Liturgie morgendienst -C Emmen, 1 november 2015 Thema: hoe vind ik een genadig God? Hervormingszondag
Votum Zegengroet: Genade voor u en vrede, van God onze Vader en van de Heer Jezus Christus. [amen] Openingslied: Psalm 75:1,6 (vers 1 geleerd door onderbouw) Verootmoediging/schuldbelijdenis: stilte ter overdenking, dan zingen: Gezang 157 Gebed, voor gebed zingen: Psalm 81:8 (geleerd door bovenbouw) Bijbellezing: Psalm 31 (gelezen door...) Zingen: Psalm 31:9,11 Preek n.a.v. Romeinen 1:17 (lezen vers 1-17) Amenlied: LvdK 305:1,2 Genadeverkondiging voorlezen, dan zingen Opwekking 369 (m.m.v. muziekgroep)
Dankgebed en voorbede Tien woorden in NT-perspectief Zingen: Psalm 31:13,14 Inzameling van de gaven (diakenen geholpen door...) Slotzang: Gezang 143:1,4 Zegen: De genade van de Here Jezus Christus en de liefde van God en de gemeenschap van heilige Geest zij met u allen.
Op zoek naar een genadig God Preek voor Hervormingsdag n.a.v. Romeinen 1:17, door Jan Haveman, Emmen 1 november 2015 1
Preek n.a.v. Romeinen 1:17 Op zoek naar een genadig God Emmen, 1 november 2015 [dia1] Onrustig staat hij op uit zijn stoel en ijsbeert naar het raam. Hij komt er niet uit. Hij zit er mee. Ja, hij worstelt ermee. Al jaren trouwens. Alles heeft hij al gedaan. Alles wat hij bedenken kon en wat is voorgeschreven. Ontelbare malen had ´ie het Onze Vader gebeden, overdag, ´s avonds, midden in de nacht. Hij had het zich moeilijk gemaakt door lange tijd te zwijgen, door te vasten, door ´s nachts wakker te blijven en zichzelf geen rust te gunnen. Hij was er voor naar Rome geweest. En om boete te doen had ´ie op blote knieën de trappen omhoog geklommen. Maar geholpen had het ´m niet. Hij had gedacht dat het allemaal goed zou komen toen ´ie het klooster in ging. Al was dat ook niet vrijwillig gegaan. Tijdens een vreselijke onweersbui had hij het beloofd: Help mij heilige Anna, ik zal monnik worden. Hij voelde het alsof God Zelf hem met verschrikkelijke stem had geroepen. Z´n vrienden hadden ´m voor gek verklaard: een mooie carrière gooide hij weg. Z´n ouders waren er tegen geweest – en was dat ook geen zonde: tegen de wil van je ouders het klooster in gaan? De ruwe monnikskleren hadden prettig aangevoeld, en zeker de tot de voeten afhangende schouderdoek, symbool van het juk van Christus. Hij had een Bijbel in handen gekregen – een groot bezit. Nu kon hij het zelf lezen! En hoe hád hij gelezen, uren achter elkaar. Maar wat hij verwacht had, innig gehoopt had, gebeurde niet. Het bleef onrustig in zijn hart, dat zo intens verlangde naar vrede. De monniksdoop, later de priesterwijding, elke week de biecht – hoe hij ook z´n best deed, hij was niet in staat ook maar de eenvoudigste onderdelen van de wet van God te volbrengen. Nog hoorde hij het de priester zeggen: `moge het berouw en de goede werken die gij gedaan hebt en doen zult, u strekken tot vergeving van zonden, tot vermeerdering van verdienste en genade, en tot beloning met het eeuwige leven…´ Maar het gaf geen rust! Hij gaat weer zitten. De grote bijbel op tafel ligt open bij Romeinen 1. Hij is bezig met een preek over Psalm 31:2 [dia2] Doe mij ontkomen aan uw gerechtigheid… Dat woord alleen al boezemt hem angst in: gerechtigheid. God die zou optreden als Rechter om zijn eeuwig oordeel te vellen – hoe is het ooit genoeg wat je voor Hem doet? Wanneer kan je er zeker van zijn dat de hemel ook voor jou is? Gerechtigheid. God die rechtvaardig is en zal oordelen over alle zonden die je hebt gedaan. Maar hoe meer hij het goede volkomen wil doen, hoe meer het tot hem doordringt dat hij het nooit zal kunnen. Hij huivert als hij denkt aan de hel, aan het vuur, het tandengeknars. Zal er voor hem, de grootste zondaar die er op aarde rondloopt, zal er voor hem ooit genoeg genade zijn?
Op zoek naar een genadig God Preek voor Hervormingsdag n.a.v. Romeinen 1:17, door Jan Haveman, Emmen 1 november 2015 2
[dia3] Hoe vind ik een genadig God? Dat is het wat hem nu al jaren bezighoudt, waar hij lange nachten mee worstelt: hoe vind ik een genadig God? Doe mij ontkomen aan uw gerechtigheid… Hij heeft er alles voor over om dat te kunnen. Doe mij ontkomen aan uw gerechtigheid… Blijkbaar kán dat. Maar hoe dan? Hoe kun je ooit ontkomen aan Gods gerechtigheid, aan zijn rechtvaardig oordeel? Al zoekend is hij in de brief aan de Romeinen terecht gekomen. En hij leest voor de zoveelste keer die woorden, als kerngedachte geschreven door Paulus: In het evangelie openbaart zich dat God enkel en alleen wie gelooft als rechtvaardige aanneemt, zoals geschreven staat: [dia4]´de rechtvaardige zal leven door geloof´. Maar hoe kun je dát evangelie, blijde boodschap noemen? Dat benauwt toch veel eerder: Gods oordelende en straffende gerechtigheid, die een ieder geeft wat hem of haar toekomt!? Wie kan daaraan ontkomen? Hij in elk geval niet. Hij zal niet leven, maar sterven. Hij hoort niet tot de uitverkorenen. Want hij merkt bij zichzelf dat hij het goede niet volkomen en zuiver doet, dat zijn hart het eigenlijk niet eens wil, dat de zonde nog steeds trekt… Weer gaan zijn ogen over de bijbeltekst. De rechtvaardige zal leven door geloof. En hij proeft die woorden. Hij kauwt ze. En herkauwt. De rechtvaardige zal leven door geloof. Door geloof leven. Door geloof rechtvaardig – en dan opeens ziet hij het. Het is alsof er een stofdoek van de tekst wordt afgetrokken. Nu ziet hij wat de apostel bedoelt. Die gerechtigheid van God is niet zijn toornende en straffende rechtvaardigheid, maar de bevrijdende gerechtigheid die aan de gelovige geschonken wordt en waarin hij kan delen. God geeft de gelovige gerechtigheid! God ziet hem dankzij Jezus Christus in genade als een rechtvaardige aan! Het komt dus alleen op geloven aan. Geloven in God en niet vertrouwen op eigen kracht, dat is het. God is een barmhartig en genadig Vader voor ieder die gelooft. Hij springt op van zijn stoel. Het juicht in hem om deze ontdekking! Hij kan zijn geluk niet op! Hij is al rechtvaardig voor God. Rechtvaardig door geloof alleen. Niks geen goede werken meer. Niks geen verdienste. Alleen geloof. Het is alsof de poort naar het Paradijs voor hem opengaat. Heel de Bijbel komt er opeens anders uit te zien: met het evangelie gaat de hemel niet dicht maar juist open! Hij voelt zich een nieuw mens, van een zware last ontdaan. Nu heeft hij vrede met God, rust voor zijn zoekende ziel… [dia5] Een bedelaar vindt rust. Zo typeert Maarten Luther – want over hem gaat dit verhaal – zijn leven. Op zoek naar een genadig God Preek voor Hervormingsdag n.a.v. Romeinen 1:17, door Jan Haveman, Emmen 1 november 2015 3
Een bedelaar vindt rust. Want een bedelaar voelt hij zich, door en door, als zondig mens; een bedelaar die met niets anders dan lege handen kan smeken om genade. Maar dat hij zich bedelaar weet, bevrijdt hem van zijn krampachtige en onrustige leven. Opgevoed als hij is met de gedachte dat je door goed je best te doen de zaligheid wel kunt verdienen, terwijl hij ondertussen voelt dat het nooit genoeg is. Nee, het mag, het kan: met lege handen! Een bedelaar vindt rust. Rust. Want dat is het allerheerlijkst aan zijn ontdekking: dat, als je als bedelaar naar God gaat, Hij je echt genade schenkt. Dat de Vader naar je wil kijken door zijn Zoon Jezus Christus en het offer van verzoening dat Hij op het kruis van Golgotha bracht. En dat jijzelf daarmee en daardoor ook kind van Vader bent geworden. Dat bevrijdt Luther van zijn onrustige zoektocht, van angst voor dood en hel, het plaatst hem weer in het licht van het evangelie: De rechtvaardige zal leven door geloof. Dat geeft intense rust. [dia6]Deze ontdekking is de grote ommekeer geweest in het leven van Maarten Luther. En niet alleen in dat van hem. Het deed de hele kerk op haar grondvesten schudden. Langzaamaan kwam het tot reformatie, tot hervorming (kinderblad). Dat woord betekent: terug naar het begin, [dia7] terug naar de Bijbel als de enige bron waaruit wij putten (en weg dus met alle menselijke traditie en bepalingen). Terug naar het geloof als de enige grond voor de rechtvaardiging (en weg dus met alle werkheiligheid en zelfverdienste). En terug naar de genade van God als de enige grond van ons heil: alleen door Jezus Christus. Het zijn de kernwoorden geworden van de hervorming, het typeert wat gereformeerd zijn is: Sola Scriptura, Sola Fide en Sola Gratia! [dia8] Hoe vind ik een genadig God? Daar was Luther met hart en ziel naar op zoek. Maar hoeveel mensen zijn dat vandaag ook niet? Ze fladderen onrustig van het ene naar het andere. Ze geloven wel dat er ´iets´ is, maar weten absoluut niet wat. Ze zoeken de ene keer het goede in zichzelf en een volgende keer in de kosmos of natuur. Ze hobbelen mee op de mode en grillen van de cultuur. Onrustig op zoek... Ze willen houvast en zoeken het in filosofische stelsels of politieke theorieën, in wetenschap en techniek, in goede aandelen. Maar telkens weer breekt het ze bij de handen af. Onrustig op zoek... Ze zitten aldoor maar te wroeten in hun ziel of ze al wat voelen, al iets merken van God. Krampachtig te wachten op een bijzondere ervaring, een speciale gebeurtenis, menen eerst het licht te moeten hebben gezien, of heilig te moeten leven, voordat God... Hoe vind ik een genadig God? Ook gereformeerde kerkmensen kunnen het zoveel jaren alweer na Luther nog weer moeilijk mee hebben. Als ze aan God denken sidderen ze: Hij roept bij hen enkel vrees en beven op. Op zoek naar een genadig God Preek voor Hervormingsdag n.a.v. Romeinen 1:17, door Jan Haveman, Emmen 1 november 2015 4
Of ze weten zich van zichzelf zo slecht en zondig en waardeloos, dat ze zich niet kunnen voorstellen dat er nog iemand is die van hen houdt – laat staan God… Of ze hebben toch het idee dat ze eerst zelf nog allerlei dingen moeten doen om God te vriend te houden: gauw nog even bidden, snel nog even Bijbellezen, even wat extra´s in de collecte… Hoe vind ik een genadig God? Ontdek net als Luther wat Gods gerechtigheid is en wat geloof is. Gods gerechtigheid – dat is dat je recht voor God kunt staan. Dat het helemaal goed is tussen Hem en jou. Dat Hij het een plezier vindt jou te zien. En waarom? Niet omdat jij zo´n leuke jongen of aardige meid bent. Niet omdat je aldoor, of zo nu en dan, wat goeds voor Hem doet. Maar alleen omdat God liefde is en door Jezus heen naar jou kijkt. En dan iemand ziet die weer gaaf is, volmaakt, het leven, het eeuwige leven waard. En geloof. Wat is geloof? Geloof is die heel bijzondere werking van de heilige Geest in je waardoor je aanneemt wat Jezus gedaan heeft en erop vertrouwt dat het ook voor jou is. Zoals het in Romeinen 1 staat: uit geloof tot geloof. Dat wil zeggen: van begin tot eind is het alleen maar het geloof waardoor ik weet dat er vrede en vrijspraak is bij God door Jezus Christus. Door het geloof ervaar je en aanvaard je dat de vergeving van de zonden, de gerechtigheid en het eeuwige leven ook voor jou zijn. Geloof dat het waar is: dat je vrij bent. Dat je mag leven in de vrijheid van Jezus (jaarthema). Laten we vieren dat de rechtvaardige alleen maar door geloof leeft! Amen [dia9]
Op zoek naar een genadig God Preek voor Hervormingsdag n.a.v. Romeinen 1:17, door Jan Haveman, Emmen 1 november 2015 5
