omgevingsanalyse Externe bedreigingen Op het vlak van de analyse inzake woonbeleid moet vooreerst worden geconcludeerd dat er veel factoren zijn waar de gemeente weinig vat op heeft. We doelen onder andere op: - de vergrijzing van de bevolking - de grote nood aan (kleine) woningen (wegens het groot aantal eenoudergezinnen en alleenstaanden in Heist) - het feit dat het comfort in woningen in Heist klein en de energiefactuur hoog is (weinig dubbele beglazing, weinig isolatie, veel verwarming met stookolie, weinig met aardgas of alternatieve energiebronnen of -systemen) Deze zaken moeten door het lokaal bestuur in rekening worden gebracht bij de uitwerking van doelstellingen op lange termijn. Het bestuur kan stimulansen geven of acties ondernemen. Woonbeleid De daadkracht van het gemeentelijk woonbeleid kan worden verscherpt. We kunnen de volgende zaken vaststellen: - de actualisatie van de lijst van leegstaande woningen (belangrijk voor de heffing op leegstand en voor uitoefening sociaal beheersrecht) kan nog verbeteren. - er is in Heist-op-den-Berg geen heffing op leegstand. - momenteel wordt weinig gebruik gemaakt van het voorkooprecht en het sociaal beheersrecht (opeisen van leegstaande woningen om die op te knappen en te verhuren voor sociale doeleinden). Overleg en dienstverlening De gemeentelijke dienst ROHLL is goed uitgebouwd op het vlak van informatieverstrekking over o.a. ruimtelijke ordening, stedenbouwkundige verplichtingen en premies. Deze dienst levert goede dienstverlening. Aan de andere kant is er geen gemeentelijke woonraad en geen lokaal woonoverleg op regelmatige basis. noden en behoeften: Er is behoefte aan behoud en uitbouw van een initiatief in de vorm van een “woonwinkel” met dubbele aansturing: enerzijds zakelijk informatief (premies, energiereglementering) en anderzijds welzijnsgericht (bijzondere begeleiding voor mensen in nood). Er is ook behoefte aan een regelmatig gemeentelijk woonoverleg (met aandacht voor volgende zaken: wat zijn de noden i.f.v. de tijd, waarheen evolueren we inzake wonen, waaraan hebben de mensen zelf nood, hoe bepaalt het inkomen het wonen, welke socio-economische aspecten spelen een rol?). Sociale huisvesting Er is een groot aanbod aan sociale woningen in Heist-op-den-Berg: er zijn 3 huisvestingsmaatschappijen en een sociaal verhuurkantoor Zij hebben samen een groot, verscheiden en kwaliteitsvol aanbod. Het aanbod ligt in Heist hoger dan het Vlaamse gemiddelde. De maatschappijen, het sociaal verhuurkantoor, de mutualiteiten en het OCMW 38
(via de woonbegeleider) hebben momenteel goede samenwerkingsafspraken en de wachtlijsten gaan relatief snel vooruit. Toch blijft de vraag naar bijkomende sociale huisvesting een feit. Er is momenteel geen centraal inschrijvingspunt, geen centrale wachtlijst en geen centraal informatiepunt. Gelet op de eigenheid van elke maatschappij zijn de twee eerste zaken echter niet mogelijk of niet wenselijk. Een beter overzicht van de mogelijkheden en procedures zou wel een meerwaarde betekenen. noden en behoeften: Er is nood aan een centraal informatiepunt voor sociale huisvesting: dit zorgt voor meer doorzichtigheid en overzichtelijkheid van het grote aanbod. 8.2. Doelstellingen en acties Doelstelling 10: Het gemeentelijk woonbeleid uitbouwen en versterken. Actie 19: Woonoverleg Op 26 juni 2007 werd een lokaal woonoverleg opgestart en gestuurd vanuit de gemeente. Dit woonoverleg wordt verder gestructureerd, versterkt en regelmatig georganiseerd. Minstens eenmaal per jaar (frequenter indien aangewezen) nodigt de schepen van huisvesting de voorzitters van de huisvestingsmaatschappijen uit. In de opstartfase wordt frequenter vergaderd en afhankelijk van de agenda worden ook andere actoren (SVK, dienst huisvesting, OCMW …) uitgenodigd als vaste of occasionele partner. Het doel van dit overleg is de optimalisatie van het gemeentelijk woonbeleid en een efficiëntere samenwerking tussen de actoren. De taken van dit woonoverleg zijn: - onderlinge uitwisseling van informatie, werkingsprincipes en visie van de deelnemers om een betere en efficiëntere samenwerking te bekomen en om het gemeentelijk woonbeleid af te stemmen op de organisatie en het beleid van de actoren. - signaalfunctie naar het bestuur en het beleid. - formulering van adviezen aan het bestuur inzake gemeentelijk woonbeleid. - onderzoek van wenselijkheid en haalbaarheid van de uitbouw van een “woonwinkel” in Heist. Desgevallend op korte termijn de doelstelling bepalen, het concreet takenpakket uitwerken en de praktische organisatie en infrastructuur vorm geven. - uitwerken van acties en initiatieven met als doel de verkleining van de woningnood, de verfraaiing van het straatbeeld, de verbetering van het ‘leefgevoel’ en het wegwerken van leegstand. Meer bepaald wordt onderzoek gevoerd naar: o de actualisatie van de lijst leegstaande woningen, o de wenselijkheid van een heffing op leegstand, o de mogelijkheden om in de toekomst het sociaal beheerrecht (opeisen van reeds lange tijd leegstaande woningen om die op te knappen en te verhuren) frequenter uit te oefenen. - ontwikkelen van een lange termijn visie over de uitbouw van het concept “wonen” en het woonbeleid in de gemeente Heist. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Regelmatig woonoverleg Schepen van ruimtelijke ordening en wonen (ism ROHLL) Exploitatiekost gemeente
39
Doelstelling 11: De uitbreiding van het aanbod aan sociale huisvesting blijven stimuleren. Actie 20: Meer sociale huurwoningen Het sociaal verhuurkantoor (SVK) onderneemt actie om de verantwoordelijken van rusthuizen te stimuleren om personen die residentieel worden opgenomen in het rusthuis maar ook nog een eigen huis bezitten - ertoe aan te zetten dit huis op te knappen en sociaal te verhuren (bv. via het sociaal verhuurkantoor). Deze actie vloeit voort uit de vaststelling dat momenteel veel rusthuisbewoners die een eigen huis hebben, ofwel de woning onbewoond laten, ofwel particulier verhuren. Wat?
Wie? Kost?
2008
2009-2011
Kennis verwerven over Opstellen van een ‘informatiepakket’ mogelijkheden, beperkingen, Communicatie naar de verantwoordelijken van rusthuizen en hen criteria en voorwaarden over stimuleren om deze informatie te verstrekken aan bewoners en sociaal verhuren van privéfamilieleden eigendom door residenten Verantwoordelijke SVK Onderdak (ism woonoverleg) Exploitatiekost SVK
Actie 21: Sterke samenwerking met sociale huisvestingsmaatschappijen Het lokaal bestuur blijft de sociale huisvestingsmaatschappijen ondersteunen, informeren en stimuleren (o.a. via het woonoverleg (actie 19)). Het doel is het behoud van de optimale staat van de huidige woningen, de uitbreiding van het aanbod in functie van de vraag en de efficiënte aanpak van het beleid. Het lokaal bestuur reikt ideeën aan, informeert de maatschappijen over beschikbare panden en stimuleert de realisatie van kleinschalige projecten. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Overleg en samenwerking tussen lokaal bestuur en huisvestingsmaatschappijen Schepen van ruimtelijke ordening en wonen + Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism woonoverleg) Exploitatiekost lokaal bestuur
Actie 22: Woonproject voor personen met een handicap Het lokaal bestuur werkt samen met sociale huisvestingsmaatschappijen en zorgverleners om een ADL (algemene dagelijkse levensverrichtingen)-woonproject te realiseren voor personen met een handicap die aangepaste zorgverlening nodig hebben. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Bespreking en overleg over mogelijkheden Bij opstart ADL-woonproject meewerken aan de uitwerking van dienstverlening Schepen van ruimtelijke ordening en wonen + Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism woonoverleg en verantwoordelijke zorgverlening OCMW) Kost initiatiefnemer
40
Actie 23: Sociale verkavelingen De gemeente zal in elke nieuwe grote verkaveling de eigenaar stimuleren om een deel van de kavels te bestemmen voor sociale doeleinden (bv. te koop aanbieden aan de sociale huisvestingsmaatschappijen). Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Onderzoek van mogelijkheden en beperkingen Stimulansen geven en beleid bepalen Schepen van ruimtelijke ordening (ism ROHLL en woonoverleg) /
41
9. TEWERKSTELLING 9.1. Omgevingsanalyse Heist-op-den-Berg telt veel bedrijven, interimkantoren en sociale tewerkstellingsmogelijkheden (Krinkel, OCMW, …), ook voor jongeren (brugproject, deeltijds onderwijs, …). Voor langdurig werklozen zijn er een aantal federale maatregelen (activa, web-plus, individuele beroepsopleiding, dienstencheques, …) en de VDAB van Heist heeft ook een aantal lopende initiatieven (jobclub, …). Er is een behoorlijk goede samenwerking tussen de verschillende diensten en met de werkwinkel, vakbonden, …. Bij verschillende diensten wordt aan tewerkstellingsbegeleiding gedaan. We moeten echter vaststellen dat het concept “werkwinkel” (nog) niet zo bekend is als de afzonderlijke diensten (PWA, VDAB, RVA) die erin huizen. Een groot probleem is het feit dat werkloze jongeren vaak een gebrek aan arbeidsattitude, een lage motivatie, een onrealistisch beeld van tewerkstelling, onrealistische loonsverwachtingen en te hoge flexibiliteitseisen hebben. Voor langdurig werklozen is er een gebrek aan arbeidszorg (zinvolle dagbesteding) en een gebrek aan buurt- en nabijheidsprojecten (strijkatelier, sociaal restaurant, …). Ook de digitale kloof en de verwachtingen worden steeds groter voor laaggeschoolden. Ook speelt het kleine verschil tussen een vervangingsinkomen en het laagste loon een negatieve rol voor de werkmotivatie. noden en behoeften: Er is behoefte aan de uitbreiding van sociale tewerkstelling, sociale werkplaatsen voor arbeidsgehandicapten, trajectbegeleiding en buurt- en nabijheidsdiensten. In de toekomst moet naar een geïntegreerd beleid worden gestreefd (werkgelegenheid maakt een deel uit van sociale dienstverlening) en naar een gerichte doorverwijzing en samenwerking.
42
9.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 12: De mogelijkheden voor sociale tewerkstelling verhogen en zorgen voor een snellere en betere doorstroming van deze mensen naar het reguliere arbeidscircuit. Actie 24: Nieuwe plaatsen sociale tewerkstelling Het lokaal bestuur wil meer jobs voor sociale tewerkstelling creëren, bij voorkeur via dienstencheques of andere gesubsidieerde projecten, o.a.: - groenproject van de gemeente - oprichting van een klusjesdienst (zie actie 1) - onderzoek nieuw gecombineerd dienstenaanbod (thuisoppas, gezelschapsdienst en boodschappendienst) (zie actie 11) Het lokaal bestuur streeft hierbij naar de volgende principes: - onderzoek naar de kosten en opbrengsten van deze projecten (gebruikmaking van mogelijke subsidiebronnen); - de personeelskosten van de begeleider(s) moeten betaalbaar zijn; - streven naar zelfstandigheid van de werknemer, vorming en specialisatie - bij het aanwervingsbeleid niet alleen de sterkste kandidaten maar ook de zwakkeren een kans geven, in combinatie met een sterke ondersteuning en begeleiding 2008 Wat?
Wie?
Kost?
Onderzoek naar modaliteiten, subsidiëringskansen en mogelijke partners voor de opstart van een project Opzetten van tewerkstellingsproject Trajectbegeleider OCMW (ism partners) Exploitatiekost lokaal bestuur
2009
2010-2013
Stapsgewijs en definitief Opvolging project opstarten van project Geregelde evaluatie van kwantiteit Opvolging en geregelde en kwaliteit dienstverlening evaluatie van project en (project en personeel) personeel Bijsturing project Trajectbegeleider OCMW (ism verantwoordelijke zorgverlening OCMW, verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW, sociale dienst gemeente en externe partners) Exploitatiekost + personeelskost lokaal bestuur (- inkomsten partners en gebruikers)
Actie 25: Energiesnoeiers In 2007 werd een project inzake “energiescans en energiesnoeiers” opgezet vanuit de Vlaamse overheid en in onze gemeente opgenomen door vzw Krinkel (Kringwinkel Zuiderkempen). Het lokaal bestuur volgt de komende jaren het project nauw op en wil participeren in: - een degelijk onderzoek naar de voorwaarden en mogelijkheden - het opstellen van criteria van bevoorrechte doelgroepen (welke huizen worden gescand?) - een optimale toeleiding van kandidaten naar de te creëren jobs Wat? Wie? Kost?
2008-2009
Opstart project in het erkende werkingsgebied Participatie en overleg in functie van vooruitgang project vzw Krinkel (Kringwinkel Zuiderkempen) (ism schepen van energie en verantwoordelijke
algemene sociale dienstverlening OCMW) /
43
Doelstelling 13: Het werkaanbod voor personen met een handicap, maatschappelijk kwetsbare groepen en studenten deeltijds onderwijs verhogen en de begeleiding en arbeidsattitudes verbeteren. Actie 26: Zorgexperimenten Het lokaal bestuur wil zorgexperimenten (arbeidszorg) opzetten voor personen met een handicap in samenwerking met externe partners (bv. landbouwbedrijven warm maken om, in samenwerking met scholen, een opvoedkundig aanbod of een zorgactiviteit voor gehandicapte kinderen/jongeren/volwassenen aan te bieden). Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Externe partners zoeken om zorgexperiment op te zetten en uit te werken Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW (ism stuurgroep lokaal sociaal beleid en externe partners) Kost initiatiefnemer + fondsen
Actie 27: Verruiming werkaanbod voor maatschappelijk kwetsbare groepen stimuleren Het lokaal bestuur wil bedrijven en instellingen binnen de gemeente stimuleren om méér werkgelegenheid te creëren voor maatschappelijk kwetsbare doelgroepen. De werkgroep “werk” (samengesteld n.a.v. dit lokaal sociaal beleidsplan) zal overleg opstarten en organiseren op regelmatige basis. Als deelnemers aan dit overleg worden alle actoren uitgenodigd die te maken hebben met arbeidsbegeleiding op de werkvloer (scholen gericht op rechtstreekse voorbereiding voor de arbeidsmarkt (beroepsonderwijs, technisch en deeltijds onderwijs, VDAB en werkwinkel, vakbonden, Kamer van Koophandel (inzake begeleidingsaanbod voor bedrijven)). Doel van het overleg: - communicatie over elkaars activiteiten, werking, huidige begeleidingsaanbod en mogelijkheden en ideeën - opvolgen van de evolutie van het deeltijds onderwijs (voortrajecten – september 2008) - onderzoek van de mogelijkheden tot sensibilisering en stimulering van werkgevers (bedrijven en instellingen) om laaggeschoolden en mensen met weinig kansen op de arbeidsmarkt tewerk te stellen - initiatieven ontplooien voor een betere begeleiding van de meest kwetsbare doelgroep (bv. mensen die na een art.60-tewerkstelling in het arbeidscircuit terechtkomen) Rol van het lokaal bestuur: het lokaal bestuur is bij de uitwerking van deze actie geen trekker, maar wel partner. Het brengt een overleg op gang. 2008 Wat?
Wie? Kost?
2009
Opstart overleg. Uitwerking van acties zoals Kennis verwerven over informatiebrochure en ondersteuning mogelijkheden, beperkingen, van initiatieven inzake vorming en criteria en voorwaarden begeleiding van de doelgroep Trajectbegeleider OCMW (ism werkgroep werk) Exploitatiekost lokaal bestuur
44
2010-2013 Evaluatie en bijsturing
Actie 28: Verruiming werkaanbod voor jongeren in het deeltijds onderwijs stimuleren Het lokaal bestuur pleegt overleg met de scholen die deeltijds onderwijs organiseren over de geplande evoluties in de sector (voortrajecten – september 2008). Afhankelijk van het resultaat van het overleg, de mogelijkheden en noodwendigheden, creëert het lokaal bestuur een gevarieerd aanbod aan arbeidsplaatsen voor jongeren in deeltijds onderwijs. Het lokaal bestuur staat ook open voor vragen en initiatieven vanuit de sector van het deeltijds onderwijs. Het lokaal bestuur vervult bij deze actie geen trekkersrol, maar is een partner voor het deeltijds onderwijs. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Opzetten van samenwerking met het CDO (Centrum deeltijds onderwijs) Onderzoek mogelijkheden en realisatie tewerkstelling jongeren onder begeleiding van personeel gemeente en OCMW Trajectbegeleider OCMW (ism verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW en sociale dienst gemeente) Exploitatiekost lokaal bestuur
Actie 29: Meer vormingsprojecten voor jongeren De gemeentelijke jeugddienst nodigt in 2008 alle secundaire scholen uit (hoofdzakelijk beroepsonderwijs en technisch onderwijs) voor een overleg of een reeks bijeenkomsten waarin samen naar ideeën wordt gezocht om projecten over arbeidsattitudevorming in de scholen te organiseren. De bedoeling is het creëren van een denkgroep, platform waarin acties op korte en lange termijn vorm krijgen. De scholen beslissen uiteraard zelf over hun deelname aan de groep en de organisatie van deze projecten. Wat? Wie? Kost?
2008
Overleg met partners uit het secundair onderwijs Jeugdwelzijnswerker gemeente Kost initiatiefnemer
45
2009
Projectvoorbereiding en -realisatie
2010-2013
Evaluatie
Doelstelling 14: De werking van de Werkwinkel versterken door optimalisatie van de samenwerking en samen de bekendheid van de Werkwinkel verbeteren door uitbreiding van de communicatie naar jongeren en werkzoekenden. Actie 30: Structureel overleg met Werkwinkel De trajectbegeleider van het OCMW nodigt het team van de Werkwinkel uit voor een overleg waarin volgende zaken worden besproken: - uitzetten van krijtlijnen voor behoud van de huidige onderlinge samenwerking, - de mogelijkheden om deze samenwerking nog te verbeteren; - de haalbaarheid/wenselijkheid van een vast overlegmoment tussen verantwoordelijken van de Werkwinkel; - op welke wijze kan de doorverwijzing het best gebeuren (praktische afspraken) en hoe gebeurt de follow-up na doorverwijzing; - op welke wijze kan de meest wenselijke informatie-uitwisseling plaatsvinden; - op welke wijze kunnen in moeilijke dossiers de pijnpunten met mekaar worden overlopen en hoe kan men samen naar haalbare oplossingen zoeken. - op welke vlakken kunnen initiatieven worden genomen om de dienstverlening naar de cliënt toe te verbeteren. - hoe kunnen langdurig werklozen zo efficiënt mogelijk worden opgevolgd en begeleid. Wat? Wie? Kost?
2008
2009-2013
Opstart regelmatig overleg en bespreking Voortzetting samenwerking mogelijkheden verdere samenwerking Voeren van acties in functie van overleg Trajectbegeleider OCMW (ism partners in Werkwinkel) Exploitatiekost Werkwinkel en OCMW
Actie 31: Jaarlijkse promotiecampagne Werkwinkel Het lokaal bestuur stimuleert een duidelijke communicatie en bekendmaking van de Werkwinkel en helpt actief bij de bekendmaking van informatie vanuit de Werkwinkel via de gebruikelijke gemeentelijke communicatiekanalen. Het lokaal bestuur pleegt overleg met de werkwinkel om een duidelijk op elkaar afgestemd informatiebeleid te voeren over het aanbod en de werking van de werkwinkel, enerzijds naar de doelgroep (zesdejaars middelbaar en andere burgers), anderzijds naar het sociale netwerk van onze regio (dat dikwijls niet op de hoogte is van het aanbod of van de werking van de Werkwinkel). Communicatie over het thema “werk” is mogelijk via: - artikels in de gemeentekrant en andere regionale media; - brochures, beschikbaar op het jongereninformatiepunt van de jeugddienst en de infozuilen op secundaire scholen (en later in het sociaal huis); - aanbieden van vormingen door het OCMW en de Werkwinkel; - mee helpen uitwerken van een vormingsaanbod door de partners van de Werkwinkel voor scholen. Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Opzetten van jaarlijkse promotiecampagnes van werkwinkel Trajectbegeleider OCMW (ism partners in werkwinkel + dienst communicatie en onthaal gemeente) Exploitatiekost Werkwinkel, gemeente en OCMW
46
10. VORMING EN VRIJE TIJD 10.1. Omgevingsanalyse Aanbod en overleg In Heist is een heel ruim en gedifferentieerd aanbod aan cursussen en vrijetijdsbesteding voor jongeren, volwassenen en senioren. Er is vraag naar creatieve cursussen voor gehandicapten, méér technische cursussen, cursussen Nederlands voor jonge anderstalige studenten en wijkgerichte initiatieven. Ook is er een steeds toenemende behoefte aan computercursussen voor verscheidene doelgroepen (laaggeschoolden, senioren, …). Er is geen permanent overleg over vorming, cursussen en vrijetijdsbesteding tussen de verschillende aanbieders. Er wordt in verschillende overlegstructuren rond dezelfde thema’s gewerkt maar er is geen ‘trekker’ die dit alles bundelt. Doelgroep maatschappelijk kwetsbaren Voor de doelgroep van maatschappelijk kwetsbaren is er een beperkt aanbod en weinig deskundigheid aanwezig. Bovendien wordt deze doelgroep moeilijk bereikt en blijft er een verschil in interesse, een financiële drempel en een bereikbaarheidsprobleem. Er zijn niet veel buurtgerichte organisaties die vorming en vrije tijd aanbieden. Het aanbod is vaak geconcentreerd in het centrum en het (openbaar) vervoer naar het centrum is niet altijd optimaal. Alle problemen (financieel, sociaal, familiaal, …) waarmee personen in hun dagelijks leven geconfronteerd worden, zijn een extra drempel om vorming te volgen. Een betere samenwerking tussen sociale dienstverlening en vormingsinstellingen is aangewezen. Vrijwilligers Het werken met vrijwilligers binnen deze sector is een kracht en een meerwaarde maar ook een noodzakelijke voorwaarde. Er moet worden vastgesteld dat vrijwilligers snel worden overvraagd, dat er een gebrek is aan een plaatselijke vrijwilligersdatabank waar vrijwilligers zich kunnen komen aanbieden, dat er meer omkadering (vorming, begeleiding, …) van vrijwilligers nodig is en dat mobiliteit van de vrijwilligers soms een probleem is.
47
10.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 15: De digitale kloof dichten en meer burgers de mogelijkheid geven om deel te nemen aan computercursussen met bijzondere aandacht voor maatschappelijk kwetsbare groepen. Actie 32: Goedkope aankoop computers Het lokaal bestuur wil de aankoop van een computer (met internet) makkelijker maken voor gezinnen met een laag inkomen.
Wat?
Wie? Kost?
2008-2013
Stimuleren aankoop door: - optimale aanwending door het OCMW van subsidies van het ministerie voor de aankoop van tweedehandscomputers (OCMW zou met deze subsidies +-12 computers per jaar kunnen aankopen) - betere bekendmaking van de recyclagecentra voor computers (lijst op POD MI) - overleg met vzw Krinkel (Kringwinkel Zuiderkempen) over aankoopmogelijkheden met garantie Verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW (ism vzw Krinkel (Kringwinkel Zuiderkempen) en Cursuscentrum) Werkingskost OCMW en subsidies
Actie 33: Maximaal gebruik computerlokaal De gemeente wil de mogelijkheden onderzoeken om het gebruik en de bezetting van de computerklas te optimaliseren (bv. organiseren van een aanbod op zaterdagvoormiddag en/of weekavonden). Wat? Wie? Kost?
2008
De gebruiksfrequentie verhogen en hiervoor goede (interne) afspraken maken Verantwoordelijke cursuscentrum Werkingskost cursuscentrum
Actie 34: Extra computercursussen De gemeente wil het basisaanbod computercursussen verhogen (vooral basiscursussen internetgebruik). Dit impliceert ook: - een oproep lanceren naar extra lesgevers voor deze cursussen (vrijwilligers, leerkrachten informatica en studenten informatica); - het zoeken van partners voor het organiseren van dergelijke vormingen; - opvolgen van nieuwe ontwikkelingen/projecten/aanbod (bv. Digidak); - speciale aandacht voor maatschappelijk kwetsbare groepen. Wat? Wie? Kost?
2008
Lesgevers en partners zoeken + start uitgebreider aanbod in september Verantwoordelijke cursuscentrum (ism Open School en andere lokale cursusaanbieders) Budget vorming van de gemeente
48
Actie 35: Nieuwe internetcursus De gemeente wil in de bibliotheek een vormingsaanbod internetgebruik (hoe informatie opzoeken op internet) aanbieden aan bezoekers in de computerzone van de bibliotheek. Wat? Wie? Kost?
2008
Aanbod op punt stellen en starten in september Verantwoordelijke bibliotheek Werkingskost Bibliotheek
2009-2013
Na evaluatie herhalen van dit extra aanbod
Actie 36: Brochure computercursussen De gemeente wil het volledige aanbod computercursussen in onze regio (cursussen van scholen, avondscholen, CVO, ….) duidelijk in kaart brengen, bv. door de opmaak van een brochure. Wat? Wie? Kost?
2008
2009-2013
Opmaak brochure en verspreiding in september Verspreiding brochure in september Verantwoordelijke cursuscentrum (ism werkgroep ‘word wat je wil’ en stuurgroep communicatie lokaal sociaal beleid – zie actie 47 ) Budget vorming van de gemeente
Doelstelling 16: De kennis van het Nederlands verhogen bij anderstaligen. Actie 37: Brochure cursussen Nederlands De gemeente wil: - het cursusaanbod “Nederlands voor anderstaligen” in kaart brengen in onze regio; - één brochure uitgeven voor anderstalige nieuwkomers in onze regio; - in onderling overleg bekijken of het huidige aanbod volstaat of dat er een bijkomend aanbod moet/kan worden georganiseerd - in dit laatste geval samen zoeken naar extra lesgevers (zoveel mogelijk vrijwillige lesgevers); - overleg over de inhoud van de cursussen organiseren tussen de aanbieders; - voor de start van de cursus een eenvormige niveautest (laten) uitvoeren (bv. via Huis van het Nederlands). Wat? Wie? Kost?
2008
2009-2013
Het aanbod in kaart brengen en beter op elkaar afstemmen Verspreiding brochure in september Één overzichtelijke brochure uitgeven in september Verantwoordelijke cursuscentrum (ism met het Huis van het Nederlands) Budget vorming van de gemeente
49
Doelstelling 17: Een gelijke toegang tot het gemeentelijke vormings- en vrijetijdsaanbod met specifieke aandacht voor personen met een handicap en mensen uit maatschappelijk kwetsbare milieus. Actie 38: Buurtwerking(en) en buurtwerker(s) Het lokaal bestuur wil een vormings- en vrijetijdsaanbod uitwerken voor aandachtsbuurten en -doelgroepen die momenteel niet voldoende worden bereikt. Het aanbod moet aansluiten bij de leefwereld van deze doelgroep om aan te spreken. Alle diensten uit de vormings- en vrijetijdssector werken mee aan een “extra-kansen-beleid”. Uit de eerdere ervaringen in het werken met deze doelgroep laten de gemeentelijke diensten zich het best coachen door een organisatie of een eigen buurtwerker met een zekere expertise inzake toegankelijkheid, diversiteit, kansarmoede, vierde wereldbeweging, … Wat? Wie? Kost?
2008
Een goed onderbouwd beleid uitstippelen (onder leiding van experten) voor heel de gemeente Op zoek gaan naar een concreet aanbod voor deze doelgroep Cultuurbeleidscoördinator (ism andere vrijetijdsdiensten) /
2009-2013
Starten met projecten in het kader van dit beleid
Kost initiatiefnemers
Actie 39: Verhoging toegankelijkheid voor personen met een handicap De gemeentelijke adviesraad voor personen met een handicap (GAPH) zal aan het gemeentebestuur advies verlenen over infrastructuurwerken en sportfaciliteiten voor gehandicapten. Daarnaast zal de adviesraad actief ijveren voor het toegankelijker maken van het ontspanningsaanbod voor personen met een handicap door een reductie op de kostprijs (wegwerken van financiële drempel). Wat? Wie? Kost?
2008
2009-2013
In voege gaan van een gemeentelijk subsidiereglement met kortingen Opvolging en uitbreiding voor personen met een handicap voor gemeentelijke initiatieven acties en mogelijkheden Voorzitter gemeentelijke adviesraad voor personen met een handicap (ism sociale dienst gemeente en andere gemeentelijke diensten) Exploitatiekost gemeente
50
Doelstelling 18: De uitbouw van een sterk vrijwilligersbeleid binnen de gemeente. Actie 40: Vrijwilligers zoeken en waarderen De bestaande gemeentelijke werkgroep rond “vrijwilligers” (samengesteld n.a.v. de nieuwe vrijwilligerswet, gecoördineerd door de cultuurbeleidscoördinator en met deelname van de schepen voor vrijwilligersbeleid) blijft op regelmatige basis samenkomen en: - onderzoekt of het lokaal bestuur actief op zoek moet gaan naar nieuwe vrijwilligers en zo ja, hoe (vrijwilligersdatabank, gemeentelijke oproep?); - pleegt overleg met de actoren en diensten van het lokaal bestuur of vrijwilligers kunnen worden ingezet in de sectoren “vrije tijd en vorming” en “welzijn”; - biedt een goed uitgebouwde omkadering aan die motiverend werkt voor de vrijwilligers bij het lokaal bestuur o extra aandacht tijdens de dag of de week van de vrijwilliger o een gemeentelijk vrijwilligersfeest o goede informering, extra vorming en ondersteuning van de vrijwilligers (i.v.m.hun statuut, verzekering, vergoeding) o erover waken dat vrijwilligers niet worden overbevraagd Wat? Wie? Kost?
2008
2009
Oproep, ondersteuning, vorming en begeleiding vrijwilligers Organisatie van een gemeentelijk Een overzicht (databank) maken van alle gemeentelijke vrijwilligers overkoepelend vrijwilligersfeest en mogelijke vrijwilligerszoekertjes Cultuurbeleidcoördinator (ism werkgroep vrijwilligers) Werkingskosten cultuurbeleid
Doelstelling 19: Initiatieven inzake vorming en vrije tijd beter op elkaar afstemmen en een duidelijk communicatie- en informatiebeleid voeren over het cursus- en vrijetijdsaanbod (gericht op specifieke doelgroepen zoals kansarmen…). Actie 41: Structureel overleg met partners Het lokaal bestuur wil een structureel netwerk of overleg rond vorming en vrije tijd creëren, op te starten vanuit de werkgroep “vorming en vrije tijd” (samengesteld n.a.v. dit lokaal sociaal beleidsplan). In dit overleg moet de noodzaak, haalbaarheid en/of meerwaarde worden onderzocht voor de opstart van thematische groepen, gericht op concrete acties (bv. over toegankelijkheid, uitwerking van gezamenlijke communicatie, vrijwilligers, …).
Wat? Wie? Kost?
2008
Opstart structureel overleg en onderzoek werkvorm/werkwijze Verantwoordelijke werkgroep vorming en vrije tijd /
51
Actie 42: Nieuwe informatieproducten over vormingsactiviteiten Het lokaal bestuur wil een apart informatieproduct uitgeven voor o.a. volgende thema’s: o computercursussen o Nederlands voor anderstaligen o vrijetijdsaanbod voor personen met een handicap De vorm en timing van de communicatie wordt vastgelegd in samenspraak met de dienst onthaal en communicatie van de gemeente en de stuurgroep communicatie lokaal sociaal beleid (zie actie 47).
Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Uitgave van verschillende brochures en/of katernen Verantwoordelijke werkgroep vorming en vrije tijd (punten 1 en 2) Voorzitter gemeentelijke adviesraad voor personen met een handicap (punt 3) (ism stuurgroep communicatie lokaal sociaal beleid – zie actie 47 ) Budget communicatie gemeente
52
11. MOBILITEIT 11.1. Omgevingsanalyse Mobiliteit binnen Heist-op-den-Berg blijft een probleem voor personen die aangewezen zijn op het openbaar vervoer. De uren van het openbaar vervoer in Heist zijn niet aangepast op het werken in ploegen (vroege, late en nacht) en er is een slechte verbinding vanuit de deelgemeenten naar het centrum en het industriepark. Er zijn bovendien niet altijd vaste busverbindingen tussen de deelgemeenten en het centrum. De belbus komt hieraan tegemoet maar is onvoldoende gekend. Door een heel aantal gebruikers wordt ze slecht geëvalueerd. Vele diensten (OCMW, mutualiteiten, …) zijn gecentraliseerd en dat is een pluspunt. Het gemeentehuis boven op de berg is echter moeilijk bereikbaar voor sommige mensen (o.a. rolstoelgebruikers) en in het algemeen zijn er in het centrum te weinig parkeerplaatsen (o.a. ook voor mindervaliden). De mindermobielencentrale (van Putte) is redelijk goed gekend, maar kan enkel worden gebruikt voor een specifiek doel (ziekenvervoer) en is behoorlijk duur voor mensen met een laag inkomen.
11.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 20: De diensten van het lokaal bestuur en het centrum van de gemeente vanuit de afzonderlijke deelgemeenten beter bereikbaar maken met het openbaar vervoer. Actie 43: Belbus De mobiliteitsambtenaar van de gemeente overlegt met De Lijn over acties om de werking van de Belbus beter bekend te maken en te verbeteren. Wat?
Wie? Kost?
2008
2009-2013
Overleg Inventaris opmaken van problemen, noden en behoeften Voorbereiding communicatie naar burgers
Acties ter verbetering van: - aanbod aan bussen (Belbus en vaste lijnen) - aanbod aan stopplaatsen (boven op de berg?) - routes en rijtijden (Belbus en vaste lijnen) - werking van het systeem van de belbus - doorzichtigheid en communicatie over werking en prijzen (filmpje RTV?) - voeren van communicatie naar burgers Mobiliteitsambtenaar gemeente (ism De Lijn) /
53
Doelstelling 21: Het gebruik van openbaar vervoer voor woon-werk-verkeer stimuleren. Actie 44: Meer mobiliteitsmogelijkheden Het lokaal bestuur wil het industriepark beter bereikbaar maken met het openbaar vervoer (overleg is reeds opgestart) en de fiets (beter fietspad en enkele dwarse doorsteken) en wil voldoende parkeergelegenheid in de buurt van het treinstation creëren (overleg is reeds opgestart voor parkeergelegenheid in Berkenstraat). Wat? Wie? Kost?
2008-2013
Uitwerking projecten Onderzoek gemeente Mobiliteitsambtenaar gemeente Infrastructuurkost gemeente (afhankelijk van aard projecten)
Doelstelling 22: De vervoersmogelijkheden voor ouderen en gehandicapten verbeteren. Actie 45: Mindermobielencentrale Het lokaal bestuur onderhoudt de goede contacten met de mindermobielencentrale (MMC) van Putte die ook vervoersservice biedt aan de inwoners van Heist. Wat?
Wie? Kost?
2008-2013
Overleg en communicatie over volgende zaken: - is het mogelijk, haalbaar en wenselijk om MMC uit te breiden (dit impliceert extra vrijwilligers)? - zijn de prijzen aangepast en betaalbaar voor de gebruikers? - is de werking optimaal en voldoende bekend? - wat zijn de vervoersmogelijkheden voor rolstoelgebruikers (mede in het licht van actie 46)? Verantwoordelijke algemene sociale dienstverlening OCMW /
Actie 46: Aangepast vervoer voor rolstoelgebruikers Het lokaal bestuur werkt mee aan een intergemeentelijk project voor de opstart van een bovenlokale dienst aangepast vervoer voor rolstoelgebruikers uit onze gemeente. Dit initiatief zorgt voor een bijkomende ondersteuning van de mantelzorger. Wat?
Wie? Kost?
2008
Opstart bovenlokale dienst voor aangepast vervoer Opvolging van de uitbouw van de werking van de dienst + blijvend onderzoek naar externe partners/ provinciale subsidie Schepen van welzijn/Voorzitter OCMW Gemeente/medepartners/gebruikers
54
Opvolging project
2009-2013
Exploitatiekost + kost afhankelijk van aard project
12. COMMUNICATIE 12.1. Omgevingsanalyse In Heist-op-den-Berg bestaan er veel informatiekanalen over de sociale dienstverlening. - De schriftelijke informatie van de gemeente (infogids, gemeentekrant, Heists forum, onthaalbrochure nieuwe inwoners is een belangrijke informatiebron over sociale dienstverlening. Ook reklameklokje, streekkrant, RTV en elektronische informatieborden zijn goede informatiekanalen. - Het gebruik van internet als informatiekanaal is belangrijk, maar diensten mogen niet verwachten dat iedereen een computer heeft en z’n weg vindt op internet. Internet behoort (nog) niet tot de leefwereld van een groot deel van de doelgroep (mensen die een beroep moeten op sociale dienstverlening). Dit informatiekanaal is in de toekomst een noodzakelijke aanvulling, maar mag klassieke informatiekanalen zeker niet vervangen. Bovendien zijn de websites nog vatbaar voor verbetering (aanvulling van informatie en actualisatie). - Een zeer belangrijk kanaal voor informatievergaring blijft mond-aan-mond reclame en bekendmaking van informatie vanuit de verenigingen in elke deelgemeente of parochie. Het verenigingsleven is een ideaal doorgeefluik voor gemeentelijke informatie (althans voor de leden ervan). Toch kan ook worden vastgesteld dat een heel aantal diensten (nog) niet bekend is. Dit heeft te maken met de hoeveelheid van diensten en het feit dat het voor hulpverleners en gemeente zelf ook niet evident is om het ganse aanbod (sociale kaart) te kennen. Aan dit punt moet voortdurend aandacht worden besteed en naar kennisverbetering worden gestreefd. De bekendmaking van het dienstverleningsaanbod en het aanbod aan vorming en vrije tijd is vooral naar de doelgroep van maatschappelijk kwetsbaren moeilijk omdat er weinig buurtcentra zijn. Bovendien ontvangen deze personen weinig informatie via het kanaal van de verenigingen omdat zij geen lid zijn van een vereniging. noden en behoeften: De burger heeft nood aan schriftelijke communicatie en informatie verspreid via gemeentelijke verenigingen. Hij wil een globaal ‘organisatieoverschrijdend’ overzicht van de sociale dienstverlening. Folders per vorm van dienstverlening en/of per doelgroep zijn nuttiger dan per organisatie: ze laten toe om prijzen en werkingsprincipes te vergelijken en zijn gebruiksvriendelijker. Diensten moeten nog meer werk maken van eenvoudig taalgebruik en een goede, gerichte en verstaanbare communicatie met maatschappelijk kwetsbare groepen. De informatie moet aan een aantal kwaliteitseisen voldoen (zie actie …). Het lokaal bestuur moet dienstverlening, informatie en meldingsmogelijkheden via de computer (e-loket) verder uitbouwen, ter aanvulling op schriftelijke informatie. 12.2. Doelstellingen en acties Doelstelling 23: Overzichtelijke, begrijpbare en volledige informatie over het aanbod van de verschillende thema’s van het lokaal sociaal beleid aanbieden aan de burger. 55
Actie 47: Communicatieplan en –draaiboek lokaal sociaal beleid De stuurgroep lokaal sociaal beleid werkt in samenwerking met de dienst “communicatie en onthaal” van de gemeente een communicatieplan uit tegen september 2008. In dit plan wordt duidelijk vastgelegd in welke vorm en via welke kanalen de informatie over alle sectoren van het lokaal sociaal beleid zal worden gecommuniceerd naar de burger. De informatie en communicatie op zich moet aan de volgende kwaliteitseisen voldoen: - overzichtelijk en degelijk gepresenteerd (zelfde herkenbare lay-out) - begrijpbaar (aangepaste taal, zeker voor moeilijk bereikbare doelgroepen) o beroep doen op Open School voor suggesties inzake taalgebruik o doelgroep betrekken door teksten eerst te laten nalezen door platform - volledig (geïntegreerde informatie van alle diensten, zonder uitzondering) - up-to-date (voortdurende informatiestroom en aanpassingen nodig) - op regelmatige basis (met herhaling van informatie!) - in een hanteerbare en handige vorm, bijvoorbeeld: o een map waarin de verschillende folders gebundeld zijn per dienstverlening (zo kunnen gemakkelijk aanpassingen gebeuren aan de folders) o een uitneembare/losse katern in de gemeentekrant, gemakkelijk te bewaren (en in extra oplagen om los te verspreiden) - opgedeeld per thema/aanbod (of doelgroep) en niet per dienst of organisatie In dit plan moet per thema (per dienstaanbod) worden vastgelegd: - via welke kanalen informatie hierover kan/moet worden verspreid - wat de inhoud van de informatie moet zijn - in welke vorm de informatie wordt verspreid - met welke regelmaat de informatie zal worden verspreid In afwijking van de thematische informatieverspreiding kan de informatie over verschillende thema’s per doelgroep zijn (bijvoorbeeld alle nuttige dienstverlening voor senioren) In dit plan moet ook de communicatie en de informatie-uitwisseling tussen lokaal bestuur, hulpverleners, diensten, dienstencentra en organisaties worden beschreven en geregeld (rekening houdend met vormgeving en informatiestroom van en naar sociaal huis). Het moet duidelijk zijn welke acties er worden ondernomen om ervoor te zorgen dat elke hulpverlener of aanbieder over juiste en actuele informatie over het aanbod (‘sociale kaart’) beschikt. Om dit doel te bereiken is het aangewezen om een verantwoordelijke aan te wijzen. In dit plan moet ook worden beschreven hoe informatie via de plaatselijke verenigingen kan worden doorgegeven en wat de rol van de verenigingen in het gemeentelijk communicatiebeleid is of kan zijn. Wat?
Wie? Kost?
2008
Vorming stuurgroep communicatie (door stuurgroep lokaal sociaal beleid) met o.a. verantwoordelijken Gemeentekrant, Heists Forum, Open School Vastleggen van werking en taken stuurgroep (ifv inhoud LSB-plan) Overleg met actoren en diensten Begin uitwerking communicatieplan Stuurgroep communicatie lokaal sociaal beleid /
56
2009-2013
Verdere uitwerking Uitvoering communicatieplan Evaluatie en bijsturing
Budget communicatie gemeente
13. KWALITEIT Dit hoofdstuk omvat algemene kwaliteitseisen voor alle diensten van het lokaal bestuur. Deze eisen zullen ook gelden voor het op te richten sociaal huis (zie hoofdstuk 14). 13.1. Omgevingsanalyse Openingsuren De meeste burgers kennen de openingsuren van de publiek gerichte gemeentelijke diensten (of weten hoe ze die moeten opzoeken) en zijn er tevreden over. Iets langere openingsuren zouden wenselijk zijn, maar niet noodzakelijk op voorwaarde dat er minstens één avondopening in de week blijft. Onthaal Aan het onthaal van sommige sociale diensten is er onvoldoende ontvangstruimte of mogelijkheid waar mensen in alle rust en met respect voor privacy geholpen kunnen worden. Doorverwijzing Toeleiding naar dienstverlening gebeurt vaak via familie, kennissen of andere hulpverleners (familiehulp, thuisverpleging). Er is een behoorlijk grote tevredenheid over de doorverwijzing tussen de verschillende diensten (in de sociale sector zeker ook vanuit de mutualiteiten). Specialisatie tussen diensten biedt vele voordelen. Het lokaal bestuur moet voortdurende aandacht blijven besteden aan een snelle en correcte doorverwijzing naar de juiste dienst, aan optimalisatie en verbetering van de doorverwijzing en aan samenwerking met en informatie vanuit de mutualiteiten.Toch leeft er bij burger het gevoel dat sommige diensten in de toekomst nog beter kunnen samenwerken en moet worden vastgesteld dat maatschappelijk werkers van eenzelfde organisatie soms verspreid zijn gehuisvest, hetgeen ook de interne communicatie bemoeilijkt. noden en behoeften: Eenmaal de burger de weg heeft gevonden naar de hulpverlening, vertrouwt hij op de hulpverlener voor de integrale behandeling van zijn vraag of probleem. De hulpverlener moet een goede kennis hebben van de ‘sociale kaart’ en moet een gericht doorverwijsbeleid voeren zodat de burger zijn verhaal niet meermaals moet doen. De burger heeft liefst een onmiddellijke doorverwijzing (telefonische afspraak). Eens hij bij de juiste dienst is terechtgekomen, wil hij dat naar zijn ganse verhaal wordt geluisterd. Burgers hechten veel belang aan een vriendelijke ontvangst en aan de opvolging van hun vraag (feedback over het gevolg dat er aan werd gegeven). Duidelijke communicatie over opvolging en doorverwijzing is het allerbelangrijkste, ook al wordt het probleem in eerste instantie nog niet opgelost.
57
13.2. Doelstellingen en acties
Doelstelling 24: Een kwaliteitsvolle organisatie van de diensten garanderen. Actie 48: Goede openingsuren Het lokaal bestuur garandeert duidelijke en op elkaar afgestemde openingsuren en behoudt een avondzitdag op alle diensten. Wat? Wie? Kost?
Overleg
2008
2009-2013
Communicatie naar bevolking (zie communicatieplan - actie …) Evaluatie en bijsturing in functie van noden en behoeften Secretaris gemeente + secretaris OCMW (ism managementteam) /
Actie 49: Toegankelijke gebouwen Het lokaal bestuur zorgt voor een kwaliteitsvolle infrastructuur en organisatie die: degelijkheid uitstraalt (vertrouwd logo, deftige affichering van informatie, …) vertrouwen opwekt (geen afgeschermd onthaal, ontvangst aan een tafel,…) privacy waarborgt (afgescheiden bureaus, extra spreekkamers, geluidswerende wanden, …) toegankelijk is voor personen met een handicap en senioren bereikbaar is voor de burger én voor de personeelsleden zelf (diensten bij voorkeur in 1 gebouw centraliseren, voldoende parking) Wat? Wie? Kost?
2008-2009
2010-2013
Onderzoek huidige gebouwen en locaties Evaluatie en bijsturing Rekening houden met kwaliteitseisen bij Rekening houden met kwaliteitseisen bij aanpassingen/verbouwingen aanpassingen/verbouwingen Secretaris gemeente + secretaris OCMW (ism managementteam) Infrastructuurkost lokaal bestuur
Actie 50: Klantvriendelijk personeel Het lokaal bestuur legt een sterke nadruk op het behoud van de klantvriendelijkheid van alle personeelsleden naar burgers, partners, actoren, diensten en instanties. Wat?
Wie? Kost?
2008-2009
Uitwerken van een gedragscode voor het personeel Duidelijke omschrijving van de functie onthaal Herbekijken en zorgvuldig aflijnen van het takenpakket van onthaalbedienden Uitwerken van een eenvormig klachtenregistratiesysteem: registratie, behandeling en opvolging. Uitwerken van richtlijnen voor gerichte doorverwijzing, zowel intern als extern (zeker voor maatschappelijk kwetsbare groepen) Secretaris gemeente + secretaris OCMW (ism managementteam) Exploitatiekost lokaal bestuur
58
2010-2013
Evaluatie en bijsturing Verfijning in functie van sociaal huis en nieuw gemeentedecreet
14. SOCIAAL HUIS In dit hoofdstuk wordt het concept “sociaal huis” uitgewerkt en de functies ervan omschreven. De concrete realisatie van het sociaal huis zal gebeuren op basis van deze beginselen. Het hieronder beschreven concept steunt op de reacties en ideeën in de werkgroepen, de gespreksavonden met burgers, de individuele bevragingen van cliënten en gebruikers en de enquête naar de adviesraden. In onderstaande tekst is maximaal rekening gehouden met de wensen en ideeën die werden aangeleverd door de verschillende groepen die participeerden aan de voorbereiding van dit plan.
14.1. Concept In Heist-op-den-Berg komt een nieuw “sociaal huis”. Dit is een apart “onafhankelijk” gebouw dat een loket-, informatie- en doorverwijsfunctie (zie 14.2.) vervult. De centralisatie van informatie over dienstverlening is één van de belangrijkste doelstellingen van dit huis. Het sociaal huis moet zeer laagdrempelig zijn. De exacte naam en profilering van het concept “sociaal huis” moet nog nader worden bepaald: deze zaken mogen niet stigmatiserend werken omdat elke burger terecht kan in het sociaal huis voor informatie over zeer uiteenlopende levensdomeinen. In dit plan spreken we voor de duidelijkheid steeds over “sociaal huis”. In Heist-op-den-Berg komt ook een “sociaal centrum”. Deze naamgeving is analoog met de benamingen “cultuurcentrum”, “sportcentrum”, … in onze gemeente. Het sociaal centrum ligt centraal in Heist op de huidige locatie van het OCMW en de Sirene. Het centrum ligt vlak aan een bushalte en er wordt gezorgd voor voldoende parkeermogelijkheid in de buurt (ook gehandicaptenplaatsen). Het sociaal centrum omvat minstens het huidige OCMW. Het sociaal centrum moet plaats kunnen bieden aan openbare en private welzijnsdiensten. Maximale ruimte en mogelijkheden worden gecreëerd om latere initiatieven te integreren. Er wordt gestreefd naar een mix van gebruikers en vragen zodat er op het sociaal centrum geen negatieve (‘sociale’) stempel wordt gekleefd. De onafhankelijkheid is essentieel. De toegang tot het sociaal centrum moet laagdrempelig zijn. De integratie van het sociaal huis in het sociaal centrum moet nog nader worden onderzocht. In afwachting van de effectieve realisatie van het sociaal centrum en het sociaal huis wordt een communicatieplan uitgewerkt door het lokaal bestuur (zie actie 47). Deze centrale vorm van informatieverzameling en –verspreiding over de sociale dienstverlening in de ruime zin is eigenlijk reeds een eerste invulling van het concept “sociaal huis”. Bij de uitwerking van dit communicatieplan wordt maximaal rekening gehouden met de mogelijke realisaties en plannen voor het “sociaal huis” zodat beide zaken op termijn op elkaar kunnen worden afgestemd en kunnen worden geïntegreerd.
59
14.2. Functies Het sociaal huis heeft de volgende functies: a) Loketfunctie Men moet hier met elke vraag terecht kunnen. Het is juist de bedoeling om geen deeldomeinen af te bakenen en op verschillende plaatsen te organiseren. De vraag moet duidelijk worden geanalyseerd en geregistreerd. Het sociaal huis mag niet de enige toegangspoort tot de sociale dienstverlening zijn: mensen die rechtstreeks de weg kennen naar de specifieke dienst die ze nodig hebben, moeten uiteraard niet eerst langs het sociaal huis passeren. b) Informatiefunctie Omdat het sociaal huis een “onafhankelijke actor” is, moeten de mensen hier voor ‘objectieve’ informatie over dienstverlening terechtkunnen. Dit impliceert: - actualisatie en grondige kennis van de sociale kaart (matrix sociale dienstverlening). - voortdurende informatiestroom tussen sociaal huis en alle actoren om info up-to-date te houden. - geen (of toch niet uitsluitend) informatie per dienst of organisatie, maar wél geïntegreerde informatie geordend en overzichtelijk gemaakt per thema of per vorm van dienstverlening. Dit laatste is ook een werkpunt naar communicatie en brochures. Voor de uitwerking van de informatiefunctie moet het sociaal huis zeer nauw samenwerken met de dienst onthaal en communicatie van de gemeente. In de beginfase wordt ervoor geopteerd om de informatiefunctie volledig bij het sociaal huis te leggen. Doorverwijzing is mogelijk als er een aparte dienst met een welomlijnd takenpakket is voor een bepaald thema (vb. werkwinkel). Er moet nog nader worden bekeken op welke manier de informatie over de volgende thema’s van het aspect “wonen” kan worden gecentraliseerd: 1. sociale huisvesting: aanbod van huisvestingsmaatschappijen en sociaal verhuurkantoor + beschikbaarheid van de inschrijvingsformulieren (geen centrale inschrijving op zich) 2. opvangmogelijkheden voor personen met (mentale) handicap, begeleidingsdiensten 3. rusthuizen: aanbod + prijzen (voorwaarde is wel dat rusthuizen op vaste tijdstippen info en wijzigingen doorgeven + duidelijkheid over de service die in de prijs inbegrepen zit) 4. premies voor bouwen en verbouwen (momenteel ook te bekomen op de dienst ROHLL) Alle binnenkomende vragen worden geanalyseerd en geregistreerd. Een snelle en grondige evaluatie na de operationele start is een noodzaak. c) Doorverwijsfunctie Het sociaal huis neemt stappen voor een gerichte doorverwijzing naar specifieke diensten met een welomlijnd takenpakket voor een bepaald thema (vb. werkwinkel). Ook neemt het zelf contact op met diensten en maakt afspraken voor mensen waar ze bij zijn. Wat betreft het invullen van formulieren helpt het sociaal huis (= administratieve ondersteuning). d) Administratieve ondersteuningsfunctie Het sociaal huis moet een basisdienstverlening kunnen bieden voor het mee invullen van aanvraag- of inschrijvingsformulieren (premies, sociale huisvesting, …) 60
e) Signaalfunctie (naar het beleid) Omdat het sociaal huis een “onafhankelijke actor” is, kan dit ook de plaats zijn waar klachten worden geregistreerd over de werking van het lokaal bestuur. Hier heeft het sociaal huis een belangrijke signaalfunctie naar het beleid Ook worden er tijdens geregelde evaluatie van de vragen vastgesteld of er bepaalde hiaten zijn in het aanbod aan dienstverlening en worden acties ondernomen in samenwerking met het bestuur om deze noden te ondervangen. f) Coördinatiefunctie (samenwerking met diensten en actoren) Overleg organiseren. Opstarten, versterken en uitbreiden van het sociaal netwerk. Een coördinerende rol uitoefenen bij het bepalen, bijsturen, op mekaar afstemmen van het aanbod van sociale dienstverlening van de verschillende diensten en actoren.
14.3. Kwaliteitseisen Het sociaal huis zal worden bemand door kwaliteitsbiedend, klantvriendelijk en gemotiveerd personeel dat vervangend inzetbaar is. Voor alle eisen inzake onthaal, werking, personeel, openingsuren en infrastructuur kan worden verwezen naar de doelstellingen en acties vermeld onder het thema “kwaliteit” (o.a. de uitwerking van een draaiboek met de vaardigheden en het takenpakket van de personeelsleden).
61
14.4. Doelstellingen en acties
Doelstelling 25: Alle sociale dienstverlening binnen de gemeente via een centraal punt toegankelijk en overzichtelijk maken. Actie 51: Sociaal huis Het lokaal bestuur werkt het concept en de verschillende functies van het “sociaal huis” uit en doet infrastructuurwerken voor de bouw van een nieuw “sociaal centrum”. Wat?
Wie? Kost?
2008
Acties rond communicatie (zie actie …) “Studiebezoeken” in vergelijkbare gemeenten Begin van uitwerking concept sociaal huis Overleg met diensten, actoren en partners
2009
Uitvoering communicatieplan Verdere uitwerking concept sociaal huis
Uitvoering van stedenbouwkundig onderzoek Opstellen stedenbouwkundig tot noodzakelijke vergroting en renovatie dossier en voorbereidingen Stuurgroep lokaal sociaal beleid Kost voorbereiding dossier OCMW Kost voorbereiding dossier OCMW
62
2010-2013
Start werken na ontruiming Sirene Infrastructuurkost gemeente en OCMW
