Kerstmis 25 december 2013 Thema: Een lichte Kerst!
Voorganger
Organist
: Dr. Christiane Berkvens-Stevelinck : Maria Kuster
Danser
: Adrian Wanliss
Met medewerking van
: Koor Non Semper o.l.v. Kees Glaubitz
: Jan Willem van der Kamp, viool : Richard Gutteling, fluit
Muziek www.youtube.com/watch?v=MFrKmyzajak Von Himmel hoch da komm ich her (JS Bach) slotkoraal 2e cantate kerstoratorium) 1 woensdag 25 december 2013 Kerstmis C.M.G. Berkvens-Stevelinck, predikant Remonstrantse Gemeente Rotterdam
Van duisternis naar licht: Het verlangen naar het licht is een universeel verlangen. Het donkere, de duisternis, staat symbool voor bedreiging, onderdrukking en wanhoop. Maar die hebben nooit het laatste woord. In zo een moeilijke periode waar het volk Israël wreed werd onderdrukt, schrijft de profeet Jesaja: een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven. 1 Het volk dat in duisternis ronddoolt ziet een schitterend licht. Zij die in het donker wonen worden door een helder licht beschenen. 2 U hebt het volk weer groot gemaakt, diepe vreugde gaf u het, blijdschap als de vreugde bij de oogst, zij jubelen als bij het verdelen van de buit. 3 Het juk dat op hen drukte, de stok op hun schouder, de zweep van de drijver, u hebt ze verbrijzeld, zoals Midjan destijds. 4 Iedere laars die dreunend stampte en elke mantel waar bloed aan kleeft, ze worden verbrand, een prooi van het vuur. 5 Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven; de heerschappij rust op zijn schouders. Deze namen zal hij dragen: Wonderbare raadsman, Goddelijke held, Eeuwige vader, Vredevorst. 6 Groot is zijn heerschappij, aan de vrede zal geen einde komen. Davids troon en rijk zijn erop gebouwd, ze staan vast, in recht en gerechtigheid, van nu tot in eeuwigheid. Daarvoor zal hij zich beijveren, de H E E R van de hemelse machten. [Jesaja 9: 1-9].
De komst van het licht, door Adrian Wanliss (Codarts) Het volk dat in duisternis ronddoolt ziet een schitterend licht. 2 Zij die in het donker wonen woensdag 25 december 2013 Kerstmis worden door een helder licht beschenen. C.M.G. Berkvens-Stevelinck, predikant Remonstrantse Gemeente Rotterdam Later zegt Jesaja, die de terugkeer van het Licht aankondigt: Troost, troost mijn volk.
Lezing uit het Kerstevangelie naar Johannes 1:1-18 Het kerstverhaal kennen we allemaal uit ons hoofd: en het geschiedde in die dagen…. Het verhaal van Lukas. De vierde evangelist, Johannes, vertelt het Kerstverhaal anders. Hij volgt een eigen weg, spreekt een eigen taal, geeft een specifieke betekenis aan de komst van Jezus. Voor hem gaat het om de komst van het Licht in de wereld. Dit jaar gaan we bij Johannes te raad. Op de liturgie ziet u de lezing op een curieuze manier afgedrukt. De verzen 1 tot 5, 10 tot 14 en 16 tot 18 zijn recht gedrukt. Zij vormen de eerste verhaallijn en spreken van de komst van het Licht. De andere verzen, 6 tot 9, en 15, zijn schuin gedrukt. Ook zij horen bij elkaar. Zij zijn later aan de tekst toegevoegd en vertellen over de komst van Jezus, aangekondigd door Johannes de Doper. Ik had deze tekst nooit zo gelezen maar ik vond het … een openbaring. Evangelie naar Johannes 1 In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. 2 Het was in het begin bij God. 3 Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat. 4 In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen. 5 Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. 6 Er kwam iemand die door God was gezonden; hij heette Johannes. 7 Hij kwam als getuige, om van het licht te getuigen, opdat iedereen door hem zou geloven. 8 Hij was niet zelf het licht, maar hij was er om te getuigen van het licht: 9 het ware licht, dat ieder mens verlicht en naar de wereld kwam. 10 Het Woord was in de wereld, de wereld is door hem ontstaan en toch kende de wereld hem niet. 11 Hij kwam naar wat van hem was, maar wie van hem waren hebben hem niet ontvangen. 12 Wie hem wel ontvingen en in zijn naam geloven, heeft hij het voorrecht gegeven om kinderen van God te worden. 13 Zij zijn niet op natuurlijke wijze geboren, niet uit lichamelijk verlangen of uit de wil van een man, maar uit God. 14 Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond, vol van goedheid en waarheid, en wij hebben zijn grootheid gezien, de grootheid van de enige Zoon van de Vader. 15 Van hem getuigde Johannes toen hij uitriep: ‘Hij is het over wie ik zei: “Die na mij komt is meer dan ik, want hij was er vóór mij!”’ 16 Uit zijn overvloed zijn wij allen met goedheid overstelpt. 17 De wet is door Mozes gegeven, maar goedheid en waarheid zijn met Jezus Christus gekomen. 18 Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen. Lied: www.youtube.com/watch?v=Z24EMr1DKNE In dulce jubilo, middeleeuws kerkstlied, Kings college Cambridge 3 woensdag 25 december 2013 Kerstmis C.M.G. Berkvens-Stevelinck, predikant Remonstrantse Gemeente Rotterdam
Korte overweging: een lichte kerst In dulci jubilo Onze vreugde is groot Hartenwens geboren ligt kraaiend in het stro. Het kindje Jezus in de kribbe, het kind dat vreugde brengt. Maar het lied zegt ook: het kind staat als een zon te gloren bij moeder op haar schoot. De zon, het Licht is in ons midden verschenen. In de gedaante van een pasgeboren kind. De vreugde om de geboorte van Jezus en de vreugde om de terugkeer van het licht in een donkere wereld zijn één en dezelfde vreugde. De vreugde die je overmant bij het vasthouden van een pasgeborene heeft iets onbeschrijfelijks, iets hemels. De vreugde die je voelt als je de warmte van de zon voor het eerst na de winter op je gezicht voelt, heeft dat ook. Het licht, de warmte is terug! Het Kerstfeest viert een nieuw begin: een nieuw leven, een nieuw licht. Is er grotere vreugde, een grotere troost dan opnieuw te mogen beginnen? Comfort ye my people. Johannes en het Licht Voor de evangelist Johannes staat alles, maar dan ook alles, in het teken van het Licht. Sinds het allerprilste begin van de wereld. Daarom gaat hij terug naar het Scheppingsverhaal uit Genesis 1 en begint zijn evangelie met precies dezelfde woorden (Bereshit), In het begin… Alles begint met het Woord dat het donker verjaagt, zegt Genesis. God zei er zij licht, land, bomen, vogels, mensen… Dus, vervolgt Johannes In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen. Zonder licht, geen leven. Zo simpel is dat. In de kosmos en in het menselijk bestaan. Als er geen sprankje licht in mijn hart is, dan dwaal ik in de duisternis. Maar met het licht verandert alles: 5 Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. Schitterende tekst. Dan springen we naar vers 10. 10 Het Woord was in de wereld, de wereld is door hem ontstaan en toch kende de wereld hem niet. Er is dus, in de wereld, een lichtbron die niet als zodanig werd herkend. 4 woensdag 25 december 2013 Kerstmis C.M.G. Berkvens-Stevelinck, predikant Remonstrantse Gemeente Rotterdam
Zijn er wellicht bronnen van licht die wij in onze tijd niet herkennen? In andere mensen, in andere ideeën, in andere levensbeschouwingen? Zeer zeker, en daar kunnen wij vrij naar op zoek. Het Licht kun je niet gevangen houden. Het ontsnapt steeds. In de joods-christelijke traditie wordt dat als volgt verbeeld: 14 Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond, vol van goedheid en waarheid, en wij hebben zijn grootheid gezien, de grootheid van de enige Zoon van de Vader. Het Woord, het Licht, is mens geworden in de gedaante van een pasgeborene, die groeien zal tot een mens die goedheid en waarheid vertegenwoordigt. En die ons met dat voorbeeld voedt. Als wij naar Jezus kijken, als wij zien hoe hij handelt, dan wordt ons duidelijk hoe God de mens heeft gewild. Nu springen we weer naar vers 16. Het gaat nog steeds over het Licht: 16 Uit zijn overvloed zijn wij allen met goedheid overstelpt. 17 De wet is door Mozes gegeven, maar goedheid en waarheid zijn met Jezus Christus gekomen. 18 Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen. Wat Johannes hier vertelt, is niet het zoete kerstverhaal dat we uit ons hoofd kennen en waar wij aan gehecht zijn. Hij brengt dat verhaal op een hoger plan. Hij spreekt een andere taal. Maar wat zegt hij in feite? Niemand heeft ooit God gezien. Inderdaad. God is een Higgs-deeltje. Dat kleinste elementaire deeltje uit de natuur dat de wetenschap vermoedt maar niet bewijzen kan omdat het elke natuurwet trotseert. Zelfs de deeltjes-versneller van de CERN onder de Gran Sasso kan dat Higgs-deeltje nog amper vastleggen. God is een Higgs-deeltje, een elementair deeltje dat men niet bewijzen kan maar wel vermoedt. Een lichtend Higgs-deeltje dat in het leven van alledag overal te vinden is. Hoe dan? Terug naar het Kerstevangelie van Johannes. God is Licht, zegt Johannes. En dat Licht weerkaatst zich in een menselijke spiegel: Jezus zélf, die het goddelijk licht weerkaatst. Daarom wordt hij zoon van God genoemd. Zo worden ook alle mensen die een sprankje licht in zich dragen kinderen Gods genoemd. Kinderen Gods. Dragers van het Licht. Wij komen voortdurend en overal Goddeeltjes tegen. Ze zijn te vinden op straat, in de ogen van mensen, in de lach van kinderen, in elk gebaar van liefde. Ze lichten op in de duisternis, stralen vreugde uit en vervullen je met élan. En dat is precies wat de herders en de koningen ervoeren toen ze het pasgeboren kind in de kribbe vonden. Het kind dat ons Gods aanwezigheid brengt. Zij waren daar getuigen van. En er zijn nog meer getuigen. 5 woensdag 25 december 2013 Kerstmis C.M.G. Berkvens-Stevelinck, predikant Remonstrantse Gemeente Rotterdam
Getuige van het Licht Een van die getuigen was Johannes de Doper. Nu gaan we terug naar vers 6 van onze tekst. Het Licht dat leven geeft, heeft ambassadeurs nodig. Hier is er een: 6. Er kwam iemand die door God was gezonden; hij heette Johannes. 7 Hij kwam als getuige, om van het licht te getuigen, opdat iedereen door hem zou geloven. 8 Hij was niet zelf het licht, maar hij was er om te getuigen van het licht: 9 het ware licht, dat ieder mens verlicht en naar de wereld kwam. En dan vers 15: Van hem getuigde Johannes toen hij uitriep: ‘Hij is het over wie ik zei: “Die na mij komt is meer dan ik, want hij was er vóór mij!”’ Het Licht komt dus niet onaangekondigd. Dat zou te zeer schrikken zijn. Jesaja kondigde het aan: een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven. Johannes de Doper deed hetzelfde: hij was er om te getuigen van het licht: het ware licht, dat ieder mens verlicht en naar de wereld kwam. Het Licht heeft ambassadeurs nodig, die mensen voorbereiden op een ontmoeting met de verrassende handelingen van God. Verrassend? ja, zeer verrassend. Want God stuurt niet het Licht in de wereld als een oogverblindende vuurbal. Neen! God stuurt het Licht in de wereld in de meest kwetsbare gedaante die er is: die van een pasgeboren mensenkind, dat nog niets ziet en totaal afhankelijk is van de liefde van de mensen om hem heen. Het Licht van de wereld is een pasgeboren kind. Hij brengt vreugde en troost en wij mogen daar vandaag deel aan hebben. Want Puer natus est! Een kind is ons geboren. Met deze oeroude woorden van Jesaja en van Johannes vieren we het Kerstfeest. Aan het einde van de 17e eeuw zette Hongaarse Prins Paul Esterhazy deze woorden schitterend op muziek. Luister: Muziek: www.youtube.com/watch?v=cldDYXHYqKI Puer natus in Betlehem (Pal Esterhazy) GEZEGEND KERSTFEEST! 6 woensdag 25 december 2013 Kerstmis C.M.G. Berkvens-Stevelinck, predikant Remonstrantse Gemeente Rotterdam
