Kerkblad van de Evangelisch - Lutherse Gemeente Zierikzee - Zeeland

PASEN Kerkblad van de Evangelisch - Lutherse Gemeente Zierikzee - Zeeland Jaargang 21 – nummer 120, Februari 2015

INHOUD VAN DIT NUMMER Bladzijde

Artikel Van de redactietafel

2

Overdenking - Bezinning

3

Overzicht van de erediensten

5

Bezige Bij - Kringavond - Verjaardagen - vervolg Herr Käthe

11

Berichten van uw kerkenraad

13

Ontstaansgeschiedenis van Pasen

18

Berichten van en voor de gemeente en diaconie

25

Immigranten in Zeeland

26

“Zeeuws Oekje”

33

Belangrijke adressen

Kopij voor het volgende nummer dient uiterlijk te zijn ingeleverd op

01 juni 2015 bij voorkeur per e-mail aan:

[email protected]

maar afgeven kan en mag ook. Eindredactie: Erik Ponsen

1.

Van de Redactietafel Het is pas begin februari en toch is dit al het “Paas Zwaantje”. De reden hiervoor is natuurlijk dat ‘t Zwaantje niet zo vaak uitkomt per jaar. Er is de laatste maanden veel gebeurd. Een gezellige Adventstijd en een goede kersttijd. Ook is er de afgelopen maanden hard gewerkt om de website weer iets verder te ontwikkelen. In principe moet deze maand de definitieve website van start gaan: “Luthers Zeeland”. Dit is weer een mijlpaal na onze fusie van april 2014 van de verschillende Evangelisch Lutherse gemeenten. De ledenadministratie is zo goed als helemaal rond. Alle leden zijn samengevoegd. De kerkenraad is geïnstalleerd. We hopen de gemeenteleden van Groede-Middelburg-Vlissingen en van Tholen/Bergen-op-Zoom een keer te mogen begroeten in “ons kerkje onder de Swaentjes”. Tot slot. Ik hoop dat er weer, tot een ieders genoegen, een keurig boekje is afgeleverd. Ik wens u een Gezegend Paasfeest.

Erik Ponsen

2.

OVERDENKING

Op weg naar Pasen Veertig dagen duurt de tocht naar Pasen in de kerk van alle eeuwen, als je heel precies bent zelfs zeventig. We worden zorgvuldig en voorzichtig in de liturgie van de Kerk voorbereid op wat komen gaat, in de Goede Week. Kruis en opstanding van de Heer, de overwinning van de dood. De Kerk heeft die tijd van oudsher gebruikt om de leerlingen van de Heer voor te bereiden op zijn verrijzenis en ik zeg nu al ook op onze verrijzenis. Daar heb je tijd voor nodig, dat is niet zomaar iets. Langzaam dalen we af naar het geheim van de Paasmorgen, het open graf, het nieuwe leven. In die nacht van Pasen werd er gedoopt, men ging letterlijk kopje onder, de dood in. Luther zegt daarover dat je verzopen wordt, het water van de dood in, om met samen met Hem het Paasleven in te gaan. Leest u eens hoe dat alles verwoord wordt in lied 337 uit het liedboek. Een lied dat voortkomt uit het zogenaamde “Zondvloedgebed”, dat Luther gebruikte bij de doopviering in zijn kerk in Wittenberg. Het water wordt daar op allerlei manieren verbonden met de dood, het is het water van Noach, van de Schelf zee bij de uittocht uit Egypte, van Jona, van Naäman en het is het water van Jezus, die uit dat doodswater oprijst bij zijn doop door Johannes met de duif uit de hemel, die hem begroet. Eén van de oudste afbeeldingen van die doop van Jezus in het doodswater van de Jordaan laat zien, dat Hij opkomt uit het water met in zijn uitgestrekte armen mensen. Met in Zijn armen wij allen, die door Hem uit dat 3.

doodswater, dat doopwater, worden meegenomen het leven in. Dat vieren we de komende periode: het nieuwe leven, de open toekomst, het geopende graf van de Paasmorgen. Ik wens U een goede paastijd, Ds. R. E. van den Berg

Lied 337

2

3

Want al het water wast niet af, dat wij verzinken in dit graf, tenzij de duif die nederdaalt ons uit den hoge vrede haalt.

Tot ondergang zijn wij gedoemd, als God ons niet bij name noemt, maar God-zij-dank, Hij doet ons gaan door 't water van de doodsjordaan.

4

5

Wij staan geschreven in zijn hand, Hij voert ons naar 't Beloofde Land. Als kinderen gaan wij zingend voort. De Vader is het die ons hoort.

Met Noach en zijn regenboog, Mozes die uit Egypte toog en Jona uit het hart der zee, bidt heel uw kerk aanbiddend mee.

6 Naäman, nu niet meer onrein, mag onder uw beminden zijn. Ja, alle volken zijn in tel bij U, o God van Israël!

7 Gij heft de aarde aan het licht door diepte heen en door gericht, eens zal zij bloeien als een roos, een dal van rozen, zondeloos!

4.

OVERZICHT VAN KOMENDE

EREDIENSTEN Aanvangstijd: 10.00 uur, tenzij anders aangegeven 22 februari :

Invocavit ( Roept Hij mij aan)

Kleur:

paars

Vignet: “Het kruis en de slang” Dit is de eerste zondag van de veertigdaagse paasvoorbereidingstijd. Invocavit wordt zo genoemd naar de eerste woorden van de introïtus. Voorganger:

Pastoor J. van Handenhoven, St. Niklaas, België Viering van Heilig Avondmaal

08 maart : Oculi ( Ogen)

Kleur:

paars

Vignet: “Het kruis verslaat de slang” ( symbool voor goed en kwaad) De derde zondag in de voorbereidingstijd voor Pasen ontleent zijn naam aan het begin van de ingangspsalm. Voorganger:

ds. J. Smink, Zierikzee

Radio Schouwen-Duiveland

22 maart : Judica ( Doe mij recht) of Passiezondag Vignet:

Kleur:

paars

“De drie in elkaar overlopende cirkels zien: het teken van de Drieëenheid”

De vijfde zondag in de voorbereidingstijd voor Pasen. Ook nu weer komt de zondagsnaam van het begin van de ingangspsalm. Wordt ook wel de Eerste Passiezondag genoemd. Voorganger:

ds. J. Smink, Zierikzee 5.

02 april : Witte Donderdag Aanvang: Vignet:

Kleur:

wit

19.30 uur “Het kruis aan het hoofd van de tafel symboliseert Christus, gezeten aan de maaltijd met zijn twaalf discipelen: elf kruisen en één slang; die wijst op Judas, die zijn Heer straks zal gaan verraden”

Dag van de voetwassing en van de instelling van De Maaltijd van de Heer. Voorganger:

Ds. J. Smink, Zierikzee - Viering van Heilig Avondmaal

04 april : Paaswake - Stille Zaterdag Vignet:

19.30 uur

Kleur:

wit

“Kruis met grafdoek en kruik met mirre”

Eigenlijk moet deze wake gehouden worden in het holst van de nacht. De Paasnacht brachten de Christenen al in de tweede eeuw tezamen wakende door. In deze nacht ook werden mensen gedoopt. Paars, bij het eerste hanengekraai te verwisselen voor wit.

Voorganger:

Wordt verzorgd door de kerkenraad

05 april : Pasen Vignet:

Kleur:

wit

“Open graf, kruis met overwinningskroon en rijzende zon met stralen”

Pasen is afgeleid van het Hebreeuwse Pesach, voorbijgaan, een herinnering aan het voorbijgaan van de doodsengel in de nacht vóór de uittocht uit Egypte. Voorganger:

Pastoor J. van Handenhoven, St. Niklaas, België Viering van Heilig Avondmaal

19 april : Tweede zondag na Pasen ( Zondag Misericordias Domini) Vignet: “Lam onder herderskruisstaf”

Kleur:

wit

Vandaag is het de Zondag van de goede Herder. De kleur is wit, de kleur van de vreugde van de tijd na Pasen. Voorganger:

Ds. W. Baan, Dordrecht - Viering van Heilig Avondmaal 6.

03 mei :

Vierde zondag na Pasen ( Zondag Cantate ( Zingt)) Aanvang: 17.00 uur

Kleur:

wit

Vignet: “Harp, als symbool van de lofzang” Deze naam is ontleend aan het begin van de introïtus; in het Latijn ‘Halleluja’! Zingt de Heer een nieuw lied …... Voorganger: 14 mei :

Ds. E. Schipper, Dordrecht

Hemelvaart van de Heer Vignet:

Kleur:

wit

“Christus ten hemel opgenomen”

De vreugdetijd van Pasen komt stilaan ten einde: De Heer bestijgt zijn hemelse troon. In de Katholieke kerken dooft men na het Evangelie de paaskaars. Voorganger: 17 mei :

Ds. J. Smink, Zierikzee - Viering van Heilig Avondmaal

Zesde zondag na Pasen Kleur: ( Zondag Exaudi ( Hoor) of Wezenzondag)

wit

Vignet: “Gebed om de Heilige Geest” De naam Exaudi, betekent ‘hoor’ of ‘luister’. De gevouwen handen smeken om verhoring van het gebed om de Geest. Ook wel “wezenzondag” genoemd. Voorganger:

Dhr. G. Francke, Goes

24 mei : Pinksteren Vignet:

Kleur:

rood

“De Heilige Geest ( duif) die de discipelen in ‘vuur en vlam’ zet.”

In Israël was Pinksteren een oogstfeest, waarop het eerste brood van de nieuwe oogst werd geofferd. In Rome werd tot in de Middeleeuwen een nachtwake gehouden en het was het tweede grote doopfeest na de paasnacht. De Paaskring is nu afgesloten met de viering van de uitstorting van de Heilige Geest. Voorganger:

Ds. J. Smink, Zierikzee - Viering van Heilig Avondmaal 7.

31 mei :

Trinitatis ( Drievuldigheidsdag) Radio uitzending

Kleur:

wit

Vignet: “Symbool van de Drie-eenheid” Zondag Trinitatis betekent zondag ‘van de Drieeenheid’. De grote feesten van het jaar worden nog eenmaal samengevat. Luther sprak van ‘de gouden Zondag Trinitatis’. Voorganger:

Dhr. J.B. Val, Woudrichem

14 juni : Tweede zondag na Trinitatis

Kleur:

groen

Vignet: “Toebereide Avondmaalstafel” De avondmaalstafel staat gereed zulks in verband met de Evangelielezing Zondag Trinitatis betekent zondag ‘van de Drie-eenheid’. Voorganger:

Pastoor J. van Handenhoven, St. Niklaas, België Viering van Heilig Avondmaal

ELG Groede-Middelburg-Vlissingen en Luthers Brabant ( wat onder Zeeland is gaan vallen) Op dit moment zijn we, samen met de landelijke ledenadministratie LRP, bezig om alle leden van onze Lutherse gemeenten bij elkaar te brengen tot één gemeente. Officieel zijn de gemeenten opgeheven, waarna er een fusie heeft plaatsgevonden. We hebben aan allen, bij ons bekende leden, een brief en ons kerkblad gestuurd, zodat het voor ons duidelijk gaat worden wie er tot onze ‘nieuw gevormde kerk’ gaat behoren. Een inventarisatie van ons nieuwe ledenbestand was duidelijk hard nodig en zodoende weet je ook meteen of alle informatie die wij als gemeente Zierikzee toegestuurd krijgen, klopt. Klopt er iets niet t.a.v. uw gegevens, dan zal onze ledenadministrateur de gegevens aanpassen, zodat alle informatie klopt. Dank voor uw medewerking. 8.

Hartelijk geluk gewenst We feliciteren onze jarigen

FEBRUARI 7

Mevr. M. de Vlieger

1982

9

Dhr. R. van Veen

1945

15 Mevr. T. van Beveren van der Linde

1927

15 Mevr. G. Leeuwenstein Irrgang

1937

17 Mevr. G. Langerak van der Ent

1951

17 Mevr. M. Moerkerk Hameeteman

1982

20 Mevr. J. van Beuzekom

1935

21 Mevr. L. van der Voorde

1945

MAART 4

Mevr. J. de Zeeuw - Koster

1928

6

Mevr. J. van der Linden -

1918 Vis

14 Rolf van der Bijl

1990

18 Anneline Klijnsma

1992

30 Mevr. E. van Veen -

1941 Warrink

31 Christiaan Ponsen

1995

9.

April 7

Dhr. Piet de Smit

1946

8

Mevr. F. de Veth-Thurzová

1937

9

Bart Steutel

1996

13 Emely Nelissen

2003

18 Mevr. J. Wesdorp - Gieskes

1957

22 Joep Steutel

1999

25 Dhr. C. de Vlieger

1943

MEI 3

Mevr. M. de Voogd

1973

7

Dhr. S. van der Haagen

1943

8

Dhr. J. de Voogd

1947

10 Mevr. A. Bos-Hofmann

1941

29 Dhr. J. Monster

1928

JUNI 1

Dhr. B. van Noordwijk

1934

17 Mevr. M. de JongDuijnhouwer

1935

22 Mevr. H. Monster - Arends

1929

23 Dhr. E. Ponsen

1963

10.

DATA BEZIGE BIJ en KRINGAVONDEN Ter herinnering vermelden we hier nog even de volgende data. Noteert u deze data in uw agenda. Aanvang: 19.45 uur in de consistorie.

Bezige Bij

02 maart

13 april

4 mei

1 juni

Kringavond

16 maart

20 april

18 mei

15 juni

11.

Vervolg op HERR KÄTHE ( Katharina von Bora)

(21)

Katharina en kanselier Brück kunnen niet door één deur, hebben we in de vorige aflevering moeten constateren. En dat gaf de nodige problemen bij het voogdijschap van moeder Katharina, want kanselier Brück had van de vorst de opdracht gekregen het voogdijschap te regelen. Brück heeft een duidelijke aversie tegen Katharina. Wat is de reden daarvan? Is het haar kordate optreden, haar weten-wat-ze-wil? Is het haar onafhankelijkheid, haar op gelijk niveau mee praten en mee denken met alles wat er gebeurt. In ieder geval is Brück een goede ambtenaar, die voor alles wil, dat de goede naam van zijn heer hoog wordt gehouden. Wat is toch de reden van die aversie? Er doen allerlei praatjes de ronde over Katharina. Dat ze in het huishouden wat al te kwistig met geld om gaat, dat ze verkeerde invloed heeft op de kinderen en .... stel, dat ze hertrouwt. Met deze man krijgt ze te maken en hij met haar. Tenslotte is er een laatste gevecht om de kinderen. Brück heeft met de drie zonen grootse plannen, die betekenen dat ze van hun moeder gescheiden worden. Zonder Katharina in te lichten doet Brück een aantal voostellen aan de keurvorst. De zonen moeten bij een geleerde man in huis, een man, voor wie ze ontzag en angst hebben. De oudste zoon, Hans, zou opgenomen worden in de keurvorstelijke kanselarij. Brück is van mening dat er tussen Käthe en de voogden een strijd zal ontstaan. Maar merkwaardigerwijze; Käthe stem in met het voorstel. Een maand later vragen de voogden in een brief aan de keurvorst de zonen bij hun moeder te laten. Zo haalt, drie maanden na het overlijden van haar man, Käthe de volle winst binnen.

12.

BERICHTEN VAN UW KERKENRAAD • •

Kerkbalans

:

€

2.377,=

•

Giften

:

€

50,=

•

Zwaantje

:

€

25,=

•

Onderhoudsfonds:

€

20,=

•

Orgelfonds

€

301,78

:

Financiën:

BELANGRIJK Wegens ziekte en een operatie van mevrouw Teunie van der Bijl-Pannekoek wordt het secretariaat, tot nader order, waargenomen door mevrouw Gerda Langerak-van der Ent. In noodgevallen kan contact kan gelegd worden via telefoonnummer of email: [email protected] Dus géén contact meer opnemen, tot nader order, met mevr. van der Bijl. Dank voor uw begrip.

We zien weer achterom naar de drukke Advent – Kerst – Oude jaar / Nieuwjaars tijd en dankbaar dat we dit allen hebben kunnen vieren. De echte Kersttijd is voorbij en de kleur paars is weer in de kerk. Van een mevrouw kregen we voor de stille tijd deze woorden. Min de stilte Min de stilte in je wezen, zoek de stilte die bezield. Zij die alle stilte vrezen, hebben nooit hun hart gelezen. Hebben nooit geknield. 13.

31 december 2014 werd het mandje voor Dorcas geleegd en we brachten 28,5 kg voedsel weg. De grote voedselactie in november 2014 bracht 222 kg op (20 dozen). Totaal brachten we in 2014 - 363,5 kg voedsel naar Dorcas, een prachtig resultaat voor zo’n kleine gemeente. Voor het vervoer kregen we nog € 135,00, heel veel dank voor dit alles. Voor de goede orde volgt hier nog een keer het voedsel lijstje. Graag alleen de spullen die hierop staan i.v.m. douane voorschriften. Rijst – zonnebloemolie – suiker – macaroni – tandenborstel – tandpasta – zakje droge soep (geen één kops) – thee biscuitjes – Liga – blik limonadesiroop – lange kaarsen – groenten in blik (800 gram) – doosje (vruchten) thee – witte of bruine bonen in blik (800 gram geen glas) – jam – Brinta. Bij Dorcas is alles welkom, maar de regeringen en de douane denken daar anders over. Mislukt een zending dan is de ARME extra de dupe. 29 december 2014 werden de koffievarkens geleegd die knorden € 60,60 bij elkaar. De totale opbrengst van de koffiepot in 2014 € 428,10 Uitgaven € 457,87 Te kort - € 29,77 op papier, want we hebben ook nog voorraad. Dus staan we quitte, dit dankzij uw giften – bakken en trakteren het gehele jaar door. Fijn deze saamhorigheid en het geeft weer moed voor 2015, dank voor uw goede zorg. De bloemenpot bracht op € 201,40 Uitgegeven € 184,78 Over € 16,62 Dit is al vast wat extra voor de Pasen. U weet het bloemenpotje is voor wat extra’s en valt buiten de gewone aankopen. De collecte met Advent voor de kleine Lutherse gemeente in Nowa Sol ( Schlesien) Polen bracht op: € 173,60 – busje gang € 16,00 – gift € 5,00 – K.P. € 15,00 – G.v.W. € 40,00 – J.B.V. € 500,00. Zo kunnen we het totaal stellen op € 749,60 Fantastisch. 14.

In Memoriam Op de leeftijd van 85 jaar is overleden: Joanna Maria Dorsman-Hoogervorst Al een aantal jaren was ze bedlegerig. Toch ging er een warme belangstelling naar de gemeente uit. Als je op bezoek was, kwamen de vragen: Hoe is het in de kerk wie waren er ? Zo op de achtergrond levend hoorde ze er toch bij en we zullen haar missen. Jo bedankt voor je goede zorgen en trouw. De uitvaart vond plaats op 30 januari om 14.00 uur. De voorganger was ds. Johannes Smink en de organist Bernard van Noordwijk die we hartelijk bedanken voor hun goede zorgen. 8 februari hebben we haar in de kerk herdacht en het engelenlied voor haar gezongen.

Pastoraat: Onze pastoraal verzorger, ds. Johannes Smink, is begonnen met bezoeken aan de nieuwe leden van de gemeente Groede - Middelburg - Vlissingen en ook natuurlijk onze eigen Zierikzeesche gemeente. Mocht u eerder een bezoekje of gesprek willen met ds. Smink of één van de kerkenraadsleden laat het dan even weten aan de secretaris, tel. 0111-691842 of email: [email protected] Het is nog steeds winter en zo af en toe zie je al winter bloemen staan zoals het sneeuwklokje. Hier passen ook een paar winterspreuken bij. Februari: In februari guur en koud, dan komt er een zomer waarvan je houd. Schijnt morgenrood je tegen, dan dreigt februari met regen. Een koud februari geeft een goed rogge jaar. Maart: Brengt maart storm en wind, de sikkel is de boer gezind. Daar is geen maart zo goed, of het sneeuwt wel op de boer zijn hoed. Mist in maart, water en vorst in mei. April: Aprilvlokjes brengen meiklokjes. Gras dat in april wast, staat in mei vast. Mocht het dauwen in april en mei, dan is de boer in september blij. 15.

We zijn dicht bij de lijdens- /vastentijd gekomen en bezinnen ons wat meer dan anders op geestelijke zaken.

Bezinning God heeft iedereen zijn plaats en zijn verantwoordelijkheden toegewezen, en Hij let erop hoe iedereen daarmee omgaat. En hij past op jou. Onthoud dit en verricht elke daad alsof hij je rechtstreeks door God was opgedragen, wat het ook is.

Uit: Youcat, gebedenboek De lijdenstijd wordt ook wel vasten- of stille tijd genoemd. In die tijd laten we extra luxe gewoontes even staan en proberen we wat meer te reserveren voor de armen en iets te doen voor de eenzamen. Zo gaan bij ons zondag de vastenpotjes rond. Toon Hermans schreef het volgende gedichtje:

Er zullen altijd handen zijn, die je willen dragen. En armen waar je veilig bent. En mensen die je zonder vragen, zeggen dat je welkom bent. Als we dit gelezen hebben mogen we zeggen, ’t was mooi en daarna: ‘Ja ik wil ook wat doen’. In deze tijd zingen we lied 47 uit de oud Lutherse bundel. Met de tranen in haar ogen stond de moeder diep bewogen, bij het kruis dat Jezus droeg. Ach, hoe vreeslijk was haar smarte, toen het zwaard ging door haar harte, en de wreedste wonden sloeg. Dat het kruis mijn heil bewerke, Jezus’ dood mij krachtig sterke, dat Hij mij genâ bewijz’. En als ’t lichaam eens zal sterven, moog’ mijn ziel het leven erven en de vreugd van ’t paradijs. 16.

We komen bij de Witte Donderdag, de instelling van het Heilig Avondmaal. Blij mogen we deze avond met elkaar gedenken. Goede vrijdag stilte en gebed. Stille zaterdag – Paaswake vanuit het donker naar het Licht. Pasen: de dag van de opstanding. Paaslied Nu willen wij verheugd te saâm een loflied zingen in uw naam, U prijzen, Heer, te allen tijd, daar G’ons ten heil verrezen zijt. Halleluja. Van harte wenst uw kerkenraad u een Zalig Paasfeest.

Allerlei: Waar komt ‘ONDERGESCHOVEN KINDJE’ vandaan? Vroeger waren gezinnen doorgaans groter en waren ze ook nog eens veel kleiner behuisd. In een muurkast in de woonkamer werd een bed ingebouwd, waarin het hele gezin sliep. Overdag waren de deuren van de bedstee gesloten, zodat deze aan het gezicht werd onttrokken. In de bedstee bevond zich vaak onder het bed een lade, ook wel rolkoets genoemd, waarin de kleinste moest slapen. Deze kinderen werden dus letterlijk ondergeschoven.

Waar komt ‘BESLAGEN TEN IJS KOMEN’ vandaan? Als je ‘beslagen ten ijs komt’, dan ben je ‘goed voorbereid’ op wat er moet gebeuren. De oorsprong van deze uitdrukking schuilt in het beslaan van paarden. In de wintertijd kan een paard beslagen worden met speciale ijzers door aan de onderzijde voorzien te zijn van punten. Daarmee kan het paard op ijs lopen en zo een slede of ar voorttrekken. En dus komt het paard letterlijk goed beslagen ten ijs. En dat is een goede voorbereiding op de winter. 17.

Ontstaansgeschiedenis van Pasen Pesach De oorsprong van het christelijke paasfeest ligt in de joodse traditie. Het joodse Pesach (in de christelijke liturgie Pascha) is nauw verbonden met de uittocht uit Egypte, de Exodus. De viering en herdenking hiervan werd volgens het Bijbelboek Exodus de avond voor de uittocht ingesteld en is de eeuwen door in verschillende vormen bewaard gebleven. Inherent is het herdenken van de grote daden van God aan het volk Israël. Hierin ligt het idee van 'bevrijding' besloten. Dit geldt ook voor het christelijke paasfeest, zij het vanuit een andere invalshoek. In Nederland herinneren tijdens Pasen de matzes (ongerezen broden) nog aan het joodse Pesachfeest. Volgens de Thora moesten de joden vlak voor hun vertrek in opdracht van God snel brood bakken zonder daarzuurdesem aan toe te voegen (Exodus 12:8). Deze matzes worden vóór Pasen verkocht door supermarkten en tijdens Pasen gegeten door zowel joden, christenen als niet-christenen. Pasen rond het begin van de jaartelling In de tijd van Jezus was het Pesach, naast het pinksterfeest en het Loofhuttenfeest een van de drie belangrijke pelgrimsfeesten. Het was nauw verbonden met het Massotfeest; beide werden in feite als één feest gevierd. Van heinde en ver kwamen de mensen naar de tempel in Jeruzalem. De betekenis was nog altijd: herdenking van de bevrijding uit Egypte en hoop op de komende verlossing door de beloofde Messias. Het Laatste Avondmaal van Jezus en zijn volgelingen, de discipelen, was volgens de Evangeliën een Pesachviering. Men trof de voorgeschreven voorbereidingen de avond ervoor, de viering vond 's avonds plaats in Jeruzalem, er werd wijn gedronken, brood gegeten en een loflied gezongen, het Halleel. De vereiste kruiden en het woord ‘ongezuurd’ (brood) worden niet genoemd, maar dat kan komen doordat de evangelieschrijvers niet per se volledig pretendeerden te zijn, bepaalde onderdelen natuurlijk aanwezig zijn dus niet genoemd hoeven worden, en men zich bij de verslagen kennelijk concentreerde op wat men voor de eerste christenen van die tijd van belang vond. De eerste christenen Ook de eerste christenen, van wie de meesten Joden waren, bleven aan de joodse feesten deelnemen, ook aan het Pesach. Gaandeweg werd het voor de christenen een tijd van vooral vasten ter herdenking van Jezus' lijden en een nachtwake. Later is een scheiding tussen de feesten gekomen, alleen al 18.

door het instellen van verschillende datums voor Pesach en Pasen ( zie onder). De quartodecimanen hielden vast aan de oude manier van vaststellen van het paasfeest en werden daarom door de paus geëxcommuniceerd. Daarnaast was er nog een stroming ( de montanisten genoemd) die vond dat het christelijke Paasfeest gevierd moest worden op de eerste zondag na 5 april, en een stroming die meende dat het christelijke Pasen moest vallen op de eerste zondag na het joodse paasfeest. Omdat het feest daardoor ook vóór het begin van de lente kon vallen, werden de aanhangers van deze laatste stroming de proto-paschieten genoemd. Aan een vaste Paasdatum dacht amper iemand. 313 t/m de Middeleeuwen Na 313, het jaar van de erkenning van het christendom door de Romeinse overheid met de afkondiging van het Edict van Milaan de zogeheten ‘kerkvrede’, kreeg het paasfeest een ander aanzien. Het werd nu voor pelgrims mogelijk om de gebeurtenissen van Pasen te vieren op de plek waar ze volgens het verhaal hadden plaatsgevonden, in en rond Jeruzalem. Een vroege ( laat-vierde-eeuwse) getuige hiervan is het verslag van de pelgrim Egeria. Dit werkte een ‘historisering’ van de Paasliturgie in de hand. In Jeruzalem werd deze verdeeld in losse gebeurtenissen die op losse dagen en verschillende plaatsen gebeurd zouden zijn. Het liturgische Triduum Sacrum werd ingevoerd:

Witte Donderdag

( instelling van de Eucharistie en het priesterschap, begin van het lijden van Jezus);

Goede Vrijdag

(lijden en sterven);

Stille Zaterdag of paaszaterdag (grafrust); Paaszondag

(opstanding).

Na de middeleeuwen Paaszondag in Portugal: de “compasso” gaat met een kruis, versierd met bloemen, de katholieke huizen van het dorp langs. Van de middeleeuwen tot halverwege de 20e eeuw werd de paaszondag min of meer apart gezien van de overige paasdagen. Het Tweede Vaticaans Concilie herstelde de liturgische eenheid van het Triduum. Ook hersteld is de paaswake, die in de nacht van zaterdag op zondag gehouden wordt. Deze was in de reformatorische traditie vrijwel onbekend, maar wordt de 19.

laatste decennia her en der gevierd, ook in evangelische- en pinksterkringen. Op het 4de Concilie van Lateranen ( 1215 - 1216) te Rome werd bepaald dat christenen op zijn minst een maal per jaar en dan vooral op Pasen de eredienst moesten bijwonen en moesten biechten. Dit impliceert dat, in tegenstelling tot wat veel mensen over de middeleeuwen denken, voor dit concilie het niet gebruikelijk was dat iedere christen regelmatig naar de kerk ging. De rooms-katholieke Kerk kent de traditie van de Kruisweg, een uitbeelding van de lijdensgang van Jezus. Tijdens de paasdagen worden, met name in de rooms-katholieke streken, passiespelen uitgevoerd. Het bijwonen van uitvoeringen van passiemuziek van met name Bach is bij gelovigen, en overigens ook bij niet-gelovigen, een populaire vorm van paasviering. Ook het Carnaval, Aswoensdag, de Vastentijd en Palmpasen zijn vanouds voorbereidingen voor de paasviering. Het concilie van Nicea bepaalde in 325 dat Pasen moet worden gevierd op de zondag na de eerste volle maan in de lente. In 1582 voerde paus Gregorius XIII een kalenderhervorming door, die door de Orthodoxe kerken niet werd gevolgd. De Orthodoxe kerken, zoals de Russisch-orthodoxe Kerk ( maar niet de Grieks-orthodoxe kerk), bleven de Juliaanse kalender volgen en niet de Gregoriaanse kalender ( zie de uitleg aldaar), waardoor het begin van de lente, en dus ook de paasdatum, op verschillende dagen valt. Om de zoveel jaar valt de paasdatum van de westerse kerken samen met die van de Orthodoxe kerken. Als het begin van de lente op 20 maart valt, wordt in de westerse kerken, volgens de regel van het kerkelijke/ecclesiastische Pasen, 21 maart gehanteerd. Ook als de volle maan op 21 maart valt, wordt Pasen op de zondag na de eerste volle maan in de lente gevierd. Daardoor kan het christelijke paasfeest in de westelijke kerken in een periode van 35 dagen vallen, van 22 maart tot en met 25 april.

Pasen in de Lage landen In de Lage Landen is Pasen voor de meeste mensen een seculier feest geworden dat bestaat uit een aantal vrije dagen en uit tradities zoals gemeenschappelijk eten, het bezoeken van kerk en familie en het eieren zoeken. Traditioneel worden omstreeks Pasen vaak films op televisie uitgezonden die het lijden van Christus verbeelden. Oudere films zijn Ben Hur, The Robe enJesus Christ Superstar. Een recente film is The Passion of the Christ. 20.

België Net als in Nederland vinden in België nauwelijks commerciële activiteiten plaats op Pasen. Ook op paasmaandag is dit het geval, het is één van de wettelijke feestdagen. Voor scholieren en studenten is er rond Pasen de paasvakantie, die twee weken duurt. Nederland In het Limburgse Tegelen wordt om de vijf jaar ( meest recent 2000, 2005 en 2010), echter niet op de paasdatum zelf maar in de zomermaanden, een Passiespel opgevoerd in Openluchttheater De Doolhof: de Passiespelen Tegelen. In het oosten van het land worden veel paasvuren gestookt, tot in de kleinste dorpjes. In Ootmarsum vindt het zgn. vlöggeln plaats, een optocht met voorop acht “Poaskearls (paaskerels)” die onder het zingen van telkens twee oude paasliederen het stadje rondtrekken. Dit gebruik is al eeuwenoud en de precieze betekenis is onbekend. Het vindt op beide dagen plaats rond 17.00 uur en is uniek in Nederland. In het nabijgelegen Denekamp vindt het “paasstaakslepen” plaats waarbij men met een groep mensen in het bos een boom gaat omhakken die dan naar het dorp wordt gesleept en rechtop wordt gezet met een brandende teerton bovenin. Beide gebeurtenissen eindigen op de avond van eerste paasdag met een groot paasvuur. Aswoensdag Het begin van de paastijd wordt voorafgegaan door Aswoensdag, de woensdag na carnaval. Na deze woensdag begint een periode van 40 dagen vasten (wel eten, maar niet snoepen), een tijd van bezinning. De zondag telt niet mee in de telling van 40 dagen. In de kerk krijgen de gelovigen een askruisje op het hoofd aangebracht. Deze as is gemaakt van de (gewijde) palmpasentakjes die een jaar eerder met palmpasen zijn overgebleven. De as is een herinnering aan de sterfelijkheid van de mens. Waar komt Pasen vandaan Pasen zou ontstaan zijn uit een feest dat gevierd werd ter ere van de godin van de dageraad Eostre (of 21.

Astarte of Isjtar of Eastre genoemd). Haar feest werd gevierd om de demonen van de winter te verjagen en de terugkeer van de zon. Vaak ging dit samen met het aansteken van paasvuren op heuveltoppen. Haar symbool is het ei. Volgens de legende is er een enorm groot ei uit de hemel in de rivier de Eufraat gevallen. Uit dit ei zou Eostre geboren zijn. In het Romeins wordt gesproken over de godin Venus, in het Grieks over Aphrodite, en in het Noors over Freya. Allen zijn één en dezelfde godin. Pasen als Christelijk feest Ten opzichte van kerstfeest wordt het Christelijke Pasen niet op een vaste kalenderdatum gevierd. Dat het Paasfeest bijna ieder jaar op een andere datum gevierd wordt heeft met de maan te maken. Pasen wordt gevierd op de eerste zondag NA de eerste volle maan, OP of NA het begin van de lente. Met volle maan wordt niet die mooie ronde bol bedoelt die aan ons hemelgewelf staat, maar een bepaalde standaard (Paschal PMF). Deze geldt wereldwijd, want de kerk wilde niet afhankelijk zijn van astrologen. Dit is besloten op het Concilie van Nicea in 325. Pasen zal dus nooit eerder gevierd worden dan 22 maart en nooit later dan 25 april. In de Christelijke kerk is het feest van Pasen het belangrijkste liturgische feest. Er wordt immers gevierd dat Jezus Christus nadat Hij heeft moeten lijden en sterven aan het kruis, is verrezen uit de dood, waardoor de zonden van de mensen vergeven zijn. Hierdoor is de band tussen God en de mens weer hersteld. Na zijn verrijzenis is hij aan vele mensen, niet alleen zijn leerlingen, verschenen. Diverse getuigenissen zijn opgenomen in de vier evangelie´s in het Nieuwe Testament van de Bijbel. Onder andere de getuigenis van, de ongelovige, Thomas. Deze leerling van Jezus had aangegeven dat hij niet eerder in de herrijzenis van zijn Meester kon geloven, voordat hij zijn vingers in de wonden in handen en zij van Jezus had kunnen leggen. Volgens de Bijbel verscheen Jezus aan Thomas en verzocht hem zijn wonden aan te raken. De paasviering kan kerkelijk in 4 historische stukken worden verdeeld: 1. De tijd voor de kerkvrede van 313 Hier bestond de viering uit vasten (het treuren om de dood van de Heer) en werd afgesloten door de nachtwake met lezingen uit de Schrift: over 22.

het paaslam, de lijdende dienaar en het lijden van Jezus. De eucharistie tijdens deze mis was het begin van de blijde viering van de paastijd (vijftig dagen). 2. Na de kerkvrede van 313 Nu had men meer aandacht voor de gebeurtenissen in de dagen voor het sterven van Jezus aan het kruis. Het paasmysterie werd uiteengelegd in een viering van drie dagen (Triduum Sacrum): Goede Vrijdag, paaszaterdag en paaszondag. De paaswake was een samenvatting van alle drie de dagen. In deze tijd werd de Paaszondag de belangrijkste dag van het kerkelijk jaar. 3. Laatste stadium In deze periode (welke in de Latijnse ritus duurde vanaf de middeleeuwen tot in de moderne tijd) scheidde men de paaszondag van de overige dagen. Het Triduum werd een voorbereiding op de paaszondag (de verrijzenis van Jezus) en behelst vanaf dit moment als drie dagen van viering: Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszaterdag. 4. Herziene liturgie Binnen de RK Kerk heeft de liturgische beweging de eenheid van het paasmysterie proberen te herstellen. In 1955 werd de liturgie van de Goede Week op basis van historische gegevens herzien. Dit werk is voltooid in 1970 met de verschijning van het nieuwe Missale Romanum. Pasen als Joods feest Van origine is Pasen een herdenkingsfeest vanuit het Jodendom. Het wordt gevierd in de voorjaarsmaand Nisan (maart-april) en begint in de vollemaansnacht. Met Pesah (Pasen) vieren de Joden de uittocht uit Egypte. Zij waren immers al 400 jaar slaven toen God hen onder leiding van Mozes de woestijn door leidde naar hun nieuwe vaderland. Voordat zij uiteindelijk Egypte konden verlaten zou God, na 9 plagen, nog een 10e allesvernietigende plaag over de Egyptenaren uitstorten; in de nacht zou de doodsengel alle eerstgeborenen in Egypte doden. Om het Joodse volk te sparen moesten zij de deurposten van hun woningen insmeren met het bloed van een jong lammetje, waardoor de engel hun woning zou overslaan. Om snel gereed te zijn eindelijk het gehate land te kunnen verlaten moesten zij ongedesemd brood bakken. Nog altijd vieren de Joden deze herdenking, eten ze jong lamsvlees en ongedesemd brood. Door verschillende berekeningen ten opzichte van de data waarop de 23.

feesten gevierd worden, kunnen het Christelijke en het Joodse Paasfeest ver uit elkaar liggen. Paasvuren De bisschoppen hebben in de geschiedenis alle mogelijke moeite gedaan om de paasvuren, welke oorspronkelijk op het feest van Eostre werden aangestoken, uit te bannen. Deze vuren staan in verband met de nieuwe lente, die vruchtbaarheid brengen over de velden en stallen. Aangezien ze met deze wensen geen succes boekten bleef er maar één mogelijkheid over, ze overnemen en ze binnen het Paasfeest een plaats geven.

Verlossing op Pasen De Heer Jezus verloste de mens van de zonde door aan het kruis te sterven en uit de dood op te staan.

Het open graf op Pasen In de hof van Arimathea

Jezus verlaat het graf Op paasmorgen staat de Heer Jezus op uit de dood 24.

Berichten van en voor de gemeente Fijne Lutherse dienst in Middelburg Het nieuwe jaar begon goed voor onze gemeente. In Middelburg was er in de Nieuwe Kerk van de Protestantse gemeente op zondag 4 januari een mooie kerkdienst. Voor deze “gewone” kerkdienst van de PKN-gemeente waren onze Lutherse gemeenteleden uitgenodigd. De laatste Lutherse predikante van Middelburg, ds. Gisela Gross, ging voor. Zij gebruikte onze Lutherse Orde van Dienst. In de liturgie waren de onderdelen van een heldere toelichting voorzien. Dat was niet alleen voor de vaste kerkgangers informatief maar ook voor mij goed om te lezen. In deze dienst werd ook de Heilige Doop van Simon Pijen ( kleinzoon van de oud-voorzitter van de lutherse gemeente, Paul Jooss) gevierd. Het was kortom een feestelijke dienst. Na afloop van de dienst was iedereen blij. De dienst werd bepaald gewaardeerd. Het gebruiken van onze liturgie was voor de PKN-ers ook herkenbaar. Het is een mooi begin van een opbloeiende samenwerking van onze gemeente met de wijkgemeente ‘De Nieuwe Kerk’ in Middelburg. Zo kan het voor onze Lutherse gemeenteleden uit Middelburg e.o. mogelijk worden dat in de gewone zondagse kerkdiensten van de wijkgemeente enkele keren per jaar een voorganger uit de lutherse traditie voor gaat en de lutherse liturgie wordt gevolgd. Er wordt aan een goede regeling gewerkt. Taco R. Seinstra.

Bericht van de diaconie Beste mensen, Afgelopen woensdag 4 februari nam ik afscheid als lid van het Breed Moderamen van de Classis Zierikzee, waaronder ressorteren de eilanden Schouwen-Duiveland, Sint Philipsland en Tholen. Sinds 2003 heb ik me van deze taak gekweten. Wel blijf ik nog als kerkenraadslid van de ELG Zierikzee/Zeeland afgevaardigde naar de Classicale Vergaderingen. Gerda Langerak – van der Ent 25.

Immigranten in Zeeland

Sinds april 2014 is ook de gemeente Groede-Middelburg-Vlissingen toegevoegd aan “Luthers Zeeland”. Aan de Lutherse gemeente Groede zit een stuk geschiedenis vast, waar ik in de komende Zwaantjes over wil schrijven.

Nederland is reeds lang een gastvrij land. Vele buitenlanders hebben dat al eeuwen geleden ervaren of ze nu om politieke of om godsdienstige redenen hier kwamen. Vooral mensen die om hun godsdienstige ( protestantse) overtuiging moesten vluchten uit hun eigen streek of land, vonden meestal in onze samenleving die vrijheid van geloof, waarnaar ze zo vurig verlangd hadden. Namen als Hugenoten en Waldenzen zijn wellicht bij velen bekend; minder bekend zijn de Salzburgers. Waarschijnlijk is de onbekendheid met de Salzburgers te wijten aan het feit, dat zij slechts in kleine getale in ons land zijn gekomen en hun verblijf hier eigenlijk een mislukking is geworden: slechts een zeer klein aantal is hier over (achter) gebleven en heeft zich met de Nederlandse bevolking vermengd. Dit is een stukje van de geschiedenis van de Salzburgse emigranten, beginnend bij de voorgeschiedenis. Sinds 1517 verbreidt de Reformatie zich vrij snel over Europa en ook in Oostenrijk keren al spoedig vele Rooms-Katholieken hun kerk de rug toe; zij bekeren zich tot “de leer van Luther”. Gevolgen kunnen niet uitblijven en evenals elders in Oostenrijk komt het binnen het aartsbisdom Salzburg tot heftige vervolgingen; de Contra-Reformatie eist vele slachtoffers. Groot is het leed wanneer hele families uit elkaar worden gerukt en vooral de ouderen worden gedeporteerd. De zwaarste klap, die de overgebleven Protestanten in het aartsbisdom Salzburg wordt toegebracht, valt, wanneer aartsbisschop Leopold Anton von Firmian (1727-1744) geestelijk en wereldlijk vorst, besluit om de Protestanten het aartsbisdom uit te zetten. Op 31 oktober 1731 vaardigt hij het zogenaamde ‘Emigrationspatent’ uit dat op 11 november van datzelfde jaar van kracht wordt. Ongeveer 30.000 Lutheranen vertrekken in een tijdsbestek van ruim 2 jaar uit hun vaderland. Deze enorme volksverhuizing bracht de Salzburger Protestanten voornamelijk in 3 gebieden: in Pruisen, Georgia (USA) en Nederland. In Nederland, met name in Staats- Vlaanderen ( Zeeuws-Vlaanderen), was in die tijd een grote behoefte aan werkkrachten. Het Vrije van Sluis ( Westelijk StaatsVlaanderen) dat voortdurend te maken had met verlies aan land ( over26.

spoeld door de zee) en het inpolderen en bebouwen van nieuwe gronden, die op de zee waren veroverd, had een enorm tekort. Aan de Salzburgse Protestanten dacht men daar echter aanvankelijk nog niet. Toen men in het college van het Vrije van Sluis hoorde van de overkomst van 59 Salzburgse emigranten naar Walcheren, richtte de magistraat van ‘t Vrije zijn aandacht op Oostenrijk. Op 15 juli 1732 schreef hij een brief aan de Staten-Generaal in Den Haag met het verzoek om “een goed getal van die menschen” in het gebied van ‘t Vrije van Sluis te mogen ontvangen. Na enige correspondentie tussen de ZeeuwsVlaamse magistraat en Den Haag over de financiële- en materiële mogelijkheden, stemden de Staten-Generaal toe en zij stelden hun gevolmachtigd minister in Regensburg (Duitsland), Gallieris geheten, aan als bemiddelaar tussen de Staten-Generaal en de Salzburgse Protestanten. Gallieris legde her en der kontakten, die resulteerden in een officiële Nederlandse uitnodiging aan een behoorlijk aantal Lutheranen, voornamelijk afkomstig uit het dorpje Durnberg, om naar “de Nederlanden” over te komen. De Nederlandse regering zou de reis betalen; ze zouden voortaan in vrijheid van geloof kunnen leven en voor werk en behuizing zou worden gezorgd. De Durnbergers, die om speciale reden niet direct na het Emigrationspatent van aartsbisschop Von Firmian hadden moeten vluchten, namen het Nederlandse aanbod aan en vertrokken op 30 november 1732 uit Durnberg/Hallein; een groep van 780 Lutheranen, mannen, vrouwen en kinderen, gingen op de rivier de Salzach scheep. Via de Salzach en de Inn bereikten de bepakte Durnbergers het stadje Passau. De winter zette hard in en scheepvaart bleek in Passau verder onmogelijk. Per kar en per boot werd afwisselend de barre tocht voortgezet tot men midden december de stad Regensburg bereikte. Verder gaan was toen voor de oververmoeide emigranten onmogelijk. Strenge kou had alle rivieren doen dichtvriezen en lagen sneeuw maakten verder reizen met paard en wagen ondoenlijk. Een rustpauze was uitermate welkom; ‘t was nu wachten op beter weer en dus bevaarbare rivieren en begaanbare wegen. Op 9 januari 1733 was het eindelijk zo ver. Het zijn Mainschippers geweest, die de Durnbergse emigranten verder hebben vervoerd tot Nijmegen. In vele Duitse riviersteden speelden zich onderweg vaak hartverwarmende taferelen 27.

af en ook in Nijmegen, Dordrecht en Rotterdam ontving men de Salzburgse Lutheranen zeer gastvrij. In Nijmegen hadden de Staten-Generaal Nederlandse schepen klaar liggen en hiermee is men langs voornoemde steden en vervolgens dwars door Zeeland gevaren naar Nieuwerhaven bij Breskens. Op 9 maart 1733 kwam voor de Durnbergse emigranten een einde aan een lange en moeilijke tocht; in Nederland begonnen zij aan een nieuw bestaan. Dit nieuwe bestaan leverde hen in West Zeeuws-Vlaanderen al direct grote moeilijkheden op. Zij werden meestal ver uit elkaar in kleine armelijke huisjes of bij boeren ondergebracht; hadden taalmoeilijkheden; kregen totaal ander werk te verrichten dan ze meestal gewend waren; werden geteisterd door vele ziekten ( met name de beruchte Zeeuwse koorts) (= een gematigde vorm van malaria) en verschilden qua mentaliteit enorm van de autochtone bevolking. De op 1 januari 1733 officieel door Gallieris aangestelde Lutherse predikant Ds. Johann Gottlob Fischer is de Durnbergers tot grote steun en troost geweest, maar ook hij is evenals het college van het Vrije van Sluis en de Staten-Generaal niet in staat gebleken de enorme aanpassingsmoeilijkheden weg te werken. Vele emigranten werden ziek, velen stierven. Steeds meer ongelukkigen vertrokken weer, al of niet met toestemming van het college van 11 Vrije van Sluis. Nog geen zes maanden na aankomst in Nieuwerhaven vertrok het eerste schip met Salzburgers al weer, gevolgd door nog een paar schepen. Waar moesten ze heen ? Naar het aartsbisdom Salzburg ? Dat gaf veel te veel moeilijkheden, ook al lukte het een handjevol. Het is bekend dat velen met name naar Neurenberg en Regensburg teruggingen en we mogen vermoeden dat een deel zich in de omgeving van Hameln vestigde; er ligt in de naaste omgeving van deze stad een dorpje Salzburg, dat zijn naam waarschijnlijk te danken heeft aan deze teruggekeerden. In Westelijk Zeeuws-Vlaanderen bleven voornameljk de “sterken” over en achter, geestelijk begeleid door hun predikant Fischer en geldelijk gesteund door de Staten-Generaal en de Lutherse gemeente te Amsterdam ( Ds. Van Garêl). ( Opmerking: In een artikel genaamd “Amsterdamse Lutheranen bezochten Groede” door Th. A. Fafié wordt nog vermeld dat de Amsterdamse Lutherse gemeente in het najaar van 1733 door middel van een collecte het respectabele bedrag van ƒ 22.383,- bijeenbracht, met als voornaamste doel: het ondersteunen van de Salzburgse emigranten in ZeeuwsVlaanderen, hun geloofsgenoten uit den vreemde. Het zou niet bij deze ene collecte blijven; ook bracht een tweetal gecommitteerden in mei/juni 1734 een bezoek aan Groede en andere plaatsen 28.

waar Salzburgers gevestigd waren. Heel veel geld is besteed aan het verbeteren van het leef - en werkklimaat der Durnbergse emigranten in West Zeeuws-Vlaanderen. In de jaren 1737/1738 zijn er van de in Nieuwerhaven aangekomenen nog slechts 171 over. Maar zij handhaafden zich; zij zijn de voorouders van hen die nu nog ( om enkele namen te noemen) Wiemersfelder ( Wemelfelder), Risch, Kaimel ( Keijmel), Aigl ( Eijgel) , Rasp, Rass, Lerchner, Holzagger ( Houtzager) of Cransberg heten. Tot 1743 werden in Groede voor kerk van de Gereformeerden ( Hervormde) de emigranten kerkdiensten gehouden in de Kerk. Dit gemeenschappelijk gebruik van het kerkgebouw leidde nogal eens tot moeilijkheden en Ds. Fischer spande zich dan ook bijzonder in om een eigen Lutherse kerk te krijgen. Vooral dankzij de financiële steun van de kerkenraad ( consistorium) der Lutherse gemeente te Amsterdam, is die Lutherse kerk te Groede er gekomen. Op 28 mei 1742 kon de eerste steen worden gelegd en op 4 juli 1743 is de bouw van de nieuwe kerk zover gevorderd “dat men in ‘t kort dezelve zoude kunnen aanvaarden”. Wie kon beter dan Ds. Van Garêl, predikant van de Lutherse gemeente te Amsterdam, worden verzocht “derwaards te willen rijzen en aldaer d’ inweijingspredicatie te doen”? Wanneer de Durnbergers de grootste moeilijkheden in hun nieuwe land achter de rug hebben, kondigt Ds. J.G. Fischer, de trouwe en energieke begeleider van de emigranten, in 1742 aan dat hij zal vertrekken naar Gouda, waar hij een beroep heeft aangenomen. Eerst wanneer het ergste achter de rug is, verlaat deze herder zijn schapen die toen “in goede ordre” bevonden werden. Uiteraard is hier de geschiedenis der Salzburger emigranten of hoe we ze ook moeten noemen nog niet afgelopen. Integendeel. Van oudsher kent Zeeland veel immigranten. De ligging aan zee met veel havens en de ligging tussen Holland, Brabant en Vlaanderen bracht dit al met zich mee. Ook stond Zeeland bekend 29.

als een tolerant gewest, dat voor velen een veilig toevluchtsoord bood. Groepen immigranten vestigden zich permanent in Zeeland. Ook waren er soldaten, kooplieden, schippers en seizoensarbeiders in de landbouw, die vanwege hun werk tijdelijk in het Zeeuwse verbleven. Schotland In 1541 werd Veere door de Schotse koning Jacobus V aangewezen als Schotse stapelplaats voor de Lage Landen. Dit hield in dat alle goederen die uit Schotland naar Europa werden vervoerd, eerst een tijd moesten worden opgeslagen in Veere. Om alle goederen op te kunnen slaan werden aan de haven pakhuizen gebouwd. Een deel van de kade werd speciaal bestemd voor de schepen uit Schotland, wat dan ook de Schotse Kaai werd genoemd. Ook lieten kooplieden er prachtige huizen bouwen, bijvoorbeeld het pand waarin nu het Museum De Schotse Huizen is gevestigd. Voorrechten Verder kregen de Schotten belangrijke voorrechten, zoals een eigen rechtspraak en het niet hoeven betalen van belasting op wijn en bier. Om te zorgen dat deze voorrechten ook werden nageleefd werd er een 'Conservator van de Schotse Privileges in de Nederlanden’ aangesteld. De Conservator had een aantal taken: hij was ambassadeur, vertegenwoordiger van de Schotse steden in de Nederlanden, hij mocht rechtspreken over Schotten, beheerde erfenissen van Schotten, benoemde mensen in belangrijke functies en hield toezicht op Schotten in de Nederlanden. Schotten op vredesmissie in de Nederlanden Niet alleen Schotse kooplieden vestigden zich met hun gezinnen in Zeeland. In de Nederlanden waren enkele zogenaamde vredesgarnizoenen gestationeerd, waarvan Schotse soldaten deel uitmaakten. De militairen werden in de stad in verschillende kazernes ondergebracht. Zij namen vaak hun vrouwen en kinderen mee, die zich onder meer in Veere vestigden. Anderen huwden tijdens hun diensttijd met Nederlandse meisjes en vestigden zich daarna in één van de Nederlandse steden. Veel Nederlanders met Schotse voorouders stammen af van deze militairen, die bekend stonden om hun gehoorzaamheid, hun moed en hun discipline. In het volgende Zwaantje ( nummer 121) zal ik een vervolg stuk schrijven. 30.

Nog vrij onverwachts is na een ernstige ziekte op 14 januari 2015 overleden Oud katholiek priester Klaas Jan Homan. Wij denken terug aan de vele keren dat hij bij ons is voorgegaan en zijn inzet voor de kerk in het algemeen. We wensen Rina en de kinderen veel sterkte in deze moeilijke tijd. Mogen de mooie herinneringen blijven. De tekst boven de kaart was:

Gebruik uw tijd wel. Zoek eerst het koninkrijk en zijn gerechtigheid en dat alles zal u daarenboven gegeven worden.

•

Website gemeente Zierikzee-Zeeland.

Op dit moment zijn we druk bezig met de afronding voor onze nieuwe website. Deze maand willen we proberen om de website in de lucht te krijgen. In het Zwaantje van juni zullen we het nieuwe website adres zetten.

•

Restauratie kerk - dak

Afgelopen week hebben we een vergadering gehad met de gemeente over de restauratie van onze kerk. Zoals u weet uit het vorige Zwaantje moet er een nieuw dak op onze kerk. Het huidige dak heeft te weinig ruimte tussen de pannen en het houten dakbeschot. Hierdoor is er niet genoeg ventilatie, waardoor rot sneller kan ontstaan. Ook dienen er nog een aantal zaken aan de buitenkant van de kerk te gebeuren. Tevens wordt de uitbouw boven de consistorie helemaal vernieuwd. Tijdens de vergadering met de gemeente is er besproken wat er aan onze kerk moet gaan gebeuren en wat het gaat kosten. 31.

De komende weken zal besteedt worden aan het uitwerken van de restauratie in samenwerking tussen de gemeente, aannemer en ons. De totale restauratie zal ongeveer 6 weken in beslag gaan nemen. We hopen zo min mogelijk overlast te hebben van de restauratie.

Zoals u wellicht weet, zijn wij lid van de Reddingsbrigade ZierikzeeDuiveland en hebben wij ( Lucas en Christiaan Ponsen) meegedaan met de inzamelingsactie “Serious Rescue” 2014 samen met andere Reddingsbrigades uit heel Nederland. Met een 3-daagse vaartocht van Medemblik naar Haarlem hebben de brigades geld op gehaald voor het goede doel van 3FM actie Serious Request; “Meisjes en vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld in conflictgebieden!” Elke dag hebben de twee teams van de Reddingsbrigade ZierikzeeDuiveland met plezier gevaren. Onderweg was er veel wind en soms een bui, maar tijdens het varen werd er muziek gedraaid wat zorgde voor een gezellige sfeer. Overnachten met ongeveer 380 mensen in een sporthal is ook een hele beleving en het samenzijn versterkt de onderlinge band met elkaar. Onderweg hebben we ook nog geholpen om een omgeslagen boot naar de kant te helpen trekken en de spullen die in het water terecht waren gekomen uit het water gevist. Aangekomen bij het ‘glazen huis’ in Haarlem was het erg druk. Als groep waren we goed zichtbaar door onze professionele kleding ( rood en geel) en kregen we de kans om op tv de cheque aan te bieden. Uiteindelijk hebben we een totaal bedrag van alle brigades bij elkaar opgehaald van € 18.150,-. Met de spontane inzameling in onze Lutherse kerk hebben wij € 121,40 opgehaald. Dit is een heel mooi bedrag, waar we iedereen voor willen bedanken. Lucas heeft bij de Albert Heijn ook nog een collectepotje neergezet, waar ook nog eens € 29,56 opgehaald is. Het is een groot succes geweest. Christiaan en Lucas Ponsen 32.

“Zeeuws Oekje” •

D’n êêsten booter’am is d’n besten. Betekenis: De eerste klap is een daalder waard

•

Binnen da noe bontewèrkers, zei den boer, toen die z’n ‘ond vol vlôôien zag. Betekenis: zijn dat nu bontwerkers zei de boer toen hij zijn hond vol vlooien zag.

•

Die kriegt de sleutel van d’Osseweie Betekenis: Een vrijgezel in IJzendijke die 30 jaar wordt, wordt door zijn kameraden en de jeugd door het dorp gereden op een kar en trakteert de hele stoet.

“Humor”

Collect call Moeder was een heel weekend naar een conferentie. Tijdens een korte onderbreking besluit ze ‘collect’ naar huis te bellen. Haar zoontje van 6 neemt op en hoort een onbekende stem zeggen: “We hebben een zekere Maria aan de lijn. Accepteert u de kosten?” In paniek laat hij de hoorn uit zijn hand vallen en stormt naar buiten: “Pap! Ze hebben mam te pakken! En ze willen geld!” Voor het slapen gaan Een bisschop komt op bezoek bij een jongensinternaat en spreekt met hen over moed. Hij geeft een voorbeeld: “Het getuigt van grote moed als iemand van jullie in een slaapzaal vol met jongens neerknielt en hardop bidt voor het slapen gaan. Kunnen jullie mij ook eens een voorbeeld van moed noemen?” Waarop Steven zegt: “Het is heel moedig als een bisschop in een slaapzaal vol met bisschoppen zonder te bidden naar bed gaat”. 33.

BELANGRIJKE ADRESSEN Predikant

:

Vacature

Consulent

:

Ds. R.E. van den Berg

Secretariaat Koster

: :

Mevrouw T. van der Bijl – Pannekoek De heer R. van der Bijl Telefoon:

Diaconie + voorzitter kerkenraad: Mevrouw G. Langerak – van der Ent Telefoon: Diaken:

Mevrouw H. Vollewens – Westra,

ABN/AMRO banknummer: NL35ABNA0510533434 t.n.v. Evangelisch Lutherse Gemeente Zierikzee-Zeeland

Kerkrentmeester

:

De heer H. Spliethoff, Telefoon: ABN/AMRO banknummer: NL78ABNA0510617050 t.n.v. Evangelisch Lutherse Gemeente Zierikzee-Zeeland

Pastoraat : ( via secretariaat !)

Ds. J. Smink Telefoon:

Orgel– en onderhoudsfonds: ABN/AMRO banknummer: NL04ABNA0510593550 t.n.v. Evangelisch Lutherse Gemeente Zierikzee-Zeeland

Restauratiefonds Evangelisch Lutherse Kerk Zierikzee: Rabobank: NL82RABO0375125515 Email adres

:

[email protected]

Ledenadministratie : ( o.a. wijzigingen)

Erik Ponsen via [email protected]

Website internet

http://www.lutherszierikzee.blogspot.nl

: