Liturgie
Emmen, 8 december 2013 Thema: Trouw zijn
1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Gezang 160:1,2 4. Intro 5. Gebed 6. Zingen: Psalm 89:6 en Gezang 89:4 7. Deel 1 preek, met Schriftlezingen op de beamer 8. Luisterlied/samenzang: Ik zal er zijn (Sela) 9. Deel 2 preek, net Schriftlezingen op de beamer 10. Zingen: Psalm 119:23 en Psalm 85:3,4 11. Gebed 12. Luisterlied/samenzang: Dooplied (Sela) 13. Geloofsbelijdenis zingen: Gezang 123:1 (Vader), lezen apostolicum (Zoon), zingen Gezang 123:5 (Geest) 14. Inzameling van de gaven 15. Slotzang: Opwekking 710
(gebed om zegen)
16. Zegen De genade van de Heer Jezus Christus, en de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen. (Amen)
Trouw zijn Preek voor een Kom-in-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 8 december 2013
1
Preek voor de Kom-in-de-kerk-dienst Thema: trouw zijn
Emmen, 8 december 2013
Intro Mooi he, om dat elkaar toe te zingen en God er voor te danken: Groot is uw trouw, o Heer... Want daar gaat het vanmiddag over. [dia1] Over trouw, trouw zijn. Een heel mooi woord, een heel fundamenteel iets: trouw. Bij trouw denk je aan God, en hoe Hij trouw is. Bij mensen koppel je het aan [dia2] trouwen, betrouwbaarheid, aan vertrouwen. En het is in allerlei relaties en verbanden van belang. In je huwelijk, in vriendschappen, op je werk, op school, in de kerk. Eigenlijk overal in de samenleving. Wat daarom niet zo mooi is, is dat je om je heen merkt dat het begrip uitslijt en ouderwets wordt gevonden. Trouw lijkt niet meer van deze tijd. Denk aan die reclame van de datingsite Second Love, waarvan de suggestie uitgaat dat je niet echt een goede relatie hebt wanneer er geen spanning en sensatie is, die je wel kan krijgen door juist ontrouw te zijn, vreemd te gaan. [dia3] Sowieso staan in onze ik-cultuur, waar het vooral om jouw eigen gevoel draait, je eigen wensen en behoeften centraal. Als daarin niet langer wordt voorzien, dan ga je gewoon naar een ander of naar iets anders. En dan maakt het eigenlijk helemaal niks uit of er sprake is geweest van een belofte of een afspraak, dat je je aan iemand of aan iets hebt verbonden. [dia4] Maar dit is funest voor een samenleving, want: wat is een belofte, wat is een afspraak dan nog waard? En: wie kan je dan nog vertrouwen, waarvan kan je dan nog wel op aan?! Dit is ook een ramp voor bijvoorbeeld kinderen. Vreselijk als het voor hen een vraag wordt of hun papa en mama misschien ook gaan scheiden, en als ze niet meer voorgeleefd krijgen wat trouw is en wat dat inhoudt en hoe je dat doet. En vergis je niet: dit ondergraaft ook het begrip van trouw in het geloof, terwijl het daarin essentieel is. Je kan je geen geloof, je kan je God niet voorstellen zonder dat er trouw is. Geloof is immers zelf een vorm van vertrouwen. In de preek gaan we daarom straks beginnen met de trouw van God. Die is basaal en fundamenteel. Tegelijk ontstaat van Hem uit menselijke trouw. Maar wat is dat dan en hoe doe je dat? Daarover gaat het vervolgens. Ik hoop dat deze dienst tot gevolg heeft dat we ons met elkaar opnieuw voornemen trouw daadwerkelijk gestalte te geven. Gebed Zingen Preek [dia6] God is trouw. Maar wat bedoel je ermee te zeggen dat God trouw is? Het woordje trouw in de bijbel heeft een betekenis waarin aspecten als [dia7] goedheid, goedertierenheid, liefde, standvastig zijn, sterk en bestendig zijn, en loyaliteit meeklinken. Dat God trouw is, laat Hij bovenal zien en merken. Hij houdt woord. Wat Hij zegt doet Hij, wat Hij belooft gebeurt. Je kunt van Hem op aan. Beloofd is beloofd! Zo is de Here door en door betrouwbaar. Je zit hier meteen binnen het verbond dat de Here met mensen sluit. Want juist in dat verbond doet de Here zijn beloften, en houdt Hij ze ook. Dat weegt Hem zwaar. Je kunt zeggen dat het Gods kenmerk is (beter: één van zijn vele kenmerken): trouw zijn. In vergelijking met de goden van de volken rondom Israel, die niks kunnen, die je eerst zelf uit steen of hout moet hakken, en die dan blijven liggen waar jij ze neerlegt, en die je dus wel kunt aanroepen en aanbidden maar nooit reageren, nooit doen wat beloofd wordt – in tegenstelling tot Trouw zijn Preek voor een Kom-in-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 8 december 2013
2
die afgoden komt de levende God van Israel altijd zijn beloften na. Daar kun je de hele bijbel, de hele geschiedenis die de Here met zijn volk gegaan is, op na lezen. Wijs me één plek aan waar de Here niet doet wat Hij wel heeft gezegd te zullen doen! (even tussen haken: dat geldt voor mooie dingen, maar ook voor bijvoorbeeld straf!) [dia8] Deuteronomium 7:9 - Besef dus goed: alleen de HEER, uw God, is God en hij houdt woord; hij komt zijn beloften na en is trouw aan ieder die hem liefheeft en die doet wat hij gebiedt, tot in het duizendste geslacht. En deze trouw brengt tot (publieke) dank en aanbidding, zoals in Psalm 40: [dia9]Wanneer het volk bijeen is, spreek ik over uw rechtvaardigheid, ik houd mijn lippen niet gesloten, u weet het, HEER. Ik zwijg niet over uw goedheid, maar getuig van uw trouw en uw hulp. In de kring van het volk verheel ik niet hoe liefdevol, hoe trouw u bent. U, HEER, u weigert mij uw ontferming niet, uw liefde en uw trouw zullen mij steeds bewaren. Tegelijk is de trouw van de Here ook reden om de Here daar zelf aan te herinneren wanneer het, in elk geval ogenschijnlijk, voor je gevoel, anders gaat dan de Here had gezegd. Zo herinnert Mozes de Here aan zijn beloften, wanneer de Here, vertoornd omdat zijn volk een gouden kalf heeft gemaakt om te aanbidden, dat volk wil vernietigen en alleen met Mozes verder wil. Je komt het ook heel duidelijk tegen in bijvoorbeeld Psalm 89, dat aan het begin jubelt over Gods goedheid en trouw en de beloften aan het huis van David, maar aan het eind van het lied vertelt dat de glans en glorie van dat huis van David geweken is. En dan klinkt de vraag: [dia10]hoe lang nog, Here? (...) Waar is uw liefde van vroeger, Here, hebt U David geen trouw gezworen? Je mag de Here dus herinneren aan wat Hij heeft beloofd. Tegelijk zal Hij altijd zijn belofte nakomen – op zijn eigen tijd en wijze. En dat dat heel ver gaat zie je in Jezus Christus. Allereerst al in zijn komen in deze wereld. Zoals de priester Zacharias dat onder woorden brengt in een lied (Lucas 1:68-75) – [dia11] Geprezen zij de Heer, de God van Israël, hij heeft zich om zijn volk bekommerd en het verlost. Een reddende kracht heeft hij voor ons opgewekt uit het huis van David, zijn dienaar, zoals hij van oudsher heeft beloofd bij monde van zijn heilige profeten: bevrijd zouden we worden van onze vijanden, gered uit de greep van allen die ons haten. Zo toont hij zich barmhartig jegens onze voorouders en herinnert hij zich zijn heilig verbond: de eed die hij gezworen had aan Abraham, onze vader, dat wij, ontkomen aan onze vijanden, hem zonder angst zouden dienen, toegewijd en oprecht, altijd levend in zijn nabijheid. Vervolgens heeft de Here zijn trouw indrukwekkend getoond, [dia12] toen zijn lieve en enige Zoon zijn leven offerde op het kruis. We zongen er net al van: van zijn trouw tot in de dood. Hoeveel moet je dan wel van anderen houden, als je deze consequentie van trouw zijn, van Woordhouden, niet uit de weg gaat... En net zo zal de Here zijn Woord houden als het gaat om de terugkomst van zijn Zoon, op de Jongste Dag die wij verwachten en waar wij naar uitkijken, zeker in deze tijd van Advent. God is trouw. Ik wil daar nog één aspect aan toevoegen, en dat is deze, dat de trouw van de Here vraagt om de trouw van mensen (daarover straks), maar tegelijk dat daarbij de trouw van de Here doorslaggevend is. 2 Tessalonicenzen 3:2,3 – [dia13] Bid ook dat wij worden behoed voor slechte en kwaadaardige mensen, want niet iedereen is betrouwbaar. Maar de Heer is trouw, hij zal u kracht geven en u tegen het kwaad beschermen. En Romeinen 3:3,4 – [dia14] Wanneer sommigen van hen God ontrouw zijn geworden, zal dat dan geen einde maken aan Gods trouw? Natuurlijk niet. Ieder mens is onbetrouwbaar, maar God is betrouwbaar... En het sterkst en meest expliciet in 2 Timoteus 2:13 – [dia15] als wij Hem ontrouw zijn, blijft Hij ons trouw, want zichzelf verloochenen kan Hij niet. Trouw zijn Preek voor een Kom-in-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 8 december 2013
3
Dank God dat Hij trouw is en blijft, onder alle omstandigheden! Laten we nu luisteren naar een mooi lied waarin de trouw van de Here naar voren komt: Ik zal er zijn, van Sela. Vervolg van de preek [dia17] Waar Hij ook gaat, de vrede gaat Hem voor, liefde en trouw ontspruiten in zijn spoor... Dat psalmversje zullen we straks zingen. Liefde en trouw ontspruiten in Gods spoor... Waar de Here voor gaat, volgen liefde en trouw. In de afgelopen weken is dit de lijn van de prediking geweest: vanuit de bijbelse oproep van de Here: wees heilig, want Ik ben heilig, spoort de heiligheid van God ons aan en stimuleert het en maakt het ook mogelijk om zelf heilig te leven. Als je in Christus ingeplant bent kan het niet anders of je brengt vrucht van de Geest voort. Dat is ook wat de Here als wijngaardenier van ons zijn edele wijngaard verwacht: dat we vrucht dragen. Trouw zijn past daar prachtig bij. Omdat God trouw is, wil Hij dat wij ook trouw zijn. En wij kunnen dat ook zijn, wanneer we in Hem blijven, aan Hem verbonden zijn. [dia18] Waar de Here voor gaat, volgen liefde en trouw. Een mooie tekst die ik al op heel wat bruiloften heb mogen bepreken is Spreuken 3:3 – [dia19] Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze in je hart. Voor twee geliefden die elkaar trouw beloven voor het leven spreekt deze tekst natuurlijk bijzonder aan. En het is een ijzersterk koppel: liefde en trouw. Je trouwt met elkaar omdat je verliefd bent, van elkaar houdt. En op dat moment beloof je elkaar voor eeuwig trouw. Maar dat is me nogal wat: voor eeuwig trouw... En dan ook nog in voor- en tegenspoed... Bij de voorbespreking zei iemand: op je trouwdag ben je jong, verliefd en gelukkig, en heb je eigenlijk nog geen flauw benul waar je 'ja' op zegt, wat de impact ervan is, en het is misschien maar goed ook dat je van tevoren niet alles weet. Tegelijk heb je wel in liefde een belofte gegeven – voor God en zijn heilige gemeente. En het is Gods verwachting, het is aan jou de opdracht en uitdaging die belofte te houden, die waar te maken. Evenals de belofte die ouders geven bij de doop van hun kind. En de belofte die je aflegt als je belijdenis doet. En de handtekening die je zet onder je arbeidscontract. De Here wil overal waar wij een verbintenis aangaan: maak het waar! Wees trouw! Ok, maar als het daarna dan tegenvalt? Als het je niet brengt wat je wel had gehoopt of verwacht? Als de liefde verkilt? De passie voor die ander, de passie voor God afneemt? Kun je het er dan bij laten zitten? Hoef je het dan niet meer zo nauw te nemen? [dia20] Dat is wel wat je om je heen ziet gebeuren: mensen hoppen van het een naar het ander, en van de een naar de ander. Ik krijg niet meer wat ik wil, en je gaat gewoon ergens anders hen. Ik hou niet meer van hem/haar, wordt er dan gezegd, en het huwelijk wordt ontbonden – alle gedane beloften ten spijt! Maar dat is niet wat de Here wil. Hij wil dat wij trouw zijn zoals Hij trouw is. En daarom is dat zo'n ijzersterk koppel: liefde en trouw. Als de liefde er niet meer is, moet je verder op de trouw. Kennen jullie het verschil tussen eros en agape? [dia21] Dat zijn twee griekse woordjes die allebei liefde betekenen. Maar er is verschil tussen de ene liefde en de andere liefde. Eros, dat we in onze taal kennen van erotiek en erotisch, [dia21] is liefde die vooral primair en lichamelijk gericht is: je voelt je tot die ander aangetrokken, je wordt verliefd op elkaar, je verlangt naar elkaar en wil ook samen de liefde bedrijven, met elkaar naar bed. Dit is prachtige liefde, en wonderlijk mooi door de Here geschapen en gegeven. Tegelijk is eros nogal [dia21] behoefte gericht, en daarmee ook zelfgericht: je wilt die ander voor jou; als je dan niet uitkijkt wordt het lust Trouw zijn Preek voor een Kom-in-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 8 december 2013
4
en slaat het door naar zelfbevrediging. En als je die niet meer krijgt, is er teleurstelling en zoek je het ergens anders. Agape is heel andere liefde. Dat is liefde die niet zozeer lichamelijk gericht is, en ook niet zelfgericht, niet behoeftegericht, maar liefde [dia21] die wil liefhebben, liefde als een keus – ik kies er voor je lief te hebben, omdat ik dat heb beloofd. Agapeliefde is [dia21] gericht op de ander, het is niet in de eerste plaats nemen, maar geven. Agapeliefde heeft zijn meest indrukwekkende invulling gekregen door Jezus Christus, die afzag van zijn goddelijke status en mens onder de mensen werd, ja meer nog: die slaaf werd, dienstknecht, lijdende knecht, en zijn eigen leven uiteindelijk opofferde voor de ander. Jezus wilde tot het einde liefhebben, Hij wilde trouw zijn aan datgene waarvoor Hij mens was geworden – maar denk nooit dat Hij dat zomaar even deed, dat dat makkelijk was voor Hem: hoe zag Jezus niet op tegen dat allervreselijkste dat je kan overkomen: Godverlaten zijn. Dat is de hel! Jezus wilde dat, en Hij heeft er de kracht voor gekregen – Goddank! [dia22] Die agapeliefde maakt dat je trouw kan zijn, ook als de eerste (en ook als de meeste of zelfs alle) liefde weg is. Maar dat vraagt wel om wilskracht. Om mensen met karakter. Iemand uit één stuk. Want het is niet makkelijk, het is niet leuk, en het voelt zeker niet altijd goed om de weg van de meeste weerstand te gaan... En wie struikelt en valt er niet op die weg? Zondigheid vreet je aan. Wat breekt er je niet bij de handen af. Het is zo hopeloos soms, zo zwaar... Zeker, maar dat is geen reden om te zeggen: laat maar zitten, je hoeft je er niet voor in te spannen. Nee: God wil dat je je belofte houdt, dat je het waarmaakt, telkens weer. En tegelijk weet ik dat als ik toch struikel en val dat God barmhartig en genadig is. Dan kan ik weer opstaan en mag ik het opnieuw proberen. Maar duidelijk moet zijn: [dia23] waar de Here voor gaat, volgen liefde en trouw. Als je dat letterlijk neemt kun je het volhouden: als de Here voor gaat. Ik merk dat ik daar steeds weer op uit kom (en misschien merkt u dat onderhand ook wel): concentreer je op Jezus Christus. Focus op Christus en bedenk wat Hij heeft gedaan voor jou en wat dat betekent, en wie jij mag zijn dankzij Hem. Hou je Heer voor ogen bij alles wat je doet. Ik weet: het is zo menselijk, zo begrijpelijk dat je met jezelf bezig bent, alle sores, alle moeite, alle pijn. Wat kan het zwaar zijn de consequenties van je woord, je belofte, je verbintenis waar te maken. Wat kan het aanlokkelijk lijken weg te gaan, er mee te stoppen... Kijk dan omhoog naar het kruis en zeg: Here help mij. Help mij trouw te zijn, woord te houden, betrouwbaar te zijn. Here wees mij te sterk juist waar ik zo zwak ben. Zoek je kracht bij Hem. Vraag de hulp van zijn Geest. Want Hij heeft beloofd je te helpen de weg te gaan die Hij wijst, je kracht te geven om zijn wil te doen. Verlang er naar standvastig te zijn, betrouwbaar, eerlijk, oprecht. Verlang er naar trouw te zijn en Gods wil te doen en zo Christus te weerspiegelen in het leven. Want echt: God verandert mensen! Misschien niet gelijk die ander, maar wel jouzelf! Laat je kinderen, laat jongelui, laat de mensen om je heen merken dat je doet wat je zegt, staat voor wat je hebt beloofd, ook al is het soms nog zo moeilijk en kost het je nog zoveel. En vergeet niet: er rust zegen op. Trouw, agapeliefde werkt helend, verzoenend, bevrijdend. Huwelijken bloeien er door op en krijgen nieuwe glans. Vriendschappen worden hersteld en verdiept. Trouw en doorzettingsvermogen op de werkvloer worden beloond. En het is toch heerlijk om je plekje in de kerkelijke gemeente opnieuw te vinden. Het is echt waar: als de Here voor gaat, volgen liefde en trouw. Amen
Trouw zijn Preek voor een Kom-in-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 8 december 2013
5
