Jesaja 51,7-8 – De duurzaamheid van Gods gerechtigheid Micha zondag 2008
Liturgie ■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
Voorzang: Zingen Ps 40,1.2 Votum / groet Zingen: Ps 40,3.4 Wet met Matt 25,31-45 Zingen: Ps 40,5.6 Gebed Lezen: – Jesaja 58,1-14 – Jesaja 51,1-8 Zingen: Ps 55,9-10 Preek over Jesaja 51,7-8 Zingen: LB 285 KINDEREN Zingen: Gezang 4,2 Gebed Collecte Zingen: LB 481,1.2.4 Zegen
Opmerking: Ik hoor het graag van te voren wanneer deze preek ergens gelezen wordt. Mijn mailbox is geduldig:
[email protected]
Preek over Jesaja 51,7-8 – De duurzaamheid van Gods gerechtigheid Broers en zussen, gemeente van Jezus Christus. 1. Vandaag is het Micha-zondag. Een zondag om stil te staan bij de extreme ongelijkheid in de wereld. Bij de bijbelse boodschap van Gods gerechtigheid, van oordeel over onrecht. Weten jullie het nog, de Micha-campagne? Twee jaar geleden hebben we stil gestaan bij de profeet Micha. Zijn oproep om recht te doen, trouw te zijn, en nederig met God te wandelen. Nu twee jaar later staat we weer stil bij die boodschap van Gods gerechtigheid. Hoe ‘Micha’ is jouw leven nu, twee jaar later? Voor de Micha-campagne reed ik eigenlijk altijd minstens130 op de snelweg. De Micha-campagne was voor mij een reden om te besluiten: voortaan rijd ik maximaal 120. Te hard rijden is slecht voor het milieu. Nu twee jaar later merk ik als ik haast heb: Toch maar weer 130 in plaats van 120. Maar dan probeer ik mezelf te bedwingen en zak ik weer terug naar 120 kilometer per uur. En dat is maar een klein voorbeeldje. Of de kleren die ik koop eerlijk geproduceerd zijn of niet – ik weet het niet eens. Weet jij het? Weet je het nog van 2 jaar geleden?
Hoe groot is je ecologische voetafdruk? De ecologische voetafdruk, dat is de hoeveelheid oppervlakte van de aarde die nodig is zodat jij je leventje kunt leiden. Waardoor wordt die ecologische voetafdruk bepaald? Dan moet je denken aan gebruik van landbouwgrond, gebruik van ruimte voor huizen en wegen, gebruik van energie, de hoeveelheid afval die je produceert, de hoeveelheid brandstof die je verbruikt enz. Hoeveel land is er nodig om alles wat je eet en koopt en verbruikt te produceren, en om al het afval dat je achterlaat kwijt te raken? De gemiddelde Nederlander gebruikt 4,7 hectare, terwijl er maar 1,7 hectare per wereldbewoner beschikbaar is. 3 hectare te veel dus. Bijna drie keer zoveel ruimte als er is. En hoeveel oog heb je voor kwetsbare mensen in je omgeving? Mensen die zwak staan en in de knel komen? Mensen die iemand nodig hebben die hen trouw is, die naar hen omziet, die voor hen zorgt? Duurzaamheid en gerechtigheid. God wil dat wij ons ervoor inzetten. Die boodschap is nog steeds actueel. Als door hebzucht ons financiële systeem in elkaar klapt, wie worden daar het meest de dupe van? Kwetsbare en arme mensen, aan de onderkant van de samenleving. Armen in ontwikkelingslanden omdat bezuinigd wordt op ontwikkelingshulp. Want wij in het westen zorgen natuurlijk allereerst goed voor onszelf. En het milieu? Nog steeds leven de rijke industrielanden op te grote voet en plegen roofbouw op Gods schepping. 2. Wil God dat wij ons inzetten voor duurzaamheid en gerechtigheid? Vanmorgen luisteren we naar een andere profeet, Jesaja. We kijken hoe hij ons oproept om te verlangen naar Gods gerechtigheid. ‘Gods gerechtigheid’ – wat is dat? Het doel van Gods gerechtigheid is vrede op aarde. Gods gerechtigheid zorgt ervoor dat er vrede komt. Wat is daarvoor nodig? In vers 7 en 8 worden twee dingen genoemd die direct te maken hebben met Gods gerechtigheid: zijn wet en zijn redding. Er is veel op aarde dat niet klopt. Wij zijn rijk, in het zuiden zijn veel mensen arm. Mensen worden gepest. Mishandeld. Verkocht als slaven. Werken onder slechte omstandigheden. Gods wet zegt: dat klopt niet. Dat moet anders. God straft het kwaad en zet het onrecht recht. Dan kom je meteen ook bij dat tweede: Gods bevrijding. God verlost degene die slachtoffer is van onrecht. Hij bevrijdt de arme, de zwakke. Hij zorgt dat er vrede komt voor iedereen op aarde. Dat iedereen dicht bij God leeft. En als ik nu als vakkenvuller bij de supermarkt werk? En ik vind het heerlijk om een van mijn collega’s te pesten? We gunnen hem geen plek om te roken achter. Koffie krijgt hij van ons niet. Of we gooien er bedorven melk in. Of hij krijgt lekker zandgebak – met echt zand, begrijp je? Samen met z’n allen tegen één? God grijpt echt niet in hoor. Nee? Grijpt God niet in? God grijpt wel in, maar op een bijzondere manier. Hij doet het in twee stappen. Allebei via Jezus. Bij stap 1 horen geduld, liefde, vergeving, een nieuw leven, de kans om opnieuw te beginnen.
Stap 1, dat is de kruisdood en de opstanding van Jezus Christus. Daar zegt God: ik kan niet leven met kwaad, met onrecht, met zonde. Ik veroordeel al jullie onrecht en laat Jezus ervoor sterven. Als je in Jezus gelooft, dan mag je met Hem opstaan en een ander leven gaan leiden. Ik wil nieuwe mensen van jullie maken die mijn wet in je hart dragen. Jezus’ dood en opstanding zijn stap 1: eerlijk zeggen wat echt niet kan. En tegelijk een nieuwe kans geven: ga anders leven. Maar stap 2 komt ook. Ook dan moet je aan Jezus denken. Jezus die terugkomt om te oordelen. Ook dat is Gods gerechtigheid. Dan is het afgelopen met pesten en al het andere onrecht. Dan is Gods geduld voorbij. Heb je je nieuwe kans niet gebruikt? Dan is het definitief te laat. Daders van onrecht zullen gestraft worden. 3. Bij Gods gerechtigheid horen mensen die Gods gerechtigheid kennen. Gods volk dat zijn wet in het hart draagt. Dat zijn de mensen die hier aangesproken worden door Jesaja. Het zijn de mensen tegen wie Jezus zegt: Gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. Hoor jij daar bij? Dan weet je wat God belangrijk vindt. Dan ken je Jezus: Jezus die Gods oordeel ondergaat, Jezus door wie jij opnieuw mag beginnen. Dan weet je van Gods geduld, dat je een nieuwe kans krijgt. Want God wil ons nieuwe mensen maken. Gods Geest wil de wet in ons hart schrijven. Dan wacht je op Jezus die terugkomt om te oordelen. Die de schapen en de bokken van elkaar scheidt. Verlang jij naar God, naar Gods rijk, naar Gods gerechtigheid? Hoe reageer je op een Tv-rapportage over armoede in Nederland? Wat wil jij weten over hoe je kleren gemaakt worden? Wat doe jij als je klasgenoot gepest wordt – raakt dat jou? Verlang je er naar dat iedereen eerlijk is en zich inzet voor een eerlijke wereld? Doet het je wat, dat dat nu niet zo is? En vooral – verlang je naar God? God is de bron van alle gerechtigheid. De bron van redding. De bron van leven. Degene die laat zien wat Hij belangrijk vindt in zijn wet. Degene die vrede op aarde wil geven. Verlang je naar leven heel dichtbij Hem. Hoe groter je verlangen naar God is, hoe meer je van God houdt – hoe meer je ook gaat zien: dan moet ik ook van mijn naaste houden. God liefhebben dat is ook: je naaste liefhebben. Draag jij zo Gods wet in je hart dat je van je naaste gaat houden? Jezus volgen kan niet zonder betrokkenheid bij kwetsbare mensen. Kijk maar naar wat we gelezen hebben in Jesaja 58, in Matteus 25. God heeft een hekel aan onze vroomheid als we niet zorgen voor de armen. Maar moet ik dan de hele wereld veranderen? Alle wereldproblemen op mijn nek nemen? Nee, begin gewoon klein en dichtbij. Bij de kwetsbare mensen om je heen. Mensen die eten nodig hebben. Aandacht. Zorg. Je hulp. Praktische dingen voor mensen die God op je weg plaatst. Die
naaste door wie Jezus zelf naar je toe komt. En begin met soberheid. Loskomen van onze westerse hebzucht. Inzet voor duurzaamheid en heelheid. Gebruik tweedehands spullen. Of koop duurdere produkten: eerlijke kleding, eerlijke koffie. Hebben we al eerlijke koffie in de kerk? 4. Maar heeft dat zin? Twee jaar geleden is de Micha-campagne begonnen. In de jaren ’70 en ’80 waren ze er in de PKNkerken druk mee. Heeft het iets veranderd in de wereld? Iemand zei pas tegen me: Joh, koop een goedkoop ticket en ga een weekje naar Italië. Ik zei: Nee, ik vlieg als het even kan niet binnen Europa. Dat is mij te milieubelastend. Je kunt ook dichtbij lekker op vakantie. O ja – was de reactie. En verder niks. En even dacht ik: Ben ik nu gek? Je werkt als vrijwilliger in een daklozen-opvang. En je ziet mensen wier leven van de problemen aan elkaar hangt. Opleiding niet afgemaakt, gebroken huwelijk, schulden, verslaafd geweest – wat kun je daar nog aan veranderen? En zo nu en dan denk je: Wat doe ik hier? Je klasgenoot wordt gepest. Jij wilt er niet aan meedoen. Uiteindelijk word je zelf ook gepest, want jij hoort bij dat mietje. He slappeling, ga jij maar ergens anders staan. Jij voelt je toch te goed voor ons? En even denk je: Doe ik nu echt iets verkeerd? Als je Gods gerechtigheid kent en als je Gods wet in je hart draagt, dan loop je aan tegen spot en hoon, zoals Jesaja het noemt. Bij Jesaja waren er mensen die spotten. Wat zeur je over een God die verlost? Wat wil je met die wet van God? Jeruzalem is verwoest. Het kan niets meer worden met jullie. Vergeet je God. Leef voor jezelf! Die spot en die hoon – die is er nu ook. Samen met de twijfel van binnen – herken je dat? Merk je dat je meegenomen wordt door het cynisme van anderen? Waarom zou je? Waarom zou je biologische produkten kopen? Waarom zou je geld geven aan organisaties die zich inzetten in de strijd tegen armoede? Waarom zou je tweedehands spullen kopen die door anderen zijn weggegooid – terwijl er niks mis mee is? Waarom zou je moeite doen om ook dit jaar weer een kerstmaaltijd te organiseren? Je inzetten voor duurzaamheid en gerechtigheid, het maakt toch niet uit. De wereld wordt er toch niet anders van. Soms zou je er inderdaad de moed door verliezen. Het is makkelijker om gewoon voor jezelf te leven. Je eigen welvaart, je eigen plezier, je eigen uiterlijk, je eigen genot. God en je naaste te vergeten. Je niet te verzetten tegen je eigen twijfel en cynisme. Het maakt toch niet uit – en God, waar is Hij? 5. Maar God wil je dan bemoedigen. Jullie die Gods gerechtigheid kennen, die Gods wet in je hart dragen: Wees niet bang. Wie heeft wel eens motten in zijn kleerkast gehad? Hoe gaat dat dan? Heb je een mooie trui in de kast hangen, en dan vreten de motten ‘m op. Stukje bij beetje vreten ze gaatjes in de stof. En op een gegeven moment valt het uit elkaar. Weg zijn je kleren.
God zegt hier: Zo gaat dat ook met mensen. Heel lang lijkt het wat, tot het opeens in elkaar stort. Zo zakken ook die grote indrukwekkende mensen in elkaar met hun grootspraak. Zo zakte het communisme in elkaar in 1989. Opeens was het weg. Zo zakt misschien ook het westerse superkapitalisme in elkaar – opeens waren allerlei banken bijna failliet. Laat je niet aan het twijfelen brengen door cynische reacties. Laat je niet gek maken door mensen die lacherig doen. God zegt: Wees niet bang voor ze. Voor je het weet zijn ze verdwenen. Alsof de motten ze hebben opgevreten. Vraag je je wel eens af hoe het verder moet met de kerk, met deze wereld? Kijk dan wat God tegenover spot en hoon van mensen zet. Vers 8: Mijn gerechtigheid zal voor altijd blijven, de redding die ik breng duurt van geslacht tot geslacht. Wat betekent dat? God zegt: Mijn gerechtigheid blijft. Gods gerechtigheid is dat Hij jou en mij wil veranderen. Het is Gods eigen Geest die zijn wet in je hart legt. Vergeving en verlossing, bevrijding en vernieuwing, zijn wet en zijn liefde in je hart. Dat is Gods gerechtigheid! God belooft: ik zorg er voor dat er steeds weer nieuwe generaties komen. Die geloven in Jezus Christus. Die verlangen naar Mij en Mijn koninkrijk. Nieuwe generaties die zich in zetten voor de schepping, voor duurzaamheid, voor gerechtigheid, voor de weerlozen die in hun omgeving leven. Mensen die niet cynisch zijn. Maar vol vertrouwen op God en op zijn verlossing, zijn gerechtigheid. Geloof jij dat God dat doet? God heeft het gedaan de eeuwen door. En christenen hebben wel degelijk verschil gemaakt. Zonder christenen waren er geen ziekenhuizen in Europa. Zonder christenen was er geen gehandicaptenzorg in Nederland. Kijk eens wat voor rol christenen hebben gespeeld bij de afschaffing van de slavernij. Denk aan hoe christenen zich hebben ingezet in de 19 e eeuw bij de bestrijding van armoede in Nederland. Daar zie je Gods gerechtigheid aan het werk, Gods redding die van geslacht tot geslacht blijft bestaan. 6. Gods gerechtigheid is het meest duurzame wat er bestaat. Dat zegt God zelf hier in Jesaja 51 tegen ons. Gods gerechtigheid is het meest duurzame wat er bestaat. Duurzaamheid is altijd een kwestie van lange adem. Zo is het hier ook. Gelukkig heeft God een lange adem. Gods lange adem, dat is zijn geduld. Dat is de ruimte waarin wij leven en ons mogen bekeren! Wat is dan duurzaam leven als christen? Duurzaam leven is in je keuzes steeds weer laten zien: ik geloof in God. Gods wet wordt in mijn hart geschreven. Ik vertrouw op Gods gerechtigheid. En dus stem ik mijn keuzes daarop af. Ik ga niet voor mezelf. Ik schrik niet van spot of cynisme. Ik ga voor God, voor Gods rijk, voor gerechtigheid en duurzaamheid. En dan zie je soms misschien geen effect. Maar dat zegt niet alles. Iets kan ook effect hebben zonder
dat jij het ziet. Hou het maar heel eenvoudig zoals Micha het zegt: recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God. Anders gezegd: wees je God gehoorzaam. Zorg ervoor dat jouw leven getuigt van God. Zorg voor de schepping en voor het milieu – want wij geloven dat God schepper is en zijn schepping niet loslaat. Laat dat merken aan je omgeving. Houd je daarom aan milieuregels. Wees zuinig met energie. Steun de strijd tegen armoede – omdat wij geloven dat God schepper is van kinderen die onder erbarmelijke omstandigheden moeten werken. En van asociale mensen aan de arme kant van Franeker. En van zwervers die tussen de tandraderen van ons prachtige systeem verpletterd dreigen te worden. Steun daarom organisaties die armoede bestrijden. Of steun daarom een weeskind financieel. Of zet je hier in Franeker in voor het opzetten van een voedselbank, breng broden en andere boodschappen rond. Verzet je tegen pesten – want wij geloven dat God schepper is van al onze collega’s en al onze klasgenoten. Wij willen toch leven in liefde en zorg voor onze naaste? Want God is liefde. Wij mogen Gods gerechtigheid kennen. Gods wet in ons hart dragen. Daar zorgt de Heilige Geest voor. Wij willen toch getuige zijn van die geweldige God? ■
Dat wens ik jullie toe – dat jullie mensen zijn die in woord en daad getuigen van onze God – een God van liefde en gerechtigheid!
