febr Maandblad van de Evangelisch-Lutherse gemeente te s-gravenhage

Maandblad van de Evangelisch-Lutherse gemeente te ’s-Gravenhage

126e jaargang no. 1/2 Jan./febr. 2011

foto: Marianne Grund

In het kerstspel van de kinderen was het de belangrijkste taak van de engelen hun lichtje hoog in de lucht te houden. Me dunkt dat wij van hen kunnen leren in dit nieuwe jaar. We hebben het licht hoog te houden van Gods evangelie voor ieder die op zoek is en bij ons voorbij komt. Laten wij bekend staan om onze vriendelijkheid en onze bereidheid licht te brengen daar waar nodig is. Ds. W.T.V. Verhoeven

Lutherse Burgwal 7-9, 2512 CB Den Haag www.luthersdenhaag.nl

e-mail:

Tel: 070-363 66 10 [email protected]

De kinderen vierden hun feest op de middag van de 24ste. In vele rollen straalden de kinderen. Kerstavond was een fijne dienst waarin door verschillende jongeren gemusiceerd werd. Verder zongen we veel bekende kerstliederen. Onze kerk kent veel vrijwilligers. Maar deze keer waren er wel heel veel vrijwilligers. Er werd gekookt, liturgieën werden gemaakt, broodjes gesmeerd, koffie geschonken. Gezongen, gespeeld. Het hield niet op. Veel dank hiervoor!

Inhoudsopgave Pastoralia Uit de gemeente Uit de diaconie Rondom de zondag Door de week heen 400 jaar Luthers Den Haag en Delft Cluster Midden en externe contacten Uit de media Overzicht activiteiten Young Info Overzicht diensten

2 3 8 8 9 11 11 14 15 15 16

Bijzonder was ook de Europese jongerenontmoeting van 28 december tot 1 januari die vanuit de kloostergemeenschap van Taizé werd geïnitieerd. Samen met de Lukaskerk, de Valkenboskerk en de Bethelkapel waren we betrokken bij de opvang van 137 jongeren. In onze kerk was er eenmaal een dienst. Iedere morgen begon de dag met een ochtendgebed. 1 Januari was er een gezamenlijke avondmaalsviering. Na afloop kwam een Russisch -orthodoxe vrouw naar me toe. Ze had begrepen dat ik dominee was, en ze wilde van alles weten. Of ik dan dezelfde dingen mocht doen als een man. Ze vond het prachtig. Zo iets had ze nog nooit meegemaakt. Of ik haar alsjeblieft wilde zegenen. Natuurlijk heb ik dat gedaan. Het was voor ons beiden een bijzonder moment. 2 Januari namen wij afscheid van Irene Burghoorn-van der Kam, Ries de Weerd en Marianne van de Berg als leden van de kerkenraad. Marianne van de Berg heeft niet iedereen leren kennen, omdat zij vooral haar aandacht gaf aan de synode. Binnenkort vertrekt zij naar Brussel. Zo was het afscheid behoorlijk definitief. Ries en Irene zullen we gelukkig blijven zien. In de plaats van Irene komt Ineke Peereboom Voller. Vanaf deze plaats ook hartelijk welkom in de kerkenraad. En zo gaan we het nieuwe jaar in, omringd door de liefde van elkaar. Ik heb mij zeer getroost geweten door de vele brieven en kaarten die ik ontving na het overlijden van mijn moeder op 7 december. U hebt mij zeer geholpen het verdriet een plekje te geven. Dank daarvoor. Met een hartelijke groet, W.T.V. Verhoeven

Pastoralia Beste mensen, De maand december stond voor een belangrijk deel in het teken van het afscheid van Erwin de Fouw en Jan Duinkerke. Beide hebben zij zo’n zeven jaar de gemeente gediend. Van Erwin de Fouw namen we op 19 december afscheid, van Jan Duinkerke op 26 december. Wij zullen hen beiden missen. In de vacature van Jan is voorzien in de aanstelling van Henk Baaima en Nigel Lamb. Ria Peereboom stopte in verband hiermee met het hulpkostersschap. Ook zij werd hartelijk gedankt voor haar werkzaamheden. Het aantrekken van een opvolger van Erwin heeft meer voeten in de aarde. Maar we geven de hoop niet op. Als er ontwikkelingen zijn, dan hoort u die. Erwin deed op 2 januari intrede in de lutherse gemeente Zwolle. Verschillende gemeenteleden waren bij zijn intrede aanwezig. Ik heb begrepen dat het een volle en mooie dienst was. We wensen Erwin en zijn partner Ton Valk en Jan en Marijke Duinkerke veel goeds toe in hun nieuwe leefkring. Natuurlijk vierden wij ook uitgebreid kerstfeest. In verband met het slechte weer ging het seniorenkerstfeest niet door. Dat was erg jammer. Vorig jaar speelde het slechte weer de senioren ook al parten. We zijn het niet meer zo gewend. Maar ook in de winter van 2010 viel er veel sneeuw. De kerstmarkt die wij samen met het buurtoverleg van het Oude Centrum organiseerden, ging een dag later wel door. Maar wat was het koud en wat heb ik een respect voor ieder die achter een kraampje stond. De markt werd afgesloten met een festival of Lessons and Carols. Het was voor het eerst dat we zo iets organiseerden, maar het smaakte naar meer.

Felicitaties Onze felicitaties gaan naar ****** ******* die op 1 januari 2011 moeder werd van een dochter ***** ***** *****. ***** is te vroeg geboren en is nog in het ziekenhuis. Maar het gaat de goede kant uit. We moeten even geduld hebben. De heer en mevrouw D. ** ***** vierden 18 december hun 40–jarig huwelijk. Ook naar hen gaan onze felicitaties. 2

tijden lijken niet alleen maar zijn inmiddels sterk veranderd. De eerstvolgende stap is elk geval van groot belang: het verkrijgen van een verklaring waarin de solvabiliteit van de ELG blijkt voor de komende periode, ofwel zijn wij in staat om een tweede predikant als dan niet in deeltijd te betalen.

In Memoriam Op 22 december overleed ons gemeentelid zuster ***** - **** genoemd- ****. Zuster, omdat zij sinds 1947 als lutherane diakones was van het Nederlands Hervormde Bronovoziekenhuis. Als diakones verrichte zij over de hele wereld haar werk als verpleegkundige. In Libanon werd zij bovendien directrice van een ziekenhuis. In 1974 kwam zij terug naar Nederland en kreeg zij meer tijd voor haar familie, onder wie haar zuster, ons gemeentelid, wijlen ******** ******-**** en haar gezin. In de familiekring heette zij niet ‘zuster ****, maar ‘tante ****. In de latere, moeilijke jaren die zij doorbracht in huize Oostduin, niet ver van het Bronovo ziekenhuis, beleefde zij veel steun aan de jongere generatie van haar familie, vooral aan haar neef *** **** en zijn man *** en aan haar nicht ***** ******. In de dankdienst voor haar leven, op 30 december in de Bronovokapel, stonden wij stil bij het geloof en de grote kracht die haar was gegeven door God, om haar werk te doen in vaak heel moeilijke omstandigheden. Dit naar aanleiding van de bijbeltekst uit Jesaja 40, die zij bij haar inzegening als diakones ontving: “ ...maar wie hoopt op de Heer krijgt nieuwe kracht” (Jesaja 40: 31). Wij gedenken haar met eerbied en wensen haar familie Gods troost en die van de goede herinneringen toe. Ds. E. de Fouw

Ook is zeer uitgebreid gesproken over de relatie met onze partnergemeente de Beth Fage gemeente in Kusu Kusu Sereh (Ambon). Zoals u weet zijn de contacten regelmatig; bezoeken over en weer bleken steeds weer mogelijk, zelfs op afstand. Een intentieverklaring om samen te werken werd van de zomer door ds. De Fouw getekend. Deze intentieverklaring is sinds de decembervergadering omgezet in een verklaring van verbondenheid en ligt in het verlengde van wat eerder was afgesproken. Deze ‘Gandong’ maakt ons tot broeders en zusters die als door de familieband bijeen worden gehouden. Op 12 december is het document officieel ondertekend na de dienst van die zondag; een digitale kopie is opgestuurd naar Kusu Kusu Sereh; het origineel zal zoals het zich nu laat aanzien in februari officieel worden overhandigd door ds. Verhoeven die de verre reis naar Ambon inmiddels aan het plannen is. In de decembervergadering is ook vastgesteld dat er na de afkondigingen op de voorafgaande zondagen, geen tegenkandidaten zijn aangemeld voor de kandidatuur als diaken van mevrouw Ineke Peereboom Voller-Lelieveld. Haar verkiezing als diaken van onze gemeente kon daarmee worden vastgesteld. Haar bevestiging heeft inmiddels plaatsgevonden.

Uit de gemeente Uit de kerkenraad De kerkenraad vergaderde op 6 december 2010 en 3 januari 2011.

Verder is er gesproken over de drukte rond de predikantskamer vlak voor de dienst. Het is voor predikant en dienstdoend ambtsdragers storend als u bij een gesloten deur toch binnenkomt. Voor collectebonnen en mededelingen aan één van de aanwezigen moet u zorgen dat u dit vóór 10.00 uur regelt of eventuele (aan-)vragen eerder doorgeeft. U zou de dienstdoend predikant en de ambtsdragers een groot plezier doen door hiermede rekening te houden!

Vanuit de decembervergadering breng ik nogmaals onder uw aandacht dat de aanwezigheid van nieuwe mensen in de dienst minder anoniem zou moeten verlopen. Ik schreef in het vorige nummer: In sommige landen worden zelfs briefjes ingevuld als je als gast aanwezig bent en dan wordt er op een moment in de dienst aandacht aan de gast besteed. Omdat de gast dan bekend is, kan bij het koffiedrinken aandacht aan betrokkene worden gegeven. Voor de gast kan dat betekenen dat men niet in de anonimiteit hoeft te verdwijnen. De kerkenraad vraagt u om hieraan mee te willen werken. Wij allen zijn immers namens de gemeente steeds weer gastvrouw en – heer voor onbekenden. Nogmaals van harte aanbevolen!

DE LUTHER HERAUT voor maart 2011 zal verschijnen op vrijdag 4 maart 2011. Uiterste inleverdatum van kopij: vrijdag 18 februari 2011. Kopij voor de LH kunt u digitaal inleveren via [email protected] of via het adres van de kerk (onder vermelding van kopij LH). Bij digitale verzending ontvangt u altijd een ontvangstbevestiging. Zo niet, neemt u dan contact op met Mascha de Haan (070-3689044).

De stand van zaken met de invulling van de vacature van ds. De Fouw blijft op de agenda; zoals al eerder gezegd zal het niet makkelijk zijn om een vergelijkbare invulling te realiseren; de 3

In de januarivergadering is vooral teruggeblikt op een als enerverend ervaren decembermaand. Niet alleen de voorbereiding naar de kerst toe, de kerstmarkt op 22 december en vieringen op 24, 25 en 26 december, maar ook alle afscheidsmomenten hebben velen op de been en ook velen tot medewerking gebracht. En dat ondanks het zeer winterse weer dat ons soms letterlijk ingesneeuwd liet zijn…. Elders vindt u verslagen van de verschillende momenten. In ieder geval dankt de kerkenraad u allen voor uw gulle gaven, bijdragen en aanwezigheid. De heer Fulco Timmers heeft een uitgebreide toelichting gegeven op de werkzaamheden en plannen van de Haagse Gemeenschap van Kerken. In ieder geval kunt u voor uw agenda het weekeinde van 25 en 26 juni noteren. Dan zal in veel steden en daarmee landelijk de kerkennacht en -dag worden gevierd. Op de zaterdag zijn er allerlei activiteiten in de maak terwijl op zondag een afsluitende viering wordt gepland. Ons gebouw speelt daarin een rol met voor de zaterdagmiddag een musical met de kinderen en de centrale afsluiting. U hoort daar later zeker meer over.

Ratificatie ‘Gereja gandong’ Na de dienst op 12 december hebben ds. Verhoeven en secretaris Koopman de overeenkomst tussen de Beth Fage Gemeente in Kusu Kusu Sereh op Ambon met de Lutherse Gemeente in Den Haag geratificeerd. We zijn in aansluiting op de bestaande contacten op hun voorstel een nauwere band aangegaan als ware wij als twee gemeenten nu elkaars broer en zus: ‘gereja (kerk) gandong (moederschoot)’. Een heel bijzonder gebaar van wederzijds vertrouwen en genegenheid (geworteld in de ‘adat’, de oude tradities en gewoonten).

Het vierrooster van dit jaar zal op enkele dagen worden aangepast omdat het praktisch bleek dat te doen. U wordt tijdig op de hoogte gesteld van de aanpassingen. Noteert u in ieder geval de startzondag die dit jaar op 21 augustus is gepland.

Parkeerbeleid rond de kerk : veranderingen betaald parkeren in stadsdeel centrum Vanaf 1 maart 2011 veranderen in het Centrum van Den Haag de tijden waarop betaald parkeren geldt. In de omgeving van de kerk geldt vanaf die datum betaald parkeren op maandag tot en met zaterdag van 9.00 tot 00.00 uur. Op zondag geldt betaald parkeren van 13.00 tot 00.00 uur. Concreet betekent dit dat het vrij parkeren op zondagmorgen aan de kant van de Paviljoensgracht en Veerkaden met een uur verruimd wordt tot 13.00 uur. Aan de kant van de Boekhorststraat kunt u op zondag niet meer de gehele dag gratis parkeren, wel tot 13.00 uur. LET OP: Houdt u er rekening mee dat op feestdagen die NIET op zondag vallen het betaald parkeren dus vanaf 9.00 uur geldt! Het oorspronkelijke voorstel om de parkeerregelingen te veranderen, is in het voorjaar van 2010 opgesteld door de gemeente Den Haag. Van juli tot en met september konden bewoners en ondernemers reageren op het voorstel. Naast de gezamenlijke kerken maakten circa 1.200 mensen van die gelegenheid gebruik. We zijn blij dat na de inspraakronde het beleid zo gewijzigd is dat de zondagse kerkgang nog steeds ‘gratis’ blijft.

Heeft u trouwens gezien hoe fraai de stoep en het bordes aan de Burgwal is geworden? Dankzij de fondsen die beschikbaar kwamen voor de restauratie van het gebouw bleek het ook mogelijk de stoep en het bordes aan te pakken; beide delen verkeerden de laatste jaren in deplorabele toestand en waren hard aan een opknapbeurt toe. Er is een reconstructie van een hekwerk geplaatst zoals dat begin 19e eeuw aanwezig was. Helaas… de winterse kou was niet erg behulpzaam om op de kerstmarkt het bordes als ‘podium’ te laten dienen. De volgende kerkenraadsvergadering in 2011 is gepland op maandag 7 februari in de gemeentezaal en begint om 20.00 uur. De secretaris Kusu Kusu Sereh Vanuit Kusu Kusu Sereh, onze partnergemeente op Ambon, kwamen de beste wensen voor het nieuwe jaar. Sara de Weerd en ik vertrekken 24 februari naar Ambon om de Beth Fage gemeente te bezoeken. Als u ons vragen mee wilt geven of anderszins brieven of kaarten dan nemen we die graag mee. Op zo’n manier wordt het contact uitgebreid. Ik hoor graag van u. Trinette Verhoeven 4

In de praktijk blijkt dat de beschikbare parkeerruimte op straat beperkt is. Maakt u gebruik van de auto, zorg dat u tijdig arriveert. Overigens staat de kerk in de directe nabijheid van comfortabele parkeergarages (Lutherse Burgwal, Grote Markt/Kalvermarkt). Deze zijn op zondag vanaf 9.00 uur geopend. De CityParking aan de Laan is zelfs 24 uur per dag geopend.

foto: Ries de Weerd

Wist u dat bezitters van een gehandicaptenparkeerkaart hun auto altijd gratis op straat kunnen parkeren in Den Haag? Voor het gebruik van de parkeergarages betaalt u het gebruikelijke tarief. En natuurlijk blijft de kerk blijft optimaal bereikbaar met de tram en RandstadRail.

Beste mensen, Ik heb er even tegen aan zitten hikken en toen kwam ook nog de verhuizing, maar nu moet het er van komen dat ik mij zet aan mijn afscheidsbrief aan u, Haagse lutheranen. Dat valt me niet licht. Want hoewel het mijn eigen bewuste keuze is, de stap naar Zwolle te zetten en hoezeer ik dat ook van harte doe, toch vind ik het moeilijk om de Haagse Evangelisch-Lutherse gemeente achter me te laten. Omdat er een grote verbondenheid is gegroeid tussen u en mij, in de afgelopen zeven jaren. Omdat ik, zoals ik eerder heb gezegd, in Den Haag, naast collega Verhoeven, de lutheraan heb kunnen worden, die ik me nu voel. Omdat ik onder u in het predikantschap heb kunnen groeien, dankzij uw geduld en hartelijke ontvankelijkheid. Ik zal er altijd dankbaar voor blijven. En ik wil u natuurlijk ook hartelijk danken voor het geweldige afscheid dat u mij en mijn vriend hebt gegeven, in de maand december. Er waren allerlei momenten van afscheid: bij u thuis, in de kerk, per brief, kaart of e-mail. Er was een heerlijk diner in de gemeentezaal, waar we samen met vertrekkende en komende kosters Duinkerke, Baaima en Lamb, de vertrekkende kerkenraadsleden Burghoorn en De Weerd aanzaten aan een feestelijk gedekte tafel met allerlei heerlijks. Onder dat enorme namenbord met kerkenraadsleden en predikanten vanaf 1611 raakte ik opnieuw onder de indruk van de rijke geschiedenis, maar ook van de huidige veerkracht van de Haagse Lutherse gemeente. Op 18 december was ik aangenaam verrast door de vele lutheranen en andere Haagse contacten die de gladheid hadden getrotseerd om naar ‘onze’ Burgwal te komen voor de receptie. De volgende dag was het eveneens een plezierige verrassing met zo velen de vierde zondag van Advent te kunnen vieren en elkaar daarna te groeten. Het overtuigde mij eens te meer van dat u een levende gemeente van Christus bent! We zijn natuurlijk ook geweldig blij met het afscheidscadeau. De enveloppe bleek het fantastische bedrag van € 1250,- te bevatten! Heel hartelijk bedankt hiervoor. We weten nog niet hoe we het precies zullen besteden, maar we denken eraan het te besteden aan kunst. We laten het u nog weten.

Afscheid van ds. Erwin de Fouw Hoe nemen predikant en gemeente afscheid van elkaar? Met goed gekozen woorden die vertellen hoe het was en vooral hoe het werd ervaren. Hieronder de woorden die Trinette Verhoeven als collega-predikant sprak op het afscheid van Erwin de Fouw op zondag 19 december 2010, gevolgd door de afscheidsbrief van Erwin de Fouw aan onze gemeente. Erwin, ergens weggaan, een nieuwe weg inslaan wekt onrust op; zet dingen op zijn kop. Hier in de gemeente bij ons, bij de mensen met wie je stukjes leven hebt gedeeld. En niet alleen bij ons, ook bij jou, want je hebt onze levens niet zo maar gedeeld. Ik weet dat we mede een stukje van jouw leven zijn geworden. Dat is goed geweest. Erwin, bij de sollicitatie klikte het meteen tussen ons. En zo is het gebleven. Ik heb een reuze collega aan je gehad. Tussen ons is nooit concurrentie geweest. We konden heel goed accepteren als mensen voor de één of de ander kozen. Het liep ook gelijk op. Feitelijk hebben we een geweldige gemeente. Ik weet dat jij dat ook vindt. Toch ga je naar Zwolle. Dat is ook goed. Je bent de wereld niet uit. We gunnen je van harte het onbekende dat nieuwsgierigheid, leergierigheid wekt, de vrijheid om nog andere dingen te beleven; jezelf helemaal te geven! Ik heb hier een enveloppe. Ik hoop dat je met het geld dat daarin zit iets moois zal kopen dat je aan Den Haag zult doen denken. Ook al weet ik dat je ons nooit vergeet, het is mooi als er iets tastbaars is. Het geld is opgehaald onder gemeenteleden. Zeer velen hebben bijgedragen. Geld zegt niets, de gedachten tellen. Die gedachten gaan met je mee, de gebeden dat God jou en Ton verder zal dragen dat jullie ook in Zwolle velen tot zegen zullen zijn. Trinette Verhoeven

5

Rest mij nog een persoon in het bijzonder te noemen: mijn lieve collega Ds. Trinette Verhoeven. Aan haar collegialiteit heb ik zoveel te danken, dat ik het hier niet allemaal kan noemen. Misschien kan ik de woorden van ouderling Rien Sprong hier nog het beste parafraseren: met haar als bezielend voorbeeld heb ik me van ‘herdershond ‘ kunnen ontwikkelen tot ‘herder’ van de gemeente. Ik kan me geen collegialer predikante voorstellen dan zij. Ik vertrouw erop dat u haar in de komende tijd in uw gebeden zult gedenken en de gemeente met haar verder zult opbouwen, zoals u steeds deed. Ik wens u daarbij van harte veel heil en Gods zegen toe, in dit voor u zo bijzondere jaar 2011, waarin de Evangelisch -Lutherse Gemeente Den Haag 400 jaar zal bestaan. Met een hartelijke groet, Erwin de Fouw

Gedachten bij de Bijbel: je krijgt (niet) wat je verdient Talrijk zijn de verhalen in het O.T. dat het ongeluk dat iemand of een volk overkwam de straf was voor zijn/hun zonden. Of erger nog: voor de zonden van hun vader of voorvader. Het omgekeerde gebeurde ook: als je geleefd had naar Gods geboden werd je daarvoor beloond. Deze zienswijze is voor ons, moderne mensen, niet meer te pruimen. De werkelijkheid is niet zo eenvoudig. Wij erkennen het realisme van Prediker: "Er zijn rechtvaardigen wie het gaat naar de verdienste der goddelozen en er zijn goddelozen wie het gaat naar de verdienste der rechtvaardigen". De gevolgen van je daden maken een ontwikkeling door in het denken van de Bijbel daarover. Eerst: daders worden gestraft voor hun zonden plus hun zonen (dochters doen überhaupt niet ter zake in het Oude Testament) tot in het derde en vierde geslacht. Later komen er tegengeluiden: de profeet Ezechiël schrijft: "de zoon is niet verantwoordelijk voor de wandaden van zijn vader." Ook Jezus heeft zich in die geest heel duidelijk geuit: ieder mens is verantwoordelijk alleen voor zijn eigen daden. Toch zit het ook nog wel een beetje in ons om, als een goede vriend(in) getroffen wordt door allerlei rampspoed, te denken "waaraan heeft hij/ zij dit verdiend?" En soms denk je stiekem:" Ja, ik heb het geluk dat ik nu heb wel verdiend, ik heb er ook hard voor gewerkt." Allebei fout gedacht, je krijgt geen ellende over je heen omdat je het zogenaamd "verdient", je krijgt ook geen beloning voor goede daden, en ook niet altijd dank, daarvoor moet je het ook niet doen. Je krijgt alleen iets door geloof, en dan nog misschien iets heel anders dan je verwachtte, bijvoorbeeld innerlijke rijkdom. Dieuwke Janssen van Raay

Het nieuwe adres van Erwin de Fouw en Ton Valk luidt: *** *** ***

Afscheid van Jan en Marijke Duinkerke Beste mensen, Graag willen jullie bedanken voor de aanwezigheid bij ons afscheid op 26 december. De mooie dienst, geleid door Trinette, die o.a. het kosterswerk belichtte, de toespraak van Tonny en de voor ons onverwachte - opkomst van relaties als organisten en vertegenwoordigers van koren, orkesten e.d. Ook iedereen die een geldelijke bijdrage geleverd heeft: hartelijk dank voor het mooie bedrag in de envelop. Ik ga het gebruiken voor de aanschaf van een nieuwe fiets. Na bijna 7 jaar van toenemende drukte in de kerk ga ik het nu rustig aandoen. Marijke is inmiddels al weer aan een nieuwe baan in de psychiatrie hier in Zeeland begonnen. Zodoende ben ik huisman geworden.We genieten van ons nieuwe huis in het rustige Middelburg. Ik heb het een eer gevonden één van de kosters geweest te zijn die in de afgelopen 400 jaar in de Lutherse Kerk in Den Haag gewerkt hebben. Jammer dat daar indertijd niet ook een namenbord voor begonnen is... Mijn opvolgers Nigel en Henk wens ik veel succes en wijsheid, maar vooral ook veel genoegen in hun prachtige functie. Hartelijke groeten, ook namens Marijke Jan Duinkerke *** *** 6

Diaconie: mw. I. Peereboom Voller-Lelieveld, mw. D. Janssen van Raay-Robertson, Chr. Minderhoud, mw. A. Sapioper

Stand Hoofdgeld en andere bijdragen Tot en met 31 december 2010 is aan hoofdgeld een bedrag van € 66.557,70 ontvangen. Op 31 december 2009 was de stand € 69.857,01. Aan giften en legaten is tot en met 20 augustus 2010 een bedrag ad € 1.290,-. ontvangen. De bijdrage voor de Luther Heraut bedraagt € 90,-. Helaas blijft het hoofdgeld achter bij vorig jaar. Sinds enige jaren is de overgangsregeling van de PKN, waarbij er een korting werd gegeven op de afdracht ten behoeve van een gedeelte van de salarissen van predikanten afgebouwd. Dit houdt in dat de Lutherse kerk nu bijna de volledige afdracht ten behoeve van het gedeelte van de salarissen van de predikanten over moet maken. Toch willen de predikanten de pastorale zorg in stand houden en zoveel mogelijk die pastorale zorg verlenen welke in deze tijd hard nodig is. Echter deze zorg komt wel onder druk te staan als er niet meer hoofdgeld binnenkomt en de zorgvraag toeneemt. Zoals al iedere keer aangegeven wordt brengt het onderhoud van het gebouw veel kosten met zich mee. Door uw giften kan het gebouw in stand blijven. Mogen wij op uw bijdrage rekenen, zodat het werk gewoon door kan gaan? KRM

Predikant Ds. W.T.V. Verhoeven (voorzitter kerkenraad), Ursulaland 147, 2591 GW Den Haag, tel. 0703470873, [email protected], meestal bereikbaar van 9.00 uur tot 9.30 uur, vrije dag: donderdag. Swaenesteyn en Swaenestate De stichting Saffier, die de verzorgingshuizen van voormalige Lutherse signatuur beheert, heeft per 1 oktober 2010 een nieuwe geestelijk verzorger aangesteld in Huize Swaenehove (waar sinds mei 2010 de bewoners van Swaenestate wonen). Het is Ds. Richard Drenth. Hij werkt tevens in de Lozerhof. Ds. Drenth is predikant van de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten. Algemene informatie: 070-4487200, ds. Y. Schoonhoven. Seniorenbijeenkomst Els Pellen, tel. ***-*******en Joke Momberg, tel. ***-*******. Orgelcomité dhr. A.E. Grund, tel. ***-*******. Kerkkoor Maarten Luther Cantor-organist: A. Bergwerff mw. T.I. Gelsema, tel. ***-*******. Elke dinsdagavond van 20.00-22.00 uur.

Rekeningnummers (ING) Ev. Luth. Gem. ´s-Gravenhage 86053 te Nootdorp Restauratiefonds Ev. Luth. Gem. 350250 te Den Haag diaconie ELG ’s-Gravenhage 37958 te Den Haag Orgelfonds ELG ’s-Gravenhage 614866 te Leidschendam Jeugdraad ELG ’s-Gravenhage 251968 te Den Haag Kampcommissie ELJR ’s-Gravenhage 124553 te Delft Penningm. Kerkkoor Maarten Luther 1917129 te Delft

Stichting Wees– en Oudeliedenhuis drs. H.H. de Klerk, tel. ***-*******. Jour der Senioren Informatie via [email protected]. Coördinatie auto– en taxivervoer mw. Th. Jager, tel. ***-*******. Kunt u door omstandigheden niet op uw gebruikelijke manier naar de zondagse eredienst komen, dan kunt u in overleg treden met mw. Th. Jager voor vervoer per taxi. U kunt van deze mogelijkheid 12 keer per jaar gebruik maken, tegen betaling uwerzijds van de kosten van het openbaar vervoer. Schroom niet om hiervan gebruik te maken.

Contactadressen en activiteiten Alle activiteiten vinden plaats in de kosterij, Lutherse Burgwal 7, tenzij anders aangegeven. Koster: H. Baaima en N. Lamb, tel. 0703636610, e-mail: [email protected].

Diaconale hulp Mw. I. Peereboom Voller-Lelieveld, ***-*******. Heeft u behoefte aan maatschappelijk werk, wendt u zich dan tot het algemeen maatschappelijk werk in uw woonplaats. Vaak is dit per wijk georganiseerd, in het telefoonboek doorgaans onder de A of de M te vinden. Buiten kantooruren kunt u spoedhulp bellen: 070-3795748.

De kerkenraad Secretaris: J.P.J.F. Koopman, tel. 070-3966700, [email protected] Ouderlingen: mw. M. Grund-van Wattum, mw. I.F. Kliwon, M. Sprong, mw. J.W.F. TimmersDekker. Kerkrentmeesters: mw. A.P.M. de Jong-Cosman (tel. ***-*******), J.P.J.F. Koopman, F.M. Zoeteweij 7

Leer-werkproject Papua Nieuw Guinea € 189,08 Kinderkerk/Jeugdkerk € 163,30 Kerstcollecte € 265,67 Straatpastoraat € 122,18 Kusu Kusu Sereh € 127,85 Kerk € 829,66 Onderhoud gebouwen € 944,67

Uit de diaconie Uiteraard ontvingen wij weer vele aanvragen voor financiële ondersteuning. Verschillende daarvan werden gehonoreerd door hetzij opname in het collecterooster hetzij een rechtstreekse gift. Nu de gemeentelijke subsidies drastisch worden beperkt, komen ook de voedselbank en het straatpastoraat in de problemen. Alle kerken, en dus ook wij, proberen zoveel mogelijk bij te springen. Verder hebben wij ons bezig gehouden met de zogenoemde "actie 80+": een kerstattentie voor 69 gemeenteleden ouder dan 80 jaar, die nog wel meeleven met onze kerk, maar er niet zo makkelijk meer kunnen komen. De pakjes zijn door 29 vrijwilligers rondgebracht, waarvoor wij natuurlijk zeer dankbaar zijn. Bij de post waren ook weer de brieven van dankbare leerlingen van het St. Francis Family Helper Programme in Uganda, die ieder jaar trouw hun schoolvorderingen, rapporten en foto's opsturen. De spreuk op hun kerstkaart luidde: It's people like you Always caring and giving Who add so much joy To day-to-day living! En deze groet is aan u allen gericht! Dieuwke Janssen van Raay

U kunt een collecte ondersteunen door een bijdrage over te maken aan:
Ev. Luth. Gem. ’s-Gravenhage te Nootdorp, giro 86053, onder vermelding van het doel: orgelfonds, kerk, onderhoud gebouwen.
Diaconie ELG ’s-Gravenhage te Den Haag, giro 37958, onder vermelding van het doel: Stek, Lutherstichting, Oikocrediet, KIA Binnenlands Diaconaat, Solidaridad, St Francis Family Helper Project, Kinderen in de knel, Leerwerkproject Papua Nieuw Guinea, Straatpastoraat, Kusu Kusu Sereh. Alle gevers hartelijk dank.

Collecten Diaconie Zondag 23 januari - STEK Stek is opgericht in 2004. De stichting zet zich in opdracht van kerkelijke en maatschappelijke organisaties in voor de verbetering van de sociale cohesie, leefbaarheid en vitaliteit van de stad. Stek wil haar doel bereiken door de inzet van mensen, middelen, deskundigheid en faciliteiten. Tevens ondersteunt Stek vrijwilligers en beroepskrachten in de christelijke kerken en daarmee verbonden organisaties in Den Haag bij de opbouw van levendige en solidaire gemeenschappen in buurt en wijk. Dit komt tot uiting in de vijf programma’s van Stek: Vitale en aantrekkelijke gemeenschappen, Schuilen pleisterplaatsen, Ons dagelijks brood, Religie: zingeving en identiteit, Iedereen inbegrepen. Aan deze thema’s zijn meerdere activiteiten verbonden.

Nader voorstellen Nieuwe voorzitter college van diakenen Sommige taken vragen weinig tijd andere wat meer. Ik werk als Adjunct directeur en coördinator interne begeleiding op de Gelderlandschool in Den Haag. Een leuke, maar ook intensieve baan. Of het lukt om daarnaast ook lid van de kerkenraad te kunnen zijn, zal de tijd gaan leren. Ik heb er in ieder geval zin in. Als u vragen heeft hoop ik dat u mij zult vinden en ik de antwoorden kan geven. Vriendelijke groeten, Ineke Peereboom Voller-Lelieveld

Zondag 6 februari - Kerk in actie- werelddiaconaat: Toekomst voor Pakistan Pakistan is in crisis. De vloedgolven in 2010 maakten 20 miljoen slachtoffers en spoelden hele oogsten weg. Het leven van veel Pakistani is nog lang niet zoals vroeger. Op 6 februari collecteren we voor het werk van Kerk in Actie in Pakistan. Want Kerk in Actie was voorafgaand aan de overstromingen al actief en blijft dat ook. Via het Netwerk van Organisaties voor Agrarische Ontwikkeling (NOAD) helpt Kerk in Actie achtduizend arme boerengezinnen om hun landbouw op orde te krijgen. Ze krijgen grondstoffen en leren om milieuvriendelijk en efficiënt hun land te bewerken. Hun oogst verbetert en ze hebben meer financiële zekerheid. Om ook op langere termijn projecten als in Pakistan te blijven ondersteunen is uw bijdrage van belang.

Rondom de zondag Opbrengsten van de collecten Vanaf 24 oktober 2010 t/m 2 januari 2011: Stek Huisdienst Lutherstichting Oikocrediet KIA Binnenlands Diaconaat Orgelfonds Solidaridad St Francis Family Helper Project Kinderen in de knel

€ € € € € € € € €

85,85 71,90 181,95 206,62 136,97 174,46 118,80 114,15 113,15 8

Zondag 13 februari - St Francis Family Helper Project Een van de projecten die de diaconie dit jaar steunt is het St Francis Family Helper Project in Oeganda. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit project te steunen, maar de diaconie heeft gekozen voor het Child Sponsorship Department. Dat wil zeggen het sponsoren van individuele kinderen. Oeganda is een groot en uitgestrekt land waar kinderen meestal naar heel eenvoudige kostscholen gaan. De kosten per jaar voor een kind zijn ongeveer vierhonderd euro en dit is een bedrag dat de meeste ouders niet kunnen betalen. Soms hebben de kinderen ook geen ouders meer. Dat komt vaak omdat aan de ziekte Aids heel veel mensen gestorven zijn. In Nederland zijn er op het ogenblik goede medicijnen voor deze ziekte, maar in een land als Oeganda heb je die niet en als ze er al zijn dan zijn ze voor de arme bevolking vaak niet te betalen. Het St Francis Family Helper Project bestaat al 25 jaar en zorgt er niet alleen voor dat kinderen een opleiding volgen, maar heeft ook een team van vier sociaal werkers die naar de scholen gaan, de kinderen bezoekt tijdens de vakanties en contact onderhoud met de (pleeg-)ouders. Soms wordt er voor bijlessen betaald en wanneer de kinderen ziek zijn, wordt er vaak voor medicijnen betaald. Het St Francis Family Helper Project is een kleine organisatie met veel ervaring die met ongeveer drie honderd kinderen werkt en ze kunnen het werk alleen doen omdat ze gesponsord worden.

Zegen Op zondag 9 januari 2011 ging ds. Lucia van Rouendal voor. Zij besloot de dienst met het uitspreken van deze (Keltische) zegen. Op verzoek van diverse gemeenteleden drukken wij deze hier af.

Laten we elkaar tot zegen zijn Met ogen die niet alleen kijken maar ook kunnen aanzien Met oren die niet alleen horen maar ook kunnen luisteren Met een mond die niet alleen praat maar ook kan aanspreken Met een verstand dat niet alleen begrijpt maar ook kan verstaan Met een hart dat niet alleen klopt maar ook bewogen kan zijn Met handen die niet alleen grijpen maar zich ook kunnen openen Met voeten die niet alleen draven maar ook tegemoet kunnen komen Want zo zijn we gezegend en elkaar tot zegen

Zondag 20 februari - Luther Heraut Helaas zijn de advertentieopbrengsten voor de Luther Heraut in het afgelopen jaar teruggelopen. Via de collecte willen we een deel van de kosten dekken.

Door de zegen van de Eeuwige! Amen

Zondag 27 februari - Het aandachtscentrum Open deur in de binnenstad Het aandachtscentrum is een open huis, in het hartje van Den Haag, op een steenworp van de Grote Kerk, en is open voor hen die een moment van rust en stilte zoeken in het jachtige leven van alledag. Het is een rustpunt, een plaats van ontmoeting, waar men vrijblijvend kan praten over geloof en levensvragen en zijn of haar zorgen met de ander kan delen. Iedereen is welkom, wordt met respect benaderd en kan hier even op adem komen en een luisterend oor vinden, zoals in een huiskamer, gewoon onder elkaar met een kopje thee of koffie. Ook kan men informatie of raad verkrijgen als men de weg niet weet in het ingewikkelde netwerk van hulp- en welzijnsinstellingen. U vindt er informatie, ontmoeting, stilte, stiltevieringen en kaarten.

Door de week heen Lutheranen en de oecumene Elk jaar wordt van 18 tot 25 januari wereldwijd de gebedsweek voor de eenheid van de christenen gehouden. Dit jaar was er 19 januari een viering waarin ik samen met mgr. Ab van Luyn mocht voorgaan. Het was een mooie dienst, met mooie hartstochtelijke woorden. Maar ons gebed is leeg, als wij ons in onze kerkelijke praktijk niet richten naar de woorden van ons gebed. En dan moeten we vaststellen dat we in onze tijd bepaald niet kunnen spreken van een oecumenisch elan. In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw leefde er veel sterker dan nu de verwachting dat de kerken naar een grotere eenheid zouden toegroeien. Jongeren wilden wachten met belijdenis doen totdat dat mogelijk zou zijn in de ene christelijke kerk! Die hoop is lang vervlogen, onder andere door de zorg van iedere kerk apart om te overleven in een tijd van kerkverlating. 9

Toch kunnen de kerken niet bestaan zonder een oecumenische beweging, zonder het zoeken van de gemeenschap, die alle kerkmuren overstijgt. Want ten diepste vinden we die gemeenschap immers niet uit onszelf, maar is zij ons gegeven in het volgeling zijn van Christus. De onderlinge verdeeldheid in de christelijke gemeente van Korinte bracht de apostel Paulus ertoe de retorische vraag te stellen: Is Christus dan verdeeld? (1Kor. 1: 13). En elders in dezelfde brief zegt hij: Welnu, u bent het lichaam van Christus en ieder van u maakt daar deel van uit (1Kor. 12: 27). De apostel schreef dit weliswaar aan de verdeelde gemeente in Korinte, maar deze woorden hebben voor de hopeloos verdeelde christenheid van vandaag nog niets aan zeggingskracht verloren. Christelijke eenheid kan niet zonder verscheidenheid. Maar het omgekeerde is ook waar: verscheidenheid kan niet zonder eenheid. Paulus’ beeld van de gemeente als lichaam van Christus is het beeld van een eenheid, die opkomt uit de met elkaar gedeelde ervaring van het ontvangen van Gods genade, hoe verschillend die ook verwoord en in de dienst gevierd mag worden, een eenheid, die dynamisch en niet statisch is. Daarom zijn de kerken ondenkbaar zonder een oecumenische beweging. Daarom kan geen geloofsgemeenschap zonder momenten, waarop samen met anderen de eenheid ervaren wordt.’ Waar staan nu de lutheranen? Zij stemmen van harte in met de verscheidenheid in geloven, maar gaan naar mijn mening te gemakkelijk voorbij aan de eenheid van de kerk, in die zin dat wij deel zijn van de ‘algemene christelijke kerk’. We zijn luthers en hebben om te beginnen vaak al weinig met de landelijke kerk. En dat is jammer. Daar begint het terugtrekken op eigen erf. We moeten oppassen dat wij niet te zeer genoeg denken te hebben aan onze gemeente. Nu zijn wij in die beweging niet de enigen. Ik zie het in protestantse gemeenten om ons heen ook gebeuren. En in andere denominaties. Ik hoor vaak zeggen dat wij te klein zijn om onze mankracht aan oecumenische initiatieven te geven. Laten we echter niet te gering over onszelf denken. We hebben iets in te brengen in het lichaam waarvan Christus het hoofd is. Ik ervaar dat steeds weer in de samenwerking met anderen. Wij hebben een rijke traditie die we niet alleen zouden moeten koesteren maar ook breed zouden moeten delen, opdat wij en anderen aan elkaar zouden groeien. Zonder groei stelt het leven niets voor. We moeten steeds verder, steeds leren wat het evangelie voor ons betekent. Oecumene is daarbij behulpzaam.

Seniorenbijeenkomsten Met een goed gevoel kunnen we terugkijken op de sinterklaasmiddag in december. Maar heel jammer was het dat we de kerstviering weer niet door konden laten gaan vanwege de barre weersomstandigheden en de problemen met de taxi’s. Een teleurstelling voor deelnemers en vrijwilligers. Wij komen, nu het jaar 2011 begonnen is, weer bij elkaar op dinsdag 25 januari, 8 februari en 22 februari. 25 Januari en 8 februari zijn bijeenkomsten met spelletjes, praten en gezellig samenzijn. 22 Februari verzorgt Jowien de middag; het onderwerp is momenteel nog niet bekend. De bijeenkomsten zijn van 13.30 uur tot 15.30 uur en wij hopen u allemaal weer te mogen begroeten. Met hartelijke groeten namens de vrijwilligers, Els Pellen Geloofsgesprek - spreken over God In de kerk is het vanzelfsprekend dat we over God spreken. We weten inmiddels van elkaar dat we verschillend over God denken en elkaar daar toch in vinden. Door de eeuwen heen is in de kerk over God gesproken. Dit belijden is in sommige tijden heel rigide geweest en meende de kerk te weten wie en wat God is. Tegenwoordig zijn we daar terughoudender in geworden. In de samenleving doen andere religies hun intrede. Daarmee een andere godsbeleving. Of mensen houden het bij een “Iets”, om uitdrukking te geven aan het ongrijpbare van God. Enerzijds lijkt God steeds meer te verdwijnen, anderzijds lijken veel mensen op zoek naar een nieuwe invulling van God. Zo komt Hij steeds weer ter sprake. En ondanks onze terughoudendheid willen we ook een belijdende kerk blijven, die iets over God te melden heeft. Vanuit de PKN is een handreiking gegeven om met elkaar in gesprek te gaan over God. Hoe praten we over Hem, hoe ervaren we Hem? Kan je überhaupt wel over God praten, of gaat het meer over God ervaren? Kunnen we nog wat met een drieënige God? Hoe zien we God temidden van lijden en ongeluk? Wat kunnen we nog belijden? In een vijftal bijeenkomsten komt aan de orde hoe er door de tijd heen over God gesproken is, en hoe we heden ten dage met elkaar over God kunnen spreken en God kunnen ervaren. Van harte uitgenodigd! Waar:

Kosterij Lutherse Kerk, Lutherse Burgwal 7, Den Haag Wanneer: Op woensdagen van 20.00-22.00 uur: 26 januari, 23 februari, 23 maart, 27 april, 18 mei Info: ds. Trinette Verhoeven, [email protected], 0703470873 of Rien Sprong, [email protected], 070-3250220 Opgave: Bij Rien Sprong. Na opgave ontvangt u leesmateriaal voor de bijeenkomsten.

Moge in 2011, ons jubileumjaar, oecumene voor ons een belangrijk woord worden. W.T.V. Verhoeven

10

400 jaar Luthers Den Haag en Delft

richt van de executie Luther ter ore komt, is hij zeer geschokt, hij schrijft zijn eerste lied: ‘Ein neues Lied wir heben an’.

Lutheranen op weg naar Den Haag Dit jaar, 2011, mogen de lutherse gemeenten van Delft en Den Haag het feit herdenken dat zij 400 jaar geleden officieel werden gesticht, met de benoeming van hun eerste, gezamenlijke predikant, dominee Fett. In de vorm van een, zeg maar vervolgverhaal, probeer ik in tien afleveringen met u de reis te maken met de lutheranen vanuit Antwerpen naar Den Haag. De bijzonderheden van deze reis en de plaatsen waarlangs de ‘karavaan’ van lutheranen is gegaan, verklap ik natuurlijk niet. Dus: vanaf nu, elke aflevering van onze Luther Heraut lezen. Hoewel het gaat over Den Haag én Delft, moet ik mij vanaf aflevering 5 beperken tot Den Haag, omdat vanaf deze periode mij de kennis over Delft ontbreekt.

Een nieuwe lofzang heffen w’aan, zo wil het God de Here, wij zingen wat hij heeft gedaan zijn grote naam ter ere. Te Brussel in Zuid-Nederland heeft aan twee jongelingen de Heer getoond zijn wond’re hand, die met zijn zegeningen Hij rijkelijk versierde. (vert. C.M. de Vries) Maar ondergronds werkt in Antwerpen de reformatie door, dat lezen we in het volgende nummer. Otto van Soldt

Cluster Midden en externe contacten Winkeliers Als de kerkrentmeesters zuchten over de jaarcijfers zeg ik wel eens spottend: “Wij zullen Albert Heijn vragen de preek te sponsoren”. Zo ver is het niet. Maar ik wil uw aandacht toch vragen voor het royale gebaar dat Albert Heijn maakte toen wij samen met het buurtoverleg het Oude Centrum een kerstmarkt organiseerden. Een pallet vol kwam er die dag van Albert Heijn met koekjes, koffie, thee, broodjes, beleg. Allemaal om de mensen achter de kramen te voeden. Het was geweldig. En Albert Heijn was niet de enige die belangeloos zijn medewerking verleende. De foto’s die gemaakt werden van de kerstman en passanten werden gratis ontwikkeld door HAFO. Ook de Jeugdhaven deed mee. Zij hadden met de kinderen kleine kerstcadeautjes gemaakt die voor het goede doel gemaakt waren. Zo haalden we een leuk bedrag op voor Stichting Prelude, de stichting die Joodse en Palestijnse kinderen samenbrengt door muziek, sport en spel. Dank daarvoor. W.T.V. Verhoeven

I: de eerste lutheranen in Antwerpen In Antwerpen bevond zich het in 1513 gestichte Augustijnerklooster. Het is bewoond door slechts ongeveer twintig broeders. Vrijwel onmiddellijk na Luthers reformatie van 1517 in het Augustijner klooster van Wittenberg komen de broeders in Antwerpen in het bezit van de geschriften van Luthers. De prior van het klooster in Antwerpen helpt mee om deze geschriften in begrijpelijke taal te vertalen. De invloed van de hernieuwde prediking door de broeders op de bevolking is groot. Maar de prediking van Luthers leer door de monniken valt natuurlijk verkeerd bij keizer Karel V, Heer der Nederlanden. Vrij snel na het Edict van Worms, van 1521, verschijnt dan ook in de Zuidelijke Nederlanden plakkaat na plakkaat tegen de ketters. Met name in Antwerpen, vinden arrestaties plaats. Eerst wordt in december 1521 de prior, Jacobus Praepostitus gevangen genomen, verdacht van prediking tegen de aflaat. Dan in juli 1522, worden de twintig broeders uit het Antwerpse klooster gesleept en gevangen genomen. Na langdurig verhoor herriepen bijna allen hun ‘dwaling’, maar twee broeders: Hendrik Vos en Johannes van den Esschen, volharden. Zij zullen op 1 juli 1523 op de Grote markt van Brussel de dood vinden op de brandstapel. Als het be11

Droom Gods droom Lutherse studiedag , georganiseerd door de Nederlandse Lutherse Vrouwen Bond op 12 februari 2011 in de lutherse kerk, Hamburgerstraat, Utrecht Ieder jaar werkt de NLVB met een thema, voor 2011 is dat “Droom Gods droom”. Je kunt er achteraan denken “in de 21ste eeuw”. Oude structuren lijken niet meer te werken, maar wat zijn dan de nieuwe? En wat is Gods droom? De schepping? De kerk? En kunnen mensen zich daar wel een voorstelling van maken? Allemaal vragen, waarvoor wij u, vrouwen èn mannen, oud èn jong, uitnodigen om samen met ons mee aan het werk te gaan. Zijn onze dromen over de ideale samenleving of de kerk zoals die zou moeten zijn alleen hersenspinsels of is het mogelijk om hier met alle mensen van goede wil iets van te verwezenlijken? Een aantal studiedagen geleden is eigenlijk al de aanzet gegeven voor dit thema. Met Evert-Jan Ouweneel hebben we ons toen verdiept in een veranderende samenleving en een kerk die zou moeten mee veranderen. We lieten ons inspireren door “het kleine dat de toekomst heeft”, kleine open geloofsgemeenschappen waar gevierd, geleerd en gewerkt wordt aan een samenleving, waarin velen de weg zijn kwijtgeraakt en op zoek zijn naar hun droom. We pakken samen met Evert-Jan Ouweneel als gastspreker de draad weer op. Droom Gods droom! Belofteland ligt voor! Zijn toekomst roept ons toe, Hij wijst ons zelf de weg. In dans en lied gaan vrouwen voor en roepen: “Ga je mee?” De vrijheid lacht ons toe!

Schrijven voor Amnesty Myanmar (Birma): vrijheid voor mensenrechtenactiviste De 38-jarige Su Su Nway, die al jaren opkomt voor de rechten van arbeiders, werd in november 2007 opgepakt en tot achtenhalf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Ze had met tienduizenden monniken en burgers deelgenomen aan protesten tegen de hoge kosten voor levensonderhoud. Ze werd onder meer schuldig bevonden aan landverraad en aan het 'verstoren van de openbare orde'. Ze zit nu onder slechte omstandigheden in de Hkamti-gevangenis, 1900 kilometer van de hoofdstad Yangon (Rangoon), waar haar familie woont. Ze heeft hartproblemen en andere gezondheidsklachten. In de Amnesty-brief voor deze gewetensgevangene wordt aan de autoriteiten gevraagd om onmiddellijke invrijheidstelling, medische hulp, overplaatsing naar een gevangenis dichterbij haar familie en toegang tot een advocaat. Rusland: gedwongen verdwijning Zelimkhan Murdalov is op 2 januari 2001 in Grozny, de hoofdstad van Tsjetsjenië, gearresteerd op verdenking van het bezit van drugs. Hij was toen 26 jaar. Sinds die dag hebben zijn familieleden hem niet meer gezien. Ze zijn verschillende keren naar het politiebureau gegaan maar mochten niet naar binnen. Op 5 januari 2001 beweerde de politie Murdalov vrijgelaten te hebben. Een rechtbank heeft bevestigd dat hij gemarteld is. De rechtbank van het Oktiabrskii district kwam er in maart 2005 achter dat Sergei Lapin, een lid van de federale oproerpolitie, Murdalov op de dag van zijn arrestatie urenlang geschopt en met een gummiknuppel geslagen heeft. Murdalov liep hierbij verschillende levensbedreigende wonden en botbreuken op. Op 29 maart 2005 werd Sergei Lapin veroordeeld tot elf jaar gevangenisstraf vanwege onder meer 'het opzettelijk toebrengen van schade aan de gezondheid'. Andere betrokkenen zijn nooit veroordeeld en niemand is verantwoordelijk gehouden voor Murdalovs verdwijning. Twee andere agenten werden in 2006 op de landelijke opsporingslijst geplaatst, maar zijn nog steeds niet opgepakt. In de Amnesty-brief naar de autoriteiten wordt verzocht om onderzoek te doen naar deze zaak, de familie op de hoogte van dit onderzoek te houden en de daders te berechten.

In de middag zijn er weer verschillende workshops. Naast een gespreksgroep zijn er groepen voor bibliodrama, de spiritualiteit van de Ionagemeenschap en creatieve workshops. De studiedag begint om 10.00 uur(vanaf 9.30 uur is de ontvangst met koffie/thee) en eindigt om 16.00 uur. Er wordt gezorgd voor koffie en thee bij uw meegebrachte lunch. De kosten bedragen € 15,-, die u na binnenkomst kunt voldoen (graag met gepast geld). U kunt zich tot uiterlijk 5 februari a.s. opgeven bij Coby Aartsen-Kraaijpoel (0575-515396, [email protected]).

In het Amnesty-groepje is Helena Axler Erwin de Fouw opgevolgd. Wij hebben deze keer gekozen voor twee van de drie brieven, die internationaal uitgaan (te schrijven voor 1 februari a.s.) De brieven worden daarom in januari na afloop van een dienst aan geïnteresseerden uitgereikt. Onze hartelijke dank voor uw medewerking! Helena Axler, Lideke Gaemers, Nigel Lamb en Jolly Valstar 12

twaalf klappertandt u op het station of maakt u zich druk met koffiedrinken/brood smeren/een sjoelcompetitie in de kerkzaal (winnaar: Trinette Verhoeven met 111 punten). In de middag struikelt u over de invasie aan backpackrugzakken bij de kapstokken en ziet u hoe er wordt kennisgemaakt met real Dutch wintersoup, boterhammen met Goudse kaas en – de nummer 1 onder de gasten volgens ober-Govert – krentenbrood met amandelspijs. Uw en hun geduld wordt vervolgens ruimschoots op de proef gesteld wanneer de niet-Engelstalige jongeren stuk voor stuk verdeeld moeten worden over gespreksgroepen en – aan de tafel waar het meest wordt (voor) gedrongen, gebeld, geteld en ge(adres)stickerd – uiteindelijk ook toegewezen aan een gastgezin. Misschien bevond u zich wel in het bonte gezelschap van ruim dertig gezinnen uit de Lukaskerk, Valkenboskerk, Evangelisch-Lutherse Gemeente en Bethelkapel of was u gekoppeld aan ons als gastgemeente omdat u in de buurt woont van de Lukaskerk, zodat u zelf hebt mogen kennismaken met twee, drie, vier of soms zelfs zes tot acht buitenlandse jongeren van 17 tot 35 jaar. Op 28 december rond 20.00 uur was de kerkzaal gedweild en vertrok het voorbereidingsteam weer richting huis. Uitslapen was er niet bij deze “vakantie”. Om half 9, na het ontbijt in het gastgezin, werden de jongeren verwacht bij de gebedsviering in de Lukaskerk (29 en 31 december) of in de Lutherse Kerk (30 december). Ruim een half uur zongen we met een grote groep jongeren en gemeenteleden Taizé-liederen, baden we in alle talen en waren we samen stil. Na een kop koffie/thee met iets lekkers en goede gesprekken in kleine groepjes stroomde de kerk rond half 11 leeg om op tijd in Ahoy te kunnen zijn voor het volle middag- en avondprogramma – lunch, gebedsviering, workshops, avondeten, gebedsviering. Op een paar verdwaalde of toeristische Fransozen en Slowaken na waren de meeste jongeren tussen 22 en 23 uur weer terug in hun gastgezin. Sommigen vertrokken direct naar bed, anderen bleven in de huiskamer plakken om ervaringen en cultuurverschillen uit te wisselen. Op Oudejaarsavond bereidden de meeste gezinnen een maaltijd bij hen thuis of aten we met wat vaste maaltijdgasten in de Lukaskerk. Eén gastgezin organiseerde een rondleiding door de Haagse binnenstad, waar een grote groep jongeren aan meedeed. Om 23 uur ’s avonds begon de gebedswake van de vrede, die tot iets voor middernacht duurde. Het was heel bijzonder om te weten dat er in zoveel kerken en met zoveel verschillende mensen hetzelfde gezongen en gebeden werd. Na het aftellen en het heffen van een (alcoholvrij) glas champagne staken we buiten sterretjes aan en probeerden we door de mist heen naar al het oorverdovende vuurwerk in de binnenstad te kijken.

Winteracademie: 12 februari 2011 jongeren en religie Eindeloos zoeken naar verbindingen In veel grote steden verdwijnen jongeren, tieners en ook kinderen langzaam uit vieringen en activiteiten van kerken. De achterblijvers vragen zich af waarom en waardoor en doen allerlei pogingen om het tij te keren. Sommige zijn succesvol, maar de meeste blijven bij zoeken en proberen. Hoort dat bij kerkelijk jongerenwerk, is de link tussen jongeren en geloof nu eenmaal moeizaam? Wat is er nodig om zonder krampachtigheid verbindingen te zoeken en te vinden met tieners en tussen jongeren, geloof en geloofsgemeenschappen? Wat betekent dat voor jongerenwerkers, voor kerkenraden en predikanten, voor opvoeders? Programma 10:00–13:00 uur: Jongeren, geloof en kerk: Reflecties op experimenten, spanningsvelden, mislukkingen en succesfactoren van jongerenwerk in en vanuit kerken door Sabine van der Heijden (docente Jongerenwerk Christelijke Hogeschool Ede) en dr. Ton Zondervan (docent en onderzoeker Theologie en Levensbeschouwing, Hogeschool Windesheim). 14:00–16:00 uur: Actieve en interactieve uitwerking van thema’s uit het morgenprogramma: leren van ervaringen. Doelgroep Tiener- en jongerenwerkers, predikanten, jeugdouderlingen, kerkenraadsleden en opvoeders uit grote en middelgrote steden. Aanmelding en informatie (voor 1 februari 2011): Jacolien Lambregtse, [email protected], 070-3181650. Kosten (inclusief lunch): € 15,00 pp. Er is oppas voor kinderen tot 12 jaar.

De Pelgrimage van Vertrouwen van Taizé in de Lukaskerk (en Rotterdam en omstreken): Een impressie van de Europese Jongerenontmoeting van 28 december 2010 t/m 1 januari 2011 Stelt u zich de kerkzaal voor met tafels bij de ingang om erwtensoep en (kerst)brood aan te eten. Van het liturgisch centrum tot het orgel staan twee rijen tafels om stromen van (onuitspreekbare) namen aan te registreren. Denk daar een stuk of tien vrijwilligers bij en u bent klaar voor de ontvangst van in totaal 126 Polen, Slowaken, Russen, Italianen en Fransen. Mits u ook een team op Den Haag Centraal hebt staan met strippenkaarten in de aanslag, want de jongeren komen vanuit Rotterdam met de metro naar Den Haag om vervolgens in tram 3, 4 of 6 te stappen richting de Lukaskerk. Tot een uur of 13

ren schaakspelers en –speelsters met plezier en kans op succes kunnen deelnemen. Voorts zal Klaus Bodlaender iets vertellen over historische schaakvarianten – vormen van schaken uit andere tijden en landen – en een aantal van deze schaakvarianten tonen. De deelnemersprijs (inclusief lunch, koffie, thee) bedraagt € 15.00, te voldoen bij aankomst. De lunch vindt in het Kasteel plaats. Opgave liefst zo snel mogelijk doch uiterlijk 28 februari bij Klaus Bodlaender, Bosweg 33, 6721 HM Bennekom, tel. 0318 414 073 of bij Hans Mudde, Thomas Jeffersonlaan 48, 2285 BB Rijswijk, tel. 070 365 97 38, e-mail [email protected]

We sloten de avond af met het zogenaamde “landenfeest”, waarin elk land een dans of lied opvoerde. Zo leerden we een Poolse polka, zongen we Vader Jacob in onze eigen taal in canon en luisterden we ademloos naar een Russische aria van Rachmaninov. Rond 2 uur kon (de coördinatie van) het vervoer naar de gastgezinnen terug beginnen. Tijdens de laatste viering op 1 januari leidde Trinette het avondmaal/de eucharistie en zong de zanggroep de zegen van St. Patrick. Het was ontzettend mooi en toepasselijk om alle pelgrims “De Heer zij voor je, naast je, achter je en onder je” toe te wensen voordat ze aan hun veelal lange reis naar huis gingen beginnen. Al konden ze natuurlijk niet vertrekken zonder een uitgebreide lunch en allerlei proviand voor onderweg. “Ietwat” vermoeid maar ook vol nieuwe energie kijken we terug op een bijzondere week. Wat maakte het zo bijzonder? Voor de een sprong het oecumenische samenzijn van katholieken, Russisch orthodoxen en protestanten eruit, vooral toen we samen gezegend brood/hosti en wijn deelden. Een ander genoot vooral van het meerstemmig zingen van de Taizé-liederen in meerdere talen. Ook maakten (verhalen over) inspirerende ontmoetingen tussen de buitenlandse jongeren en tussen Nederlanders diepe indruk. De rust, het kaarslicht en het gevoel samen één te zijn zal hopelijk nog lang blijven branden in wie heeft meegedaan. Deze ontmoeting was niet zo’n groot succes geworden zonder hulp van een ieder die, op wat voor manier dan ook, aan de organisatie en uitvoer heeft bijgedragen: de kerkenraden die toestemming hebben gegeven voor de ontvangst, de gastgezinnen, de vrijwilligers op de ontvangstdag en tijdens de rest van de week, de chauffeurs die tot in de late uurtjes voor taxi speelden, de bezoekers van de vieringen.... We hopen dat alle gasten, gezinnen, bezoekers en vrijwilligers er net zo van genoten hebben als wij! Elleke Bal (Lukaskerk), Anne Jet van Genderen (Valkenboskerk), Suzanne Mol (Lukaskerk), Coos Santing (Valkenboskerk) en Andrea Talsma (Valkenboskerk)

Loman en Loman in Ede Loman en Loman, Abraham Dirk (1823-1897) en Rudolf (1861-1932), staan centraal tijdens een bijeenkomst op zaterdagmiddag 12 maart 2011 in Ede. Abraham Dirk was een vrijzinnig en veelzijdig predikant, tevens hoogleraar theologie, publicist, muziekhistoricus en maatschappelijk betrokken burger. Rudolf was musicus, pianist, organist en schaakgrootmeester. Arno Fafié uit Haarlem zal een inleiding houden over A.D. Loman als theoloog, Hans Mudde uit Rijswijk leidt beide Lomannen in als componist en Rudolf Loman als schaker en Gert van der Kaa uit Ede brengt een aantal composities van A.D. en R. Loman ten gehore. Een aantal werken van de theoloog Loman zal ter inzage liggen en meesterzetten van de schaker Loman zullen zichtbaar gemaakt worden. De Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel zal met een stand aanwezig zijn. De organisatie is in handen van dominee Hans Mudde en Karel Loman. Aanleiding is een doctoraalscriptie van de zoon van Loman, Jan Karel (1972-2004), over Abraham Dirk die grotendeels verscheen in het Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis 2008-2010. Plaats van samenkomst is de lutherse kerk en het lutherse gemeentecentrum in Ede. Aanmelding en informatie: Karel Loman, tel. 0318-616272, email: [email protected].

Uit de media Lutherse schaakdag 2011 op Hoekelum Op zaterdag 5 maart 2011 wordt voor de zevende keer een Lutherse Schaakdag gehouden in het Koetshuis van Kasteel Hoekelum, Edeseweg 124 in Bennekom. De ontvangst is vanaf 10.00 uur, het programma begint om 10.30 uur en eindigt omstreeks 16.00 uur. De dag staat onder auspiciën van de Vrienden van Hoekelum en wordt geleid door Hans Mudde en Klaus Bodlaender. Evenals in vorige jaren belooft het weer een genoeglijke dag te worden. Hoofdschotel van de dag is een schaaktoernooi met korte partijen (maar geen snelschaak) waaraan zowel ervaren als minder erva14

40e jaargang no. 1/2 Jan.febr. 2011

Kinderkerk Misschien kwam het door het slechte weer of was het gewoon toeval, maar Sinterklaas had het dit keer niet zo druk in de kinderkerk. Maar we hebben net zo hard liedjes gezongen als anders en zo werd het heel gezellig. Met een flinke hoeveelheid strooigoed en een chocoladeletter ging iedereen 5 december weer naar huis. De weken daarna oefenden we het zo door Jolien prachtig geschreven kerstspel met alle dieren die naar de stal kwamen. Op 24 december zagen we ze allemaal terug. Met natuurlijk heel veel engelen. We zongen het lied van de herder met een prachtige solo van Simon Rosier. Een herdertje met een engelenstem! Op kerstmorgen moesten we alle zeilen bijzetten: toen zat de kinderkerk vol met kinderen! Wat gezellig!

Catechisatie De eerste keer dat wij bij elkaar komen gaan we de film bekijken en discussiëren over wat we gaan doen. Voor degene die mee waren naar Rotterdam: zo dus niet. We beginnen op woensdag 19 januari om 17.30 uur in de Lutherse kerk. Volgende bijeenkomsten zijn op 2 februari, 16 februari en 16 maart. Trinette Verhoeven

Oproep Jolien Dekker, Mascha de Haan, Ineke Peereboom Voller, Jolly Valstar en Sara de Weerd bereiden al jaren samen met Trinette Verhoeven alle kinderkerkdiensten voor. Iedere zondag een item voor de doos, een verhaal en een verwerkingsvorm waar we getweeën mee aan de slag gaan. En natuurlijk de grotere projecten voor Kerst en Pasen. Een geoliede machine, en toch zoeken we naar uitbreiding om onszelf te blijven prikkelen! Wie helpt mee? Informatie via Mascha de Haan, [email protected] of ***-*******.

Maar nu is het tijd om vooruit te kijken. De komende zondagen gaan we weer gewoon verder met de kralenketting. In januari gaat het over ‘belijdenis’ en in februari over ‘het goedmaken’. Belangrijke dingen in je leven, dus horen ze aan ons kralensnoer. Kom je mee rijgen, praten en knutselen? De kinderkerkleiding

Overzicht activiteiten (ook op www.luthersdenhaag.nl) en het inlegvel bij deze Luther Heraut Dinsdag 25 januari Seniorenbijeenkomst, 13.30 uur (pag. 10) Woensdag 26 januari Geloofsgesprek, 20.00 uur (pag. 10) Woensdag 2 februari Catechisatie, 17.30 uur (pag. 15) Maandag 7 februari Openbare kerkenraadsvergadering, 20.00 uur (pag. 3) Dinsdag 8 februari Seniorenbijeenkomst, 13.30 uur (pag. 10) Zaterdag 12 februari Studiedag Droom Gods Droom, Utrecht (pag. 12) Winteracademie, Den Haag (pag. 13)

Woensdag 16 februari Catechisatie, 17.30 uur (pag. 15) Dinsdag 22 februari Seniorenbijeenkomst, 13.30 uur (pag. 10) Woensdag 23 februari Geloofsgesprek, 20.00 uur (pag. 10) Zaterdag 5 maart Lutherse Schaakdag, Hoekelum (pag. 14) Zaterdag 12 maart Loman en Loman, Ede (pag. 14) Woensdag 16 maart Catechisatie, 17.30 uur (pag. 15) Woensdag 25 maart Geloofsgesprek, 20.00 uur (pag. 10) 15

Citykwartier: elke woensdagmiddag van 12.00 tot 13.30 uur. Liturgisch moment van 12.45 tot 13.00 uur.

Kerkdiensten Evangelisch-Lutherse kerk Lutherse Burgwal 9, aanvang 10.15 uur Wekelijks crèche 0 t/m 3 jaar en kinderkerk Swaenestate/Swaenesteyn, aanvang 14.30 uur

Lezingen

Collecten

Zondag 23 januari Derde zondag na Epifanie Ds. W.T.V. Verhoeven Swaenehove: dhr. H. Baars

Jesaja 49: 1 - 7 1 Kor. 1: 26 - 2, 5 Matteüs 4: 12 - 23

Stek (pag. 8) Kerk

Zondag 30 januari Vierde zondag na Epifanie Ds. H. Onderstal (Den Haag) Swaenesteyn: Ds. A. Wicke

Sefanja 2:3; 3:9-13 I Korintiers 2:6-16 Matteüs 5:1-12

Orgelfonds Onderhoud gebouwen

Zondag 6 februari Vijfde zondag na Epifanie Ds. W.T.V. Verhoeven Viering Heilig Avondmaal Swaenehove: Ds. W.T.V. Verhoeven

Jesaja 43:9-12 I Korintiers 3:9a-17 Matteüs 5:13-16

KIA— Pakistan (pag. 8) Kerk

Zondag 13 februari Laatste zondag na Epifanie Ds. W.T.V. Verhoeven Swaenesteyn: Ds. Y. Schoonhoven, Avondmaal

Deuteronomium 30:15-20 I Korintiers 3:18-4:5 Matteüs 5:17-26

St Francis Family Helper Project (pag. 9) Onderhoud gebouwen

Zondag 20 februari Septuagesima Ds. W.T.V. Verhoeven Swaenehove: Ds. K. Wigboldus

Exodus 22:21-27 I Korintiers 4:6-16 Matteüs 5:33-48

Luther Heraut (pag. 9) Kerk

Zondag 27 februari Sexagesima Ds. R. de Reuver (Den Haag) Swaenesteyn: Dhr. J.J. de Haan

Jesaja 49:13-18 I Korintiers 4:1-5 en 9-16 Matteüs 6: (22) 24-34

Aandachtscentrum (pag. 9) Onderhoud gebouwen

Zondag 6 maart Quinquagesima (Esto Mihi) Ds. F. J. Timmers (Den Haag) Swaenehove: dhr. J.J. de Haan

Deuteronomium 11:18-28 Romeinen 3:21-28 Matteüs 7: (13) 15-27

Leerwerkproject Papua Nieuw Guinea (pag. 9) Kerk

Colofon Administratie: Internet: Abonnement: Redactie: Eindredactie: Opmaak:

Kosterij, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB Den Haag, telefoon: 070-3636610 www.luthersdenhaag.nl gratis voor gemeenteleden, vrijwillige bijdrage welkom op ING no. 86053 t.n.v. ELG te Nootdorp Jolien Dekker Hans Koopman Mascha de Haan

16