Liturgie Kerstdienst Thema: een hoorn van zaligheid
Emmen, 25 december 2015
1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader en van de Heer Jezus Christus. 3. Zingen: Gezang 81:1-5 4. Gebed 5. Schriftlezing: Lucas 2:1-20 (gelezen door...) 6. Zingen: Gezang 83:1-5
7. Cantorij zingt: Wat Child is this (John Stainer) (Gezang 86)
en
Wij trekken in een lange stoet
8. Schriftlezing: Lucas 1:67-79 (gelezen door...) 9. Zingen: Gezang 85:1-4 in wisselzang: A= mannen, B= vrouwen 10. Preek n.a.v. Lucas 1:69 11. Zingen: Gezang 48:1,4 12. Opwekking 678 (m.m.v. muziekgroep) 13. Dankgebed, voorbede 14. Inzameling van de gaven. Muziekgroep zingt: Alle eer aan God (Sela) 15. Cantorij: Kerstcantate Hosianna (Jan Zwart/Johannes Yserinkhuysen) 16. Slotzang: Gezang 50 17. Zegen. De genade van onze Heer Jezus Christus, en de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen. (vierstemmig amen)
Een hoorn van heil opgericht...
Preek voor de Kerstdag n.a.v. Lucas 1:69, door Jan Haveman, Emmen 25 december 2015
1
Overdenking n.a.v. Lucas 1:69 Emmen, Kerstdag 2015
Een hoorn van heil opgericht...
Volk van God, geliefde gemeente van Jezus Christus, br/zr jonger of ouder, welkome gast, luisteraar/kijker thuis, [dia1] Waarom Kerst? Eigenlijk best heel bijzonder, dat vandaag, op een doordeweekse vrijdag, wereldwijd miljoenen mensen bij elkaar komen om Kerstfeest te vieren. En dat al eeuwen achter elkaar inmiddels. Best heel bijzonder dat ook mensen die er helemaal niks van geloven, dat zelfs de meest verstokte atheisten, vandaag vrij zijn, gezellig bij familie zijn, en op hun manier Kerst vieren. Maar, waarom is er Kerst? Ik vermoed dat, als je dat op straat zou vragen, het winkelend publiek je heus nog wel iets kan vertellen over het kindje in de kribbe enzo. Niet voor niets was het kerstverhaal dit jaar nr 2 in de 10 mooiste Bijbelverhalen van Emmen. Maar dan – wie is dat kindje in de kribbe? En waarom werd Hij geboren? Als je dat vraagt wordt het ongemakkelijk, want dan wordt het religie, iets met geloof, en dat is eng, en krijgen we ruzie; het moet wel gezellig blijven natuurlijk... Kerst komt na Sinterklaas, en is iets geworden van datzelfde niveau: [dia2] een sfeervol volksfeest. In de loop van 2000 jaar is er een sprookje van gemaakt, en is het wat dat betreft aardig gelukt een rookgordijn op te trekken – we willen nou eenmaal graag voor de gek gehouden worden... Kijk naar de geschiedvervalsing door het Rijksmuseum in Amsterdam. Ze willen daar geen woorden als indiaan en neger meer op de bordjes hebben staan, die worden allemaal vervangen. Alsof dan de pijn weg is... Alsof je een kwalijke periode uit de nationale geschiedenis kunt weg-tippexen... Wie houdt wie nou voor de gek? We trekken met z'n allen een rookgordijn op. [dia3] En zodoende zetten we met Kerst een boom met lichtjes neer en hangen er ballen en slingers in... Maar wat dat met Kerst te maken heeft? Weet jij het? En zodoende proberen we met alle macht in de Kerst-stemming te komen, met sjingelbels, een goedgemutste kerstman, en... wat was het mooi geweest als er sneeuw had gelegen... Terwijl er één ding wel heel duidelijk is: dat het kindje in de kribbe zeker niet in de winter is geboren, en al helemaal niet in de nacht van 24 op 25 december. En zodoende worden we door winkels en bedrijven van harte aangemoedigd om toch vooral veel cadeaus, en lekker eten, en mooie kleren te kopen – want het enige dat telt is geld – het liefst een nog hogere omzet dan vorig jaar... Kerst is een echte kaskraker geworden. [dia4] In schril contrast met de omstandigheden waarin het kindje in de kribbe destijds werd geboren, ook al was dat niet in een stal, en waren er ook geen os en ezel... tenminste, daarover lees je niks in de Bijbel. En misschien was die kribbe wel helemaal geen voerbak maar eerder een broodbak – zo'n broodtrog lag nl in Betlehem, dat immers broodhuis betekent, meer voor de hand! Dan wordt het gelijk een stuk toepasselijker als Jezus van zichzelf zegt dat Hij het levende brood is! Een rookgordijn. Daarom worden alle sentimenten aangesproken, wil iedereen wel kerstliedjes zingen, moet iedereen opeens lief en aardig zijn voor elkaar, en gezellig samen om de uitgebreide dis om tafel zitten – pais en vree... [dia5] Maar dan denk ik wel van: en al die mensen die geen familie hebben, die geen vrienden hebben, die het niet meer goed kunnen maken – wat moeten die dan? Voelen Een hoorn van heil opgericht...
Preek voor de Kerstdag n.a.v. Lucas 1:69, door Jan Haveman, Emmen 25 december 2015
2
zij zich met Kerst niet nog eenzamer dan anders?! [dia6] Waarom Kerst? Net als het Rijksmuseum is het de mensheid aardig gelukt een pijnlijke periode uit het leven weg te poetsen. Voor 't oog althans, want je kan je kop wel in het zand steken natuurlijk, maar de werkelijkheid blijft daarmee wel bestaan... Want willen we nog wel horen waarom Kerst nodig was? Wie dat kindje in de kribbe werkelijk is. En waarom Hij geboren is? Dan moet je nl erkennen dat wij er als mensheid hier op aarde een behoorlijke puinhoop van hebben gemaakt. Erkennen dat het werkelijke probleem niet is dat die ander verkeerd doet, maar dat ikzelf kwaad doet, mee schuldig ben aan alle ellende. Erkennen dat er Iemand nodig is die me eruit trekt, uit alle sores van het hier en nu, uit de bagger, uit het moeras – Iemand die me redt... En wil ik dat allemaal wel? Waarom Kerst? De priester Zacharias wijst ons in het lied dat hij zingt de weg. Laten we ons door deze profeet steeds weer op het goede spoor zetten. Er is immers, zoals hij aan het eind van het lied zingt, [dia7] ...dankzij de liefdevolle barmhartigheid van onze God, een stralend licht uit de hemel over ons opgegaan, en verschenen aan allen die in duisternis leven en verkeren in de schaduw van de dood... Laten we daarom uit de duisternis, uit de schaduw van de dood, uit alle mist en rook die om ons heen is opgetrokken, te voorschijn treden in het licht, ons koesteren in de warme stralen van Gods liefde en genade, en onze voeten zetten op de weg van de vrede. Laat het niet voor niets Kerst geworden zijn! Waarom Kerst? [dia8] Omdat God zich om mensen bekommerd – daar begint Zacharias mee. Kerst lijkt een menselijk drama: je ziet Jozef en de zwangere Maria naar Betlehem zeulen, weggestuurd worden uit het gastenverblijf van de stad, terechtkomen op een rustig plekje waar het kind geboren wordt en neergelegd in een bak. Je ziet herders aankomen en later nog magiers die eer komen bewijzen... Maar vergis je niet: dit alles is een bovenmenselijk gebeuren, een ingrijpen van boven. Omdat JHWH naar mensen omziet: Hij is geen kille, afstandelijke godheid die vanuit een hoge ivoren toren alles bestuurt en overal op neerkijkt. Nee: Hij ziet naar mensen om. Hij is op ons betrokken. Het raakt Hem wat hier op aarde gebeurt: Hij vindt vreugde in de mooie dingen – geloof maar gerust dat Hij blij is met de goede dingen die je doet, met alle eer liefde en trouw die je Hem bewijst. Tegelijk is er zo ontzettend veel wat Hem verdriet doet, en diep grieft – alle zonde, alle onverschilligheid, dat doen alsof Hij niet bestaat, alle bloedvergieten en geweld en onrecht. Dat kan Hij niet verdragen. En Hij kan het ook niet verdragen dat zijn volk, zijn kinderen daaronder gebukt gaan. Van de week stond in de krant weer iets over de situatie van christenen in Irak, hoe moeilijk ze het hebben, en dat er telkens weer nieuwe dingen bedacht worden om hen dwars te zitten. Denk je nou echt dat JHWH dat niet opmerkt? Dat Hij dat niet ziet? Dat Hij er niet aan werkt daar iets aan te doen? Zijn Naam is niet voor niets JHWH – Ik Ben Erbij! Hij ziet naar zijn volk om. Hij bekommerd zich ook om jou/u. En Hij verlost. Prachtige, heerlijke woorden spreekt Zacharias: [dia9] Dankzij de liefdevolle barmhartigheid van Een hoorn van heil opgericht...
Preek voor de Kerstdag n.a.v. Lucas 1:69, door Jan Haveman, Emmen 25 december 2015
3
onze God zal het stralende licht uit de hemel over ons opgaan... Kerst is Gods liefdevolle barmhartigheid – Hij is liefdevol bewogen om jou. Voel dat meekomen als je Kerstfeest viert! Waarom Kerst? [dia10] Omdat er een reddende kracht voor ons is opgewekt. Dat is het tweede wat Zacharias zegt: er is een hoorn des heils opgericht. Dat is voor ons misschien een beetje cryptisch gezegd. En allerlei verschillende vertalingen maken het er ook niet veel helderder van. Maar voor de oren van die tijd klonk het bekend. Dieren met hoornen maken daar deel uit van het leven; ze lopen er om je heen: [dia11] schapen, bokken, geiten, met enorme hoornen soms. Een hoorn is teken van kracht – daarmee verdedigt een beest zich of valt het aan. De oren van toen hoorden er ook een Psalm in doorklinken: [dia12] Daar zal IK voor David een hoorn doen opkomen... (Psalm 132:17) Iets verder heeft Zacharias het over gered worden uit de greep van allen die ons haten, over het ontkomen aan onze vijanden. Dat zal de hoorn des heils bereiken, zijn kracht, zijn stootkracht is groot! En het is hoopvol en bemoedigend voor als Gods kinderen die verdrukt en vertrapt worden. Maar de betekenis van die hoorn reikt dieper: het is een hoorn des heils, van zaligheid. Het gaat niet slechts om bevrijding van een aardse vijand, het gaat ten diepste om bevrijding van een geestelijke vijand. [dia13] Er is heling nodig. Wij moeten weer heel gemaakt worden. Wij hebben een heelmaker, een Heiland nodig. Iemand die ons weer in de goede verhouding tot God plaatst. Zacharias zoon mag de mensen er later op wijzen: het gaat om redding door de vergeving van onze zonden (vers 77). Laten we daarom alsjeblieft geen rookgordijn optrekken. De reden van Kerst is niet mooi: er moest een hoorn van heil worden opgericht. En de Enige die daarvoor de kracht had, was Gods Zoon. Daarvoor kwam Hij naar de aarde en werd ook mens. Daarvoor vernederde Hij zich, nam de positie van een slaaf aan, en heeft Hij uiteindelijk verschrikkelijk moeten lijden, tot in de allervreselijkste Godverlatenheid toe. Maar Hij deed het. Hij is gekomen. Vol liefde, om jou te redden. Om jou zalig te maken. Je te helen tot de mens zoals de Schepper je heeft bedoeld. Voel dat meekomen als je Kerstfeest viert! En dank God met diepe vreugde! Waarom Kerst? [dia14] Omdat God dat had beloofd. Dat is de derde reden die Zacharias bezingt: [dia15] Er is een reddende kracht voor ons opgericht uit het huis van David, zijn dienaar, zoals Hij van oudsher heeft beloofd bij monde van zijn heilige profeten... Gelijk na de val van de mens in het Paradijs heeft JHWH aangekondigd dat er vijandschap zou komen tussen vrouwenzaad (de nakomelingen van Eva) en slangenzaad (de volgelingen van Gods tegenstander de Duivel), en dat uiteindelijk de kop van de slang vermorzeld zou worden. Dat was Gods plan, Gods bedoeling. Daarvoor ging Hij een geschiedenis aan met mensen. Roept Hij Abraham, en Mozes, en David, en nu jou en mij. Daarvoor sloot Hij een heilig verbond met Abraham, zwoer hem een dure eed: de belofte van nageslacht zo veel als er sterren aan de hemel zijn, en dat alle volken van de aarde in Abraham gezegend zullen zijn. Dat maakt God waar. JHWH doet altijd wat Hij belooft. Zo mag je Hem kennen! Want ga maar na: het is Kerst geworden, Jezus is gekomen, de beloofde nakomeling van David en Abraham, werd Jood onder de Joden, werd mens onder de mensen. Een hoorn van heil opgericht...
Preek voor de Kerstdag n.a.v. Lucas 1:69, door Jan Haveman, Emmen 25 december 2015
4
Ze hebben dus al die eeuwen niet voor niets op God vertrouwt, niet vergeefs gewacht op de vervulling van beloften. Jezus Messias heeft de kop van de slang vermorzeld, Gods tegenstander verslagen. Door Hem zijn wij vrij. Dankzij Hem is er voor ons vrede met God. Dat is Kerst wanneer de rook verdwijnt en de mist optrekt: we vieren dat er dankzij de geboren Zoon van David vrede op aarde is voor mensen waarin God behagen heeft. Voel dat meekomen als je Kerstfeest viert! Dankbaar. Blij. Vol opgetogenheid. Laat Kerst dat met ons doen: dat we God zonder angst dienen – vol innige vreugde – toegewijd en oprecht, altijd levend in zijn nabijheid, en gaan op de weg van de vrede. Glorie aan God! Beaam het in geloof, dan maakt God het waar. [dia16]
Een hoorn van heil opgericht...
Preek voor de Kerstdag n.a.v. Lucas 1:69, door Jan Haveman, Emmen 25 december 2015
5
