Uitgave van de protestantse gemeente TE Leiden en De evangelisch-lutherse gemeente TE Leiden E.o

20e j a argang september 20 10

6

U it g av e va n d e p r o t e s ta ntse g em een te TE Lei d en e n D e e va n g e l is c h - lut h e r se g em een te TE Lei d en E . o .

Leids

Kerkblad

! NIEUW gina’s!

pa nu 36

‘Kerkplekken’

VERDER IN DIT NUMMER:

door Henk de Roest Kerken krimpen, maar de vrije spiritualiteit bloeit De kerk wordt door veel mensen van buiten niet of niet meer ervaren als ruimte waar je in je ziel wordt aangesproken. Tallozen zoeken en vinden hun heil of levensoriëntatie elders. Anderen lopen rond met pijnlijke, beschadigende ervaringen met de kerk, of met kerkmensen. Mensen werden geschonden

Aan de andere kant kan de ruimte van een kerkplek wel als een huis voor de ziel worden ervaren. Voor het eerst of opnieuw of misschien wel in een met heimwee beladen herinnering. Mensen gebruiken dan woorden als ‘thuiskomen’, ‘gekend-zijn’ ‘aangesproken worden’ en ‘tot-rust-komen’. Ze zeggen ook, dat ze ‘in beweging worden gezet’, ‘een nieuw perspectief aangereikt krijgen’, ‘zich willen inzetten voor anderen’. Er kan een nieuw vertrouwen ontstaan, hoop worden aangeboord, liefde opnieuw ontdekt.

• De visie van Wilco Peul 5 • Vredesweek 6 • Afscheid Pater Peters 7 • Geloof en Wetenschap 9 • Kerk en Cultuur 31 • Inspiratie 32

In kerkplekken wordt telkens opnieuw de Schrift geopend

in hun vertrouwen, hun verwachtingen zijn beschaamd. Veel mensen hebben de kerken als teleurstelling ervaren. Daarbuiten hebben velen een negatief beeld van de kerk. Zij is moralistisch, hypocriet, intolerant, irrelevant, saai en ouderwets. Velen, ook binnen de kerken, hebben moeite met de structuur van de kerk en de regels, die zij als een inperking of opgelegde begrenzing van hun vrijheid ervaren. Op grote terreinen van het leven worden normen en waarden bovendien ook niet meer ontleend aan kerk en geloof.

De Schrift bevat verhalen, scènes, visioenen van verbinding en verzoening, recht, gerechtigheid en vrede. Het zijn deze verhalen en de hieruit voortvloeiende traditie die aanleiding hebben gegeven tot de vorming van een schat aan spirituele wijsheid.

Profetische visioenen van gerechtigheid en vrijheid bieden een mogelijkheid de sociale werkelijkheid kritisch te bevragen. Ze openen de ogen voor mensen die buitengesloten worden. Ze inspireren tot samenwerking met anderen. Bijbelse verhalen gaan over mensen die op weg zijn en er op vertrouwen ooit thuis te komen. Het zijn verhalen over macht en angst, over de overwinning van het kwade door het goede. Lees verder op pagina 2

Effathazondag De 12e zondag na Trinitatis wordt wel Effathazondag genoemd naar de lezing uit Markus 7:31-37, die gaat over de genezing van iemand die niet kan horen en spreken. Effatha is één van de weinige Aramese woorden in het Nieuwe Testament. Het werd geroepen over een dopeling in de vroege kerk, tot in Luthers doopliturgie toe. Daarmee wilde men aanduiden, dat de oren van het gedoopte kind open moeten gaan voor het Woord van de genade. Nergens wordt expliciet naar de Heilige Doop verwezen, maar impliciet klinkt er zeer veel mee. Dit jaar viel deze specifieke zondag op 22 augustus. ds. Marianne van der Meij-Seinstra

1

22

Nog altijd ervaren mensen het regelmatig instappen in een Bijbelverhaal als een verrijking in hun leven. Ze gaan daardoor verhalen voor zich zien. Het zijn alledaagse verhalen, over een rechtszaak, over vaders en zonen, vrouwen die tegen de culturele en religieuze codes van de tijd ingaan, mensen die onbekend land verkennen, moeders die dochters de vrijheid geven, over kinderen die in het midden worden gezet. De verhalen zijn nooit vanzelfsprekend. Daardoor ontstaat een vermoeden van de andere werkelijkheid van God, die mensen in deze Bijbel­verhalen tegemoet komt.

vrijwilliger inzetten voor anderen. Onderzoek maakt duidelijk, dat kerken mensen inspireren om te helpen, ook buiten de kerkmuren. Zowel filantropie, vrijgevigheid en informele hulp, als vrijwilligerswerk worden erdoor gestimuleerd. Een andere concretisering is het diaconale handelen, zoals dat naar voren komt in het werk van diaconieën en caritascommissies. Diakenen ondersteunen maatschappelijke instellingen, hebben een antenne voor sociale en materiële noden, stimuleren de totstandkoming van werkgroepen (bijv. voor vluchtelingenwerk, een wereldwinkel) en stellen bij de overheid knelsituaties aan de kaak. Ze pleiten voor mensen die niet worden gehoord. Ook in het straat- justitie- en drugspastoraat zien we de overtuiging dat elke levende ziel de moeite waard is.

Ten slotte is er een nieuwe ontwikkeling. Steeds meer streven de mensen van kerkplekken naar samenwerking met maatschappelijke organisaties, andere religieuze gemeenschappen en met de overheid. Ook met kunstenaars, koren, wijkverenigingen worden verbindingen gelegd. Met wie kunnen we samen iets nieuws creëren? Verbindingen als deze scheppen toekomst. Henk de Roest is hoogleraar praktische theologie (Leiden). Recent verscheen van zijn hand Een huis voor de ziel. Gedachten over de kerk voor binnen en buiten (Meinema). Hij doet empirisch onderzoek naar ‘kerkplekken’ en de betekenis daarvan voor het individu en de samenleving.

Fotograaf in Beeld Leden van de fotoredactie van dit kerkblad stellen zich voor aan de hand van een hen bijzonder ­aansprekende foto

Hoe zie je de invloed van een kerkplek in de omringende samenleving?

Dit schilderij zag ik in Assisi en dat raakte me; meer dan de pracht en praal van het Vaticaan. Het is een afbeelding van Paus Johannes Paulus II (1920-2005). Een groot (kerkelijk) leider, maar uiteindelijk ook maar een mens die (met de jaren) de kracht voelt wegvloeien. Maar in zijn geloof vindt hij houvast en kracht om in de wereld staande te blijven. Zo’n geloof, daar mag je jaloers op zijn; daar zou je voor mogen bidden. Jan Hendrik Labots, echtgenoot en vader, ic-verpleegkundige, lid

De ‘omvorming’ door de God van de Bijbel krijgt een concrete toepassing, bijvoorbeeld door mensen die zich als

Colofon

van de Vredeskerk en natuurgids bij het IVN; in mijn vrije tijd mag ik graag in de natuur zijn en fotograferen.

Redactieraad

Fotoredactie

De redactieraad wordt gevormd door de

Voor gebruik van de in dit blad gepubli-

Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.:

scriba’s of andere vertegenwoordigers van

ceerde foto’s door derden is voorafgaande

Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden,

de wijken en kerkelijke organen en is ver-

schriftelijke toestemming vereist van de

telefoon: 5764145

antwoordelijk voor deze uitgave.

redactie.

[email protected]

Leids Kerkblad

Redactie

N. Bavelaar

H. Bertram

is een uitgave van

ds. A. Alblas, hoofdredacteur

H. Boter

mw. H. van den Broek

de Protestantse Gemeente te Leiden

mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie

J. van Duuren

J.H. Labots

en de Evangelisch-Lutherse Gemeente

H. de Geus, eindredactie

mw. J. Takken

mw. M. van Vliet

te Leiden e.o.

ds. H.J. Hemstede, interviews

F. Voets

mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie

Martin Ken Studio, algemene foto’s

rekening 2533285, t.n.v. Leids Kerkblad

Dit blad verschijnt 7x per jaar;

mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen

tussentijds wordt (wijk-) informatie

mw. S.G. Visscher, eindredactie en website

Advertentieredactie

mw. A.G.E. Wolswinkel, algemeen

R. Favier, e-mail:[email protected]

verspreid.

http://protestantsegemeenteleiden.nl

Het volgende nummer verschijnt op 15 oktober. De kopij moet uiterlijk op zaterdag 2 oktober om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba, algemene berichten bij de redactie: [email protected]

Vormgeving en druk Drukkerij Karstens, Leiden

Jong! Ans van Broekhuizen [email protected] Diederik de Reus [email protected] Jacqueline Schoonwater [email protected]

M25 Roemenië: werkvakanties 2010 Deze zomer gingen twee groepen jongeren uit Bergschenhoek en Noordwijk op werkvakantie naar Targu Mures. Vanuit De Bakkerij werden zij gecoacht door Jeroen Ernst en Joyce Bikker, twee vrijwilligers die samen met Jacqueline Schoonwater de werkzaamheden coördineerden. Vijf Roemeense jongeren werkten mee, o.a. om te helpen met vertalen. In de Leidse Straat in Trei Sate (opvang van dakloze gezinnen) werd de afwatering verbeterd, schuttingen geverfd en een babykamer opgeknapt en ingericht. Samen met vaklieden werden huizen gerepareerd en een bouwval gesloopt.

Bovendien werd bouwland aangekocht. Het bejaardenhuis Casa Diaconala in Targu Mures werd geschilderd en schoongemaakt en er werd een modeshow gehouden met kleding uit de transporten uit Leiden. Van het door de jongeren opgehaalde sponsorgeld werd een wasmachine, een koelkast, een vleessnijmachine en een groot koffiezetapparaat aangeschaft. De rest van het geld wordt opzij gelegd voor de bouw van meer woonruimte voor bejaarden naast het Casa, én voor het Picihuis. Het Picihuis (opvang van straatkinde-

Over buren dichtbij en wat verder weg…

ren) werd gerepareerd en opgeknapt en er zijn kasten en onbreekbaar servies aangeschaft. Alle jongeren brachten een bezoek aan de jeugdgevangenis. De ontmoeting met 15 jonge gedetineerden was een indrukwekkende ervaring. Als dank voor de gastvrijheid (je komt tenslotte niet zomaar een gevangenis binnen in Roemenië) werd sport- en spelmateriaal achtergelaten. Naast al het werk was er tijd voor ontspanning: er zijn allerlei uitstapjes gemaakt en natuurlijk is er voetbal gekeken! Op zondag 11 juli waren beide groepen te gast in de Burchtkerk. Rest nog: veel dank voor al het werk, de professionele begeleiding en de fantastische sponsoropbrengsten. Jacqueline Schoonwater

Hallo allemaal daar in de Vredeskerk, de gemeente van Leiden Zuid-West, de Ekklesia, de Regenboog, de Binnenstadsgemeente, de Marewijk; lijkt het jou ook wel wat om een beetje verder te kijken over de muren van je eigen kerk heen? Eens te zien hoe een dienst er in een andere kerk uitziet? Ook benieuwd naar de verschillen en vooral de overeenkomsten? Doe dan mee met ‘Op Bezoek bij de Buren’! Het plan is dat we met alle jeugdclubs van de verschillende wijkgemeenten gezamenlijk zo’n drie keer per jaar bij elkaar op bezoek gaan in de dienst en zo een ronde door Leiden maken totdat we samen alle kerken een keertje van binnenuit hebben meegemaakt. Op zondag 26 september gaan we met z’n allen naar de Marekerk waar dan een jeugddienst plaatsvindt, voorganger is ds. T. Jacobs en de dienst begint om 10:00 uur. Kom ook met je club!

En schrijf ook in je agenda dat we op 30 december met z’n allen naar Rotterdam gaan, want daar vindt de Europese jongerenontmoeting van Taizé plaats. Voor het eerst in ­Nederland, dus een fantastische kans om dichtbij huis het Taizégevoel ook een keertje mee te maken! Van 28 ­december 2010 tot en met 1 januari 2011 komen tienduizenden jongeren uit heel Europa en soms nog verder weg samen in Rotterdam. Een ‘pelgrimage van vertrouwen’ in Nederland, daar moet je ook bij zijn! Je hoort er meer van!

33

Column

Marten Stol

Een nieuw Credo We lieten de lezer ontredderd achter met het aloude Credo, dat verbijsterend Rooms bleek te zijn. Er moet iets nieuws ter tafel komen en dat gebeurt ook. De Remonstranten boden een tekst aan en de ­Nationale Synode is bezig. De Nationale Synode? Dat is een initiatief om in december in Dordrecht eindelijk weer eens bij elkaar te komen. Van alle kanten. Laten we beide blauwdrukken eens inzien. Hier proberen immers mensen van onze tijd te vertellen waar het om gaat. Eerst de Nationale Synode. Die begint niet egocentrisch met “Ik (geloof)”, maar met Hij. “Hij, de Schepper en de oorsprong van alle leven, heeft ons de aarde toevertrouwd om die te beheren en te behoeden.” Zo, God schept dus alleen het leven en niet de levenloze natuur! Wij moeten de aarde beheren en behoeden, volgt onmiddellijk. Eigentijds, want dat besef bestaat pas sinds vijftig jaar, nu we onze wereld eigenhandig te gronde kunnen richten. Is dat moderne erg? Nee, want kerkelijke verklaringen zijn niet tijdloos en reageren op een concreet probleem. Ja, de stuurgroep wilde selecteren “wat ons inspireert” en de bewoordingen zijn origineel. “In de muur van dood en schuld heeft Jezus een deur geopend”. Waarschijnlijk niet de Enge Poort. Er staan drie uitroeptekens in en voor het eind komt een breedsprakige oproep tot Eenheid. Ook typisch deze tijd. “Zonde” is vervangen door “God vergeten en verlaten”. Staan er verkeerde dingen in? Nou, die schepping in de eerste regel. Jezus is “geboren uit Israël”. Niet: uit Maria. Tweeërlei theologie? Een professor wees aan dat heilsfeiten onderbelicht blijven omdat ze kennelijk niet meer goed vallen. Toch blijft alles redelijk binnen vertrouwde kaders en het eindigt netjes met de Wederkomst. De website is vol blijde reacties. Kijk maar: www.nationalesynode.nl/ Statement.

4

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, , Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Secretaris: mw. R.G.S. Jongsma, Schubertlaan 195, 2324 CT Leiden Penningmeester: A. Zeilstra, Carneoolstraat 17, 2332 KA Leiden, tel. 071 – 5763061 Bankrekeningnr.: 783995 t.n.v. penningmeester Bijzonder K ­ erkenwerk

Evensong Op zondagavond 19 september om 19.00 uur is er een Evensong in de Hooglandse Kerk. Deze wordt gezongen door de Bavocantorij uit de (R.K.) Bavo te Haarlem onder leiding van Fons ­Ziekman. Dit in Evensongs zeer geoefende koor bestaat uit mannen- en jongensstemmen. Nog voor het intochtslied dat samen met de aanwezigen wordt gezongen klinkt uit het hoogkoor van de kerk een ‘introit’ ter opening van deze speciale vorm van avonddienst. De vaste onderdelen zijn een als chant gezon-

Hooggetijden De wekelijkse momenten van ‘meditatie en muziek’ op zaterdagmiddag in de Hooglandse Kerk bleken ook dit jaar in een behoefte te voorzien. Van half drie tot kwart voor drie kwamen mensen in de (open) kerk samen, vóór in de kerk, voor een kwartier bezinning tussen de boodschappen door. Voorgangers en gemeenteleden uit de diverse kerken in de binnenstad lazen in een voortdurende lezing een Psalm, met een kort commentaar ter toelichting. Organisten bespeelden het Van Hagerbeerorgel of het gerestaureerde koororgel. Gemeenteleden uit de kerken fungeerden als gastvrouw en – heer. Een bijzonder moment van stilte in de drukke stad! De laatste Hooggetijde is op 11 september.

gen Psalm, een Magnificat (lofzang van Maria) en Nunc Demittis (lofzang van Simeon). Vrije bijdragen zijn de verklankingen van de openings- en eindgebeden en de Anthem. Vier liederen worden met alle aanwezigen gezongen. De Schriftlezingen zijn in het Nederlands en gegroepeerd rond het thema van de avond. Dat is ontleend aan Anselm Grün’s ‘God ervaren’ en luidt: ‘godservaring in je levensverhaal’. Voorganger is ds. Ad Alblas, predikant voor Bijzonder Kerkenwerk.

Namens de Commissie Bijzonder Kerkenwerk is een woord van dank op zijn plaats voor de medewerkende voorgangers, organisten en medewerkers voor hun inzet voor de Hooggetijden van het afgelopen seizoen.

Cantatediensten De eerste cantatedienst van het nieuwe seizoen is al weer in aantocht. Deze wordt gehouden op Hervormingszondag 31 oktober om 19.00 uur in de Pieterskerk., Gezongen wordt cantate BWV 131 ‘Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir’ van J.S.Bach. Uitvoerenden zijn de leden van het Collegium Musicum o.l.v. Gilles Michels. Liturg is ds. Ad Alblas, die in de overweging de cantate en achterliggende bijbelteksten toelicht.

Kerk en Samenleving

Mens en Maatschappij de baanbrekende visie van neurochirurg Wilco Peul “Uitkomstregistratie zal leiden tot een cultuuromslag waarin de patiënt centraal staat en weloverwogen mee kan beslissen over zijn of haar behandelstrategie”

De reden waarom dit zo lang op zich heeft laten wachten en nog steeds op weerstand stuit ligt erin dat patiënten en dokters zich prettiger voelen bij een onware bloemlezing over hun hersen- of rugaandoening, dan wanneer zij de realiteit horen. De waarheid van zorgmededeling ziet Peul als een onderdeel van humane geneeskunde maar raakt de ‘ivoren toren’ van ethiek. Het ontwijken van slecht-nieuws gesprekken is menselijk. Daarbij zal realisme vrijwel zeker een ongunstiger blik op behandeluitkomsten geven, maar hierdoor kan de zorg kwalitatief sterk verbeteren. Op zijn beurt zal de patiënt die de realiteit te horen krijgt met de te verwachten uitkomstscenario’s, die met familie en dierbare vrienden kunnen bespreken, zodat deze naast voorzorgsmaatregelen ook keuzes kan maken.

In zijn oratie in het Academiegebouw van de Leidse Universiteit pleit prof. dr. Wilco Peul voor rationaliteit in de zorg. Dit moet leiden tot een eerlijke weergave van behandelresultaten of levensverwachting, wat mensen in staat stelt een bewuste keuze te maken tussen de verschillende mogelijkheden. In sterke mate geldt in disciplines met hoge risico’s, zoals nekwervel- en hersenoperaties, dat patiënten recht hebben op adequate informatie. “De patiënt staat centraal en niet de soms ‘roze bril’ van de dokter”. Precies 100 jaar geleden werd neurochirurgie als zelfstandig specialisme erkend. Voordien gold hersenchirurgie volgens prominente neurologen als een beleefde vorm van zelfdoding. De kans op ernstig neurologisch letsel was onacceptabel hoog. Een voorbeeld daarvan is te zien op het schilderij van Jeroen Bosch uit de 15e eeuw waar een ongeletterde barbier het hoofd opereert van een boer. Er werd bij deze schijnoperatie een ‘kei’ uit het hoofd verwijderd om dwaasheid te genezen. Denkers als Voltaire en Kant drongen er op aan, dat iedere hypothese wetenschappelijk getoetst diende te worden. De grondlegger van de moderne neurochirurgie, Harvey Cushing, liet 100 jaar geleden zien dat de resultaten van deze chirurgie sterk verbeterden en dat veel onbehandelbare hersenaandoeningen het gevolg waren van mogelijk operabele tumoren. Daarnaast begon Cushing met het registreren van juist die complicaties, die door medische tekortkomingen werden veroorzaakt. Dat werd hem niet in dank

en weloverwogen mee kan beslissen over zijn of haar behandelstrategie.

afgenomen. In 1917 schreef hij: “Men noemt mij excentriek wegens publieke uitspraken dat ziekenhuizen, ter verbetering van de geleverde zorg, moeten uitzoeken wat de resultaten zijn, moeten analyseren wat hun sterke en zwakke punten zijn en onderling vergelijken wat behandeluitkomsten zijn”. De neurochirurgische zorg mag zichzelf gelukkig prijzen nu in 2010 de start gemaakt wordt om op betrouwbare wijze uitkomsten van handelen te kunnen spiegelen aan de landelijke resultaten. Met de ‘Spiegel der rationele zorg’ is een belangrijke doelstelling van de Leidse leerstoel benoemd. De afdeling Neurochirurgie in Leiden start met het koppelen van uitkomstregistratie aan wetenschappelijk onderzoek. Naar verwachting zal dit leiden tot een cultuuromslag waarin de patiënt centraal staat

Dit gaat leiden tot een cultuuromslag. Het heroïsch handelen van neurochirurgen staat vaak voorop, erkent Peul. De realiteit van soms gebrekkige effectiviteit willen we als artsen en patiënten niet altijd zien. Door de resultaten te spiegelen aan die van collegae kan de zorg geboden waar patiënten recht op hebben. “We gaan de komende jaren maatschappelijk verantwoord onderzoek doen binnen de klinische praktijk. ­Patiënten en artsen dienen te beschikken over realistische gegevens”. Deze spiegelinformatie gaat de afdeling van Peul genereren: “We gaan registreren wat de effecten van onze zorg zijn en dat onderbouwen met wetenschappelijk onderzoek. We hopen en verwachten dat deze trend nationaal en internationaal zal worden voortgezet”. Wilco Peul is meelevend lid van de ­Leidse Binnenstadsgemeente Ad Alblas

5

Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. C.C.M. Boeren, Hugo van Woerdenstraat 73, 2332 PH Leiden, telefoon 071 – 572 14 12; email: [email protected] Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected]

Vredesweek De Vredeskrant 2010 heeft als titel ‘Buurten voor Vrede’. Het gaat over mensen die elkaar niet langer uit de weg gaan maar elkaar opzoeken, die zich laten raken en in beweging komen. Dit als tegenzet tegen de tendens om zich terug te trekken in de eigen kring en cultuur, waar mensen het vertrouwen in elkaar en de politiek verliezen. ‘Buurten voor Vrede’is een oproep niet langer ‘over andere mensen te praten maar mét hen. Het is een oproep tot een vorm van burgerschap waarbij mensen niet alleen rechten claimen, maar ook eigen verantwoordelijkheid nemen. De buurt is meer dan alleen een wijk. Er is samenhang nodig. Daarvoor is een ‘bindingsladder’ ontwikkeld. “Laat op 21 september, de Internationale Dag van de Vrede, duizend vredesvlaggen wapperen op scholen, kerken en publieke gebouwen”, vraagt IKV/Pax Christi. Meer informatie is te vinden op www.vredesweek.nl.

Enkele activiteiten •N  acht van de vrede 2010 op maandag 20 september in studio K te Amsterdam, aanvang 19.30 uur. Dit jongerenevenement is de feestelijke aftrap van de door de VN uitgeroepen Internationale Dag van de Vrede. • 24 september uitreiking van de ­Scriptieprijs Visies op Vrede 2010, tijdens een symposium (zie: www.visiesopvrede.nl). • In Leiden wordt op de Internationale Dag van de Vrede, dinsdag 21 september, een

6

Stille Vredeswake georganiseerd, van 16-17 uur op het Stadhuisplein.

Bijbelvertaalmiddag op zondag 31 oktober Op Nationale Bijbelzondag is er in de Regenboog een middag met workshops over bijbelvertalen. Wat komt er allemaal kijken bij bijbelvertalen? Hoe moet je het brede scala aan Nederlandse bijbelvertalingen beoordelen? Waarom moet de Nieuwe Bijbelvertaling herzien worden? Deze en andere vragen worden op de vertaalmiddag aan de orde gesteld, onder andere door twee Leidse vertalers van het Nederlands Bijbelgenootschap, dr. Matthijs de Jong (Binnenstadsgemeente) en dr. Rieuwerd Buitenwerf (Regenboog). Ook is er veel ruimte voor discussie. Iedereen is van harte welkom! Tijd: 31 oktober, 14.15-17.15 uur; plaats: De Regenboog, Watermolen 1; toegang: gratis.

Dag van Respect en Compassie Met de hartelijke steun van wethouder mw. Roos van Genderen wordt dit jaar

het gezamenlijke initiatief van de Raad van Kerken in Leiden, het Inter Religieus Platform in Leiden en de Gemeente Leiden voortgezet. Er zal aan de (­bovenbouw-) leerlingen van de basisscholen en (onderbouw-) leerlingen van de middelbare scholen in Leiden lesmateriaal aangeboden worden in het kader van de landelijke Dag van Respect. Zoals al eerder zijn wethouders en gemeenteraadsleden en geestelijken die dag beschikbaar voor een gastles over ‘respect’ op de scholen, die deze uitnodiging aannemen. Aan de scholen zal tegelijk gevraagd worden om aan het eind van de middag de Dag van Compassie mee te vieren in het stadhuis. De burgerzaal zal vanaf 16.00 uur open staan voor alle Leidse groeperingen, organisaties, kerken en andere geloofsgemeenschappen om het eerste jaar van het op 12 november 2009 getekende Charter for Compassion te vieren. ­Afgesproken werd dat de toen aanwezigen samen met nieuwe deelnemers met elkaar spreken over ‘the best practices’ en de knelpunten in het doorvertalen van het Charter naar de concrete praktijk. ‘Compassie doen’ is het verbindende onderwerp. Ter verdere bespreking en verdieping van dit thema wordt het nieuwe boek ‘Catechismus van de Compassie’ van de hand van de Leidse predikanten Alblas en Berkvens-Stevelinck aangeboden om aan de hand daarvan het komende seizoen een verdere verdiepingsslag te maken.

Mens in Beeld

Pater Ton Peters, Franciscaan: “Met mensen optrekken is iets prachtigs” Al in zijn lagere schooltijd kwam het verlangen op iets in de kerk te gaan doen. Antonius ( Ton ) Peters ( Den Haag 1941 ) was misdienaar en hield van liturgie. Het gezin, met nog 2 broers, verhuisde naar Wassenaar. Ton ging niet direct naar het Klein Seminarie, maar naar het Bonaventuracollege in Leiden. In 1961 trad hij in bij de Orde van de Franciscanen in Weert. Niet als wereldheer (priester van een bisdom ), maar als lid van een gemeenschap van een kloosterorde wilde hij zin geven aan zijn leven door er te zijn voor anderen. “Ik begon mijn noviciaat, een proefjaar. De dagorde van het klooster volgen. In de morgen, middag en avond het koorgebed, de eucharistieviering, meditatie en lessen als inleiding in het religieuze leven en de betekenis van de geloften”. Het jaar noviciaat beviel hem. Hij deed zijn eenvoudige professie. Voorlopig voor drie jaar beloofde hij te leven in gehoorzaamheid, zonder eigendom en ongehuwd. Trouwen met “Vrouwe Armoede”. Franciscus van Assisi was de zoon van een rijke Italiaanse lakenkoopman en leefde er vrolijk op los. De woorden van Jezus aan zijn leerlingen om met een lege beurs naar de mensen op weg te gaan betekenden een ommekeer in zijn leven. “Dit is wat ik zoek, dat is mijn leven”. Hij stichtte een orde van broeders, de Franciscanen of Minderbroeders. Voor dit leven koos pater Ton Peters. In 1965 deed hij zijn plechtige professie. “Ik wil verder in mijn leven volgens de franciscaanse spiritualiteit”. Zijn habijt werd definitief een bruine pij en een wit koord met drie knopen (de drie geloften) om zijn middel. Kardinaal Alfrink wijdde in 1968 Franciscaan Ton Peters tot priester. In 2002 werd hij pastoor van de “Coelikerk”, de Hartebrugkerk in Leiden.

Wat houdt die franciscaanse spiritualiteit in? “Spiritualiteit is de bron waaruit je leeft. Zoals water stroomt en in beweging is, zo is ook je eigen leven in beweging. Vanuit

de inspiratie van Jezus komt die stroom op gang. Alles wat ik heb is mij door God gegeven. Ook de schepping. Daar moet ik heel zorgvuldig mee omgaan. Wat ik heb, is ook van de ander”. De Communiteit van de Franciscanen aan de Haagweg in Leiden houdt op te bestaan. Gedurende 500 jaar hebben de Franciscanen zich pastoraal, diaconaal, sociaal en in het middelbaar onderwijs in Leiden ingezet. Pater Peters gaat zelf in een communiteit in Utrecht wonen. Door vergrijzing en weinig intredingen is een herschikking van de cummuniteiten noodzakelijk geworden. Er is wel een grote landelijke Franciscaanse Beweging gegroeid van mensen, die zich niet wil-

len binden aan een orde, maar wel in de geest van Franciscus willen leven.

Hoe hebt u de tijd als pastoor in Leiden beleefd? “Als een gezegende tijd. Door het pastoraat heb ik veel mensen ontmoet. Mensen, die op hun beurt mij hebben gevoed en als mens doen groeien. Met mensen optrekken is iets prachtigs. Mensen bij de hand nemen, eerst luisteren naar wat hen beweegt en dan pas de bevrijdende woorden van het Evangelie spreken, op weg naar Christus. Dat God met mij bezig is geweest door mensen heen”.

Henk J. Hemstede.

7

Kerk in de wereld

Lutherse Wereld Federatie De 11e assemblee van de Lutherse Wereld Federatie (LWF) werd van 20 tot 27 juli gehouden in het Duitse Stuttgard. De bijeenkomst stond zakelijk bezien in het teken van vernieuwing van de LWF en spiritueel bezien richtten de gedelegeerden zich op het thema: ‘geef ons heden ons dagelijks brood’. LWF sinds 1947 De Lutherse Wereld Federatie werd vlak na de oorlog op initiatief van Europese en Amerikaanse Lutherse kerken in het Zweedse Lund opgericht. Directe aanleiding was de behoefte om gezamenlijk de schouders onder de puinhopen in Europa na de Tweede Wereldoorlog te zetten. Bij de oprichting waren de Duitse kerken aanwezig (!). In de loop der jaren sloten kerken uit andere werelddelen zich bij de LWF aan. Nu vormen 140 kerken in 79 landen een gemeenschap van kerken, waarbij meer dan 70 miljoen mensen zijn aangesloten..

Structuur De assemblee komt eens in de zes jaar bijeen. Alle lidkerken zijn via een verdeelsleutel van ledenaantallen vertegenwoordigd. Tijdens de zitting wordt de koers voor de komende jaren bepaald. De assemblee kiest een president van de LWF en een raad, de zogeheten ‘counsil’. De nu gekozen president is de Palestijnse bisschop dr. Munib A. Younan.

Aanloop 11e assemblee In de jaren tussen de assemblees wordt gewerkt in de beleidsrichting die door de laatste assemblee is uitgezet. Zo’n twee jaar voor de volgende assemblee worden wereldwijd de voorbereidingen ter hand genomen. In alle geledingen worden bijeenkomsten georganiseerd, die onder de noemer ‘pre-assemblee’ vallen. LWF jeugd en de WICAS (vrouwen in kerk en maatschappij) houden een voorbereidende assemblee, net als alle regio’s van de LWF.

Nut LWF De LWF is van grote waarde voor de ondersteuning van Lutheranen wereldwijd en kan een rol vervullen in de taak om de Lutherse traditie te bewaren en in te brengen. ‘Luthers zijn is oecumenisch zijn’ is een gevleugelde uitdrukking, nadrukkelijk

8

gepromoot door de secretaris-generaal. Wereldwijd gaat de LWF oecumenische verbanden aan: met de Rooms-Katholieke en de Anglicaanse kerk. Recent werd besloten om gesprekken te voeren met de Pinksterkerken. Andersom kan juist de kerkvereniging van de PKN een grote bijdrage leveren. In de kerkorde van de PKN komt dat tot uitdrukking. In LWF-verband worden belangrijke thema’s aangesneden. Bijvoorbeeld: twee jaar geleden verscheen een document over de episcopale leiding van de kerk, waarbij uitdrukkelijk zowel geordineerd als niet-geordineerd leiderschap wordt bedoeld.

Thema Het thema ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’, - de vierde bede uit het Onze Vader - daagt 70 miljoen leden uit om de komende tijd tot profetische woorden te komen op alle onrechtvaardigheid, dat ons leven op aarde bedreigt. Voor velen is dat uitsluiting, armoede, interreligi-

euze conflicten, schending van mensenrechten, gebrek aan water of voedsel. Ons dagelijks brood staat daarbij voor een wereldwijde, basale behoefte, nodig om te leven én om te leven in waardigheid. Dit zijn deze grote lijnen waarlangs de LWF de komende jaren zal gaan lopen. In ons kleine land is het de hoogste tijd om de handen in elkaar te leggen en samen de uitgestippelde weg te lopen. ds. Marianne van der Meij-Seinstra predikante der Evangelisch-Lutherse Gemeente Leiden e.o.

Geloof en Wetenschap

Wetenschap en geloof: niet uit elkaar te trekken door Ronald Meester De relatie tussen wetenschap en geloof is buitengewoon diepzinnig: een voortdurende bron voor overpeinzingen en bespiegelingen. Dat is vast de reden dat het onderwerp mij zo boeit. Ik ben een rationeel mens, nota bene wiskundige, maar het nadenken over deze zaken voorkomt dat de ratio niet de alleenheerschappij krijgt. Het erkennen van de religieuze kant van je bestaan is cruciaal en emotioneel. In onze seculiere maatschappij is de gedachte dat religie zich bezighoudt met de ‘waarom-vraag’, en wetenschap met de ‘hoe-vraag’ tamelijk populair. In ieder geval zullen de meeste mensen bevestigen dat geloof en wetenschap weinig met elkaar te maken hebben. Er lijkt een praktische oplossing voor een potentieel conflict. Geloof aan de ene kant, wetenschap aan de andere kant: de werkelijkheid gewoon netjes in twee stukken geknipt. De kerk mag bijvoorbeeld niets over de “big bang” (de grote oerknal waarmee volgens de huidige inzichten het heelal ontstond) zeggen, en de wetenschap niets over God. Maar zo simpel is het helaas (of eigenlijk: gelukkig) niet. De eenvoudigste manier om dat in te zien, is om jezelf af te vragen wat wetenschap eigenlijk is. Het antwoord wordt sterk beïnvloed door je wereldbeeld, en daarmee ook door je religieuze positie. Dat betekent dat wetenschap en geloof niet los van elkaar kunnen bestaan.

De populaire gedachte dat we alleen via de wetenschap tot ware kennis kunnen komen is een gedachte over de wetenschap, en zeker niet een conclusie die uit wetenschap zelf kan voortkomen. Wetenschap is niet zo absoluut en objec-

tief als veel mensen denken. Net als religie maakt wetenschap gebruik van metaforen, beelden, analogieën en verhalen. Wetenschap is het beschrijven van de werkelijkheid met een woordenboek in de hand. In dat woordenboek staan geen dingen als doel, zin, et cetera. Dus: elke vraag over de zin of doel van ons leven gaat per definitie aan de wetenschap voorbij. Het feit dat we met die wetenschap zo veel hebben bereikt neemt niet weg dat diezelfde wetenschap zich op de keper beschouwd toch met tamelijk

oppervlakkige dingen bezighoudt. Begrijp me niet verkeerd, ik pleit hier niet voor de ‘God van de gaten’, de ‘God’ die terrein verliest, elke keer wanneer er wetenschappelijk iets begrepen wordt. Het is niet zo dat God en de wetenschap de buit samen verdelen. De recente en voortdurende discussie over evolutie

enerzijds en intelligent ontwerp anderzijds illustreert het probleem. Evolutionisten verwerpen alles wat uit het andere kamp komt, op basis van hun levensovertuiging, niet op basis van wetenschap. Anderzijds maken de ontwerpaanhangers de fout om te denken dat wanneer ze aannemelijk maken dat iets niet geëvolueerd kan zijn, het dan maar ontworpen moet zijn. Beide kampen vergissen zich door te denken dat het óf wetenschap óf God moet zijn. Elke poging om de werkelijkheid uit elkaar te trekken tot een wetenschappelijk en religieus deel, is bij voorbaat tot mislukken gedoemd. Accepteer dat er geen allesomvattend en kloppend systeem bestaat waarin voor alles een welbepaalde plaats is. Wetenschappelijke activiteit los zien van zin en religie moet wel tot vervlakking en verschraling leiden. Je kunt onmogelijk een cruciaal aspect van de realiteit - de omgang met datgene dat ons overstijgt - uitsnijden zonder ons mens-zijn geweld aan te doen. Wetenschap en geloof zijn wel onderscheidbaar, maar niet scheidbaar. Prof. dr. R.W.J. (Ronald) Meester is hoogleraar Wiskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam

9

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, fax 071 - 5149744, [email protected] Coördinator a.i.: RK Diaconaal werker Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconiepagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: 97065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; 7820129 t.n.v. ­Vrienden van De Bakkerij Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: secr. Kanaalweg 33, 2313 DV Leiden, tel. 071 - 5130293 Website: www.debakkerijleiden.nl

Ton Snepvangers coördinator van De Bakkerij In de diakenvergadering van 23 april werd door het College van Diakenen besloten RK diaconaal werker Ton Snepvangers per 1 september 2010 aan te stellen als coördinator van Diaconaal Centrum De Bakkerij. Hem voorstellen is nauwelijks meer nodig, maar voor alle volledigheid toch even een overzichtje. Ton begon op 1 januari 2007 in De Bakkerij als diaconaal werker voor twee dagen per week voor de Leidse RK parochies. De overige drie dagen was hij medewerker missionering bij het Bisdom Rotterdam op de afdeling pastorale dienstverlening. In Leiden kwam een hechte samenwerking tot stand met de Diaconie Protestantse gemeente Leiden, i.c. met diaconaal werker Jacqueline Schoonwater. Dat resulteerde bijvoorbeeld in M25 Leiden en M25 Roemenië, de Leidse Wijzer en de Leidse Zeven, M25 Highlands, de gezamenlijke Paasbroden­ actie, het Colour your Mind festival 2010, de voorbereiding van de Stichting Straatpastoraat Leiden, de invulling van programma’s rond de Open Monumentendagen en de publicatie van de brochure ‘Leidse kerken en de WMO’. Op 1 april 2009 werd Ton coördinator a.i. van De Bakkerij, een tijdelijke extra taak. Het College van Diakenen is blij dat Ton nu zijn krachten geheel, d.w.z. 5 dagen per week, zal kunnen geven aan De Bakkerij. Zijn baan bij het Bisdom Rotterdam heeft hij inmiddels opgezegd. Ton blijft via detachering vanuit de Diaconie Protestantse gemeente Leiden 2 dagen per week beschikbaar als RK Diaconaal Werker voor de parochies van Leiden.

Help! Wie helpt? Zo luidt de titel van een flyer, uitgegeven door de Commissie Individuele Hulp (CIH) van de Diaconie Protestantse gemeente Leiden. In het kort wordt daarin aangegeven welke hulp de Diaconie, via de CIH, kan bieden. ‘Het kan zijn dat u door de bomen het bos niet meer ziet. Uitkering, bijzondere bijstand, formulieren, UWV, CWI, studiekosten, schulden, regels en uitzonderingen…’. De flyer gaat verder: ‘de Diaconie kan u helpen om de kluwen te ontwarren. De Diaconie kijkt samen met u wat er mogelijk is. Als het nodig is, komt er noodhulp. De hulp is er voor iedereen die dat nodig heeft, uit Leiden of directe omgeving, met een inkomen rond het minimum’. In dit Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting besteden de RK en Protestantse Diaconie extra

10

aandacht aan (verborgen) armoede. In de wijken en parochies is gevraagd nog gerichter daar op te letten en zo nodig mensen in contact te brengen met de Diaconie. Concreet wordt de hulp gegeven door Jody Sluijter, gepensioneerd maatschappelijk werker en vrijwilliger bij de Diaconie. Incidenteel nemen beide diaconaal werkers Jacqueline Schoonwater en Ton Snepvangers ook een deel van de individuele hulp voor hun rekening. Wat kunnen mensen verwachten van de CIH? Met maatschappelijk werker Jody Sluijter wordt bekeken wat het probleem is en samen wordt besproken welke oplossing er mogelijk is. Soms is dat een simpel telefoontje met een instantie, om te bemiddelen bij een vastgelopen uitkering of een vraag over een procedure. Vaker zijn, na een eerste gesprek, meerdere contacten nodig, zoals het inwinnen van informatie bij instanties, een huisbezoek en het indienen van een bezwaarschrift. Het is uiteraard de bedoeling dat mensen zelf hun zaken behartigen en dat de diensten van de Diaconie alleen bestaan uit het weer op gang brengen van hulp door andere instellingen. De Diaconie is immers geen aparte maatschappelijk werk instelling. Welke hulp geeft de Diaconie? Financiële of materiële hulp, in de vorm van geld (indien mogelijk in de vorm van een lening), boodschappenbonnen die besteed kunnen worden bij een supermarkt, of een verwijzing naar de Voedselbank. Vooraf wordt bekeken of er andere voorzieningen zijn, waarop een beroep gedaan kan worden, zoals gemeentelijke regelingen of een fonds. Als om een of andere reden daarvan (tijdelijk) geen hulp verkregen kan worden, geeft de Diaconie tijdelijke hulp, bijvoorbeeld een overbrugging totdat een uitkering geregeld is. In december worden aan mensen met een laag inkomen Kerstbonnen verstrekt, die bij een supermarkt ingeleverd kunnen worden voor levensmiddelen voor de kerstdagen. Dat gebeurt in samenwerking met en op voordracht van kerken en sociale instellingen. Behalve deze concrete hulp heeft de Diaconie kennis in huis over de sociale wetten en regels. Ook daarmee kunnen mensen geholpen worden om de weg te vinden in het woud van voorzieningen. Vanzelfsprekend kan iedereen erop rekenen dat de hulp onder geheimhouding gegeven wordt. U kunt een afspraak maken met Jody Sluijter in De Bakkerij via tel. 071 – 5130885 of [email protected].

Zondag 19 september collecte voor Oikocredit Door de financiële crisis is duidelijk geworden dat kapitaal ook een ethische dimensie heeft. Geld is er niet alleen maar om zichzelf te vermenigvuldigen. Bezit van kapitaal betekent ook verantwoording nemen voor de wereld en de medemens. Via Oikocredit kunnen mensen hier solidair zijn met mensen daar in ontwikkelingslanden. Niet door te geven, maar door geld uit te lenen. Oikocredit is een organisatie met kerkelijke wortels die al bijna 35 jaar leningen verstrekt aan groepen kansarme mensen in ontwikkelingslanden. Tegen eerlijke voorwaarden. Bijvoorbeeld aan een vrouw in India die met een kleine lening koeien en geiten kon kopen. Of een coöperatie in Nicaragua die leningen verstrekt aan koffieboeren en hen helpt bij de verwerking en verhandeling van hun fair trade koffie. In 2009 verstrekte Oikocredit ruim 140 miljoen euro aan leningen. Het kapitaal wordt verkregen door de uitgifte van aandelen aan particulieren en diaconieën. Het aandelenkapitaal van Oikocredit groeide in 2009 tot boven 400 miljoen euro, maar is nog lang niet genoeg om aan de vraag te voldoen. Vele miljoenen mensen wachten nog op een lening en daarmee op een betere toekomst. De Diaconie Protestantse gemeente Leiden heeft afgesproken elk jaar 6 aandelen van 200 euro te kopen. Het geld daarvoor wordt bijeen gebracht met de jaarlijkse collecte voor Oikocredit, dit jaar op zondag 19 september. Helpt u mee bij te dragen aan een betere toekomst en een betere wereld? Wie wil bijdragen: rekening 97065, Diaconie Protestantse gemeente te Leiden, o.v.v. Oikocredit. Meer informatie: www.oikocredit.nl of [email protected].

Literair Bijbel Lezen in De Bakkerij Het Diaconaal Centrum De Bakkerij in Leiden biedt gastvrijheid aan mensen die samen lezen in de Bijbel. Vanaf september: Ezechiël en de apocalyptiek. Daarna overleggen we met welk bijbelgedeelte we verder gaan. We lezen de tekst, verklaren die en zoeken naar verbanden met andere bijbelgedeelten en naar wat voor ons vandaag de dag belangrijk is. Praktische gegevens: Plaats: De Turfzaal (dus beneden) van De Bakkerij, ­ Oude Rijn 44 b/c Leiden. Data: donderdag 9 september en verder om de twee weken tot begin mei. Tijd: ’s morgens van 10.15 tot 11.45, met begin en onderbreking voor koffie. Prijs: € 25 (inclusief de koffie en eventuele kopieën). Maar dit mag geen bezwaar zijn. Iedereen is welkom. Het is nuttig een eigen bijbel mee te nemen De begeleiding berust bij Huib Godding. Bij hem voor inlichtingen en opgave: 071 517 42 44 of: [email protected] De Leidse Studenten Ekklesia biedt eenzelfde mogelijkheid. Komend seizoen staan het Evangelie van Lucas en diens boek Handelingen der Apostelen centraal. Samenkomst op dinsdagavond of donderdagmiddag om de twee weken van september tot mei. Hieraan zijn geen kosten verbonden en bijbels zijn aanwezig. Begeleiding en informatie: zie boven.

Transport naar Roemenië Voor een transport naar Roemenië kunnen tot 15 oktober beddengoed, handdoeken, kleding en schoenen schoon en stevig verpakt worden ingeleverd bij De Bakkerij, van maandag t/m donderdag tussen 9 en 16.30 uur. Het transport vertrekt eind oktober naar Targu Mures.

25 jaar De Bakkerij Op 17 januari 2011 is het 25 jaar geleden dat er een begin gemaakt werd met Diaconaal Centrum de Bakkerij. Een heuglijk feit, waaraan we niet zomaar kunnen en willen voorbij gaan. Daarom is er een commissie gevormd die plannen maakt voor de viering van het jubileum.

Diaconaal weekend Zaterdag 13 en zondag 14 november wordt er weer een diaconaal weekend georganiseerd. Dit jaar zal het weekend in het teken staan van het Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. Noteert u het vast in uw agenda, informatie volgt.

Kunst in het Atrium Tot 8 november exposeert Lia Redegeld in het Atrium van De Bakkerij. Het werk van Lia laat een combinatie zien van twee technieken: figuratief en decoratief schilderen. Zij is gespecialiseerd in het maken van dierportretten, maar schildert ook portretten van mensen en stillevens. De achtergrond van de werken is geschilderd met acrylverf en portretten in olieverf. De opleiding decoratieschilderen volgde zij bij Atelier van de Laar in Vught waar ze de zilveren oorkonde behaalde. Het fijnschilderen leerde ze bij Atelier Jaap van Eck en Atelier Anna Arcese. Maandag t/m donderdag van 9 - 17 uur, vrijdag van 9 - 12.30 uur.

Vacatures bij Exodus Leiden Exodus Leiden biedt, verdeeld over 2 locaties, opvang en ondersteuning aan 17 ex-gedetineerden en gedetineerden in de laatste fase van hun straf, die gemotiveerd zijn uit de criminaliteit te stappen. Exodus Leiden biedt naast een groepsprogramma waarin bewonersvergaderingen, sporten en gezamenlijk eten plaatsvinden, ook een individueel begeleidingstraject. Tijdens dit traject van circa 10  maanden wordt gewerkt aan de vier “sleutels” te weten: wonen, werken, relaties en zingeving. Exodus Leiden, aan de Plantage 16 te Leiden, is op zoek naar vrijwilligers voor verschillende functies en projecten: • gastvrouw of gastheer (± 16 uur per week) • vrijwilliger bewonersactiviteiten • (oproep)vrijwilliger voor verschillende projecten/­ activiteiten • (oproep)vrijwilliger met verstand van computers Voor alle functies geldt een minimumleeftijd van 25 jaar, een maximum leeftijd is er niet. Wij bieden een prettige werksfeer binnen een hecht, gezellig team, ondersteuning (werkbegeleiding) en ruimte voor feedback. Meer informatie vindt u op www.debakkerijleiden.nl/vacatures. U kunt ook contact opnemen met Jolanda Wever, vrijwilligerscoördinator van Exodus Leiden, tel. 071- 5136726 of 071- 5147009, of [email protected].

11

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, tel. spreekuur dagelijks 08.00-09.00 uur, [email protected] Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: R.G. Vanhaelen, tel. 071 – 5224162 Penningmeester: mw. A. van der Heide, Oude Singel 348, 2312 TK Leiden Bankrekeningnr.: 703141 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com; Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 – 5149636, [email protected]

LEREN Jeugdwerk

Kring ‘Bijbelse kernfiguren’

In de kindernevendienst draaien we met drie groepen. De kleintjes gaan op eigen tempo langs alle mooie verhalen. De kinderen uit groep 7 of 8 gaan tijdens de dienst naar de basiscatechese en zijn bezig met onderwerpen als de kerk(dienst), kerkgeschiedenis en bijbelse verhalen. Jan van der Kamp gaat op donderdag om de week verder met Wordt Vervolgd. Sandra Breugem en Mijke Burgers gaan door met hun Wordt Vervolgd 2-club. Ook daar goede onderwerpen en veel gezelligheid. En bij De kunst van het geloof met Michiel de Leeuw en Dick & Ans van Broekhuizen gaan we dit jaar Dineren met een Zwáár Onderwerp.

Bewust Geloven Eens flink doorpraten over je geloof, je laten inspireren en informeren. Afwegen of je belijdenis wilt doen, je samen met vriend(in) of partner verdiepen in de geloofstraditie: het komt allemaal in deze kring aan bod. Er zijn 12 avonden van september tot april, informatie en opgave bij de wijkpredikant.

Gestorven Op 28 juni is Jacobus Hermanus van de Wijngaard (Koos) overleden. Hij werd 79 jaar en woonde aan de Lusthoflaan. Hij was onze ‘camera-man’ bij doopvieringen. Zijn geloof speelde een grote rol. Met de bede ‘laat de Heer me nu maar halen’ maakte hij zich los. Op 10 juli overleed Clasina Johanna Chiela Vanhaelen-van Vliet. Zij werd 63 jaar. Ina stond betrokken en dankbaar in het leven. Bescheiden en moedig in ziekte en dood’. Lang heeft ze met steun van haar geliefden en medici het onvermijdelijke kunnen uit-

12

Wat kunnen we leren van de ‘grote gelovigen’ uit de bijbelse en onze eigen traditie? We zoeken naar actualisering van wat hen zichzelf deed overstijgen en ons kan verheffen. Samen kiezen we de ‘geloofshelden’ waarmee we ‘in gesprek gaan’ en de vorm waarmee we de avonden inhoud geven. De kring komt eens per maand bijeen. Informatie en opgave bij de wijkpredikant.

Leerhuis Het thema is dit jaar ‘Het hart van de Romeinenbrief’. In tien avonden gaan we op zoek naar antwoord op de vraag: Wat was voor Paulus de essentie van de Romeinenbrief en hoe verwoorden we die voor onszelf? De eerste data zijn 5 en 26 oktober om 20.00 uur in het Hooglandsche Huys. Informatie: Matthijs de Jong, 071-5131435, [email protected].

Kring ‘Kerkgeschiedenis’ De eerste bijeenkomst van de gesprekskring ‘Wat betekent de kerkgeschiedenis voor ons?’ is op 23 september om 10.00 uur

stellen. Uiterst dierbare en rijke jaren heeft ze erbij ‘gevochten’, ‘gekregen’ tot het echt niet meer ging.

Haar laatste etappe ging zij met Lied 56: ‘Ik ben het, zegt Gij dan. Kom maar met Mij, mee naar de overkant. Wees maar niet bang, zegt Gij, hier is mijn hand’. Op 2 augustus is Cornelis Kromhout overleden. Hij werd 94 jaar. Vanwege

zijn verdiensten in het verzet en maatschappelijke activiteiten ontving hij een koninklijke onderscheiding. en voor de hulp aan Joodse medemensen de Yad Vashem-onderscheiding. Op de vraag waarom zij hun huis en hart openstelden voor onderduikers, volstond hij met een Bijbeltekst: ‘Lever de vluchtenden niet uit, laten zij die verdreven zijn bij u wonen’.

in het Hooglandsche Huys. Het onderwerp: de Heidelbergse catechismus, een geschrift dat vroeger een hoofdrol had in de kerkelijke praktijk. We hebben het over de historische achtergrond en de ‘kwaliteit’ van deze catechismus, en over onze eigen herinneringen aan het gebruik ervan. Inlichtingen: Jan den Boeft, 071-5132657.

DIENEN Diaconie Eind augustus vergaderde de Diaconale Raad voor de invulling van het nieuwe seizoen. Op de agenda staan: het Jongerendiaconaat, de Scheppingszondag, Oikocredit, het diaconale weekend in november, de Dag van Respect en het Charter for Compassion. In overleg met de coördinator van het diaconale werk in De Bakkerij, Ton Snepvangers, gaan we na hoe we aan stedelijke initiatieven kunnen bijdragen. Voor het Werelddiaconaat kiezen we één project.

GEMEENTELEVEN Gedoopt Op zondag 27 juni zijn gedoopt: Julian Klaas, zoon van Onno & Ilona de Boer; Davina Michelle Elisabeth, dochter van David & Maureen Brandwijk; Maybelle Annetje Eleanor, dochter van Merij & Anna Koelewijn; Esther Wanjiku Malika, dochter van Haiko Meelis & Judith van den Berg; Eugénie Marie-Claire, dochter van Frans van Proosdij & Esther Benschop; Elin Sarai, dochter van Alexander & Eva Toele. Het ging in de verkondiging over ‘de goede herder en de schapen’, met als thema ‘er bij horen’.

Jongeren De bij onze gemeente ingeschreven jongeren van 18-30 jaar ontvingen een uitnodiging voor de dienst op 22 augustus met het thema ‘wie één mens redt, redt de hele wereld’ en medewerking van gospelzangeres Denise Jannah. Na de dienst zijn zij uitgedaagd om mee te denken over geloof en eredienst.

Gespreksronde Nu de ledenadministratie is vernieuwd, gaan we door met het uitnodigen van de bij ons bekende gemeenteleden voor een persoonlijk of gezamenlijk gesprek. Wie eerder zo’n uitnodiging ontving en weer wil meedoen, meldt zich bij Metha van Vliet, 5210272, [email protected]. Op 21 september is er een avond bij familie Favier, Carneoolstraat 34.

VIEREN • Op 5 september is rabbijn Awraham Soetendorp gastvoorganger. Tijdens deze jaarlijkse ontmoeting delen Joden en Christenen hun geloof in respect en ontroering. Kort voor het Joodse Nieuwjaar leidt hij ons binnen in de wijze waarop dat in de synagoge doorleefd wordt. • 12 september vieren we de gemeentezondag met medewerking van de Leidse Cantorij. We zetten de serie over de ‘missionaire gemeente’ nog voort, met als thema ‘de lerende gemeente’. Dit is opnieuw ontleend aan ’30 kansrijke modellen voor de missionaire gemeente’ vanuit onze PKN. De nieuwe Wijkgids is beschikbaar en activiteiten worden gepresenteerd. • Op 19 september werkt het jubilerende Christelijk Rijnlands mannenkoor ‘Vox Humana’ mee. Dit om dankbaarheid te uiten voor 40 jaar zangvreugde. Het gaat over ‘de gemeente op de kruispunten van het leven’, met aandacht voor de persoonlijke en liturgische vormgeving. • 26 September vieren we de ‘Scheppingszondag’ met hoogleraar milieukunde Jan Boersema. Het thema is ‘Het verbond met al wat leeft’: de boog in de wolken als teken van Gods verbond in het jaar van de biodiversiteit. • Op 3 oktober volgen we het leesrooster over 7 maal 7 maal vergeven. In dat licht kijken we terug naar ‘3 oktober’ en andere conflictsituaties, die vragen dan wel schreeuwen om vergeving. Hoboïst Han Kapaan verleent medewerking. • 10 Oktober verleent de Leidse Cantorij medewerking. We lezen uit Lucas 17 over de genezing van de tien melaatsen met als thema ‘dankbaarheid’. • 17 Oktober gaat gemeentelid kandidaat Rianne de Reus voor.

Geboren Op 9 juni is Roos Wendeline geboren, dochter van Pieter & Marianne Bouter-Bijsterveld. Op 9 juli is Luuk geboren, zoon van Lilian de Rek & Sander Emondt. Op 15 juli werd in de pastorie van Puttershoek geboren Eva Elisabeth, dochter van Arnold & Shosannah Vroomans. Op 26 juli is Daan geboren, zoon van Michael & Geertrui Betgen.

Huwelijken Op vrijdag 27 augustus trouwden Marieke de Kok & Rogier Delfos. Om 15.00 uur in de Hooglandse Kerk met een dienst waarin hun huwelijk werd bevestigd en gezegend. Zij kozen als kerngedachte: ‘in de liefde woont God’. Later op diezelfde vrijdag trouwden Lydia Roelofsen & ­Remmelt de Koning. Zij willen elkaar graag trouw beloven en Gods zegen over hun huwelijk ontvangen. De dienst werd gehouden in de Evangelisch-Lutherse kerk. ‘We houden van elkaar en we gaan trouwen! Dubbel feest dus’, schrijven Miranda van Heerdt & Matthijs Fleurke. Op 24 september om 16.00 uur is de kerkelijke bevestiging

van hun huwelijk in de Hooglandse. ‘Uw liefde, Heer, zal over ons komen; wij wachten, wij wachten op U’. 1 Oktober beloven Maxim Snippe & Jasmijn Thissen elkaar trouw. De inzegening van hun huwelijk is om 14.30 uur in de Hooglandse Kerk en wordt geleid door ds. J.G. de Bruijn. Matthijs en Miranda Op 14 oktober gaan Alwin van der Geer & Paulien Mollema trouwen. De trouwdienst is in de Adventskerk in Alphen aan den Rijn en wordt geleid door de vader van de bruidegom, ds. E. van der Geer.

Groet Mede namens de scribenten en de wijkkerkenraad wens ik ons allen een mooie start van het nieuwe seizoen toe. ds. Ad Alblas

13

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071-5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl Studenteinpastores: drs. Elise Woertman (RK), 06-45100439, [email protected]; drs. Rob van Waarde (PKN), 06-41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Ranfar Kouwijzer (PKN), 020-4750248, [email protected] (zakelijk), [email protected] (persoonlijk) drs. Jac van der Hoeven (RK), 071-5224801, [email protected] Academiepredikante: dr. Christiane Berkvens-Stevelinck (rem.), 020-6714568, [email protected] Rekeningnummers: Leidse Studenten Ekklesia: 2635559 t.n.v. Stichting Materiële ­Voorzieningen LSE te Leiden; Diaconaat: 3313366 t.n.v. Stichting Diaconaal Fonds Hulpverlening LSE te Leiden LSE-raad: Hans Nuiver, voorzitter ([email protected]), Jan Slotboom, secretaris, 071-5414508 ([email protected]), Johan de Groot, penningmeester ([email protected])

HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. Bij de opening van het academisch jaar op 5 september zal dr. Gerard Visser, docent wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden, de meditatie houden. De overige diensten in september zijn gewijd aan de profeet Amos, die leefde omstreeks 800 vóór Christus in het koninkrijk Israël. Met dat koninkrijk ging het in die tijd goed; er heerste een grote welvaart, die ook tot weeldezucht leidde. Amos keerde zich daartegen en herinnerde het volk eraan dat het gerechtigheid moest betrachten. In de dienst van 12 september staan de waarschuwingen van Amos aan het volk centraal. Hoe kijken we aan tegen de problemen die in de maatschappij opduiken? Durven we, vooral met het oog op de zwakken, fundamentele vragen te stellen over hoe we met elkaar omgaan? Op 19 september komt het Godsbeeld aan de orde. Het Oude Testament heeft de naam een straffende God ten tonele te voeren. Klopt dat? Veel christenen hebben afscheid van deze God genomen, maar Amos roept Hem uit alle macht te hulp. Hoe staan we ten opzichte van de noodkreet van mensen die door anderen tot wanhoop worden gedreven? Hoe duiden we de drie visioenen in Amos 7 in de tegenwoordige tijd? Op 26 september wordt Amos 8 gelezen. De tegenstanders van Amos beroepen zich op de scheiding van kerk en staat, maar de profeet laat daar niets van heel. De tempel, de eredienst, bedevaarten en inzamelingen, het is allemaal prima als de basis goed is. In een land waar de onderlinge verhoudingen scheef zijn, zorgt religie alleen maar voor de sacrale bevestiging van de status quo. JHWH is ver weg in een land waar de solidariteit op de helling gaat.

Op 10 oktober gaat prof. Christiane Berkvens voor in een diaconale dienst. Samen met de Binnenstadsgemeente zal in het koor van de kerk een presentatie van de diverse projecten worden gehouden.

NIEUWE STUDENTENPASTOR DRS. ROB VAN WAARDE Na het vertrek van ds. Henk Schouten in april is een beroepingscommissie aan de slag gegaan om snel een opvolger te krijgen. Drs. Rob van Waarde wordt de nieuwe studentenpastor. Hij zal worden verbonden aan de Leidse Studenten Ekklesia en nauw samenwerken met drs. Elise Woertman, die in Leiden studentenpastor is namens het Bisdom Rotterdam. Rob heeft scheikunde en theologie gestudeerd en is in zijn studententijd actief geweest in de LSE. De afgelopen acht jaar heeft hij gewerkt als buurtpastor in Rotterdam-Zuid (Lombardijen) en heeft hij zijn vicariaat gelopen bij het studentenpastoraat in Delft. Op zondag 3 oktober wordt hij door zijn voorganger ds. Henk Schouten bevestigd als predikant. Deze feestelijke dienst begint om 11.45 uur in de Hooglandse Kerk.

VERTREK DS. RANFAR KOUWIJZER Ds. R.Q. Kouwijzer, die nu verbonden is aan de Leidse Studenten Ekklesia voor het werk onder niet-studerenden, is in juli door het Landelijk Dienstencentrum aangesteld als studentenpredikant in Amsterdam met bindingen naar de universiteiten. In augustus is hij al begonnen met zijn werk in het centrum Van Eeghenstraat 90 in Amsterdam. De LSE-raad betreurt zijn vertrek, maar heeft begrip voor zijn keuze. Voor de LSE zal ds. Kouwijzer nog enkele preekbeurten vervullen en bestuurlijke zaken afronden. De datum van de afscheidsdienst wordt binnenkort vastgesteld. Voor zijn opvolging gaat een beroepingscommissie aan de slag.

HET NIEUWE STUDENTENPROGRAMMA IS UIT Op zondag 3 oktober zal ds. Henk Schouten, die in april afscheid nam als studentenpredikant, zijn opvolger drs. Rob van Waarde bevestigen als predikant. 14

Het nieuwe programma voor de studenten is uit. De activiteiten gaan van kloosterweekends, vrijwilligerswerk hier of in Ghana, avonden over psychiatrie of criminaliteit, trainingen

over kiezen of vrij-zijn, verlies-verwerken, homoseksualiteit, reli-shoppen en bidden, tot de bijbel voor dummies. Verkrijgbaar bij het secretariaat op Rapenburg 100, 071-5134558, [email protected]

Reli-shoppen Wil je een keer een bezoek brengen aan een moskee, een synagoge, een of meer kerk(en), een hindoeviering, boeddhistische meditatie, de soefitempel in Katwijk en de Chinese pagode in Amsterdam? Doe dan mee met Reli-shoppen! Voorbereidingsavond: woensdag 13 oktober, 20.00 uur, Rapenburg 100. Aanmelding: Henk Schouten [email protected] Bidden voor beginners Deze workshop behandelt het thema ‘bidden’ vanuit verschillende invalshoeken en wil deelnemers laten ervaren dat bidden niet alleen iets is voor mensen die in een specifieke God geloven of een bepaalde geloofstraditie volgen. Wat is bidden eigenlijk, en waarom bidden mensen? Is het ook iets voor jou? Deze workshop wordt gegeven door Annelieke Dirks (31). Zij is zowel historica, docent en schrijfster als meditatie en yoga lerares bij sportscholen en bedrijven. 13 oktober en 17 november, Rapenburg 100, 20 uur. Aanmelding: [email protected] Bijbel voor dummies In twee avonden gaan we met elkaar in gesprek over de grote verhalen en achtergronden van de bijbel. Dit doen we aan de hand van het boek ‘de Bijbel voor dummies’. Altijd al meer willen weten over Bijbelverhalen, hoe je die zou kunnen lezen, maar had je geen idee waar je moest beginnen? Dinsdag 5 en 12 oktober 2010, Rapenburg 100, 20 uur. Aanmelding: [email protected] LUSTRUMBOEK ‘40 JAAR LSE’ NOG VERKRIJGBAAR Van het fraai uitgevoerde boekje ‘Tijd van leven’ dat bij het lustrum in april is gepresenteerd, zijn nog enkele exemplaren verkrijgbaar. Het telt twintig gevarieerde bijdragen van pastores en anderen over de LSE, onder wie: Ad Alblas, Ab Ridder, Ranfar Kouwijzer, Christiane Berkvens, Henk Schouten, Herman Wiersinga, Heleen Zorgdrager, Henk van Breukelen, Jac van der Hoeven, Elise Woertman, Karin van den Broeke. Wie wil weten hoe de LSE is ontstaan en hoe het haar in de loop van die veertig jaar is vergaan, moet dit fraai geïllustreerde boekje aanschaffen. Verkrijgbaar voor € 10 op het secretariaat Rapenburg 100, tel.071-5134558 (op werkdagen van 9-12 uur), [email protected]

Agenda

­

Indien geen locatie wordt genoemd, vindt de activiteit plaats in de Hooglandse Kerk.

zondag 5 september 11.45 uur

dr. Gerard Visser, filosoof, Opening Academisch Jaar

zondag 12 september, 11.45 uur

drs. Corine van der Loos: ‘Waarschuwingen genoeg’

zondag 19 september, 11.45 uur dr. Christiane Berkvens: ‘Afscheid van een straffende God’

zondag 26 september, 11.45 uur

ds. Ranfar Kouwijzer: ‘It ’s the economy, stupid’

woensdag 29 september, 18 uur, Rapenburg 100

Meditatieve viering; [email protected]

zondag 3 oktober, 11.45 uur

ds. Henk Schouten: bevestiging drs. Rob van Waarde tot studentenpredikant

dinsdag 5 en 12 oktober 2010, Rapenburg 100, 20 uur - Bijbel voor dummies, [email protected]

zondag 10 oktober, 11.45 uur

dr. Christiane Berkvens: Diaconale dienst

Cluster Binnenstad Contactadres: dhr.C.van Vliet, voorzitter clusteroverleg, e-mail: [email protected]

El Cid In de El Cid week hebben vertegenwoordigers van ons cluster gezamenlijk informatie verschaft over de drie kerken in de binnenstad. Aiko en Riejanne stonden op donderdag 19 augustus op de informatiemarkt in de Leidse Hout bij een stand van de kerken. Uit hun verslag het volgende fragment. “We stonden tegenover N.S.L. en naast de PvdA- en Leidse harmoniekramen. We hebben vooral de folder over 3 Leidse binnenstandskerken uitgedeeld en de aankomende studenten uitgenodigd om een keer langs te komen. De opmerking van de dag was: als er een Hoog(g)landse kerk is, is er dan ook een matglanskerk?  Verdere reacties waren: “ik ben atheïst, dus ik wil geen folder”, “ik ga al naar de kerk dus geef maar mee”, “dank je wel (het merendeel van de studenten)”, “ik ben van de week nog in de Hooglandse Kerk geweest”

Vesper De voorbereidingen voor de gezamenlijke vesper op 14 november zijn in volle gang. De pastores en musici hebben gekozen voor het thema: ‘zegen’. De opbouw van de vesper zal wat meer in de richting van een vesper worden gebracht, met veel koor- en samenzang. De voorgangers en koren uit de drie Clusterkerken dragen bij en plaats van samenkomst is de Marekerk.

15

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 – 8870207, [email protected] Scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 – 5126574, [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Oude Singel 92a, 2312 RD Leiden, tel. 071 – 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: 1720266 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkgebouw: Marehuis, Oude Vest 61, 2312 XS Leiden Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 071 – 5149636 Website: www.marekerk.nl

Het gewone leven Nu wij zo langzaamaan zijn aangekomen in de nazomer, heeft ook het gewone leven zijn loop weer gekregen. De scholen zijn weer begonnen; wij hebben ons werk weer opgepakt. En wat zijn wij rijk gezegende mensen als wij daarin ons geluk mogen vinden. Het gewone leven. De dagen gaan voorbij. Heel gewoon …? In dit verband moest ik denken aan A ­ ugustinus. In zijn Confessiones (Belijdenissen) schrijft hij in het elfde boek over de tijd. Hij schrijft daar onder andere: Wat is immers tijd? Wie zou dit gemakkelijk en kort kunnen verklaren? Wie zou dit ook maar in gedachten kunnen begrijpen om daarover iets te zeggen? Maar wat vermelden wij in ons spreken als een vertrouwder en bekender iets dan de tijd? En wij begrijpen het natuurlijk, wanneer we dit zeggen en we begrijpen het ook, als we het iemand anders horen zeggen. Wat is dus tijd? Als niemand het me vraagt, dan weet ik het; als ik het wil uitleggen aan iemand die me ernaar vraagt, dan weer ik het niet”.

Pastoraat Geboren Op 15 juni is in Dubai Laurens Jan Geluk geboren. Wij feliciteren de ouders, Jan & Caroline, en Rosa en Hans. Op het geboortekaartje staat Psalm 100:5 “De HEER is goed, zijn liefde duurt eeuwig, zijn trouw van geslacht op geslacht”. De familie Geluk was van 29 juli tot en met 26 augustus op verlof in Nederland. En zo paste het heel mooi dat Laurens Jan op zondag 22 augustus gedoopt kon worden in de Marekerk.

Overleden In de achterliggende periode zijn twee gemeenteleden overleden. Op woensdag 23 juni is overleden Maria Barbera KuklerJongbloed. De laatste maanden van haar leven woonde ze in Mariënhaven (Warmond). Ze heeft de zeer hoge leeftijd van 93 jaar bereikt. Op dinsdag 29 juni hebben wij haar begraven op Rhijnhof. In (zeer) kleine kring hebben wij toen afscheid van haar genomen. Op vrijdag 9 juli is overleden Antoon ­Kraaijenbrink. Hij woonde, gescheiden van zijn vrouw, in zorgcentrum “De Robijn”. Het laatste gedeelde van zijn levensreis was niet eenvoudig. Hij is 84 jaar oud geworden. Zijn vrouw en gezin hebben in liefde om hem heen gestaan. Op 15 juli heeft ds. Smaling de rouwdienst geleid. Wij wensen de bedroefde familie kracht in de Here toe.

Huwelijk Op D.V. donderdag 16 september gaan Wilfred Los en Majanka van der Spek trouwen. De kerkelijke bevestiging en inzegening zal plaatsvinden in de Hooglandse Kerk. De dienst begint om 15.00 uur en zal door mij geleid worden. Wij wensen dit aanstaande bruidspaar Gods zegen toe voor de dagen die voor hen liggen. Hun toekomstig adres is Octavialaan 8, 2314 CP Leiden.

Gemeenteactiviteiten Gemeentedag Op D.V. zaterdag 25 september wordt weer onze gemeentedag gehouden. ‘s Middags zijn er verschillende activiteiten in en rondom de Marekerk. ‘s Avonds willen wij de dag met de traditionele barbecue afsluiten. De mensen die afgelopen jaar belijdenis van het geloof hebben afgelegd, zullen deze dag organiseren. Het hoofddoel van deze dag is ontmoeting. Ik hoop dan ook dat nagenoeg de hele gemeente deze dag zal bezoeken. Zondagmorgen 26 september hoop ik de jeugddienst te leiden, waarmee wij het startschot geven voor het winterwerk. T. Jacobs

16

Alphacursus Weet je helemaal niks van het christelijk geloof of zoek je naar een hernieuwde kennismaking? Volg de Alphacursus! Deze afwisselende en interessante cursus biedt je in tien avonden en een half weekend de gelegenheid om er meer over te leren: over Jezus op aarde, het kruis, twijfel en zekerheid, bidden, de Bijbel, de duivel, ziekte en genezing en de kerk. Datum: dinsdag 14 september en negen volgende dinsdagavonden. Plaats: gebouw Staalwijk (1e verdieping), Herenstraat 45, Leiden. Tijd: 19.00 tot 22.00 uur, inclusief maaltijd. Kosten: alleen een kleine bijdrage voor de maaltijd. Meer informatie: bel (071) 521 18 10 of (06) 22 42 41 69 (Jeannet Brink) of mail [email protected].

Missionair Stadswerk Missionair ouderling Marewijkgemeente: Herman Paul, [email protected]

Monumentale kerken: een missionaire kans ´Wil je zien waar James VI werd gekroond? Loop maar mee!’ Enthousiast troont een ouder gemeentelid ons mee naar een koperen gedenkplaat in het koor van de kerk. ‘Kijk, hier was het. James was nog maar een baby, in 1567, maar kreeg desondanks de kroon op zijn hoofd.’ De man kijkt op, een tevreden glimlach om de lippen. ‘Dit is de enige nog bestaande kerk in Schotland die een kroning heeft meegemaakt.’ Ja, zo gaat dat in vakantietijd. Je loopt tegen een kerk aan – de Church of the Holy Road in Stirling, in ons geval – je ontdekt dat de deuren uitnodigend open staan en je vergaapt je aan historische bijzonderheden. En met een beetje geluk tref je een (meestal oudere) vrijwilliger die enthousiast vertelt wat zijn of haar kerk zo bijzonder maakt. In Stirling hebben ze hun best gedaan: er zijn brochures, informatieve bordjes en een concert op woensdagmiddag. Maar het gaat deze vrijwilligers, opvallend genoeg, niet alleen om James VI. Ze zijn er namens de gemeente. Ze willen toeristen duidelijk maken dat een kerk méér is dan een monument. Daarom is er ook een stiltekapel, brandt er een kaars, liggen er voorgedrukte gebeden en kun je bladeren door Bijbels en liederenbundels. Bovendien worden we uitgenodigd voor de dienst op zondagochtend. Een paar weken eerder, op een zaterdag in juni, hadden we ook in Leiden de kerkdeuren opengezet. Zelf stond ik toen in de Marekerk, waar we op één dag bijna vierhonderd bezoekers verwelkomden. Geweldig, al die mensen die hun ogen omhoog lieten glijden naar de koepel, naar het licht. Net als in Stirling

Agenda • Op zondag 22 augustus zijn Levi de Wilde en Laurens Jan Geluk gedoopt. In deze dienst stond Jesaja 12 centraal: “Dan zult gij met vreugde water scheppen uit de bronnen des heils”. • Op woensdag 1 september hadden wij een avond met de familie De Boo. Zij vertelden ons over hun werk in Grace City Church in Tokio. De familie De Boo is momenteel op verlof in Nederland. Op 2 oktober hopen ze weer te vertrekken naar Japan. • In de morgendienst van zondag 5 september zal ds. Fukuda uit Japan de preek verzorgen. Geert de Boo zal de preek vertalen vanuit het Japans. De algemene leiding is in handen van ds. Jacobs. • Op zondag 12 september hopen wij met elkaar het ­Heilig Avondmaal te vieren. ‘s Morgens zal het Avondmaal bediend worden; ‘s middags is de dankzegging. • Donderdag 16 september: trouwdienst van Wilfred Los & Majanka van der Spek; 15.00 uur Hooglandse Kerk. • Catechese. Na onze gemeentedag gaan de catechisaties weer van start. Hierbij vermeld ik de eerste avond van de verschillende groepen. Op onze website vindt u alle data. • Maandag 27 september 19.30 - 20.15 uur Jongerencatechese (vanaf 17 jaar) • Maandag 27 september 20.30 - 22.00 uur Belijdeniscatechese • Woensdag 29 september 19.30 - 21.00 uur Tienercatechese (12 t/m 16 jaar) • Vrijdag 9 oktober 19.00 - 20.15 uur Basiscatechese (groep 6, 7 en 8 basisschool)

hadden we foldertjes, was er muziek en raakten we met bezoekers in gesprek. Vaak over het gebouw, soms ook over God.

Toch denk ik dat we nog iets van Stirling kunnen leren als het gaat om de missionaire kansen die een oud kerkgebouw biedt. ‘Open kerk’ is geen activiteit van Monumentenzorg; het is een uitgestoken hand van de gemeente die in dit kerkgebouw de naam van Christus belijdt. Als vrijwilliger offer ik mijn zaterdagmiddag op, niet om uit te leggen wie het orgel gebouwd heeft, maar om te vertellen dat de kerk een plek is waar God spreekt en mensenlevens veranderen. Wat ik meeneem uit Schotland is de hoop dat ook bezoekers van onze Leidse kerken iets merken van het geloof dat we belijden. Laten we een bijbel op de liturgische tafel leggen, met korte gebeden voor wie het bidden verleerd is. Laten we foto’s van een bruisend gemeenteleven aan de wand hangen en een paar kerkgangers uitnodigen op een half A4’tje te vertellen wat het geloof voor hen betekent. Een oud kerkgebouw is een missionaire kans! Herman Paul, missionair ouderling

17

Maranathawijk Wijkpredikant: ds. F.D. Rooze, Cabralstraat 13, 2332 ZA, tel.: 5760948, e-mailadres: [email protected] Scriba: mw. E.J.F. Venekamp-van Hal, Hoge Morsweg 63, 2332 HH, tel.: 5767607, e-mailadres: [email protected] Giro Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden: 240776, ten name van Protestantse ­Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 21, 2313 GG Internet: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl Wijkcentrum: Topaaslaan 23 Beheerder Wijkcentrum: K. Bakker, Smaragdlaan 45, tel.: 5765158

Vacature Het is inmiddels bekend, dat ds. Rooze aan het einde van dit jaar met emeritaat gaat. Op 24 oktober is de afscheidsdienst. Met zijn vertrek doet de vraag zich voor: hoe nu verder? Met de beantwoording van deze vraag heeft de kerkenraad al een tijd geleden een begin gemaakt. De komende vacature maakte de afgelopen maanden een belangrijk onderdeel uit van de kerkenraadsvergaderingen. Een aantal stappen is ondertussen genomen. Uitgangspunt daarbij was het besef, dat onze wijkgemeente niet zo groot is. Bovendien verloren we door de bezuinigingen van enkele jaren geleden ons kerkgebouw. Wanneer je ‘slechts’ de beschikking hebt over een moeilijk vindbaar wijkgebouw, wordt het niet gemakkelijker om Kerk te zijn. Daarom vindt de kerkenraad, dat de komende vacature vervuld moet worden door iemand, die kan uitgroeien tot een herkenbaar gezicht voor de eigen gemeenteleden maar ook naar buiten toe het gezicht is van onze wijk. Daarbij denkt de kerkenraad niet zozeer aan kerkelijke werkers, maar aan een predikant (man of vrouw), die ook in de eredienst zal voorgaan. Op die manier wordt ook de verbinding met de Vredeswijk benadrukt. De kerkenraad heeft een schets gemaakt van de huidige situatie waarin de Maranathawijk zich bevindt. Vanuit deze stand van zaken werden ook enkele lijnen naar de toekomst getrokken. Er moet aandacht zijn voor het pastoraat onder oudere gemeenteleden. De kerkenraad wil het aantal ‘huiskerkdiensten’ zowel in de Robijn als in Schouwenhove opvoeren. En er moet aandacht komen voor de mogelijkheden die zich voordoen rond de nieuwbouwwijk aan de Diamantlaan. Opbouwwerk, zoals gesprekskringen e.d., is eveneens van belang. Daarnaast zal de eredienst, en alles wat daarbij hoort, voor de nieuwe predikant een belangrijk aandachtsveld zijn. Het is een hele klus deze zaken (en nog vele andere) goed op papier te krijgen. Op advies van het moderamen van de algemene kerkenraad hebben we een regioadviseur van de PKN in de arm genomen, met hem allerlei details besproken en met zijn hulp een schets geschreven van onze wijkgemeente en ook een beleidsplan opgesteld waarbinnen een te beroepen predikant past. Hoewel we met de verkoop van de Maranathakerk enkele jaren geleden aan den lijve de gevolgen van de bezuinigingen van kerkelijk Leiden ondervonden hebben, weet de kerkenraad dat de krimp van de kerk zich voortzet en dat de financiële situatie van kerkelijk Leiden zorgelijk is, en waarschijnlijk blijft. De vraag rijst dan of een 100% vervulling van de komende vacature, hoe belangrijk ook, financieel mogelijk is. Mede door deze overweging kwam bij de kerkenraad het idee op om

18

een predikant te beroepen voor een gedeeltelijke tijdsbesteding van 60%; naast deze deeltijdfunctie kan dan ook voor de komende jaren een kerkelijk werker worden benoemd op basis van 50% van de werktijd. Dit idee werd tot een voorstel geformuleerd en ter goedkeuring voorgelegd aan de algemene kerkenraad. Na enige discussie heeft de algemene kerkenraad in zijn vergadering van juni dit voorstel overgenomen. Maar dat betekent niet dat we al aan de slag kunnen en op zoek gaan naar de juiste man of vrouw op de juiste plaats. Immers de kerkorde van de PKN schrijft voor dat het regionale college van toezicht eerst toestemming moet geven voordat tot het beroepingswerk kan worden overgegaan. Die toestemming wordt verleend vooral naar aanleiding van de financiële situatie van kerkelijk Leiden. Bij het afronden van deze kopij was die toestemming nog niet binnengekomen. Eenmaal deze toestemming verkregen richt de kerkenraad zich met dit verzoek om te beroepen tot de classis. Maar dit laatste is slechts een formaliteit. En daarna kan het beroepingswerk beginnen. In het volgende kerkblad hopen we meer te kunnen vertellen over de voortgang van het beroepingswerk. De kerkenraad

Eredienst Steeds vaker worden de zondagen in deze tijd van het jaar geteld naar het seizoen. Men spreekt dan over de zoveelste zondag van de zomer, of de zoveelste van de herfst. Een ontwikkeling om niet gelukkig mee te zijn. Zoals Gods heil de kringloop van de seizoenen doorbreekt, doet ook de liturgie van de christelijke gemeente dat. Zij laat zich niet voorschrijven door de cyclus van de natuur of van de seizoenen, maar laat zich richten door de heilsdaden van God. Het laatste heilsgebeuren op de liturgische kalender was Pinksteren. En zoals in de oude Kerk iedere zondag gevierd werd als de dag van de Opstanding, zo tellen wij alle zondagen na Pinksteren naar het feest van de uitstorting van de Heilige Geest. Totdat in de adventstijd zich een nieuw kerkelijk jaar aandient. Zo beginnen deze zondagen in de septembermaand al flink door te tellen: de vijftiende, de zestiende na Pinksteren, en zo gaat het nog even door. Maar onmiskenbaar komt na de vakantieperiode ook weer het leven van allerlei kerkelijke activiteiten op gang. En dat is de komende zondagen te merken. Op zondag 5 september is er weer een dienst samen met de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten. Zondag 19 september is de jaarlijkse startzondag. Op dit ogenblik is mij niet bekend of daarover nog bijzondere zaken te berichten zijn. Maar het loont wellicht de moeite om de rubriek

Agenda

van de Vredeswijk hierop na te kijken. Zondag 26 september is er een oecumenische dienst om 10.15 uur in de Lutherse Kerk. In deze dienst vieren we ook de Tafel van de Heer.

Wij gedenken Op 2 juli overleed Margaretha Johanna van Ginhoven-Tempelman. De laatste jaren woonde ze in de Robijn, omdat het niet meer verantwoord was dat ze alleen bleef wonen in haar huis aan de Tesselschadestraat. Zij is 93 jaar geworden en tot vrijwel de laatste dag van haar leven is ze betrekkelijk gezond gebleven. Niettemin had zij na het overlijden van haar man, tien jaar geleden, het geestelijk heel zwaar. Ze heeft het niet altijd gemakkelijk gehad. Zij was een vrouw die leefde in alle stilte, maar daarin zich geborgen wist in God. Daarom was het woord uit Psalm 32, dat ook de trouwtekst was bij de inzegening van haar huwelijk, voor haar steeds een bemoediging: Mijn oog zal op u zijn. Op 9 augustus overleed Margaretha Bol-Hulsbos. Zij werd 85 jaar. Voordat ze dertien jaar geleden in de Robijn kwam woonde ze jaren in de Stevenshof. Zij maakte met regelmaat de avondmaalsvieringen in de Robijn mee. Zij was iemand, die hier en daar haar contacten had en verder rustig haar gang ging. Een dramatisch ogenblik in haar leven was het overlijden van haar man, toen zij amper veertig jaar was en achterbleef met een opgroeiend gezin van zes kinderen. Maar juist die kinderen en (later) de kleinkinderen waren haar tot grote vreugde en troost. Na de uitvaartdienst in de Dorpskerk van Zoeterwoude hebben we op de erbij gelegen begraafplaats afscheid van haar genomen. Moge de gedachtenis van wie overleden zijn ons tot zegen zijn.

Donderdag 16 september Inloopmiddag vanaf 14.30 uur in de Wijkplaats aan de Topaaslaan 23.

Maandag 27 september Inzendtermijn kopij Kerkblad bij ds. F.D. Rooze, ­Cabralstraat 13, 2332 ZA, tel.: 5760948, e-mailadres: [email protected]

Zie voor verdere activiteiten ook bij de wijkrubriek van de Vredeskerk.

Acceptgiroactie Bij dit kerkblad vindt u het jaarlijkse schrijven van de kerkenraad in verband met de wijkkas. De kerkenraad doet weer een beroep op u voor een financiële bijdrage. In de brief treft u een overzicht aan van de uitgaven, die in dit lopende jaar worden gedaan. De kerkenraad bedankt u alvast voor uw medewerking om dit tekort zoveel mogelijk weg te werken.

Istihazacommissie Ontvangen inhoud van de busjes 37,53; mevr. O. € 75,00. Alle gevers hartelijk dank! Het ontvangen geld komt ten goede aan onze zustergemeente in Istihaza, Giro: 63592. Met een vriendelijke groet, namens de Istihazacommissie, Ineke Vonk.

Giften Via ds. Rooze ontvangen van K. €100,00; van B-K: €50,00. Door de penningmeester ontvangen voor het wijkwerk: Dhr. S. €.20,00; Dhr. M. €20,00; Mevr. v.K. (via Henk ­Middelkoop) €20,00. Kerst 2009: Mevr. O. – T. €350,00. Collectes: HA Robijnhof (via mevr.Venekamp) €. 131,00; Schouwenhove (via dhr. de Geus) €80.50; HA Robijnhof 14/2 (via Lia v.d. Laan) €117,00; Schouwenhove (via dhr. de Geus) €69,00; HA Robijnhof 11/5 (via Lia v.d. Laan) €90,00; Schouwenhove 14/7 (via ds. Rooze) €49,00. Bloemengroet: Mevr. v. H. €50,00. Hartelijk dank, de penningmeester.

Inloopmiddag Het is niet gemakkelijk de Wijkplaats aan de Topaaslaan te vinden, vooral wanneer je de eerste keer er naar toe gaat. Zelfs met een tomtom schijnt het nog even zoeken te zijn. Maar dat probleem wordt nagenoeg overwonnen doordat Karel en Anna Bakker, de beheerders van de Wijkplaats, de oranje vlag van de Protestantse Kerk Nederland hoog in top hijsen, zodat al op enige afstand het voor iedereen duidelijk is waar je moet zijn. Zo bijvoorbeeld tijdens de inloopmiddagen, een gelegenheid voor iedereen om even langs te komen of desgewenst wat langer te blijven en met deze of gene aan de praat te raken. In september beginnen de inloopmiddagen weer: op de derde donderdagmiddag van de maand. Dat betekent dat u op 16 september vanaf 14.30 uur van harte welkom bent in de Wijkplaats, Topaaslaan 23. F. D. Rooze

19

Vredeskerk predikant: dr. G.J. Venema, Van den Brandelerkade 24, 2313 GW Leiden, tel. 071 – 5137919, [email protected] kerkelijk werker: mw G.J. Prang-Alt, tel. 06 11442941, [email protected] scriba: mw C. Kooreman, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 – 5149092 bankrekeningnr.: 8285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] wijkcentrum ‘Staalwijk’: Herenstraat 45, 2313 AF Leiden, tel. 071 – 5143666; verhuur via mw. J. van Rossen, tel. 071 – 5128692, [email protected] website: www.vredeskerk-leiden.nl

Een nieuw seizoen begint! Het programma van de startzondag - op 19 september - is veelbelovend. De vele kringen en catechisaties hervatten hun activiteiten. En een levendige gemeente maakt zich op voor een nieuw jaar, vol ontmoeting, verdieping en vreugde. De deuren van de Vredeskerk staan wagenwijd open!

Eredienst De komende weken zijn er veel bijzondere diensten in de Vredeskerk. Om te beginnen vieren we de dienst op zondag 5 september in samenwerking met de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten. Voorganger is ds. Marjan Driessen. De startzondag valt dit jaar op 19 september. De dienst waarmee we deze dag beginnen, heeft als thema: ‘Geloven met je hart, je ziel en je verstand’ (Matteüs 22:37). Medewerking wordt o.a. verleend door de Cantorij o.l.v. Liesbeth Boertien, voorganger is ds. Venema. Na de koffie is er een scala aan activiteiten waarbij eveneens hart, ziel en verstand worden aangesproken. Ook tijdens de lunch gebruiken we lijf en leden in de vorm van een ‘lopend’ buffet, tevens een mooie gelegenheid om met mensen bij te praten en samen vooruit te kijken naar een nieuw seizoen!

Startzondag 2009

Op zondag 26 september vieren we – dat wil zeggen: Vredeskerk- en Maranathawijkgemeente - een oecumenische dienst, samen met de Oud-Katholieke Parochie en de Evangelisch Lutherse Gemeente. De dienst wordt gevierd in de Lutherse kerk, aan de Hooglandse Kerkgracht, en begint om 10.15 uur. De week daarna is een bijzondere dag om naar de Vredeskerk

20

te gaan! Niet alleen is het dan 3 oktober, ook neemt Gwenn Prang, onze kerkelijk werker voor nieuwbouwwijk Roomburg, afscheid. Het project waaraan zij met succes heeft gewerkt is ten einde gekomen. Wij vinden het erg jammer dat zij ons gaat verlaten en zullen haar missen! Tegelijk zijn we dankbaar voor het werk dat ze heeft verricht en de rol die zij heeft gespeeld in de opbouw van onze gemeente. In het volgende nummer van het Leids Kerkblad zal bijzondere aandacht worden besteed aan het vertrek van Gwenn. Aan het begin van een nieuw seizoen spreken wij de hoop uit dat een ieder zijn of haar weg in onze gemeente vindt en dat we in onderlinge betrokkenheid veel inspiratie mogen ontvangen én geven! Een hartelijke groet, ds. René Venema

Gedachtenis Wij gedenken Johanna Elisabeth Oerlemans-van der Kwaak die overleed op 25 juni. Elly Oerlemans is te jong gestorven, op 55-jarige leeftijd, bruisend van energie en vol levenslust. Typerend voor haar was dat zij die energie tot het eind toe behield, ook al was ze dodelijk ziek en voerde ze een strijd die uiteindelijk niet gewonnen kon worden. Ze liet zich niet aan de kant schuiven! Op deze manier heeft ze op velen indruk gemaakt, en zelf ervaren wat het betekent om vrienden voor het leven te hebben en deel uit te maken van de gemeente van Christus. Waar God in dit alles staat, dat bleef voor haar een grote vraag en die vraag hebben we tot de onze gemaakt in de dienst die op 2 juli is gevierd in de Vredeskerk rondom de lezing van Job 23. Het was een indrukwekkende dienst die we in onze herinnering zullen bewaren. De pijn en het verdriet om het afscheid blijven. We hopen en bidden dat Elly’s man Bas en hun kinderen Leontine, Bas en Marjolein troost vinden bij God en bij elkaar. In die hoop betrekken wij eveneens Elly’s moeder, mevrouw Van der Kwaak, en Bas’ vriendin Birgit. De gedachtenis van Elly Oerlemans zij ons allen tot zegen.

Huwelijk Op woensdag 8 september zullen Hester van der Keur en Gido Bok in het huwelijk treden. De dienst wordt gevierd in de Oud-Katholieke Kerk en zal worden geleid door ds. Wolthaus, emeritus predikant van de Vredeskerkgemeente. We wensen Hester en Gido veel geluk op de nieuwe plek die zij in Leiden hebben gevonden en veel zegen over de relatie die ze met elkaar aangaan! In deze gelukwens betrekken we natuurlijk ook de ouders van Hester, onze pastoraal werker Ineke en

organist Gert, en Hesters broer Coen. Dat de vreugde van deze dag ook hun tot zegen moge zijn!

Kringen en catechisaties In de Vredeskerkgemeente is een groot aantal kringen en catechisaties actief: voor kinderen, jongeren, theologisch geïnteresseerden, drukke dertigers en veertigers met (te) volle agenda’s, ouders met jonge kinderen, mensen die graag samen literatuur lezen, en vele anderen. Bij deze uitgave van het Leids Kerkblad vinden gemeenteleden van de Vredeskerk een overzicht van de gesprekskringen en catechisaties die binnenkort van start gaan. Natuurlijk vindt u de informatie over alle activiteiten ook op onze website: www.vredeskerk-leiden.nl. Op de startzondag, 19 september, zal dominee Venema samen met anderen tevens een korte presentatie van de kringen verzorgen. Een mooie gelegenheid om informatie in te winnen of om duidelijk te maken wat u zelf zoekt!

Vrijwilligersmiddag Makkelijk gezegd, maar niet altijd even eenvoudig gedaan: ‘Gemeente ben je met elkaar.’ Samen geven wij vorm aan het ‘gemeente zijn’. Een ieder draagt daaraan bij met eigen mogelijkheden en talenten. En..., dan gebeurt er van alles op allerlei manieren en op vele momenten door de week en door het jaar heen. Van schoonmaak, vervoer en tuinonderhoud tot en met pastorale bezoeken thuis en in ziekenhuizen. Van het begeleiden van kinder- en jongerenactiviteiten, het verzorgen van het geluid tijdens de diensten, het klaar maken van de liturgie, het ondersteunen van het kosterschap tot en met het verspreiden van het kerkblad en de bloemendienst. Maar ook het verzorgen van diverse activiteiten in de Vredeskerk, in de wijk en in verzorgings-/bejaardenhuizen en andere zorgcentra. En nog veel meer …. ! In de Vredeskerkgemeente wordt door veel mensen veel werk verzet; het ene wat meer bekend, het andere soms onzichtbaar maar even tastbaar en noodzakelijk. Veel van deze activiteiten gebeuren op de achtergrond, maar zijn van zo’n wezenlijk groot belang. Het is deze bereidheid tot belangeloze inzet die de kern vormt van het ‘samen gemeente zijn’. Wie de lijst van vrijwilligers ziet en het vele werk dat zij op zich hebben genomen, kan alleen maar dankbaar zijn voor zoveel betrokkenheid en inzet. Het is daarom goed om stil te staan bij de grote vrijwillige inzet van velen. Dat doen we concreet op onze vrijwilligersbijeenkomst op 25 september. Een hartelijke groet, namens de kerkenraad, Martin Vreeken

Muzikaal talent In de Vredeskerk is veel muzikaal talent aanwezig. Dat is bijvoorbeeld te merken aan de enthousiaste gemeentezang

Muzikaal talent in de Vredeskerk

Agenda 7 september 20.00 uur

Vergadering moderamen kerkenraad

8 september

14.30 uur Huwelijk Hester van der Keur en Gido Bok, Oud-Katholieke Kerk 20.30-22.30 uur Pastoraal beraad

9 september

20.00-22.00 uur Vergadering diaconie

10 september

18.30 uur Start Kampeerweekeinde jeugdkapel, verzamelen bij Vredeskerk

11 september

15.00-17.00 uur Ontmoetingsmiddag doopouders en kinderen 2005-2010

14 september 20.00 uur

Kerkenraadsvergadering

15 september

10.00-12.00 uur Bijbelkring 20.00-22.00 uur Gesprekskring Kind en Geloof, ­Thorbeckestraat 1

22 september

18.00-21.00 uur Samen aan Tafel 20.00-22.00 uur Gesprekskring jongvolwassenen

23 september

16.30-17.30 uur Redactievergadering Leids Kerkblad 20.30-22.30 uur Vergadering leiding jeugdkapel

24 september

20.30-22.30 uur Jongerengesprekskring, Staalwijk

25 september

Nader te bepalen Vrijwilligersmiddag

27 september

20.00-22.00 uur Kring Roomburg, Neptunuskade 247

30 september

20.00-22.00 uur Theologische leeskring

Voor een overzicht van de kerkdiensten en actuele informatie: www.vredeskerk-leiden.nl

op zondagmorgen en het succesvolle jaarlijkse Open Podium. Soms blijven deze talenten verborgen. De leden van het muzikaal liturgisch overleg (MLO) zijn bezig om plannen te ontwikkelen om meer mensen actief te doen deelnemen aan de muziek in de eredienst, bijvoorbeeld in kerkmuzikale projecten. Om beter zicht te krijgen op de mogelijkheden zou het fijn zijn als mensen die het leuk lijkt om mee te werken zich kenbaar te maken. Daarom het verzoek aan iedereen die een instrument bespeelt (op welk niveau dan ook) en/of het leuk vindt om te zingen om zich te melden bij Peter-Bram ’t Hoen (e-mail:[email protected] of telefoon: 071 5221915).

21

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest predikant: Piet Warmenhoven, tel. 071 – 3100007, [email protected] jongerenwerker: Pieter Nauta, tel. 06 81494568, [email protected] missionair-diaconaalwerker: Sity Smedinga, tel. 06 81118017, [email protected] ouderenwerker: Rinske Scholten, tel. 06 39771287, [email protected] scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 penningmeester: mw E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 bankrekeningnr.: 534930 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest geluidsopname vieringen: Siem Roosendaal, Jacob van Campenlaan 100, 2321 GG Leiden, tel. 071 – 5728274 wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

Gemeentezondag 26 september Een jaar alweer zijn we als gemeente en team onderweg. Zoekend naar nieuwe inspiratie, naar toekomstperspectief, hopend, werkend en biddend. In het komende jaar zullen wij als gemeente verder gaan op de ingeslagen weg. In september wordt dit gemarkeerd door een aantal momenten: op 19 september is het vredeszondag, en zoals altijd vieren we dit samen met de parochie in een oecumenische viering om 10 uur. Op zaterdag 25 september is er een bezinningsdag samen met de parochie, zie voor meer informatie hieronder. En op zondag 26 september is er een gemeentezondag. We beginnen om 10 uur met een dienst met avondmaal. Aansluitend is er uitgebreid tijd voor koffie, en zullen verschillende groepen uit de gemeente iets presenteren. Na een lekkere lunch zullen we, aan de hand van een korte film van de PKN, nadenken over gemeente-zijn: waar ligt onze kracht en zwakte? Hoe kunnen we als kleine wijkgemeente toch getuigen van Gods koninkrijk op aarde? In de komende weken kunt u al een boekje meenemen uit de kerk met missionaire modellen, om inspiratie op te doen. We hopen u allen te mogen begroeten, want gemeente zijn we samen! Voor de lunch graag even opgeven, via de intekenlijst achterin de kerk of bij mij. Rinske Scholten

25 september bezinningsdag “Marta, Marta!” Het nieuwe seizoen gaat weer van start. Plannen zijn gesmeed, agenda’s stromen weer vol met afspraken. Het is goed even pas op de plaats te maken, stil te staan bij wat ons beweegt, na te gaan waar we precies mee bezig zijn en ons te realiseren op Wie we gericht zijn. Vandaar dat er samen met de Lam Gods parochie weer een bezinningsdag zal plaatsvinden, en wel op 25 september in de Antoniuskerk. De dag staat onder leiding van Ton Snepvangers van de ­Bakkerij, en heeft als thema “Marta, Marta!” Vanaf 9.30 uur staat de koffie klaar, het programma duurt van 10-14.30 uur. Voor de lunch graag even opgeven bij het parochiesecretariaat (5310162 of [email protected]).

Wist u dat… … we in de maanden juli en augustus fijne zomerontmoetingen op de woensdagochtenden hebben gehad. Elke week smaakte de koffie goed, waren de gesprekken gezellig en de onderwerpen leuk en interessant. Vanaf september organiseren Rinske en Sity daarom maandelijks een ontmoeting. De eerstvolgende

22

keer is op 15 september van 10 – 12 uur in de vergaderzaal van de Antoniuskerk. We zullen dan aan de hand van gedichten en liederen praten over omgaan met verdriet en rouw. … het team zich zo aangesproken voelde door het artikel over Present in het vorige kerkblad, dat ze in september een middag vrijwillig gaan klussen!

Jongerenreis naar Taizé in de herfstvakantie Komende herfstvakantie (17 t/m 24 oktober) krijgen jongeren van 15 tot 30 jaar de mogelijkheid om een week naar Taizé te gaan in Frankrijk: een soort klooster dat jongeren ontvangt om ze met elkaar in contact te brengen en uit te dagen om na te denken over de belangrijke dingen in hun leven. Samen delen op allerlei manieren. Het fijne in Taizé is dat je niets wordt opgelegd en er heel persoonlijk voor jou de ruimte is. Er is een open sfeer waarin je jezelf mag zijn. De voertaal is Engels, maar als je daar niet zo goed in bent is dat geen probleem. Natuurlijk is er ook alle ruimte voor gezelligheid en ontspanning. Iets over de achtergrond: Frère Roger heeft halverwege de twintigste eeuw een christelijke gemeenschap opgericht waar gelovigen en zoekers van allerlei soorten achtergronden elkaar kunnen ontmoeten. Taizé ligt in een mooie streek in Frankrijk, maar er komen jongeren uit vele landen. Dat maakt het juist zo leuk! Zelf ga ik ook mee om de week voor iedereen tot een succes te maken. Heb je interesse? Meld je dan aan bij mij. Dan kan

ik eventueel langskomen om er meer over te vertellen. Je kunt natuurlijk ook alvast een kijkje nemen op de website: www. taize.fr. De reis is relatief goedkoop. Geld mag geen belemmering vormen om mee te kunnen. Pieter Nauta

Bijbelkringen De bijbelkring in de Antoniuskerk gaat steeds beter lopen. Die in de Stevenshof is nu nog klein. Toch hoop ik dat ook de groep in de Verdieping groeit. Het is van belang dat ook in de Stevenshof meer levende cellen van gemeenteleven ontstaan en een bijbelkring daar is zeer belangrijk. De afgelopen weken bespraken we op verzoek van enkele leden Psalm 103. Het leverde boeiende gesprekken op. Komende tijd lezen we stukjes uit de Bergrede, Mattheüs 5 t/m 7. Op 9 september weer gesplitst, Antonius 10 uur en de Verdieping 13.30 uur. Welkom ook voor een keer (proef)! Piet Warmenhoven

Agenda Zondag 5 september

Kerkcafé De Verdieping, 13.30-16.00 uur, met om 15.30 uur een liturgisch moment.

Dinsdag 7 september Vergadering cluster 1 15 uur, Antoniuskerk

Donderdag 9 september Bijbelstudie: de bergrede Antoniuskerk, 10 uur Bijbelstudie: de bergrede De Verdieping, 13.30 uur

Maandag 13 september 7+1 LEVENSVRAGEN!? …en Wie zorgt er voor mij? In deze groep komen de grote vragen waar mensen in deze tijd mee geconfronteerd worden aan de orde. Bij een goede en goedkope maaltijd (waarvoor Reggie van West tekent!) lezen we een bijbelverhaal over het onderwerp van de avond en wisselen we ervaringen uit. Daarna worden we wat nader ingelicht door een inleider, ten slotte een gesprek. Het gaat over onderwerpen als: • Waarom moeten mensen zoveel lijden? • Maakt geld gelukkiger? • Kun je de islam met het christendom vergelijken? • Moet je ook een slechte vader of moeder eren? • Waarom maakt iedereen zich zo dik? • Heb jij nog ergens tijd voor? • Ben ik wel (mooi/lief/flink/slim/aantrekkelijk…) genoeg? Op de vrijdagavonden 24 september, 1, 8 & 15 oktober, 12, 19 & 26 november van 18-19 uur en op zaterdag 6 november van 10-15 uur in de Verdieping. Graag opgave bij Piet Warmenhoven.

Vergadering cluster 2 Hoflaan 44, 14.30 uur

Dinsdag 14 september Bijbeluur Rosenburch, 15 uur

Woensdag 15 september

Thema-ochtend: Omgaan met verdriet en rouw Antoniuskerk, 10-12 uur

Donderdag 23 september

Bijbelstudie: de bergrede Antoniuskerk, 10 uur, De Verdieping, 13.30 uur

Vrijdag 24 september

7+1 LEVENSVRAGEN!? …en Wie zorgt er voor mij? De Verdieping, 18 uur

Zaterdag 25 september

Bezinningsdag ‘Marta, Marta!’ o.l.v. Ton Snepvangers Antoniuskerk, 10-14.30 uur

Zondag 26 september In memoriam Jan Spijker, 15 november 1929 – 1 juli 2010 Groot geworden met post en postzegels waarvan hij een hartstochtelijk verzamelaar was, lag toch zijn menselijke kracht in het gesproken woord: Een charmeur die met praktisch iedereen even gemakkelijk contact legde en belangstelling deelde. Gedragen door geloof, hoop en - het belangrijkste liefde zocht en vond hij een begaanbare levensweg samen met zijn vrouw Suze en hun kinderen. In kerk en maatschappij een mens op wie je rekenen kon en die zijn inzet en kritische instelling niet onder stoelen of banken stak. Niet altijd even gemakkelijk maar wel altijd oprecht en trouw aan principes, trouw aan God en mensen. Het was dan ook duidelijk, dat hun trouwtekst uit 1 Corinthe 13 moest dienen als uitgangspunt voor de overdenking bij zijn begrafenis: de liefde is de grootste. We hebben met liefde aan zijn opdracht voldaan. ds. Bernard Schelhaas Bram van der Laan 26 april 1940 – 27 juli 2010 Bram was een man van weinig woorden, die zich altijd inzette voor minderbedeelden, of het nu mensen waren of dieren. Hij genoot van de vele verre reizen die hij met zijn vrouw

Gemeentezondag Antoniuskerk, 10-16 uur

Vrijdag 1 oktober

7+1 LEVENSVRAGEN!? …en Wie zorgt er voor mij? De Verdieping, 18 uur

17-24 oktober

Jongerenreis naar Taizé

maakte, naar Turkije, Indonesië. Vanwege zijn interesse in genealogie was hij veel op het stadsarchief te vinden. Een jaar geleden werd hij ziek, genezing was niet meer mogelijk. Vanaf zijn ziekbed regelde hij zijn eigen uitvaart. In een volle aula op Rhijnhof hebben we afscheid genomen van Bram, gedragen door de woorden van hun trouwtekst uit Johannes 15: ‘Zonder Mij kunt gij niets doen’. Rinske Scholten

23

Oecumenische geloofsgemeenschap Merenwijk Pastores: pastor J.A. van der Bie, Vliervlinder 8, 2317 JR Leiden, tel. 071 – 5220655, [email protected] ds. J.F. Boon, Hazezegge 7, 2318 ZH Leiden, tel. 071 – 5222723, [email protected] mw. ds. E.S. Smidt, Hazezegge 7, 2318 ZH Leiden, tel. 071 –5284909, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter ds. J.F. Boon, [email protected]; scriba O. Bloem, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter E.J.H. Elstak, [email protected]; secretaris E. Veenstra-Monteban [email protected]; penningmeester: C.J. de Witt, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1 2317ST Leiden,tel. 071-5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected]

BASISCATECHESE GAAT BINNENKORT WEER VAN START In de week van 13-17 september gaat de Basiscatechese weer van start, voor kinderen in groep 8 van de basisschool. Een jaar lang willen we samen op zoek gaan naar wat het betekent om te geloven en bij een kerk te horen. Niet alleen leerzaam, maar vooral ook héél gezellig! De basiscatechese wordt gegeven van 16.15 tot 17.15 uur, op een middag die in overleg met de deelnemers zal worden gekozen. Voor meer informatie en aanmeldingen: Karin van Dorsselaer, tel. 512.43.79, email: [email protected] ds. John F. Boon, tel. 522.27.23, email: [email protected]

Leerhuis Nieuwe Testament 2010: Openbaring Veel bijbellezers struikelen over het boek Openbaring. De dromen, beelden, verwachtingen, voorspellingen buitelen over elkaar heen. Denk bijvoorbeeld maar eens aan de ruiters die je in het boek tegenkomt, de engelen met bazuinen, de beesten, de draken, de mysterieuze getallen en de duizendjarige heerschappij van de messias. En zo zijn er nog veel meer beelden. In bepaalde kerkelijke stromingen is het gebruikelijk om Openbaring heel direct toe te passen op onze eigen tijd. In het leerhuis zullen we dat niet doen; we gaan eerst kijken naar de betekenis van het boek in zijn eigen tijd. We zullen zien dat de beeldtaal van het boek verwant is aan het Oude Testament en aan bepaalde Joodse boeken uit de Grieks-Romeinse periode. En we zullen proberen te achterhalen wat de schrijver van Openbaring met dit boek aan zijn (christelijke) lezers wilde overbrengen. Pas dan maken we de stap naar het heden, en dan zal het boek toch verrassend actueel blijken te zijn!

komen om te vieren dat we samen Regenboog zijn.. In de viering worden de nieuwe leden van de AKM bevestigd en er is ruimte na de dienst om aandacht te schenken aan bijzondere gebeurtenissen. Na de “Koffie na de dienst” gaan we in verschillende vormen door op het centrale thema van die dag VERTROUWEN. En tijdens al die activiteiten is ruimte om wat te eten en te drinken. We starten de dag met de viering van 10 uur en zullen rond 14:30 afronden. We hopen op een grote opkomst en nodigen iedereen van harte uit.

De Bijbel Cultureel In het Stiltecentrum van de Regenboog komt Marcel Barnard twee avonden vertellen over zijn nieuwe boek: ‘De Bijbel cultureel’. Voor alle liefhebbers van Bijbel, kunst en cultuur is dit een must. U bent welkom op donderdag 30 september en 14 oktober. Om 19.45 uur staat de koffie klaar, om 20.00 uur begint de lezing. U wordt verzocht zich van tevoren op te geven bij Ingrid Weitenberg, tel. 5211963; email: [email protected]

De werkgroep koffieschenken Annet Ederveen en Riek Teeuw zijn twee trouwe vrijwilligers die meerdere taken in onze geloofsgemeenschap op zich genomen hebben.

Data: 27 september, 11 oktober, 25 oktober, 8 november, 22 november en 6 december Plaats: Kerkelijk Centrum De Regenboog, Merenwijk Elke avond duurt van 20.00 uur tot 22.00 uur en wordt geleid door dr. Rieuwerd Buitenwerf (bijbelwetenschapper). Opgave is niet nodig, maar wordt wel op prijs gesteld ([email protected] of 071-5621183, na 20.00 uur)

Regenboogzondag Op zondag 10 oktober houden we de Regenboogzondag. Sinds vorig jaar is dat de zondag waarop we feestelijk bij elkaar

24

Koffieschenksters Annet Ederveen en Alice de Witt.

De werkgroep “Koffie na de Dienst” bestaat al zo lang als de Regenboog zelf. Er zijn dertien vrijwilligers die in tweetallen dienst doen. Annet Ederveen is de contactpersoon van deze groep. Annet Ederveen Ik ben in 1983 bij de koffiegroep gekomen en draai dus al 27 jaar mee. Het ontmoeten van elkaar was van het begin af aan belangrijk in de Regenboog. Samen koffie drinken na de viering biedt daartoe de gelegenheid. Elke dienst moeten we nagaan hoeveel koffie er gezet moet worden. Het ligt er aan wat voor een dienst er is en of het koor aanwezig is. Vaak is er iets bijzonders. Daar houden we dan rekening mee. Op Startzondag of bij de Nieuwjaarsreceptie wordt onze hulp door de AKM gevraagd om samen met hen de extra hapjes te verzorgen. De vrijwilligers van onze werkgroep zijn erg trouw. Als ze stoppen, dan is daar meestal een gegronde reden voor. Ze missen het werk daarna vaak. Als groep heb je gezelligheid aan elkaar. We zijn een werkgroep die niet vergadert. Onze vrijwilligers hebben daar geen behoefte aan. We zien elkaar op andere tijden binnen en buiten de kerk. Ik zit ook in de werkgroep ‘Ouderensoos’ op de woensdagmiddag. Toen ds. Inge Smidt een bezoekgroep ging opzetten heeft zij mij gevraagd om mee te werken en daar heb ik ja op gezegd. Ik voel me thuis in de Regenboog en ik hoop nog vele jaren van dienst te kunnen zijn.”

Agenda 55+viering: elke tweede dinsdag van de maand van 10.30 tot 12.00 uur; Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur; Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur; Ouderensoos: elke woensdag van 14.00 tot 16.00 uur; Repetitie Spetters: elke woensdag van 18.30 tot 19.15 uur; Repetitie Regenboogkoor: elke woensdag van 20.00 tot 22.00 uur; Inzamelen oud papier, elke eerste donderdag van metaal en kleding: de maand van 09.00 tot 21.00 uur; Regenboogdis: elke laatste vrijdag van de maand van 18.00 tot 20.00 uur; Regenboog open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur; Stiltecentrum open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur;

gaat me wel aan mijn hart. Ik vond het koffieschenken leuk werk en ik heb het meer dan 30 jaar gedaan. Frances Verhaar

Mothers Prayers in de Regenboog

Koffie drinken en elkaar ontmoeten na de viering.

Riek Teeuw Koffieschenken heb ik van het begin af aan gedaan. Het is een dienst aan mensen. Wij leerden er zelf ook mensen door kennen. In het begin, toen we nog geen eigen kerkgebouw hadden en de zondagse vieringen in een school hielden, ging alles er provisorisch aan toe. We schonken koffie in plastic bekertjes die we iedere week na gebruik keurig afwasten. Dat gebeurde vooral uit zuinigheidsoverwegingen. We hadden nog geen serviesgoed. Ik ben ook ongeveer 15 jaar gastvrouw geweest van de Ouderensoos. Nu ben ik nog actief als contactpersoon van de vouwgroep van de Regenboog en in de bundelgroep van het Bulletin help ik waar nodig is. Er is weinig verloop in de groep en dat vind ik tekenend voor de goede sfeer. Eind juni ben ik met het werk voor de koffiegroep gestopt. Ik heb weinig gevoel meer in mijn handen en vingers en ook minder kracht. Ik ben bang dat als ik met de zware koffiekan rond loop, ik die zou kunnen laten vallen en dan iemand zou kunnen bezeren. Dat wil ik in ieder geval voorkomen. Het afscheid

‘Biddende Moeders’ is voor alle vrouwen die samen willen bidden voor hun kinderen en kleinkinderen maar ook voor jongeren die gebed nodig hebben of voor hen voor wie niet gebeden wordt. Mothers Prayers is in 1995 in Engeland ontstaan toen twee vrouwen zich geroepen voelden op een specifieke wijze voor hun kinderen te bidden. Dat deze vorm van gebed zich heel snel over de gehele wereld heeft verspreid, konden ze op dat moment niet vermoeden. Wat zij wel mochten ervaren was dat God hun gebed hoorde omdat deze biddende vrouwen door dit specifieke gebed zelf veranderden, en hoe God in het leven van hun kinderen werkte. Er zijn veel bijzondere gebeurtenissen door hen verteld en opgeschreven. Steeds bidt ergens in de wereld een groep biddende moeders, verenigd met alle groepen van biddende moeders, om alle jongeren aan God toe te vertrouwen. Onze kinderen leven in een onrustige wereld en dikwijls van God verwijderd. Biddende moeders mogen vragen om de gave van voorbede, zodat zij hun kinderen en de jongeren voor wie zij willen bidden voor God kunnen brengen en Zijn wil voor hen zoeken. Welk een gezegende en waardevolle roeping dit is, mogen ze biddend ervaren. De bijeenkomsten vinden vanaf 17 september elke vrijdagochtend plaats in het Stiltecentrum van de Regenboog en duren van 10.30 tot 12.00 uur. Voor informatie kunt u terecht bij: Loes van de Mark, tel: 071-5211093 Marianne de Kuijper, tel: 071-5215251

25

Evangelisch-Lutherse Gemeente Predikant: mw. drs M.M.B. van der Meij-Seinstra, Kerklaan 78, 2451 CH Leimuiden, tel. 0172 – 506275, [email protected] Voorzitter kerkenraad/kerkrentmeester: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 – 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 – 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: 103946 en 451024303 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Onze nieuwe, vaste organist: Anton den Boer is sinds mei van dit jaar de nieuwe hoofdorganist van de Evangelisch - Lutherse Gemeente Leiden. Hij is geen onbekende in de Leidse stadskerken, omdat hij voordien organist was van de Hartebrugkerk en Lokhorstkerk. Anton is getrouwd met Suzanne Kampstra en hun beide zoons wonen in de regio, getrouwd óf met partner. Anton mag graag werken in een internationale omgeving. Zijn werk als manager in de olie- en gasindustrie bieden hem daarvoor de mogelijkheden. In 2004 was er een mogelijkheid voor hem om als constructiemanager te gaan opereren in Abu Dhabi. Samen met Suzanne is hij toen naar Abu Dhabi vertrokken en heeft hij uiteindelijk voor een periode van ruim 5 jaar gewerkt aan het ontwikkelen en leiding geven aan een constructieteam en een regiokantoor in de Verenigde Arabische Emiraten. Daarnaast was hij organist van de Anglicaanse kerk St. Andrews in Abu Dhabi. Sinds zijn terugkeer in Nederland heeft hij zijn werk als consultant en interimmanager gecombineerd met zijn ‘job’ als musicus in zijn nieuwe bedrijf OMP Management, dat ook staat voor Orgel(techniek) Muziek en Project Management consultancy. Als kerkmusicus mag Anton graag improviseren. De diensten bij ons bieden hem daar veel mogelijkheden voor en geven hem de ruimte om de diensten op die wijze (mede) kleur te geven. Anton heeft veel ervaring opgedaan met de restauratie van het orgel in de Lokhorstkerk. Deze ervaring wil hij graag inzetten voor de komende restauratie van het Wolferts orgel. Zoals hij zegt: ‘het orgel heeft een mooie (oude) klank in zich. Helaas komt het er nog niet uit. Maar wat niet is, kan nog komen. Met ons aller inzet wordt het weer een feest om te zingen en te luisteren bij een orgel met een echte Wolferts klank’.

Pastorale seintjes: Terwijl ik dit schrijf zal het seizoen al snel beginnen met de startdienst. Dat wil ook zeggen, dat het vergaderseizoen weer begint. Ikzelf begin na de vakantie allereerst op te ruimen: alles bekijken en in ordners stoppen. Daarna maak ik een jaarverslag en bekijk kritisch, wat er is blijven liggen en wat de mogelijkheden zijn voor planning in een nieuw seizoen. Tussen de bedrijven door schrijf ik aan het Luthers Dagboek.

Wisselende activiteiten: De vakantieweek naar Lunteren zal dit jaar plaatsvinden in de week van 11 t/m 18 september. De organisatie ligt bij de diaconieën van ELG Delft, Den Haag en Leiden. Dit jaar zal, naast de nodige staf - de predikant van Den Haag meegaan. De Evangelisch-Lutherse Gemeente Zaandam zal op 22 september de gemeentedag houden in Leiden. Deze startactiviteit begint in de Lutherse Kerk van Leiden met een rondleiding (en koffie), waarna het gezelschap zal inschepen voor een vaartocht naar de Kagerplassen. Aan het eind van deze dag zal men de terugtocht aanvaarden.

Kringen: De Bijbelkring zal eind september van start gaan. Als het dit seizoen lukt, kan er gelezen worden uit Samuël en Koningen. Vorig seizoen zijn er uitstapjes gemaakt naar de synagoge en de Oud-Katholieke kerk. Ook zijn er een aantal bijeenkomsten uitgevallen vanwege de renovatie van de consistorie. Nu is de start op de dinsdagmiddagen van 28 september en 26 oktober, van 14.00 tot 16.00 uur. Met de dameskring ‘Katharina van Bora’ moeten nog afspraken gemaakt worden voor de start van een nieuw seizoen. De ‘winkel’ is tijdelijk opgeruimd, maar zal hopelijk weer functioneren tegen dat de adventstijd begint vanwege de verkoop van kerstspullen. Ook de CD’s van het orgel hebben daarin hun verkoopplaats. Een evaluatie heeft plaatsgevonden over het verloop van de kring ‘Zwaantjes’. Er waren soms vijf kinderen, maar deze genoten zó van het samenzijn, dat er voor een doorstart gekozen wordt. Het is steeds een uitdaging om tóch jonge ouders en kinderen uit de lutherse regio met elkaar kennis te laten maken, iets te leren van geloof en bijeen te laten zijn in onze kerk.

Redactiecommissie: De redactieleden nemen node afscheid van de ‘lay-out man’ van de groep. Martin d’Anjou is verhuisd naar Zoetermeer en

26

deze groeistad hoort onder ELG Den Haag. Wij danken hem hartelijk voor al zijn werk, steun, en adviezen. Wij, - de andere leden - wensen hem een gelukkige tijd en nieuw leven toe.

Agenda ACTIVITEITEN van A tot Z

Pastoraat: Naast mijn opruimwoede binnen de studeerkamer ben ik begonnen met bezoeken door de hele regio. Als dit gemeenteblad uitkomt, zal de zomertijd al een eind op streek zijn. Mocht u ook graag bezoek ontvangen, aarzel dan niet om mij te bellen. Dan maken we zo snel mogelijk een afspraak! Graag ontmoet ik u allen binnenkort weer: wees welkom in de kerk! Een hartelijke groet van huis tot huis, Marianne van der Meij-Seinstra.

Evangelisch-Luthers Dagboek 2010-2011: Binnenkort verschijnt het Evangelisch-Luthers Dagboek. Dit boek kan een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een bijbellezing aangereikt met bijbehorende uitleg, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van zon- en feestdagen met lezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijk rooster en de liturgische kleuren van de zondag. Een boek dat de moeite waard is! De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Zoals elk jaar kunt u de bestelling opgeven aan de heer Graner. De prijs van het dagboek is vastgesteld op 12,50 euro (exclusief verzendkosten). U kunt ook rechtstreeks bestellen via emailadres: slubdenhaag@hetnet. nl of per post óf telefonisch bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s Gravenhage, 070-3648094.

Van de kerkrentmeesters: In de periode april t/m juli 2010 is door kerkrentmeesters ontvangen: Collecte kerk 1.543,70 Collecte diaconie 197,70 Collecte zending 160,00 Collecte Lutherse Werkgroep Kerkmuziek 100,00 Gift mw. R. 500,00 Gift mw. H. 400,00

Bijbelkring: dinsdagmiddag 28 september, 14.00-16.00 uur, in de consistorie. Bijbelkring: dinsdagmiddag, 28 september en 26 oktober, 14.00-16.00 uur, in de consistorie. Kerkenraad: vergadering van september vervalt; volgende vergadering: dinsdag 12 oktober, vanaf 20.00 uur. Lunteren: diaconale vakantieweek: 11 t/m 18 september. Oecumenische op zondag 26 september zal - in dienst: samenwerking met de Oud-Katholieke parochie, de protestantse wijkgemeenten van Vredeskerk en Maranathawijk - een gezamenlijke eredienst gehouden worden in de Lutherse Kerk. Het Heilig Avondmaal zal gevierd worden. Cantorij ‘Luthonica’ zal o.l.v. Monique Schendelaar de lofzang ondersteunen. Ouderlingen: vergadering op 27 oktober, vanaf 20.00 uur, bij mevrouw Greet ­Graner, te Lisse. Redactiecommissie: Kopij voor het volgend Leids Kerkblad zal ingeleverd moeten worden op 22 september, een week voor de kopijdatum. Het gaat dan om de periode van 17 oktober tot 19 december. De daarop volgende redactievergadering is op 24 november.

De kerkrentmeesters.

In Memoriam: “Voor ons blijft een sterrenhemel vol goede herinneringen” Op vrijdag 13 augustus heeft de crematieplechtigheid op Rhijnhof plaatsgevonden van mevrouw Aukje Nijholt-van der Schaaf. Zij is op zondagmorgen 8 augustus overleden, in de leeftijd van 93 jaar. Al geruime tijd was haar gezondheid niet meer goed. Zodoende kon worden afgesproken welke haar lievelingsmuziek was. Omringd door haar muziek hebben velen afscheid van haar genomen. Zij was een zorgzame vrouw voor haar familie en vrienden, maar ook voor alle vreemden op haar weg. Haar echtgenoot Wijbe sprak daarover, maar ook andere sprekers zoals haar dochter en twee van de kleinkinderen. Zelf zei zij: “Ik heb een goed leven gehad: de goede herinneringen blijven”. Zeker 68 jaar geleden hebben Wijbe en Aukje elkaar leren kennen. In de goede herinneringen zal zij - vooral bij hem maar ook bij al haar dierbaren - voortleven. We wensen, dat zij allen daardoor getroost zullen zijn.

27

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Predikant: mw. ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 – 5131422, [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 – 5153865 Secretaris: mw. E. Kromhout, Ridderspoorlaan 25, 2343 TV Oegstgeest, tel. 071 – 5157567, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Bij de kerkdiensten Zondag 12 september is de startzondag waarbij het winterwerkprogramma gepresenteerd wordt en het koor Libera Voce zal zingen. U kunt zich na de dienst opgeven voor verschillende aktiviteiten. Op zondag 19 september gaat onze kerk dicht, net als alle andere Oegstgeester kerken, omdat we in de zaal van het sportcomplex de Cuyl aan de Voscuyl 36, om 10.00 uur een oecumenische Vredesdienst hebben als start van de Vredesweek. Deze dienst is door de Raad van Kerken georganiseerd en wordt door de voorgangers van de RK kerk, de Ned. Gereformeerde kerk, de PGO en de VVP geleid. ­Zondag 3 oktober staat in het teken van Leidens Ontzet. Hoe we het precies vormgeven weet ik nu nog niet, maar we zullen ook zeker een aantal liederen uit Valerius gedenckklanken zingen.

de erfenis, zullen de revue passeren. We volgen de letters van het alfabet. Ook deze kring is overdag (10:00 uur Vredeskerk, 28 oktober) en ’s avonds (20:00 uur Gemeentecentrum, Oegstgeest) gepland. Iedereen is van harte welkom. Graag opgeven bij ds. Driessen.

Even nog… Dank aan degene die mij via de brievenbus geld voor de voedselbank gegeven heeft. Onze dienst met lunch (zie foto) en informatie over Oicocredit die we samen met de DOREgemeente op 1 augustus georganiseerd hadden was zeer de moeite waard en heeft een behoorlijk bedrag voor Oicocredit opgebracht. Een hartelijke groet, Marjan Driessen

Winterprogramma De vrouwengespreksgroep gaat 14 september van start met de bespreking van het verhaal Barbara met als thema: Is je eigen ontwikkeling in het leven van invloed op het beeld dat je van God hebt ? De kring literatuur en religie leest als eerste boek: ‘ Dorsvloer vol confetti’ van Franca Treur. Het boek geeft een portret van een Zeeuwse orthodoxe boerenfamilie met een geheel eigen vertelcultuur. Daarna lezen we ‘Leer me je liefhebben, het bewogen leven van een domineesvrouw’ van Kristine Groenhart. Het leven van zendelingen in Indië, maar ook het leven in de zestiger jaren in Nederland wordt daarin door de ogen van deze vrouww en moeder van een aantal kinderen op een boeiende manier beschreven. Op verzoek van een aantal mensen zijn wij dit jaar ook een middaggroep gestart waar iedereen van harte voor is uitgenodigd. De vrouwengroep gaat op 5 oktober naar Kasteel Duivenvoorde. Opgave bij Tine Stafleu. Prof. dr. Anton Wessels zal op 5 oktober in Leiderdorp een lezing houden over “Vincent van Gogh , de kunst van het leven”, naar aanleiding van zijn boek Het evangelie volgens Vincent van Gogh.

Wie is wie op dat schilderij of in die uitdrukking? Wie is toch Susanna in het bad, die Rembrandt schilderde en was ook niet Batsheba aan het badderen in de bijbel ? Hoe zit het nu met Tamar? Wie zijn die twee mannen die met druiventrossen op huizen of merklappen afgebeeld worden? N.a.v. bijbelse namen, bijbelse uitdrukkingen, bijbelse schilderingen bladeren we door de Bijbel. Maar ook thema’s als overspel, jaloersheid, polygamie, incest, vreemdelingenhaat, ruzie om

28

Agenda 12 september Opening seizoen met koor 14 september Vrouwengespreksgroep Vredeskerk 10.00 uur 5 oktober Vrouwengroep 13.45 uur 5 oktober Lezing Leiderdorp door dr. A. Wessels 12 oktober Literatuur en Religie 14.00 uur ­Gemeentecentrum 14 oktober Wie is wie 20.00 uur ­Gemeentecentrum 18 oktober Literatuur en Religie 20.00 uur ­Gemeentecentrum

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire : H.J. de Jonge, Zeemanlaan 47, 2313 SW Leiden. [email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat: [email protected]

Culte et école du dimanche Culte en français chaque dimanche à 10h30. Ecole du dimanche tous les dimanches matin pendant le culte.

Depardieu, 2008. Ce film nous emmène dans la vie parisienne d’une jeune mère et de son fils de 5 ans, sans domicile ni revenus. Réaliste et plein d’humanité, il a été nominé à Cannes dans la catégorie “un certain regard”.

Diaconie La collecte diaconale du 5 septembre sera destinée au Fonds Wallon qui soutient les Eglises wallonnes nécessiteuses. Celle du 3 octobre à ‘Kerk en Israël’, l’organisme de la PKN qui s’occupe des contacts entre juifs et l’église.

Activités Groupe de jeunes adultes. Lundi 13 septembre de 19h30 à 21h30 au presbytère. Étude d’Augustin dans ses luttes contre les hérésies, projets de l’année, chants et prières.

Catéchisme. Dimanche 3 octobre de 12h à 13h au temple, salle Loebèr: première séance du cycle: “Augustin–la modernité du docteur de la grâce”. Dans ce cycle de catéchisme, je vous invite à découvrir trois pôles de la foi d’Augustin, tels qu’il nous les présente dans ses “Confessions” : la reconnaissance de soi, la reconnaissance de Dieu et la reconnaissance des autres. Nous verrons à chaque fois comment les références d’Augustin à la Bible ont forgé sa théologie, et donc comment ces mêmes références peuvent forger notre foi moderne. L’époque d’Augustin face à notre modernité : projection d’un diaporama pour comparer les défis de la foi de chacune des époques, suivi de réponses à vos questions. Film et goutter francophones. Nous reprenons nos après-midi francophones, avec projection d’un film français sous-titré en néerlandais, puis goûter avec discussion en français. Dimanche 17 octobre, de 14 h à 17h, au temple, salle Loebèr, projection de “Versailles” de Pierre Schoeller, avec Guillaume

Les vêpres de “Langs Leidse Kerken 2010” eurent lieu au temple wallon, samedi 26 juin.

Agenda Cultes et prédications. Ce trimestre, je vous propose trois approches différentes de l’Alliance : (1) au travers des textes des Écrits, l’approche historique, (2) avec le chapitre 13 de Matthieu, l’approche parabolique, et (3) au fil des oracles, l’approche prophétique de l’Alliance, qui nous mènera aux prophéties messianiques du temps de l’Avent. En septembre, nous entamons donc (1) le cycle de prédications sur les Écrits de l’Ancien Testament, intitulé : “Approche historique de l’Alliance”. Nous verrons l’évolution des modes de gouvernement à la suite de Moïse, non pas pour parler politique, mais pour examiner les façons d’organiser nos vies en fonction de notre relation à Dieu. 5 septembre, Josué, 1, 1-18, la succession de Moïse; 12 septembre, Juges, 2, 6-23, la mort de Josué et la mission des juges; 19 septembre, Samuel, 11,14 et ss, l’institution de la royauté et le dépot de la fonction des juges; 26 septembre, 2 Rois 22, 8-23, 10, la réforme de Josias. Au mois d’octobre, les prédications porteront sur le Nouveau Testament, et plus particulièrement les Évangiles, pour un cycle (2) intitulé : “Approche parabolique de l’Alliance”. Dans le treizième chapitre de l’Évangile de Matthieu, que nous lirons entièrement en quatre fois, nous serons attentifs à ce que les paraboles nous enseignent sur l’Alliance, et, puisqu’elles sont plutôt appelées “Paraboles du Royaume”, quel est le lien entre le Royaume qui nous est promis et l’Alliance que nous avons conclue. 3 octobre, Matthieu 13, 1-17, l’Alliance, une guérison; 17 octobre, Matthieu 13, 18-30, l’Alliance, une sécurité.

29

De mensen van Monuta maken hét verschil. Monuta, winnaar van de International Funeral Awards

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

“Monuta is gekozen tot meest service-gerichte uitvaartonderneming in Nederland tijdens de International Funeral Awards 2005. Voor mij iets om écht trots op te zijn. Voor u de zekerheid van een goed verzorgde uitvaart”.

hooigracht 35 2312 kn leiden postbus 164 2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected]

Edward Kardol, teamleider

Monuta Soek, Hoogmadeseweg 66, 2351 CV Leiderdorp, (071) 573 08 34 Monuta Van der Luit, Willem de Zwijgerlaan 179, 2316 CZ Leiden, (071) 521 32 31 Monuta 't Leidse Huys, Gitstraat 1, 2332 RB Leiden, (071) 573 08 30 www. monuta. nl www.scenarium.nl www.monutacharityfund.nl [email protected]

ZAALBERG

Verhuur van zaalruimte

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

- snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

“Rijks beëdigd makelaar”

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Setterlady / Setterlaine damesmode Hollandia / Ten Cate ondermode Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

Boekhandel

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Ichthus

***

met recht van koop BARNING PIANO’S sinds 1921 Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim www.barning.com

Lid LMV

makelaardij

REDKEN AMBASSADOR

HAARHUIS VA N TO N G E R E N n r dra e e Al m35 jaa

Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212 Dijkmanschans 198 ZoeTermeer Telefoon 079-3312993

www.haarhuisvantongeren.nl

30

Kerk en Cultuur ‘Vox Humana’ bestaat 40 jaar Op 17 september 1970 werd het Rijnlands Christelijk Mannenkoor ‘Vox Humana’ opgericht. Na de jarenlange leiding van Sander van Marion, heeft sinds 2004 Susanna Veerman de leiding over ruim 80 enthousiaste mannen. Vanaf het begin is het kerkelijke lied een belangrijk onderdeel van het repertoire geweest. Elk jaar werd aan kerkdiensten in Leiden en regio meegewerkt.

De activiteiten rond het jubileum: 11 mei: concert voor ouderen en zieken in Dorpskerk te Leiderdorp 17 september: jubileumreceptie in de Hooglandse Kerk 19 september: jubileumbijdrage in de kerkdienst van de Leidse Binnenstadsgemeente, om 10.00 uur in de Hooglandse Kerk 25 september: jubileumconcert in de Stadsgehoorzaal. Dan wordt de gehele Krönungsmesse uitgevoerd, 5 delen uit de Carmina Burana en verder is er een terugblik op 40 jaar koorzang.

Het koor geeft regelmatig concerten in de Leidse regio. Vooral de jaarlijkse optredens in de kerstperiode zijn velen bekend. In het verleden zijn diverse koorreizen gemaakt. In 2006 werd Berlijn bezocht waarbij een concert in de Kaiser-Wilhelm Gedächtniskirche werd gegeven en we medewerking verleenden aan een kerkdienst in de Emmauskirche. In 2009 was er een koorweekend in Oost Nederland en werden concerten gegeven in Almelo en Oldenzaal. Voor 2011 staat weer een buitenlandse koorreis gepland.

Wij gedenken ds. Jan Bovenberg Dominee Jan Bovenberg is op 28 juli gestorven, in de leeftijd van 87 jaar. Hij begon als predikant in de Gereformeerde Kerk van Geesteren Gelselaar. In 1964 kwam hij naar Leiden, in de wijk Zuid-West, de Bevrijdingskerk. Door de nieuwbouw bruiste deze wijk mede door Jan van het enthousiasme. Vanaf 1978 was hij tot zijn emeritaat in 1988 als geestelijk verzorger verbonden aan het academisch ziekenhuis in Leiden. Daarna is hij nog 10 jaar als vaste gastpredikant verbonden geweest aan de gemeente UitgeestAkersloot. Jan heeft veel voor de mensen betekend; eerst in de wijk, later in het ziekenhuis en ook veel jaren in de diensten in Leiderdorp voor mensen met een verstandelijke beperking. Iemand zei: “Die kerkdiensten waren een feest; hij speelde in op alles wat er gebeurde of wat er geroepen werd”.

Hij luisterde, leefde mee en bemoedigde, zoals hij ook zelf leefde in vertrouwen en elke dag kon genieten van het goede van die dag. De dankdienst voor zijn leven was op 2 augustus in de Groene Kerk in Oegstgeest. Deze dienst werd geleid door ds. Da Costa. We hebben gelezen: de liefde komt uit God voort. Ieder die liefheeft is uit God geboren en kent God. En we zongen: De Heer heeft mij gezien en onverwacht ben ik opnieuw geboren en getogen. Daarna hebben we hem begraven, dicht bij de kerk. En we bidden: Heer, zegen zijn vrouw en kinderen; geef moed en kracht. ds. Henk Hortensius

31

Inspiratie gesprek met Lidy van der Spek door Ella Veenstra Lidy, kun je iets vertellen over jezelf? ’Ik ben opgegroeid in een groot christelijk gezin waarin kerk, werk en studie centraal stonden, maar waar ook veel gepest en gelachen werd. In de loop van mijn leven zijn wat betreft kerk en geloven zo mijn twijfels gerezen; gelukkig maar! Ben op 40-jarige leeftijd via de Schola van de Leidse Studenten Ekklesia, waarin ik 15 jaar gezongen heb, weer ‘kerks’ geworden”. Ik kan niet anders zeggen, tot groot genoegen. Ik laat mij inspireren en ‘volstromen met levensadem’, en als het even kan probeer ik ook zelf een beetje te inspireren!

Waar haal je je inspiratie vandaan? ‘Dat kan overal vandaan komen, uit een klein stukje werkelijkheid, composities, visuele kunst, gedichten. Ik heb voor het stiltecentrum op Rapenburg 100 een werk gemaakt waarin verschillende ‘flarden Huub Oosterhuis’ verwerkt zijn, en voor de Ekklesia drie antependia. Zinnen als ‘ik kocht een fluit, ik floot een sluier om je heen van vuur, een lichaam meer tegen de lange duur’ of ‘voordat ik bomen zag’ ... of ‘daar gaat je bootje, het waait’, of ‘staan in morgenlicht, onstuitbaar vrij, zo licht als Hij’ (Oosterhuis) daar kan ik uren zoet mee zijn. Niet om die zinnen in duidelijke beelden om te zetten, het blijft slechts bij suggereren’. van mij: ‘Licht dat ons aanstoot in de morgen’. Verder hangt er in bedrijven, ziekenhuizen, kantoren, wachtkamers en bij particulieren werk van mij, zo blijf ik lekker in de weer. In mijn ‘drukke tijd’ had ik vaak zes tentoonstellingen per jaar, daar moet ik nu niet meer aan denken’.

Wat zijn jouw drijfveren bij het ontwerpen en maken? ‘Nog steeds loop ik bij tijd en wijle over van ideeën, bij voorbeeld als ik prachtige muziek gehoord heb (bijvoorbeeld Bachs Goldbergvariaties) of een indrukwekkende tentoonstelling heb gezien (Mondriaan, Hals of Vermeer), naar een stuk hout of schelp aan de vloedlijn heb staan turen, of in de Ekklesia die symbolische taal van Oosterhuis vierstemmig heb mogen meezingen, nou dan begint het al behoorlijk te kriebelen’.

Wat was de aanleiding voor het ontwerpen van de drie antependia? ’Onze pastor Jac van der Hoeven vroeg mij of ik iets wilde maken voor het stiltecentrum op Rapenburg 100. Ik heb van hem alle vrijheid gekregen en ben over het uiteindelijke resultaat tevreden, omdat iedereen er iets in kan vinden wat haar of hem aanspreekt en stil maakt. Voor de antependia is de LSE-raad bij mij op bezoek geweest en we zijn samen tot een beslissing gekomen. Er zijn diverse werken van mij verkocht. Een dominee heeft een groot werk van mij gekocht: ‘Daar zij Licht’. In de katholieke kerk van ’s Gravenzande hangen twee textiele objecten

32

Lidy laat nog enkele recente werken zien. Ik ben stil van bewondering en vraag hoe zij het opbrengt om zoveel schitterend werk te maken. Ze lacht als ik dat vraag: “Alles is relatief, maar het zit erin en het moet eruit, de ene keer met meer vuur dan de andere, maar niet alles hoeft toch te branden!

Algemene Kerkenraad Vanuit de Algemene Kerkenraad (AK) van de Protestantse Gemeente te Leiden. (PGL) Zoals ik u eerder meldde ging ds. Schouten, studentenpastor bij de Leidse Studenten Ekklesia (LSE) op 1 juni met emeritaat. Voor de vervulling van deze vacature is niet, zoals voorheen, de PGL aan zet maar de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). De afdeling ‘Categoriaal Pastoraat’ van het ‘Programma Kerk in Ontwikkeling’ nam daarbij het voortouw. Na een zorgvuldige sollicitatieprocedure, waarin ook de LSE en de AK betrokken waren, krijgt de LSE een nieuwe studentenpastor: de heer Rob van Waarde, nu nog buurtpastor Pastoraat Oude Wijken te Rotterdam. De omvang van zijn aanstelling is 60%, onder anderen bepaald door het aantal studenten in Leiden. De Generale Synode zal de heer Van Waarde beroepen als predikant in algemene dienst. Hij wordt verbonden aan één van de wijkgemeenten van de PGL. In de kosten van deze aanstelling draagt de PGL 20% bij. Ondertussen ontstaat er opnieuw een vacature bij de LSE. De participanten pastor, ds. Ranfar Kouwijzer, heeft een beroep geaccepteerd als studentenpastor in Amsterdam. Hij vertrekt waarschijnlijk in november van dit jaar. Eerder meldde ik u ook, dat ds. Rooze, predikant van de Maranathawijkgemeente per 1 december met emeritaat gaat. De gemeentevergadering koos met het oog op de vervulling van deze aanstaande vacature voor het beroepen

Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: J.K. Radder, Marelaan 42, 2341 LE Oegstgeest, tel. 071 – 5174803 scriba: J.F. Nagelkerke, Eli Heimanshof 74, 2341 PH Oegstgeest, tel. 071 – 5215365; postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 – 5764145, [email protected] Kerkelijk Bureau Protestantse Gemeente te Leiden: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, geopend van maandag tot en met donderdag van 09.00 – 12.00 uur, met o.a. bestelmogelijkheden voor collectebonnen. tel.: 576 41 45, fax 579 02 68 e-mail adres: [email protected] girorekening 41878: t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden girorekening 121554: t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor de vrijwillige bijdragen) Melding van mutaties: Verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne doorgeven aan het Kerkelijk Bureau i.v.m. de verwerking in de ledenadministratie.

van een predikant met een aanstellingsomvang van 60%, voor ‘onbepaalde tijd’, bijgestaan door een kerkelijk opbouwwerker voor ‘bepaalde tijd’ met een aanstellingsomvang van 50%. De eerste ‘hobbel’ in de procedure ter vervulling van de aanstaande vacature is het verkrijgen van toestemming van de Algemene Kerkenraad. Deze vergaderde onder anderen daarover op 22 juni. Er werd uitvoerig gediscussieerd. Daarbij was het met name de vraag of de komende predikant een aanstelling zou moeten krijgen voor ‘onbepaalde’ dan wel ‘bepaalde’ tijd. De voorstanders van ‘voor bepaalde tijd’ wezen op de moeilijke financiële situatie van de PGL en de onzekerheid van de ontwikkelingen in de Maranathawijkgemeente. Zij benadrukten de mogelijkheid een interim-predikant voor bepaalde tijd aan te stellen. Hun voorstel haalde het niet. Dit vooral omdat nu geldt: zes wijkgemeenten, zes predikanten. Een commissie bereidt wel nieuw beleid voor, maar dit is er nog niet. Vandaar

dat een meerderheid vasthield aan het geldende beleid. De volgende ‘hobbel’ is nu het verkrijgen van toestemming van het regionale college voor behandeling van beheerszaken om de beroepings­ procedure te starten. Tijdens de vergadering van de A.K. op 22 juni werd ook de rekening 2009 van de Diaconie van de PGL ‘in eerste lezing’ vastgesteld. Deze rekening sluit met een tekort, veroorzaakt vooral door eenmalige kosten. In dit Leids Kerkblad treft u een overzicht aan van de cijfers met een toelichting. Een volledig exemplaar van deze rekening kunt u aanvragen bij het Kerkelijk Bureau. Daar ligt de rekening ook ter inzage van 20 t/m 23 september. Opmerkingen, schriftelijk, ter attentie van de scriba, adres Kerkelijk Bureau, uiterlijk 27 september. Op 28 september zal de AK de rekening definitief vaststellen, uiteraard met in achtneming van gemaakte opmerkingen. J.F. Nagelkerke, scriba.

College van kerkrentmeesters Nieuwe beheerder Hooglandse Kerk en Marekerk De huidige beheerder, de heer Nico Messemaker, zal zijn werkzaamheden als beheerder van de Hooglandse Kerk en de Marekerk met ingang van 1 september beëindigen. Gelukkig zijn we erin geslaagd om voor Nico Messemaker een opvolger te vinden in de persoon van de heer Peter Breedijk. Hij zal zijn werkzaamheden met ingang van 1 september aanvangen en samen met kosterbeheerder Ronald Hartsuiker en samen

met de vele vrijwilligers het beheer en de exploitatie van de beide monumentale kerkgebouwen gaan behartigen. Wij rekenen op een goede samenwerking en hopen dat Peter ook kan bijdragen aan een nog intensiever gebruik van beide kerkgebouwen! Op woensdag 15 september is er van 19.00 – 20.30 in het Hooglandsche Huys gelegenheid om afscheid te nemen van Nico Messemaker en kennis te maken met zijn opvolger Peter Breedijk.

Samenstelling college In de samenstelling van het college zijn in de afgelopen maanden enige veranderingen opgetreden. Zo is mevrouw E. Havenaar-van Buijsen ons college komen versterken. Liesbeth Havenaar is lid van de kerkenraad van wijkgemeente Vredeskerk en vervangt in het college de heer A. van Helden. Zij heeft de portefeuille geldwerving van hem overgenomen. Als opvolger van voorzitter Wim Bleijie werd de heer mr. E.J. Moolenaar in ons college benoemd. Egbert Moole-

33

naar is lid van de kerkenraad van de Marewijkgemeente. Hij zal het voorzitterschap van ons college gaan vervullen. In april namen wij afscheid van de heer N.L. Ridderbos. Door verhuizing naar Zutphen kon Niek Ridderbos niet langer deel uitmaken van ons college. Niek Ridderbos heeft zich zeer beijverd voor de geldwerving voor de restauratie van het orgel van de Marekerk. Verder was hij belast met de exploitatie van de monumentale kerkgebouwen. Voor hem is nog geen opvolger gevonden. Zijn taak op het gebied van de exploitatie van de monumentale kerkgebouwen is overgenomen door kerkrentmeester Albert Brink, die deze taak vervult samen met de collegeleden Metha van Vliet en Hans Karstens.

Veel bijdragen voor kerkblad De bijdrage-actie die wij dit voorjaar deden onder de lezers van het Leids Kerkblad is een groot succes. Wij ontvingen van onze lezers een bedrag van € 30.000,-. Heel hartelijk dank. Wij zien dit goede resultaat ook als een blijk van grote waardering voor de redactie van ons blad die met dit blad een uitstekend visitekaartje van onze gemeente presenteert! J.P. Karstens

secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 – 5212087 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 – 5764145, [email protected] bankrekeningnrs: 41878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) 121554 t.n.v. Actie kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau Protestantse Gemeente te Leiden: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 – 5764145 collectebonnen: verkrijgbaar van e 0,75 van e 15,00 per vel; bonnen van e 1,20 van e 24,00 per vel en bonnen van e 2,00 van e 40,00 per vel e-mail: [email protected] Mutaties in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie.

Financieel jaarverslag Diaconie De staat van baten en lasten van de Diaconie van de Protestantse Gemeente te Leiden over het jaar 2009 sluit met een “tekort” van bijna € 116.000,-, waarvan circa € 112.000,ten laste van het eigen vermogen komt. Voor het jaar 2009 was een tekort begroot van € 51.000,- en over het jaar 2008 bedroeg het tekort circa € 65.000,-. Aan de langdurig afwezige diaconaal predikant gerelateerde bijzondere kosten hebben het resultaat over 2009 extra negatief beïnvloed. Naast kosten van waarneming, advisering en juridische adviezen ten bedrage van in totaal ruim € 20.000,-, is ten laste van het resultaat 2009 ook een voorziening van € 100.000,- gevormd voor toekomstige wachtgeldverplichtingen. Dit is een schatting van het hiermee naar verwachting gemoeide bedrag; mee- en tegenvallers hierin zijn niet uit te

sluiten. Op grond van uitspraken van kerkelijke rechtsprekende organen is de wachtgeldregeling op 1 januari 2010 ingegaan. Na twee jaar van niet onaanzienlijke niet gerealiseerde verliezen op de beleggingsportefeuille kon in 2009 een, eveneens niet gerealiseerde, bate van bijna € 32.000,- worden verantwoord. Indien beide bijzondere posten worden geëlimineerd, resteert over 2009 een “genormaliseerd” nadelig saldo van circa € 24.000,-. Het streven zal er de komende jaren op gericht zijn om dit tekort om te buigen tot een minimaal dekkende exploitatie. Hiertoe zijn een aantal mogelijkheden onderkend en deels al doorgevoerd:

Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden Balans per 31 december 2009 31-12-2009 x€ 1.000 Vaste activa Materiele vaste activa Onroerend goed 1.355 6 Inventaris 1.361 Financiele vaste activa Beleggingen 371 90 Leningen u/g 461 Vlottende activa Vorderingen 46 Liquide middelen

132 2.000

34

31-12-2008 x€ 1.000

31-12-2009 x€ 1.000

31-12-2008 x€ 1.000

1.644 79 28 1.751

1.756 83 28 1.867

76 100 176

83 0 83

36 Langlopende schulden

0

0

200 Kortlopende schulden

73

72

2.000

2.022

Vermogen Eigen vermogen 1.355 Bestemmingsreserves 4 Kapitaal met vruchtgebruik 1.359 Voorziening 337 Groot onderhoud 90 Wachtgeld 427

2.022

Doorvoeren van (beperkte) bezuinigingen in de personele lasten, met name op de, nu nog vacante, diaconaal predikantsplaats; Verhogen van de huuropbrengsten door bovenwaartse aanpassing van de huurprijzen waar mogelijk; In rekening brengen van overhead op projecten, waarvoor van derden subsidie wordt ontvangen. In 2009 werden op dit punt al baten van circa € 10.000,gerealiseerd.

Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden Staat van baten en lasten 2009 Begroot 2009 2009 2008 x€ 1.000 x€ 1.000 x€ 1.000 Baten Algemene collecten en giften Inkomsten uit leningen en effecten Huuropbrengst diaconale panden Huuropbrengst beleggingspanden Coll., giften, subsidies voor projecten

Uitgaande van een in de toekomst gezonde exploitatie, biedt ook het gezonde balansbeeld het perspectief van een Leidse Protestantse Diaconie, die kan blijven “Helpen waar geen (andere) helper is”.

Lasten Personeel en bureau Ondersteuningen en bijdragen Landelijke quota Gebouwen Projecten

Namens de Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden,

Saldo lasten en baten

W. Nieboer penningmeester

Bestemming saldo eigen vermogen bestemmingsreserves

92 57 51 117 47 364

99 30 51 118 50 348

119 5 50 114 45 333

325 22 12 67 54 480

227 27 21 69 55 399

234 22 15 86 40 397

-116

-51

-64

-112 -4 -116

-65 1 -64

Kerkdiensten Zondag 5 september Deurcollecte: jeugdwerk Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas (liturgie) en rabbijn A.S. Soetendorp (preek) 11.45 u. oecumenische studentendienst G. Visser, opening Academisch Jaar Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. J.B. Alblas, Katwijk aan Zee Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. mw. ds. M. Driessen Antoniuskerk 09.15 u. mw. S. Smedinga De Regenboog 10.00 u. ds. J.F. Boon Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. L. Leertouwer Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. G.J. Venema Overrhyn 11.00 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp

LUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Zondag 12 september Deurcollecte: onderhoud kerkelijke gebouwen Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij, gemeentezondag 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. C. van der Loos Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. F.D. Rooze Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u. pastor J.A. van der Bie Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. ds. G.W. Scholten, Enkhuizen Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. M. Driessen Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. C. van Rijn, Katwijk LUMC 10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis 10.15 u. mw. B. Hofland Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking 15.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) 10.00 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp

Zaterdag 18 september Zuydtwijck 10.15 u. pastor mw. M. Wassenaar

Zondag 19 september Deurcollecte: vredeswerk Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. ‘Vox Humana’ 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck

35

19.00 u. ds. A. Alblas, evensong, m.m.v. de ‘BAVO-cantorij’ Marekerk 10.00 u. ds. W. Balke, Den Haag 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, m.m.v. de cantorij, startzondag Antoniuskerk 10.00 u. P.F. Warmenhoven, oecumenische viering De Regenboog 10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. kerkenfestival, dienst in “De Cuyl”, Oegstgeest Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. A. de Snoo Overrhyn 11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC 10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u. pastor H. de Groot

Zondag 26 september Deurcollecte: JOP Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas (liturgie) en J. Boersema (preek) 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R.Q. Kouwijzer Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, jeugddienst 17.00 u. ds. L.J. Geluk, Rotterdam Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. oecumenische dienst in de Lutherse kerk Antoniuskerk 10.00 u. ds. P.F. Warmenhoven en mw. S. Smedinga, gemeentezondag, Maaltijd van de Heer De Regenboog 10.00 u. nog niet bekend Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra, oecumenische dienst, Heilig Avondmaal, samenwerking van Vredeskerk, Maranathawijk, Oud-Katholieke parochie, m.m.v. Luthonica Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. H.E. Schouten

36

Overrhyn 11.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp LUMC 10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis 10.15 u. pasor J.H.S. Evers Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) 10.00 u. ds. F. van Dijke, Heilig Avondmaal

Zondag 3 oktober Deurcollecte: Kerk en Israel Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Albas, m.m.v. Han Kapaan (hobo) 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten, bevestiging ds. R. van Waarde tot studentenpredikant Marekerk 10.00 u. J.P. Karstens 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u. ds. J.F. Boon Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. M. Driessen Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest, Heilig Avondmaal Overrhyn 11.00 u. nog niet bekend LUMC 10.00 u. pastor C. van Haasteren Diaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw

Zondag 10 oktober Deurcollecte: onderhoud kerkelijke gebouwen Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. F.J. van Harten, Scheveningen Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u. mw. R. Scholten

De Regenboog 10.00 u. pastor J.A. van der Bie, m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. A. Reitsma, Zwaag Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. J. Tromp Waalse Kerk 10.30 u. ds. K. Blei, Haarlem Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp Overrhyn 11.00 u. ds. G. Binnendijk, Noordwijk LUMC 10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking 15.00 u. ds. C. de Jong Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) 10.00 u. ds. E. Littooij

Zaterdag 16 oktober Zuydwijck 10.15u pastor mw. M. Wassenaar

Zondag 17 oktober Deurcollecte: opbouw Protestantse gemeente Leiden Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. R. de Reus 11.45 u. oecumenische studentendienst Marekerk 10.00 u. ds. J. Quist, Scheveningen 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. F.D. Rooze Antoniuskerk 09.15 u. mw. S. Smedinga De Regenboog 10.00 u. ds. H.E. Schouten Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. M. van der Velden, Oude en Nieuwe Wetering Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout Overrhyn 11.00 u. R. Rus, Oegstgeest LUMC 10.00 u. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw