jaarverslag 2011 - 2012
|
maatschappelijk verantwoord ondernemen fokkerij
Inhoudsopgave
3
Inleiding
4
M a at sch a ppe l i j k e d o e l ste lli n g e n
8
duurzame fokkerij
10
E t h i s c h e c o mmi s s i e
13
O rg a n i sati e fo k k e ri j e n d e m a n i e r va n fo k k e n
19
Varkens K .I. Nederl and
21
Gebruikte technologie en technieken
24
nawoord
1 Inleiding Vooruitstrevende wereldspeler
De oplevering van het document ’Het verbond van Den Bosch‘ en
Pigture Group, met haar werkmaatschappijen TOPIGS en Varkens
de daarop volgende maatschappelijke discussie toont de zorg
K.I. Nederland, is een vooruitstrevende wereldspeler in de varkens-
van de consument over onze mooie sector.
fokkerij. We zijn trots op onze plaats in de internationale top van ons vakgebied. Onze kracht ligt in innovatie. Dankzij ons uitstekend
TOPIGS is lid van de initiatiefgroep Duurzame Fokkerij, waar lijnen
fokprogramma is TOPIGS in staat grote genetische vooruitgang te
uitgezet worden voor een duurzamere fokkerij in de veehouderij.
behalen. De TOPIGS slogan is niet voor niets: ‘Progress in Pigs’.
Vorderingen op het gebied van bigvitaliteit en terugdringing van antibiotica zijn voorbeelden die laten zien dat verbeteringen
MVO onderdeel van de dagelijkse realiteit
mogelijk zijn.
Als trendsetter is TOPIGS zich sterk bewust van haar positie op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen
Inzicht in keuzes en afwegingen
(MVO). Voor ons is dit geen leeg begrip, maar een wezenlijk
Voor u ligt het 2e MVO-jaarverslag van de Pigture Group. In dit
onderdeel van de dagelijkse realiteit. We nemen onze verant-
verslag laten we u meekijken in de keuken van de varkensfokkerij
woordelijkheid als het gaat om een bijdrage te leveren aan een
en maken we u deelgenoot van de keuzes die we maken in onze
duurzame ontwikkeling van de varkenshouderij.
fokdoelen. Door over onze schouders mee te kijken, kunt u zich
Extra verantwoordelijkheden
welke keuzes we maken en welke afwegingen daaraan ten grond-
een beeld vormen van de werkwijze van TOPIGS. We laten zien
Het voeden van een groeiende wereldbevolking is een must en
slag liggen. Deze transparantie is wat ons betreft een must in een
een wereldwijde uitdaging voor de agrarische sector. Het steeds
maatschappelijk verantwoorde onderneming.
intensiever gebruiken van onze aarde brengt een zorgplicht en extra verantwoordelijkheden met zich mee. Zo denkt en praat
Hans Olijslagers
TOPIGS mee in discussies over een duurzamere veehouderij.
t e c h n i s c h d i r e c t eu r P i g t u r e G r o u p
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
3
2 Maatschappelijke doelstellingen Veevoer wordt schaarser en duurder. Er is concurrentie op de graanmarkt tussen humane voeding, veevoer en biofuel. De wereldbevolking groeit in omvang en welvaart. De vraag naar vlees neemt daarmee toe. Ontwikkelingen die TOPIGS aansporen te investeren in een optimaal en efficiënt productieproces. Met de fokkerij bevinden we ons in de top van de productieketen. Dit betekent dat we rekening moeten houden met de – soms tegenstrijdige – wensen en behoeften van alle onderliggende schakels. De maatschappij en publieke opinie gaat hierbij ook een steeds grotere rol vervullen. Met een helder, goed doordacht MVO-beleid draagt TOPIGS haar steentje bij.
Resource efficiency
Efficiënt voergebruik
Wereldwijde economische groei zorgt voor een sterke toename
Economie en milieu grijpen voor TOPIGS in elkaar als het gaat om
in verbruik van grondstoffen, de uitstoot van broeikasgassen en
het voer. Voor de varkenshouderij is voer een grote kostenpost
er dreigt een tekort aan bepaalde grondstoffen. Fokkerij kan
en ook vanuit milieuoogpunt zorgt voer voor een belasting. Het
hierbij een aandeel in de oplossing leveren door te selecteren op
is daarom voor TOPIGS van het grootste belang om met zo wei-
dieren die passen bij een resource efficiency system. Bijsturen
nig mogelijk verspilling zo efficiënt mogelijk te produceren.
met fokkerij vraagt echter om een termijn van jaren.
Daarom lanceert TOPIGS een nieuw kengetal in de varkenshou-
Het is belangrijk op te merken dat resource efficiency niet de
derij: ‘Total Feed Efficiency’ . Naast het fokken van dieren die
enige factor is waarmee de fokkerij rekening dient te houden.
efficiënt met hun voer omgaan is het belangrijk om ’lekken’ in
Ook zaken als economische efficiëntie, gezondheid en welzijn, en
het systeem te voorkomen. Sterfte van dieren en voervermor-
de kwaliteit van het product tellen mee. Verschillende doelstel-
sing zijn voorbeelden van lekken. Dankzij een uitgekiend fokke-
lingen leiden tot dilemma’s, aangezien het zeer wel mogelijk is
rijprogramma lukt het TOPIGS steeds beter om het voergebruik
dat verbetering van resource efficiency leidt tot kostenverhoging
te beperken en sterfte terug te dringen. Het varken moet daar-
of opbrengstverlaging.
naast ook in staat zijn kwalitatief mindere veevoergrondstoffen om te zetten in vlees.
m a at s c h a pp el i j k e d o el s t el l i n g en
4
Klimaat
bewegingsvrijheid krijgen en minder ingrepen ondergaan. Dit is
Onze aarde maakt een klimaatverandering door. Dit zal leiden
een positieve ontwikkeling, maar nog geen garantie voor meer
tot een verandering van het soort gewassen dat op bepaalde
welzijn. Het varken moet zich immers goed voelen bij die nieuwe
plaatsen geteeld kan worden. Verder zal het aantal dagen dat
vormen van groepshuisvesting. Ook het houden van beren voor
dieren hittestress ervaren, toenemen. Het zijn typisch factoren
de vleesproductie geeft nieuwe uitdagingen als het gaat om het
voor op de langere termijn waarmee de fokkerij nu al rekening
gedrag van beren in groepen. Volgens TOPIGS hangt het succes
dient te houden. TOPIGS vult dit gegeven inmiddels in met een
van een diervriendelijke varkenshouderij daarom óók af van het
selectie op de robuustheid van de dieren en een speciale foklijn
gedrag van het varken zelf! Fokkerij kan hierbij een bijdrage
voor tropische omstandigheden.
leveren.
Dierwelzijn
Verantwoorde fokmethode
Vanaf 2013 moet de varkenshouderij in Europa aan hoge eisen
Met het ‘Seeking Sociable Swine’-project onderzoeken wij samen
voor duurzaamheid en diervriendelijkheid voldoen. Onder druk
met Wageningen UR) en de VU Amsterdam naar een verant-
van NGO’s zien we ook in Noord--Amerika ontwikkelingen in de
woorde fokmethode om het sociaal gedrag van varkens te beïn-
richting van regelgeving voor groepshuisvesting bij zeugen en
vloeden. Behalve op het welzijnsaspect heeft dit ook een positief
tegen castratie. Regelgeving, die ervoor zorgt dat varkens meer
effect op de groei. Er komen uit het onderzoek aanwijzingen
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
5
naar voren die erop duiden dat varkens met een hoge sociale fok-
Nador
waarde beter en efficiënter groeien en minder agressief op
In 2012 introduceerde TOPIGS haar Nador-concept. Binnen dit
elkaar reageren. Sociale varkens lijken minder stressgevoelig en
concept classificeert TOPIGS haar ingezette beren op de K.I-
minder kwetsbaar te zijn. TOPIGS zoekt nog naar de juiste weg
stations op de vererving van de kans op het ontstaan van berengeur tijdens het braden. Door de bepaling van androstenon- en
voor implementatie in het fokprogramma.
skatolgehalten in het vet van de beren en via reukproeven op
Staartbijten
spekmonsters van nakomelingen in combinatie met genomics,
Wanneer varkens zich niet prettig voelen, kunnen zij dit uiten
reduceert TOPIGS de kans op vleesvarkens met een afwijkende
door staartbijten. Het klimaat in de stallen en de voeding kun-
geur in het vlees met maar liefst 40 procent.
nen belangrijke triggers voor dit verschijnsel zijn. Ook via de fok-
TOPIGS beschikt over steeds sterker wordende aanwijzingen dat het
kerij is hier een bijdrage te leveren om dit gedrag terug te
mogelijk moet zijn binnen afzienbare tijd de vererving van beren-
dringen. Niet onbelangrijk, omdat de consument de varkens-
geur op te nemen in het selectieprogramma zonder dat dit nega-
houderij indringend vraagt te stoppen met het couperen van
tieve gevolgen voor de vruchtbaarheid van zeugen en beren heeft.
staarten. TOPIGS onderzoekt de relatie tussen de sociale fokwaarde van dieren en hun neiging tot staartbijten. Het definië-
Diergezondheid
ren van het juiste kenmerk en de methode van registratie
Een goede diergezondheid is in ieders belang. Diergezondheid
hiervoor is voor de fokkerij nog een echte uitdaging voor 2013.
heeft voor TOPIGS dan ook de hoogste prioriteit. TOPIGS han-
m a at s c h a pp el i j k e d o el s t el l i n g en
6
teert de stelregel dat het dier nooit nodeloos pijn mag hebben en dat er met respect met zijn integriteit moet worden omgegaan. Mede daarom fokt TOPIGS robuuste en vitale varkens, waarbij de inzet is zo weinig mogelijk antibiotica te gebruiken. Bij nieuwe methodes worden altijd eerst de voor- en nadelen tegen elkaar afgewogen, zodat we steeds naar eer en geweten kunnen handelen. TOPIGS investeert in kernfokbedrijven in het buitenland met de allerhoogste gezondheidsstatus. Deze bedrijven kunnen in de toekomst worden ingezet om populaties lager in de keten, ook in Nederland, te ondersteunen bij het verhogen van de gezondheid. De voorwaarden voor een goede diergezondheid zijn verschillend. Transparantie is belangrijk en staat daarom bij TOPIGS hoog in het vaandel, zowel bij de fokkerij zelf als bij de subfokkers. Onze website geeft afnemers inzicht in de gezondheidstoestand op de fokbedrijven. Dit is van belang voor het verlagen van het antibioticagebruik op het eigen bedrijf en voor het realiseren van een hogere voedselveiligheid. TOPIGS-fokkers lopen voorop in het terugdringen van het antibioticagebruik. Trots kunnen we constateren dat we als sector in korte tijd veel hebben bereikt. De politiek wil echter nog sneller en meer. Oók daarvoor zullen we ons blijven inspannen.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
7
3 Duurzame fokkerij Code Efabar De Code Efabar is dé gedragscode van de Europese fokkerijen.
• Niet klonen
Deze ‘Code of Good Practice for European Farm Animal Breeding
• Geen genetische modificatie
and Reproduction organisations’ is ontstaan uit de fokkerijen zelf
• Werken aan het behoud van genetische variatie
en geeft helder en controleerbaar inzicht in de standpunten van
• In gesprek blijven met de ethische commissie
de sector wat betreft ethiek, milieu en dierwelzijn. TOPIGS stond aan de wieg van de code Efabar en was in 2006 zelfs de eerste
Initiatiefgroep Duurzame fokkerij
organisatie die voldeed aan alle eisen.
De fokkerij wil vanuit haar eigen rol en verantwoordelijkheid een bijdrage aan de verduurzaming van de veehouderij leveren.
Wat is de betekenis van Efabar?
Hiertoe werken bedrijfsleven, overheid, maatschappelijke or-
Onderwerpen zoals voedselveiligheid, volksgezondheid, geneti-
ganisaties en de wetenschap samen binnen de initiatiefgroep
sche diversiteit, efficiëntie, milieubelasting, diergezondheid,
‘Duurzame Fokkerij’. De initiatiefgroep sluit hierbij aan op de
dierwelzijn en fokkerij- en reproductietechnologieën komen in
ambities van de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij van
de Code Efabar aan de orde. Samen zorgen zij voor een duur-
de Topsector Agro en Food. Richtpunt hierbij is een veehoude-
zame fokkerij.
rij die produceert met respect voor mens, dier en milieu, waar ook ter wereld. Thema’s hierbij zijn: natuurlijk gedrag van die-
Uitgangspunten
ren, minimaal gebruik van natuurlijke hulpbronnen, sluiten van
Aan het tot stand komen van de Code hebben wetenschappers,
kringlopen, diergezondheid en minimaal gebruik van diergenees-
dierwelzijnsorganisaties, ethici en economen hun steentje bij-
middelen. De initiatiefgroep vindt het van belang dat bedrijven
gedragen. Het resultaat bestaat uit heldere en praktische
aan burgers kunnen uitleggen welke afwegingen zij maken bin-
gedragsregels. Belangrijke uitgangspunten zijn:
nen de fokprogramma’s. Haar ideeën heeft de initiatiefgroep
d u u r z a m e f o k k er i j
8
fokkerij in een duurzame veehouderij’ (juni 2011).
Aantal levend geboren biggen
uitgewerkt in het rapport ’Duurzame fokkerij, de rol van
14,0
15,0 14,5
13,5
14,0
13,0
13,5
12,5
13,0 12,5
12,0
12,0
11,5
11,5
11,0
11,0
10,5
10,5 10,0
10,0
Het rapport bevat vijf aanbevelingen:
2001
2002
2003
2004
1 Neem fokkerij nadrukkelijker mee in herontwerpprocessen
2005
2006
2007
2008
2009
Jaar
van stalsystemen en informeer burgers hierover actiever. 2 Lever een bijdrage aan dierwelzijn en diergezondheid met
In Nederland is een duidelijke trendbreuk waarneembaar. Nam
registratiesystemen voor monitoring en fokkerij.
vóór 2007 de biggensterfte nog toe bij een toename van de
3 Verbeter de Resource Efficiency middels fokkerij. Niet alleen de
worpgrootte, Sinds 2008 neemt de biggensterfte niet meer toe.
voerefficiëntie, maar ook door het minimaliseren van de ecolo-
Zelfs niet bij een lichte stijging van het aantal levend geboren
gische voetafdruk en de uitstoot van schadelijke emissies.
biggen.
4 Maak actiever gebruik van lopende onderzoeksprogramma’s
Zorgen over zorg
om met fokkerij het dierwelzijn te verbeteren. 5 Maak inzichtelijk hoe fokdoelen tot stand komen en ontwikkel
Een tweede actie die de stuurgroep bigvitaliteit heeft ingezet is de uitvoering van het onderzoek ‘Zorgen over zorg’. Doelstelling
hiervoor een afwegingsmodel.
van het onderzoek van Wageningen Universiteit is om inzicht te
Stuurgroep Bigvitaliteit
krijgen in de kritische maatschappelijke (morele en sociaal-
De stuurgroep heeft met het plan van aanpak van 12 november
economische) factoren voor de verschillende stakeholders met
2009: ’Minder biggensterfte in de Nederlandse zeugenhouderij’
betrekking tot de moderne zeugenhouderij. Met dit onderzoek
een duidelijke ambitie uitgesproken. Zij wil de biggensterfte in
wordt gezocht naar het antwoord op de vraag wat de sector
Nederland in een periode van 10 jaar met 15–20 procent terug-
moet doen om maatschappelijk draagvlak en ondernemings-
brengen. Naast de fokkerij gaat het ook om maatregelen op het
ruimte te behouden. In het najaar van 2012 wordt het onder-
gebied van voeding, management en gezondheid.
zoeksrapport gepubliceerd.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
9
2010
2011
Sterfte tot spenen (%)
Gemiddeld aantal levend geboren biggen en sterftepercentage tot spenen (Op basis van gewogen bedrijfsgmiddelden)
4 Ethische commissie Integer en verantwoord omgaan met dieren en de omgeving waarin je werkt. Voor TOPIGS is dat een cruciaal onderdeel van MVO. Al in 2005 heeft TOPIGS daarom een ethische commissie in het leven geroepen. Geen overbodige luxe in een tijd waarin technologische mogelijkheden elkaar in een razend tempo opvolgen en de maatschappij steeds kritischer naar ons kijkt. De leden van de commissie toetsen ons beleid en beoordelen nieuwe technieken. Daarmee geven zij grenzen aan en dragen zij bij aan de bedrijfsvoering.
Organisatie Bij het samenstellen van de ethische commissie is gestreefd naar een afspiegeling van onze organisatie. Frans Stafleu, ethicus, verbonden aan de Universiteit Utrecht, zorgt ervoor dat de commissie op een juiste manier tot een weloverwogen beslissing komt.
Leden
Ethisch beslissingsmodel
In 2010 bestond de ethische commissie uit:
Om tot een goed oordeel te komen, werkt de commissie met
• Jascha Leenhouwers (TOPIGS Research Center IPG R&D, voorzitter)
een ethisch beslissingsmodel.
• Wilma Fogl (l ab Helden, Varkens K.I. Nederl and)
Hoofdpunten hierbij zijn:
• Peter Coolen (financiële administratie, Pigture Group)
• Belang van de techniek
• Bert van Meer (TOPIGS International)
• Welzijn van het dier
• Monique Rengers (technische administratie, TOPIGS Research Center IPG)
• Intrinsieke waarde van het dier
• Ruud Sturkenboom (TOPIGS Nederl and)
• Duurzaamheid van het dier
• Frans Stafleu (Universiteit Utrecht, ethicus) In 2011 is deze samenstelling niet gewijzigd.
e t h i s c h e co mm i ssi e
10
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1
11
Ethische onderwerpen in 2011
kerijorganisaties (rundvee, varkens en pluimvee) onder leiding
In 2011 heeft de ethische commissie zich gebogen over één
van de Wageningen Universiteit UR tweemaal bij elkaar geweest
van de aanbevelingen uit het actieplan van de initiatiefgroep
om haar actuele beslissingsmodellen rondom fokdoelen te
Duurzame fokkerij:
beoordelen tegenover het nieuwe afwegingsmodel van de RDA.
“Maak inzichtelijk hoe fokdoelen tot stand komen en ontwikkel
De conclusie van de ethische commissie van TOPIGS is, dat
hiervoor een afwegingsmodel”.
TOPIGS al lang werkt volgens een vergelijkbaar beslissingsmodel. Daar is dus geen verandering nodig.
Het succes van de fokkerij hangt mede af van het maatschappelijk draagvlak dat de sector heeft. De zogenaamde ’license to
Ethische commissie in de toekomst
operate’ kan alleen behouden blijven als de duurzaamheid van
Pigture Group en haar werkmaatschappijen TOPIGS en Varkens
de veehouderij wordt verbeterd en als er een open dialoog met
K.I. Nederland, heeft zelf het initiatief genomen voor een ethi-
de samenleving wordt gevoerd. Op verzoek van de minister van
sche commissie omdat de behoefte toenam, zowel onder druk
EL&I is door de Raad van Dierenaangelegenheden (RDA) een
van de maatschappij als vanuit de medewerkers. Nadat ons
afwegingsmodel voor fokkerij en voortplantingstechnieken
beslissingsmodel is getoetst aan het RDA-rapport en in orde
opgesteld. Dit afwegingsmodel moet centraal staan bij een
bevonden, zal de commissie opnieuw bijeenkomen voor advies
fokkerijorganisatie bij de vaststelling van haar fokkerijbeleid.
over een aantal nieuwe ontwikkelingen. Het is de bedoeling
Op verzoek van de initiatiefgroep Duurzame Veefokkerij zijn de
tegelijkertijd de consument aan het woord te laten, omdat die
drie ethische commissies van de belangrijkste Nederlandse fok-
tot op heden in deze commissie ontbreekt.
e t h i s c h e co mm i ssi e
12
5 Organisatie van de fokkerij en de manier van fokken Als fokkerijorganisatie is TOPIGS in de positie een wezenlijke bijdrage te leveren aan duurzaamheid. Alleen al doordat het ons de afgelopen jaren is gelukt de voerefficiëntie nog verder te verbeteren, hebben we de belasting van de aarde verlaagd en dus concrete resultaten bereikt. Trots kunnen we dan ook melden dat de Nederlandse vleesvarkenshouderij de gemiddelde voerderconversie heeft verbeterd van 2,64 (kilogram voer per kilogram groei) in 2009 naar 2,62 in 2010 en maar liefst naar 2,55 in 2011. Bedrijfseconomische en maatschappelijke wensen afstemmen op genetische verbeteringen raakt het hart van ons bedrijf. Efficiëntie en dierwelzijn zijn hierbij de uitgangspunten.
Organisatie
Deze resultaten zijn voor TOPIGS zeer waardevol omdat we hier-
Vijf zeugenlijnen en vier berenlijnen vormen de genetische basis
mee onze database ‘Pigbase’ up-to-date houden. Voor efficiënte
van onze fokkerij. Om diversiteit te behouden en het risico te
distributie van onze genen ‘all over the world’ heeft TOPIGS in
spreiden, houden we meerdere genetische lijnen in stand. De
2011 geïnvesteerd in drie SPF-K.I.-stations die gezien kunnen wor-
vraag van de markt bepaalt de eisen waaraan het nageslacht
den als een hub voor de noodzakelijke genenstromen.
moet voldoen. Bij zeugen richten we ons bijvoorbeeld op goede moedereigenschappen en bij beren ligt de nadruk op vleeskwali-
Open bedrijfsvoering
teit. Alle criteria samen vormen de TOPIGS Selectie Index (TSI).
De subfokkers zijn grotendeels franchisenemers. In ruil voor hun informatie ontvangen zij van TOPIGS de fokwaardes voor hun
Kernfokkerij
dieren. Doordat TOPIGS een coöperatie is, hebben we een open
Onze kernfokkerij is wereldwijd verspreid. Een belangrijk accent
bedrijfsvoering waarin veel informatie wordt gedeeld. Dit is
ligt in Nederland. Voor de kernfokkerij maken we gebruik van
bijvoorbeeld te zien aan onze fokdoelen. Keuzes in fokdoelen
grote zeugenpopulaties en per lijn worden jaarlijks 40 nieuwe
worden genomen door onze genetici na overleg met de TOPIGS-
beren getest. Het sperma voor het beste nageslacht gaat naar
kernfokkers. Dit geeft de garantie dat de praktijk, het exterieur
onze subfokkers die vermeerderen. Zij zorgen voor verspreiding
en de kracht van het dier voldoende door blijven klinken bij het
naar commerciële bedrijven én monitoren de dieren nauwkeurig.
maken van de juiste keuzen.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
13
Eisen aan bedrijven TOPIGS stelt hoge eisen aan zichzelf én aan de bedrijven waarmee zij samenwerkt. Professionaliteit staat voorop. Om te beoordelen of onze protocollen op het gebied van hygiëne, foktechnische en gezondheidstechnische normen goed worden nageleefd, houden we regelmatig inspecties.
Selectie en toetsing Met de TOPIGS Selectie Index spelen wij in op de behoefte van de markt. Aangezien het enige tijd duurt voordat onze resultaten zichtbaar zijn en wensen aan verandering onderhevig kunnen zijn, proberen we deze zo goed mogelijk in te schatten. Belangrijke aandachtspunten voor de fokkerij zijn: • Vruchtbaarheid en moedereigenschappen • Levensduur en robuustheid • Groei en voerefficiëntie • Karkas- en vleeskwaliteit (hoeveelheid vlees, smaakbeleving)
Evenwicht zoeken Het doel van de TSI is om een goed evenwicht te vinden tussen deze eigenschappen. Soms is dat lastig. Zo komt de wens voor nog magerder vlees de robuustheid niet ten goede. Om tot een juiste balans te komen, is het van belang data te verzamelen en naar de langere termijn te kijken. Met behulp van het biggenweegprotocol bijvoorbeeld, worden jaarlijks
14
Identificatie, registratie en afstamming
meer dan 500.000 pasgeboren biggen methodisch gewogen en nadien individueel gevolgd. Hierdoor is TOPIGS in staat de
Een uitgekiend fokprogramma en fokkerijdatabase zorgen er-
vitaliteit van de Nederlandse big en de moedereigenschappen
voor dat TOPIGS de dieren waarmee wordt gewerkt goed in
van de zeugen op waarde te schatten voor het maken van een
beeld heeft. Met DNA-monsters worden alle ingezette dieren in
balans.
de kernfokkerij op afstamming gecontroleerd.
Aangeboren afwijkingen
Genenbank
Een goed hulpmiddel bij het ontdekken van aangeboren af-
De lijnen waarmee TOPIGS werkt, zijn beperkt. Om ervoor te
wijkingen is genomische selectie. We speuren naar genmerkers
zorgen dat oude rassen niet uitsterven, is sperma van alle huidige
(SNP-s) voor deze afwijkingen. Met een DNA-monster zijn
en voormalige TOPIGS-lijnen ingevroren om te worden bewaard
dankzij deze techniek aangeboren gebreken nauwkeurig op
door de genenbank. Zo houden we de mogelijkheid open om er in
te sporen.
de toekomst, mocht de vraag veranderen, nog gebruik van te maken.
Wetgeving Het Fokkerijbesluit reguleert wettelijk de verkoop van fok-
Identificatiepaspoort
materiaal in Nederland en Europa. De overheid controleert
Naast de verplichte registraties hebben de TOPIGS-dieren ook
hiervoor regelmatig ons bedrijf. In Europa wordt op dit
een identificatiepaspoort. Hierin houden we alle verplaatsingen
momentgestreefd naar één uniforme algemene wetgeving
bij. Bijvoorbeeld in het geval van ziekte zijn de stallen waarin het
voor fokkerijorganisaties. TOPIGS heeft aan Productschappen
varken verbleef altijd te traceren.
Vee, Vlees en Eieren (PVE) haar inbreng geleverd voor het samenstellen van een over de grenzen heen werkbare
Zuivere lijnsfokkerij
fokkerijregelgeving. Gevaar bestaat hierbij dat kleine fokkerij-
Door meerdere genetische lijnen in stand te houden, kan TOPIGS
organisaties in Zuid- en Oost-Europa dit soort regelgeving
beter inspelen op de vraag van de wereldmarkt. Het zorgt er ook
misbruiken om de eigen grenzen voor grote wereldspelers
voor dat risico’s worden gespreid. We kiezen hier bewust voor,
gesloten te houden.
ondanks de hogere kosten.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
15
16
Eigen tatoeagenummer
len zijn, voorkomen we inteelt. Het is één van de redenen waar-
De dieren waarmee we werken hebben òf een identificatie-
om we minimaal per lijn veertig beren per jaar inzetten. Voor
nummer òf een tatoeagenummer. TOPIGS heeft van het
elke beer wordt een inschatting gemaakt voor wat betreft het
ministerie EL&I de toestemming het tatoeagenummer als
unieke van zijn genenpakket. Het doel is om in elke selectielijn
officieel erkend identificatienummer te gebruiken. Hiermee
minder dan 0,5% inteelt per jaar te realiseren. Dit wordt jaarlijks
wordt het aantal ingrepen tot één beperkt.
gemonitord. In 2011 is dit doel voor alle lijnen gerealiseerd.
Werkwijze Pigbase
Wettelijke eisen
Pigbase is de trots van TOPIGS. Deze database wordt gevoed
Uiteraard houdt TOPIGS zich in alle landen waarin zij actief is aan
door ruim achthonderd fokbedrijven en is daarmee uniek. Niet
de daar geldende wetten en regels. Daarnaast hebben we ook
alleen in Nederland, maar wereldwijd. In het bestand is informa-
onze eigen ethische regels. Zo castreren we geen volwassen
tie te vinden over afstamming, prestaties van de dieren en DNA-
beren, zoals dat in sommige landen wel gebeurt. Onze eigen
typeringen. In het kader van Genomic Selection is het hebben
kaders zijn terug te vinden in de Code Efabar.
van een betrouwbare en uitgebreide database met phenotypes
Onderzoek
extra belangrijk.
Als het gaat om het uitvoeren van tests op dieren, dan leggen
Monitoren
wij onze plannen (zoals de wet dat voorschrijft) eerst voor aan
Pigbase wordt door TOPIGS ingezet als basis om te selecteren.
de dierexperimentencommissie (DEC). In 2011 hebben we toe-
Pigbase levert inseminatieadviezen aan aangesloten fokkers. Zo
stemming gevraagd en gekregen voor het nemen van biopten
voorkomen we inteelt en kunnen we de resultaten van ons
bij KI-beren ten behoeve van het Nador-concept. Nador-beren
fokbeleid monitoren.
leveren mannelijke nakomelingen met 40 procent minder kans
Inteelt, genetische afwijkingen
klein aantal KI-beren, voorkomt veel ongerief bij de duizenden
Door ervoor te zorgen dat de populaties waarmee we werken
beertjes die uit deze beren voortkomen. Inmiddels zijn er op
voldoende variatie hebben en er dus genoeg familiaire verschil-
een aantal Nederlandse en Duitse KI-stations Nador-beren
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
op afwijkende geur van het vlees. Dit geringe ongemak bij een
17
aangewezen. Dit helpt de keten bij het accepteren van niet-
TIVO
gecastreerde beren voor de productie van vlees.
Samen met de Groene Weg, Nedap en WUR werkt TOPIGS aan het TIVO-project. Dit project heeft als doel voor de biologische
Borging en controle
varkensvleesproductie een sluitend management en tracerings-
TOPIGS heeft een ISO-borging, houdt zich aan de Code Efabar en
systeem in de benen te tillen. Middels RFID en DNA-tracering kan
wordt door de overheid op regelmatige basis gecontroleerd. In
van een stukje vlees bij een biologische slager de garantie
onze zoektocht naar de beste genetica verliezen we het natuur-
worden gegeven dat de leverende dieren op biologische wijze
lijke evenwicht, dierwelzijn en maatschappelijke wensen nooit
zijn gehouden. Het project wordt gesubsidieerd door de
uit het oog. Een helder beleid vormt hiervoor de basis.
provincie Gelderland.
Ekofok
InGene
Speciaal voor de biologische varkenshouders heeft TOPIGS
InGene staat voor ‘inhouse genetics’. Grote commerciële be-
Ekofok. Hiermee kunnen zeugen worden gefokt die optimaal ge-
drijven kunnen dankzij InGene in hun eigen stallen ook dieren
schikt zijn voor de biologische houderij. We doen dit door binnen
fokken. Dit heeft het voordeel dat er minder diertransporten
de bestaande genetische lijnen in overleg met de sector de
nodig zijn. TOPIGS biedt de mogelijkheid voor InGene. Deze
meest geschikte dieren te selecteren.
bedrijven werken ook mee aan onze Pigbase.
o r g a n i s at i e va n d e f o k k er i j en d e m a n i er va n f o k k en
18
6 Varkens K.I. Nederland Kwaliteit en kennis. Dat is waar het om draait bij Varkens K.I. Nederland. Klantgerichtheid, innovatie en betrouwbaarheid zijn de speerpunten van het beleid. Een werkwijze die vruchten afwerpt: maar liefst vijfenzeventig procent van de Nederlandse markt wordt door ons bediend.
Kwaliteit
Garanties
De zeugenhouder moet kunnen rekenen op hoge kwaliteit op zo-
Varkens K.I. Nederland garandeert de kwaliteit
wel genetisch als technologisch gebied. Voor K.I. worden daarom
van haar product. Uitgangspunten hierbij zijn:
alleen de genetisch allerbeste beren ingezet. De eisen die we aan
• Genetische kwaliteit
het sperma stellen zijn hoog. Door het door onszelf ontwikkelde
• Gezondheid
registratiesysteem (het K.I. Informatie Systeem) te koppelen aan
• Beheersen van hygiëne
de fokkerijdatabase, kunnen we de vruchtbaarheidsresultaten
• Sperma verwerken tot een inseminatiedosis
van K.I. in het veld monitoren. Dit is uniek in de wereld en het zorgt ervoor dat we onze resultaten exact in beeld krijgen en dus nauwkeurig kunnen bijsturen.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
met goede houdbaarheid. • Behoud van het bevruchtend vermogen dankzij geconditioneerd transport
19
Dierwelzijn
Controle
De stallen van Varkens K.I. Nederland voldoen minimaal aan
De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) controleert
alle Europese richtlijnen. Zo heeft iedere beer een eigen hok
minimaal twee keer per jaar of onze werkwijze aan de wettelijk
van minimaal zes vierkante meter.
gestelde eisen voldoet. Hierbij wordt gekeken naar bijvoorbeeld de registratie en verplaatsing van beren, de verkoop van sperma
Wettelijke eisen
en de inrichting van de KI-stations. Bijna dagelijks controleert
De Europese regelgeving op het gebied van kunstmatige
de nVWA sperma bestemd voor de export.
inseminatie is door de Nederlandse wetgever volledig overgenomen. Daarmee is het onderdeel geworden van de
Eigen eisen en protocollen
gezondheids- en welzijnswet voor Dieren. Varkens K.I.
Naast de door de overheid opgelegde regels heeft Varkens K.I.
Nederland voldoet hier volledig aan. Doordat we ook be-
Nederland een reeks eigen protocollen. We leggen de lat hoog
antwoorden aan de eisen die worden gesteld in landen
als het gaat om het bewaken van processen. Dit hebben we dan
buiten de EU, kunnen we deelnemen aan de internationale
ook vastgelegd in onze NEN-ISO 9001 kwaliteitsborging. Strenge
uitwisselingen van sperma, afkomstig van genetisch hoog-
monitoring van de eigen productie zorgt er immers voor dat
waardige beren.
onze afnemers kunnen vertrouwen op een continue hoge kwaliteit. Dit is te zien in weinig terugkomers en grote tomen.
va r k en s k . i . n ed er l a n d
20
7 Gebruikte technologie en technieken De TOPIGS database Pigbase is uniek in de wereld gezien zijn omvang en betrouwbaarheid. TOPIGS beschikt over de gegevens van bijna 2,5 miljoen zeugen en hun bijna 10 miljoen worpen. Zo hebben we een goed beeld van de ontwikkeling van bijna 25 miljoen dieren. Een schat aan informatie. De uitdaging is nu deze informatie te koppelen aan de genomische informatie die we momenteel verzamelen van de TOPIGS-populaties. Dit levert de komende jaren spectaculaire verbeteringen in betrouwbaarheid van fokwaarden en dus genetische vooruitgang. Tot wel 40 procent.
Fokkerij
Genomic selection
Pigbase, de databank van TOPIGS, geeft inzicht in zaken zoals:
Genomic selection ontwikkelt zich in een razend tempo. Aan de hand
• Vitaliteit
van DNA-onderzoek wordt hierbij gekeken naar wat de genetische
• Worpgrootte
eigenschappen van een dier zijn. Via koppeling met Pigbase met de
• Groei
fenotypen (geregistreerde prestaties) van alle dieren lokaliseert de
• Spekdikte
computer aan de hand van chromosoomverschillen de eigenschap-
• Aantal spenen
pen op het DNA. Het verkrijgen van DNA is relatief gemakkelijk
• Berengeur
omdat een haar, wat slijm of het stukje weefsel dat toch al vrijkomt
• Veertig kenmerken
bij het aanbrengen van het oorblik bij het dier, al voldoende is.
Iedere nacht bepalen wij aan de hand van deze gegevens
Vanaf nu combineert TOPIGS in haar TSI-fokwaarde zowel de feno-
de fokwaardes voor de aangesloten fokbedrijven.
typische als de genomische fokwaarde van het dier. Hiermee kan een betrouwbaardere fokwaarde al direct na zijn geboorte aan een dier worden gegeven. Ook kunnen sexe-gerelateerde kenmerken, zoals bijvoorbeeld de biggenproductie van een beer, al bij zijn geboorte worden voorzien van een fokwaarde. Dit versnelt de genetische vooruitgang aanzienlijk.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
21
22
De verwachting is dat deze nieuwe techniek (genomic selection)
Om deze uitdagingen het hoofd te kunnen bieden werken vier
het mogelijk maakt te selecteren op moeilijk meetbare kenmer-
wereldleidende fokkerijorganisaties uit Nederland aan concrete
ken. Denk hierbij aan kenmerken als weerstand tegen ziektes,
plannen om hun krachten te bundelen. Dit is het ‘Breed4Food’-
vleeskwaliteit en sociale interactie.
initiatief. De deelnemers zijn: TOPIGS, CRV, Hendrix Genetics en
Breed4Food
Samenwerking (PPS) die verbonden is met de WUR. Deze PPS-
Cobb Europe. De samenwerking stoelt op een Publiek Private
Door de genomic selection-techniek groeit per dier de hoeveel-
constructie is derhalve een topkennisinstituut dat subsidie krijgt
heid informatie die moet worden opgeslagen explosief. TOPIGS
via het Topsectorenbeleid van het ministerie EL&I.
werkt momenteel met onderzoek van 60.000 SNP-s per dier, maar de ontwikkeling gaat al in de richting van honderdduizen-
De ambitie van Breed4Food is groot en er wordt ingezet op
den SNP-s per dier. Deze genomic-informatie moet worden
samenwerking binnen de keten van de eier-, vlees- en zuivelver-
gekoppeld aan Pigbase. Dat vereist computers met enorme op-
werkende industrie. Doel is onderscheidend vermogen te creëren
slagmogelijkheden en als gevolg daarvan een gigantische reken-
voor het Nederlandse bedrijfsleven in de alsmaar scherper
capaciteit om die data te kunnen gebruiken. Deze ontwikkeling
concurrerende vee- en vleessector. Vanuit Breed4Food zal aan-
van selectiemethoden per kenmerk vraagt ook een grote inzet
sluiting gezocht worden met de uitvoeringsagenda Duurzame
van onderzoekers.
Veehouderij van de Topsector Agro en Food.
j a a r v er sl a g MVO 2 01 1 - 2 01 2
23
8 Nawoord Wereld van TOPIGS
Verantwoordelijkheid dragen
Met dit MVO-jaarverslag hebben we u in de keuken van TOPIGS
Als fokker kan TOPIGS een concrete bijdrage leveren aan die
laten kijken. Als wereldspeler heeft TOPIGS een verantwoor-
duurzaamheid. Alleen al door de voerefficiëntie te verbeteren,
delijkheid in de vorm van maatschappelijk verantwoord on-
kunnen we grote stappen zetten. We dragen een grote verant-
dernemen. MVO, zo blijkt, speelt een steeds grotere rol. De
woordelijkheid en kijken voortdurend hoe we vooruitgang kun-
wereldbevolking groeit en schreeuwt om betaalbaar voedsel.
nen boeken en in kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen.
Als meest efficiënte landbouwland ter wereld moeten wij daar-
Onze unieke database Pigbase komt hierbij goed van pas. De link
om onze kennis en kunde benutten ten faveure van de wereld-
met de genomische dierinformatie en de samenwerking binnen
productie en het Nederlandse bedrijfsleven.
Breed4Food gaat een basis vormen voor nog meer genetische vooruitgang en verbetering van de producten voor de consu-
Duurzaamheid als rode draad
ment. Dit alles met een juist evenwicht tussen dier en productie.
Een duurzame ontwikkeling van de varkenshouderij staat voor TOPIGS voorop. De publieke opinie speelt een belangrijke rol
Economie en duurzaamheid
bij het vaststellen van onze maatschappelijke doelstellingen.
Hans Olijslagers, technisch directeur van de Pigture Group, be-
Efficiënt voerverbruik, verantwoorde fokmethodes en dier-
gon de inleiding van dit jaarverslag met de constatering dat
gezondheid zijn voor onze bedrijfsvoering het uitgangspunt.
“TOPIGS een trotse en vooruitstrevende wereldspeler in de
TOPIGS draait volop mee in maatschappelijke discussie die
varkensfokkerij is.” Om deze positie te behouden en verder
gevoerd wordt binnen de initiatiefgroep ‘Duurzame fokkerij’
uit te bouwen, is het van belang economische en duurzame
en de stuurgroep ’Bigvitaliteit’.
motieven tegen elkaar af te wegen. Uit dit MVO-jaarverslag blijkt dat deze drijfveren heel vaak hand in hand gaan. Dit zien wij als de bevestiging dat we op de goede weg zitten.
n awo o r d
24
Pigture Group
|
Postbus 86
|
5268 ZH Helvoirt
