Jaarverslag Deelnemersraad Pensioenfonds ING 2008
Inhoud Van de voorzitter...............................................................................3 Verslag per commissie.......................................................................5 Verwachte adviesaanvragen 2009.....................................................10 Tenslotte........................................................................................11 Bijlage: samenstelling deelnemersraad op 31 december 2008................12 Colofon..........................................................................................12
2
Van de voorzitter Agenda In 2008 wijzigde veel in de besturing, organisatie en uit voering van de pensioenregeling ING. Deze wijzigingen bepaalden samen met besluiten van de wetgever de agenda van de Deelnemersraad van Pensioenfonds ING. Aan de kant van de wetgever ging het dan bijvoorbeeld om het besluit van 20 december 2007 tot wijziging van het Besluit Uitvoering Pensioenwet, om de Wet Verplichte Beroepspensioenregelingen en om het Besluit Financieel Toetsingkader (FTK) pensioenfondsen. Ik vat hier de organisatorische en bestuurlijke zaken uit 2008 samen: • Binnen de Deelnemersraad is een nieuwe werkwijze geïntroduceerd. • De Deelnemersraad heeft vier leden voorgedragen om de deelnemers en de gepensioneerden te vertegenwoordigen in het Verantwoordingsorgaan. • Eén voormalig lid van de deelnemersraad is voorgedra gen om als nieuw bestuurslid van Pensioenfonds ING de gepensioneerden te vertegenwoordigen. • We hebben afscheid genomen van vijf leden en net zoveel nieuwe leden ingewerkt. De Deelnemersraad vergaderde in 2008 elke zes weken. Verder voerden we tweemaal overleg met het Bestuur van Pensioenfonds ING. In commissieverband is er regel matig overleg gevoerd met vertegenwoordigers van het Bestuur. Beroep bij Ondernemerskamer Bijzonder was het beroep dat de Deelnemersraad in 2008 aantekende bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam. Het ging over besluitvorming binnen het Verantwoordingsorgaan. De Deelnemersraad en het Bestuur van Pensioenfonds ING hadden hierover verschil van mening. Wij legden als Deelnemersraad daar bij de volgende vraag aan de Ondernemingskamer voor: ‘Bij welke meerderheid kan het Verantwoordingsorgaan (VO) een besluit nemen: moet er een meerderheid zijn waarbij tenminste één vertegenwoordiger van iedere geleding met het besluit instemt, of is een gewone meer derheid voldoende?’
De Ondernemingskamer heeft het beroep afgewezen. Meer informatie over de achtergrond en de uitspraak van de Ondernemingskamer kunt u nalezen op de internetsite van Pensioenfonds ING: www.pensioenfondsing.nl. Bezinningsdagen In november heeft de Deelnemersraad twee bezinnings dagen gehouden bij AZL, de nieuwe pensioenuitvoerder van Pensioenfonds ING. De ontvangst door AZL in Heerlen was zeer gastvrij. Het programma bestond onder andere uit vier presenta ties. Hiermee kreeg de Deelnemersraad goed inzicht in de wijze waarop de pensioenadministratie van ING Pensioen Services naar AZL is overgedragen. Ook de conversie van de gegevens werd toegelicht. De Deelnemersraad volgde deze dagen verder een workshop onder leiding van adviesbureau Hewitt. Een evaluatie van de commissies, van de samenwerking met het Bestuursbureau en met de nieuwe directeur completeerden het programma. Ik ben blij te kunnen melden dat het overleg en de samenwerking met het Bestuursbureau na de komst van de nieuwe d irecteur en de organisatorische aanpassingen die hij heeft doorgevoerd, aanzienlijk is verbeterd. De inhoud van de discussies en daarmee de kwaliteit van onze adviezen is hierdoor toegenomen. Als u dit jaarverslag verder leest, bent u dat hopelijk met mij eens. Verkiezingen In 2009 zijn er weer verkiezingen voor de Deelnemersraad. Het gaat dan om de zittingsperiode van 2010 tot en met 2013. Een periode waarin zeer belangrijke beslissingen genomen zullen worden. U wordt dan ook van harte uitge nodigd uw stem te laten horen.
Victoria Frankhuisen-Dumitru Voorzitter Deelnemersraad Pensioenfonds ING
Jaarverslag deelnemersraad pensioenfonds ING 2008
3
V.b.n.b. en v.l.n.r : Afwezig:
4
Jaap de Roode, Ruth Steigenga, Michael Lipsch, Victoria Frankhuisen-Dumitru, Bert Vastenburg, Joost Witsen Elias, Jeroen Smeulders, Margreet Rog- Stokkink, Onno Lekkerkerker, Aart Kraaij, Jan van Hest, Willem van Baren, Dolf Visser, Wim Koelemij, Louis Kuntz, Harm Jongedijk Ton van Zanten, Ron vd Burg en Werner Rademakers
Verslag per commissie Commissie Goed Pensioenfondsbestuur
Adviesaanvraag statuten en reglementen De voorzitter haalde het al aan, er is een meningsverschil ontstaan tussen het Bestuur van Pensioenfonds ING en de voltallige Deelnemersraad. Het gaat om het Verantwoordingsorgaan, dat in 2008 nieuw ingesteld wordt. En dan met name om de besluitvorming binnen dit orgaan.
Andere onderwerpen In het eerste kwartaal 2009 stelt het Bestuur een Visitatiecommissie in. Deze richt zich op het functioneren van het Bestuur, de overgang van de administratie naar AZL, de daling van de dekkingsgraad en de wijziging van de organisatiestructuur. Nog niet bekend is wie het onder zoek gaat uitvoeren.
Het Verantwoordingsorgaan bestaat uit zes leden: twee namens ING Nederland, twee namens de actieve mede werkers en twee namens de gepensioneerden. Het Bestuur van Pensioenfonds ING wil dat bij ieder besluit tenminste één afgevaardigde van iedere geleding vóór het besluit is. De Deelnemersraad vindt dat beslui ten bij gewone meerderheid moeten kunnen worden genomen. In de ogen van de Deelnemersraad betekent het voorstel van Pensioenfonds ING in wezen dat een geleding van het Verantwoordingsorgaan een vetorecht krijgt.
De verhoudingen binnen Pensioenfonds ING maken het nodig om de zetelverdeling van het Bestuur aan te passen. Nu maken vier afgevaardigden vanuit de deelnemers deel uit van het Bestuur; in 2009 verandert dit in drie afgevaar digden vanuit de deelnemers en één vanuit de gepensio neerden. De verdeling wordt dan: l vier leden namens werkgever l drie namens deelnemers l één namens gepensioneerden In 2009 zijn de statuten aangepast, zodat degenen die de gepensioneerden vertegenwoordigen in het Bestuur rechtstreeks gekozen worden door en uit de gepensio neerden.
Omdat het Bestuur van het fonds en de Deelnemersraad niet tot elkaar komen en de Deelnemersraad overtuigd is van de redelijkheid van haar standpunt, besluit de Deelnemersraad naar de rechter te gaan. Tot onze teleur stelling wijst de rechter ons beroep af.
Pensioencommissie De uitvoeringsovereenkomst die de Pensioenwet voorschrijft, is in 2008 nog niet beschikbaar. Hiervoor zal de huidige financieringsovereenkomst met ING worden aangepast, in lijn met de Pensioenwet.
Adviesaanvraag organisatiewijziging
Wel legde het Bestuur van het fonds in december reglementen voor advies voor. Het gaat om de wijzigingen in het hoofdstuk over de financiering van de pensioen aanspraken en –rechten. Deze teksten zijn nog helemaal opgesteld op basis van de huidige financieringsovereen komst met ING.
Met het aantreden van de nieuwe directeur van het Bestuursbureau stelt het fondsbestuur zich ten doel om de taakverdeling tussen bestuur, de bestuurscommissies en een breder opgezet Bestuursbureau opnieuw te defi niëren. De Deelnemersraad is hiermee van harte akkoord. Het verhoogt de professionaliteit van Pensioenfonds ING duidelijk.
Voorbereiding adviesaanvraag statutenwijziging en
De uitvoeringsovereenkomst zal in 2009 zijn definitieve vorm en inhoud krijgen. De Deelnemersraad zal advies uitbrengen over de uitvoeringsovereenkomst.
huishoudelijk reglement
Vanwege de vele wijzigingen in de statuten en de ouderdom ervan, wordt het totale stuk herschreven en gemoderniseerd. Uit de voorgenomen aanpassing volgt dat twee artikelen aan de rechtbank moeten worden voorgelegd. Deze kunnen namelijk niet zonder rechterlijke goedkeuring worden aangepast. De uitspraak van de rechter houdt in, dat veranderingen in de artikelen 3 en 33 van de statuten niet de kern van de doelstellingen van de stichtingsoprichter mogen aantasten. De rechter kan wel instemmen met concreet voorgestelde actualisering van de formuleringen. Deze is in 2009 doorgevoerd. Hierdoor is instemming van de werk gever om de statuten te wijzigen niet langer vereist.
Adviesaanvraag startbrief Vanuit de Pensioenwet zijn pensioenfondsen verplicht nieuwe deelnemers informatie te geven over de pensioen regeling die voor hen geldt. Die informatie moet een fonds in een zogenaamde startbrief geven. De Deelnemersraad adviseert niet alleen over de tekst van deze startbrief, maar ook over de inhoud van de brochure die erbij hoort. De Deelnemersraad geeft een positief advies af voor beide.
Jaarverslag deelnemersraad pensioenfonds ING 2008
5
Adviesaanvraag internationale waardeoverdracht Tot 2007 werkt Pensioenfonds ING vrijwillig mee aan een internationale waardeoverdracht in het geval De Nederlandsche Bank en de Belastingdienst met de waardeoverdracht akkoord zijn. Nadat op 1 januari 2007 de Pensioenwet in werking treedt, bestaat er een wettelijk recht op internationale waardeoverdracht bij individuele beëindiging van het deelnemerschap. Ook op deze advies aanvraag kon een positief advies worden afgegeven.
Adviesaanvraag vervreemden bijzonder
Het gaat om: l Reglement Basisregeling pensioen 65 l Reglement Basisregeling pensioen 62 l Tabellenboek 2008 voor wat betreft de hiervoor vermelde regelingen l Reglement Prepensioenregeling l Waardeoverdracht KFN Begin 2009 neemt de Deelnemersraad deze adviesaan vragen in behandeling. In het jaarverslag 2009 komen ze verder aan de orde.
partnerpensioen
Vervreemden van pensioen is onder de Pensioenwet niet toegestaan. Een uitzondering hierop vormt de vervreem ding van het bijzonder partnerpensioen. Met ingang van 2007 mag de gewezen partner na het overlijden van de (gewezen) deelnemer of gepensioneerde deelnemer het recht op bijzonder partnerpensioen, onder bepaalde voor waarden, verkopen of schenken aan een andere –eerdere of latere– partner van de overledene. Deze aanvraag is positief beoordeeld; dit wettelijk recht zal in de pensioenreglementen worden opgenomen.
Adviesaanvraag reglementen Reglement Basisregeling pensioen 65 Door de invoering van de Pensioenwet en door gewijzigde voorschriften van De Nederlandsche Bank zijn verschil lende artikelen van deze regeling herzien. Na een zeer intensief traject, waarbij vooral het artikel over de toeslag verlening veel aandacht vraagt, sluiten we deze aanvraag met een positief advies af. Reglement Basisregeling pensioen 62 Deze adviesaanvraag gaat over anticumulatie (artikel 28) bij deelnemers die recht hebben op ouderdomspensioen en arbeidsongeschiktheidspensioen. Is het arbeidsonge schiktheidspensioen hoger dan het ouderdomspensioen, dan stelt het Bestuur voor het ouderdomspensioen op te schorten tot de deelnemer 65 jaar wordt. Gebeurt dit niet, dan kan de financiële achteruitgang aanzienlijk zijn. Met deze maatregel stelt het Bestuur voor dit te repareren. De Deelnemersraad adviseert ook hierover positief.
Adviesaanvraag Tabellenboek 2008 Het gaat om het deel dat betrekking heeft op het Reglement Basisregeling pensioen 65. Hierover is in mei 2008 advies gevraagd. In samenwerking met de Commissie Financiële Aangelegenheden adviseert de Deelnemersraad positief op deze adviesaanvraag.
Commissie Financiële Aangelegenheden
Adviesaanvraag vrijval arbeidsongeschiktheidsvoorziening, overlevingstafel en excassovoorziening In 2008 adviseert de Deelnemersraad positief over de wijzigingen in vaststelling van de arbeidsongeschiktheids voorziening (incl. vrijval), de gehanteerde overlevingstafel en de te vormen excassovoorziening in overeenstemming met de Pensioenwet.
Adviesaanvraag Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) en tabellenboek In 2008 adviseert de Deelnemersraad positief over de wijzigingen in de ABTN en het tabellenboek (nieuwe ALM*, Pensioenwet) in samenwerking met de Pensioencommissie
Adviesaanvraag jaarverslag Pensioenfonds ING 2007 De beoordeling van het jaarverslag 2007 is moeilijk, door dat de concepten in delen, tot het laatst toe onvolledig en laat worden aangeleverd. Dit is overigens van te voren wel zo aangekondigd. Ondanks deze handicaps neemt de Deelnemersraad de adviesaanvraag met voortvarendheid ter hand. We vermelden hier graag dat wij de samenwerking met het Bestuursbureau over de tot standkoming van het jaarverslag 2007 als professioneel, snel reagerend en plezierig beoordelen.
Indexatiecommissie Het Bestuur ING Nederland heeft extern advies ge vraagd over de mogelijkheid en voorwaarden waaron der de toekomstige indexatieverplichting, die nu wordt gefinancierd door ING, kan worden overgeheveld naar het Pensioenfonds ING. Dit advies is in 2008, na een lange periode van afstemming met Pensioenfonds ING, afge rond. De Deelnemersraad, de vakbonden en de Vereniging
Op 19 december 2008 geeft een afvaardiging van de bestuurlijke pensioencommissie PTFC mondeling toelichting aan de Pensioencommissie op de advies aanvragen van dat moment. * 6
ALM: Asset Liability Management: proces om inzicht te krijgen in de onderlinge afhankelijkheden in de ontwikkeling van rechten en verplichtingen van een organisatie. Doel is om waardeontwikkelingen aan beide kanten van de balans van een organisatie zoveel mogelijk ‘gelijk op’ te laten lopen.
Senioren ING (VSI) zijn bij het advies als toehoorders vertegenwoordigd. Op hoofdlijnen staat in het advies dat de overheveling mogelijk is, mits hier voldoende financiële middelen en zekerheden tegenover staan. Over de mate van financiële middelen en zekerheden bestaat geen overeenstemming tussen ING en bestuur Pensioenfonds ING. De toehoorders hebben gezamenlijk bezwaar aange tekend tegen dit advies. Zij menen dat overheveling op juridische gronden niet geoorloofd is. Of ING op korte termijn iets gaat doen met het advies wordt betwijfeld, omdat de hiervoor benodigde financiële middelen momen teel niet beschikbaar zijn.
Overleg met Beleggingscommissie De Beleggingscommissie van de Deelnemersraad ver gadert in 2008 drie keer met de Beleggingscommissie van het bestuur. Daarnaast ontvangt de Deelnemersraad maandelijkse overzichten van de dekkingsgraad en kwar taalrapportages over de performance. De onderwerpen die in 2008 bij de Beleggingscommissie aan bod komen, wat beleggingen betreft: l Beleggingsbeleid versus performance l Risk Management l Actief versus passief beheer l Verklaring Beleggingsbeginselen l Verspreiden van beleggingen over verschillende vermogensbeheerders l Duurzaam beleggen l ALM uitkomst (met en zonder indexatie) l Afdekken van rente- en valuta risico’s l Inrichting van het Bestuursbureau Voor beleggingen en performance is 2008 een teleur stellend jaar. Hoewel subprime hypotheken weinig tot geen impact hebben, dragen nagenoeg alle beleggingscategorieën bij aan een dalende dekkingsgraad en dalende beleggingsreserves. Daarnaast wordt Pensioenfonds ING hard geraakt door de daling van de lange termijn rente. Door de renterisicopositie van het fonds stijgt de waarde van de verplichtingen veel harder dan de waarde van de vastrentende beleggingen. De voorlopige dekkingsgraad van Pensioenfonds ING per 31 december 2008 is 107% (incl. de bijstorting van ING die hierna aan de orde komt). Eind 2007 is de dekkings graad nog 142%. Het beleggingsrendement over 2008 komt naar verwachting uit op ongeveer min 13%. De ver dere daling komt voor rekening van de rentedaling. Sinds 30 oktober 2008 heeft Pensioenfonds ING een reservetekort. Dit betekent dat het fonds voldoende ver mogen heeft om de pensioenen te betalen, maar onvol doende buffers om te voldoen aan de wettelijke eisen op lange termijn. Het fonds meldt dit op 4 november 2008 aan de toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB).
De Deelnemersraad bestudeert het lange termijn (15 jaar) herstelplan, bespreekt het met het Bestuur en adviseert er op 30 januari 2009 positief over.
Beleggingsbeleid In oktober geeft Pensioenfonds ING aan dat het in zijn be leggingsbeleid meer rente- en valuta-risico’s wil afdekken. De ALM studie wijst uit dat hiermee een hogere zeker heid kan worden behaald. De Deelnemersraad adviseert positief over deze wijziging in het beleggingsbeleid en de vertaling daarvan in de ABTN. Binnen het fonds verandert de organisatie van de beleggingen zichtbaar. De nieuwe directeur van het Bestuursbureau stuurt aan op een meer transparant beleggingsbeleid. Hij wil dat de verschillende contracten met vermogensbeheerders in kaart gebracht en kritisch bekeken worden. Ook eist hij verbeterde en regelmatige verslaglegging over de beleggingen. In 2008 stelt de directeur van Pensioenfonds ING een team van invest ment managers aan om de vermogensbeheerders te monitoren. De Deelnemersraad is positief over deze aanpak.
Uitvoeringsovereenkomst In 2008 werkt Pensioenfonds ING met Bestuur ING Nederland aan een nieuwe uitvoeringsovereenkomst. Deze komt begin 2009 tot stand en wordt met terug werkende kracht per 1 januari 2008 ingevoerd. Veel van de wijzigingen in de nieuwe Uitvoeringsovereenkomst vloeien voort uit de Pensioenwet en uit de CAO. Voor de Deelnemersraad is het belangrijkste dat de bijstortings verplichting van ING in het fonds intact blijft. Zolang ING voldoende ‘gezond’ is, kan het fonds hiermee niet in een situatie van dekkingstekort komen. In overeenstemming met de nieuwe Uitvoeringsovereenkomst stort ING € 814 miljoen bij in Pensioenfonds ING, waarmee eind 2008 een dekkingstekort wordt voorkomen. Voorlichtingscommissie In 2008 verzet de Deelnemersraad veel werk. Om dit dui delijk te communiceren vinden we het belangrijk dat het jaarverslag 2007 volledig en op tijd is. In juni publiceren we het verslag dan ook op de website van Pensioenfonds ING. Daarbij zoeken we de achterban ook meer op door een nieuwsbulletin met link te plaatsen op alle websites van ING in Nederland en een samenvatting in de VSI-info. De samenwerking tussen de voorlichtingscommissie van de Deelnemersraad en de commissie voorlichting van Pensioenfonds ING krijgt structuur. Er is nu minimaal twee keer per jaar overleg waarin we de laatste ontwikke lingen delen. De eerste is in augustus 2008. Hier is een communicatieplan gepresenteerd dat samen met de communicatieafdeling van AZL gemaakt is. De eerste resultaten van dat plan worden eind 2008 gecommuni ceerd in het pensioenmagazine en op de website. Jaarverslag deelnemersraad pensioenfonds ING 2008
7
Verwachte adviesaanvragen 2009 2009 wordt hoe dan ook een druk en belangrijk jaar wat adviesaanvragen betreft. Hieronder een opsomming van de onderwerpen waarover in ieder geval in de eerste helft van het jaar advies uitgebracht zal worden. l l l l l l l l l l l l l
8
Uitvoeringsovereenkomst Pensioenreglementen ABTN / tabellenboek Waardeoverdracht Herstelplan (Pensioenfonds ING) Lange termijn Beleggingsplan Beleggingsplan 2009 Verkiezingen voor de Deelnemersraad, zittingsperiode 2010-2014, ook vanwege de statutenwijzigingen Huishoudelijk Reglement Deelnemersraad Verkiezingsreglement Bestuursleden Verkiezingsreglement Deelnemersraad Communicatieplan (Pensioenfonds ING) Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
Ten slotte In 2009 dragen we een nieuw bestuurslid voor, als werknemersvertegenwoordiger in het Bestuur van Pensioenfonds ING. We organiseren verkiezingen voor de Deelnemersraad en bereiden ons voor op de overdracht van ons werk aan de nieuwe Deelnemersraad; in 2010 wordt deze geïnstalleerd. Wij nodigen u alsnog van harte uit om mee te doen aan deze verkiezingen.
Amsterdam, april 2009 De Deelnemersraad
Bijlage: Samenstelling Deelnemersraad op 31 december 2008 Dagelijks bestuur Voorzitter Secretaris Vice voorzitter
: Victoria Frankhuisen-Dumitru : Jan van Hest : Jaap de Roode
Leden namens de deelnemers: Willem van Baren Commissie Financiële Aangelegenheden Victoria Frankhuisen-Dumitru Pensioencommissie & Goed Pensioen Fonds Bestuur & Voorlichting Jan van Hest Voorlichtingscommissie & Goed Pensioen Fonds Bestuur Harm Jongedijk Pensioencommissie Aart Kraaij Voorlichtingscommissie Louis Kuntz Commissie Financiële Aangelegenheden Margreet Rog-Stokkink Commissie Financiële Aangelegenheden Jeroen Smeulders Voorlichtingscommissie & Goed Pensioen Fonds Bestuur Ruth Steigenga Pensioencommissie & overleg met de bonden Onno Lekkerkerker Commissie Financiële Aangelegenheden Ton van Zanten Voorlichtingscommissie Michael Lipsch Commissie Financiële Aangelegenheden Ron van der Burg 1e plv Werner Rademakers 2e plv Leden namens de gepensioneerden: Jaap de Roode Commissie Financiële Aangelegenheden George Smittenaar Voorlichtingscommissie & Goed Pensioenfondsbestuur Bert Vastenburg Pensioencommissie Dolf Visser Pensioencommissie Wim Koelemij 1e plv (Pensioencommissie) Leden die de Deelnemersraad in 2008 hebben verlaten: Aad Kant Paul van Rheenen Ger van Stijn Mostapha el Achkar Jerry Theunissen
Jaarverslag deelnemersraad pensioenfonds ING 2008
9
Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van de Deelnemersraad van de Stichting Pensioenfonds ING. Het is bestemd voor deelnemers, gepensioneerden en voormalige deelnemers van Pensioenfonds ING en/of van zijn rechtsvoorgangers.
Tekst Voorlichtingscommissie Deelnemersraad Pensioenfonds ING
Eindredactie AZL, Heerlen
Vormgeving AZL, Heerlen
Redactiesecretariaat Stichting Pensioenfonds ING Secretaris Deelnemersraad Loc. Code HP.B.04.033 Postbus 90504 2509 LM Den Haag
