20 e j aargang oktober 20 10
7
U it g av e va n d e p r o t e s ta ntse g em een te TE Lei d en e n D e e va n g e l is c h - lut h e r se g em een te TE Lei d en E . o .
Leids
Kerkblad
De Nieuwe Bijbelvertaling, winst of verlies? De eerste protestant die zich uitgebreid met bijbelvertalen bezighield, was de kerkhervormer Maarten Luther. En Luther was daarmee ook de eerste protestant die te maken kreeg met kritiek op zijn vertaling. Er waren namelijk katholieke geleerden die meenden dat Luthers vertaling niet
‘trouw’ was, en de gewijde taal van de Bijbel omlaaghaalde door er ‘gewoon Duits’ van te maken. Dit was Luthers antwoord: “Als ik nu weer die letterknechten zou volgen, dan moet ik zo verduitsen: waarom is dit verlies van de zalfolie geschied? Maar wat is dat voor Duits, welke Duitser spreekt zo: ‘verlies van de zalfolie geschied’?” Luther wilde een vertaling in levende taal. Mensen zeggen ‘Wat een verspilling!’, en niet ‘Waarom is dit verlies geschied?’, dus zo moet het ook in de Bijbel klinken (zie Matteüs 26:8). Zulke vertaaldiscussies spelen nog steeds, bijvoorbeeld over De Nieuwe Bijbelvertaling. Voorstanders prijzen die vertaling als een bijbel in levende taal, begrijpelijk en modern. Tegenstanders stellen dat dat ten koste is gegaan van trouw aan de brontekst. Op zondagmiddag 31 oktober (Hervormingsdag én Nationale Bijbelzondag) wordt er in Leiden hierover een bijeenkomst georganiseerd. Hier vast een voorproefje.
VERDER IN DIT NUMMER:
• Opening academisch jaar 5 • Afscheid dominee Rooze 7 • Afscheid mevrouw Prang 8 • 40 jaar OKé 9 • Kerk en Cultuur 31 • Rekening 2009 33
goed, maar er zijn allerlei mogelijkheden. Meestal gaat het bij het beoordelen van vertaalkeuzes dus ook niet om goed of fout, om zwart of wit. Nee, het gaat om beter tegenover minder goed, fraaier tegenover minder fraai, vloeiender tegenover stroever. Het beoordelen van vertaalkeuzes is niet eenvoudig.
Een vertaler heeft veel opties Bij vertalen zijn altijd meerdere opties mogelijk. Er is niet slechts één vertaling
Herfstzondagen Na 20 september beginnen de zondagen van de herfst. Die betiteling heeft een goede reden. Een oude traditie - rechtstreeks aan de Joodse jaarindeling ontleend - geeft aandacht aan vier seizoenswisselingen: de eerste week van de veertig dagen, de pinksterweek, het begin van de herfst, én de derde week van december. In de herfst kreeg deze ‘Quatertemper’ week (= vier jaargetijden) tussen de 17e of 18e zondag na Pinksteren de meeste aandacht, omdat er dan geen feest in de buurt was. In het missaal van vóór 1969 staan ze nog. In het nieuwe missaal en ons dienstboek komen ze niet meer voor, maar de naam ‘herfstzondagen’ herinnert eraan. Het gebruik om op één van de laatste zondagen de overledenen te gedenken is steeds meer doorgedrongen in allerlei kerkgenootschappen. Daarna begint een nieuw liturgisch jaar. ds. Marianne van der Meij-Seinstra
Elke vertaler wil trouw zijn aan de brontekst. Maar trouw aan de brontekst kan op verschillende manieren tot uiting komen. Een vertaling die de vreemdheid van een tekst laat zien, is anders dan een vertaling die een duidelijke tekst wil bieden. Een vertaling in ouderwetse of traditionele taal verschilt van een vertaling in hedendaagse taal. Iedere vertaler maakt keuzes: hoeveel laat je open, hoeveel vul je in?
Een voorbeeld In Marcus 8:33 maakt Jezus Petrus een verwijt, dat letterlijk vertaald zo klinkt: ‘jij bent niet gericht op de dingen van Lees verder op pagina 2
1
22
God maar op de dingen van mensen’. In het Grieks staan in deze zin de woorden ta tou theou, hier vertaald met ‘de dingen van God’. Maar als we deze Griekse woorden één op één omzetten, staat er ‘de van God’. Dat is geen Nederlands. Het Griekse ta is een lidwoord, en de vorm ta laat zien dat het gaat om een onzijdig meervoud. Die specifieke informatie geeft ons lidwoord ‘de’ niet. Daar blijkt dus meteen al dat één op één vertalen onmogelijk is. Maar er is meer aan de hand. Wat in het Grieks een normale manier van spreken is, ta tou theou, is in het Nederlands onmogelijk, ‘de van God’. Bij ons gaat het niet zonder een zelfstandig naamwoord. De vertaler moet dus iets invullen. Wat? Bijvoorbeeld ‘de dingen van God’. Dat kan, maar het blijft wel wat vreemd klinken. Je kunt ook, net als Luther, vragen: hoe zouden wij dit zeggen? En dan kom je bij: ‘wat God belangrijk vindt’ of ‘wat God wil’. Het voorbeeld laat zien waar vertalers voortdurend mee te maken hebben.
Het laat ook zien dat het lastig is om vertaalkeuzes, en zeker een vertaling als geheel, te beoordelen. Toch is dat nodig, want een veelgebruikte bijbelvertaling
verdient een nauwkeurige bestudering en een kritische beoordeling. Matthijs de Jong en Rieuwerd Buitenwerf
Bijbelvertaalmiddag 31 oktober Plaats: De Regenboog, Watermolen 1, Leiden (naast winkelcentrum Merenwijk) Tijd: 14.30-17.00 (kerk open om 14.15 uur) Uitleg over wat bijbelvertalen is, en discussie over de NBV Sprekers: Rieuwerd Buitenwerf (manager Vertalen bij het NBG en lid van De Regenboog), Matthijs de Jong (nieuwtestamenticus bij het NBG en lid van de Binnenstadsgemeente) en Piet Warmenhoven (predikant in de Leidse wijkgemeente Zuidwest)
Fotograaf in Beeld Leden van de fotoredactie van dit kerkblad stellen zich voor aan de hand van een hen bijzonder a ansprekende foto. Deze foto maakte ik op het dak van de Pieterskerk. Ik keek door het kruis en zag daar de toren van de Pieterskerk met links de stadhuistoren en rechts daarvan de Hooglandse Kerk. De Pieterskerk waar zoveel Leidse geschiedenis aan verbonden is, het stadhuis, het hart van onze stad en dan de Hooglandse Kerk waar ik mij sterk verbonden mee voel, deze drie heb ik met deze foto gebundeld in het hart van het kruis met daarboven de oneindige verte. Niek Bavelaar
Colofon
Redactieraad
Fotoredactie
De redactieraad wordt gevormd door de
Voor gebruik van de in dit blad gepubli-
Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.:
scriba’s of andere vertegenwoordigers van
ceerde foto’s door derden is voorafgaande
Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden,
de wijken en kerkelijke organen en is ver-
schriftelijke toestemming vereist van de
telefoon: 5764145
antwoordelijk voor deze uitgave.
redactie.
[email protected]
Leids Kerkblad
Redactie
N. Bavelaar
H. Bertram
is een uitgave van
ds. A. Alblas, hoofdredacteur
H. Boter
mw. H. van den Broek
Het volgende nummer
de Protestantse Gemeente te Leiden
mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie
J. van Duuren
J.H. Labots
verschijnt op 17 december.
en de Evangelisch-Lutherse Gemeente
H. de Geus, eindredactie
mw. J. Takken
mw. M. van Vliet
De kopij moet uiterlijk op zaterdag 4 december
te Leiden e.o.
ds. H.J. Hemstede, interviews
F. Voets
A. Koch (p.9)
om 09.00 uur zijn ingeleverd:
mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie
Ned.Bijbelgenootschap (p.1en 2)
wijkberichten bij de scriba,
Dit blad verschijnt 7x per jaar;
mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen
Universiteit Leiden (p.5) W. Vreeburg (p.5)
algemene berichten bij de redactie:
tussentijds wordt (wijk-) informatie
mw. S.G. Visscher, eindredactie en website
Martin Ken Studio, algemene foto’s
[email protected]
verspreid.
mw. A.G.E. Wolswinkel, algemeen
Advertentieredactie
Vormgeving en druk
R. Favier, e-mail:
[email protected]
Drukkerij Karstens, Leiden
rekening 2533285, t.n.v. Leids Kerkblad
http://protestantsegemeenteleiden.nl
Jong! Ans van Broekhuizen
[email protected] Diederik de Reus
[email protected] Jacqueline Schoonwater
[email protected]
Op bezoek in de Marekerk ‘Mooie kerk is dit eigenlijk, ik was hier nog nooit geweest. Is dit trouwens de Marekerk?’ ‘Deze dominee preekt iets korter dan de onze, maar het gedeelte vóór de preek duurt weer langer’ ‘Ik kon het best wel goed volgen, de preek’ ‘Wát? … de grote kinderen van de kindernevendienst blijven hier de hele dienst in de kerk zitten!’ - ‘Neehee, alleen vandaag, het is een jéugddienst, duh…’ ‘Ik ken dit lied niet, waar zijn de nootjes!’ ‘Hoeveel collectes hebben ze hier?’ ’Weet ik niet, wacht maar af’ - ‘Maar ik heb maar twee muntjes!’ Zondag 26 september waren diverse jeugdclubs uit verschillende kerken in Leiden ‘op bezoek bij de buren’. Tegen tien uur ’s morgens begon zich voor de Marekerk al een aardige groep te vormen. Er was herkenning van school, sport of van eerdere gezamenlijke activiteiten. In de mooie historische Marekerk was de ruimte in het midden
vrijgehouden voor de jeugd. We waren te gast tijdens een jeugddienst en dat was niet geheel zonder gevaar want gewapend met een katapult betrad ds. Jacobs de preekstoel en begon zijn overdenking met te zeggen dat we wel eens geraakt zouden kunnen worden tijdens de dienst! Het verhaal ging over David en Goliath en vertrouwen op Gods hulp en sterkte ook al lijkt je situatie menselijkerwijs gesproken weinig hoopvol. En daar zaten wij dan als leden van andere Leidse kerken in een dienst van de Marekerk, nieuwsgierig en afwachtend
of het allemaal heel anders zou zijn dan bij ons. Of er grote verschillen zouden zijn. Maar napratend in dat geweldige Marehuis met soezen en veel chocola kwamen we al snel tot de conclusie dat het vooral gaat om kleine en heel logische verschillen. Elke kerk is weer iets anders gekruid maar we merkten vooral op die 26e september: er is veel meer dat ons bindt! We zijn naaste buren! Dus ga je volgende keer ook mee met je club? We houden je op de hoogte!
Ans van Broekhuizen-de Rooij
Nieuws van M25 Leiden • Joost Kosten en Annemarie Dür hebben zich aangemeld als begeleiders voor het diaconaal jongerenproject M25 Leiden. Donderdag 9 september hadden Ton Snepvangers en Jacqueline Schoonwater een oriënterend
gesprek met de kersverse begeleiders met een uitgebreide introductie van het M25 Jongerenproject. • Op vrijdag 15 oktober vindt er in De Bakkerij een diaconale projectdag voor leerlingen van klas 2E van het Visser ‘t Hooft lyceum plaats in het kader van ons jongerenproject M25 Leiden ter voorbereiding van een goederentransport naar Roemenië. Jacqueline gaf op school uitleg over de opzet en achtergrond van de dag en vroeg de jongeren ook zelf goederen in te zamelen voor het transport. Op de foto van eind september al een hele berg volle dozen en zakken. Bovendien gaan er twee fietsen mee.
33
Column
Marten Stol
Van Iets tot Amen De Remonstranten houden niet van belijdenisgeschriften. Pas in 1940 kwam er een, beginnend
Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, , Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488,
[email protected] Secretaris: mw. R.G.S. Jongsma, Schubertlaan 195, 2324 CT Leiden Penningmeester: A. Zeilstra, Carneoolstraat 17, 2332 KA Leiden, tel. 071 – 5763061 Bankrekeningnr.: 783995 t.n.v. penningmeester Bijzonder K erkenwerk
met “Wij geloven in de heilige, almachtige God, onze Schepper en Heer.” Met de deur in huis. Maar nu in 2006 een tastende tekst. “Onze geest vindt zijn rust niet in de zekerheid van wat hij weet of belijdt, maar in het verwonderd besef van wat hem toevalt en geschonken wordt.” Geen zekerheid van een belijdenis dus (dat nooit), maar het besef “dat ons bestaan niet voltooid wordt door wie we zijn en wat we hebben, maar door wat oneindig groter is dan wij kunnen bevatten.” IETS. Hier wiekt de peinzende ziel op tot God. Tijdloos? Nee, want zo is het moderne levensgevoel. Eerst komt Gods Geest ter sprake, die ons bezielt; daarna Jezus Christus, “het gelaat van God dat ons aanziet en verontrust”. Mooi gezegd. “Hij leeft, zijn eigen dood en die van ons voorbij.” Moeilijk, maar goed bedoeld. En dan de Eeuwige Zelf, “die ondoorgronde liefde is, de grond van ons bestaan.” Het witte Licht, de Bron van alle goed. En wijzelf mogen door Gods genade vriend van Christus heten en geloven in “een koninkrijk dat is en komen zal, waar de wolf en het lam samen grazen.” Onverwacht archaïsche beelden, maar wel mooi. Het is een gedicht dat we na onze stramme twaalf artikelen alleen maar kunnen in- en uitademen. In een gedicht ontbreekt altijd wat – hier ‘s mensen donkere achterkant. En natuurlijk duistere strofen: “het goddelijk geduld dat tijd schenkt om te leven en te sterven en om op te staan.” Ja, wij leven nog in genadetijd. Het vrome slot: “Aan God zij de lof en de eer in tijd en eeuwigheid. Amen.” Evenzo in 1940. We zijn weer thuis.
4
Evensong Op 17 oktober zingt de Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons de laatste Evensong van dit seizoen. Vanuit het hoogkoor klinkt als introit ‘Ubi caritas’ van Maurice Duruflé. Na het intochtslied door allen volgen de preces en responses in een zetting van Kenneth Leighton. Psalm 84 klinkt in een chant van Hubert Parry. Het Magnificat en Nunc dimittis worden gezongen in een compositie van Herbert Brewer en als anthem klinkt het Te Deum van Ralph Vaughan Williams. Voorganger is dr. A.W. Ridder.
Cantatediensten De serie Cantatediensten gaat weer van start in de Pieterskerk. Op zondagavond 31 oktober wordt C antate 131 van J.S. Bach uitgevoerd, ‘Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir’. Uitvoerenden zijn de leden van het Collegium Musicum o.l.v. Gilles Michels. Op zondagavond 28 november klinkt Cantate 180, ‘Schmücke dich, o liebe Seele’, uitgevoerd door het Gelders Bach Collegium en het Helios Ensemble o.l.v. Wolfgang Lange. De Cantates worden uitgevoerd in de originele setting van een kerkdienst, met samenzang, gebeden en een uitleg bij tekst en muziek. Voorganger is ds. Ad Alblas. De toegang is vrij en bij de uitgang is er een collecte.
Kerst Sing-Inn De succesvolle Leidse Kerst-Sing-In krijgt op veler verzoek een vervolg. Op vrijdag 17 december organiseert de Stichting De Leidse Muziek Play-In samen met onze commissie een spetterende kerstavond in de Hooglandse kerk.
Er zal gemusiceerd worden door een ruim 100 leden tellend ad-hoc orkest. De repetities zijn al in volle gang. Ook het professionele Full House Kwintet o.l.v. Dominic Sierat zal z’n partijtje meeblazen. Daarbij verlenen twee koren hun medewerking: het Rijnlands Christelijk Mannenkoor ‘Vox Humuna’ en het Katwijkse gospelkoor Romans Twelve. Dominee Alblas is liturg en vertolkt de kerstgedachte in een korte overweging. De entree is gratis en bij de uitgang is er een collecte. Aanvang is om 19.45 uur (komt u vooral wat vroeger om alvast in de kerstsfeer te komen) en het einde is om 22.15 uur.
Hooggetijden Een kwartier van rust. Even binnenlopen vanuit de hectiek van de stad. Je verliezen in een mooi stuk orgelspel. Even stilstaan bij een psalmlezing en de meditatie daarover, samen het Onze Vader bidden. Al een reeks van jaren zijn er van juni t/m september op de zaterdagmiddag hooggetijden. De voorgangers uit de samenwerkende kerken in de binnenstad leggen ieder hun eigen accenten en beleving in een psalm, zodat verscheidenheid en verrassing gewaarborgd blijft. Mensen komen de kerk binnen dwalen rond in het gebouw of schuiven aan. De vaste bezoekers zijn er ook weer, zoals ieder jaar. Even een mogelijkheid om in aanraking te komen met de Goede Boodschap. Ook een mogelijkheid om na afloop te praten met de voorganger of een medewerker. Misschien weer (of voor het eerst) een lichtpuntje kunnen zien of een dierbare herinnering aan vroeger. Herman de Geus, coördinator Hooggetijden
Kerk en Wetenschap
Opening academisch jaar
Protestantse Theologische Universiteit (PThU) Op 7 september vond in het Academiegebouw van de Universiteit Leiden de opening plaats van het academisch jaar 2010-211 van de PThU. In zijn openingsrede sprak dr. H.C. van der Star, voorzitter van het College van Bestuur, zijn dank uit voor de jarenlang genoten gastvrijheid van de Leidse Universiteit. De opening vond dit jaar voor het laatst in Leiden plaats, vanwege de verplaatsing van de PThU naar de universiteiten in Amsterdam-VU en Groningen. Copyright Universiteit Leiden
Openingsrede ‘De angst van het Westen’ door prof. dr. C.P. Veerman
De titel van zijn rede ontleent Veerman aan het boek van dr. W. Aalders Luther en de angst van het Westen uit 1982. Geconfronteerd met de woelingen van de 15e en begin 16e eeuw ontwikkelde Luther zijn tweerijken leer. Aalders ziet de woelingen van onze tijd in de dynamiek zoals die door wetenschap- en techniekontwikkeling vooral in de westerse wereld vorm heeft gekregen. Veiligheid en geborgenheid van kerk en staat, huwelijk en gezin brokkelen af. Het vertrouwen in het Godsbestuur was een houvast voor de mens in onzekerheid. Deze veilige basis is in onze seculiere samenleving goeddeels verdampt. Ook Veerman stelt dat de angst van het Westen er nog steeds is, in versterkte mate. De vervangende heilsleer van het communisme is ontmaskerd, het neoliberalisme ligt - getuige het geblakerde
bankenlandschap - sterk onder vuur. Welke visie op mens, schepping en samenleving kan comfort bieden aan de onzekerheid en vertwijfeling die velen in onze dagen voelen of uitstralen? In een analyse van de huidige angst sluit Veerman aan bij Aalders’ stelling dat de diepte van de angst ligt in het gevoel uiteindelijk geen greep te hebben op het eigen lot. De ontwikkeling van de lerende en kennende mens heeft, ook na de Verlichting, geen wezenlijke verbetering aangebracht. Elementen van de angst zijn onder meer gelegen in de globalisering, de demografische ontwikkelingen, de ontwikkelingen van pensioenen en kosten van de zorg. Daarbij worden de voor het westen universeel geldende mensenrechten in de nieuwe wereld betwist of anders geïnterpreteerd. Een bange vraag is hoe het
Westen concurrentiekracht kan blijven verenigen met solidariteit. Het debat concentreert zich rond de vraag: welk disciplineringsmechanisme voor het maatschappelijk verkeer de voorkeur verdient: staatsregulering of marktwerking, en in welke verhouding bij welke soort activiteiten. Bij het beantwoorden van deze oude vraag is ook voor religie een rol weggelegd. Veerman pleit voor een herwaardering van de visie van de christendemocratie als waardevolle en fundamenteel eigen inbreng in het debat. Met name met betrekking tot het mens- en maatschappijbeeld. De mens is niet van zichzelf, maar is God’s eigendom en aan elkaar gegeven. Maar de mens heeft een neiging tot het kwade en heeft te worstelen om verlost te worden. Dit niet door te werken, maar door er op te vertrouwen dat die verlossing geschonken is. Vanuit die aanvaarde zekerheid en dat vertrouwen ontstaat de drijfveer tot dienstbaarheid. Hier komen de essentiële noties dat de mens een religieus én een sociaal wezen is bij elkaar.
Hoe kan een universiteit hieraan zijn bijdrage leveren? Door vanuit het christelijk erfgoed te werken. Door de verontruste burger weer hoop en houvast te geven. Door de oude waarden te herwegen en te vertalen in de taal van deze tijd. Door de solidariteit in de gegeven globaliserende wereld opnieuw vorm te geven en door maatschappelijke gerechtigheid te bevorderen. Daar ligt voor deze universiteit een belangrijke taak. samenvatting door Ad Alblas De integrale tekst van de toespraak van prof. dr. Veerman vindt u op de website www.protestantsetheologischeuniversiteit.nl
5
Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. C.C.M. Boeren, Hugo van Woerdenstraat 73, 2332 PH Leiden, telefoon 071 – 572 14 12; email:
[email protected] Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email:
[email protected]
Vredeswake Op het stadhuisplein stond op 21 september een bescheiden aantal mensen rond een brandende kaars, zomaar ergens, aan de zijkant, nauwelijks opgemerkt, zeker niet storend, maar toch nadrukkelijk aanwezig. Dit is de jaarlijkse vredeswake vanuit oecumenisch samenwerkende kerken, waaraan ook onze Raad graag haar naam verbindt. Een uur lang letterlijk stil zijn voor de vrede. Dankbaar voor de vrede die jezelf geniet, met je gedachten bij de mensen in oorlogsgebieden en in gebed voor de vredesinitiatieven. Enkele gedichten kleurden de stilte in, waardig en inspirerend.
Presentatie boek over evolutie en geloof Op vrijdag 29 oktober om 15.00 uur is in Naturalis de presentatie van het boek Evolutie: wetenschappelijk model of seculier geloof. De samenstellers Alfred Driessen en Gerard Nienhuis brachten auteurs bijeen, waarvan enkele ook spraken op het door onze Raad georganiseerde symposium over evolutie op 13 maart 2009. Vanwege deze inhoudelijke bijdrage zal het boek gepresenteerd worden aan Ad Alblas, voorzitter van de Raad van Kerken in Leiden. Belangwekkende bijdragen worden die middag geleverd door onder meer Nico van Straalen over ‘missing links in de ontwikkeling van de mens’ en Everard de Jong over de ‘visie van filosoof/theoloog op de evolutie van de mens’. Belangstellenden zijn hartelijk welkom.
Charter for Compassion In goede samenwerking tussen de Raad van Kerken en de Gemeente Leiden
6
wordt op 11 november de ‘dag van respect’ gehouden met aansluitend de tweede bijeenkomst ter ondersteuning van het Charter for Compassion. Overdag zijn wethouders en religieuze voorgangers beschikbaar om een gastles te houden op één van de basisscholen. Op de middag van die dag wordt een bijeenkomst gehouden in de burgerzaal van het Leidse stadhuis, waarin vertegenwoordigers van de gemeente, van de kerken en andere godsdiensten, van de scholen en universiteit en uit andere delen van de samenleving melden hoe zij het afgelopen jaar om zijn gegaan met het Charter for Compassion. Deze bijeenkomst staat open voor alle belangstellenden, die persoonlijk of vanuit een organisatie betrokken willen zijn bij deze beweging van compassie. Muzikale medewerking verleent het trio ‘C tot de Derde’ en de aanvang is 16.00 uur.
Regio Raad van Kerken Er wordt momenteel gewerkt aan contact tussen de Raden van Kerken in Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Wassenaar en Zoeterwoude. Uitwisseling van ideeën zal zeker zinvol zijn. Verbreding van draagvlak in deze luwte van de oecumene niet minder. Wellicht zullen er momenten komen, waarop samenwerking in regionaal verband vorm kan krijgen.
Vrouw en geloof De Vrouw & Geloofgroep streeft naar bewustwording. Dit jaar onder het leidende thema: ‘inzicht en verandering’. Het aanbod is veelzijdig, want er zijn inleidsters van verschillende disciplines aangetrokken. De Bijbel komt uitgebreid aan bod, maar ook mystiek, yoga en meditatie. De bijeenkomsten worden gehouden op donderdagochtend van 9.30-11.30 uur in Verbum Deï, Utrechtse Veer t/o woonboot 39. De eerstvolgende bijeenkomsten zijn op 28 oktober en 11 november, verzorgd door Willien van Wieringen, theologe en bijbelwetenschapper, over de Bijbelboeken Kronieken en de plaats van vrouwen in de geslachtslijsten. Op 25 november spreekt Marieke Maes over Catharina van Siena, haar leven en geschriften. Op 9 december spreekt dominee Ankie Peper over Maria onder het thema ‘ontvankelijkheid’. Informatie bij: Joke de Haas-Nozeman,
[email protected]
Mens in Beeld 1
Ds. Frank Rooze met emeritaat unieke plaats in de gemeente. De mensen doen een beroep op je en nemen je in vertrouwen. Je ambt vraagt om nabijheid en afstand”.
“Ik wilde dominee worden om bezig te kunnen zijn met verhalen en talen. De toneelschool trok me ook wel. Dat vond men thuis maar niks. Als dominee ben je communicatief bezig en speel je een “auteursrol” in een “heilig theater”. De boodschap uit een heel oud boek probeer je over te brengen naar het dagelijkse leven van nu. Een preek schrijf ik op in trefwoorden. Het verhaal moet op de preekstoel geboren worden”. Frank Rooze werd in 1945 in Korbeek-Lo in België geboren en verhuisde in 1950 naar Brussel. Bezocht daar de christelijke lagere school en het Koninklijk Atheneum. Hij groeide op in een protestants milieu in een overwegend katholieke omgeving. Zijn ouders waren heel actief in de kerk. Frank koos voor de studie theologie in Kampen. Na gereformeerd predikant in Dinteloord, Eefde-Gorssel en in Alkmaar in een Samen op Weggemeente te zijn geweest kwam hij in 1990 naar Leiden. Met welke verwachtingen kwam je naar Leiden? “Die had ik eigenlijk niet. In de Maranathawijk werd ik de opvolger van Ds Koolstra. In de Samen op Weggemeente vergaderden de kerkenraden nog afzonderlijk, de kerkdiensten waren gezamenlijk. Mijn intentie was: wat tref ik hier aan, wat willen de mensen en wat zijn de mogelijkheden? Zo ontstonden de paasprojecten, gemeentemiddagen voor ouderen en het geloofsboek voor de paastijd, Daarin schreven de mensen hun leed en vreugde. Het werd in de dienst voorgelezen”. Ben je als dominee in je loopbaan veranderd? “Ik ben begonnen met gewoon dominee te zijn. Iemand zei eens: “Het mooiste
voor een dominee is zichzelf overbodig te maken”. Is je dat gelukt? “Nee, helemaal niet. Een gemeente heeft iemand nodig die leiding geeft en coördineert, zoveel mogelijk mensen de ruimte geeft. Gaandeweg ging ik ontdekken dat mijn beroep ook een sacrale functie had. Mijn beleving van het ambt werd daardoor ook anders. Ik behoor tot de generatie van de babyboomers. In de jaren ’60 begon het verzet tegen de autoriteiten. Als dominee werd ik ook als een autoriteit gezien. Wilde ik dat wel zijn? Nee dus! In het ambt van dominee ben je ook een “man Gods”. Ik ben zonder toga begonnen, want ik wilde me niet achter die toga verschuilen. Op een bepaald moment heb ik een witte toga aangetrokken. Als dominee heb je een
Wat verwacht je van de kerk in deze tijd? “Geen volle kerken meer. De kerk heeft haar autoriteit verloren. Heel veel taken van de kerk van vroeger zijn overgenomen door maatschappelijke organisaties. Toch heeft de kerk heel zinnige dingen te zeggen en te doen. Op zoek gaan naar het mens-zijn op aarde zoals Jezus ons dat heeft voorgeleefd. Omzien naar elkaar, de naaste, de minste en geringste. In het dienstbetoon aan de naaste herken ik het gezicht van Jezus. Je hoopt dat de mensen dat ook gaan ontdekken en zich gaan afvragen: waar zijn die mensen in de kerk mee bezig? Vertel het ons. Hoe kun je als kerk zo’n bron van inspiratie zijn?”. Welke vraag heb je jezelf in je werk het meest gesteld? “Voor de preek: Wat moet ik uit deze bijbeltekst voor het voetlicht brengen voor mensen van nu? En voor het pastoraat: Wat is de vraag van haar of hem, in welke situatie zit zij of hij en hoe kan ik helpen dat deze mens een weg vindt om verder te kunnen in het leven?”. Je beste herinneringen aan Leiden. “Aan de mensen uit de Maranathawijk. Zij hebben mij omringd en gedragen in moeilijke tijden”.
Henk J. Hemstede
7
Mens in Beeld 2
Kerkelijk werker Vredeskerkgemeente Gwenn Prang Twee jaar geleden werd u benoemd als kerkelijk werker in de nieuwbouwijk Roomburg (namens de Vredeskerk), en nu zit uw werk er op. Hoe kijkt u op deze periode terug? ‘Ik kijk met warme gevoelens terug op het opbouwwerk dat ik in Roomburg mocht doen. De Vredeskerk heb ik ervaren als een gastvrije gemeente. Het werk zelf was soms moeilijk, vooral in het begin als je nog niemand kent. Omdat het mijn eerste baan was als kerkelijk werker, voelde het alsof ik in het diepe sprong. Maar al snel kreeg ik veel bevestiging dat ik op de goede weg was. En inmiddels zijn er goede resultaten. Een van de dingen waarvoor ik me hard heb gemaakt: het opnemen van de gegevens van de Vredeskerk in de wijkgids van wijkvereniging Roomburg. Aanvankelijk wilde de redactie dit niet; ze vonden een kerk er niet bijhoren. Op een gegeven moment heb ik een officiële brief namens de kerkenraad gestuurd dat de Vredeskerk ook een maatschappelijke organisatie is en dat we graag in het blad wilden. En dat is nu gelukt!’ U heeft een katholieke achtergrond en kwam na uw huwelijk in de protestantse kerk terecht. Hoe heeft u dat ervaren? ‘Het is zeker een voordeel dat ik bekend ben met beide tradities. Ik voel me én in de katholieke én in de protestantse traditie thuis, net zoals ik blij ben dat ik én Nederlands én Indisch ben. Wat ik belangrijk vind, is de mens. Het maakt mij niet uit welk geloof iemand aanhangt, zelfs niet of iemand wel of niet gelooft. Ik vind het boeiend om elkaar in de geloofsbeleving te vinden. Dat wil ik graag, mensen bereiken. Soms lukt dat, soms niet. Maar ik wil dat op een natuurlijke manier kunnen doen. Zo kwam ik ook eens bij een patiënt op de afdeling Cardiologie. Ik had me nog nauwelijks voorgesteld als vertegenwoordiger van het pastoraal team of die meneer zei: ‘Ik wil niets met de kerk te maken hebben! Je hoeft m’n zieltje niet te winnen!’ Ik antwoordde hem: ‘Maar, meneer, ik kom niet voor uw
8
ziel. Ik wil vragen hoe het met uw hárt gaat?!’ Dat ontwapende hem en we hebben echt een fijn gesprek gehad. ‘De mens boeit mij, dat je een stukje met haar of hem mee mag lopen’ Kunt u uitleggen waarom juist dit aspect u enorm fascineert en er een paar concrete voorbeelden van geven? ‘Ik geniet enorm van het contact met mensen. Dat ik mensen in hun kwetsbaarheid meemaak, thuis of in het ziekenhuis. Of iemand nu directeur of stratenmaker is, ze liggen er allemaal in hun pyjama. Mensen zijn gelijk in hun kwetsbaarheid, in hun mens-zijn. En dat ontroert mij. Bijzonder is het vertrouwen dat mensen je geven. Bijvoorbeeld toen ik een jong gezin mocht bijstaan bij een hartverscheurend verlies. Of de begrafenissen die ik heb mogen begeleiden, Iedere keer zag ik er vooraf tegenop. Maar na afloop ben ik steeds zo dankbaar dat ik het heb mógen doen.’
Wat zijn uw plannen voor de toekomst? ‘In de toekomst zou ik graag werkzaam blijven als kerkelijk werker of pastoraal werker. Wellicht kan ik mij dienstbaar maken op het gebied van palliatieve zorg. Bijvoorbeeld in de vorm van stervensbegeleiding of rouwverwerking. Wonderlijk hoe er in deze laatste weken zoveel op mij afkomt. Onlangs ben ik 60 jaar geworden, maar ik heb het gevoel dat ik pas begonnen ben!’
Kerk & Regio
Symposium bij 40 jaar Oegstgeester Kerkblad In Oegstgeest verscheen in 1970 een nieuw kerkblad. Opzienbarend in twee opzichten. Het blad wordt huis-aan-huis verspreid en het is van meet af aan oecumenisch samengesteld. De belangstellende lezer wordt in een aantrekkelijk vormgegeven magazine geïnformeerd over de geloofsgemeenschappen van de Protestantse Gemeente, de Rooms-Katholieke parochie en ook de Nederlands Gereformeerde Kerk. Het Oegstgeester Kerkblad biedt maandelijks een inspirerend artikel op de voorpagina, diverse informerende pagina’s over locale en landelijke kerkelijke activiteiten, een jongerenpagina, een rubriek ter bezinning, een beeld van een gemeentelid en natuurlijk de wijkberichten en kerkdiensten. De redactievoorzitter van Oké, Pieter Hellinga, mocht op 30 september in de Regenboogkerk een flink aantal aanwezigen begroeten. Hij keek terug op het verleden van het Kerkblad. “Misschien is het als huis- aan-huisblad wel uniek in Nederland” opperde hij. Met samenstelling, verspreiding en schrijvers zijn er wel 250 medewerkers. Op het mini-symposium ging het over de vraag: “Hoe denken de Oegstgeestenaren over het huis-aan-huis Kerkblad Oké? En wat valt er aan te verbeteren?” De mening over dit laatste werd gevraagd aan theoloog Lodewijk Dros, chef van de bijlagen en boeken van het dagblad Trouw. Bovendien werd een drietal lezers in de gelegenheid gesteld om het kerkblad te beoordelen. Een die het blad altijd goed leest, die er zo nu en dan inkijkt en die het blad niet leest. Hen was gevraagd artikelen aan te kruisen die hun belangstelling vroegen en anderen welke ze minder interessant of aansprekend vonden. Samen met de drie beoordelaars nam Dros de voor hen aansprekende en niet aansprekende artikelen door. Michel, een niet-lezer, verklaarde zich in eerste instantie geconfronteerd te zien met een verenigingsblad van een club waar hij geen lid van is. Een artikel over de Voedselbank had zijn aandacht getrokken als voorbeeld dat de gemeenschap
er bij betrokken is. Dros pakte dit item er uit omdat alle drie de beschouwers dit noemden. De niet-lezers werden verleid door het artikel over de voedselbank. “Een kerkblad moet verleiding uitstralen om het lezenswaardig te maken. Je moet willen dat het gelezen wordt”, aldus Drost. Breeduit gemeten artikelen leiden de aandacht af, kort en bondig geschreven artikelen blijven sterker in het geheugen aanwezig. “Het gaat er niet om landelijke bladen over te schrijven maar ga eens nadenken hoe controversiële zaken bij ons spelen”, raadde Dros aan. Hij noemde met name de problemen met de sexualiteit binnen de Katholieke Kerk. Hoe speelt dit als een homo met zijn vriend naar de kerk en ter communie gaan? Houdt eens een goed verhaal tegen het licht of dit iets is voor de voor-
pagina. Tip van Dros, die de Oegstgeester Courant had gelezen:”Steel het idee ´Raadsheren reflecteren’ uit die krant. Laat mensen hun ervaringen vertellen”. De muzikale verrassing van de bijeenkomst was aan de Leidse Kletzmerband “Di Krenitse” of wel “De Bron”. Heerlijke muiziek die het publiek welhaast los van de stoel maakte. Pieter Hellinga bedankte allen voor de medewerking verleend aan het symposium. In het bijzonder Lodewijk Dros voor zijn optreden dat Hellinga bekroonde met een pure fles Okéwijn. Over de kwaliteit daarvan niets dan goeds. Met dank aan Antoon Koch voor foto en basistekst
9
Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, fax 071 - 5149744,
[email protected] Coördinator a.i.: RK Diaconaal werker Ton Snepvangers,
[email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater,
[email protected] Redactie diaconiepagina: Henriëtte van den Broek,
[email protected] Bankrekeningnrs: 97065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; 7820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: secr. Kanaalweg 33, 2313 DV Leiden, tel. 071 - 5130293 Website: www.debakkerijleiden.nl
“Hoe kom je d’r bij?”
Symposium over stille armoede en sociale uitsluiting op zaterdag 13 november Het jaar 2010 is uitgeroepen tot Europees jaar van de bestrijding van Armoede en Sociale Uitsluiting om mensen bewust te maken van de omvang van armoede, om te laten zien dat er oplossingen bestaan en om op te roepen tot nieuwe initiatieven. Op zaterdag 13 november organiseren de Diaconie Protestantse gemeente Leiden, de RK Diaconie Leiden, Stichting Urgente Noden en Zorgbelang Zuid-Holland rond dit thema een symposium onder de titel: “Hoe kom je d’r bij?” in Diaconaal Centrum De Bakkerij.
Doelgroep Het symposium richt zich op diaconaal medewerkers en vrijwilligers vanuit de achterban en het netwerk van de Leidse Diaconieën, Stichting Urgente Noden en Zorgbelang Zuid-Holland. Met speciale aandacht voor ondermeer diakenen, wijkcontactpersonen en kerkbetrokkenen in het algemeen die een belangrijke rol (kunnen) spelen in het signaleringsnetwerk.
Locatie
Hoe kom je d’r bij?
Diaconaal Centrum De Bakkerij, Oude Rijn 44 b/c te Leiden
• “Hoe kom je d’r bij?” is een uitroep van ongeloof. Veel mensen herkennen nauwelijks de problematiek van stille armoede en/of sociaal isolement in hun naaste omgeving. Eenmaal ermee geconfronteerd kunnen ze het nauwelijks geloven. • “Hoe kom je d’r bij?” verwijst naar mensen, jong en oud, die niet of nauwelijks meer in staat zijn om binnen een maatschappelijk netwerk te functioneren. De aansluiting missen, soms ook gewoon om dat het hen aan de nodige financiële middelen ontbreekt en ze de weg niet vinden naar beschikbare voorzieningen. • “Hoe kom je d’r bij?” verwijst ook naar de moeilijkheid om mensen die in stille armoede verkeren of sociaal geïsoleerd raken weer op het spoor te komen, stem te geven en waar nodig passende ondersteuning te bieden.
Doelstelling Het symposium is enerzijds bedoeld als eye-opener en/ of ‘blikscherper’ rond de problematiek van stille armoede en sociaal isolement. Zo
10
dichtbij vaak en toch nog onbekend; nauwelijks op het spoor te komen in de eigen naaste omgeving.
Programma 11.30 Inloop met koffie en infostands (uitreiking formulier testvragen) 12.00 Korte inleiding van de heer Jan Laurier, namens GroenLinks lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal 12.30 Twee korte interviews met ervaringsdeskundigen 12.45 Testvragen (bv. hoeveel mensen leven er in Leiden van de bijstand?) 13.00 Lunch en infostands 13.45 Aankondiging voortzetting programma 14.00 Paneldiscussie, bestaande uit vertegenwoordigers van bijvoorbeeld de Formulierenbrigade, JES Leiden, Activite, GGD, Maatschappelijk Werk en Zorgbelang Zuid-Holland 14.45 Reactie mevrouw Roos van Gelderen, wethouder voor Jeugd, Zorg en Welzijn 15.00 Afsluiting programma met informele uitloop 15.30 Slot
Bezoekerspas 10 Een kerkdienst in de gevangenis Op een zondagmorgen rijden we door de stromende regen naar de Penitentiaire Inrichting Midden Holland ‘De Geniepoort’ in Alphen aan de Rijn, om op uitnodiging van een van de vrijwilligers een kerkdienst bij te wonen. Aanleiding was het aan haar cadeau gegeven kookboekje ‘Eitje’ van het Leidse Exodushuis en het daaruit voortvloeiende gesprek. Als Schiphol We melden ons bij de portier. Nadat we enige weken geleden al een kopie van ons paspoort naar de dominee stuurden,
worden onze gegevens nu nogmaals gecontroleerd. Vervolgens gaan we door een detectiepoortje en worden tassen en jassen doorgelicht. Net zoals op Schiphol. De vrijwilligers wachten ons op aan de andere kant van een glazen deur, met een grote bos rode rozen voor in de kerkdienst. We krijgen een grote rode plastic bezoekerspas mee aan een kettinkje, met daarop wat je als bezoeker wel en niet mag en moet doen. Ik hang Bezoekerspas 10 om mijn nek. Ruud Bosma, geestelijk verzorger in Alphen aan den Rijn en Schiphol, haalt ons allemaal op en loodst ons door een aantal deuren naar de kerkzaal. Er wordt koffie en limonade gemaakt en een trommel met koekjes gevuld. We maken verder kennis met Ruud, zodat hij straks onze aanwezigheid kan uitleggen aan de kerkgangers.
Waxinelichtje De koster, een van de gedetineerden, maakt de kerkzaal klaar. We bewonderen zijn zelfgemaakt doopvont of wijwaterschaal en het kruis waar waxinelichtjes in kunnen branden. Met de vrijwilligers oefenen we voor de dienst de liederen, begeleid door gitaar. Tegen half 11 komen de gedetineerden binnen. In De Geniepoort zitten 386 zwaargestrafte mannen. Die ochtend komen er 50 naar de 1ste dienst. Aan de deur geven ze ons allemaal een hand. Een stroom van grote en kleine mannen, blank en gekleurd, uit Nederland en het buitenland. Bijna iedereen steekt een waxinelichtje aan en zoekt een plaats. Wij gaan ook zitten, tussen de mannen in. Het is voor hen een moment van ontmoeting met elkaar. Wij worden voorgesteld en daarbij wordt de link met het Leidse Exodushuis en de Leidse Diaconie, in De Bakkerij, gelegd.
25 jaar De Bakkerij In 2011 viert Diaconaal Centrum De Bakkerij haar 25-jarig bestaan. Een feestcommissie is druk bezig een activiteitenkalender vorm te geven om het jubileumjaar luister bij te zetten. Inmiddels worden in alle voorlopigheid al wat eerste contouren zichtbaar: • motto :’De Bakkerij 25 jaar helpen waar geen helper is’; • nieuwjaarsreceptie met inleider Anton Dronkers, voormalig diaconaal predikant en grondlegger van Diaconaal Centrum De Bakkerij in Leiden; • een speciale jubileum Paasbrodenactie; • jubileumactiviteiten in wijkgemeenten en parochies; • jubileumactiviteit tijdens de Leidse Open Monumentendagen; • een afsluitend symposium rond visieontwikkeling binnen welzijn en zorg in Leiden e.o. en de plaats van de Leidse Diaconieën daarin, programmatisch ondersteund met een artistiek en creatief element rond het thema ‘helpen’. Ter voorbereiding van het jaar wordt gekeken naar mogelijkheden voor een videoproductie en een stripverhaal rond verleden, heden en toekomst van De Bakkerij. We houden u op de hoogte!
Liefde Dan begint de dienst. Een van de mannen, keurig in het pak, leest op eigen verzoek Psalm 103 voor: hij was erdoor getroffen. Na het Openingsgebed wordt Psalm 80 gelezen, in beurtspraak door dominee en gemeente. De tweede schriftlezing is uit Johannes 13: 31-35. Op de liturgie staat de tekst ook in het Engels, Frans, Spaans, Pools, Roemeens en Russisch. De preek gaat over de onderlinge liefde. Na de preek, waar doodstil naar geluisterd wordt, volgt, zoals bijna elke zondag, het Avondmaal. Aanvankelijk bekruipt mij het gevoel dat -mochten de mannen kwaad willen- we niets zouden kunnen beginnen tegen 50 man, ondanks de toezichthouders achter in de zaal. Maar gaandeweg ebt dat gevoel weg en maakt plaats voor een soort ontroering. Vooral wanneer aan het eind van de dienst al die mannen, met heel wat op hun kerfstok, in verbondenheid de handen op elkaars schouder leggen en dus ook op onze schouders.
samen koffie. De koektrommel is snel leeg. Een paar gedetineerden knopen een gesprek met ons aan. De man die Psalm 103 voorlas zal over een paar dagen naar begeleid-kamer-bewonen gaan bij Parnassia. Hij wil maar 50 euro per week hebben, niet zijn hele uitkering. Anders gaat het misschien weer fout. Een ander komt over een paar maanden na 12 jaar vrij: wat moet hij doen? Hij heeft geen huis, werk of netwerk meer. Zou Exodus iets voor hem kunnen betekenen? Een bijna blinde man vertelt dat hij bang is om vrij te komen. Eigenlijk heeft hij maar liever levenslang. Ex-gedetineerd en blind: wat kan het leven dan nog voor hem in petto hebben? Na een seintje van de bewaarders vertrekt de groep. Sommigen bedanken ons voor onze aanwezigheid en wij wensen hen sterkte, ook met het proefverlof. Ze krijgen allemaal een rode roos mee naar de cel.
Exodus? We zingen samen liederen, en de vrijwilligster met de gitaar zingt met haar mooie stem ook solo. De voorbeden, op verzoek, zijn voor ‘dat Twente gaat winnen’ (door de dominee vertaald in ‘voor sportiviteit’), voor het feit dat de autobom in New York niet ontploft was en voor het slagen van een proefverlof. Na het Onze Vader en de zegen drinken we naast de kerkzaal
‘Jullie hebben het overleefd’, zegt de dominee tegen ons. Zo voelt het niet. Het was voor ons een geweldige ervaring. We namen even een kijkje in de gevangenis. En is ‘gevangenen bezoeken’ niet een van de werken van barmhartigheid? Bovendien waren we blij dat de mannen ons niet als pottenkijkers zagen. Henriëtte van den Broek
11
Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, tel. spreekuur dagelijks 08.00-09.00 uur,
[email protected] Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: R.G. Vanhaelen, tel. 071 – 5224162 Penningmeester: mw. A. van der Heide, Oude Singel 348, 2312 TK Leiden Bankrekeningnr.: 703141 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com; Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 – 5149636,
[email protected]
LEREN Bewust Geloven
GEMEENTELEVEN Gedoopt
Deze kring bereidt voor op de Openbare Geloofsbelijdenis. Ook welkom zij die nog niet weten of ze belijdenis willen doen of al gedaan hebben. Er zijn ongeveer 10 avonden, waarop we een flink stuk Bijbelcatechese doen en de eigen geloofsgedachten in de groep ter bespreking aanbieden. De aanmelding is bij het verschijnen van dit blad al gesloten, maar ‘late roepingen’ kunnen nog inhaken. Informatie bij de wijkpredikant.
Op 29 augustus zijn door de Heilige Doop verbonden met Christus en zijn gemeente: Roos Wendeline, dochter van Pieter & Marianne Bouter-Bijsterveld; Mees Lucas, zoon van René & Liselotte van Wijngaarden; en Flynn Nathaniel, zoon van Cher Guldemond & Dave Muller. De doopdienst stond in het teken van ‘de gemeente bij de bron’.
Bijbelse Kernfiguren De eerste avond maakten we kennis met Paulus, ingeleefd door één van de leden. Het gaf de deelnemers gelegenheid om voor de draad te komen met vragen, die ze altijd al hadden willen stellen. Paulus vertelde openhartig en gedreven over zijn beweegredenen. Het gaf menigeen een andere kijk op de vaak verguisde apostel. Na de pauze bespraken we enkele punten uit de ‘ontmoeting’ om die toe te passen in onze concrete situatie. De volgende avonden worden in overleg vastgesteld. Nieuwe deelnemers kunnen aansluiten. Informatie bij de wijkpredikant.
Leerhuis Het thema van het Leerhuis is ‘het hart van de Romeinenbrief’. In tien avonden gaan we op zoek naar een antwoord op de vraag: Wat was voor Paulus de essentie van de Romeinenbrief en hoe verwoorden we die? De data zijn 26 oktober, 9 en 30 november en 14 december om 20.00 uur in het Hooglandsche Huys. Informatie: Matthijs de Jong, 5131435,
[email protected].
Kerkgeschiedenis De derde bijeenkomst van de gesprekskring ‘Wat betekent de kerkgeschiedenis voor ons?’ is op donderdagochtend 4 november tussen 10.00 en 12.00 uur in het Hooglandsche Huys. Net als de voorgaande bijeenkomsten spreken we over een onderwerp uit de recente Nederlandse Kerkgeschiedenis. Inlichtingen: Jan den Boeft, 5132657.
DIENEN Dag van Respect en Compassie In goede samenwerking tussen de Raad van Kerken en de Gemeente Leiden wordt op 11 november de ‘Dag van respect’ gehouden met aansluitend de tweede bijeenkomst ter ondersteuning van het Charter for Compassion (zie Raad van Kerken).
12
Doopviering Op 28 november is de volgende doopviering met een voorbereidingsavond op 23 november, waarvoor aanmelding bij de wijkpredikant.
Ambtsdragerswisseling Op 31 oktober geeft ouderling Eveline Euser haar ambt terug aan de gemeente. Op diezelfde zondag zal Aiko de Raaf worden bevestigd. Hij zal haar taken gericht op het werk onder de oudere jongeren overnemen. Bij die gelegenheid zal wellicht nóg een ambtsdrager aantreden, waarover echter nog formeel besloten moet worden.
Ontmoetingsavonden Op 16 en 25 november zijn er ontmoetingsavonden in de postcodegebieden 2311-2314. De bij onze gemeente ingeschreven leden ontvangen een uitnodigingsbrief. Wie wel in dit stadsdeel woont èn belangstelling heeft maar geen brief ontvangt, kan zich melden bij Metha van Vliet, 5210272, mail
[email protected].
Gemeenteavond Op 30 september hielden we de Gemeenteavond. Deze werd door ruim 100 gemeenteleden bezocht en stond in het teken van muziek. Theo Visser demonstreerde de mogelijkheden en klankkleuren van het orgel terwijl we hem beneden op een videoscherm konden volgen: aan de klavieren maar ook in de orgelkast zelf. Onder het eten was er volop gelegenheid om bij te praten of nader kennis te maken Verder luisRené Delhaas terden we naar een aantal
kinderen en volwassenen uit de gemeente op cello, altviool, piano, gitaar en met zang. De kinderen ontdekten de geheimen van de kerkvloer door met vellen papier en schoolkrijt de motieven uit grafzerken over te nemen. Verbazingwekkend wat er dan allemaal tevoorschijn komt en waar we normaal aan voorbijgaan. Het was een heerlijke avond!
VIEREN Op zondag 17 oktober gaat gemeentelid Rianne de Reus voor. Zij leest Jesaja 65:1-9 en Lucas 8:26-39 met als thema: ‘Angst voor wie of wat anders is’. Om 19.00 uur wordt de Evensong gezongen door De Leidse Cantorij met Ab Ridder als voorganger.
Kerstfeesten De kerstfeesten komen al in zicht. Behalve het adventsconcert van de Leidse Cantorij op 19 december, de kerstnacht in de Pieterskerk met Denise Jannah en de kerstmorgenviering in de Hooglandse met De Leidse Cantorij, is op de 17e de tweede Kerst Sing-in (zie Bijzonder Kerkenwerk). Op 16 december is de kerstviering van de wijk in het Hooglandsche Huys, waarvoor informatie en opgave bij Liesbeth Arbouw, 5224925. Op 15 december viert de Chr. Basisschool ‘De Springplank’ de kerstfeesten in de Hooglandse Kerk, waarbij kinderen uit onze gemeente ook welkom zijn.
Geboren Op 20 augustus werden Dirk Jan & Evelien Laman-Krijgsheld de dolgelukkige ouders van Elsje Julie-Jet. Op 14 september is het gezin van Eric, Lianne & Gerben Brugman-Hoiting uitgebreid door de geboorte van Rutger Pieter Antonie.
24 Oktober vieren we de eredienst met de VVP met voorganger ds. Marjan Driessen. Op 31 oktober horen we het verhaal van Zacheüs. Daarbij is aandacht voor de verandering (het is Hervormingsdag) en wat daar precies over verteld wordt (het is Bijbelzondag). Het thema is ‘Zoeken en vinden’. Dat is ook een opdracht voor de nieuwe ambtsdragers en met hen de hele gemeente. Zondag 7 november trekken we weer in de ‘Winterkerk’ ingang Nieuwstraat onder de toren. De Leidse Cantorij verleent medewerking. We beginnen de ‘drie laatste zondagen van het kerkelijk jaar’, die traditiegetrouw gericht zijn op motieven van de ‘wederkomst’ of ‘eindtijd’. Op het rooster staat de onbekende profeet Haggaï. Thema: ‘Het is de tijd nog niet …’
Getrouwd Op 18 oktober trouwen Frank van Dijk & Julinta Hutagalung. De bevestiging vindt om 15.00 uur plaats in de Waalse Kerk onder onze verantwoordelijkheid met gastpredikanten als voorgangers. Onze hartelijke gelukwensen aan het bruidspaar.
Gestorven Pieter Leendert Schoonheim is op 21 september overleden. Hij overwon tweemaal kanker en leefde intens. Een markant mens, een liefhebbende echtgenoot en een mieterse vader. Pieter wist veler hart voor zich te winnen. Hij was een diepe denker die meer wist dan hij kon delen en had een onnavolgbaar gevoel voor humor. Na een buitengewoon dappere strijd is op 22 september Jolanda Braat-de Pater gestorven. Zij woonde aan de Boerhaavelaan en werd 47 jaar. Tijdens de uitvaartdienst in een stampvolle Hooglandse werd 1 Corinthiërs 13 gelezen, want ‘alles draait om liefde’. De rode draad in de dienst was de eerste regel van een gedicht dat zij maakte: ‘Het is heerlijk: ‘mens’ te zijn, te leven!’
Groet De avond valt steeds vroeger in en de klok wordt verzet. We leven in de herfst en gaan naar de kortste dag, waarna de dagen weer lengen. Gezelligheid en sfeer in de huiselijke kring maakt deze tijd van het jaar boeiend. In de kerk bezinnen we ons op de dingen die gaan en de dingen die komen, in het licht van de geboorte van Christus als Licht voor de wereld. Hartelijke groet. ds. Ad Alblas
14 November wordt de preek verzorgd door ons gemeentelid dr. Matthijs de Jong. Hij is in de gemeente actief in Kindernevendienst en Leerhuis en als vertaler werkzaam bij het NBG. Zondag 21 november vieren we in een dienst van Schrift en Tafel Christus’ Koningschap over levenden en gestorvenen. Daarbij worden de namen van de dit kerkelijk jaar gestorven gemeenteleden genoemd bij het ontsteken van een Gedachteniskaars. Degenen die met hun verbonden geliefden willen laten noemen, kunnen dat kenbaar maken waarna bij het ontsteken van één kaars alle namen klinken. We lezen Haggaï uit, met als thema ‘Vrede op deze plaats’. Op 28 november begint de ‘Kleine Advent’, het toeleven naar het geboortefeest van het ‘Woord dat Vlees geworden is’. In de dienst worden kinderen door de Heilige Doop verbonden met Christus en zijn gemeente. We lezen tijdens de Advent uit Micha. De eerste zondag gaat het over onze ‘boze wereld’ en hoe je daarin ‘het verschil maakt’. Op 5 december lezen we Micha 4 over de berg van de Heer, waar de volken naartoe stromen om Gods wet te leren. Het thema: ‘samen-scholen’. De Leidse Cantorij geeft medewerking. Op 12 december over Micha 5: ‘Bethlehem in Efrata, klein onder de stammen van Juda, waaruit iemand zal voortkomen die heerst over Israël’. Op 19 december is ons gemeentelid Judith Meelis-van den Berg voorganger. Extra: van de vijf themadiensten over de ‘Missionaire Gemeente’ wordt een extra uitgave van ‘Gehoorde Woorden’ gemaakt. Verkrijgbaar bij de Informatietafel.
13
Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071-5134558,
[email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl Studentenpastores: drs. Elise Woertman (RK), 06-45100439,
[email protected]; drs. Rob van Waarde (PKN), 06-41935997,
[email protected] Participantenpastores: ds. Ranfar Kouwijzer (PKN), 020-4750248,
[email protected] (zakelijk),
[email protected] (persoonlijk) wnd. ds. Henk Schouten (PKN), 071-5218723,
[email protected] Academiepredikante: dr. Christiane Berkvens-Stevelinck (rem.), 020-6714568,
[email protected] Rekeningnummers: Leidse Studenten Ekklesia: 2635559 t.n.v. Stichting Materiële Voorzieningen LSE te Leiden; Diaconaat: 3313366 t.n.v. Stichting Diaconaal Fonds Hulpverlening LSE te Leiden LSE-raad: Hans Nuiver, voorzitter (
[email protected]), Jan Slotboom, secretaris, 071-5414508 (
[email protected]), Johan de Groot, penningmeester (
[email protected])
HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. Op 17 oktober gaat ds. Henk Schouten voor. Hij heeft weliswaar afscheid genomen als studentenpredikant, maar gaat nog graag voor in onze diensten. Ook neemt hij nog waar in het participantenpastoraat. Ds. Ranfar Kouwijzer heeft de doopdienst op 24 oktober; op zondag 31 oktober zal Huib Godding spreken over Allerzielen. De drie diensten in november zijn gewijd aan het thema ‘genade’. Dat ‘zware’ woord leeft via het Jiddisch voort in ons woord gein. In het Nieuwe Testament komen we bij het Griekse charis terecht, dat ook vriendelijke betekenissen blijkt te hebben: bevalligheid, blijdschap, dank (charisma is ervan afgeleid). In het Latijn ging men voor het begrip het woord gratia gebruiken en ook dat heeft niet bepaald een donkere klank. Het leeft nog in het Nederlands in diverse manieren van zeggen voort: iemand heeft gratie (is gracieus), hem of haar wordt gratie verleend, de gratie zeggen (‘dank zeggen vóór het eten’; vergelijk het Engelse to say grace). En ook gratis ‘voor niets’ zit in dezelfde familie. In de eerste dienst komt het begenadigd zijn aan de orde: gratie ontvangen hebben en daardoor gracieus zijn. Wie denkt dan niet aan Maria, de begenadigde onder de vrouwen? Zie hoe gracieus zij op middeleeuwse schilderijen wordt afgebeeld. In de tweede dienst komt gratie verlenen ter sprake. Hier denken we meteen aan de juridische sfeer maar de uitdrukking kan ook theologisch worden opgevat. De eerste adventsdienst gaat over een land van melk en honing (de materiële onderbouw is ook belangrijk); maar het is ook een land waar gerechtigheid heerst. Door die visioenen van gerechtigheid is vooral de profeet Jesaja bekend geworden. Ook werd door de tijd het besef steeds groter dat het Rijk niet door geweld gesticht kon worden. Zo wordt het schrikwekkende beeld in Daniël 3 door een onnozele steen vermorzeld. Maar het is mogelijk dat de tijd zo somber wordt dat de verwachting op een laag pitje komt te staan, zoals het bij Israël gebeurde
14
onder de Romeinse heerschappij. Dan kan het gebeuren dat een mensenkind opnieuw (en dat kan zeer pregnant zijn) van verwachting vervuld raakt. ‘Mij geschiede naar Uw Woord’, zei Maria, en daarmee opende ze een nieuwe toekomst.
GEMEENTEAVOND 29 SEPTEMBER In Gebouw Staalwijk waren zo’n 60 à 70 mensen uit de LSEgemeenschap aanwezig om met elkaar te spreken over enkele onderwerpen die de LSE zelf betroffen. Begonnen werd met het zingen van ‘Blijf niet staren op wat vroeger was’ (zie foto), welk lied de opmaat vormde tot het gesprek over de rechtsvorm van de LSE. Naast een stichting voor de financiën, bestaat de LSE zelf al veertig jaar als een informele vereniging zonder statuten. Het voorstel van de - evenmin geformaliseerde - LSE-raad om hier verandering in aan te brengen, kreeg de instemming van de vergadering. De voor- en nadelen van een vereniging enerzijds en een ‘wijkvereniging van bijzondere aard’ anderzijds passeerden de revue. Een keuze werd nog niet gemaakt. De LSE-raad zal alles nog eens goed op een rijtje zetten. Voor de pauze werd het profiel besproken van een predikant voor de 18-minners en 30-plussers in de LSE. Dat is actueel omdat de huidige predikant ds. Ranfar Kouwijzer binnenkort afscheid zal nemen. Door de huidige deeltijdfactor van 0,5 fte te verhogen - wat de vergadering financieel mogelijk achtte behoort een predikant met het profiel van leraar en zielzorger tot de mogelijkheden. Nogmaals werd aandacht gevraagd voor de predikant als gemeenteopbouwer.
WAT IS ER VOOR STUDENTEN TE DOEN? De activiteiten gaan van kloosterweekends, vrijwilligerswerk hier of in Ghana, avonden over psychiatrie of criminaliteit, trainingen over kiezen of vrij-zijn, verlies-verwerken, homoseksualiteit, reli-shoppen en bidden, tot de Bijbel voor dummies. Het programma is verkrijgbaar bij het secretariaat Rapenburg 100, tel.071-5134558 (op werkdagen van 9-12 uur),
[email protected].
Kloosterweekend Wat is de kracht van een kloostergemeenschap? Wat betekent het om te leven in een klooster? Heb je zelf behoefte aan een weekend rust? Ontdek het door een weekend mee te leven met de Benedictinessen in Schoten (bij Antwerpen). Datum: 26-28 november 2010. Voorbereiding: dinsdag 23 november, 19.30 uur. € 40 excl. reiskosten. Aanmelden:
[email protected]
Meditatieve viering - in de sfeer van Taizé Elke laatste woensdagavond van de maand is er een meditatieve viering op Rapenburg 100, voor wie behoefte heeft aan inspiratie, stilte, even op adem komen. In de viering maken we gebruik van de meditatieve liederen van Taizé, een klooster in Frankrijk waar jaarlijks tienduizenden jongeren naartoe komen. We beginnen voor wie wil met een gezamenlijke vegetarische maaltijd en een gespreksgroep rondom een tekst. Data: 27 oktober, 24 november, en 26 januari, 18.00 uur maaltijd, 19.45 uur gespreksgroep (voor wie wil), 20.30 uur viering. Aanmelding (voor het eten) bij
[email protected]
Meditatieworkshop Wat is meditatie? Welke methoden worden er gebruikt? Is het nog meer dan tot rust komen bij jezelf en loskomen van al het gestress? Welke rol speelt meditatie in de diverse religies? Aan de hand van oefeningen en vanuit de verschillende tradities gaan we na wat meditatie kan betekenen in je dagelijks leven. Data: maandag 1, 8, 15 en 22 november, 20.00-21.15 uur. Aanmelden:
[email protected]
Cluster Binnenstad Contactadres: dhr.C.van Vliet, voorzitter clusteroverleg, e-mail:
[email protected]
Vergadering Het eerste agendapunt betreft de gezamenlijke welkomstronde in Nieuw Leyden. De eerste ronde met folder en rolletje pepermunt werd goed ontvangen en we willen daar nu vervolg aan geven. Uitgebreid maken we een rondje langs de drie gemeentes. Blij zijn we met het aantreden van Rob van Waarde in de LSE. Binnen de MWG loopt alles lekker, ds. Jacobs is er nu een jaar en dat bevalt goed. We spreken over het in ontwikkeling zijnde beleidsplan van de LBG. Tenslotte gaat het over gemeentemodellen, lief & leed en hoe we dat in onze gemeentes vorm geven.
Vesper In de Marekerk wordt op zondag 14 november om 19.00 uur de gezamenlijke vesper van de drie binnenstadskerken gehouden. Eens per jaar zijn de geloofsgemeenschappen met hun geheel eigen accent en stijl vierend bij elkaar. Om uit te drukken dat ze zich verbonden weten en daaraan invulling te geven. Als thema is gekozen het betekenisvolle begrip: ‘zegenen’. Drie voorgan-
Agenda
Indien geen locatie wordt genoemd, vindt de activiteit plaats in de Hooglandse Kerk.
zondag 17 oktober, 11.45 uur ds. Henk Schouten
zondag 24 oktober, 11.45 uur ds. Ranfar Kouwijzer, doopviering
woensdag 27 oktober, Rapenburg 100
18.00 uur maaltijd, 19.45 uur gespreksgroep, 20.30 uur meditatieve viering
[email protected]
zondag 31 oktober, 11.45 uur Huib Godding, Allerzielen
maandag 1, 8, 15 en 22 november, Rapenburg 100 Meditatieworkshop, 20.00-21.15 uur
[email protected]
zondag 7 november, 11.45 uur drs. Elise Woertman: Begenadigd zijn
zondag 14 november, 11.45 uur
ds. Karin van den Broeke: Gratie verlenen
zondag 21 november, 11.45 uur ds. Rob van Waarde
dinsdag 23 november, Rapenburg 100, 19.30 uur
Voorbereiding kloosterweekend Schoten, 26-28 november
[email protected]
woensdag 24 november, Rapenburg 100
18.00 uur maaltijd, 19.45 uur gespreksgroep, 20.30 uur meditatieve viering
[email protected]
zondag 28 november, 11.45 uur
drs. Japke van Malde: Mozes en het Beloofde Land ( Deut. 32)
zondag 5 december, 11.45 uur
ds. Henk Schouten: Het visioen van gerechtigheid (Jesaja 11)
zondag 12 december, 11.45 uur
dr. Christiane Berkvens: De zachte krachten (Daniël 2)
zondag 19 december, 11.45 uur
ds. Ranfar Kouwijzer: Een nieuwe toekomst in jezelf (Magnificat, Lucas 1)
gers belichten elk een aspect: door God gezegend zijn, wij zegenen God, elkaar tot zegen zijn. De drie koren dragen bij met liederen over ‘zegenen’. Naast een eigen bijdrage zingen de koren gedrieën en samen met de aanwezigen. Na afloop is er gelegenheid tot ontmoeting. Het belooft een prachtige viering te worden, waarvoor we alle belangstellenden van harte uitnodigen.
15
Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 – 8870207,
[email protected] Scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 – 5126574,
[email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Oude Singel 92a, 2312 RD Leiden, tel. 071 – 5610122,
[email protected] Bankrekeningnr.: 1720266 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkgebouw: Marehuis, Oude Vest 61, 2312 XS Leiden Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 071 – 5149636 Website: www.marekerk.nl
Het winterseizoen Wij, als kerken in Nederland, hebben de gewoonte om het jaar op te delen in een winterseizoen en een ‘zomerseizoen’. Over dat laatste schrijven wij niet zoveel, omdat dan het doordeweekse kerkenwerk op een laag pitje is gekomen. Dit geldt niet voor het winterseizoen. Op zaterdag 25 september hebben wij de gemeentedag gehouden. Deze activiteit vormt het begin van het winterseizoen, waarin alles weer begint te draaien. Langs deze weg wens ik alle deelnemers Gods zegen toe bij dit werk. Laten we elkaar vormen en vasthouden bij het rijke Woord van onze God. “Daar begin ik mee: ik lààt mij liefhebben! De liefde van God staat als een gewelf van werkelijkheid over me heen! Dan leef ik ook van en in deze liefde. Ongemerkt ga ik zelf dan ook liefhebben met dezelfde liefde waarmee God in Christus mij liefheeft. Uit de wortel van het kerstevangelie komt de bloem der liefde vanzelf tevoorschijn.” (Van Ruler, De avro radiobode, december 1957, p. 3.)
Pastoraat Geboren: Op 15 september is Lennard Ruben Horst geboren, zoon van Mark & Annemarie (Schoolmeesterpad 49, 2316 VE Leiden). Wij feliciteren de ouders met dit grote geschenk. De kleine Lennard staat al op korte termijn een grote reis te wachten. Annemarie en Mark bereiden zich namelijk voor op hun werk in Masvingo (Zimbabwe) waar ze verbonden worden aan het Morgenster Mission Hospital (zie: http://zorginzimbabwe.blogspot.com). Overleden: Op zondag 19 september is overleden Johannes Stol (Bizetpad 66, 2324 JT Leiden). De laatste maanden van zijn leven verbleef hij in Zuydtwijck. Zijn levenskracht nam steeds verder af. Hij is 81 jaar oud geworden. Hij was een man van weinig woorden. Op vrijdag 24 september is hij op Rhijnhof begraven. In de dienst van Woord & Gebed hebben wij stilgestaan bij de woorden van de Here Jezus die ons oproept om te geloven als een kind. Hierin herkende dhr. Stol zich. Wij wensen zijn vrouw en gezin de troost toe van de Here. T. Jacobs
Gemeentedag Zoals ds. Jacobs al schreef, vond op zaterdag 25 september de gemeentedag plaats. Een zeer geslaagde dag, ondanks de buien en de uitdagingen die zich voordeden tijdens de voorbereiding ervan. Grootste uitdaging was wel het zoeken naar een andere locatie dan de Marekerk, omdat deze de
16
25-ste verhuurd was. Aanvankelijk zou de gemeentedag op 17 september plaatsvinden, maar deze is later door de kerkenraad verschoven. Helaas heeft deze verzuimd de beheerders hierover in te lichten. Plaats van handeling was nu het Visser ’t Hooft Lyceum, locatie Kagerstraat. Gezien de harde wind en de af en toe stevige buien, was de kantine van het lyceum toch echt een geschiktere locatie dan het kerkplein. Maar ja, dat is achteraf de conclusie. Het programma was iets aangepast. De speurtocht in de binnenstad, werd nu een speurtocht in het Leidse Hout voor jong en oud. Vragen uit verschillende categorieën, bijvoorbeeld over gemeenteleden of de geschiedenis van de stad Leiden, moesten beantwoord worden. Aan het einde van de middag was er een sing-inn. Om 18.00 uur werden de barbecues aangezet en opende ds. Jacobs de maaltijd. De bijna honderd gemeenteleden konden vervolgens genieten van heerlijk bereid vlees en door gemeenteleden zelf bereidde salades en gerechten. Tussendoor kon men even ‘snuffelen’ bij de boekentafel, waar honderden, door gemeenteleden zelf ingeleverde, boeken tegen de zeer schappelijke prijs van 1 euro gekocht konden worden. De opbrengst is voor de gezinnen die uitgezonden zijn. De meeste kinderen vermaakten zich ondertussen in de gymzaal met voetbal e.d. Alle organisatoren, hartelijk dank voor deze geweldige dag!
Visitatie De Protestantse Kerk in Nederland kent het instituut van visitaties van wijkgemeenten. De Marewijkgemeente is aan de beurt en wel op D.V. dinsdag 23 november. Samen met
Agenda
ds. Tim Moll uit Sassenheim vormt Gerard Nienhuis uit Valkenburg een visitatietweetal. De bedoeling van de visitatie is om het wel en wee van de gemeente te bespreken, daarbij mogelijkheden en moeilijkheden te onderkennen, zo mogelijk opkomende dreigingen en problemen voor te zijn, en bij dit alles elkaar te bemoedigen. Het eerste onderdeel is een gesprek van de visitatoren met de predikant. Als tweede krijgen gemeenteleden de gelegenheid persoonlijk met de visitatoren te spreken en wel van 19.00 tot 20.00 uur in het Marehuis. Aansluitend is er een gesprek met de kerkenraad zonder de predikant, en later met de predikant.
• Op zondag 31 oktober willen wij in ons gebed in het bijzonder stilstaan bij onze zieken. Tijdens de morgendienst zal MareVocale een aantal liederen zingen; het Lutherlied zal zeker niet ontbreken op deze hervormingsdag. • Eveneens die zondag gaat ds. Jacobs voor in de Alpha-dienst, die om 19.30 uur begint. Het is de tweede uit de serie FAQ’s, frequently asked questions (vaak gestelde vragen) en het gaat over de vraag: Lijden, waar is God?
Missionair Stadswerk Missionair ouderling Marewijkgemeente: Herman Paul,
[email protected]
• Woensdag 3 november is Dankdag voor gewas en arbeid. ‘s Middags is er een kinderdienst, samen met de Herengrachtkerk en de Opstandingskerk. ‘s Avonds is de ‘gewone’ dankdagdienst in de Marekerk (19.30 uur).
Motorrijden met de buurman Dat we een missionaire stijlentest zouden gaan doen, ja, dat hadden de meesten van ons wel verwacht. Dat we stevig zouden doorpraten over kansen en barrières in geloofsgesprekken is ook niet echt een verrassing. Maar dat we enquêteformulieren zouden krijgen waarmee we onze missionaire levensstijl door buren en collega’s kunnen laten beoordelen – dat is voor sommigen wel even slikken. ‘Gunnend Geloven’, de missionaire cursus die onlangs in de Marekerk van start ging, haalt ons al op de eerste avond uit onze ‘comfort zones’. Misschien, zegt cursusleider Johan Timmer, peinzend naast zijn flap-over, is getuige-zijn wel per definitie ongemakkelijk. Willen we een ander bereiken, dan zullen we ons in die ander moeten willen verdiepen, ons leven voor hem of haar willen openstellen. De zaal – dertig veelal jonge mensen – grinnikt als Timmer vertelt over een traditioneel-gereformeerde ouderling wiens buurman hem op zondagmiddag uitnodigde voor een motorritje. ‘De twee praten nu over van alles, dankzij het feit dat die ouderling zich voor één keer over zijn principes heen zette. Hij vond die buurman belangrijker dan zijn zondagsrust, hoe ongemakkelijk hij het ook vond om op zondag zijn motor te starten.’ We lezen een hoofdstuk uit het Bijbelboek Daniël en ontdekken dat Daniël aan het hof van Nebukadnesar ook allerlei zaken moest opgeven: zijn naam en zijn taal, bijvoorbeeld. Maar hij trok een grens bij het eten: hier wilde hij geen enkele concessie doen. In kleine groepjes praten we vervolgens over onze comfort zones en onze bereidheid om iets vreemds of ongemakkelijks te doen ter wille van het contact met een vriend of collega. Ga je wel of niet mee naar dat café of naar die yogaschool? Ben je
• Op zondag 14 november is om 19.00 uur de gezamenlijke vesper van de drie binnenstadsgemeenten. Het thema is dit jaar ‘zegenen’. De vesper wordt gehouden in de Marekerk. • Zondag 21 november is de laatste zondag van het kerkelijk jaar. In de morgendienst willen wij stil staan bij de overleden gemeenteleden van het afgelopen jaar. • Zondag 28 november is de eerste Adventzondag. Na de zomervakantie ben ik begonnen met een serie preken over profetenwoorden. Deze wil ik voortzetten t/m Advent. Juist bij de profeten komen wij de komst van de Messias tegen. • Tijdens de morgendienst van zondag 5 december willen wij met elkaar het Heilig Avondmaal vieren. In brood en wijn gedenken wij Zijn komst. • Het is de bedoeling om op zondag 12 december een doopdienst te houden.
echt geïnteresseerd in die muziek waar je buurman zo vol van is? Diezelfde vragen gelden natuurlijk voor de gemeente en haar samenkomst op zondag. Spreken we de taal van gewone Leidse mensen, in onze liederen, gebeden of preken? Zijn we bereid een aantal comfort zones – dierbare gewoonten en gebruiken – op te offeren als dat helpt onze diensten toegankelijker te maken voor zoekers en nog-niet-gelovigen? Timmer: ‘Dat geeft herrie in de tent – gegarandeerd. Maar is het per se onheilige herrie? We zijn niet zomaar voor onszelf gemeente; we zijn gemeente voor de ander, voor mensen die Jezus Christus nog niet kennen. Zolang het ons daarom te doen is, doet een beetje herrie in de gemeente geen kwaad. Integendeel, het kan ons helpen dichter bij de kern te komen.’
Herman Paul, missionair ouderling
17
Maranathawijk Wijkpredikant: ds. F.D. Rooze, Cabralstraat 13, 2332 ZA, tel.: 5760948, e-mailadres:
[email protected] Scriba: mw. E.J.F. Venekamp-van Hal, Hoge Morsweg 63, 2332 HH, tel.: 5767607, e-mailadres:
[email protected] Giro Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden: 240776, ten name van Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 21, 2313 GG Internet: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl Wijkcentrum: Topaaslaan 23 Beheerder Wijkcentrum: K. Bakker, Smaragdlaan 45, tel.: 5765158
Van einde tot begin Bij tijd van leven staat een mens zo af en toe een ogenblik stil en ziet om naar wat hij heeft meegemaakt, naar wat hij in woord en daad heeft opgeroepen en welke invloed dit had op hem en zijn omgeving. Zo’n ogenblik van omzien heeft altijd een groot oudejaarsavondgehalte. De terugblik aan het einde van het jaar vraagt om een vooruitblik naar het nieuwe jaar. Goede voornemens, nieuwe plannen. Een mens kan niet zonder. Anders krijgt nostalgie de vrije loop en die loopt uit op niks. Wanneer ik terugzie op de afgelopen veertig jaar, dient zich al snel het cliché van ‘verandering’ aan, een open deur waardoor we niettemin destijds in turbulente tijden terechtkwamen, die we nauwelijks vermoedden. De kerk stond bol van ‘politiek’ en jonge dominees vonden dat de kerk daar niet buiten mocht staan. ‘Vietnam’ onthulde de meedogenloze nachtzijde van onze bevrijder twintig jaar daarvoor, Amerika. En kernwapens in Nederland was ook zoiets, dat de kerk niet zomaar over z’n kant kon laten gaan. Nogal wat mensen in de kerk waren het met dat alles niet eens en hanteerden hun eigen meetlat van orthodoxie, waaraan menig dominee niet voldeed. Het was soms lopen en spreken op het scherpst van de snede. Maar halverwege de jaren tachtig kwam een grote omslag. Velen vonden dat de kerk hun niets meer te zeggen had en in het tijdperk van individualisme gingen ze zelf op zoek naar heil buiten de kerk, een goedbedoelde poging tot zingeving die doorgaans vroegtijdig vastliep in een overstelpend religieus aanbod. Daarmee zette het fenomeen van kerkverlating zich onverdroten door. Tientallen jaren zoekt de kerk vergeefs naar een remedie tegen deze plaag. Zelf zag ik die ontwikkeling eveneens met lede ogen aan, niet zozeer vanwege een krimpende kerk, maar omwille van die zo velen, die in de pubertijd van hun geloof niet vonden wat ze zochten en het daarna voor gezien hielden. Het besef was verdampt dat je voor geloof en bezinning de ander nodig hebt. De ander die soms zo anders denkt en gelooft dan jij. Kerk immers is niet een club van gelijkgestemden, maar een groep mensen, bij elkaar gezet door God, want in zijn Naam gedoopt, mensen die
18
elkaar nodig hebben om hun opvattingen en gevoelens te scherpen. Wanneer je die ander mist, verschrompelt jouw bestaan tot schrale eenzijdigheid. Naar mijn ervaring kom je die weerbarstige ander juist tegen in de gemeenschap, die met al haar gebreken en tekorten desondanks ‘Kerk’ heet. Immers in die Kerk worden we in Woord en Sacrament pas echt geconfronteerd met de Ander, God en Jezus, kritische toetssteen bij uitstek voor wat mensen in kerk en samenleving bedenken en doen. Ook na desastreuze kerkverlating blijft dat de kern waar het in de Gemeente van Christus om moet gaan. Maar deze kern wordt nogal eens naar de rand gedrongen, omdat kerkelijke ‘managers’ met methoden uit het bedrijfsleven denken de verloren maatschappelijke invloed van vroeger te kunnen of moeten terugwinnen. Vooral de laatste jaren werd dit voor menigeen in plaatselijke gemeenten een bron van irritatie en ergernis, omdat de kern van kerk en geloof uit het zicht raakt. Wat mij betreft ligt ook hier het grote verdriet en de pijn, die een mens niet altijd hoopvol stemmen als het gaat over de toekomst van de kerk. Het is ook lastig te erkennen dat de kerk nagenoeg verdwenen is uit onze samenleving. De Morschwijk is daarvan een treurig voorbeeld geworden. Maar dure brochures en publicaties van de landelijke kerk zullen daarin geen verandering brengen. Een omkeer in denken is nodig. En die is alleen mogelijk wanneer ontmoetingen tussen mensen opbloeien, vaak kleinschalig en in de intimiteit van een tweegesprek, maar ook in grotere groepen. Waar zulke ontmoetingen plaatsvinden, toont zich de gemeente van Christus. Niet met veel lawaai en bombarie, maar om samen de dankbaarheid te vieren in de wekelijkse samenkomst van de gemeente. Iets daarvan heb ik door de jaren heen in de Maranathawijk ervaren, en de laatste jaren ook in de Vredeskerk. Daar ligt mijn hoop voor de kerk nu deze weken dat oudejaarsavondgevoel mij parten speelt en mij, bij het wegglijden van de voorbije tijd, aanspoort tot een nieuw begin. Dat nieuwe begin zal minder ingrijpend zijn, omdat we voorlopig in Leiden blijven wonen. We lopen dus de kans elkaar nog eens tegen te komen op het Diamantplein of elders.
Agenda
Tot slot wil ik u allen danken voor het vertrouwen, dat u zo vele jaren in mij hebt gehad. Het was een voorrecht hoogte- en dieptepunten met mensen te delen en werkzaam te zijn in de Maranathawijkgemeente. Ik wens u Gods zegen toe. Hartelijke groet, ds. Frank Rooze
Woensdag 20 oktober Kerkenraadsvergadering om 19.30 uur in de Wijkplaats aan de Topaaslaan 23.
Afscheid ds. en mevrouw Rooze Ja, we noemen dominee en mevrouw Rooze in één adem: ook Martine Rooze heeft haar inspanningen geleverd en (letterlijk) sporen nagelaten in onze wijkgemeente. Na een ambtsperiode van bijna veertig jaar, waarvan twintig jaar verbonden aan onze Maranathawijkgemeente, hoopt ds. Frank Rooze met emeritaat te gaan. In de afscheidsdienst van 24 oktober, waarin ds. Rooze hoopt voor te gaan, staan we stil bij dit afscheid. Mede namens de Vredeswijk nodigen wij u van harte uit bij dit afscheid aanwezig te zijn. Twintig jaar is een hele tijd. In deze tijd zijn we van Hervormd en Gereformeerd Samen Op Weg naar de Protestantse Maranathawijkgemeente getransformeerd. De maatschappij om ons heen is veranderd, de kerk ook. We hebben veel met elkaar meegemaakt. Het meest trieste is natuurlijk de sluiting en de sloop van de Maranathakerk geweest. Geen enkele predikant wil dit moeten meemaken. Maar er waren natuurlijk ook veel positieve dingen. Met veel genoegen en waardering denken wij terug aan de regelmatig terugkerende projecten met Pasen en Kerst. Bij deze projecten was de gehele gemeente betrokken. We denken daarbij ook aan de geloofsboeken die in de tijd voor Pasen met veel liefde door de gemeenteleden samen met ds. Rooze in elkaar gezet werden. Tijdens de gemeentemaaltijden in de weken voor Pasen werden de bijdragen getoond. En niet te vergeten de prachtige panelen die onder de bezielende leiding en creativiteit van Martine vervaardigd werden. De praktische hulp van de ‘technische’ mensen was daarbij onontbeerlijk. Het 50-jarig jubileum van het kerkgebouw kon nog net in de Maranathakerk gevierd worden. Het jubileumboekje is een blijvende herinnering evenals de verjaardagskalender met foto’s van de diverse panelen. Iemand uit een andere wijk verzuchtte wel eens “ja maar jullie hebben Martine”. Twintig jaar is inderdaad een lange tijd, herinneringen borrelen op. We kunnen hier natuurlijk niet alles noemen, maar in ieder geval wensen we dominee en mevrouw Rooze na het afscheid een fijne periode toe met elkaar, de kinderen en kleinkinderen. Namens de kerkenraad van de Maranathawijkgemeente, Elly Venekamp-van Hal, scriba
Bevestiging ambtsdragers Met veel vreugde mag de kerkenraad u meedelen, dat enkele gemeenteleden onder ons bereid zijn tot de kerkenraad toe te treden. De bevestiging van deze gemeenteleden kwam de laatste weken in een stroomversnelling mede vanwege het komende vertrek van ds. Rooze. Het zijn Mirjam Griethuisen, Coornhertstraat 7, Koos Groen, Lage Morsweg 11, Jacintha Groen-Stewart, Lage Morsweg 11 en Thijs van Varick, Camilo Torresplein 7. Twee van hen, Mirjam Griethuisen en Thijs van Varick, werden op zondag 10 oktober in het ambt bevestigd. Koos en Jacintha Groen waren door persoonlijke omstandigheden op die zondag verhinderd aanwezig te zijn. Zij zullen waarschijnlijk op zondag 30 januari in het ambt bevestigd worden. Wij wensen de kerkenraad in deze nieuwe samenstelling een goede tijd toe.
Donderdag 21 oktober Inloopmiddag vanaf 14.30 uur in de Wijkplaats aan de Topaaslaan 23.
Donderdag 18 november Inloopmiddag vanaf 14.30 uur in de Wijkplaats aan de Topaaslaan 23.
Maandag 29 november Inzendtermijn kopij Kerkblad bij mw. E.J.F. Venekampvan Hal, Hoge Morsweg 63, 2332 HH, tel.: 5767607, e-mailadres:
[email protected]
Zie voor verdere activiteiten ook bij de wijkrubriek van de Vredeskerk.
Wij gedenken Op 16 september overleed Arie Pieter Smittenaar in de leeftijd van 86 jaar. Hij heeft vele jaren gewoond aan de Smaragdlaan, maar de laatste jaren in een aanleunwoning in De Robijn. In de kracht van zijn leven heeft hij zich in de Maranathakerk ingezet voor de zondagsschool. Hij hoorde ook bij de eersten, die ongeveer twintig jaar geleden contact legden met onze zustergemeente Istihaza. Naast dit Roemeense contact heeft onze wijkgemeente ook nog enkele jaren contacten onderhouden met een Poolse gemeente. Ook in dit contact heeft Arie Smittenaar zijn steentje bijgedragen. Velen zullen hem zich nog herinneren als degene die zorgde voor de geluidsversterking tijdens de eredienst in de Maranathakerk. ds. F.D. Rooze In de vroege morgen van maandag 20 september is mevr. G.A. Viel-Schuil overleden. In de Maranathawijkgemeente was ze niet zo bekend. Toen ze hier 15 jaar geleden kwam wonen, was haar man al ziek. Samen met haar kinderen heeft ze hem verzorgd. Nadat haar man was overleden, kwamen ook bij haar steeds meer lichamelijke klachten. Wel leefde ze altijd mee met wat er in de gemeente gebeurde. Vol zorg en wijsheid was ze altijd voor haar kinderen, en voor allen die ze goed had leren kennen. Over zichzelf spreken, was voor haar - van oorsprong friezin - niet zo makkelijk. Tot ze zelf werd getroffen door een zeer ernstige ziekte, die haar in 14 dagen naar het einde bracht. In één van onze gesprekken in de laatste dagen heeft ze nog kunnen zeggen te vertrouwen op Hem, die ook voor haar een woning had. De laatste avond las ik voor haar psalm 23, over de diepe dalen en stille wateren. In alle stilte is mevr. Gé VielSchuil op vrijdag 24 september in Noordwijk begraven.
Leny Binnendijk-Gelderblom
19
Vredeskerk predikant: dr. G.J. Venema, Van den Brandelerkade 24, 2313 GW Leiden, tel. 071 – 5137919,
[email protected] kerkelijk werker: mw G.J. Prang-Alt, tel. 06 11442941,
[email protected] scriba: mw C. Kooreman, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden,
[email protected] penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 – 5149092 bankrekeningnr.: 8285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 koster/beheerder: H. Holswilder,
[email protected] wijkcentrum ‘Staalwijk’: Herenstraat 45, 2313 AF Leiden, tel. 071 – 5143666; verhuur via mw. J. van Rossen, tel. 071 – 5128692,
[email protected] website: www.vredeskerk-leiden.nl
In de Vredeskerk genieten wij van de wijze waarop we met elkaar onze gemeente gestalte geven. Open harten maken open deuren.
Eredienst Op 24 oktober neemt Frank Rooze afscheid als predikant van de Maranathawijkgemeente, omdat hij met emeritaat gaat. Daarmee eindigt een lange periode waarin hij zijn wijkgemeente heeft mogen dienen, maar ook het tijdperk waarin hij die gemeente is voorgegaan in de samenwerking met de Vredeskerkgemeente. We vertrouwen erop dat deze samenwerking verder groeit op de basis die mede door Frank is gelegd, gedragen door de kerkenraadsleden en - hopen we - binnenkort door de nieuwe wijkpredikant. Zondag 31 oktober is Hervormingsdag, maar dit jaar ook de zondag in de schaduw van Allerzielen (2 november). We gedenken daarom in de dienst allen - met naam en toenaam - die in het afgelopen jaar zijn overleden. Aan de dienst wordt meegewerkt door Merlijn Runia (zang) en de cantorij o.l.v. Liesbeth Boertien. Op 21 november vieren we een dienst van Schrift en Tafel waarvan de verkondiging samen met de jongeren van de jeugdkapel wordt voorbereid op zondag 14 november. Voor de periode van Advent noem ik graag de oecumenische vespers die worden gevierd in de Oud-Katholieke Kerk (zie agenda). In de drukte van december geeft een half uur van zang, gebed en meditatie rust en inspiratie. Ik wens u allen goede, troostende en inspirerende diensten toe! Een hartelijke groet, dominee René Venema.
Ambtsdragers Op zondag 10 oktober zijn diaken Jan Hendrik Labots en ouderling Evert Wolters in het ambt bevestigd. De kerkenraad is verheugd dat zij zich willen inzetten voor onze gemeente! Op diezelfde dag hebben we dank gezegd aan Jenny Kramer, die na acht jaar haar ambt heeft neergelegd. Jenny heeft, vaak op de achtergrond, veel werk verzet. Tijdens de vieringen, als voorzitter van de wijkdiaconie en bij activiteiten, zoals de organisatie van gemeentemaaltijden, heeft zij de gemeente gediend. Ze was een echte diaken! Verheugend is tevens de bereidheid van diakenen Elly Mulder en John Bioch en ouderling-kerkrentmeester Kees de Groot om de gemeente voor een tweede termijn te dienen.
20
Gedachtenis Op 11 september overleed ons trouwe gemeentelid Adrianus Braggaar, 83 jaar. Hij genoot van het gemeentelijk samenzijn. Zo bezocht hij jarenlang de ouderensoos in Staalwijk, de Bijbelkring en de gemeentebijeenkomsten. Hij was een zelfstandig man, die zijn huis aan de Koninginnelaan altijd keurig verzorgde. Hij maakte indruk door de ‘eigen’ wijze waarop hij alles regelde. Voor zijn omgeving, vooral zijn kinderen, was dat niet altijd gemakkelijk. Tijdens het afscheid in Rhijnhof hebben we aan zijn leven recht gedaan, met de woorden uit Psalm 111:10: ‘De vreze des HEREN is het begin der wijsheid, een goed inzicht hebben allen die ze betrachten.’ De gedachtenis van Adrianus Braggaar zij ons allen tot zegen.
Huwelijk Op 19 november trouwen Aurelie Lange en Daan van Helden! Daan is opgegroeid in de Vredeskerkgemeente en Aurelie heeft een aantal jaren meegedaan aan de gesprekskring voor jongeren. Hoewel zij het laatste jaar voor studie in het buitenland hebben gewoond, is de band met de Vredeskerkgemeente gebleven en was het voor hen én voor de gemeente vanzelfsprekend om de kerkelijke inzegening samen voor te bereiden! De dienst wordt gevierd in de Nicolaïkerk in Utrecht (Nicolaaskerkhof 9) om 14.30 uur. Voorafgaand vindt hier tevens om 13.30 uur het burgerlijk huwelijk plaats. We wensen het bruidspaar veel geluk wanneer zij hun leven in Nederland weer oppakken en betrekken in die gelukwens ook hun ouders!
Verslag kampeerweekend jeugdkapel Op vrijdagavond 11 september vertrokken we naar Het Boshuis, een YMCA-gebouw in Driebergen. Dit jaar was ‘FILM’ het thema en dat leverde hilarische momenten op. We hebben in de bossen gezocht naar een moordenaar en er Superman bevrijd. In het dorp Driebergen deden we een vossenjacht waar de ‘vossen’ veel bekijks trokken - zoals het echte filmsterren betaamd! Op zondag leidde Fred een dienst met als thema ‘Het Gouden Kalf’. Na deze mooie dienst namen we afscheid van Kitty, die stopt als leiding, en van Johan en Ilse die dit jaar uitvliegen.
Iedereen kreeg een aandenken en de jongeren gaven Kitty een geweldig T-shirt. Thekla won Het Gouden Kalf omdat zij de meeste spelpunten had verzameld. Al met al een gedenkwaardig weekend. Op de site staat een uitgebreid verslag!
Contactmorgen Op donderdag 11 november is de jaarlijkse contactmorgen, georganiseerd vanuit het pastoraal beraad. U bent welkom in de foyer voor een gezellige ontmoeting! Gastspreker dominee van der Meij-Seinstra van de Evangelisch Lutherse Gemeente in Leiden zal vertellen over de lutherse traditie. Ook dominee Venema is aanwezig. Vrienden, bekenden en buren: iedereen is welkom!
Jubileumconcert 100 jaar vleugel Vlak voor zijn overlijden in 2001 schonk cantorijlid Bert Bruyn een vleugel aan onze gemeente. Deze prachtige salonvleugel werd in 1910 gebouwd door de firma Grotrian-Steinweg en is nu dus 100 jaar oud. Onlangs is de vleugel in perfecte staat gebracht. De klank is helderder geworden en alle mechaniek werkt nu optimaal. Ter ere van beide heugelijke gebeurtenissen is er op zondag 14 november van 15.00–17.00 uur een concert met muziek rond de vleugel. Voor de pauze musiceren gemeenteleden en klinkt de vleugel als begeleidingsinstrument; na de pauze geeft Erwin Weerstra, een van de oudorganisten van de Maranathakerk en student aan het Koninklijk Conservatorium, een pianorecital met muziek van Bach, Beethoven, Chopin en Debussy. U bent van harte welkom!
Loungemiddag DDDS op 26 september Midden op de vloer van de foyer van de Vredeskerk loopt een streep. Hiermee wordt bezoekers direct duidelijk gemaakt welke rol exclusiviteit in hun leven speelt. Robert Prang presenteert keuzes in een PowerPoint presentatie: Opel of Rolls Royce, Dan Brown of James Joyce. Kiezen betekent links of rechts van de streep gaan staan. Het toelichten van de keuzes leidt tot verrassende gesprekken … De eerste DDDS bijeenkomst was een enerverende middag. Na de pauze liet Evert Wolters ons aan de hand van contrasterende beelden nadenken over exclusiviteit in relatie tot kerk, geloof en onszelf. De tijd vloog om! De volgende bijeenkomst staat gepland op zondag 28 november en heeft als thema ‘muziek en spiritualiteit’. Een hartelijke groet, Theo Krispijn
Afscheid Roomburg Als u dit leest heb ik al afscheid genomen. Hiermee is een eind gekomen aan het project ‘nieuwbouwwijk Roomburg’ waaraan ik sinds oktober 2008 invulling heb gegeven. Twee jaar heb ik het brugverkeer (letterlijk en figuurlijk) mogen stimuleren tussen de nieuwbouwwijk en de wijkgemeente Vredeskerk en – met veel plezier - mogen bijdragen aan de presentie van de kerk in dit deel van Leiden. De ontmoetingen met u, wijkbewoners van Roomburg, gemeenteleden van de Vredeskerk en de Maranathawijkgemeente heb ik als heel fijn ervaren. Ik dank u voor uw vertrouwen en gastvrijheid. Met veel warmte zal ik terugdenken aan deze twee jaar. Ik wens een ieder van u Gods zegen toe. Een hartelijke groet, Gwenn Prang – Alt
Agenda Dinsdag 19 oktober
Dinsdag 23 november
19.45-22.00 uur Passage
19.00-20.00 uur Dienstvoorbereiding
Donderdag 21 oktober
Woensdag 24 november
20.00-22.00 uur Volwassenencatechisatie, De Sitterlaan 114
18.30-21.00 uur Samen aan Tafel: eetgroep 19.00-19.45 uur Basiscatechisatie 20.00-22.00 uur Gesprekskring jongvolwassenen
Dinsdag 26 oktober 19.00-20.00 uur Dienstvoorbereiding 20.30-22.30 uur Pastoraal beraad
Zondag 28 november 15.30-17.30 uur Loungemiddag DDDS
Woensdag 27 oktober 18.30-21.00 uur Samen aan Tafel: eetgroep 19.00-19.45 uur Basiscatechisatie
Woensdag 1 december
20.30-22.30 uur Jongerengesprekskring, Staalwijk
10.00-12.00 uur Bijbelkring 19.00-19.45 uur Basiscatechisatie 19.30-20.00 uur Oecumenische vesper, Oud-Katholieke Kerk
Woensdag 3 november
Dinsdag 7 december
10.00-12.00 uur Bijbelkring 19.00-19.45 uur Basiscatechisatie 20.00-22.00 uur Gesprekskring jongvolwassenen
19.00-20.00 uur Dienstvoorbereiding
Vrijdag 29 oktober
Woensdag 8 december 19.30-20.00 uur Oecumenische vesper, Oud-Katholieke Kerk
Dinsdag 9 november 20.00-22.00 uur Kerkenraadsvergadering
Donderdag 9 december 20.00-22.00 uur Theologische leeskring
Woensdag 10 november 19.00-19.45 uur Basiscatechisatie
Vrijdag 10 december 20.30-22.30 uur Jongerengesprekskring, Staalwijk
Donderdag 11 november 10.00-12.00 uur Contactmorgen 20.30-22.30 uur Roomburgkring, Neptunuskade 19
Dinsdag 14 december 20.00-22.00 uur Kerkenraadsvergadering
Woensdag 15 december Vrijdag 12 november
15.00-17.00 uur Jubileumconcert 100 jaar vleugel
18.30-21.00 uur Samen aan Tafel: eetgroep 19.30-20.00 uur Oecumenische vesper, Oud-Katholieke Kerk 20.00-22.00 uur Gesprekskring jongvolwassenen
Dinsdag 16 november
Donderdag
19.00-20.00 uur Dienstvoorbereiding 19.45-22.00 uur Passage
20.00-22.00 uur Volwassenencatechisatie, De Sitterlaan 114
20.30-22.30 uur Jongerengesprekskring, Staalwijk
Zondag 14 november
Vrijdag Woensdag 17 november 19.00-19.45 uur Basiscatechisatie
Donderdag 18 november 20.00-22.00 uur Theologische leeskring 20.00-22.00 uur Volwassenencatechisatie, De Sitterlaan 114
16 december
17 december
20.30-22.30 uur Jongerengesprekskring, Staalwijk Voor actuele informatie en bijzonderheden over kerkdiensten: zie www.vredeskerk-leiden.nl Voor een overzicht van de kerkdiensten en actuele informatie: www.vredeskerk-leiden.nl
21
Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest predikant: Piet Warmenhoven, tel. 071 – 3100007,
[email protected] jongerenwerker: Pieter Nauta, tel. 06 81494568,
[email protected] missionair-diaconaalwerker: Sity Smedinga, tel. 06 81118017,
[email protected] ouderenwerker: Rinske Scholten, tel. 06 39771287,
[email protected] scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 penningmeester: mw E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 bankrekeningnr.: 534930 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest geluidsopname vieringen: Siem Roosendaal, Jacob van Campenlaan 100, 2321 GG Leiden, tel. 071 – 5728274 wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net
Haggaï Drie weken lang, op 7, 14 en 21 november gaat het over deze één na kleinste profeet. Eigenlijk was die Haggaï geen hoogvlieger. Maar hij houdt in het jaar 520 voor Christus (we weten zelfs precies de datum!) drie profetische preken in Jeruzalem en die preken leidden ertoe dat het volk de bouw van de nieuwe tempel, die was gestaakt, met enige kracht hervatte. Dat leidde weer tot een andere houding van het volk waar de verdere preken op ingaan. En hoe meer ik erover las, dacht ik: dit heeft Leiden Zuidwest heel veel te zeggen. 21 november is tevens de afsluiting van het kerkelijk jaar, een zondag waarop we onze overledenen zullen herdenken. Piet Warmenhoven
Terugblik gemeentezondag Wat een weldaad: een hele dag samen vieren, bij kunnen praten, lekker eten met elkaar, de foto’s van vroeger en nu bekijken, horen hoe het in Havad gaat en samen nadenken over onze eigen wijkgemeente. De film over missionair gemeente zijn maakte indruk. De gesprekken daarna in de kleine groepjes smaakten naar meer. Het werd opnieuw als zeer goed ervaren om over een inhoudelijk onderwerp samen na te denken. De centrale gedachte was: laten we kerk zijn vanuit de Bron, waarbij niet het gebouw belangrijk is, maar hóe we kerk zijn. We herkennen ons als warm en gastvrij. En we hopen dat velen zich aan onze warmte mogen verwarmen.
Open kerkendag In de week van 11 – 16 oktober worden in Leiden Zuidwest huis aan huis flyers rondgedeeld van de vijf kerken in de wijk. Op 30 oktober van 14.00 – 17.00 uur hebben deze vijf kerken hun deuren geopend voor bezoekers. Voor u een mogelijkheid
22
om de andere kerken in de wijk eens van binnen te bekijken en de mogelijkheid om in eigen kerkgebouw gastvrij te zijn voor bezoekers die ons gezamenlijk gebouw bezoeken! Kom daarom op 30 oktober ook in de Antonius langs, want voor bezoekers is het aangenaam als er meerdere mensen rondlopen!. Sity Smedinga
In memoriam ds. Cornelis Pieter Timotheus Rijper 21 september 1919 – 10 september 2010 Cees Rijper mocht 90 jaar oud worden en was tot het laatst actief op kerk en maatschappij betrokken. Zoals hij had geleefd, zo beleefde hij ook zijn sterven: nuchter en dankbaar voor al het goede en alle liefde die hij had mogen ontvangen en verspreiden in zijn lange predikantsbestaan. Hij en zij( zijn in 2008 overleden geliefde Lenie) dienden de kerken van Lichtenvoorde, Meppel, Amsterdam Watergraafsmeer en, zijn grote trots, Amsterdam Zuid Oost (Bijlmermeer). Pionieren, organiseren, bevlogen preken, betrokken zijn op mensen die in een volstrekt nieuwe situatie hun weg moesten zoeken, theologisch de nieuwe ontwikkelingen enthousiast en kritisch volgen, dat alles was z’n lust en z’n leven. Het klimmen van de jaren bracht echter beperkingen. Bij hem werd het horen en vooral het zien minder, zodat hij zich ten slotte moest verlaten op luisterboeken, waardoor hij toch van veel op de hoogte bleef. Zijn vrouw werd zwaarder getroffen door Alzheimer: een gemis aan gezamenlijkheid waar hij niet aan kon en wilde wennen. Hun kinderloosheid was een verdriet waar zij samen een vorm voor probeerden te vinden in hun betrokkenheid op jong en oud. Een groot geluk werd op latere leeftijd hier in Leiden nog hun deel, toen een professionele verzorging door Ineke Koelewijn uitliep op een van beide kanten beleefde ouder/ vriend- dochter/vriendrelatie, waar ook haar man Henk en hun kinderen heel gelukkig mee waren. De dienst van Woord en Gebed werd gehouden in zijn geliefde kerk in de Bijlmer, waarna hij omringd door familie en vrienden ter aarde besteld werd. Een bijzonder mens is van ons heengegaan. ds. Bernard Schelhaas
In memoriam Aaltje Boom-Snoeijer 14 augustus 1930 – 21 augustus 2010 Alie was een bijzondere en eigenwijze vrouw die genoot van het leven met haar man Bert en de laatste jaren alleen. Ze bracht altijd veel tijd in de moestuin door, haar grote hob-
bie. Jarenlang was ze actief in de kerk in de Stevenshof, en de sluiting deed haar groot verdriet. Een jaar geleden hoorde ze dat ze ziek was en niet meer beter zou worden. Op pure wilskracht maakte ze nog een aantal hoogtepunten mee: de bruiloft van een kleindochter, de geboorte van een achterkleinkind. Haar tachtigste verjaardag vierde ze omringd door haar geliefden, in de wetenschap dat het einde nabij was. In een kerkdienst op Rhijnhof, die ze zelf tot in de puntjes had voorbereid, hebben we afscheid van Alie genomen. Rinske Scholten
Havad In augustus zijn mijn man Bas en ik een paar dagen naar Havad, onze zustergemeente geweest. Aanleiding was het 210jarig bestaan van de kerk van Havad, maar we hebben meteen van de gelegenheid gebruik gemaakt om een aantal zaken te bespreken en te bekijken. Zaterdag werd het feest van de kerk gevierd; eerst een lange kerkdienst, daarna met de hele gemeente een aantal activiteiten. Op zondag twee keer naar de kerk. Tijdens de kerkdienst in Havad is een kaars uit Leiden aangeboden. Net als bij ons zal deze iedere eerste zondag van de maand tijdens de dienst branden als teken van verbondenheid. Maandag hebben we de school bekeken. Wat ogen scholen in Nederland veel kindvriendelijker en hebben wij veel materialen! ’s Middags een uitje naar een middeleeuws kasteel. Op dinsdag hebben we een bron bekeken die in aanmerking komt voor drinkwatervoorziening van het dorp, zodat er ’s zomers in het dorp genoeg water zal zijn en men niet afhankelijk is van regenwater. ’s Middags hebben we als laatste bezigheid de Leidse Straat bezocht in Trei Sate. Het was een goed bezoek, we hebben de dingen kunnen doen en de vragen kunnen stellen die de gemeente ons gevraagd heeft. Namens de Neauacommissie, Jantine Oosthoek
Chocolate Factory: Genieten van chocola met jong en oud Tijdens de oecumenische jongerenactiviteit van 10 december ga je zelf bonbons en andere chocoladecreaties maken. En proeven natuurlijk! Merk jij daarbij het verschil tussen Fair Trade en gewone chocola? Proef en vergelijk. Met receptenkaarten en ingrediënten voor overheerlijke bonbons ga je zelf aan de slag in de keuken. Intussen krijg je een kijkje in de wereld van de cacaoboon en hoe de chocola bij ons terecht komt. Een mooie combinatie van creativiteit, informatie en genieten! Neem gerust een vriend of vriendin mee. Iedereen is welkom, van jong tot oud. Aanmelding vooraf is nodig bij Pieter Nauta. De activiteit vindt plaats in de Verdieping en duurt van 19:15 uur tot 21:15 uur. Vanaf 19:00 staat de deur voor je open. Pieter Nauta
Wegwijs in de bijbel / bijbel voor dummies Voor mensen die (te) weinig van de bijbel weten en daar iets aan willen doen. Voor mensen die willen horen hoe je met gezond verstand bijbelteksten kunt begrijpen. Voor mensen die op bijbelteksten afgeknapt zijn, maar er niet los van komen. Voor mensen die wel gelovig willen zijn, maar zonder verraad te plegen aan hun gezonde verstand. Voor mensen die de
Agenda 20 oktoberober Themaochtend Verhalen vertellen 10.00 uur, Verdieping 30 oktober Open kerkendag Leiden Zuidwest 14-17 uur, Antoniuskerk 31 oktober Jeugdkerk 11.30 uur, Händelstraat 10 2 november Contactmiddag voor ouderen 14.30 uur, Antoniuskerk
18 november Bijbelkring 10.00 uur, Antoniuskerk 18 november Bijbelkring 13.30 uur, Verdieping 21 november Jeugdkerk 11.30 uur, Händelstraat 10 24 november Bijbel voor dummies 20.00 uur, Verdieping 1 december Avondmaalsviering 15.30 uur, Statenhof
3 november Bijbeluur 15.30 uur, Statenhof
1 december Bijbel voor dummies 20.00 uur, Verdieping
3 november Bijbel voor dummies 20.00 uur, Verdieping
2 december Bijbelkring 10.00 uur, Antoniuskerk
4 november Bijbelkring 10.00 uur, Antoniuskerk
2 december Bijbelkring 13.30 uur, Verdieping
4 november Bijbelkring 13.30 uur, Verdieping
8 december Bijbel voor dummies 20.00 uur, Verdieping
12 november OJA 19.15 uur, Verdieping
10 december OJA 19.15 uur, Verdieping
16 november Kerkdienst 15.00 uur, Rosenburch
12 december Jeugdkerk 11.30 uur, Händelstraat 10
17 november Themaochtend Kerkmuziek 10.00 uur, Verdieping
16 december Bijbelkring 10.00 uur, Antoniuskerk
17 november Bijbel voor dummies 20.00 uur, Verdieping
16 december Bijbelkring 13.30 uur, Verdieping
bijbel een moeilijk en ontoegankelijk boek vinden. Voor mensen die niet gelovig willen zijn, maar wel iets meer willen weten over de belangrijkste bron van onze cultuur. Vijf avonden achtergronden en verhalen, waarbij ook uw vragen aan de orde komen. Op vijf woensdagavonden in de Verdieping: 3, 10, 17, 24 november en 1 december van 20.00-22.00 uur. Leiding, informatie en opgave: Herman de Geus en Piet Warmenhoven
23
Oecumenische geloofsgemeenschap Merenwijk Pastores: pastor J.A. van der Bie, Vliervlinder 8, 2317 JR Leiden, tel. 071 – 5220655,
[email protected] ds. J.F. Boon, Hazezegge 7, 2318 ZH Leiden, tel. 071 – 5222723,
[email protected] mw. ds. E.S. Smidt, Hazezegge 7, 2318 ZH Leiden, tel. 071 –5284909,
[email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter ds. J.F. Boon,
[email protected]; scriba O. Bloem,
[email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter E.J.H. Elstak,
[email protected]; secretaris E. Veenstra-Monteban
[email protected]; penningmeester: C.J. de Witt,
[email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1 2317ST Leiden,tel. 071-5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen:
[email protected]
Lectio Divina Een andere manier om met de Bijbel om te gaan is de Lectio Divina. een eeuwenoude methode, bestaande uit vier stappen: de lectio (het lezen), de meditatio (het overwegen of mediteren), de oratio (het bidden) en contemplatio (beschouwen of rusten). Langs deze weg willen we proberen te ontdekken wat de betekenis is van een tekst en wat deze tekst voor ons persoonlijk kan betekenen. Voor deze groep geldt een minimum van vier en een maximum van acht deelnemers. Datum: donderdag 18 november 20.15 – 21.30 uur. Opgave bij ds. John Boon, tel: 522.27.23; email
[email protected]
Doornse Catechismus U heeft er vast wel van gehoord: De Doornse Catechismus die is opgesteld door jonge predikanten van Op goed gerucht. Daarmee willen ze oude vragen laten klinken in een nieuwe tijd. Om een greep uit de thema’s te nemen: Wat is mijn diepste troost? Bestaat God? Bestaat toeval? Heeft God plezier in andere religies dan het christendom? Is de Bijbel Gods Woord? Net als in de Heidelbergse Catechismus zijn er 52 vragen; dus altijd wel één die aanspreekt. Wanneer er belangstelling voor is, stel ik voor eens per maand bij elkaar te komen op een vaste middag rond 16.00 uur en het gesprek na een uur af te ronden met een ontmoeting rond een glas wijn. Belangstellenden kunnen zich opgeven bij ds. John Boon, tel. 522.27.23 of email
[email protected]
Tijd: 31 oktober, 14.15-17.15 uur; plaats: de Regenboog; toegang: gratis.
Kom je meezingen met Spetters? Houd je van zingen en vind je het leuk veel nieuwe liedjes te leren. En lijkt het je leuk om af en toe in de viering te zingen, bijvoorbeeld als er een kindje gedoopt wordt? Kom dan meezingen met kinderkoor Spetters! Er is nog genoeg plaats voor nieuwe zangers en zangeressen! Binnenkort beginnen we met repeteren voor de kerstmusical: dat wil je vast niet missen. Het koor is voor kinderen vanaf groep 4 van de basisschool. Jitske Smit, de dirigente, kent ontzettend veel leuke liedjes. We repeteren elke maandag van half 7 tot kwart over 7 in het Stiltecentrum van De Regenboog. Kom gewoon eens kijken en meezingen – wedden dat je blijft?! Wil je eerst meer informatie, dan kun je bellen of mailen met: Karin van Dorsselaer, tel. 512 43 79, of
[email protected] Tot zings!!!
Bijbelvertaalmiddag op zondag 31 oktober Op Nationale Bijbelzondag organiseert de Regenboog met steun van de Leidse Raad van Kerken en de Algemene Kerkenraad een middag met workshops over bijbelvertalen. Wat komt er allemaal kijken bij Bijbelvertalen? Hoe moet je het brede scala aan Nederlandse Bijbelvertalingen beoordelen? Waarom moet de Nieuwe Bijbelvertaling herzien worden? Deze en andere vragen worden op de vertaalmiddag aan de orde gesteld, onder andere door twee Leidse vertalers van het Nederlands Bijbelgenootschap, dr. Matthijs de Jong (Binnenstadsgemeente) en dr. Rieuwerd Buitenwerf (Regenboog). Ook is er veel ruimte voor discussie. Iedereen is van harte welkom!
24
Basiscatechese In september is weer een nieuwe groep van de basiscatechese gestart. Deze basiscatechese is bedoeld voor jongens en meisjes van groep 8 van de basisschool. We zullen aan de hand van Bijbelverhalen en de levensverhalen van mensen als Willibrord, Franciscus, Luther en anderen, proberen te ontdekken waarom mensen in God geloven en wat geloven voor ons kan betekenen. Daarnaast besteden we aan-
dacht aan aspecten van de viering en het kerkelijk jaar. De catechese is oecumenisch van opzet. Dat wil zeggen dat zowel de protestantse als de katholieke traditie aan bod zullen komen en waar dat zinvol is, zullen de overeenkomsten en verschillen worden uitgelegd. Voor wie in een volgend jaar aan de vormselviering wil deelnemen, kan de basiscatechese een goede voorbereiding zijn. De basiscatechese wordt gegeven op maandagmiddag van 16.00 uur tot uiterlijk 17.00 uur. De basiscatechese wordt op 29 mei 2011 afgesloten met een viering. Deze viering wordt op de daaraan voorafgaande donderdagen met de catechisanten voorbereid. Wie alsnog graag mee wil doen kan zich opgeven bij: Karin van Dorsselaer, tel. 512.43.79, e-mail:
[email protected] ds. John Boon, tel. 522.27.23, e-mail:
[email protected]
Agenda Basiscatechese: elke maandag van 16.00 tot 17.00 uur Repetitie Spetters: elke maandag van 18.30 tot 19.15 uur; 55+viering: elke tweede dinsdag van de maand van 10.30 tot 12.00 uur; Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur;
Jongeren rondom de bron Op de vrijdagavonden 5 november, 10 december, 14 januari, 11 februari, 11 maart, 15 april, 20 mei en 17 juni zijn er van 17.00 tot 19.00 uur ontmoetingsavonden voor jongeren van 12-17 jaar, die de afgelopen jaren de basiscatechese gevolgd hebben. We willen met elkaar op zoek gaan naar bronnen van spiritualiteit in de Bijbel of de geschiedenis van het christendom. We zullen ons daarbij steeds de vragen stellen: wat valt ons op, wat doet het je en wat kun je er mee. We beginnen met een drankje en een babbeltje. Daarna gaan we aan de slag met het verhaal. Rond 18.00 uur houden we een gezellige maaltijd, met aandacht voor elkaar. Na de maaltijd zal er wat opgeruimd moeten worden, maar is er ook ruimte voor spel. Voor de maaltijd doen we een beroep op ouders: laat iedereen eens genieten van uw favoriete recept voor jongeren. Opgave bij Karin van Dorsselaer, tel. 512.43.79, e-mail:
[email protected], of Joris Boon, tel. 528.49.08, e-mail
[email protected]
Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur; Ouderensoos: elke woensdag van 14.00 tot 16.00 uur; Repetitie elke woensdag van 20.00 tot Regenboogkoor: 22.00 uur; Inzamelen oud papier, elke eerste donderdag van de metaal en kleding: maand van 09.00 tot 21.00 uur; Regenboogdis: elke laatste vrijdag van de maand van 18.00 tot 20.00 uur; Regenboog open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur;
Jongvolwassenen In de Regenboog komt een groep jong-volwassenen maandelijks bij elkaar. Samen bespreken ze een onderwerp dat door henzelf wordt aangedragen of een gedeelte uit een boek. Zo delen ze wat er op je afkomt wanneer je als jongere, die gelooft, in deze maatschappij staat en wisselen ze hun visies op de meest uiteenlopende zaken uit. Als je zelf ook tussen (ongeveer) de 20 en de 35 bent en het lijkt je leuk in een ontmoeting met leeftijdsgenoten bezig te zijn met geloof, leven en maatschappij, kom dan gerust een keer kijken. De eerstvolgende bijeenkomst vindt op dinsdag 9 november plaats in de pastoreskamer van de Regenboog. De avond begint om 20.15 uur en duurt tot ongeveer 22.00 uur. Opgave bij Corine Knoester: 071-5215340, e-mail:
[email protected].
Het gemak van een website. De Regenboog beschikt over een website. “Leuk, maar wat kan ik daar dan mee?” vraagt u zich af. Alles wat je wilt weten heb je immers al voor je liggen in het Bulletin. En als je de weekagenda op zondag meeneemt ben je van de laatste nieuwtjes voorzien. Natuurlijk slingert er in huis ook nog ergens het jaarprogramma rond, zodat je weet wat er aan activiteiten in de Regenboog plaatsvindt. Wil je ergens aan meedoen dan zoek je het op, je neemt de telefoon en meld je aan. Maar je bent niet elke zondag in de kerk. Soms is het Bulletin even niet te vinden. “En bij wie moet ik me aanmelden?” De website combineert al deze informatie in een overzichte-
Stiltecentrum open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur;
lijke structuur. Onder de kopjes vind je alle informatie. Weet je, je kunt je ook aanmelden om elke week de weekagenda in je e-mailbox te ontvangen. Dat mag natuurlijk geen reden zijn om niet meer op zondagmorgen uit je bed te komen.. Ook voor de werkgroepen biedt de website (nieuwe) mogelijkheden. Je kunt actuele informatie aan de mensen doorgeven. Kan een bijeenkomst, die in het Bulletin stond, onverhoopt niet doorgaan en het volgend Bulletin komt pas na de betreffende datum uit, dan kun je die wijziging wel op de website kwijt. Omgekeerd ook; was je te laat met het inleveren van je kopij en loop je zo de mogelijkheid mis om het tijdig via het Bulletin aan te kondigen, de website maakt het mogelijk. Ik geef toe je moet daar wel iets voor doen! Namelijk een email sturen aan de webmaster (contactadres). Trouwens je kunt het Bulletin ook lezen op de website. Berichtjes over onszelf staan onder Actueel en het hele Bulletin is opgeslagen in het archief. Neem eens de moeite om op onze eigen site rond te neuzen en maak gebruik van de mogelijkheden om actueel geïnformeerd te worden of informatie aan te bieden. En voor wie het echt nog niet weten: http://www.deregenboogmerenwijk.nl SYOTN (see you on the net), webmaster Edo Elstak
25
Evangelisch-Lutherse Gemeente Predikant: mw. drs M.M.B. van der Meij-Seinstra, Kerklaan 78, 2451 CH Leimuiden, tel. 0172 – 506275,
[email protected] Voorzitter kerkenraad/kerkrentmeester: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 – 414887,
[email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 – 5762782,
[email protected] Bankrekeningnrs: 103946 en 451024303 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 – 5140783,
[email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 – 5140783,
[email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl
BBQ op 29 augustus 2010. Op zondag 29 augustus was het weer de startzondag van het nieuwe seizoen. Na de kerkdienst werd er eerst koffie gedronken en nadat de kopjes waren opgeruimd, konden de twee barbecues worden aangestoken. Helaas was het weer niet zo goed, maar er stond een ruime partytent in de kerktuin, waar de barbecues onder konden staan. Al snel kwamen er heerlijke geuren op ons af en werden er smakelijke salades en sauzen neergezet. Ook was er van alles te drinken. Al snel werd er een rij gevormd en kon iedereen zijn keuze maken. Er was, - zoals elk jaar - voor van alles gezorgd en het smaakte allemaal erg goed. Aan de tafels werd gezellig gekletst tijdens het eten.Voor de kinderen waren er natuurlijk ook spekkies om te roosteren en daar werd gretig gebruik van gemaakt. Kortom, het was een zeer geslaagde startzondag, ook al konden we niet in de kerktuin zitten vanwege het weer. Volgend jaar hopen we weer op deze wijze het nieuwe seizoen te starten. Lenie de Jongh
Evangelisch-Luthers Dagboek 2010–2011 Binnenkort verschijnt het Evangelisch-Luthers Dagboek 20102011. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een Bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U hebt met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zon- en feestdagen met de Bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is! De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 12,50 (exclusief verzendkosten). De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Zoals elk jaar kunt u uw bestelling opgeven aan de heer Graner. U kunt ook rechtstreeks bestellen via het emailadres: slubden-
26
[email protected] of per post/ telefonisch bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s-Gravenhage, tel. 070- 3648094.
Van de kerkrentmeesters: In de periode augustus/september 2010 is door kerkrentmeesters ontvangen: Collecte kerk € 730,95 Collecte diaconie € 103,30 Collecte kerk mw. J € 100,00 Collecte Lunterenweek diaconie € 293,85 Collecte gemeentepastoraat(26/9) € 155,50 Collecte JOP(26/9) € 145,00 De kerkrentmeesters
Vakantieweek van 11 t/m 18 september. Ondanks het wisselvallige weer is het een fijne en gezellige week geweest. De 31 gasten en 12 stafleden uit de lutherse gemeenten Den Haag, Delft en Leiden kunnen terugkijken op een gevarieerd programma. Zo begon de week met het voorstellen aan elkaar. Vooruit lopend op het bezoek aan de vlindertuin op dinsdag kreeg iedereen een naamkaartje opgespeld door Prikkebeen, - begeleid door een vlinder. Na de eredienst op zondag, was het ‘s middags tijd voor de traditionele groepsfoto. Dit jaar stond er een prachtige taart op de voorgrond. Deze kregen we aangeboden door ‘Het Bosgoed”, omdat wij er als groep voor de vijfentwintigste keer kwamen. ’s Avond kwam een poppenspeler met het verhaal van Francesco. Het verhaal was jammer genoeg niet voor iedereen goed te volgen, maar de poppen hielden ieders aandacht vast. Maandag werden er prachtige kettingen gemaakt, waarbij ook de heren zich van hun creatieve kant lieten zien. Gelukkig was het uitstapje dit jaar een binnengebeuren, want die dag was er één heel lange regenbui. Er heerste in de tuin een tropische warmte, waarin de orchideeën en de vlinders goed tot hun recht kwamen. Verder werd er die week gewinkeld in
Lunteren, in het bos gewandeld, bingo en andere spelletjes gespeeld én vooral lekker gegeten en gesnoept. De Griekse dansers op woensdagavond brachten heel wat mensen op de vloer. Langzaam maar zeker werden de heupen steeds losser. Ook met de rolstoel kun je dan geweldig meedansen en genieten van de muziek. Op donderdag werden we verrast met een heerlijk lunchbuffet.’s Avonds was er de bonte avond, waarop zowel gasten als staf zich niet onbetuigd lieten. Dit jaar hadden de stafleden een circus uitgenodigd. U zult begrijpen dat er alleen doldwaze acts voorbijkwamen en er veel gelachen werd. Vrijdag kwam er een roofvogelshow. Dit gebeurde binnen in verband met het weer, want vogels houden ook niet van regen. Iedereen die dat wilde, kon een handschoen aandoen om zo de vogel van héél dichtbij te bekijken. Een prachtige oehoe kreeg ieders aandacht en bewondering. Met het vieren van het Heilig Avondmaal onder leiding van ds. Erwin de Fouw besloten we, - gezamenlijk zittend in de kring - deze geweldige week. Na ontbijt en een kopje koffie namen we zaterdagmorgen afscheid van elkaar met een: “Hopelijk tot volgend jaar!” Greet Graner
Gesprekskring: Op de woensdagen 3 en 17 november (van 19.45-21.30 uur) zal een gesprekskring plaatsvinden met als thema ‘Lutherse Spiritualiteit’. Het gaat om de twee sacramenten, die in onze protestantse gemeenschap van belang zijn. De eerste avond zullen we onze aandacht richten op de Heilige Doop. De tweede avond denken wij na over het Heilig Avondmaal. Voor beide avonden kunt u zich opgeven via een lijst, die zal komen te hangen in de consistorie. ds. Marianne van der Meij-Seinstra
In Memoriam: “Hij geeft mij nieuwe kracht en leidt mij langs veilige paden, tot eer van zijn Naam” Op woensdag 1 september is overleden mevrouw Maps van Ark-Riebeek in de leeftijd van 94 jaar. De afscheidsplechtigheid vond plaats op 8 september in de aula van Rhijnhof. Door haar zonen en kleindochter werd haar lange leven gememoreerd. Als een teer poppetje was zij geboren en pas na een jaar gedoopt. Maps kwam trouw op de dameskring vanaf haar 17e jaar. Zij heeft daar in de loop der jaren heel wat creatief werk verzet voor bazaars en andere verkoopdagen. Heel veel hield zij in haar veel bewogen leven van de psalmen. Op dit afscheid is Psalm 23 voorgelezen en gezongen. Ook Christus vond in deze psalm steun voor zijn lijden. Hij heeft het geloof gehad, dat, - de weg die Hij ging - op de één of andere manier door zijn Herder geleid werd. In dat geloof stond Map van ArkRiebeek. Wellicht kan dat de achterblijvers, - haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, haar familie en vriendinnen - troosten en sterken.
Agenda ACTIVITEITEN van A tot Z
Bijbelkring: dinsdagmiddag 28 september, 14.00-16.00 uur, in de consistorie. Adventsontbijt: zondag 19 december, aanvang 9.30 uur,met aansluitend metten om 10.45 uur,opgave via de lijst in de consistorie. Adventsvespers: 1, 8, en 15 december 2010, 19.00 tot 19.30 uur, in de Oud-Katholieke Kerk. Bijbelkring: dinsdagmiddag 26 oktober en 30 november, 14.00 – 16.00 uur in de consistorie. Gesprekskring: ‘Lutherse Spiritualiteit’: woensdagavond 3 en 17 november, 20.00 uur in de consistorie. Kerkenraad: vergadering: dinsdagavond 9 november en 14 december, vanaf 20.00 uur in de consistorie. Kinderbijbelsymposium: zaterdag 20 november, 10.00 tot 16.00 uur, EvangelischLutherse Kerk te Den Haag. Aanmelden via
[email protected] Ouderlingenvergadering: woensdag 27 oktober bij Greet Graner, te Lisse. Repetitie Luthonica: zondag na de dienst: 17 en 31 oktober, 21 november en 19 december; donderdagavond 20.00 uur: 11 en 25 november. Redactieraad: maandag 1 november in de ‘Regenboog’. Redactievergadering: Kopij kerkblad: 24 november, in de pastorie. Periode: 19 december 2010 t/m 06 februari 2011.
27
Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Predikant: mw. ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 – 5131422,
[email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 – 5153865 Secretaris: mw. E. Kromhout, Ridderspoorlaan 25, 2343 TV Oegstgeest, tel. 071 – 5157567,
[email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl
Kringen In de Literatuur en religie kring zal het boek Leer me je liefhebben van Kristine Groenhart centraal staan. Tjeu van den Berk zal in zijn lezing “Oorsprong van het Christendom ligt in het Oude Egypte”onder anderen ingaan op de vraag: Waar komen de typisch on-joodse religieuze thema’s vandaan, zoals: een God die sterft en na 3 dagen opstaat, maagdelijke geboorte, een drie-ene God en een oordelen over de doden? (26 okt.)
Doop Op zondag 7 november zal Emma Madelief gedoopt worden, dochter van Ingmar en Ingrid Bontje en zusje van Frank. Niet pastor Van Breukelen, maar ds Driessen zal dan voorgaan.
Keuken hebben het eerste gedeelte van het dubbelconcert voor twee violen van J.S. Bach ontroerend mooi gespeeld. Maar ook Florine van Wezenberg (cello) en Julia Wildschut (piano) hebben een prachtige muzikale bijdrage geleverd aan deze dienst, net als het koor Libera Voce. Als introductie op de kring “Wie is wie in de Bijbel” hebben vier kinderen David, Jozef, Hagar en Esther uitgebeeld en een verhaal over hen verteld zodat de gemeenteleden konden raden wie ze waren. Het thema van de Raad van Kerken in Oegstgeest “Geloven in verbondenheid” stond centraal en kwam ook terug in de gemeenschappelijke dienst een week later, aan het begin van de Vredesweek in de sporthal de Cuyl, waar predikanten van vier kerken in Oegstgeest voorgingen. Het stemmenspel van ds Da Costa over Zacheus was een hoogtepunt in deze dienst.
Even nog Op woensdag 20 oktober zullen Arendo de Vries en Pauline Boekraad in de Hooglandse Kerk trouwen. De dienst staat onder verantwoordelijkheid van de Merenwijk, waar zij beiden wonen. Ds Driessen zal deze dienst leiden. Een hartelijke groet, Marjan Driessen
Agenda Inspiratie en spiritualiteit à la carte . Onder deze noemer hebben we een aantal bijeenkomsten gepland aan het einde van de zondagmiddag, waarin we met elkaar ruimte maken voor een moment van bezinning. We beginnen met een glaasje, praten met elkaar in groepjes, luisteren naar muziek en een gedicht of een stuk proza en delen samen een maaltijd. De eerste bijeenkomst is zondag 14 november om 17.00 uur in het Gemeentecentrum. Centraal staat de animatiefilm “Father and Daughter” van Michael Dudok de Wit. Voor deze film heeft Dudok de Wit in 2001 een Oscar gekregen. Iemand vroeg mij: “Wat is het thema?”. Dat is niet zo makkelijk te zeggen, want hoe vaker je deze acht minuten durende film ziet, hoe meer je er in ontdekt. Als u zin hebt om te komen is het met het oog op het eten prettig als u dat even meldt bij ds Driessen.
Terugblik Op de startzondag in september hebben we veel muzikaal talent gehoord. Pepijn van Wezenberg en zijn moeder Mariëtte
28
18 oktober 20:00 uur Literatuur en Religie, Gemeentecentrum 26 oktober 20:00 uur Lezing: Oorsprong Christendom in het Oude Egypte. Dr Tjeu van den Berk, Gemeentecentrum 28 oktober 10:00 uur Wie is wie in de bijbel, Vredeskerk 29 oktober 14:00 uur Rituelen rond het levenseinde, Gemeentecentrum 2 november 10:00 uur Vrouwengespreksgroep, Vredeskerk 9 november 14:30 uur Vrouwengroep, Vredeskerk 11 november 10:00 uur Wie is wie in de bijbel, Vredeskerk 14 november 17:00 uur Inspiratie en spiritualiteit a la carte 15 november 20:00 uur Literatuur en Religie, Gemeentecentrum 16 november 14:00 uur Literatuur en Religie, Gemeentecentrum.
Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533,
[email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire : H.J. de Jonge, Zeemanlaan 47, 2313 SW Leiden.
[email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139,
[email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat:
[email protected]
Culte Culte en français chaque dimanche à 10h30.
Ecole du dimanche Tous les dimanches matin pendant le culte, l’école du dimanche est assurée par H.J. de Jonge ou A.M. Euser.
Catéchisme Cycle «Augustin, la modernité du docteur de la grâce», chaque premier dimanche du mois de 12h à 13h au temple. Le 7 novembre: de la philosophie et de la religion. Le 5 décembre: la conversion et mémoire de Dieu. Projection d’un diaporama puis lecture de texte et discussion.
Sainte-Cène Le 31 octobre, dimanche de la Réformation, nous célébrerons la Sainte-Cène. C’est le moment de notre rencontre avec le Christ Sauveur. Préparons-nous bien à cette rencontre.
Diaconie La deuxième collecte de nos cultes est destinée à la diaconie, le 7 novembre pour la Bakkerij, le 21 novembre pour la Mission, le 5 décembre pour le Duncan Village Safepark de Buffalo City. Le 31 octobre, dimanche de la Réformation, la deuxième collecte sera destinée à la Bibliothèque wallonne.
Chorale Répétition chaque mercredi de 20h à 21 h au temple. Direction et accompagnement: E.N. van Bruggen. Au programme, la Cantate BWV 150 de J.S. Bach. Cette cantate sera produite dans notre église en décembre: dimanche 12 pendant l’Adventsdienst, à 19h30, et dimanche 19 pendant notre culte, à 10h30.
Concert Samedi 13 novembre, à 16h30, concert d’orgue par Cor Ardesch, organiste de la Grote Kerk de Dordrecht. Ce concert
commencera à la Lokhorstkerk et continuera, après une courte promenade, dans notre temple, Breestraat 62. Entrée gratuite, café à l’issue du concert, collecte à la sortie.
Après-midi de la francophonie Toujours le dimanche, de 14h à 17h, au temple, projection d’un film français sous-titrée en néerlandais, puis goûter et discussion. Entrée libre. Le 21 novembre: «Molière». Le 19 décembre: «Peau d’âne».
Groupe des jeunes adultes Toujours le lundi de 19h30 à 21h30 au presbytère. Le 25 octobre: Augustin et la Réforme, projet de voyage; le 15 novembre: la cité de Dieu, projet de film, le 13 décembre: soirée festive «Chantons Noël».
Adventszangdienst Waalse Kerk
zondag 12 december 19.30 uur, Breestraat 62. Dienst in het Nederlands, zang in het Frans. Cantate “Nach Dir, Herr, verlanget mich” van Johann Sebastian Bach (1685-1750), BWV 150 door de Waalse cantorij o.l.v. Erik van Bruggen. Voorganger: ds J.H. Röselaers.
Thème des prédications. En octobre, approche parabolique de l’Alliance : • le 17 octobre, Matthieu 13, 18-30, l’Alliance, une sécurité. • le 24 octobre, Matthieu 13, 31-43, l’Alliance, une révélation. • le 31 octobre, Matthieu 13, 44-57, l’Alliance, une richesse. En novembre, approche prophétique de l’Alliance : • le 7 novembre, Es 43, 1-21, “Ne crains pas, car je t’ai racheté”. • le 21 novembre, Ml 3, 1-18, “Je les épargnerai”.
Pendant l’Avent, approche évangélique de l’Alliance : • le 28 novembre, Lc 1, 1-25, Ml 4, l’annonce à Zacharie et l’Alliance avec le peuple. • le 5 décembre, Lc 1, 26-38, Es 7, 10-17, l’annonce à Marie et l’Alliance avec l’humanité. • le 12 décembre, Lc 1, 39-56, Ex 15, 1-7, l’annonce de Marie et la joie de Moïse. • le 19 décembre, Lc 1, 57- 80, Mi 7, 14-20, l’annonce de Zacharie et la joie d’Abraham.
29
De mensen van Monuta maken hét verschil. Monuta, winnaar van de International Funeral Awards
du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919
“Monuta is gekozen tot meest service-gerichte uitvaartonderneming in Nederland tijdens de International Funeral Awards 2005. Voor mij iets om écht trots op te zijn. Voor u de zekerheid van een goed verzorgde uitvaart”.
hooigracht 35 2312 kn leiden postbus 164 2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail
[email protected]
Edward Kardol, teamleider
Monuta Soek, Hoogmadeseweg 66, 2351 CV Leiderdorp, (071) 573 08 34 Monuta Van der Luit, Willem de Zwijgerlaan 179, 2316 CZ Leiden, (071) 521 32 31 Monuta 't Leidse Huys, Gitstraat 1, 2332 RB Leiden, (071) 573 08 30 www. monuta. nl www.scenarium.nl www.monutacharityfund.nl
[email protected]
ZAALBERG
Verhuur van zaalruimte
Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47
voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.
- snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven
“Rijks beëdigd makelaar”
Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58
BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061
Fournituren DMC splitzijden Babykleding
Setterlady / Setterlaine damesmode Hollandia / Ten Cate ondermode Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578
Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding
Boekhandel
Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s
web: www.zaalbergmakelaardij.nl email:
[email protected]
Ichthus
***
met recht van koop BARNING PIANO’S sinds 1921 Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim www.barning.com
Lid LMV
makelaardij
REDKEN AMBASSADOR
HAARHUIS VA N TO N G E R E N n r dra e e Al m35 jaa
Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212 Dijkmanschans 198 ZoeTermeer Telefoon 079-3312993
www.haarhuisvantongeren.nl
30
Kerk en Cultuur Oratorium Moses uitgevoerd door COV ‘Con Amore’. Op woensdag 27 oktober geeft COV “Con Amore” een uitvoering van het Oratorium Moses van Max Bruch. Plaats van uitvoering is de Pieterskerk en de aanvang is 20.00 uur. (kerk open om 19.15 uur) Max Bruch (1838-1920) is een Duitse componist uit de laatromantische periode in de muziekgeschiedenis. Hij was actief als dirigent, leraar en professor in de compositie in Berlijn. In het oratorium Moses beschrijft Bruch vier episoden uit het leven van Mozes: op de berg Sinaï, het gouden kalf, de terugkeer van de verspieders en het Beloofde Land. Het oratorium eist bijzonder veel soepelheid en inlevingsvermogen van met name de koorzangers.
De medewerkenden aan het concert zijn: • Diane Verdoodt - sopraan • Marten Smeding - tenor • Martijn Sanders - bas • het orkest RBO Sinfonia • COV “Con Amore” Het geheel o.l.v. dirigent Bernhard Touwen. Toegangskaarten: via de website: www.con-amore.nl, bij VVV Leiden (Stationsweg) en bij de leden: € 22,50; 65+ en CJP € 20,00. Toegangskaarten aan de kerk: € 25,00; 65+ en CJP € 22,50.
Theologie Voor Geïnteresseerden Proeflessen Cursus “Theologie Voor Geïnteresseerden” in Den Haag e.o. Zaterdag 13 november 2010, van 10 tot 13.00 uur. Plaats: Laakkapel, Deimanstraat 7, Den Haag. Bent u geïnteresseerd in theologie en zou u er meer over willen weten? Dan bent u van harte welkom bij de proeflessen die georganiseerd worden door de cursus “Theologie Voor Geïnteresseerden” (TVG) te Den Haag en omstreken. TVG is een driejarige cursus, die op tal van plaatsen in Nederland wordt gegeven. De cursus is een initiatief van de Protestantse Kerk in Nederland, maar heeft een oecumenisch karakter. In de cursus van Den Haag leiden meer dan twintig gespecialiseerde vakdocenten u door deze “ontdekkingsreis in de wereld van geloof en bijbel”. In de lessen komen alle belangrijke theologische vakken aan de orde, rond bijbel en geloof, kerk en samenleving en de praktijk. We vragen geen
specifieke vooropleiding, wel interesse voor diversiteit en ontwikkelingen in de hedendaagse theologie. In januari 2011 starten we weer een nieuw 1e jaar. Bij voldoende deelname kunt u kiezen om de lessen op woensdagavonden of op donderdagmiddagen te volgen. De kosten voor de cursus bedragen € 215,00 per jaar, plus € 35,00 inschrijfgeld. De cursus wordt gegeven in wijkcentrum Eltheto, Azaleastraat 2, Den Haag. Interesse? Van harte welkom op zaterdag 13 november in de Laakkapel in Den Haag! U kunt dan deelnemen aan enkele proeflessen: Oude Testament, Dogmatiek en Spiritualiteit. Tevens is er dan meer informatie te verkrijgen over de cursus. Opgave en informatie: mw. Yvonne van der Burch, tel. 070 – 3652584, e-mail:
[email protected]
31
Algemene Kerkenraad Uit de Algemene Kerkenraad. De Algemene Kerkenraad vergaderde op 28 september. De agenda telde 15 punten. Een aantal van deze punten stip ik aan. Er werd afscheid genomen van mw. Gwen Prang-Alt, kerkelijk werker in de Vredeswijkgemeente, m.n. in de nieuwbouwwijk Roomburg. Haar taak was er op gericht de kerk in deze nieuwbouwwijk present te stellen. Hoe doe je dat?: b.v. door gewoon aan te bellen, een kring te starten, contact op te nemen met organisaties in de wijk, een werkgroep op te richten. Het is in een paar regels neergeschreven maar het werk vereist inzet, doorzettings- en incasseringsvermogen en geloof. Gwen Prang heeft een basis gelegd. Daarvoor veel dank. De wijkkerkenraad zal nu wegen moeten vinden daarop voort te bouwen Een tussenrapportage van het team, dat in Leiden Zuidwest aan de slag ging toen de wijkkerkenraad na het emeritaat van de predikanten Schelhaas en Stolk besloot andere wegen te zoeken om de wijkgemeente, de grootste in Leiden (2900 geregistreerde leden), nieuw elan te geven. Een team van vier “specialisten” werd daartoe aangesteld: een predikant, kerkelijk werkers voor ouderenwerk, voor jongerenwerk en missionair diaconale projecten. Dit team lanceerde een veelheid aan activiteiten, waarin ook het onderkomen in de Stevenshof “De Verdieping” een belangrijke rol speelt. Voor de predikant en de ouderenwerker is het werkterrein duidelijk omlijnd. Voor de jongerenwerker en het werk op missionair diaconaal gebied is er sprake van ontwikkelingswerk. Resultaten?: de betrokkenheid van de kerk op de wijk wordt gewaardeerd, een zeker elan is aan het ontstaan. Sommige activiteiten slaan goed aan, zoals bijvoorbeeld de cursussen ‘De Bijbel voor beginners’. Andere activiteiten verkeren nog in een verkennend stadium, zoals een kerkcafé, donderdagvieringen, en een project ‘School, kinderen, ouders, kerk’. Niet spectaculair? Wellicht niet, maar revitaliseren kost tijd en zeker ook geloof, hoop en liefde. Heel veel tijd werd besteed aan het bespreken van de rekening 2009 van de Protestantse Gemeente te Leiden. U treft elders in dit Leids Kerkblad de hoofdlijn
32
Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: J.K. Radder, Marelaan 42, 2341 LE Oegstgeest, tel. 071 – 5174803 scriba: J.F. Nagelkerke, Eli Heimanshof 74, 2341 PH Oegstgeest, tel. 071 – 5215365; postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 – 5764145,
[email protected] Kerkelijk Bureau Protestantse Gemeente te Leiden: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, geopend van maandag tot en met donderdag van 09.00 – 12.00 uur, met o.a. bestelmogelijkheden voor collectebonnen. tel.: 576 41 45, fax 579 02 68 e-mail adres:
[email protected] girorekening 41878: t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden girorekening 121554: t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor de vrijwillige bijdragen) Melding van mutaties: Verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne doorgeven aan het Kerkelijk Bureau i.v.m. de verwerking in de ledenadministratie.
aan van de rekening 2009 en de balans van de PGL per 31 december 2009. Zoals in de toelichting van de cijfers wordt aangegeven is er sprake van een aanzienlijk tekort zowel in totale zin als na mutaties in fondsen. De balans van de PGL lijkt gezond maar als het tekort op de exploitatie structureel wordt, ziet de toekomst voor de PGL er somber uit. Bezuinigen lijkt een remedie maar afgezien van de vraag of dit überhaupt mogelijk is, moet er dan bezuinigd worden op stenen of op mensen? En als de uitgavenkant te weinig soelaas biedt hoe zit het dan met inkomstenkant? Zeker moet er inventief gestreefd worden naar ver-
hoging van de vrijwillige bijdragen maar hoe reëel is het daarvan genoeg heil te verwachten. Vragen, die antwoorden en daden vereisen. Daarover was men het eens in de Algemene Kerkenraad. De volledige rekening 2009 van de PGL (verkrijgbaar in de kerkgebouwen en via het kerkelijk bureau) ligt op het kerkelijk bureau ter inzage van 2 t/m 4 en op 9 en 10 november. Reacties kunnen schriftelijk gericht worden aan de scriba, postadres Kerkelijk Bureau, tot uiterlijk vrijdag 12 november. J.F. Nagelkerke, scriba.
“... om naar u te luisteren” “Wat begon als een vraag vanuit het land of ik mijn pastorale ervaringen zou willen publiceren, groeide uit tot een boekje “…om naar u te luisteren”. Topaz vond de tekst belangrijk, gaf het boekje uit en heeft het gepresenteerd door middel van een symposium, waarin is beklemtoond dat de aandacht voor het lichaam en voor de ziel (de geest) beter op elkaar kunnen worden afgesteld. Dit alles tevens ter gelegenheid van mijn 80e verjaardag. Op 24 september is er een symposium gehouden. ‘s Morgens was de ontvangst van de cliënten van Topaz Zuydtwijck en ‘s middags woonden 145 mensen een boeiend symposium bij. Dit alles vanuit de hoop dat echt luisteren naar elkaar een nieuwe wereld voor ons opent. De verhalenbundel “… om naar u te luisteren” is voor € 5,00 verkrijgbaar bij de receptie van Topaz Zuydtwijck aan de Aaltje Noordewierlaan 50 in Leiden of bij Henk van Breukelen zelf. Daarvoor kunt u mailen naar:
[email protected] Henk van Breukelen
College van kerkrentmeesters Jaarrekening 2009 De Jaarrekening 2009, zoals voorlopig is vastgesteld door de Algemene Kerkenraad, vertoont helaas een aanzienlijk tekort. Het college van kerkrentmeesters zal nagaan of dit tekort structureel is en hoe hoog dit eventuele structurele tekort zal zijn. In de vergadering van de Algemene Kerkenraad zal dit nader besproken worden.
Waardoor is het tekort 2009 ontstaan? Het tekort is met name ontstaan doordat er aanzienlijk minder ontvangsten zijn geweest dan waarop gerekend was. Allereerst moeten genoemd worden de Vrijwillige bijdragen. Aan vrijwillige bijdragen werd € 34.000,00 minder ontvangen, dan waarop gerekend was. Dit is grotendeels veroorzaakt doordat minder mensen een bijdrage verleenden. In 2008 gaven 2966 personen (adressen) een bijdrage. Door overlijden en vertrek was dit aantal in 2009 teruggelopen naar 2797. Vanwege de economische situatie zagen veel bijdragers geen mogelijkheid om hun bijdrage in 2009 te verhogen, zodat het verlies niet kon worden goedgemaakt. Eveneens door de economische crisis en vanwege de verbouwing van de Vredeskerk was de verhuur van onze gebouwen (Hooglandse Kerk, Marekerk en Vredeskerk) € 50.000,00 lager dan waar wij op gerekend hadden. Ten slotte was de opbrengst van ons vermogen ondanks de voorzichtige raming nog eens € 20.000,- lager dan begroot.
secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 – 5212087 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 – 5764145,
[email protected] bankrekeningnrs: 41878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) 121554 t.n.v. Actie kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau Protestantse Gemeente te Leiden: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 – 5764145 collectebonnen: verkrijgbaar van e 0,75 van e 15,00 per vel; bonnen van e 1,20 van e 24,00 per vel en bonnen van e 2,00 van e 40,00 per vel e-mail:
[email protected] Mutaties in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie.
gemeente vergroot kan worden. Ons college blijft zich ervoor inzetten om de inkomsten te verhogen. Maar het college is daarbij met name afhankelijk van de leden van de gemeente. Zijn zij bereid om het tekort te dekken? U hoort daarover nog wel meer!
Hoe nu verder? Uiteraard zullen we samen met de Algemene Kerkenraad en de door de Algemene Kerkenraad ingestelde beleidscommissie nagaan hoe het beleid er voor de komende periode uit zal moeten zien. Wij hopen, dat we ingrijpende bezuinigingen kunnen vermijden. Juist de inzet van extra menskracht in bijvoorbeeld Roomburg (wijkgemeente Vredeskerk) en Zuidwest laat zien dat de betrokkenheid bij onze Protestantse
Nadere informatie over de Rekening In de kerkgebouwen ligt een aantal exemplaren van de Rekening 2009 voor belangstellende gemeenteleden. Ook op het Kerkelijk Bureau kan de Rekening worden ingezien. Het college is graag bereid mondelinge toelichting te geven op deze Rekening. J.P. Karstens.
Rekening 2009 Protestantse gemeente te Leiden Kosten Kosten pastoraat (predikanten en kerkelijk werkers) Personele kosten (kosters, organisten en administratief personeel) Kosten gebouwen Beheer en administratie Overige kosten Totale kosten Opbrengsten Vrijwillige bijdragen Collecten Legaten en giften Verhuur gebouwen Opbrengst vermogen Totale opbrengsten Resultaat Mutaties in fondsen/voorzieningen Resultaat na mutaties in fondsen
Begroting 2009
Rekening 2009
Rekening 2008
567.900
516.027
625.378
348.600
386.661
339.325
504.400 99.050 27.000 1.546.950
455.228 162.516 30.487 1.550.919
557.203 17.097 30.386 1.669.389
652.000 60.000 15.000 504.700 289.150 1.520.850 -26.100 18.600 -7.500
618.087 56.117 24.364 456.671 267.307 1.422.548 -128.371 59.282 -69.089
659.555 60.818 477.612 535.302 308.092 2.041.380 371.991 -393.086 -21.095
33
Balans Protestantse gemeente te Leiden per 31 december 2009 ACTIVA:
31-12-2009
31-12-2008
Kerkgebouwen, wijkgebouwen, pastorieën, overige gebouwen, terreinen en inventaris
1.958.823
1.907.692
Effecten en deposito’s
6.744.826
5.119.002
Vorderingen
831.855
705.137
Liquide middelen
1.021.461
1.210.125
Totaal
10.556965
8.941.956
Vermogen
4.564.504
4.468.074
Fondsen en voorzieningen
4.949.994
3.481.262
Schulden
1.042.467
992.620
Totaal
10.556.965
8.941.956
PASSIVA:
Korte toelichting op de balans Het vermogen is gestegen omdat de waarde van de effecten is gestegen. De post Fondsen en Voorzieningen is aanzienlijk gestegen o.m. door de verkoop van het complex Groeneveldstichting. De opbrengst is belegd in een deposito. De rente hiervan wordt benut voor het onderhoud van de gebouwen.
Collecteopbrengsten mei - augustus OVERZICHT COLLECTEOPBRENGSTEN Diaconie
Mei
€ 3.494,51
Huwelijkscollecten tbv Diaconie collecten Collecte Heilig Avondmaal Pastoraat in Leiden Opbouw Protestantse Gemeente Leiden Onderhoud Gebouwen Kerkelijk Buurtenwerk Huwelijkscollecten - t.b.v. Stichting Present te Utrecht Bloemenbusje Hooglandse Kerk
€ 168,97 € 3.161,79 € 2.158,37 € 529,47 € 403,01 € 242,87 € 131,75
Huwelijks collecte - Stichting Vrienden van de Hooglandse Kerk
€ 436,91
Commissie Bijzonder Kerkenwerk Leiden - Evensong
€ 546,40
Offerkist Hooglandse Kerk Hervormde wijkgemeente Mare - Alphadienst t.b.v. familie De Boo
Juni
Juli
€ 2.718,80 € 291,80 € 138,35 € 2.401,12 € 1.300,48 € 735,64
€ 2.152,29
€ 120,07
€ 185,71
€ 2.029,15 € 1.011,58 € 608,22
€ 219,60
€ 62,35 € 131,96
Hervormde wijkgemeente Mare - Zendingsbussen
€ 174,86 € 181,11 € 422,92 € 234,74 € 172,55
Wijkgemeente Leiden Zuid-West - Pakistancollecte Huwelijkscollecte Huwelijkscollecte - Stichting Imado Terneuzen Huwelijkscollecte - Pakistan
€ 105,70 € 11.442,10
34
€ 3.427,73 € 134,92 € 107,66 € 2.744,51 € 1.757,68 € 576,67 € 351,55
€ 270,46 € 780,00
Hervormde wijkgemeente Mare - Alphadienst t.b.v. familie Ten Hove
Wijkgemeente Vredeskerk - Ontmoetingsdag april 2010
Augustus
€ 8.756,72
€ 6.293,77
€ 10.331,64
Kerkdiensten Zondag 17 oktober Deurcollecte: opbouw Protestantse gemeente Leiden Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. R. de Reus 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten 19.00 u. A.W. de Ridder, evensong Marekerk 10.00 u. ds. J. Quist, Scheveningen 17.00 u ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. F.D. Rooze Antoniuskerk 09.15 u. mw. S. Smedinga De Regenboog 10.00 u. ds. H.E. Schouten Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. M. van der Velden, Oude en Nieuwe Wetering Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout Overrhyn 11.00 u. R. Rus, Oegstgeest LUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw
Zondag 24 oktober Deurcollecte opbouw Protestantse gemeente Leiden Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. M. Driessen 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R.Q. Kouwijzer, doopviering Marekerk 10.00 u. ds. L.J. Geluk, Rotterdam 17.00 u ds. W. Balke, Den Haag Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. F.D. Rooze, afscheidsdienst Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u. pastor H. van Breukelen Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra, gezinsdienst Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. A. van der Hoek, Sassenheim Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. R. Leijdekker
LUMC 10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp 10.00 u. ds. S.J. Zwaan, gecombineerde dienst
Zondag 31 oktober Deurcollecte: opbouw Protestantse gemeente Leiden Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, H. Godding Pieterskerk 19.00 u. ds. A. Alblas, cantatedienst Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. C. van Andel, Amsterdam Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, gedachtenisdienst Antoniuskerk 09.15 u. mw. S. Smedinga De Regenboog 10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, ds. J.F. Boon en pastor J.A. van der Bie, m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra, Heilig Avondmaal, hervormingsdag Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u mw. ds. D.C. van HouwelingenVerdonk, Noordwijk Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber, Réformation, Sainte-Cène Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u mw. T. Borreman-la Fleur, Leiderdorp LUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Diaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw
Woensdag 3 november – dankdag voor gewas en arbeid Marekerk 19.30 u. ds. T. Jacobs
Zaterdag 6 november Zuydtwijck 10.15 u. pastor H. van Breukelen
Zondag 7 november Deurcollecte: kerkelijk buurtenwerk/Marekerk: Missionair Stadswerk
Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. pastor E.J.G. Woertman Marekerk 10.00 u. J. Kroon, Barneveld 17.00 u. ds. O.C. Kerssen, Gouda Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. H. Boter Antoniuskerk 09.15 u. mw. R. Scholten De Regenboog 10.00 u. pastor J.A. van der Bie Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u mw. ds. M. Driessen, herdenking overledenen Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. J.J. Kooman Overrhyn 11.00 u mw. A. van Kleunen LUMC 10.00 u pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. mw. P.A. de Jong-v.d. Zwaard
Zondag 14 november Deurcollecte: GOOS Hooglandse Kerk 10.00 u. J. de Jong en ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. K. van den Broeke Marekerk 10.00 u. ds. F.J. van Harten, Scheveningen 17.00 u ds. T. Jacobs 19.00 u. gezamenlijke vesper LSE, Leidse Binnenstadsgemeente en Hervormde Marewijkgemeente Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u mw. ds. F.A. van Benthem Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u ds. J.F. Boon, m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. M. Klomp Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. H.R. Plomp Waalse Kerk 10.30 u. pasteur D. Ribs Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. C.C.L.H. van de Berg-Seiffert Overrhyn 11.00 u. R. Leijdekker LUMC 10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis 10.15 u. mw. B.M. Hofland Dienst voor mensen met een verstandelijke beperking Dorpskerk Leiderdorp: 15.00 u. ds. P. van de Ende
35
Zaterdag 20 november Zuydtwijck 10.15 u. mw. pastor M. Wassenaar
Zondag 21 november Deurcollecte: onderhoud kerkelijke gebouwen Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, Heilig Avondmaal, gedachtenisdienst 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R. van Waarde Marekerk 10.00 u ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. J. Smit, Katwijk a/d Rijn Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, dienst van Schrift en Tafel Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven, Maaltijd van de Heer, gedachtenisdienst De Regenboog 10.00 u. pastor J.A. van der Bie Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra, Heilig Avondmaal Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. pastor H. van Breukelen Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. ds. G. Binnendijk, Noordwijk LUMC 10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. ds. F. van Dijke
Zondag 28 november - eerste advent Deurcollecte: jongerendiaconaat Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, h. Doop 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. J. van Malde Pieterskerk 19.00 u. ds. A. Alblas, cantatedienst Marekerk 10.00 u. ds. P.L.R. van der Spoel, Amersfoort, jeugddienst 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u. mw. R. Scholten De Regenboog 10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. I. Hasselbach-Jongsma, Leiderdorp
36
Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. J. van Wallinga, Leiderdorp Overrhyn 11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman
Zondag 5 december - tweede advent Deurcollecte opbouw Protestantse gemeente Leiden Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. B.J.J. Boter, Voorschoten Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u. pastor J.A. van der Bie, m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra, muziekzondag Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u ds. M. Roos Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest, Heilig Avondmaal Overrhyn 11.00 u mw. T. Borreman-la Fleur, Leiderdorp LUMC 10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u ds. M. de Leeuw Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. ds. M. van der Velden, Oude en Nieuwe Wetering
Zaterdag 11 december Zuydtwijck 10.15 u. pastor H. van Breukelen
Zondag 12 december - derde advent Deurcollecte: landelijk pastoraat Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelink Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. Z. de Graaf, Katwijk aan den Rijn
Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u P.A.A. Nauta De Regenboog 10.00 u ds. J.F. Boon Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. T.S. Smit Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. J.A. Bröstrom-Bruin, Boskoop Waalse Kerk 10.30 u pasteur F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout Overrhyn 11.00 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp LUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dienst voor mensen met een verstandelijke beperking Dorpskerk Leiderdorp: 15.00 u mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest
Zondag 19 december – vierde advent Deurcollecte: opbouw Protestantse gemeente Leiden Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. J. van den Berg 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R.Q. Kouwijzer Marekerk 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest 17.00 u. ds. W.J. Dekker, Delft Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. J.A. de Waal Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u. nog niet bekend Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. M.M.B. van der MeijSeinstra, adventsontbijt, metten Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. Chr. Duhoux-Rueb, Wassenaar Waalse Kerk 10.30 u. pasteur F. Weber 19.30 u. ds. J.H. Röselaers, adventsdienst met cantate Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. C. van Rijn, Katwijk LUMC 10.00 u pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. E. Bergman (met tolk)