Landmacht. Personeelsblad van de Koninklijke Landmacht nummer 6 oktober Landmacht 1

Landmacht Personeelsblad van de Koninklijke Landmacht | nummer 6 | oktober 2013

Landmacht | 1

facebook.com/Landmacht

twitter.com/Landmacht

Landmacht | nummer 6 | oktober 2013 | Inhoud

Komt u een van deze logo's in dit magazine tegen? Dan vindt u meer over het onderwerp op Facebook of Twitter.

Adreswijzigingen: • Als in de code op uw adresstrook onder meer uw militaire registratie nummer is afgedrukt (voorafgegaan door de letter ‘T’) dan heeft het geen zin om een adreswijziging aan de redactie van het blad Landmacht te sturen. U dient in dat geval zelf via PeopleSoft je persoonsgegevens te wijzigen. Klik hiervoor op ‘Startpa- gina P&O-selfservice’ op het Defensie Intranetportaal. De redactie is niet geautoriseerd om adressen te wijzigen. • Reservisten die niet in staat zijn via selfservice hun adreswijziging door te geven, kunnen het formulier ‘wijzigen adres en/of gegevens contactpersonen bij noodgevallen’ downloaden op de www.landmacht. nl/personeel/reservisten. Het formulier vervolgens opsturen naar: DCHR, Postbus 295, 7500 AG Enschede. • Postactieven en veteranen kunnen een wijziging sturen naar PLC/ Sie LPD/Postactieven, PB 90004, 3509 AA, Utrecht, of [email protected]. • Sinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed voor abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website www.aboland.nl en de specifieke pagina voor dit blad. Betalende abonnees dienen contact op te nemen met Abonnementen- land: 0900-2265263 (10 eurocent per minuut) of via de website www.aboland.nl voor abonneren, adreswijzigingen en overige vragen.

Voorpagina:

Een compilatie van mediaberichten naar aanleiding van de nieuwe bezuinigingsmaatregelen bij de landmacht. Bronnen: De Telegraaf, De Volkskrant, RTL Nieuws, NU.nl, Dagblad van het Noorden, De Stentor, Trouw.

9|

20 |

Prinsjesdag 2013

Kind van de rekening

26 |

22 |

Copingtraject 43 Mechbrig

In discussie

44 Painfbat in Tsjechië

Stressen met wurgslangen en hoogtes

Het Pact van Soesterberg

Grillig terrein test pantserinfanteristen

15 | Prinsjesdag 2013 - Brigadeadjudant 43 Mechbrig: ‘Help elkaar’

4 | Gezien

34 | 200 jaar KL

16 | Prinsjesdag 2013 - Logboek overste Ludy Schmidt: ‘Schiet maar’

6 | Van Commandant Landstrijdkrachten

35 | Berichten

18 | Prinsjesdag 2013 - Mediaoverzicht: ‘Genoeg is genoeg’

7 | Berichten

36 | Waargenomen

24 | Landmachters versterken USAR

32 | Personeelsberichten

29 | 13 Mechbrig klimt voor goed doel 30 | Focus op personeelsrisicomanagement

Colofon

Landmacht is een uitgave van de Koninklijke Landmacht, geproduceerd door het Mediacentrum Defensie (MCD). Hoofdredactie: Kolonel Nico van der Zee Eindredactie: Kapitein Roel van de Wiel Vormgeving: Paul Koebrugge Druk: OBT bv Den Haag, ISSN: 1572-1248 Oplage: 49.000 stuks

Redactieadres: Plein Kalvermarkt Complex MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag E-mail: [email protected] Adreswijzigingen: Zie linkerkolom

Editoriaal-Onverschrokken Het is natuurlijk geen feestnummer geworden, de oktobereditie van de Landmacht. Daarvoor dreunt de klap van Prinsjesdag te hard na. Toch valt mij iets op waar ik moed uit put. Het is een typisch staaltje van ‘when the going gets tough, the tough get going’. Want de eenheid die op die barre derde dinsdag in september het hardst werd getroffen, staat in oktober tevens nog steeds het meest fier overeind. Lees het maar na in dit blad: 45 Pantserinfante-

riebataljon Regiment Infanterie Oranje Gelderland kreeg 17 september te horen dat het wordt opgeheven (pagina 12, 16). Maar de A-compagnie van datzelfde bataljon won nog wel even de eerste prestigieuze Generaal Van Uhm-trofee (zie pagina 9). Evenzo deed het 45ste op Prinsjesdag onverschrokken haar plicht op de Lange Voorhout, zwaar weer op komst of niet (pagina 36, achterzijde). En als klap op de vuurpijl verzaakte het bataljon tijdens de slotmanifestatie van de Vrede van

Utrecht niet en trakteerde de A-compagnie het publiek op een puike demonstratie (pagina 4). Zo lieten de mensen van het bataljon uit Ermelo duidelijk zien waar landmachters van gemaakt zijn. Doorgaan waar anderen stoppen: leve 45 Pantserinfanteriebataljon! Kolonel Nico van der Zee Hoofdredacteur Landmacht

Landmacht | Gezien

Show “Dit was theater, mensen. Maar elementen ervan geven toch een beeld van het militair zijn.” Luitenant-generaal Mart de Kruif sprak zaterdag 21 september de bezoekers van het slotspektakel van 300 jaar Vrede van Utrecht persoonlijk aan. “Stress, lawaai, dreiging, gevaar voor jezelf en je groep en je opdracht die daarboven gaat: opkomen voor anderen.” De landmachtcommandant duidde daarmee een filmische show van militair optreden, uitgevoerd door de A-compagnie van 45 Pantserinfanteriebataljon. De generaal verwees naar een herdenking in Oosterbeek, diezelfde dag. De Kruif: “Terugkerend uit missiegebieden zie je in wat voor paradijs we hier leven, maar dat is ook niet altijd zo geweest. Ook daarvoor hebben we moeten vechten.” De Vrede van Utrecht (1713), waarmee anderhalve eeuw van strijd en oorlog in Europa teneinde kwam, werd een half jaar lang herdacht en gevierd. Foto: Jaap Spieker, MCD

4 | Landmacht

Landmacht | 5

Landmacht | Column

Landmacht | Berichten Onderscheiden generaal Van Loon draagt legerkorps over

Van Commandant Landstrijdkrachten

Luitenant-generaal Ton van Loon heeft woensdag 25 september na ruim drie jaar het commando over het Duits-Nederlands Legerkorps overgedragen. De Duitse luitenant-generaal Volker Halbauer nam in Münster zijn taken over.

Keuzes Op Prinsjesdag zijn wij geconfronteerd met de Nota ‘In het belang van Nederland’. Hiermee is richting gegeven aan de verdere ontwikkeling van de krijgsmacht en zijn we financieel beter in balans gebracht. U heeft daarvan kennis kunnen nemen. Deze richting naar de toekomst onderschrijf ik volledig, maar leidt bij ons in eerste instantie wel tot slecht nieuws. Wij gaan eerst diep en pijnlijk snijden en ik maak mij geen enkele illusie hoe dit door u en uw naasten wordt ontvangen. Het voelt alsof we op de hindernisbaan vastzitten in de kruipgang en het luik aan het einde is nog niet open. Dat doet pijn. Zeker in de hoek waar de klappen vallen, bij 45 Pantserinfanteriebataljon in dit geval. Maar het verlies van 45 Painfbat raakt ons allemaal. Want, zoals ik in mijn videoboodschap al aangaf, eenheden als het 45ste vormen de punt van onze speer. In het belang van de opdracht offeren zij hun veiligheid op en begeven zij zich tussen de mensen. Zij zien de vijand in de ogen en gaan het gevecht aan als dat moet. Het is moeilijk afscheid te moeten nemen van een deel van deze unieke capaciteit die wij als Koninklijke Landmacht in huis hebben: hoogmobiele, effectief beschermde en genetwerkte landeenheden. Eenheden die bovendien schaars zijn en waar onze bondgenoten en de NAVO om vragen. Daar komt nog bij dat we kleiner worden, terwijl we waarschijnlijk nog nooit zo goed zijn geweest als nu. Onze officieren zijn leiders, ons onderofficierkorps is bij de beste van de wereld en de manschappen en korporaals zijn klaar voor iedere missie, altijd en wereldwijd. En dat alles trouw en onbaatzuchtig gesteund door onze burgermedewerkers. Maar de keuzes die zijn gemaakt, zijn geen keuzes die ver weg van ons zijn beslist. Het zijn mijn keuzes. Dat maakte het er overigens niet gemakkelijker op. Want bij de KL is het vet volledig van de botten. Iedere ingreep leidt direct tot het stopzetten van capaciteiten. Er is geen tussenweg meer. En daarom heeft u kennis genomen van de voorgenomen besluiten, die definitief worden nadat het parlement heeft geoordeeld. Niet alleen de keuzes in de Nota zijn mijn verantwoor-

Wereldwijd online serious gamen op de Oranjekazerne.

Landmacht partner bij innovatie serious gaming De landmacht is sinds 19 september partner van het project Growing Games. Tijdens de netwerkbijeenkomst Get Connected III in Utrecht ondertekende kolonel Wilfred Rietdijk, commandant Land Training Centre (LTC), de samenwerkingsovereenkomst.

delijkheid. Ik beschouw het ook als mijn plicht om het luik open te zetten en meer licht te brengen aan het einde van de tunnel. Dat is de komende weken en maanden mijn absolute zwaartepunt. Want wij moeten de organisatie van de KL aanpassen aan de nieuwe situatie, waarbij we vooral vooruit moeten kijken en de KL moeten versterken in de rol van vernieuwer. Want dat zijn wij altijd geweest, van Prins Maurits tot 3D. En dat blijven we. Daarom vraag ik u met mij mee te denken over de toekomst, kansen te ontdekken en al uw professionaliteit en creativiteit hiervoor in te zetten. Niet alleen voor ons zelf, maar vooral voor Nederland. Want als wij worden geroepen, moeten wij er staan.

De landmacht is, als expert op het gebied van applied gaming voor opleiden, oefenen, trainen en evalueren, gevraagd partner te worden. De landmacht is de grootste speler op het gebied van serious gaming in Nederland. Door samen te werken met kennisinstituten zoals de Utrechtse Hogeschool der Kunsten en de Universiteit van Utrecht kan de kennis van de landmacht als aanjager van innovatie worden gebruikt. Kennisinstituten, industrie en de landmacht zijn ervan overtuigd dat ze kunnen leren van elkaar. “Een echte win-win situatie, waarmee intensivering van de samenwerking met nationale civiele autoriteiten en bestuurders een nieuwe impuls krijgt”, aldus Rietdijk. Stages Growing Games zoekt uit hoe gaming beter te benutten is. Het project valt onder de Economic Board Utrecht (EBU) waarbinnen vertegenwoordigers van ondernemingen, overheden en kennisinstellingen samenwerken. De samenwerking met de EBU geeft het LTC de mogelijkheid stageplaatsen aan te bieden op universitair en hbo-niveau. Het LTC was al erkend leerbedrijf voor gamingstudenten van mbo.

Duitse onderscheiding Na een taptoe beloonde generaal Volker Wieker, Generalinspekteur der Bundeswehr (de Duitse CDS), Van Loon met het Grosses Verdienstkreuz mit Stern der Bundesrepublik Deutschland. Dit is een zeer hoge Duitse onderscheiding die slechts zelden aan niet-Duitsers wordt toegekend.

Generaal Middendorp (l) en generaal Van Loon.

Rood erekoord voor redden drenkeling De korporaals Jeff Voortman en Kevin Kuiper hebben begin september een rood erekoord ontvangen voor het van de verdrinkingsdood redden van een bejaarde vrouw. De twee militairen van 11 Luchtmobiele Brigade verrichtten hun heldendaad tijdens hun inzet op Curaçao.

Luitenant-generaal Mart de Kruif Commandant Landstrijdkrachten Mevrouw Hennie Otterman en haar gedecoreerde redders.

6 | Landmacht

Generaal Van Loon trad in april 2010 aan bij het Legerkorps. Hij gaat nu met leeftijdsontslag. Van Loon werd na de overdracht bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau, met de zwaarden. Commandant der Strijdkrachten (CDS) generaal Tom Middendorp speldde hem de versierselen op. De CDS complimenteerde de artillerist Van Loon met zijn imposante loopbaan: “Uw leiderschap stond buiten kijf.” Hij demonstreerde dat onder meer in Kosovo, Duitsland en Afghanistan. “Als iemand symbool staat voor internationale militaire samenwerking, dan bent u het.”

De militairen van 13 Infanteriebataljon waren op 17 april net op Curaçao gearriveerd voor hun inzet als landmachtcompagnie op het eiland. Tijdens

een introductiedag zagen Voortman en Kuiper vanaf het strand een bewusteloze vrouw in het water drijven. De stoters haalden de onwel geworden vrouw onmiddellijk uit het water. Ze werden hierbij geholpen door korporaal Herman Baan en soldaat der eerste klasse Pieter Vonk, die hiervoor een tevredenheidsbetuiging kregen. De militairen kregen hun onderscheiding uit handen van brigadegeneraal Nico Geerts en het slachtoffer zelf, mevrouw Hennie Otterman.

Landmacht | 7

Landmacht | Berichten Mijlpaal: miljoen liter drinkwater tijdens FTX 240 Dienstencompagnie is begin september een bijzondere mijlpaal gepasseerd tijdens de oefening Horse Ultimatum in Tsjechië. Het badwas/mdi-peloton (mobiele drinkwaterinstallaties) produceerde er meer dan een miljoen liter drinkwater. Tijdens de Field Training Exercise, waar 44 Pantserinfanteriebataljon werd getraind, tuigde 240 Dienstencompagnie een mobiele dienstenmodule uitgebracht, waarin naast de waterzuiveringcapaciteit ook de douchegelegenheden en de mobiele satellietkeukens deel van uitmaken. 240 Dienstencompagnie verzorgde in samenwerking met 220 Transportcompagnie de operationele water-, diensten-, en voedingsketen vanuit het voorraadcentrum. Toen de meterstanden van de twee draaiende drinkwaterinstallaties gezamenlijk één miljoen liter aangaven, werd een speciale ceremonie gehouden met diverse gasten. Zij genoten daar uitgebreid van het geproduceerde water en kregen een speciaal voor de gelegenheid gemaakte fles water mee.

Luchtmobiele Brigade en Burgers’ Zoo helpen elkaar verder 11 Luchtmobiele Brigade en de Arnhemse dierentuin Burgers Zoo gaan nog meer samenwerken. Dat hebben de twee buren begin september op papier vastgelegd. Een nieuw convenant bekrachtigt een reeds langer bestaande samenwerking. Burgers’ Zoo heeft een calamiteitenteam dat in geval van een ontsnapt roofdier in staat moet zijn dit dier af te kunnen schieten als verdoven niet meer mogelijk is. Om de schietvaardigheid te trainen maakt dit team gebruik van de schietbaan op de Arnhemse heide. In ruil hiervoor mag de Luchtmobiele Brigade buiten openingstijden gebruik maken van Burgers Bush. De Bush is een nagebootst tropisch regenwoud; een ideale omgeving om militairen te laten wennen aan de omstandigheden tijdens een jungletraining of uitzending.

8 | Landmacht

Reservisten oefenen onder tijdsdruk

Landmacht tweetbox

De reservisten van de B-compagnie van 30 Natresbataljon hebben in september in een grootschalig rampscenario geoefend. Daarbij kregen de deeltijders diverse beveiligingsstaken, waaronder de bewaking en beveiliging van het RBC-stadion in Roosendaal.

De landmacht is goed vertegenwoordigd in de Social Media. Een blik in de tweetbox. @JackdeVries | 2 oktober Inspirerende keynote van gen. Mart de Kruif over de samenwerking landmacht en civiele authoriteiten tijdens de CCRsummit 2013 Kerkrade. @landmacht | 2 oktober Winnende column in #PactvanSoesterberg @vredevanutrecht over relatie tussen NL-samenleving en haar #krijgsmacht: http://www.welingelichtekringen.nl/opinie/223331/ columnwedstrijd-300-jaar-vrede-van-utrecht.html Koninklijke Landmacht | 30 september De deelnemers aan de zogenoemde NATOPS-dag toonden zich verrast over de diversiteit van het OOCL. Dat heeft dan ook niet voor niets als credo: ‘Kracht door veelzijdigheid’. @LaurensJobse | 28 september 10 oktober Grebbeberg Masters. Ruim duizend lopers en fietsers van Koninklijke Landmacht pic. twitter.com/rz8izmJeMt @JanVenekamp | 27 september Voor het eerst sinds mensenheugenis geen generaal Veldartillerie meer in de @Landmacht, nu Luitenant-generaal Van Loon met FLO is. #Defensie Koninklijke Landmacht heeft een link gedeeld | 26 september Vigorous Warrior - Multinationale medische keten getest @landmacht | 26 september Niet alleen woorden bij #geniesymposium. Demonstratie eenheid voor chemische, biologische en nucleaire dreiging. pic.twitter.com/ jh2YmDXxKn @martinspassie | 26 september Kolonel hans van griensven is commandant ondersteuningscommando van landmacht. Te onbekend. Heeft bijna alle middelen voor nationale inzet @DerkEimers | 26 september “Als wij het geld mochten houden wat hebben gevonden, had 45 bataljon kunnen blijven” overste Kooij over Search hulp #politie #Landmacht Koninklijke Landmacht heeft het album van 11 Luchtmobiele Brigade (aaslt) "7 december" gedeeld | 23 september Prachtige fotoreportage van de Memorial Jump Market Garden (88 foto's) Koninklijke Landmacht | 22 september Slotspektakel Sound of freedom (14 foto’s) Koninklijke Landmacht | 17 september Dit is de videoboodschap waarmee de Commandant van de Koninklijke Landmacht, luitenant-generaal Mart de Kruif, vandaag zijn militairen en burgerpersoneel informeerde over de ingrijpende maatregelen die in de Nota 'In het belang van Nederland' bekend zijn gemaakt: "Goed nieuws brengen kan iedereen, slecht nieuws is voor de commandant." - in Ermelo. Koninklijke Landmacht heeft het album van 11 Luchtmobiele Brigade (aaslt) "7 december gedeeld | 13 september EARS peloton traint in Brasschaat. (16 foto’s)

Word vrienden en check de landmacht op: Facebook Twitter (facebook.com/landmacht) (twitter.com/landmacht, @landmacht)

Generaal bd Van Uhm (midden) reikt de trofee uit, een schaalmodel CV90.

Ermelose infanteristen beste schutters met CV90 September is een maand van uitersten geweest voor 45 Pantserinfanteriebataljon. Twee weken voordat de infanteristen uit Ermelo te horen kregen dat het bataljon wordt opgeheven (vanaf pagina 10), won het eerste peloton van de C-compagnie nog de eerste Generaal Van Uhm wisseltrofee. Die eenheid toonde zich de beste met het infanteriegevechtsvoertuig CV90 op de schietbaan van het Duitse Bergen-Hohne. Onder grote belangstelling reikte voormalig Commandant der Strijdkrachten, generaal der infanterie buiten dienst Peter van Uhm de naar hem vernoemde wisseltrofee uit. De prijs is een perfect gedetailleerd schaalmodel van een CV90. De winnaars wisten op baan 9 de twintig statische en bewegende pantserdoelen en vijftig falling plates te bevuren. “Onze goede samenwerking gaf de doorslag”, stelde pelotonscommandant eerste luitenant Marc Hoving uit.

Nederlanders onderscheiden voor hulp Duitse watersnood Nederlandse landmachtmilitairen zijn 14 september samen met Duitse hulpverleners onderscheiden voor hun strijd tegen het hoge water in Duitsland deze zomer. Minister-president Stanislaw Tillich van de Duitse deelstaat Saksen decoreerde de landmachters in de opera van Dresden. Tijdens de plechtigheid prees de premier de inzet van alle mannen en vrouwen tegen het hoge water. “Ik heb de Saksische Watersnood Orde in het leven geroepen om namens alle Saksen de belangeloze inzet van alle hulpverleners te eren, zowel de Duitse hulpdiensten als ook buitenlandse assistentie”, aldus de Saksische minister-president. 101 Geniebataljon verleende de hulp samen met hun collega-militairen van Panzergrenadierbrigade 37 ‘Freistaat Sachsen’ in de oostelijk gelegen stad Torgau an der Elbe. Uit de samenwerking bleek volgens de Duitse autoriteiten niet alleen de bereidheid hulp te verlenen in geval van nood. Ook bevestigden de Nederlandse troepen hun initiatief, vakmanschap en bereidheid om schouder aan schouder te werken met Duitse collega’s.

In de oefening Flashback bracht een chemische brand in Terneuzen een grote stroom evacués op gang richting Noord-Brabant. Aan de mensen van de Natres de taak die mensen op te vangen en de orde in en rondom het stadion te 'Rel' bij het RBC-stadion. bewaren. Een dag ervoor kregen de militairen te maken met acties op Rucphense Heide, waar het MOB-complex in Rucphen moest worden bewaakt en tegelijkertijd een helilandingsplaats afgesloten. “In beide gevallen was tijdsdruk een bijzondere factor”, vertelde ritmeester Buisman, oefenleider van Flashback. “Daarmee moeten ze leren omgaan. Dat hebben ze goed opgepakt.”

Burgemeester reikt insignes uit tijdens bevrijdingsdefilé Ongeveer tweehonderd militairen hebben 18 september deelgenomen aan het jaarlijkse defilé in Eindhoven ter nagedachtenis van de bevrijding van de stad in 1944. Burgemeester Rob Van Gijzel reikte tijdens een korte ceremonie aan vier militairen een Draaginsigne Veteraan uit. Oud-strijders, maar ook actief dienende militairen werden gehuldigd vanwege hun bijdrage aan het kunnen leven in vrijheid en het herstellen van democratieën in de wereld. Het eerbetoon eindigde in de avond met het ontsteken van een vrijheidsvuur. Eindhoven werd op 18 september 1944 bevrijd door de geallieerde strijdkrachten.

Burgemeester Van Gijzel (rechts) reikt het draaginsigne uit.

Veelzijdig De defilerende militairen, voornamelijk afkomstig van de 13 Gemechaniseerde Brigade in Oirschot, droegen verschillende tenues, waaronder het koudweeren deserttenue. Dit om hun veelzijdige inzetbaarheid te benadrukken. Militairen in het dagelijks tenue vormden aansluitend aan het defilé een erehaag op het Stadhuisplein voor veteranen die 68 jaar geleden het zuiden van Nederland bevrijdden.

Landmacht | 9

Landmacht | Prinsjesdag 2013

Kind van de rekening

Militairen van 45 Pantserinfanteriebataljon praten in de filmzaal van de Generaal Spoorkazerne na over de boodschap van C-LAS, die ze zojuist te horen hebben gekregen.

10 | Landmacht

Een bataljon opheffen en een kazerne sluiten. Dat is de keiharde boodschap van Prinsjesdag 2013 aan de Koninklijke Landmacht. De mensen van 45 Pantserinfanteriebataljon en de bewoners van de Johan Willem Frisokazerne zijn het kind van de rekening in de nieuwe bezuinigingsslag bij Defensie. TEKST: kap Roel van de Wiel | FOTO'S: Jaap Spieker

Landmacht | 11

Landmacht | Prinsjesdag 2013 | Reacties

Terwijl op landmachtlocaties in het hele land een videoboodschap (zie Facebook KL) werd getoond waarin de landmachtcommandant de nieuwe bezuinigingsmaatregelen aankondigde, ging de generaal in Assen en Ermelo ‘live’ voor de troepen staan. Voor de mensen op de Johan Willem Frisokazerne in Assen en de Generaal Spoorkazerne in Ermelo had hij dan ook de meest barre boodschap. De generaal draaide er niet omheen: De kazerne in Assen gaat in 2017 sluiten, 45 Pantserinfanteriebataljon wordt per 1 januari 2014 opgeheven.

In Assen stonden de mensen van 13 Infanteriebataljon Luchtmobiel, 11 Geneeskundige compagnie, het plaatselijke peloton van 11 Herstelcompagnie, de plaatselijke LO/ Sportgroep, School Noord, de plaatselijke LO/ Sportgroep en een afvaardiging van de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso op de appelplaats opgesteld. Ook aanwezig: de mensen van het Base Commando, de wacht en ondersteunend personeel van het CDC. De boodschap van de baas trof ze allemaal (zie infographic maatregelen) in het hart. “Ik ben nog niet zo lang geleden naar Assen

Keuzes en gevolgen

Sergeant-majoor Alex Wildeboer SMO A-compagnie 13 Infanteriebataljon

SLUITEN ASSEN

VERANDERING

HAVELTE ‘T HARDE Een Stoter stelt een vraag aan C-LAS, nadat de landmachtbaas de sluiting van de JWF-kazerne heeft aangekondigd in Assen.

Barre boodschap van de baas Als de baas op bezoek komt, brengt hij goed of slecht nieuws. Helaas stonden de flitsbezoeken van luitenant-generaal Mart de Kruif aan de kazernes in Assen en Ermelo op Prinsjesdag in het teken van rampspoed. De boodschapper trof zijn troepen in het hart. 12 | Landmacht

‘We komen geld tekort, klaar’

ERMELO

SCHAARSBERGEN • ASSEN/HAVELTE Sluiten Johan Willem Friso kazerne Assen Betrokken eenheden: 13 infanteriebataljon (Havelte), schoolbataljon Noord (Havelte), 30 natres (Leeuwarden,Havelte), geneeskundige compagnie (Schaarsbergen), KMK Johan Willem Friso (ntb), LO/sport(ntb) Realisatie 2017 • ERMELO Opheffen 45 pantserinfanteriebataljon, 650 mensen Stilzetten per 1 januari 2014 • SCHAARSBERGEN/ROOSENDAAL Helicoptercapaciteit Chinooks en Apache voor KL (KCT en LMB); - 2 LMB bat t/m niv 5 Air Assault - 1 LMB bat t/m niveau 4 Air Assault - 1 LMB bat met Bushmasters en MB 280CDI Onderbrenging bij DSK • ‘T HARDE Herinrichting tactische inlichtingen en veiligheidscapaciteit: - omvormen verkenningseskadrons

“We worden weleens het ‘boerenbataljon’ genoemd en door velen als apart bestempeld. Dat komt vooral door onze plek in Assen. We hebben niet de hete adem van de brigadestaf in onze nek en wonen op een compacte kazerne in het hoge, droge noorden. En dat merk je wel. We zijn een knus bataljon, de band met de stad is sterk en we kunnen ons goed op onszelf redden. Het is jammer dat we deze kazerne moeten verlaten, maar we mogen blij zijn dat we nog bestaan. Ik zie ook wel positieve kanten aan de verhuizing. De Johannes Postkazerne is een mooie, ruime kazerne met goede faciliteiten en een eigen oefenterrein. Er zitten voor ons echt voordelen aan de verhuizing. Maar dat we Assen moeten verlaten, is en blijft jammer.”

verhuisd, juist om dichtbij mijn werk te wonen”, baalde korporaal-1 Arjan van Benthum van de A-compagnie 13 Infanteriebataljon. “Er was twee jaar geleden ook al sprake van sluiting, maar toen overleefden we het nog. Nu sluimerde het gerucht ook al weer een tijdje.” Het bericht van de commandant kwam inderdaad niet helemaal als nieuws aan in Assen: een regionale krant meldde de sluiting al in het weekeinde voor Prinsjesdag. Van

Landmacht | 13

Landmacht | Prinsjesdag 2013 | Reacties

Benthum: “Het is zonde van deze kazerne. Hier hadden we met ons bataljon echt een eigen thuis.” Ermelo In de filmzaal van de Generaal Spoorkazerne stond generaal De Kruif voor een bijna compleet bataljon infanteristen. Oog in oog met hen draaide de landmachtbaas weer niet om de feiten heen. “Ik en niemand anders heeft deze beslissing genomen”, sprak de commandant.

Opperwachtmeester Richard de Boer Wijkopper Johan Willem Frisokazerne “Zolang hier militairen zijn, ben ik er ook nog. Ik doe hier uiteindelijk het licht uit. Tot die tijd is er voldoende te doen. Assen is als een eiland met een eigen bataljon er op. Dat maakt dit een levendige kazerne. En het maakt mijn functie erg interessant. Dat blijft het ongetwijfeld totdat de eenheden vertrekken. We zagen de sluiting wel aankomen. De kazerne stond al een tijdje op de nominatie. Het voelt toch als een teleurstelling. Ik heb het eerder meegemaakt. Ik was sportinstructeur in Harderwijk, toen ze daar de poort sloten. Het is zonde dat we afstand doen van mooie kazernes. Ik begrijp dat het niet anders kan, maar het blijft jammer.” De videoboodschap van C-LAS en de presentatie 'In het belang van Nederland' zijn terug te vinden op intranet: Koninklijke Landmacht > Publicaties > Communicatie > Column C-LAS

14 | Landmacht

Eerste luitenant Arjen Bosch Commandant 3 Peloton C-cie 45 Pantserinfanteriebataljon

‘We krijgen het beste vliegtuig’ Een van de opvallendste boodschappen tijdens Prinsjesdag was de definitieve keuze voor de F-35 als opvolger voor het F-16 gevechtsvliegtuig. Een prijzige aanschaf, die vraagtekens oproept bij cynische landmachters. Want: betalen wij de F-35 nou met een bataljon en een kazerne? Nee, is het duidelijke antwoord van Commandant Landstrijdkrachten. De extra bezuinigingen bij de landmacht zijn immers onderdeel van een schoonmaakbeurt in het jaarlijkse huishoudboekje van Defensie. De F-35 daarentegen wordt gefinancierd uit een speciaal gereserveerd vervangingsbudget. De komst van de F-35 is volgens kenners bij de landmacht bovendien een prima ontwikkeling. “We hebben straks het beste gevechtsvliegtuig dat er rondvliegt”, stelt ritmeester Ringo Smits. Hij is docent Forward Air Control (FAC) bij de School Grond Lucht Samenwerking van het OTC Manoeuvre. Daar worden FAC’ers opgeleid in het vanaf de grond aansturen van luchtsteun. Smits: “De F-35 krijgt ook de modernste bewapening, apparatuur en sensoren aan boord. Daar hebben wij op de grond een enorme steun aan.” Met het hypermoderne gevechtsvliegtuig wordt communiceren bijvoorbeeld beter. “We kunnen straks niet alleen maar met de vlieger praten, maar ook allerlei targeting data rechtstreeks naar het vliegtuig sturen. En hoe meer info, hoe beter.” De bewapening van de F-35 wordt bovendien slimmer en preciezer, weet de ritmeester. “Dus krijg je een grotere trefkans. En je bereikt met minder en minder zware wapens hetzelfde doel. Een goede ontwikkeling, ook voor de veiligheid van onze mensen.” Hoe modern het nieuwe vliegtuig ook wordt, de FAC’er maakt ‘ie niet overbodig, voorpelt Smits. “De behoefte aan een paar ogen op de grond blijft. Iemand moet uiteindelijk de beslissing nemen: iemand met Situational Awareness, die het luchtplatform kan aansturen. Bij Close Air Support heb je mensen dichtbij het doel. De FAC’er garandeert dan de veiligheid.”

Buiten de filmzaal puften de teleurgestelde Ermeloërs uit, nadat het noodlot ze was aangezegd. “Tijdens de schietserie in Duitsland vorige week was er al best veel rumoer over”, herinnerde soldaat-2 Rick Knol, die met zijn groep staat na te praten, zich. “Dat werd deze week alleen maar erger. Maar als je de commandant het hoort bevestigen, is het toch een klap.” “We moeten maar afwachten”, reageerde zijn groepsgenoot, soldaat-1 Jochem Fransen, gelaten. “In november neemt de Tweede Kamer een beslissing. Daarna zien we verder.” Knol: “Maar wat doen we dan tot die tijd? Ik heb nu echt geen zin in pantserbivak, hoor. Alles wat je nu nog doet, is toch voor niets.”

Het groepsgesprek ging nog even door en riep meer vragen op dan antwoorden. Waarom nog dure reclames voor nieuwe infanteristen? Waarom niet een ander bataljon? Vragen in overvloed, in Ermelo en eerder die dag in Assen. Op de belangrijkste - en kortste - had de landmachtbaas alvast een duidelijk antwoord: waarom? “Dit heeft niets met kwaliteit te maken”, stelde generaal De Kruif onomwonden vast. “Ik moest gewoonweg ergens geld vandaan halen.” Het was een pijnlijk eerlijke boodschap van de commandant. Het slechte nieuws kwam daardoor echter niet minder hard aan.

“We hebben het weken zien aankomen. Maar nu het is uitgesproken, komt het hard aan. Ik vind het goed dat de Commandant Landstrijdkrachten ons het nieuws persoonlijk kwam vertellen. Hij deed het goed. Het bataljon wordt per 1 januari stilgelegd. Ik maak me zorgen over de motivatie van het personeel. De weekroosters tot eind 2013 zijn klaar, maar wat gaan we daarvan nog doen? En wie heeft daar nog zin in? Hopelijk krijgt iedereen per direct alle ruimte voor cursussen, opleidingen en sollicitaties. Nu gaat toch niemand meer gemotiveerd op bivak. Dit klinkt raar, maar dat wij weg moeten, snap ik wel. We komen geld tekort, klaar. En na een optelsom komt de baas bij ons uit. Ik hoop dat we niet blind eenheden aan het wegstrepen zijn. De Arabische lente heeft weer duidelijk gemaakt dat de onrust onze grenzen nadert. Zo ver is dat niet van ons veilige landje.”

Foto: kpl1 Jurjen Rozeboom

Help elkaar ‘Daar gaan we weer.’ Die gedachte kwam bij mij op toen een paar maanden geleden duidelijk werd dat er aanvullend bezuinigd moest worden. Hoeveel moet de Koninklijke Landmacht hieraan bijdragen? En welke gevolgen heeft dit voor 43 Gemechaniseerde Brigade?

deze locatie en 10 NATRES bataljon - ook onderdelen van 43 Gemechaniseerde Brigade - worden hier door getroffen. Als gevolg van deze maatregel verhuist een aantal van deze eenheden van Assen naar de Johannes Postkazerne in Havelte en voor andere moet nog een nieuwe locatie gevonden worden.

Inmiddels weten we dat de ‘Bizon’ Brigade inderdaad hard is getroffen door deze extra maatregelen. Voor het trotse en professionele 45 Pantserinfanteriebataljon en daarmee het historierijke Regiment Infanterie Oranje Gelderland is binnen de organisatie geen plaats meer. Een dreun voor het personeel en het thuisfront. Een dreun die hard aankomt.

Veel veranderingen dus: voor mijn brigade, maar ook voor andere landmachteenheden en eigenlijk voor de hele KL. En dat geeft natuurlijk onrust. Want bijna iedereen vraagt zich momenteel af: ‘Wat gebeurt er met mij?’ Helaas is het nog te vroeg om daar duidelijk antwoord op te geven. Het opheffen van eenheden hoeft ook niet automatisch te betekenen dat het personeel van die eenheid ontslagen wordt. Ik ga mij de komende periode daarom maximaal inzetten om zoveel mogelijk van onze professionals binnen het hek te houden.

Als militair en als infanterist doet dit mij ontzettend veel pijn. Weer wordt er gesneden in de operationele capaciteit. En hoe verstandig is het eigenlijk om zo’n professionele en goed getrainde eenheid stil te zetten? Een eenheid bovendien die sinds de heroprichting in 2006 in een korte periode een zeer indrukwekkende staat van dienst heeft opgebouwd. De beslissing om de Johan Willem Frisokazerne in Assen te sluiten heeft voor de eenheden die daar gelegerd zijn ook een behoorlijke impact. Onder andere de medewerkers van het basecommando van

Ik hoop voor iedereen dat er zo snel mogelijk meer duidelijkheid komt over de gevolgen voor iedereen. Maar ga niet bij de pakken neerzitten. Blijf gericht op de toekomst en help elkaar door deze moeilijke en onzekere periode!

Adjudant Jeroen van Dijk Brigadeadjudant 43 Gemechaniseerde Brigade

Landmacht | 15

Landmacht | Prinsjesdag 2013 | Commandant 45 Painfbat

1200 uur

Luitenant-generaal De Kruif stapt zijn dienstauto uit en het stafgebouw van het bataljon binnen. In de traditiekamer van het Regiment Infanterie Oranje Gelderland wordt de landmachtbaas ontvangen door de overste Schmidt. Op een ovalen tafel in de kamer staat een lunch klaar. Een galgenmaal, lijkt het. Schmidt: “Je moet toch iets eten. We hebben even doorgesproken hoe de dag er uit zou zien. Het was voor mij ook het moment om mijn plaatsvervanger en adjudant nog eens goed in de ogen te kijken. Ik voelde het in m’n maag. Ik wist wat er ging komen, maar was toch enorm gespannen.”

1300 uur

‘Schiet maar’ Foto: kpl1 Frank Meester

1100 uur Luitenant-kolonel Ludy Schmidt stond dinsdag 17 september een dag lang in het centrum van de aandacht. Tegen z’n zin: zijn bataljon werd hem die dag ontnomen. Logboek van een zwarte werkdag in Ermelo.

Op de Generaal Spoorkazerne in Ermelo verraadt nog niets het naderende ontij. Behalve misschien de ‘verwarmingsbuizen’. Die galmen mediaberichten en geruchten rond en hebben heus wel beeld bij de aankondiging dat de Commandant Landstrijdkrachten om 1300 uur ‘iets komt zeggen’. Het is Prinsjesdag en crisis in Nederland: tel alles bij elkaar op en een pijnlijke aftreksom is makkelijk voorspeld voor 45 Pantserinfanteriebataljon. Maar: zo lang er hoop is, is er leven. First things first. Luitenant-kolonel Ludy Schmidt heeft eerst nog een reguliere afspraak. De bataljonscommandant, cavalerist van origine maar al twee jaar in zijn element in Ermelo, ontvangt ieder kwartaal gewonde collega’s uit de in 2006 heropgerichte eenheid. En Prinsjesdag of niet: deze bijeenkomst gaat door. “Kameraadschap is onze belangrijkste waarde”, zegt de overste. “Onze gewonde en gesneuvelde collega’s horen nog altijd bij ons. In een informele setting praten we elkaar geregeld bij; de gewonden, mijn staf en ik. We hebben het gehad over het herstelproces van een van de jongens, een stage van een ander, zulke zaken. Over de reorganisatie werd niet gesproken.”

De filmzaal van de Spoorkazerne is vol. De bataljonsleden en aanverwanten die konden komen, zijn aanwezig om generaal De Kruif aan te horen. Een camerateam van het landelijke nieuws en een duo van de grootste krant van Nederland mogen het pijnmoment registreren. Ze worden getuige van een historisch dieptepunt in de geschiedenis van de landmacht. In de loopbaan van de landmachtcommandant. En in het leven van overste Schmidt, die zijn bataljon voor het podium aanmeldt bij de Commandant Landstrijdkrachten. Generaal De Kruif loopt het podium op en maakt snel een einde aan alle hoop en onzekerheid. Hij “en niemand anders” heeft het besluit genomen het bataljon op te heffen. Tegenover hem wordt in een schrijnende stilte een bataljonsgrote brok weggeslikt. Schmidt: “Ik keek de zaal in en zag alleen maar strakke koppen. Van soldaat tot kapitein, iedereen. Je denkt er op voorbereid te zijn, maar als het bericht valt, doet het toch pijn. De boodschap van de generaal was wel goed. Straight, zoals je het van een commandant verwacht.”

1330 uur

Terwijl het bataljon koffie drinkt, rookt en gelaten bijpraat over de zojuist geïncasseerde boodschap, staat overste Schmidt voor een camera. Geëmotioneerd doet hij zijn verhaal. Als de opname klaar is, duikt hij de zaal weer in. Daar wachten ruim zeshonderd mensen hem op. De deuren gaan dicht; geen media, buitenstaanders of boodschap-

pers meer. Na een kort betoog van de brigadegeneraal neemt Schmidt het woord. De bataljonscommandant staat midden tussen zijn mensen. “’Schiet maar’, heb ik ze gezegd. En ik heb ze verteld wat ik voelde. Daarna kwamen er ontzettend veel vragen. We hebben ze allemaal genoteerd en sommige beantwoord. Voor de rest zoeken we nog naar een antwoord. Het was vooral ook een moment om emoties te delen.” 1430 uur. De filmzaal is leeggelopen; de compagnieën zijn verspreid over de kazerne en hebben inmiddels vrij van dienst tot woensdag 1330 uur. Overste Schmidt zit in zijn kantoor. Zijn dag is nog lang niet voorbij. Schmidt pakt zijn telefoon. “Ik heb eerst de moeder van Mark Schouwink gebeld, onze gesneuvelde collega. Ik wilde dat zij het nieuws van mij hoorde, niet via de media. De familie Van Uhm is ook op de hoogte gebracht. Ik heb daarna de stamregimenten geïnformeerd. En vervolgens stond het volgende camerateam al op de kazerne: dus het volgende interview.”

1800 uur

Als de avond valt, is het weer in Ermelo net zo treurig als het nieuws. In een deprimerende miezerregen draait de poort van de haast verlaten Spoorkazerne open: het Prinsjesdag-detachement van de D-compagnie komt thuis. Ook deze mensen verdienen een briefing en de zorg van hun commandant. “Met hun heb ik hetzelfde gedaan als met de rest van het bataljon. Praten, vragen noteren en gewoon even samen zijn. Aansluitend heb ik in de bar de journaals van 1930 en 2000 uur gekeken, waar we zelf in zaten. Eén dag Bekende Nederlander; had van mij niet gehoeven.”

2030 uur

De lange, pijnlijke dag eindigt zoals hij begint, met een reguliere sociale bijeenkomst. Het kader van 45 Pantserinfanteriebataljon viert gezamenlijk de vijftigste verjaardag van een van de adjudanten. Het biertje dat de commandant drinkt, smaakt als een plak cake op een begrafenisreceptie: best lekker, maar eigenlijk ontbreekt de lust. “Relatief ontspannen”, omschrijft Schmidt de sfeer kenmerkend. In de schoot van de geslagen eenheid vindt de overste toch de energie om vooruit te kijken. Naar woensdag. En naar de nabije toekomst van zijn ten dode opgeschreven bataljon. “Vandaag was de emotie, morgen gaan we verder”, zegt overste Schmidt strijdvaardig. “Dit bataljon heeft in zeven jaar een goede reputatie opgebouwd. Ik zie zelf hoe goed we zijn, maar ik zie het ook aan de steunbetuigingen in mijn mailbox. Die puilt nu al uit. Dat is de kameraadschap waar we het altijd over hebben. We gaan die goede naam niet door het slijk halen door nu al het werk uit onze handen te laten vallen. We gaan door met oefenen, trainen en inzet. Dat moet, want ik wil 650 infanteristen aan het werk krijgen in de andere bataljons. Dat is mijn opdracht en mijn persoonlijke drijfveer. Wij zijn hoogwaardige krijgers, die echt doorgaan waar anderen stoppen. Dit verhaal is nog niet over. Wij blijven inzetbaar.”

Overste Schmidt wordt geïnterviewd door RTL Nieuws.

16 | Landmacht

Landmacht | 17

Landmacht | Prinsjesdag 2013 | Koppen snellen

Het slechte nieuws voor de landmacht ging niet aan de regionale en landelijke media voorbij. De impact van de reorganisatie voor de krijgsmacht en de samenleving werd pijnlijk duidelijk in de krantenkoppen van woensdag 18 september. Bronnen: De Telegraaf, De Volkskrant, RTL Nieuws, NU.nl, Dagblad van het Noorden, De Stentor, Trouw

De boodschap van C-LAS landt bij de militairen van 45 Pantserinfanteriebataljon.

18 | Landmacht

Landmacht | 19

43 Mechbrig focust zich op mentale weerbaarheid

Stressen met wurgslangen en hoogtes Ieder mens ervaart momenten van stress in het leven. Maar wat is stress nu precies? En wanneer is het tijd om hulp te vragen of in sommige gevallen zelfs hulp te bieden? 43 Gemechaniseerde Brigade in Havelte heeft een bijzonder traject ontwikkeld om meer bewustwording en een grotere weerbaarheid te creëren: coping. “Uit je comfortzone, leer je pas echt je grenzen kennen.”

advies nodig hebben. Met dit copingtraject willen we juist de dagelijkse stresssituaties bespreekbaar maken. Denk maar aan een scheiding, het ontslag van een goede collega, een verhuizing of andere persoonlijke zaken. Het hoeft niet altijd iets traumatisch te zijn. Gebeurtenissen waarbij een luisterend oor voldoende is, maar dan moet je wel zelf in de gaten hebben dat jij of een collega hier behoefte aan heeft.”

TEKST: tlnt Johanna van Waardenberg FOTO'S: kpl1 Frank Meester Op zoek naar een stressreactie, met behulp van een slang of met een grensverleggende activiteit als klimmen (rechts).

Onder een grote wurgslang sleutels zoeken en op grote hoogtes opdrachten uitvoeren. Het copingtraject van de brigade in Havelte zorgt voor de nodige gesprekstof onder de manschappen. “Om een stressreactie te herkennen moet je het eerst zelf bewust ervaren”, vertelt hoofd sport kapitein Ton Neppelenbroek van 43 Mechbrig . Hij is onderdeel van het zorgteam en houdt zich bezig met de praktijksessies waarbij manschappen een mentaal trainingsprogramma volgen. “We creëren onverwachte situaties die de nodige stress op leveren. De deelnemers krijgen opdrachten die zij onder tijdsdruk moeten uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld gecombineerd worden met hoogtes of enge beesten. Ons doel is om reacties uit te lokken die puur en oprecht zijn, omdat je dan precies

ziet wat voor copingstrategie iemand toepast. Dit kunnen we dan weer gebruiken tijdens de evaluatie”, legt hij uit. Over de grenzen heen Niet alleen het uitvoeren van Fear Factorachtige opdrachten is een manier om grenzen te verleggen, maar een goed gesprek valt hier ook onder. Bij het copingtraject van de brigade zijn dan ook juist evaluaties en onderlinge gesprekken een belangrijk onderdeel. “Eerlijkheid is essentieel. Samen openlijk kunnen praten over angsten of frustraties zorgt voor leermomenten. Ook versterkt het de onderlinge band binnen een eenheid”, vertelt brigadearts overste Paulien de Kleijn. Zij zit dan ook in het zorgteam en is vanaf het begin betrokken bij het project.

“Om die reden hebben wij dan ook aparte sessies voor kaderleden en manschappen”, vervolgt ze. “Je moet een sfeer creëren waarin iedereen kan en durft te zeggen wat hij of zij wil. We willen dat deelnemers zich kwetsbaar opstellen. Dat zij de mens achter de militair laten zien, zodat ze van elkaar kunnen leren en begrip krijgen voor bepaalde reacties. Dit is vaak lastig als een leidinggevenden erbij zit. ” Niks medisch De Kleijn benadrukt dat het copingtraject van de brigade zich niet richt op stress waar medische expertise voor nodig is. “Binnen Defensie hebben we maatschappelijk werkers en psychologen rondlopen. Zij zijn er voor werknemers die professioneel

Waarom? Tijdens een hulpverlenersoverleg in september 2011 besluit 43 Gemechaniseerde Brigade in Havelte dat het tijd wordt voor een preventief ‘stressherkenningsproject’. Volgens de betrokken zorgbegeleiders is bewustwording op dit vlak belangrijk. Juist nu in tijden van reorganisaties en recessies verdient dit onderwerp volgens hen extra aandacht.

20 | Landmacht

Na het besluit gaat een zorgteam bestaande uit brigadeartsen, psychologen, geestelijk verzorgers, maatschappelijk werkers en sportinstructeurs direct aan de slag met de ontwikkeling van een zogenoemd copingtraject. Het omgaan met verschillende vormen van stress en de manier waarop je als individu hierop gereageerd staat centraal. De focus ligt

niet alleen op het werk als militair, maar ook op persoonlijke stresssituaties. Door middel van een speciaal ontwikkeld programma dat bestaat uit theoretische voorlichtingslessen en praktijkopdrachten leren deelnemers stresssignalen herkennen.

De combinatie van theorie en praktijk is een tactiek dat bij de manschappen goed aanslaat. “Tijdens de evaluatie merkt je direct dat er een bepaalde vorm van openheid bestaat”, vertelt Neppelenbroek. “ We laten deelnemers namelijk ook meekijken bij collega’s die opdrachten uitvoeren. Zo ontstaat er achteraf een gesprek waarbij je niet alleen zelf kan aangeven hoe je hebt gereageerd, maar ook anderen hun meningen kunnen delen.” Volgens de sportinstructeurs zijn de evaluatie na de theorielessen zeer bijzonder. “De voorlichting die ze krijgen tijdens het theoretische gedeelte valt goed samen met de praktijk. Het persoonlijk ervaren en bewust meemaken van hun stressreactie maakt veel los. Het zorgt voor openheid en bewustwording. Ik heb meegemaakt dat er gesprekken ontstaan die zeer persoonlijk worden en ontzettend veel toevoegen. Dan besef je dat we ons doel bereikt hebben.” Succes Het copingtraject is een pilot dat in de 2e helft van 2013 geëvalueerd wordt. Naar aanleiding van de evaluatie zullen voorstellen aan C-LAS worden gedaan voor een KL- of Defensiebrede aanpak. Niet alleen de reacties van de deelnemers en betrokken hulpverleners zijn positief, maar ook andere brigades pakken momenteel het idee op. Zo is ook 13 Gemechaniseerde Brigade in Oirschot bezig met een preventief copingtraject. “Iedere militair krijgt tijdens de vooropleiding te maken met mentale trainingen. Maar voor sommigen is dat net iets te lang geleden. Met dit soort trajecten krijg je een stukje herhalen dat handig kan zijn. Je leert naar elkaar luisteren en te herkennen wanneer je er zelf of een collega er doorheen zit. En zo gaan we stiekem toch een beetje beter voor elkaar zorgen”, aldus De Kleijn.

Vechten, vluchten of bevriezen Ieder mens reageer anders op een stresssituatie. Een primaire reactie, dus de manier waarop je direct reageert bij een ingrijpende gebeurtenis, wordt een copingstrategie genoemd. “Er bestaan drie soorten strategieën; vechten, vluchten en bevriezen”, vertelt brigadearts Kleijn. “Daar waar de één juist direct reageert op een situatie, kan een ander gaan vluchten”. Volgens De Kleijn bestaat er geen goede of foute reactie. “Je reageert nu eenmaal op een bepaalde manier. Dat zit in de mens. Het vechten kan bijvoorbeeld in sommige gevallen goed uitpakken, maar in andere situaties juist tegenwerken.” De Kleijn noemt als voorbeeld de reorganisatie. Een stresssituatie dat je zelf niet in de hand hebt. “Mensen met het copingstrategie ‘vechten’ raken dan gefrustreerd, omdat ze zelf niks kunnen doen aan een situatie.”

Leidinggeven aan stoere militairen De militaire geestelijke gezondheidzorg (MGGZ) is nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van het copingtraject van 43 Gemechaniseerde Brigade. Psychologen van de MGGZ hebben zich vooral gefocust op de kaderleden. “ Bij coping is leiderschap een belangrijk onderdeel”, vertelt majoor Stefan van Herpen, psycholoog bij de MGGZ. “Leidinggevenden moeten namelijk op tijd signalen opvangen en indien nodig ingrijpen.” De theorielessen stonden in het teken van de verschillende copingstrategieën en hoe je deze kunt herkennen bij een individu. Ook werden ervaringen gedeeld met elkaar. “De kracht van dit soort theoriemiddagen is dat deelnemers samen kunnen praten over situaties die zijn voorgevallen”, zegt majoor Joost Rooks, gespecialiseerd maatschappelijk werker en systeemtherapeut. “Hoe heb je gehandeld als leidinggevende en wat kan je betekenen voor iemand? In een groepssessie kan je veel leren van elkaar.” Volgens de MGGZ is het vooral belangrijk dat alle deelnemers aan het einde van het traject met de koppen dezelfde kant op staan. Rooks: “Stressherkenning zorgt voor een bewustwording die wij achteraf allemaal kunnen toepassen in de praktijk. Zo helpen wij onszelf , maar ook collega’s. De theorielessen zijn herhaling, omdat iedereen binnen de organisatie weleens voorlichting heeft gehad over het omgaan met stress. Toch blijft het belangrijk dat ook kaderleden, ondanks jaren ervaring, even een opfrismoment krijgen. Zo kunnen we verder groeien en ons meer verdiepen in coping. Hierdoor groeien we niet alleen als individu, maar ook als organisatie.”

Landmacht | 21

Burgers en militairen in discussie

Het Pact van Soesterberg “Ik vind dat Defensie meedoet aan foute missies en in verkeerde landen opereert. Aan het eind van het liedje draait alles volgens mij om olie.” De deelnemers aan het debat ‘Pact van Soesterberg’ winden er geen doekjes om. Centraal staat de relatie tussen de Nederlandse krijgsmacht en de samenleving.

Een verlaten hangaar op Vliegbasis Soesterberg leeft weer eventjes helemaal op dankzij de inspanningen van Stichting Vrede van Utrecht. De stichting verzamelde tientallen Nederlanders voor een middagje debatteren met open vizier, driehonderd jaar nadat de vrede werd getekend. De een wordt betaald door de Vrije Universiteit, de ander werkt bij Rabobank. IKV Pax Christi, Berenschot Groep, NRC, Defensie, BNN, Sociale Verzekeringsbank; nog zo maar een paar deelnemers van de lange lijst. Wat hen bindt? Allemaal zitten ze op groene krijgsmachtklapstoeltjes. ‘Fascinerend’ Dagvoorzitter Patrick Lodiers drukt zijn microfoon onder de neus van de Denker des vaderlands, René Gude. “Ik ben geen havik, geen vredesduif, maar dan toch op z’n minst een duif met tanden, aldus Gude. Een krijgsmacht moet goed uitgerust zijn. En het idee dat je die kunt inzetten voor humanitair ingrijpen, vind ik fascinerend.” Uiteraard zijn de meningen over de inzet van Defensie verdeeld. Saar Boerlage maakte WOII mee en vindt “het maar niets, dat een militair over iemands leven kan beslissen in een oorlogssituatie”. Ronald Rietveld probeert militaire historie overdraagbaar te maken. De in zwart gehulde landschapsarchitect lijkt zich thuis te voelen in de vochtige ruimte waar vroeger gevechtsvliegtuigen stonden. Rietveld toont de aanwezigen een indrukwekkende foto. Hij fileerde een ogenschijnlijk ondoordringbare bunker in de Hollandse Waterlinie. Door het binnenste van het bouwwerk te ontsluieren tracht de architect het Nederlandse publiek indirect met de krijgsmacht te verbinden. Gevoelige discussies De discussies die later op de dag volgen, liegen er niet om. Niet zelden staan mensen lijnrecht tegenover elkaar. Gemoederen raken verhit. Luitenant-kolonel Ard Goedhart (commandant 11 Pantsergeniebataljon) vindt het meer dan interessant: “Het is erg bijzonder om te zien dat visies op het nut van een leger zoveel emoties kunnen blootleggen bij zowel burgers als militairen. Discussies gaan diep doordat de deelnemers hun gevoel laten spreken. Zoiets raakt me. Dat zo’n divers gezelschap veel energie in dit debat steekt, is niet alledaags. En de wil om gevoelens te tonen is iets wat je ook niet dagelijks ziet. Ik word hier enthousiast van. Mijn bataljon leent zich goed voor maatschappelijke zichtbaarheid. Ik zal na vandaag beter mijn best doen om dat nog meer uit te dragen.” Schrijfster en actrice Nazmiye Oral vindt ook dat Defensie zelf het heft in hand moet nemen. “Wat me in veel gesprekken met militairen treft, is dat ze denken dat er niemand op hen zit te wachten. Zorg dat je uit die positie komt! Doe je dat niet, zul je altijd reactief bezig zijn. Laat weten waar je voor staat, wat je waarden zijn. De samenleving kan niet van jullie eisen dat het werk door moet gaan, en tegelijkertijd wel beknibbelen op het materiaal.” Brug slaan Na een middag vol emotie ontvangt generaal Tom Middendorp, de Commandant der Strijdkrachten, een cartoon die symbool staat voor het ‘Pact van Soesterberg’ (zie illustratie). Nederlands hoogste militair spreekt zijn dank uit voor de passie die de deelnemers in het debat hebben gegooid. “Het besef van de waarde van Defensie voor de samenleving speelt juist in deze tijd een grote rol”, zegt hij. “Er is soms nog een flinke brug te slaan tussen de krijgsmacht en de maatschappij. Want vaak is onbekend wat we doen, waarom we dat doen en wat ons land daaraan heeft. Daarom is het goed dat u hier allen was om daarover te discussiëren. Ook ik worstel met de vraag: hoe laat Defensie het belang van de krijgsmacht aan de burger zien? Een dag als deze helpt mij daarbij.” ILLUSTRATIE: Studio Bas Kohler

De cartoon die het Pact van Soesterberg symboliseert.

22 | Landmacht

Landmacht | 23

Landmacht | Overal inzetbaar

Landmachters versterken USAR

Groene hand in civiele reddingsoperatie Een team van Urban Search and Rescue Nederland (USAR.NL) heeft in de zomer meegedaan aan een grootschalige, internationale oefening in Oostenrijk: Taranis 2013. Voor het eerst deed het floodrescue-team van de Koninklijke Landmacht mee aan een USAR-operatie.

USAR.NL doet allerlei urgente dingen tijdens Taranis 2013.

Volgens het oefenscenario had Salzburgerland te kampen met een ernstige watersnood en zag Oostenrijk zich genoodzaakt assistentie in te roepen van de partners in de Europese Unie (EU). Die hulp kwam: uit Nederland, Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Duitsland en Roemenië. Gezamenlijk zo’n negenhonderd hulpverleners. Ze sloegen hun tenten op bij een kazerne van de Oostenrijkse landmacht, drie dagen lang hun base of operation. Het doel van de oefening was hoe internationale bijstand valt in te passen binnen een nationale reddingsoperatie.

24 | Landmacht

Test in een test De inzet van USAR.NL in EU-verband was nieuw, maar binnen deze pilot was er nog een test. Voor het eerst deed het gezamenlijke floodrescue-team van de Koninklijke Landmacht en de Veiligheidsregio Haaglanden mee aan een USAR-operatie. Elf van zeventien teamleden kwamen van Defensie. Sergeantmajoor David Groen van de Geniecompagnie Waterbouw was plaatsvervangend teamleider in Oostenrijk. ‘We zijn stevig op de proef gesteld’, vertelt Groen. ‘Het floodrescue-team is vier keer ingezet. Het begon met de evacuatie van zeventig scholieren en leerkrachten die vastzaten in een ongelopen school. Tijdens die operatie kwam de melding over een brand op een ferryboot op het Salzburgermeer. Daar moesten we 150 passagiers redden onder wie vijftig zwaargewonden. Verder zijn we ingezet bij een te water geraakte personenauto en een touringcar. Onze laatste actie was de evacuatie van een passagiersschip in Salzburg.’ Kroatische boten Bij alle operaties werkten de Nederlanders samen met de Kroaten. ‘Onze Kroatische collega’s hadden boten met een harde bodem die vanaf een trailer te water worden gelaten. Wij bouwen de boten ter plekke op en laten ze handmatig te water. Beide systemen hebben voor- en nadelen. Met vooraf opgebouwde boten kun je snel in actie komen, maar veel locaties in Oostenrijk bleken niet toegankelijk voor een trailer met boot. Dan verlies je alsnog tijd. Een mix van beide typen boten bleek prima te werken.’

Smeerolie tussen landmacht en marine ben betrokken bij het plannen van operaties in dit gebied. Ik loop ook mee in de pool van de stafofficier van dienst, die in actie komt als er na werktijd of in de weekenden operationele activiteiten zijn. Met een stationsschip dat hier 365 dagen per jaar vaart in counter drugs-operaties of voor de kustwacht, komt dat nog wel eens voor. Als neventaak ben ik toegevoegd voorzitter van de medezeggenschapscommissie en behartig de belangen van alle militairen bij CZMCARIB, maar die van de landmachters in het bijzonder.” Belevenissen “Het is bijzonder om eens drie jaar te mogen meekijken in de keuken van een ander. Er is een cultuurverschil tussen de landmacht en de marine. Het jargon is daar een mooi voorbeeld van. Ik hoor mezelf nu ook zeggen dat ik op tijd moet zijn voor baksgewijs, in plaats van voor het appèl. En als ik in het weekend ga stappen, dan ga ik de wal op.” Martijn Clarenbeek bij het schietterrein Wacawa, waar de compagnie in de West alle mogelijkheden heeft voor een goede schiettraining.

Voor USAR.NL was dit de eerste Europese oefening. ‘Wij rijden de gaten dicht’, omschrijft teamleider Arjen Stam. ‘Dat is de kracht van USAR. Ons vak is search & rescue, maar soms doe je heel andere urgente dingen. Na de aardbeving in Pakistan in 2005 hebben we in ons basiskamp tientallen slachtoffers uit de bergen opgevangen. Dan sta je ineens planken te zagen om gebroken ledematen te spalken. Zo flexibel moet je kunnen zijn.’ De landmachtbijdrage is daarbij welkom, merkte sergeant-majoor Groen. ‘Je merkt dat de USAR-structuur sterk lijkt op die bij defensie. De floodrescue-eenheid kan prima worden aangestuurd door USAR. Wat ons opviel is de taakvolwassenheid binnen USAR. Iedereen is goed op elkaar ingespeeld, terwijl het team minimaal traint. Bij watersnood in binnen- en buitenland kan de floodrescue-eenheid uitstekend opereren onder USAR-vlag.’

Landmachtmilitairen zijn overal inzetbaar. Ze nemen deel aan missies in het Midden-Oosten, Azië, Europa of Afrika. Maar ze werken ook in overzeese gebieden bij andere krijgsmachtdelen. Kapitein Martijn Clarenbeek is drie jaar geplaatst bij de Commandant Zeemacht in het Caribische Gebied op Curaçao. Werk “Bij de Commandant Zeemacht in het Caribische Gebied (CZMCARIB) werken hoofdzakelijk marinemilitairen. Elk jaar komen er echter drie verschillende landmachtcompagnies naar Curaçao die hier ingezet kunnen worden voor de hoofdtaken van Defensie. Daarnaast voeren ze een intensief opleidings- en trainingsprogramma (O&T-programma) uit.” “Ik ben als liaisonofficier de smeerolie tussen de landmacht en de marine. Samen met de enige andere landmachter hier, sergeant-majoor Frank Mulder, ben ik ervoor verantwoordelijk dat ze soepel meedraaien in de CZMCARIB-organisatie en dat het O&T-programma gesmeerd verloopt. Dat gaat van het afstemmen van oefeningen tussen de staf van de compagnie en de staf van CZMCARIB tot het oplossen van personeels- of materieelszaken. Daarnaast werk ik bij de N5/N7-staf en

“Ik heb hier ook meer dan ooit geleerd wat het betekent dat je vierentwintig uur per dag militair bent. Zeker in mijn rol als stafofficier van dienst, sta ik altijd paraat want als er iets gebeurt, wordt Defensie er al snel bij betrokken. Dat gaat van counter drugs-operaties tot reddingsacties op zee, van ondersteuning na extreem weer tot het coördineren van inzet van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie als er explosieven zijn gevonden.” Bijdrage “Er is hier iemand nodig om de plooien tussen beide krijgsmachtdelen glad te strijken. Iemand die beide talen spreekt en bekend is met de CZMCARIB-organisatie en haar werknemers. Dat maakt dat de compagnie hier aankomt en na een aantal briefings meteen kan beginnen met acclimatiseren en zo snel mogelijk operationeel inzetbaar is. Dat is uiteindelijk waarvoor ze komen.”

Het schietterein Wacawa op Curacao, met haar ongekende mogelijkheden. Van mortierschieten tot minime tot Panzerfaust: alles kan hier getraind worden.

Het floodrescue-team van de landmacht. Kapitein Clarenbeek met Dhr. Finis, eigenaar van het schietterein Wacawa. De relatie met de eigenaar is zo goed dat de compagnie in de West te allen tijde mag trainen op het terrein.

Kapitein Clarenbeek met de schietcoördinator van de staf van CZMCARIB en de CSM van de compagnie in de West.

Landmacht | 25

44 Painfbat stap dichter bij operationele gereedheid

Grillig terrein test pantserinfanteristen

Met de drie weken durende oefening Horse Ultimatum bereiden de militairen van 44 Pantserinfanteriebataljon zich grondig voor op hun ‘bataljonsexamen’ in december. Halen ze die, dan krijgt het ‘44ste’ in 2014 het predicaat ‘Operationeel Gereed’. Voor het echter zover is, moeten de militairen tijdens de bataljonsgeleide oefening laten zien dat ze het bereden en uitgestegen gevecht met het infanteriegevechtsvoertuig CV90 meester zijn. Bataljonscommandant luitenant-kolonel Paul van der Touw legt daarbij de focus op twee compagnieën die, aangevuld met onder meer genie, vuursteuneenheden en verkenners, complexe scenario’s krijgen voorgeschoteld. Overste Van der Touw: “In Duitsland kennen we bij wijze van spreken elke hobbel. Tsjechië is onbekend gebied en

dat vraagt om een snelle terreinoriëntatie, wat weer goed is voor het leervermogen.” Voor de infanteristen uit Havelte is Hradiště inderdaad heel wat anders dan de relatief open Duitse vlaktes die ze gewend zijn. Die gebieden zijn uitermate geschikt voor gemechaniseerd optreden. Maar in Tsjechië worden de eenheden regelmatig gedwongen als het ware in een ‘trechter’ te opereren, wat ze kwetsbaarder maakt. De steile heuvels en dicht loof- en naaldbos bemoeilijken een opmars over een breed front. Dit ervaart ook commandant van de B-compagnie kapitein Erik Derks als zijn halve aanvalstrein wordt weggevaagd. “Het terrein dicteert continu ons bereden optreden.

44 Pantserinfanteriebataljon ruilde deze zomer de geijkte Duitse laagvlakte in voor het Tsjechische Hradiště. Tot groot plezier van de infanteristen. Want dit ruige terrein is andere koek. Bovendien betekent trainen in een onbekende regio meer uitdaging. Voor het CV90-bataljon de uitgelezen kans de randen eens flink op te zoeken. TEKST: kap Marlous de Ridder | FOTO’S: sm Maartje Roos

26 | Landmacht

Landmacht | 27

Mount 13

Met weinig open vlaktes is ontplooien niet gemakkelijk”, stelt hij. “Dit is uitdagend voor de commandant, maar vertragend voor het gevecht omdat je het doel op een minder ideale manier moet aangrijpen.” Om te zorgen dat de infanteristen veilig het terrein in kunnen, is de Delta-compagnie deze oefening op volle sterkte aanwezig. Deze manoeuvre- en ondersteuningscompagnie is met z’n antitankpelotons, verkenners, mortiergroepen en een Fire Support Team (waarnemers en Forward Air Controllers) voorwaardenscheppend voor het bataljon. “Van routeverkenning tot vuursteun. Wij worden bij duisternis ‘diep’ ingezet, waarna de gevechtscompagnieën doorkunnen”, vertelt sergeant-majoor opleidingen Hans Schottert. Sinds twee jaar zijn deze disciplines geclusterd binnen één compagnie. Voordeel: het concentreren van schaarse middelen is O&T- technisch slimmer en de expertise zit nu bij één club. Schottert: “We zijn nog lerende, maar ik geloof wél in dit ‘concept’.”

Tijdens Horse Ultimatum werken de eenheden volgens een wisselschema. Zo is er aan het begin vooral ‘eigen tijd’ voor de pelotons. Later verschuift het accent naar gevechtsacties op bataljonsniveau, waaronder een bereden en uitgestegen aanval, een opmars en het overschrijden van hindernissen. Om de oefenwaarde te vergroten, wordt tijdens het gevecht gebruikt gemaakt van het MCTC-systeem (Mobile Combat Training Center), dat treffers op voertuigen en personen simuleert. “Alles wat de commandant wil laten mee vechten, krijgt een symbool in het Battlefield Management System (het navigatie- en commandovoeringondersteuningssysteem, red.)”, vertelt ritmeester Stef Laarman. “Het MCTC analyseert het gevecht. Wij geven geen waardeoordeel, maar houden de compagnieën achteraf een spiegel voor.” Na de generale repetitie in Tsjechië mag het bataljon het deze winter nog eens dunnetjes overdoen. In het Duitse Altmark wordt de eenheid dan getest door 43 Gemechaniseerde Brigade.

13 Gemechaniseerde Brigade klimt voor het goede doel

Kinderen van tijdens recente missies gesneuvelde Defensie-collega’s een mooie tijd bezorgen. Dat was het doel van 45 militairen van 13 Gemechaniseerde Brigade tijdens Mount 13. Om geld in te zamelen voor de actie beklommen ze onlangs de Strahlhorn (4.190 meter) in de Zwitserse Alpen.

“Ik had gevraagd of de klimmers het einddoel voor zowel zichzelf als dat van Mount 13 voor ogen wilden houden tijdens hun poging. Dat zorgde bij aankomst op de top voor emotionele momenten”, vertelt adjudant Rien van Duren, deelnemer en medeorganisator. “Ze waren zo blij dat ze dit konden doen, maar vonden het vooral moeilijk te beseffen dat de overleden collega’s dit niet meer mochten meemaken.” Na een voorbereidingsweek in de Zwitserse Alpen ondernamen de klimmers de toppoging op de Strahlhorn; een pittige verplaatsing van twintig kilometer vanuit de berghut over rotsachtig gebied en gletsjers, gedeeltelijk in het donker. Uiteindelijk bereikten alle klimmers het hoogste punt, ondanks de heftige fysieke inspanningen en mede dankzij de vakkundige begeleiding van ervaren kliminstructeurs van het Korps Commandotroepen.

Jaren negentig Eind jaren negentig streek de landmacht voor het laatst in Hradiště neer. De ontplooiing van dertienhonderd Nederlandse militairen in deze regio is dus even geleden. Volgens BC overste Paul van der Touw heeft het gebied zeker potentie: “Het is vergelijkbaar met sommige landen waar we opereren. Daarnaast is de Tsjechische wetgeving op het gebied van geluidshinder relatief soepel. Een kantentekening is het gebrek aan objecten voor optreden in verstedelijkt gebied. Met ‘GUZ’ in het vooruitzicht willen wij ons natuurlijk zo breed mogelijk voorbereiden.” Partners en kinderen van gesneuvelde militairen tijdens een weekeinde in de Ardennen.

28 | Landmacht

Mount 13 Stichting Mount 13 is een initiatief van militairen van 13 Gemechaniseerde Brigade uit Oirschot. Doelstelling van de stichting is het bijeen brengen van financiële middelen om iets te betekenen voor de kinderen van gesneuvelde collega’s, waarbij geen onderscheid gemaakt wordt in krijgsmachtdeel. Daarnaast biedt de stichting de mogelijkheid voor personeel van 13 Gemechaniseerde Brigade om kennis te maken met bergsport. Stichting Mount 13 wil dit soort activiteiten jaarlijks blijven herhalen, waarbij de combinatie fysieke en mentale ontwikkeling en ondersteunen van een goed doel garant staat voor een unieke beleving en uitvoering. Adjudant Van Duren: “Ik heb een aantal fijne collega’s verloren die ik goed kende. Zij lieten kinderen en een vrouw achter. Ik vind het daarom niet meer dan normaal dat wij hen zo goed mogelijk opvangen.” Lotgenoten Vorig jaar konden de kinderen van gesneuvelde collega’s en hun moeders dankzij Mount 13 een weekeinde naar Disneyland Parijs. Dit jaar konden de nabestaanden genieten van een avontuurlijk klim- en vaarweekend in de Belgische Ardennen. De moeders mochten van tevoren meedenken over de invulling. “Prettig om samen te zijn met vrouwen die allemaal in hetzelfde schuitje zitten”, zegt een van de weduwen. “Je hoeft niks uit te leggen en dat is zo fijn. Ook voor de kinderen was het geweldig.” “Contact met lotgenoten die aan een half woord genoeg hebben, is voor de kinderen en hun moeders heel veel waard”, aldus Van Duren, die zelf deelnam aan beide edities van Mount 13. “Dat is waar we dit allemaal voor doen, ontspanning maar ook hulp en erkenning.

Landmacht | 29

Personeelsrisicomanagement

Focus op veiligheid, gezondheid en welzijn

‘Een werkgever kan dit niet alleen, het is een zaak van ons allemaal’ landmacht. Aan hun inzet zijn echter personele risico’s verbonden; dat is nou eenmaal de aard van het werk. Het PRM zorgt voor een zorgvuldige afweging van personele risico’s, met als doel ze zoveel mogelijk te beheersen. “PRM is een vast onderdeel van de commandovoering en maakt deel uit van het militaire besluitvormingsproces”, legt Kuiper uit. “Op verschillende niveaus in de organisatie worden personele risico’s geïnventariseerd, geanalyseerd en beoordeeld. Vervolgens worden maatregelen voorbereid en uitgevoerd. De doelstelling hierbij is de operationele effectiviteit te vergroten en de kans op personele en materiële schade te reduceren. Een werkgever kan dit niet alleen, het is een zaak van ons allemaal.” Het PRM ondersteunt commandanten bij het invullen van hun personele verantwoordelijkheid voor veiligheid, gezondheid en welzijn. Voorop staat hierbij de ambitie om goed werkgeverschap en personeelszorg op een zo goed mogelijke wijze in te vullen. De kerngedachte is dat personele veiligheid het meest effectief kan worden verbeterd door niet de nadruk te leggen op de beperkingen, maar primair de effectieve beheersing van risico’s in de uitvoering van de operationele processen voorop te stellen. Dus: niet reageren op beperkingen, maar risico’s al in het voortraject meenemen in afwegingen. “Bijvoorbeeld: niet alleen een voorval onderzoeken na een oefening, maar bij de voorverkenning van een terrein al een HPG’er meesturen die naar de risico’s voor het personeel kijkt”, oppert Kuiper. “Dan kan de commandant diens bevindingen koppelen aan zijn oefendoelstellingen. PRM sluit dus aan in het tactisch besluitvormingsproces.”

Niet reageren op beperkingen, maar risico’s al in het voortraject meenemen in afwegingen. Ook op de schietbaan.

Met het uitbrengen van een nieuw voorschrift legt het Commando Landstrijdkrachten de nadruk op veiligheid, gezondheid en welzijn. Maar met het kersverse VS-2-1998 Personeelsrisicomanagement (PRM) alleen zijn we er nog niet. De Directie P&O zorgt er de komende maanden voor dat PRM ‘in de lijn’ goed geregeld en ‘tussen de oren’ geborgd wordt. 30 | Landmacht

Een collega die van z’n stoel valt als hij een poster ophangt. Een veiligheidsincident op de schietbaan. Je ziek melden omdat je structureel gepest wordt. Afgekeurd worden voor je werkzaamheden als infanterist. Personeelsrisicomanagement is, net als het oude Arbo-zorgsysteem, veel breder dan je denkt –zeker bij de landmacht. Want niet alleen op kantoor moet je kunnen rekenen op een veilige en prettige werkomgeving, in het oefenterrein en inzetgebied natuurlijk ook. En in het brede scala - van licht tot zeer ernstig, van achter het bureau tot diep in het voorterrein – vinden jaarlijks zo’n vijfhonderd voorvallen plaats. Het is de taak van de werkgever een zo veilig mogelijke werkomgeving te creëren. Het Commando Landstrijdkrachten erkent het belang van een scherpe focus op veiligheid, gezondheid en welzijn van haar medewerkers. De directie Personeel & Organisatie van Staf CLAS heeft daarom het Personeelsrisicomanagementsysteem ontwikkeld, met de

allernieuwste inzichten op het gebied van veiligheidsmanagement. “Op het Infanterie Schietkamp is ooit een handgranaatbaan ingericht, helemaal conform de eisen”, geeft Gerwin Kuiper, hoofd van de Sectie Personele Veiligheid en Arbeidsomstandigheden (Directie P&O), als voorbeeld. Hij is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het PRM. “Maar eenmaal in gebruik, bleken de gegooide granaten terug te rollen. Daar had niemand in de aanloop over nagedacht. Het is maar een voorbeeld van een situatie waarin het handig is al aan de voorkant van elk proces over veiligheid na te denken. Het is van groot belang dat we een sluitend systeem hebben waarmee we de inzetbaarheid en veiligheid van onze medewerkers borgen. PRM helpt daarbij.” Mensen Het PRM is een veiligheidssysteem dat aansluit op de specifieke landmachtomgeving en -organisatie. Mensen zijn de kracht van de

Leidraad Onlangs is het VS-2-1998 Personeelsrisicomanagement door de Commandant Landstrijdkrachten goedgekeurd en uitgegeven. Het is de nieuwe leidraad voor commandanten en hun personeel. Op papier is PRM dus goed geregeld. Maar de vraag is of iedereen daarmee ook weet wat de nieuwe voorschriften zijn, hoe ze in de praktijk werken, hoe ze door te voeren en te handhaven op de werkvloer. PRM is op dit moment wel geborgd in documenten, maar nog niet volledig geïntegreerd in de dagelijkse praktijk en tussen de oren van het landmachtpersoneel. Tijdens een aantal activiteiten, georganiseerd door de Directie P&O van Staf CLAS, wordt daarom het PRM- gedachtegoed onder de aandacht van de mensen gebracht. Zo wordt er dinsdag 12 november een symposium (voor genodigden) gehouden over Personeelsrisicomanagement. Ook worden er workshops, opleidingen voor PRM-functionarissen en werkbezoeken georganiseerd. Het Voorschrift VS-2-1998 Personeelsrisicomanagement vindt u via intranet: publicatieportaal.mindef.nl

Landmacht | 31

Landmacht | Personeelsmutaties Militair personeel bevorderd

Burgerpersoneel dienst verlaten

Reünies

Kolonel

MC Theunissen (natres); B Stevelmans (log

Adjudant

Schaal 10

A-cie 17 Painfbat GFPI KFOR 2

1 NL/BE UN Transportbataljon

F Overdiek (inf ); JA Wagner (gn); AJH

td); J Treffers (log gnk); L Burggraaf (log gnk);

JJF Sanders (log b&t)

HJ van Leeuwen, JW van Rijn

Datum:

Datum:

Bouwmeester (art)

F Walinga (log gnk); M Bout (vbdd); JPA Witte

vrijdag 25 oktober 2013

zaterdag 9 november 2013

(log gnk); R Groeneveld (log gnk); FM Vooijs

Sergeant-majoor / opperwachtmeester

Schaal 9

Locatie:

Locatie:

(log gnk)

SJ Beerens (log td); E Defauwes (log gnk); BS

CM den Daas, HT Kamp

De Ruyter van Steveninckkazerne te Oirschot

De Nieuwe Basis te Doorn

Bijzonderheden:

Bijzonderheden:

Schaal 8

Ontvangst 1600-1800 uur in de Regimentsmess

De reünie is voor iedereen die uitgezonden is geweest

CG Buijtelaar

Congleton. BBQ van 18.00 - 20.00 uur. Indien

naar voormalige Joegoslavië en voor alle lichtingen

overnachting gewenst (boogtent),

van de Tango en Lima. Eigen bijdrage van 10 euro

Luitenant-kolonel

Klas (log gnk); MR van der Meulen (lo/s); W

FCM Verburg (art); C Hoff (log gnk); BR Toorenvliet (log gnk); IM Hendriks (log gnk); JH

Sergeant / wachtmeester

Schulte (gn)

AH Sikkema (natres); BM van den Beekvierel (vbdd)

Majoor

Steegstra (inf ); IJ Visser (log gnk)

Sergeant der eerste klasse / wachtmeester der eerste klasse

Schaal 7

graag opgeven

Info en aanmelden:

K Ghisa, PP Siegers

Info/aanmelden:

[email protected], met

Mark Levels: [email protected],

vermelding van je naam, registratienummer en

of [email protected].

rotatie.

SJ Cuperus (art); EJCM Verbruggen (hum gv); KE

Korporaal der eerste klasse

MMF Epskamp (log gnk); RE Groeneveld (gn);

Schreuder (art); EJM Bos (log gnk)

JJ Brugge (art); D de Jonge (log td); F Vlasblom

T Kara (log gnk); MJ Keuninkx (log gnk); BJA

(inf ); RR Moltini (log gnk); R Vermeulen (inf );

Konings (inf ); RPM Moors (lo/s); JR Oosterhof

Schaal 6

Kapitein / ritmeester

PHM Stok (vbdd); D van Norden (inf ); E Postma

(art); E Room (log ma); R van der Toom (log

P Kriesels

HJ Zendman (vbdd); DC Hermans (art); R Brand

(art); K Zinnemers (vbdd); JP Bom (inf ); BE van

gnk); AR Veenstra (inf ); B Vriends (vbdd)

(log b&t); WPF Klaus (art); J ter Horst (art); F

Bruchem (log ma); P Veldhoen (inf ); B Punter

Gieles (gn); GR Limaheluw (inf ); JS Faber (inf );

(vbdd); T Botman (inf ); MO Lamers (inf ); SHH

Sergeant / wachtmeester

MH Snoek (cav); FLA Vink (inf )

Scherpen (gn); MAM Aler (luart); D Talma (inf );

A Ay (luart); L Breijer (log ma); P van der Heijde

Schaal 5

J Andelbeek (vbdd); T Eilander (log b&t); GW

(lo/s); AJ Janssen (log gnk); E van Lohuizen

Eerste luitenant

Rog (luart); JR Smit (inf ); PMAI Wagemans

(inf ); HWM Schenk (lo/s)

MA Bijdevaate (log td); MG Lammens (log gnk);

(inf ); DGM Elferink (gn); J van der Kolk (log

DSM Cornet (gn); DTH Haazen (gn); R Groen

b&t); DPNAC van Alem (gn); A de Boer (inf ); J

Korporaal der eerste klasse

(log b&t); PHA Teeuwen (gn); B Molenaar (gn);

van Breukelen (inf ); L Notting (log gnk); EMC

P Annema (vbdd); GJ Bakker (log b&t); M Baur

M van Aarle (log b&t); LH Hahné (log gnk); J

Koopman (log gnk); J Modderkolk (gn); JG van

(log b&t); MAJ Beerepoot (cav); L Benjamin

van Laarhoven (inf ); TSA Koopman (art); MH

Vliet (natres); PM Verhulst (log td); E Vehoff

(inf ); AHTM van Berlo (vbdd); J Billekens

Verheul (log td); R Visser (log ma); H Hulshof

(gn); T Blouw (log b&t); J Böckling (gn); SM

(gn); T van Blijderveen (vbdd); M Boeren

(log b&t); W Russcher (gn); BJJ van Roestel (inf );

van Grondelle (inf ); E Jeeninga (inf ); R Roos

(cav); S Boerwinkel (log td); D van Braam (log

GPI Matthijssen (inf ); RKJ Klesman (log b&t);

(inf ); E Lemmens (inf ); JW van den Heuvel

gnk); R Brinkman (inf ); LJM Cuijpers (gn);

W Oord (inf ); P Willemsen (log td); F Boersma

(inf ); G van de Voorde (inf ); MC Pijper (gn); B

N Dijkshoorn (vbdd); K Geradts (log b&t); B

(inf ); E Kroot (art); AJ Kaijser (art); SKC Nouwen

Boomsma (gn); B Uitterdijk (gn); D Dankers

Geutjes (inf ); JA van der Hoeven (log gnk); NA

(cav); ROD Kaizer (art); BH Gerdes (inf ); RA van

(log td); PA van der Wal (log td); M Kooiker (log

Hoogendoorn (log b&t); PTM Hovens (cav);

Giesen (log td); N Huijsmans (gn); W Emke (gn);

td); WK Haanstra (log td); B Top (log td); E van

BWHF Janssen (log td); ECP ten Kate (vbdd); R

AP Schoonderbeek (gn); S van Koppenhagen

de Nadort (log b&t)

Kemp (log b&t); D Kits (log td); WAP Kolken

(log b&t); PHM Vos (log b&t); J Verschoor (art); T Siemelink (inf ); DE Gerritsen (art); DJH Neefs (inf ); JJ Faber (log gnk); NJM van den Boomen

(cav); MB Kroeze (log b&t); H Lammers (log

Militair personeel dienst verlaten

(cav); TJR Slangen (art); A van Leeuwen (inf ); A Ram (log b&t)

td); W Limburg (log td); D Mc Sorland (inf ); BAJ Minten (gn); DA Mulder (log b&t); P Nieuwenhuizen (gn); J Rondeel (cav); JP de Rooi

Brigadegeneraal

(art); RGT Rutjens (log b&t); I Smith (inf ); S

T Ent (vbdd)

Spronk (cav); T ter Woord (vbdd

Tweede luitenant SMP Goris (art)

Kolonel TF Sinnige (log gnk)

In Memoriam

Adjudant MHM Opheij (art); JMA Palmen (log td)

Luitenant-kolonel

Soldaat der tweede klasse MC Havik,

RS Eimers (inf )

chauffeur MRAT bij

Sergeant-majoor / opperwachtmeester

42 Pantserinfanteriebataljon

HJ van Leeuwen (log b&t); EA van Elst (log gnk);

Majoor

J Piet (inf ); M Patijn (art); R Schol (log b&t); EJE

J van der Goot (pro gv)

Mulder (log b&t); JM Soekhradj (inf )

De heer J Bres, chauffeur vrachtvervoer bij DVVO-compagnie

Kapitein / ritmeester Sergeant der eerste klasse / wachtmeester der eerste klasse

JJL van der Veren (art); D Wilschut (log gnk)

GA Schoobaar (log ma); AJT van den Broek

Eerste luitenant

(natres); LD Nuchelmans (log gnk); B

SB Apostel (log td); WH van Dijck (art); JC van

Polderman (cav); C Verheul (log gnk); M

der Geer (vbdd); MS Kramer (art); BLP Krijnen

Vermeulen (log gnk); YB Broertjes (log gnk);

(log td); RJG Thoolen (log b&t)

De heer PJ Foppen, medewerker munitie op het ISK Harskamp

DWJ Bakker, MH Zahoer

200 jaar Huzaren van Boreel

Verbondenheid tijdens cavaleristenreünie Het regiment Huzaren van Boreel viert dit jaar het tweehonderdjarig bestaan. Een massaal bezochte reüniedag was zaterdag 21 september een van de momenten waarop dit jubileum de aandacht krijgt dat het verdient. Onder het motto ‘Ontmoeten,vieren en gedenken’ kwamen ongeveer tweeduizend dienende en oud-cavaleristen samen op de Bernhardkazerne in Amersfoort.

Vele veteranen droegen in Amersfoort met trots hun zwarte baret, net als hun jonge opvolgers van de parate verkenningseskadrons. Het was een duidelijk teken van de verbondenheid die de bezoekers van de reünie nog voelen met elkaar en hun regiment. De hele dag stond in het teken van die verbondenheid. Met het grootste regimentsappel ooit, het massaal gezongen Boreellied, een gezamenlijke lunch ‘blauwe hap en ruime gelegenheid tot samenzijn, bijpraten en foto’s maken. Dat het de hele dag volle bak was op de kazerne, was het uiteindelijk duidelijkste bewijs van de nog altijd heersende kameraadschap en verbondenheid die de Huzaren voelen, met elkaar en met hun regiment. FOTO’S: Dennis Boom

32 | Landmacht

Landmacht | 33

Landmacht | 200 jaar KL

Landmacht | Berichten

De slag bij Ramillies, 23 mei 1706

Landmacht houdt driedaags leiderschapsprogramma

Franse bevelhebber Villeroi deed exact wat Marlborough hoopte dat hij zou doen: hij had te veel oog voor de dreiging op de flanken en hij verzwakte zijn centrum. Ramillies was desalniettemin een zwaarbevochten zege, waarin zowel de Nederlandse infanterie als cavalerie een belangrijk aandeel had. Deze slag is dan ook een hoogtepunt in de Nederlandse militaire geschiedenis. De infanteristen waren op een vroeg moment in de slag zeer succesvol in het oprollen van de Franse rechtervleugel. De Fransen konden de situatie daar slechts met moeite en met inzet van veel kostbare reserves stabiliseren. De ruiterij speelde een belangrijke rol in het hoogtepunt van de strijd, de beslissende aanval tegen het midden van het Franse front. Zij vocht daar een verbeten strijd uit tegen de elite van de Franse cavalerie, de Maison du Roi. Ramillies was een succes, maar de oorlog werd er niet door beslist. Die duurde nog jaren voort.

Op een frontbreedte van zes kilometer vochten twee legers, elk ongeveer 60.000 man sterk, op een middag in mei 1706 een beslissende slag uit. De troepen streden dicht tegen elkaar, meestal letterlijk schouder aan schouder, met musket en bajonet. Om één uur viel het eerste kanonschot. Ruim vijf uur later was de strijd beslist. Het verslagen Franse leger begon aan een terugtocht die al heel snel ontaardde in een chaotisch vlucht. De overwinnaars, Britten en Nederlanders, die de vijand hardvochtig achtervolgden, maakten in die fase van de slag nog veel slachtoffers. Het aantal Franse doden en gewonden liep daardoor op tot 12.000 man. De Britten en Nederlanders hadden 4.400 doden en gewonden te betreuren. De slag bij Ramillies, een dorpje in het huidige België, is een episode uit de Spaanse Successieoorlog (1701-1714 ), toen Engeland en de Nederlandse Republiek de strijd aanbonden met het Frankrijk van koning Lodewijk XIV. Het was de Nederlanders er vooral om te doen de expansiedrang van de Zonnekoning te beteugelen. De kapitaalkrachtige Republiek bracht hiervoor een groot beroepsleger op de

been dat voor een deel uit buitenlandse militairen bestond. Engeland was in die jaren de belangrijkste bondgenoot.

“Leiderschap in onverwachte en onvoorspelbare situaties”. Dat is het thema van het leiderschapsprogramma ‘Project Romeo’ dat de Koninklijke Landmacht samen met de Hogeschool Windesheim en AOG School of Management/Rijksuniversiteit van Groningen houdt op 6, 7 en 8 november. Van leidinggevenden wordt verwacht dat zij kunnen omgaan met onverwachte en onvoorspelbare situaties. Het programma ‘Project ROMEO’ belicht vanuit verschillende invalshoeken hoe u als leidinggevenden kunt anticiperen op willekeurige onverwachte gebeurtenissen die zich niet laten voorspellen en waarvan de effecten mogelijk ingrijpend zijn. Centraal staat de aandacht voor het belang om in een complexe, stressvolle en chaotisch ogende omstandigheden binnen het publieke en private domein onder tijdsdruk leiderschap te nemen, te tonen en te organiseren. De landmacht heeft in recente operationele situaties veel ervaring opgebouwd in onverwachte en onvoorspelbare situaties. Ook in crises. Deze ervaring wil de landmacht met en binnen de samenleving gaan delen. Vandaar dat samen met Hogeschool Windesheim en de AOG School of Management/Rijksuniversiteit Groningen dit meerdaags programma is ontwikkeld waarin de gebundelde expertise tot uiting komt. Meer info: intranet

Ben Schoenmaker Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Landmacht | Redactieraad

In 1706 wilden beide oorlogvoerende partijen een einde aan de geldverslindende oorlog maken door het vijandelijke leger beslissend te verslaan. En zo ontmoetten zij elkaar bij Ramillies. Het Brits-Nederlandse leger stond onder bevel van de hertog van Marlborough. De bevelhebber van de Nederlandse troepen was veldmaarschalk Hendrik van NassauOuwerkerk, een ervaren militair, die tijdens de slag de linkervleugel zou commanderen.

Voor ideeën en opmerkingen over het blad Landmacht kun je terecht bij de leden van de redactieraad: 1GNC: OTCRij: KCT: OTCo: DGLC: JISTARC: OTCMan KC: Korps Natres: OTCMan: VustCo: OOCL: DP&O: DCHR: MatlogCo:

Een bekend gezegde is dat een operatieplan verouderd is op het moment waarop de troepen de startlijn passeren. In dit geval was dat anders. Tijdens de krijgsraad stelde Marlborough aan Nassau-Ouwerkerk voor de Fransen eerst op de flanken aan te vallen om zo een groot deel hun reserves daarheen te lokken. Dan zou er een massale cavalerie¬aanval op het midden van de Franse opstelling volgen waarmee een doorbraak door de Franse linies moest worden geforceerd. Precies zo zou de slag verlopen. De

maj Tjeerd Dijkstra aooi Leo van Meerendonk kap Louis Wesselink maj Henk Asma elnt Jurriaan Esser aooi Erik Vriens aooi Paul Fontein kap (r) Fred Warmer maj Ron Sprokkereef kap Corné van den Berg aoo (R) Roel van Essen kap Anne-Marie Berndsen maj Frans Verburg maj Cas Le Mahieu

*06 811 2094 *06 549 97304 *06 589 58021 *06 560 81806 *06 494 2021 *06 536 57937 *06 500 61069 *06 573 73107 *06 500 61731 *06 536 57493 *06 573 71708 *06 560 81169 *06 581 19105 *06 560 82037

Museumstukken naar Soesterberg Het zware materieel uit de collectie van het voormalig Legermuseum in Delft is naar Soesterberg overgebracht. 140 Zwaar Transportcompagnie bracht de kanonnen, tanks en andere voertuigen die niet meer kunnen of mogen rijden, naar het in aanbouw zijnde Nationaal Militair Museum. Met het takelen van de zware spullen uit het gebouw aan de Korte Geer nadert de verhuizing van de collectie zijn einde. Een zware kraan tilde de museumstukken op de museumkade, waarna ze via pontons over het water naar de openbare weg werden gebracht. Majoor Don Wentink, commandant 140 Zwaar Transportcompagnie: “Eenmaal over het water brachten we de spullen met onze diepladers naar Soesterberg. Een hele operatie: het liep uiteen van koetsen tot een vijftig ton zware Centurion-gevechtstank.” Het Legermuseum en het Militaire Luchtvaart Museum worden samengevoegd tot het nieuwe Nationaal Militair Museum (NMM) op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Het gaat in het najaar van 2014 open.

Is jouw eenheid nog niet vertegenwoordigd in de redactieraad en praat je graag eens in de twee maanden mee over de inhoud van het blad? Neem dan contact op met de redactie van Landmacht: [email protected] Willem Adriaan van Nassau-Odijk

34 | Landmacht

Landmacht | 35

Waargenomen Plichtsgetrouw ‘Waakzaam en stoutmoedig’. Zelden paste het credo van een bataljon zo goed bij een foto van een bataljonslid. Op Prinsjesdag had er nog wel een eigenschap bij het devies van 45 Pantserinfanteriebataljon Regiment Infanterie Oranje Gelderland gepast: plichtsgetrouw. Op de derde dinsdag van september stond een kleine afvaardiging van het bataljon immers ‘gewoon’ langs de Lange Voorhout in Den Haag opgesteld. Dat terwijl hun collega’s op datzelfde moment de al gevreesde mokerslag incasseerde in Ermelo. Commandant Landstrijdkrachten deelde daar persoonlijk mee dat het bataljon ophoudt te bestaan. Opgeven? De mensen met het pauwenembleem volbrachten trots hun erewacht voor de stoet van de Gouden Koets. En deze maand zijn ze de karrentrekkers van de Grebbeberg Masters, het fietsevenement voor gewonde militairen. Intussen oefent en traint het bataljon trouwens ‘gewoon’ door. Hoezo verslagen? FOTO: MCD

36 | Landmacht