Jaarverslag 2012 Stichting Liniebreed Ondernemen (SLO)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
Inhoud
1 Missie, beleid en visie
5
2 De Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW), toen en nu
7
3 Activiteiten en resultaten in 2012
9
4 Bedrijfsvoering
13
5 Financiën
17
6 Doelen voor 2013
21
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
3
Missie, beleid en visie Missie
gebruik, lukt alleen wanneer de forten van de NHW een eigentijds aanbod bieden van recreatieve, culturele en zakelijke mogelijkheden. En wanneer
Stichting Liniebreed Ondernemen heeft als doel zorg te dragen voor een
een breed publiek van deze mogelijkheden op de hoogte is. Daarnaast is
duurzame, maatschappelijke en economische benutting van de Nieuwe
het noodzakelijk dat overheden met een meer ondernemende visie naar
Hollandse Waterlinie (NHW). De stichting vormt de verbinding tussen het
het erfgoed van de NHW kijken om het streven ‘behoud door ontwikkeling’
culturele erfgoed (de forten), hun eigenaren en de ondernemers die op
daadwerkelijk te verwezenlijken.
en rond de forten opereren. Onder het motto ‘behoud door ontwikkeling’ • SLO ondersteunt daarom ondernemerschap op de linie. Door middel van
stimuleert SLO de herontwikkeling en het rendabel en duurzaam gebruik van de forten en bouwwerken van de NHW. SLO adviseert en initieert en
onder andere netwerkbijeenkomsten en een aantrekkelijk servicepakket
SLO bevordert innovatie. Ze zet zich in voor productontwikkeling in de
probeert SLO linieondernemers te ondersteunen bij de bedrijfsvoering.
Waterlinie, het netwerk van linieondernemers en andere belanghebbenden
SLO streeft optimale efficiency en samenwerking na. Voorts stimuleert SLO
en voor de branding van het merk Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit merk
productontwikkeling zodat er voor een breed publiek een gevarieerd aanbod
staat voor het grootste en meest veelzijdige rijksmonument van Nederland.
van activiteiten en belevingen mogelijk is. • SLO ondersteunt en stimuleert de branding van de waterlinie door het
Door middel van maatschappelijk verantwoord ondernemen, met respect voor ons culturele erfgoed en de natuur, willen wij ervoor zorgen dat zoveel
merk NHW op intensieve wijze te promoten en het gevarieerde aanbod aan
mogelijk Nederlanders met volle teugen van de veelzijdigheid van de Nieuwe
activiteiten op structurele wijze te communiceren. SLO initieert liniebrede
Hollandse Waterlinie kunnen genieten. Met als uiteindelijk doel het behoud
publieksactiviteiten en zorgt voor publiciteit en promotie, zowel op regionaal
van ons unieke erfgoed voor volgende generaties.
als nationaal niveau. • SLO bevordert het contact tussen de markt en overheid. SLO opereert op het
Beleid en visie
snijvlak van publiek en privaat en zorgt dat partijen elkaar in de toekomst blindelings kunnen vinden. Dit doet zij door ook overheden intensief bij het netwerk van SLO te betrekken.
De Hollandse Waterlinie behouden voor toekomstige generaties door middel van de creatie van maatschappelijk draagvlak en rendabel economische
Terras op Kunstfort Asperen (Geldermalsen)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
4
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
5
De Nieuwe Hollandse Waterlinie, nu en toen De Nieuwe Hollandse Waterlinie was van 1815 tot 1940 een indrukwekkend
en kleine evenementen. En in diverse forten zijn overnachtingsmogelijkheden
verdedigingswerk vol militair vernuft. De vesting beschermde West-
gecreëerd. Alle vestingwerken liggen in een groene en waterrijke omgeving.
Nederland tegen vijandige troepen. Bij oorlogsdreiging konden soldaten
Dat is ideaal om heerlijk te wandelen en te fietsen. Kortom de forten van
van Muiden tot aan de Biesbosch brede stroken land onder water zetten,
de NHW zijn bijzondere pleisterplaatsen die diverse publieksgroepen op een
waardoor Holland onbereikbaar was. Op strategische posities stuitte de
verrassende wijze kunnen bedienen.
vijand op forten, kastelen en kazematten. De linie is drie keer in stelling gebracht, maar werd overbodig nadat het met moderne oorlogsvoering
Eenheid in verscheidenheid
mogelijk werd parachutisten achter de linies te droppen, zoals in mei 1940 gebeurde.
Het karakter van de Waterlinie vandaag is uniek. De NHW is letterlijk een ketting van prachtige parels. Elke parel heeft zijn eigen bijzondere
60 forten en 2 kastelen
kwaliteit en vormt samen met de anderen een indrukwekkend snoer. Om de samenhang en tevens de diversiteit van aanbod in de linie te communiceren,
Tegenwoordig is het open en groene linielandschap het grootste
organiseert SLO liniebrede publieksactiviteiten die het unieke karakter van de
rijksmonument van Nederland en bovendien genomineerd om de UNESCO
waterlinie als geheel en van de forten afzonderlijk onderstreept.
Werelderfgoedstatus te krijgen. Veel forten langs dit 85 km lange verdedigingswerk zijn recent gerestaureerd en herbestemd. In de 60 forten en 2 kastelen bevinden zich nu musea, attracties, café-restaurants en andere bedrijven. Op de forten en omliggende terreinen is volop ruimte voor grote
Overnachten op Fort Bakkerskil (Werkendam)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
6
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
7
Activiteiten en resultaten in 2012 Ondernemersbijeenkomsten In januari 2012 werd de nieuwjaarsborrel van de Stichting op Fort Vechten bezocht door 70 fortenexploitanten, ondernemers en overheden. In mei volgde een goedbezochte ondernemersbijeenkomst in het Nederlands Vestingmuseum te Naarden. In oktober organiseerde SLO samen met de plaatselijke ondernemersvereniging een ondernemersbijeenkomst in Leerdam. Verder organiseerde SLO presentaties voor cliënten van lokale vestigingen van de Rabobank. In 2013 streeft de stichting naar continuering en intensivering van dergelijke presentaties.
op de landelijke tv wordt uitegezonden. Eind 2012 waren de ‘karakterbijbel’ en het scenario gereed. In 2013 volgen gesprekken met diverse omroepen, waaronder de KRO en RTL4.
Werkgroep Fortenseizoen/opening Fortenseizoen In januari werd door de stichting de werkgroep Start Fortenseizoen opgericht. Doel van de werkgroep was om dit evenement beter te vermarkten en anders te organiseren. Deelnemers waren o.a. enkele forten, Staatsbosbeheer en Projectbureau NHW. Voor het derde weekend van april organiseerde SLO de opening van het Fortenseizoen. Speciale aandacht was er voor de op kinderen gerichte actie ‘Zoek de Gouden Vleermuis’, waaraan zeven locaties deelnamen. In totaal waren er 21 speciale waterlinieactiviteiten tijdens de Start Fortenseizoen. Promotie ging via de website Hollandsewaterlinie.nl, via persberichten, social media, flyers en een poster. De kosten voor organisatie en communicatie van het evenement, waarbij zoveel mogelijk werd samengewerkt met deelnemers van de stichting, bedroegen circa € 20.000 en werden gefinancierd door het Projectbureau NHW.
Jeugdserie Helden Begin 2012 voerde SLO gesprekken met productiebedrijf iLikeMedia over de ontwikkeling van een jeugdserie in de linie. In de tweede helft van 2012 heeft SLO iLikeMedia de opdracht gegeven een ‘karakterbijbel’ te ontwikkelen en een scenario uit te werken. SLO kon deze opdracht geven dankzij een bijdrage van de Provincie Gelderland. SLO maakte de afspraak dat de vijf provincies ieder € 10.000 bijdragen aan de serie, mits de serie
Picknicken op forteiland Pampus (Muiden)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
8
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
9
Deelnemers
functionaliteiten, zoals een mailfunctie, (gemeenschappelijk) agendabeheer, bibliotheek voor documenten, discussieforums en relatiebeheer. In de tweede helft van 2012 zijn er twee trainingen aangeboden aan deelnemers, waarvan twaalf mensen gebruik maakten. Ook zijn contracten verlengd met de marketingkanalen van Uitmetkinderen.nl en Hollandidee. com. Verder zijn nieuwe contracten afgesloten met Hollandse Kids.nl (Utrechtsekids.nl en Gooisekids.nl) en Dagjeweg.nl.
In 2012 zijn in totaal 45 deelnemers geworven voor SLO. Zij betaalden een deelnemersbijdrage van honderd euro. Het merendeel van de deelnemrs bestaat uit exploitanten op de linie (forten, kastelen, vestingsteden) en ondernemers rond de linie (horeaca, design, recreatie en event). Ook twee gemeenten en Staatsbosbeheer werden partner. In 2012 heeft het personeel van SLO diverse gesprekken gevoerd met (potentiële) deelnemers voor SLO, om zo goed op de hoogte te zijn van wat er speelt bij de ondernemers en welke wensen er zijn voor ondersteuning. In 2013 krijgt het werven van nieuwe leden prioriteit. Hierbij worden ondermeer bestaande deelnemers als ambassadeurs ingezet. om nieuwe deelnemers aan te trekken.
Samenwerking en zitting in overlegorganen
Fortenmaand SLO kreeg in 2012 de verantwoordelijkheid over de Fortenmaand. Naar aanleiding van discussies tijdens een brainstorm werd duidelijk dat voor dit evenement vanaf 2013 naar een andere opzet moet worden gezocht. De Fortenmaand duurde te lang, leverde nog te weinig op en de timing was ongelukkig. Dit in verband met reeds voldoende commerciële activiteit op de forten in september en het sluiten van vele forten in oktober vanwege de vleermuizen. De fortenondernemers besloten te komen met een voorstel voor minimaal twee kleinere evenementen vanaf 2013. De financiering zal in de toekomst uit meerdere bronnen moeten komen. Eind 2012 heeft SLO een vernieuwde opzet van de events uitgewerkt en gecommuniceerd naar het NHW-netwerk. De Fortenmaand 2012 telde 165 activiteiten op 61 linielocaties. Dit leverde ruim 77.000 bezoekers op. Op internet nam de belangstelling voor de Fortenmaand toe. Zo bezochten 17.390 mensen www.fortenmaand.nl. Dat was een groei van 1.190 t.o.v. 2011.
Verder is de directeur van SLO adviseur van het Projectmanagers Overleg NHW op het gebied van marketing en financieringsstrategie. De directeur van SLO had voorts zitting in de selectiecommissie aanbesteding Fort Abcoude van Natuurmonumenten. En tot slot is SLO aanwezig geweest bij diverse internationale bijeenkomsten van de Europese Interreg Projecten Collabor8, Manage + en AT FORT waarvan SLO ook subsidie heeft ontvangen.
Deelnemers SLO begin 2012
De kosten bedroegen in totaal € 79.000. De financiering kwam tot stand met bijdragen van het Projectbureau NHW, provincie Utrecht, Pact van Loevenstein en provincie Noord-Holland. In 2013 richt SLO zich voor de financiering meer op fondsen en andere subsidiestromen.
Ontwikkeling Linie Community Begin 2012 is een start gemaakt met de ontwikkeling van de Linie Community. De Linie Community is een online Google platform dat als basis dient voor ondernemers om hun producten, diensten en evenementen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie (of andere Linies) online te promoten. Met één druk op de knop gaat een evenement (via widgets en feeds) het web op naar diverse publieksgerichte websites. Het systeem heeft diverse
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
10
Vanaf augustus was de directeur van SLO aanwezig bij vergaderingen van uiteenlopende (potentiële) partners en belangstellenden. Zo is er ondermeer samenwerking gezocht met het Servicenet Nationale Landschappen. Ook waren er verkennende gesprekken over het opzetten van ondernemersnetwerken rond de ontwikkeling van de Zuidwaterlinie, een initiatief van de provincie Noord-Brabant. Tenslotte is een opening gezocht naar aansluiting van SLO bij de Stelling van Amsterdam. Het doel van al deze inspanningen was banden aanhalen, het ondernemersnetwerk vergroten en breed kansen signaleren voor nieuwe en/of alternatieve financieringsmogelijkheden. De directeur van SLO was voorts aanwezig bij de vergaderingen van onderstaande overlegorganen: ¬ Liniebreed Communicatieoverleg NHW (Landelijk) ¬ Projectmanagers Overleg (Landelijk) ¬ Communicatie Overleg Fortenland (NHW Noord) ¬ Communicatie Overleg Stelling van Amsterdam (NHW Noord) ¬ Communicatie Overleg Stelling van Utrecht (NHW Midden) ¬ Communicatie Overleg Linieland (NHW Midden) ¬ Communicatie Overleg Pact van Loevenstein (NHW Zuid)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
11
Bedrijfsvoering In 2012 zijn veel activiteiten ontplooid om de werkorganisatie verder vorm te geven. Een overzicht: ¬ Indiensttreding van Titia de Zeeuw-Blom per 1 januari, aanstelling interim-directeur Arnoud van Mosselveld (half april tot half augustus) en werving en selectie van de huidige directeur Juke van Niekerk; ¬ Uitbesteding en organisatie van de boekhouding, salarisadministratie en personeelszaken; ¬ Huisvesting van de Stichting op Fort Vechten (oktober 2012); ¬ Verkrijging van de ANBI-status voor SLO (gehonoreerd); ¬ Opzet ledenadministratiesysteem en afname ledenenquête; ¬ Inrichting kantoor; ¬ Aanscherping statuten en doelstellingen; ¬ Organisatie vergaderingen Bestuur en Raad van Toezicht.
Wijnproeverij op Fort Jutphaas (Nieuwegein)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
12
Marketing en Communicatie Op het vlak van marketing en communicatie is onder meer een bijdrage geleverd aan het liniebrede communicatieoverleg. Ook is een visiestuk verschenen over branding, is opdracht gegeven voor een eigen website, is een opzet geschreven voor linieverbindende activiteiten, is het jaarplan 2013 met een geïntegreerd businessplan verschenen, zijn oriënterende gesprekken gevoerd over samenwerking met Wandelnet en Falkplan en is een inventarisatie gedaan voor een spaaractie met supermarktketen SPAR. Bij gerichte communicatie in aanloop naar en tijdens activiteiten en evenementen, is gebruik gemaakt van social media zoals Twitter en Facebook. In 2013 zal de inzet van sociale media worden opgeschroefd. Tevens wordt een nieuwe website voor Stichting Liniebreed Ondernemen gelanceerd, die los staat van de website hollandsewaterlinie.nl.
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
13
Personeel
Raad van Toezicht
SLO had in 2012 twee medewerkers in dienst: directeur Juke van Niekerk voor 60% en medewerker communicatie en marketing Titia de Zeeuw voor 70%.
Bestuur
De Raad van Toezicht startte 2012 met drie personen. Vervolgens werd de voorzitter aangetrokken, Albert van den Bosch, burgemeester van Zaltbommel. In de tweede helft van 2012 is Laurent van den Nouwland, hoofd van de Audit Rabobank Groep tot de Raad van Toezicht toegetreden.
In 2012 bestond het bestuur uit de volgende personen met specifieke portefeuilleverdeling: ¬ Ad Punt; Nieuwland/ Fort Vechten: voorzitter; personeel, administratie en werkplanning; ¬ Luuc Jonker van Luudiek Evenementen: communicatie, marketing en evenementen; ¬ Peter Vogel van Mc Air Verhuur: deelnemerswerving en uitbouwen ondernemersnetwerk; ¬ Gerben Klein Baltink van Fort Pannerden: subsidies, fondsen en overheidsnetwerk.
Inmiddels bestaat de Raad van Toezicht uit vijf personen met specifieke competenties: ¬ Albert van den Bosch: voorzitter, politiek en bestuur; ¬ Ien Stijns: exploitatie en bedrijfskunde; ¬ Arnold van Vuuren: vice-voorzitter, waterlinie kennis en P&O; ¬ Arnoud van Mosselveld: juridisch; ¬ Laurent van den Nouwland: financieel.
Het bestuur heeft zeven keer vergaderd en daarnaast een overleg gevoerd met de provincies over de toekomst van SLO. Zoals bepaald in de statuten is het bestuur afgetreden toen de vaste directeur was ingewerkt. In november is er op passende wijze afscheid genomen.
De Raad van Toezicht kwam driemaal bijeen en vergaderde ook 1 keer samen met het bestuur. De leden van het bestuur én de Raad van Toezicht verrichten hun werkzaamheden voor SLO onbezoldigd.
SLO is het bestuur zeer erkentelijk voor de gepasioneerde inzet voor de stichting in 2012. Titia de Zeeuw (links) en Juke van Niekerk
Bestuur: vlnr Luuc Jonker, Ad Punt, Gerben Klein Baltink en Peter Vogel
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
14
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
15
Financiën De stichting krijgt subsidie van het Projectbureau NHW voor apparaatskosten (personeelskosten, bureaukosten en reiskosten) van € 355.000 voor twee jaar. Daarmee probeert SLO in twee jaar tijd het werkapparaat opzetten en bekostigen. Daarnaast ontving de stichting deelnemersbijdragen van € 100 per lid, ofwel € 4500. Voor twee presentaties bij de Rabobank is totaal € 500 binnengekomen. Om activiteiten te ontplooien en uit te voeren, heeft de stichting diverse projectgelden binnengehaald. Het betreft o.a. bijdragen van het Projectbureau NHW voor het geven van in totaal vijf trainingen voor de Linie Community, de organisatie van de ondernemersdag in Naarden en een bijdrage voor de Fortenmaand (€ 30.500). Ook provincies hebben bijgedragen aan de Fortenmaand. Provincie Utrecht met € 25.000, Pact van Loevestein met € 13.000 en provincie Noord-Holland met € 5.000. Provincie Gelderland stelde een bijdrage ter beschikking voor de jeugdserie Helden (€ 10.000), voor de ontwikkeling van de karakterbijbel en het scenario. De kosten voor de ondernemersbijeenkomst met de Leerdamse Ondernemersvereniging werden door provincie Gelderland gefinancierd.
Bruiloft op Fort Altena (Werkendam)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
16
Vergaderingen op Geofort (Lingewaal)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
17
BALANS PER 31 DECEMBER 2012 (na winstbestemming) 31 december 2012 €
€
STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2012
31 december 2011 €
31 december 2012
€
€
ACTIVA
€
Realisatie
Realisatie
2012
2011
€
€
236.261
21.008
3.766
-
240.027
21.008
101.640
21.008
Lonen en salarissen
63.417
-
Sociale lasten
11.005
-
Overige personeelslasten
22.890
-
89
-
29.846
239
-651
-
173
15
126.769
254
228.409
21.262
11.618
-254
11.618
-254
31 december 2011 €
€
PASSIVA Baten
Vaste activa
Reserves en fondsen
Materiële vaste activa
Overige reserves
Andere vaste bedrijfsmiddelen
4.983
-
4.983
Kortlopende schulden
Vorderingen
Crediteuren
Overige vorderingen en overlopendeactiva Liquide middelen
-
12.500
2.616
Belastingen en premies socialeverzekeringen Overige schulden en overlopende passiva
2.616
12.500
82.327
646
84.943
13.146
11.346
-254
Baten uit fondsverwerving Som der baten
Vlottende activa Debiteuren
Ontvangen subsidies
Lasten 7.908
12.500
14.846
-
Besteed aan de doelstellingen Doelstelling Hollandse Waterlinie
55.808
Beheer en administratie
900 78.562
13.400
Afschrijvingen Overige bedrijfslasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
89.926
13.146
89.926
13.146
Rentelasten en soortgelijke lasten
Saldo Resultaatbestemming Overige reserves
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
18
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
19
Doelen voor 2013 Linielocaties dienen zich te ontwikkelen als welvarende bedrijven. Wanneer de ondernemers op en rond de forten wel varen, vaart de Nieuwe Hollandse Waterlinie Linie wel. Pas als de zaken goed gaan, zullen ondernemers verder gaan investeren om het linie-erfgoed effectief in te zetten voor het bedrijf. Deze bedrijfsverbeteringen zullen hand in hand gaan met het duurzame behoud van het erfgoed. Zo worden overheden op termijn ontzorgd. SLO zal het netwerk dat medio december uit 50 deelnemers bestaat verder uitbreiden. We streven naar een levendig belanghebbendennetwerk en een vruchtbare plek voor productontwikkeling, samenwerking en meer efficiency. SLO zal zich intensief richten op waardeverhoging van het servicepakket voor haar deelnemers. De digitale community wordt verder ontwikkeld. De frequentie van de netwerkbijeenkomsten zal in 2013 omhoog gaan. SLO zal intensief liniebrede activiteiten in de publiciteit brengen. Daarnaast zal SLO de voordelen van gezamenlijke inkoop en de organisatie hiervan onderzoeken en oppakken. SLO zal zich tevens intensief richten op de branding van de NHW. Nationale bekendheid van de NHW onder een breed publiek zal bijdragen aan een rendabel economisch model voor elke fortenexploitant en voor een breed maatschappelijk draagvlak. Dit is de basis voor behoud van een uniek nationaal landschap en rijksmonument dat de potentie heeft te worden toegevoegd aan de werelderfgoedlijst van UNESCO. drs. Juke M. van Niekerk directeur
Activiteiten op Fort Vechten (Bunnik)
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
20
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
21
Colofon Tekst: Michel Verschoor Tekstproducties/SLO Fotografie: Kunstfort Asperen, Forteiland Pampus, gemeente Gorinchem, Fort Bakkerskil, Rietveld Wines BV, Geofort, Fort Altena en Hans van Rhoon en Marc Nolte Vormgeving: Studio Bassa
j a a r v e r s l ag 2 0 1 2 l i n i e b r e e d o n d e r n e m e n
22
Werk aan het Spoel (Culemborg)
