Liturgie Leer-van-de-kerk-dienst Emmen, 27 oktober 2013 Thema: hoe betrouwbaar is de bijbel?
Welkom en mededelingen Votum Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen Geloofsbelijdenis: Gezang 179b Intro, gebed Zingen: Psalm 33:1,2 Preek. Tijdens de preek lezen: Artikel 5 NGB, Lucas 1:1-4 en 2 Petrus 1:16-21 en zingen Psalm 19:3,5 Amenlied: Psalm 119:40,49 Gebed, dankzegging en voorbede Inzameling van de gaven. Tijdens de collecte komen de kinderen van de GoedeHerderkidsclub in de kerk. Slotzang: Gezang 103:3,4,5 Zegen De genade van de Heer Jezus Christus, en de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen
Hoe betrouwbaar is de bijbel? Preek voor de Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 27 oktober 2013
1
Leerdienst Emmen, 27 oktober 2013 Thema: Hoe betrouwbaar is de bijbel?
Intro Er is een boek dat meer dan 1500 jaar oud is, en waarvan het oudste gedeelte zelfs meer dan 3000 jaar geleden is geschreven. Dat boek is het meest gelezen en meest verkochte boek van de wereld. Het is er in allerlei soorten en maten, heel oude exemplaren en spiksplinternieuwe. Er is geen boek dat in meer talen is vertaald, wereldwijd kan haast iedereen het in de eigen taal of het eigen dialect lezen. Er zijn landen waar je het zo in iedere boekwinkel kunt kopen, maar ook gebieden waar het een verboden boek is. Daarom wordt het in het geheim naar zulke landen gesmokkeld. En is het ook het meest gestolen boek. En er zijn mensen die, omdat ze dit boek in bezit hadden, gevangen zijn genomen en zelfs vermoord. Momenteel zijn er op aarde meer dan twee miljard mensen die in dat boek lezen omdat het de belangrijkste inspiratiebron is voor hun geloof. Dit bijzondere boek is (je raadt het al) [dia1] …de bijbel! En nu zeggen christenen dat die bijbel [dia2] het Woord van God is. Dat is nogal wat! Dit boek is het Woord van God? Wie zegt me dat dat waar is? Hoe bewijs je dat? Is dit niet gewoon een boek dat in de loop van de tijd door mensen is geschreven en verzameld?! En wat hier in staat – kun je dat vertrouwen? Er staan zoveel rare en ongelooflijke dingen in beschreven: een God die de wereld maakt uit helemaal niets, mensen die bijna 1000 jaar oud worden, een zondvloed en een ark waarin alle dieren verzameld worden (maar paste de dinosaurus er wel in?!), een bejaard echtpaar dat nog een kind krijgt, dode mensen die weer tot leven worden gewekt, Jezus als Zoon van God die geboren wordt uit een maagd, maar die vervolgens NB aan een kruis wordt gehangen, zijn opstanding uit de dood, zijn hemelvaart… dat is toch allemaal zeer ongeloofwaardig?! En dan nog: dat boek is al zo vaak overgeschreven en vertaald, het kan niet anders dan dat er fouten in staan. En je kunt genoeg tegenstrijdigheden aanwijzen, soms staat er dit en soms precies het tegenovergestelde… En hoe is de bijbel eigenlijk tot stand gekomen? Wie heeft bepaald dat de boeken die er in staan het Woord van God zijn, en andere boeken niet? Er is zoveel tegenwoordig waarvan je eerst dacht dat het betrouwbaar was, maar wat bij nader inzien niet zo was, waarom zou dat met de bijbel niet zo zijn?! Is de bijbel betrouwbaar?
Hoe betrouwbaar is de bijbel? Preek voor de Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 27 oktober 2013
2
[dia3] Dan Brown vindt van niet. Hij schreef een paar jaar geleden een boek, The Da Vinci Code. Er is ook een film van gemaakt. Brown beweert in zijn veel gelezen boek en veel bekeken film dat de christelijke kerk pas zo rond het jaar 400 de bijbel heeft samengesteld om geruchten uit de wereld te helpen dat Jezus niet echt de Zoon van God is, en dat Hij getrouwd was met Maria Magdalena, en dat zij samen ook een kind hadden. En dat de kerk er alles aan deed om dat onder de pet te houden. Ik merk dat steeds meer mensen, steeds meer jongelui, vraagtekens zetten bij de betrouwbaarheid van de bijbel. Daarom is het goed om er in een kerkdienst eens speciaal aandacht aan te geven. Kun je er nou op vertrouwen dat wat hier in staat waar is, ja of nee? Gebed, Zingen Psalm 33:1,2 Preek [dia5] De bijbel is een heel bijzonder boek, daar is iedereen het denk ik wel over eens. Waarom is het zo belangrijk dat je antwoord hebt/geeft op de vraag of de bijbel betrouwbaar is? Nou, als niet waar is wat in de bijbel staat, dan is je geloof op drijfzand gebouwd en kun je maar het beste de hele bijbel weggooien, want het houdt je toch alleen maar voor de gek. Weggooien kan je beter doen dan er wat halfslachtig mee omgaan en het te beschouwen als een boek waar toch ook nog wel wat interessante dingen in staan. Die ruimte geeft de bijbel zelf je namelijk niet. De bijbel zelf gaat er van uit dat waar is wat erin staat, dat het gaat over wat echt gebeurd is, over feiten. Alleen: niet om een of andere documentaire te maken over een interessant onderwerp, maar om jou in contact te brengen met God, ja, om jou te redden zelfs. Om dat hoge doel gaat het de bijbel: God wil laten zien dat Hij jou wil redden door zijn Zoon Jezus Christus. Ik wil vanmiddag proberen aan te tonen dat er genoeg redenen zijn om aan te nemen dat de bijbel betrouwbaar is. Allereerst zijn er subjectieve argumenten. Subjectief wil zeggen: persoonlijk, die met je overtuiging te maken hebben. Ik geloof namelijk dat als je de bijbel [dia6] onbevooroordeeld leest, en toelaat wat er staat en op jezelf betrekt, dat zo de heilige Geest in je kan werken en je zal laten ervaren dat het waar is wat je leest. En kijk uit: als je gelóóft wat in de bijbel staat zal dat je leven veranderen! Lezen: Artikel 5 Nederlandse Geloofsbelijdenis – Het gezag van de Heilige Schrift [dia8] Ik zal dus niet ontkennen dat het antwoord dat je geeft op de vraag of de bijbel betrouwbaar is heel veel met je geloof te maken heeft. Je moet het geloven, zeggen we dan. Ja ok, maar dat betekent niet, dat je er niet over an mag denken, en dat je niet op zoek mag gaan naar redelijke argumenten. Want die zijn er ook. Je zou dat objectieve redenen kunnen noemen. Ik noem er een paar. [dia9] De bijbel zegt zelf dat het het Woord van God is. Het is niet een etiketje dat mensen er later op geplakt hebben, in de bijbel staat het zelf: [dia10 ] Jesaja 55:11 – (God zegt) zo geldt dit ook voor het woord dat voortkomt uit mijn mond… [dia11] 2 Timoteus 3:16 – Elke schrifttekst is door God geïnspireerd… En als Jezus op aarde is, zegt Hij dat ook. Hij noemt wat in het Oude Testament geschreven is het woord van God (Matteus 15:4-6), en laat zien dat die tekst voor Hem gezag heeft (Matteus 19:4,5). Ook zegt Jezus: [dia12]Johannes 10:35 – De Schrift blijft altijd van kracht… en [dia13]Johannes 17:17 – Uw Woord (Vader) is de waarheid. Hoe betrouwbaar is de bijbel? Preek voor de Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 27 oktober 2013
3
Wat hierbij aansluit is, dat meermalen wordt gezegd dat wat opgeschreven staat gebaseerd is op ooggetuigenverslagen. En wat getuigen verklaren maakt iets rechtsgeldig (dat is nog steeds zo). Lucas bijvoorbeeld doet nauwkeurig onderzoek voordat hij ´zijn´ evangelie schrijft: Lucas 1:1-4. Heel duidelijk is ook wat in 2 Petrus 1:16-21 staat. hoor/zie je wel hoe nadrukkelijk daar staat dat het om getuigenverklaringen gaat!? Wat in de bijbel staat is niet zelfbedacht, het is echt gebeurd! [dia15] Zesenzestig boeken met één boodschap. De bijbel is eigenlijk een bibliotheekje met 66 heel verschillende boeken en boekjes. Daar komt het woord bijbel vandaan, van het Griekse biblia = boeken. Zesenzestig boeken dus, en tegelijk bestaat er een verrassende eenheid tussen. Wat die eenheid nog verrassender maakt, is dat al die verschillende boeken en boekjes waaruit de bijbel bestaat, zijn geschreven door heel verschillende mensen. [dia16, telkens klikken] Allemaal heel verschillend, wat betreft schrijfstijl en interesses (en dat zie je ook terug in wat ze geschreven hebben en in hoe ze schreven – Paulus als geleerde bijvoorbeeld schrijft heel lange en moeilijke zinnen, terwijl dat bij Petrus als eenvoudige vissersman heel anders is). Verschillend ook in soorten teksten [dia17, telkens klikken] Heel verschillend dus, en toch een boodschap, die ene [dia18] rode draad door alle boeken heen. En dat is des te verrassender omdat tussen de oudste boeken (de vijf boeken van Mozes) en het jongste boek (de Openbaring aan Johannes) meer dan 1500 jaar tijdsverschil is! En dan moet je Genesis en Openbaring ´s naast elkaar lezen – heel bijzonder wat je aan overeenstemming ziet, in het terugkeren van bepaalde thema´s, woorden en onderwerpen. Het gaat in de bijbel ook om [dia19] één Hoofdpersoon: Jezus Christus. Dit alles wijst erop dat er achter al die mensen die een rol hebben gespeeld bij het schrijven van die 66 boeken en boekjes, één andere Auteur zit. En wij geloven dat dat God is, die door zijn heilige Geest mensen heeft geïnspireerd om op te schrijven wat ze geschreven hebben. Anders kun je nooit in een periode van 1500 jaar, met zoveel heel verschillende schrijvers, tot zo´n eenheid in onderwerp komen. [dia20] Wat voorspeld is komt ook uit. Een ander argument voor de betrouwbaarheid van de bijbel is, dat er nogal ´s wat wordt aangekondigd en voorspeld, wat vervolgens ook uitkomt, bewaarheid wordt. Denk gelijk aan het begin van de bijbel aan de belofte dat er een Verlosser zal komen. Daarmee wordt in feite de toon van de hele verdere bijbel gezet: er komt een Redder! En die is gekomen in Jezus Christus. Nog een voorbeeld is de voorspelling van de ballingschap: [dia21] Deuteronomium 28:36 – De HERE zal u, met de koning die u hebt aangesteld, laten wegvoeren naar een land dat u vreemd is en dat ook uw voorouders onbekend was… Nou, dat hebben de Israëlieten geweten! Een ander voorbeeld is de profetie van Daniel, en hoe angstvallig precies dat allemaal is uitgekomen. Wat God belooft dat gebeurt dus! Dat maakt zowel God als de bijbel betrouwbaar. Je kunt er van op aan dat waar is wat God zegt! [dia22] Juist het ongelooflijke maakt het geloofwaardig. In hun (vertaalde) boek [dia23] 'Ik heb te weinig geloof om een atheist te zijn' geven Norman Geisler en Frank Turek enkele redenen waarom de NT-schrijvers de waarheid vertellen. Ik noem de volgende: [dia23,telkens klikken] de schrijvers vermelden pijnlijke details over zichzelf, ze vermelden moeilijke uitspraken van Jezus; ze vermelden gebeurtenissen m.b.t. de opstanding die ze nooit zelf zouden hebben verzonnen; ze wijken op verschillende punten ook van elkaar af; ze dagen de lezers uit om zelf dingen na te trekken, bijvoorbeeld als het gaat om wonderen, en ze herriepen wat ze schreven niet ook toen ze met de dood werden bedreigd. Hoe betrouwbaar is de bijbel? Preek voor de Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 27 oktober 2013
4
Zeg nou zelf: als jij wilt dat mensen jou geloven, ga je dan ongelooflijke dingen vertellen? Dingen die niet kunnen? Die niet aannemelijk zijn? Tuurlijk niet – niemand zal je geloven! En wat doet de bijbel? Die vertelt allemaal dingen die niet kunnen. Het meest ultieme voorbeeld is wel dat Jezus gekruisigd wordt. Wie zou dat zelf bedenken, dat NB de Zoon van God de allervreselijkste marteldood die er bestaat moet ondergaan, bespottelijk wordt opgehangen aan een paal, en sterft. Stel je voor: de Zoon van God die sterft?! Wie gelooft dat?! En dan nog zoiets: juist door die kruisdood van de Zoon van God worden mensen gered. Wie zou zelf bedenken dat je zo gered moet worden?! Dat zegt Paulus ook: [dia24] 1 Korintiërs 1:22-24 - …wij verkondigen een gekruisigde Christus, voor Joden aanstootgevend en voor heidenen dwaas. Maar voor wie geroepen zijn, zowel Joden als Grieken, is Christus Gods kracht en wijsheid, want het dwaze van God is wijzer dan mensen, en het zwakke van God is sterker dan mensen. Pleit die ´dwaasheid´ niet voor de waarheid ervan?! Wie zou dit zelf bedacht hebben?! Daarom kan het niet anders of dit moet wel waar zijn! Dit lijk me een goed moment om te gaan zingen: Psalm 19:3,5 Vervolg preek [dia26] Ik weet niet of ik je inmiddels al een beetje heb overtuigd van de betrouwbaarheid van de bijbel. Misschien heb je nog vragen over, over hoe de bijbel tot stand is gekomen, bewaard en vertaald. En of er geen fouten en tegenstrijdigheden in de bijbel staan. Daar wil ik nu op ingaan. Want ja, de bijbel is niet als compleet boek uit de hemel komen vallen. De boeken en boekjes waaruit de bijbel bestaat is langzaam, in de loop van de tijd, tot dit geheel gevormd. Het is meegegroeid met de geschiedenis van Gods volk. Eerst had je de [dia26.1] Thora, de vijf boeken van Mozes. Daarna kwamen de historische boeken over de Richteren en Koningentijd en de geschriften van de profeten, en daarnaast waren er de poëtische boeken, zoals de Psalmen en Spreuken (Tenach). In de tijd van de Here Jezus vormden al die boeken die wij nu Oude Testament noemen al een soort eenheid. Al die boekrollen werden bewaard, en er werd in de Synagoge uit voorgelezen en uitgelegd. Zo noemt Jezus ze: [dia26.2]Matteus 5:17 – de wet en de profeten [dia26.3] Lucas 24:44 – wat in de wet van Mozes, bij de Profeten en in de Psalmen over Mij geschreven staat [dia26.4] Johannes 5:39 – de Schriften Op een gegeven moment komen daar dan de boeken die over de geschiedenis van Jezus gaan bij [dia27] (de evangelien: Matteus, Marcus, Lucas en Johannes) en die over de christelijke kerk (Handelingen). Verder worden brieven die geschreven worden door de apostelen bewaard (brieven van Petrus, Paulus, Jakobus en Johannes). Dat bewaren gebeurde heel zorgvuldig. De Synagoge en de kerk waren heel zuinig op de geschreven boekrollen, ze waren een kostbaar bezit. Wat zie je vervolgens? Dat in de bijbel zelf al een vergelijking wordt gemaakt tussen de Schriften van het Oude Testament en de brieven van Paulus: [dia28] 2 Petrus 3:15,16 – Bedenk dat het geduld van onze Heer uw redding is. Dat heeft ook onze geliefde broeder Paulus u geschreven met de wijsheid die hem geschonken is. Hij schrijft dit overigens in alle brieven waarin hij dit onderwerp ter sprake brengt. Daarin staat een en ander dat moeilijk te begrijpen is en dat door onwetende en onverstandige mensen, tot hun eigen ondergang, wordt verdraaid; dat doen ze trouwens ook met de overige geschriften. Verder zie je dat kerkvaders (zeg maar de leidinggevenden in de oude kerk in de eerste eeuwen) Hoe betrouwbaar is de bijbel? Preek voor de Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 27 oktober 2013
5
gedeelten uit wat wij nu het Nieuwe Testament noemen aanhalen/citeren. [dia29] Ireneus bijvoorbeeld (leefde omstreek 130-200) noemt al een vrijwel complete lijst van de boeken van het Nieuwe Testament (alleen Hebreeen en 3 Johannes ontbreken). [dia30] Athanasius geeft in 367 in zijn zogenoemde Paasbrief een complete lijst geven van de boeken die nu onze bijbel vormen. En anders dan veel mensen je willen doen geloven, en dus ook anders dan Dan Brown in zijn The Da Vinci Code beweerd, wordt door de Synode van Carthago in 397 niet pas de definitieve lijst van de bijbel vastgesteld, maar wordt slechts vermeld wat al lang als zodanig dienst deed. Dus niet als wat gezag zal hebben, maar als wat gezag heeft. Het is ook gewoon een leugen wat in The Da Vinci Code staat, dat Keizer Constantijn in 325 op het Concilie van Nicea de godheid van Jezus er door zou hebben gedrukt. De boeken van het NT laten op meer dan één plaats zien dat Jezus echt de Zoon van God is, dat Hij echt God is. Dat hoefde niet een concilie pas te verklaren! En al helemaal niet pas in 325. Waarom anders zou een zekere meneer Marcion rond 150 al zoveel moeite hebben met heel veel boeken uit het NT? Voor Marcion was Jezus nl alleen mens, geen God en hij hield dan ook een heel dun bijbeltje over: alleen de boeken van Lucas (waar hij ook nog weer allemaal stukken uitknipte) en tien brieven van Paulus. Maar de christelijke kerk reageerde fel op de beweringen van Marcion en bleef de bijbel naspreken, dat Jezus toch echt God is en de Zoon van God! Tenslotte nog iets over of er geen fouten in de bijbel staan. [dia31] Er bestaan veel oude handschriften in het Hebreeuws en Grieks van het Oude en Nieuwe Testament. Maar de originele, door Mozes of Jesaja zelf geschreven boekrollen, bestaan niet meer. Het zijn allemaal overgeschreven handschriften. En alhoewel dat overschrijven heel zorgvuldig gebeurde, bestond er natuurlijk altijd de kans dat er een foutje werd gemaakt. Gelukkig zijn van de meeste Bijbelboeken niet één maar meer handschriften bewaard gebleven, zodat je ze kunt vergelijken. Iets vertellen van het bezoek gisteren aan het Drents Museum [dia's 32-35] En van het belang van de vondst van de 'Dodezeerollen' vanaf 1947 [dia36]. Wat bleek nl? Bijbelteksten, bijvoorbeeld van Leviticus [dia37] of Genesis [dia38] uit de tijd dat Jezus op aarde was blijken vrijwel helemaal gelijk aan de andere handschriften die men van deze boeken al had! Dat bewijst hoe goed en zorgvuldig die handschriften dus steeds zijn overgeschreven en hoe betrouwbaar oud de teksten dus al zijn! Tegelijk: handschriften verschillen ook wel ´s. En dan moet je dus een keuze maken wat het meest waar lijkt te zijn. In de NBV zie je dat met voetnootjes ook verantwoord, en dat is heel goed! Tegelijk kun je er gerust van uitgaan dat het niet om heel wezenlijke verschillen gaat. Foutloos is de bijbel niet, ook bij elke vertaling zullen er wel foutjes gemaakt worden, maar dat wil nog niet zeggen dat wat je leest daardoor onbetrouwbaar is geworden. En hetzelfde geldt voor tegenstrijdigheden. Zo op het eerste gezicht kunnen bepaalde zaken of opmerkingen met elkaar in tegenstrijd zijn. Maar als je dan goed leest, en meer leest en er eens induikt, dan blijkt het vaak mee te vallen, dan is er vaak best een verklaring voor. En wat je in elk geval gerust kan stellen dat is dat de bijbel in de echt belangrijke zaken volstrekt eenduidig is! Ik bedoel dat die ogenschijnlijke tegenstrijdigheden vaak over wat dingetjes aan de rand gaan. Ik sluit af met de conclusie van de apostel Johannes, die als hij zijn beschrijving heeft gegeven van het evangelie zegt: [dia39] Johannes 20:30,31 – Jezus heeft nog veel meer wondertekenen voor zijn leerlingen gedaan, die niet in dit boek staan, maar deze zijn opgeschreven opdat u gelooft dat Jezus de Messias is, de Zoon van God, en opdat u door te geloven leeft door zijn Naam! Want daar gaat het om! En ik hoop dat ik daar vanmiddag een klein steentje aan heb mogen bijdragen. Amen [dia40] Hoe betrouwbaar is de bijbel? Preek voor de Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 27 oktober 2013
6
