Stichting Pensioenfonds Interpolis Jaarverslag 2008

Stichting Pensioenfonds Interpolis Jaarverslag 2008

73775 062009

Voorwoord Geachte lezer, Hierbij presenteren wij het jaarverslag over het jaar 2008 van de Stichting Pensioenfonds Interpolis (SPI). Met dit verslag beogen wij u een volledig beeld te geven van de financiële positie van het fonds en de ontwikkelingen in 2008. Het bestuur moest in 2008 een aantal belangrijke beslissingen nemen, waarover de deelnemersraad advies uitbracht. Aangezien sommige procedures aan het eind van het verslagjaar niet volledig konden worden afgerond, gaan wij in dit verslag ook in op enkele gebeurtenissen in het jaar 2009. Twee gebeurtenissen bepaalden het beleid in 2008: de kredietcrisis en de daaruit volgende maatregelen, én de voorgenomen fusie met de Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel (SPAP). In het jaarverslag 2007 meldden wij al dat de vermogensmarkten volatiel zouden blijven. In 2008 ging de situatie op de vermogensmarkten echter verder achteruit. De koersen stonden onder grote druk. Bovendien daalde de rente en gedurende het jaar bleef die rente op een laag niveau. Omdat pensioenfondsen hun verplichtingen niet meer - zoals vroeger gebruikelijk was met een vaste rente (van 4%) mogen berekenen, maar zij de (lage) marktrente moeten hanteren, stegen de toekomstige verplichtingen. Voor vrijwel alle pensioenfondsen had dit grote gevolgen. Bij SPI leidden die omstandigheden tot een daling van de dekkingsgraad tot 99% per 31 december 2008. Omdat het fonds de renterisico’s behoorlijk had afgedekt, was de terugval van de dekkingsgraad in verhouding tot sommige andere pensioenfondsen beperkt. Anderszins blijft een daling van de dekkingsgraad met 20 procentpunt in een jaar fors. Nu de dekkingsgraad onder het vereiste minimum was gezakt, verplichtte toezichthouder De Nederlandsche Bank het fonds voor 1 april 2009 een zogenaamd herstelplan op te stellen. In dit plan moet het fonds aangeven of en op welke manier het de dekkingsgraad de komende jaren weer op het vereiste niveau kan brengen. Het herstelplan is inmiddels opgesteld. Het fonds verwacht dat het de dekkingsgraad binnen afzienbare tijd op eigen kracht weer op het vereiste niveau kan brengen. Vanwege de voorgenomen fusie met SPAP is het herstelplan niet in formele zin aan De Nederlandsche Bank overhandigd. In het vorige jaarverslag meldden wij al dat de Executive Board van Achmea eind april 2008 een richtinggevend besluit heeft genomen over een mogelijke fusie tussen het fonds en SPAP. De Executive Board verzocht de besturen van het fonds en SPAP akkoord te gaan met een juridische fusie tot een nieuw pensioenfonds genaamd Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA). Daarnaast werd de besturen gevraagd een garantiecontract met een gesepareerd beleggingsdepot te kiezen als uitvoeringsvorm. Het bestuur en de deelnemersraad hebben in verschillende overlegvergaderingen over deze voornemens gesproken. De precieze voorwaarden die bij de fusie zouden worden gesteld waren toen echter nog niet bekend. Begin 2009 heeft de werkgever de financiële intenties met de besturen van beide pensioenfondsen besproken. Het bestuur heeft daarop intensief - zowel intern als met de deelnemersraad - overleg gevoerd om te beoordelen welke beslissing het meest in het belang zou zijn van de deelnemers. Na een verdere schriftelijke toelichting door de werkgever is het bestuur uiteindelijk akkoord gegaan met het fusievoorstel. Vervolgens is de deelnemersraad om advies gevraagd. Hoewel de deelnemersraad slechts een korte voorbereidingstijd had, kon het bestuur constructief met de raad over de fusieplannen overleggen. Op verzoek van de deelnemersraad werd een aantal bepalingen van goed pensioenfondsbestuur na overleg met onze fusiepartner en de werkgever aangepast. Daarnaast werd het voorstel van de werkgever, zoals voorgelegd aan het bestuur, op enkele punten nader geconcretiseerd. Na deze aanpassingen besloot de deelnemersraad een positief advies uit te brengen. Een uitgebreide toelichting over de voorwaarden van de fusie is te vinden in het hoofdstuk “Interne ontwikkelingen” in dit jaarverslag. Stichting Pensioenfonds Interpolis

1

Als gevolg van harmonisatie van de CAO voor Achmea en oud-Interpolis medewerkers is de pensioenregeling gelijkgesteld. Per 1 januari 2008 voerden beide pensioenfondsen al één gezamenlijke pensioenregeling uit. In het verslagjaar voerden wij dan ook al veelvuldig overleg met het bestuur van SPAP om, met behoud van de eigen identiteit, tot eenduidige beslissingen te komen. Deze overleggen verliepen constructief en harmonieus, waardoor goede resultaten konden worden geboekt. Wij gaan er vanuit dat de informatie in dit verslag een goed beeld geeft van de gang van zaken binnen het fonds. Nu de juridische fusie per 1 juni 2009, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2009, een feit is, is dit jaarverslag het laatste verslag van SPI. Wij vertrouwen er op dat het nieuw gevormde fonds de belangen van alle deelnemers minstens even goed zal behartigen. Namens het bestuur,

Wim Verhaak

Rob van der Zant

Werknemersvoorzitter

Werkgeversvoorzitter

Stichting Pensioenfonds Interpolis

2

Inhoud Voorwoord

1

Karakteristieken Stichting Pensioenfonds Interpolis

5

Profiel

5

Organisatie

6

Kerncijfers

10

Verslag van het bestuur

11

Externe ontwikkelingen

11

Interne ontwikkelingen

14

SPI Pensioen

18

Beleggingsbeleid

21

Financiële resultaten

27

Indexatievoorziening

28

Actuarieel verslag

29

Risicobeleid

30

Verslag van het verantwoordingsorgaan

33

Jaarrekening

35

Balans per 31 december

36

Staat van baten en lasten

37

Samenvatting van de actuariële analyse

38

Bestemming van het slado van baten en lasten

38

Kasstroomoverzicht

39

Toelichting op de balans

40

Toelichting op de staat van baten en lasten

68

Overige gegevens

75

Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten

75

Gebeurtenissen na balansdatum

75

Actuariële verklaring

75

Accountantsverklaring

76


3


4

Karakteristieken Stichting Pensioenfonds Interpolis Profiel

Algemeen Stichting Pensioenfonds Interpolis is op 1 oktober 2004 ontstaan door een fusie van Stichting Personeelpensioenfonds (PPF) en Stichting Pensioenfonds Interpolis Groningen (SPIG) PPF is op 1 januari 1965 opgericht. SPIG is ontstaan op 1 januari 1974. Per 1 januari 2006 vallen ook de Interpolis-medewerkers uit Solidair Pensioen onder SPI. Stichting Pensioenfonds Interpolis (SPI, hierna veelal “het fonds”) is statutair gevestigd in De Meern. In de laatste statutenwijziging van 6 april 2009 is de vestigingsplaats aangepast. In 2008 heeft een statutenwijziging plaatsgevonden op 21 april 2008. In deze statutenwijziging is de samenstelling van het bestuur aangepast. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41010020. Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij de koepelorganisatie Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (OPF).

Doelstelling De doelstelling van SPI is om, in aanvulling op wettelijke uitkeringen zoals de AOW en de ANW, een pensioenvoorziening te treffen voor de deelnemers en hun nabestaanden bij ouderdom, invaliditeit en overlijden. Het uitgangspunt is om de pensioentoezeggingen na te komen tegen stabiele premies en marktconforme uitvoeringskosten en met inachtneming van de bepalingen in de statuten en de (pensioen)reglementen.

Deelname Alle medewerkers, die voor 1 januari 2008 deel uitmaakten van de Interpolis arbeidsvoorwaarden en in 2008 in dienst zijn van Achmea Personeels B.V. met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd nemen deel aan de pensioenregeling van SPI. Daarnaast nemen alle medewerkers van Actor en Meditel deel aan de pensioenregeling van SPI.

Huidige stand Eind 2008 had SPI 4.727 actieve deelnemers, waaronder 193 arbeidsongeschikten. Het aantal gewezen deelnemers met premievrije rechten bedroeg 5.280 en het aantal pensioengerechtigden (met ouderdoms- of nabestaandenpensioen) bedroeg 1.696. Van de groep arbeidsongeschikten ontvingen 162 deelnemers een arbeidsongeschiktheidspensioen. Het fonds kent op 31 december 2008 drie aangesloten werkgevers: •

Achmea Personeel B.V. (opvolger van Interpolis Verzekeringen N.V. en Interpolis Mens & Werk Bedrijfszorg N.V.);

•

Meditel B.V.;

•

Actor Sector Advies Bureau B.V.

De aangesloten werkgever Meditel is vanaf 1 januari 2009 niet meer aan SPI verbonden. Op het moment van schrijven is Actor bezig om per 1 juni 2009 de pensioenregeling elders onder te brengen.


5

Organisatie

Bestuur Het bestuur bepaalt het beleid van het fonds. Daarnaast is het bestuur belast met de zorg voor de uitvoering en de handhaving van statuten en reglementen. De leden van het bestuur richten zich bij de vervulling van hun taak op de belangen van de bij het fonds betrokken deelnemers, gewezen deelnemers en overige belanghebbenden. Het bestuur zorgt ervoor dat zij zich op evenwichtige wijze vertegenwoordigd kunnen voelen. Het bestuur van SPI bestond eind 2008 in overeenstemming met de statuten uit tien leden. In overleg met de deelnemersraad is in het verslagjaar besloten het bestuur terug te brengen van twaalf naar tien leden. Deze wijziging is per 21 april 2008 geëffectueerd. De werkgever benoemt vijf bestuursleden. De vijf werknemersleden in het bestuur komen voort uit deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden. Zij worden benoemd door een benoemingscommissie, met dien verstande dat maximaal twee gewezen deelnemers in het bestuur plaatsnemen. Het bestuur kent zowel een werkgeversvoorzitter als een werknemersvoorzitter. De samenstelling van het bestuur was per 31 december 2008 als volgt: Naam

Functie

Vertegen-

Lid sinds

woordiging

Einde zittingsduur

De heer M.J.J. Creemers

Lid

Werkgever

01-01-2006

01-10-2010

De heer R.W.J. Heerkens

Lid

Werkgever

01-07-2006

01-10-2010

De heer G.J. Kleinrensink

Lid

Werkgever

01-01-2006

01-10-2010

De heer H. Schaacke

Lid

Werkgever

01-10-2004

01-10-2010

De heer R.M.J. van der Zant

Voorzitter

Werkgever

01-10-2004

De heer M.P. Jonker De heer A.H.G. Merks

01-10-2010 tot fusie met

Lid

Werknemer

01-10-2007

SPAP

Lid

Werknemer

01-10-2006

01-04-2009

De heer J.M.M. van Tuyl

Lid

01-10-2006

01-10-2010

De heer W. Verhaak

Voorzitter

Gepensioneerd Werknemer

01-10-2004

01-07-2009

Mevrouw C.W.M. Weterings-Van den Corput

Lid

Werknemer

01-10-2006

01-10-2010

De heer J.G.F.M. Peters Sengers heeft zijn functie als bestuurslid per 1 januari 2008 beëindigd in verband met de beëindiging van zijn dienstverband. De heer M. Simon is per 21 april 2008 afgetreden als bestuurder van SPI. Op advies van de benoemingscommissie heeft het bestuur in zijn vergadering van 29 juli 2008 de bestuurstermijn van de heren Jonker, Merks en Verhaak verlengd tot de datum van de mogelijke fusie met Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel (SPAP). Het bestuur van het fonds heeft de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan Interpolis Pensioenbeheer B.V. en Interpolis Pensioenen Vermogensbeheer B.V. (per 1 januari 2008 Syntrus Achmea Vermogensbeheer). Deze werkzaamheden betreffen pensioenadministratie, bestuursondersteuning en vermogensbeheer. Uitgangspunt is dat het bestuur, in overeenstemming met de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken.

Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur van het fonds wordt gevormd door de beide voorzitters.

Commissies Het bestuur heeft een aantal bestuursonderwerpen in commissies belegd. Per 31 december 2008 zijn een beleggingsadviescommissie, een commissie Wet- en Regelgeving, een DVO-commissie, een benoemingscommissie en een communicatiecommissie actief. Stichting Pensioenfonds Interpolis

6

Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie is in het verslagjaar zes keer bij elkaar geweest. De commissie bestaat uit zes bestuursleden, onder wie de voorzitters van het fonds. Bespreekpunten in de vergadering zijn de beleggingsrapportage, ontwikkelingen op het gebied van de internationale conjunctuur en de vaststelling van de strategische assetmix. Net als voorgaande jaren heeft de beleggingsadviescommissie aandacht besteed aan maatschappelijk verantwoord beleggen. Syntrus Achmea Vermogensbeheer heeft namens het fonds gestemd op aandeelhoudersvergaderingen van de relevante fondsen. Syntrus Achmea Vermogensbeheer rapporteert ieder kwartaal aan het fonds over het stemgedrag. De corporate governance-code van International Shareholders Services vormt de basis voor het stemgedrag. In de beleggingsadviescommissie zijn de twee halfjaarverslagen over 2008 besproken. Een verkorte versie van deze verslagen is gepubliceerd op de website van het fonds. De beleggingsadviescommissie heeft de ontwikkelingen op de financiële markten intensief gevolgd. De commissie heeft beleidswijzigingen voorgesteld, die zijn bekrachtigd door het bestuur. Deze zijn gericht geweest op het verkleinen van risico’s, gezien de verminderde financiële positie van het fonds. Het beleid voor verantwoord beleggen en het beleggingsbeleid komen verder aan de orde in het beleggingsbeleid.

Commissie weten regelgeving De commissie weten regelgeving is ingesteld om de gevolgen van de gewijzigde wetgeving, de nieuwe Pensioenwet en de CAOafspraken te inventariseren. Daarnaast bereidt de commissie de daaruit voortvloeiende reglementswijzigingen voor. In 2008 heeft de commissie zich gericht op invoering van het Reglement 1. Dit reglement heeft met terugwerkende kracht per 1 januari 2008 het Reglement 2006A vervangen. Het nieuwe reglement is het gevolg van de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden van Achmeaen voormalig Interpolismedewerkers. Daarnaast zijn de uitvoeringsovereenkomst met Achmea Personeel B.V. en de inrichting van het governancemodel herhaaldelijk onderwerp van gesprek geweest. Deze discussies hebben geleid tot aanbevelingen aan het bestuur. In het verslagjaar is de commissie weten regelgeving vijf keer bij elkaar geweest. De commissie bestaat uit een werkgeverslid van het bestuur, twee werknemersleden van het bestuur, twee leden van de deelnemersraad en een vertegenwoordiger namens de werkgever.

DVO-commissie Het fonds heeft een drietal dienstverleningsovereenkomsten gesloten met de uitvoeringsorganisatie, die de kwaliteit van de dienstverlening aan SPI moeten waarborgen. Deze overeenkomsten (DVO’s) regelen het pensioenbeheer, het vermogensbeheer en het vastgoedbeheer. De DVO-commissie ziet erop toe dat de uitvoeringsorganisatie de gemaakte afspraken nakomt. De DVOcommissie bestaat uit een werkgeverslid en twee werknemersleden van het bestuur. De commissie is in het verslagjaar vijf keer bij elkaar geweest om de dienstverlening te evalueren.

Benoemingscommissie De taak van de benoemingscommissie is het selecteren en benoemen van werknemersleden in het bestuur van het fonds in geval van een vacature. De commissie bestaat uit zes leden. Het bestuur, de deelnemersraad en de Centrale Ondernemingsraad (COR) wijzen elk twee (deelnemers-) leden uit hun geleding aan om zitting te nemen in de benoemingscommissie. De benoemingscommissie heeft in 2008 besloten de bestuurstermijnen van de heren Jonker, Verhaak en Merks in het bestuur te verlengen tot het moment van de mogelijke fusie met Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel.


7

Communicatiecommissie De communicatiecommissie houdt zich bezig met de communicatie-uitingen van het fonds. De commissie bestaat uit twee werknemersleden, een werkgeverslid en vijf leden uit de deelnemersraad. De communicatiecommissie is in 2008 vier keer bij elkaar geweest.

Verantwoordingsorgaan In verband met de voorgenomen fusie met Pensioenfonds Achmea Personeel is in 2008 nog geen verantwoordingsorgaan ingesteld. Het bestuur heeft De Nederlandsche Bank geïnformeerd over dit besluit. Wel heeft het fonds in 2008 gewerkt aan de structuur en een reglement voor het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan is in mei 2009 alsnog geïnstalleerd.

Intern toezicht In het verslagjaar is ook de instelling van een intern toezichtsorgaan uitgesteld in verband met de voorgenomen fusie. Ook dit besluit is aan De Nederlandsche Bank gemeld. Het bestuur heeft in 2008 wel kaders voor het intern toezicht opgesteld. Er is onder meer besloten een raad van toezicht in te stellen. In 2009 wordt een reglement voor de raad van toezicht opgesteld.

Deelnemersraad Naast de gebruikelijke bevoegdheden heeft de deelnemersraad een ‘verzwaard’ adviesrecht in de volgende gevallen: •

fusie en liquidatie;

•

collectieve waardeoverdracht en -overname;

•

reglements- en statutenwijzigingen;

•

besluiten over wijziging van rechten en plichten van belanghebbenden, als de financiële situatie dit vereist.

Het bestuur moet een advies van de deelnemersraad in deze gevallen opvolgen, tenzij het bestuur zwaarwegende argumenten heeft om dit niet te doen. In het verslagjaar heeft de deelnemersraad onder andere positief geadviseerd over de statuten en pensioenreglement 1. De deelnemersraad publiceert eigen jaarverslagen. Deze worden gepubliceerd op de website van het fonds. De deelnemersraad van het fonds bestaat uit negentien leden. Elf leden nemen zitting namens de actieve deelnemers, twee namens de gewezen deelnemers en zes namens de gepensioneerden. De samenstelling van de deelnemersraad was per 31 december 2008 als volgt, zie volgende pagina.


8

Naam

Functie

Vertegenwoordiging

De heer M.A.J. Aarts

Lid

Actieve deelnemers

De heer D.M.C. van Baarle

Lid

Actieve deelnemers

Mevrouw G.W. de Boer – Lachmon

Lid

Actieve deelnemers

De heer J. van Dijk

Lid

Actieve deelnemers

De heer G.C.M. Govers

Lid

Actieve deelnemers

Mevrouw M.G. Huijbregts – van Steen

Voorzitter

Actieve deelnemers

Lid

Actieve deelnemers

De heer R.O. Kluiver

Secretaris

Actieve deelnemers

De heer P.W. Lowies

Lid

Actieve deelnemers

Mevrouw N. Mollen

Lid

Actieve deelnemers

Niet-vacante plaats

Lid

Actieve deelnemers

De heer G. Cardol

Lid

Gewezen deelnemers

De heer J.L. Eckhardt

Lid

Gewezen deelnemers

De heer T.J.J. van Dijk

Lid

Gepensioneerden

De heer C. Rietveld

Lid

Gepensioneerden

De heer H.J. Vilain

Lid

Gepensioneerden

Niet-vacante plaats

Lid

Gepensioneerden

Niet-vacante plaats

Lid

Gepensioneerden

Niet-vacante plaats

Lid

Gepensioneerden

De heer M. Klok

Op 31 december 2008 hebben de heren C. Stuiver en B. Henssen hun functie neergelegd. Er zijn op 31 december 2008 4 vier vacatures in de deelnemersraad. De deelnemersraad heeft besloten deze vacatures niet te vervullen, omdat de deelnemersraad het voornemen heeft om het aantal posities in de deelnemersraad terug te brengen. In bovenstaande tabel wordt daarom gesproken over niet-vacante plaatsen.

Compliance officer Het bestuur heeft ingestemd met de benoeming van KPMG Integrity & Investigation Services als compliance officer van het fonds. De externe compliance officer heeft op 5 september 2008 gerapporteerd over naleving van de gedragscode in 2007. Elk jaar zal de externe compliance officer zo’n rapport opstellen. Op advies van de compliance officer is in 2008 een nieuwe gedragscode opgesteld. Deze code is door alle bestuursleden ondertekend.

Externe partijen Het fonds wordt ondersteund door enkele externe partijen. Ernst & Young Accountants LLP fungeert als accountant. Als actuaris is Montae Advies B.V. aangewezen.


9

Kerncijfers 2008

2007

2006

2005

2004

3

5

5

5

5

Actieve deelnemers1

4.727

5.092

5.359

2.014

2.200

Premievrije rechten

5.280

5.142

4.985

2.716

2.143

Pensioentrekkenden

1.696

1.644

1.600

689

698

11.703

11.878

11.944

5.419

5.041

3,00

1,76

1,25

0,00

2,50

1,20

1,43

1,54

0,55

1,90

Aantal werkgevers Aantal verzekerden

Reglementvariabelen Indexatie actieven per 1 januari (in %)2 Indexatie inactieven per 1 januari (in %)

3

Pensioenuitvoering (x € 1.000) Feitelijke premie

49.081

49.781

111.257

41.291

29.886

Kostendekkende premie

34.653

33.104

-

-

-

4

29.346

28.276

27.090

9.291

9.550

1.056.639

1.004.889

1.015.873

336.158

245.732

1.064.659

830.512

5

250.011

189.140

99

121

132

134

130

114

114

-

-

-

Uitkeringen

Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen (x € 1.000) Pensioenverplichtingen (x € 1.000) Aanwezige dekkingsgraad (in %)6 7

Vereiste dekkingsgraad (in %)

769.907

Beleggingsportefeuille (x € 1.000) 74.666

72.347

51.103

43.000

36.600

Aandelen

220.123

339.156

387.809

100.800

78.200

Vastrentende waarden

559.153

533.910

474.313

120.200

108.500

Derivaten8

142.484

-19.195

-3.317

-

-

47.211

65.328

62.980

-

-

-

-

-

8.000

5.000

1.049.175

991.546

972.888

272.000

228.300

-11,29

2,5

6,4

13,2

8,5

-12,1

3,0

7,0

12,4

7,8

Vastgoedbeleggingen

Overige beleggingen Liquiditeiten Beleggingsperformance Beleggingsrendement (in %) Benchmark (in %)

1

Inclusief arbeidsongeschikte deelnemers. De per 1 januari 2009 aan actieven toegekende indexatie bedraagt 3,25% De per 1 januari 2009 aan inactieven toegekende indexatie bedraagt 1,32% 4 In de cijfers over 2008, 2007 en 2006 zijn ook eventuele gelden uit hoofde van elders opgebouwde en via het fonds uitbetaalde pensioenaanspraken opgenomen. 5 Inclusief voorziening grondslagverzwaring. 6 In de cijfers over 2004, 2005 en 2006 is uitgegaan van de Actuariële Principes Pensioenfondsen. De dekkingsgraad is dan gebaseerd op een rekenrente van 4% of de marktrente, indien deze lager is dan 4%. Sinds 2007 gaat het fonds uit van het in de Pensioenwet opgenomen Financiële Toetsingskader Pensioenfondsen. De dekkingsgraad is dan gebaseerd op de nominale rentetermijnstructuur, die bepaald wordt door DNB. Ook is het fonds overgegaan op het gebruik van generatietafels in plaats van eendimensionale sterftetafels. 7 In de cijfers over 2004, 2005 en 2006 is uitgegaan van de Actuariële Principes Pensioenfondsen. De dekkingsgraad is dan gebaseerd op een rekenrente van 4% of de marktrente, indien deze lager is dan 4%. Sinds 2007 gaat het fonds uit van het in de Pensioenwet opgenomen Financiële Toetsingskader Pensioenfondsen. De dekkingsgraad is dan gebaseerd op de nominale rentetermijnstructuur, die bepaald wordt door DNB). Ook is het fonds overgegaan op het gebruik van generatietafels in plaats van eendimensionale sterftetafels. 8 Dit bedrag is het saldo van de post derivaten onder beleggingen voor risico van het fonds en overige schulden. 9 Dit percentage is het beleggingsrendement exclusief het resultaat van de hedges. Inclusief de hedge bedraagt beleggingsrendement 5,6%. 2 3


10

Verslag van het bestuur Externe ontwikkelingen In de tweede helft van 2008 zijn de dekkingsgraden van pensioenfondsen flink onder druk komen te staan door de effecten van de wereldwijde kredietcrisis. Waarschijnlijk herinneren we ons 2008 over een aantal jaar daarom als een periode van zwaar weer. Maar in 2008 speelde er meer dan de kredietcrisis. Nieuwe wetgeving werd van kracht of kreeg nadere invulling. Zo werd er druk gesproken over het toeslagenlabel en werden met de Veegwet de puntjes op de i gezet van de Pensioenwet. Verder werden op 1 januari 2008 onder andere de artikelen over communicatie in de Pensioenwet voor pensioenfondsen van kracht. Ook werd er in 2008 opnieuw flink gediscussieerd over de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel. Vergrijzing, slecht presterende beurzen, financiële risico’s en internationale boekhoudregels vormden de ingrediënten. In dit hoofdstuk komen de wettelijke en maatschappelijke ontwikkelingen aan de orde. Gevolgen van de kredietcrisis voor (het toezicht op) pensioenfondsen Door de kredietcrisis zijn de aandelenbeurzen fors gedaald. Het pensioenfonds bleek hiervoor niet immuun. Het fonds moet een deel van het vermogen beleggen op de beurs, omdat het anders op langere termijn onvoldoende rendement behaalt. De dekkingsgraad van het fonds is door de dalende beurzen ook gedaald. De dekkingsgraad is kort gezegd de verhouding tussen het vermogen van het pensioenfonds en de verplichtingen van het fonds op korte en langere termijn. De dekkingsgraad geeft aan hoeveel euro’s het pensioenfonds in kas heeft tegenover elke euro die het (straks) moet uitkeren. In de Pensioenwet staat wat een pensioenfonds moet doen als de dekkingsgraad onvoldoende is. Een pensioenfonds moet een onderdekking of reservetekort ‘onverwijld’ melden bij De Nederlandsche Bank (DNB). Het pensioenfonds heeft een onderdekking als de dekkingsgraad lager is dan 105% en een tekort aan reserves als de dekkingsgraad lager is dan 113%. Per 31 december 2008 stond het fonds er niet goed voor. Het fonds had een dekkingsgraad van 99% en daarmee een dekkingstekort. Overigens zijn de dekkingsgraden van alle pensioenfondsen gedaald. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vindt dat er door de kredietcrisis een bijzondere situatie voor pensioenfondsen is ontstaan. Toezichthouder DNB riep pensioenfondsen op 8 oktober 2008 op om geen overhaaste beslissingen te nemen. Op 10 november 2008 voerden DNB en de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid overleg met vertegenwoordigers van de pensioensector over de gevolgen van de kredietcrisis. Op basis van dit overleg besloot DNB pensioenfondsen uitstel te verlenen voor het indienen van herstelplannen tot 1 april 2009. Het uitstel geldt voor zowel korteals lange termijnherstelplannen. In een herstelplan zet het pensioenfonds de maatregelen op een rij die het treft om ervoor te zorgen dat het vermogen van het pensioenfonds weer op peil komt. Het gaat dan bijvoorbeeld om de samenstelling van de beleggingsportefeuille en het al dan niet toekennen van toeslagen op opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane uitkeringen. Ook de hoogte van de premie voor het komende jaar kan worden aangepast. Het fonds heeft ondanks haar dekkingsgraad van 99% geen herstelplan hoeven in te dienen volgens bovenstaande methodiek. Meer informatie over het herstelplan is te vinden verderop in dit verslag. Toeslagenlabel Het pensioenfonds beslist jaarlijks of de pensioenen kunnen stijgen, naar aanleiding van de stijging van de prijzen. Een dergelijke stijging heet toeslag of indexatie. Er kan slechts toeslagverlening plaatsvinden als het pensioenfonds daarvoor voldoende geld in kas heeft. Pensioenuitvoerders (pensioenfondsen en verzekeraars) moeten duidelijk maken of er naar verwachting de komende jaren genoeg middelen zijn. In de Pensioenwet staat dat dit moet gebeuren met een toeslagenlabel (plaatje) en een daarbij horende tekst, de voorwaardelijkheidsverklaring. Nu de communicatie over de toekomstverwachting via het toeslagenlabel gaat plaatsvinden, hoeft dit niet langer in de voorwaardelijkheidsverklaring te worden verwerkt. Om die reden heeft Minister Donner nieuwe teksten voor de voorwaardelijkheidsverklaring verplicht gesteld. Deze teksten moeten per 1 januari 2009 gebruikt worden. Het toeslagenlabel ondervindt echter de effecten van de crisis op de beurzen. De berekening van de kansen op het geven van een toeslag wordt uitgevoerd op basis van de dekkingsgraad van het pensioenfonds. Een peildatum voor het label is 31 december. Om al direct op 1 januari 2009 te kunnen starten met het label zou de dekkingsgraad van 31 december 2007 gehanteerd moeten worden. De situatie eind 2008 wijkt daar echter sterk van af. Stichting Pensioenfonds Interpolis

11

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is toezichthouder voor pensioenfondsen. De AFM controleert bijvoorbeeld of het pensioenfonds duidelijk communiceert. In maart 2009 heeft de AFM besloten om het gehele jaar 2009 af te zien van controle op gebruik van het toeslagenlabel. Pensioenfondsen moeten wel schriftelijk over hun herstelplan communiceren volgens een door de AFM opgestelde modelbrief. AFM vraagt fonds om zelf aan te geven of communicatie goed is De AFM is een relatief nieuwe toezichthouder voor pensioenfondsen. De AFM concentreert zich op de communicatie van pensioenfondsen. De AFM heeft eind 2007 een self assessment aan het fonds gestuurd over de communicatie. In mei 2008 koppelde AFM de resultaten terug aan het pensioenfonds. De AFM waardeerde de communicatie van het fonds met een score van 84%. Dit is een bovengemiddeld resultaat ten opzichte van andere ondernemingspensioenfondsen, die gemiddeld 63% scoorden. Volgens het persbericht dat AFM tegelijkertijd uitbracht is de communicatie door pensioenfondsen in het algemeen onder de maat. Een minderheid van 30% van de pensioenuitvoerders scoorde echter een onvoldoende in de ogen van de AFM. De drie pensioenkoepels, Opf, VB en UvB, vinden daarom dat de AFM met een dergelijk persbericht onnodig heeft bijgedragen aan een negatieve beeldvorming over de sector. Eind 2008 heeft AFM een nieuw self assessment over communicatie aan het fonds gestuurd. Veegwet Pensioenwet De Pensioenwet van 2007 bevatte een aantal onvolkomenheden en soms waren situaties niet geregeld. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft dit gerepareerd met de Veegwet. Deze Veegwet bevat ook een aantal beleidswijzigingen. De Tweede Kamer heeft de Veegwet in 2007 behandeld en op 8 juli 2008 is de wet zonder wijzigingen door de Eerste Kamer aangenomen. Het bestuur heeft de wetswijzigingen verwerkt in de reglementen van het fonds. Veegwet biedt kader afkoop kleine pensioenen De Pensioenwet bepaalt dat pensioenfondsen kleine pensioenen van gewezen deelnemers mogen afkopen. Het fonds mag dit eenzijdig doen twee jaar nadat de deelname is beëindigd. Voor oude kleine pensioenen die opgebouwd zijn voor 2007, geldt dat afkoop is toegestaan, tenzij de gewezen deelnemer bezwaar maakt. Als deze geen bezwaar maakt, kan het pensioenfonds de aanspraken administratief afkopen. Het is niet toegestaan een ondergrens te hanteren waarbij uitbetaling van de waarde onder dat bedrag niet plaatsvindt. Het pensioenfonds betaalt de afkoopwaarde op de dag dat de aanspraken of rechten vervallen. Als het pensioenfonds later betaalt, dan is het rente verschuldigd. Het bestuur neemt zelf het besluit om oude kleine pensioenen al of niet af te kopen. Een aantal fondsen heeft aan het begin van 2008 besloten kleine premievrije pensioenen af te kopen. Eind 2008 is de besluitvorming bij pensioenfondsen door een tweetal zaken in een ander licht komen te staan. Allereerst zijn de vakbonden een discussie gestart over de wenselijkheid van afkoop van kleine pensioenen. De vakbonden doelden daarbij met name op gevallen waarin een aantal kleine pensioenen van een gewezen deelnemer die net onder de afkoopgrens van € 406,44 vallen, worden afgekocht. Dit zou kunnen betekenen dat iemand uiteindelijk heel weinig of geen pensioen overhoudt na zijn 65ste. Daarnaast is door de kredietcrisis bij een aantal fondsen een situatie van onderdekking ontstaan. In zo’n situatie kan het voor een fonds ongunstig zijn om kleine pensioenen af te kopen. Ook om die reden kan een bestuur besluiten oude kleine pensioenen bij nader inzien nu niet af te kopen. Het bestuur van SPI heeft deze discussie gevolgd en besloten aan te sluiten bij het maximale afkoopbedrag zoals de overheid dit heeft bepaald. Het bestuur heeft tot afkoop besloten omdat kleine pensioenen onevenredig duur voor de administratie zijn. Het bestuur hecht er aan deelnemers, die voor afkoop in aanmerking komen, te wijzen op de mogelijkheid van waardeoverdracht naar de nieuwe pensioenregeling. Het SPI bestuur stelt dat deelnemers met een oud klein pensioen de afkoop kunnen weigeren, naast de aangeboden mogelijkheid van waardeoverdracht. Omdat de deelnemer deze opties heeft acht het bestuur het niet nodig om de afkoopgrens verder te verlagen, zoals de vakbonden voorstellen. Het bestuur is verder van mening dat een lagere afkoopgrens afbreuk doet aan het door de overheid vastgestelde maximum. Gewezen deelnemers, die na 1 januari 2007 hun dienstverband hebben beëindigd hebben wettelijk niet het recht de afkoop af te wijzen.


12

Trend: Vergrijzing en ontgroening Door de kredietcrisis is de angst ontstaan voor een economische recessie en een toenemende werkloosheid. Aan de andere kant lijkt de trend dat de komende jaren door vergrijzing en ontgroening juist een tekort aan arbeidsaanbod ontstaat. Het kabinet heeft de commissie-Bakker daarom opdracht gegeven om te onderzoeken welke maatregelen nodig zijn om de arbeidsparticipatie structureel te verhogen tot 80% in 2018. Eind juni 2008 is het rapport verschenen. Een deel van de voorstellen in het rapport richt zich op oudere werknemers, pensioen en AOW. Het kabinet richt zich in eerste instantie op maatregelen om de arbeidsparticipatie tot 65 jaar te verhogen. Het aantal mensen dat voor het 65ste jaar stopt met werken moet omlaag. Ook wil het kabinet de werkloosheid onder ouderen aanpakken. Het kabinet heeft daarom besloten om doorwerkbonussen te geven aan mensen die doorwerken tussen hun 62ste en 67ste jaar. Ook geeft het kabinet premiekorting aan werkgevers die werkloze 50-plussers in dienst nemen. Deze maatregelen gelden vanaf 2009. Voorstel om AOW uit te kunnen stellen De commissie-Bakker stelt voor om de AOW-leeftijd in stappen te verhogen naar 67 jaar. Ook wil de commissie de AOW vanaf 2011 verder fiscaliseren. Hierdoor betalen ook ouderen mee aan de AOW. Het kabinet heeft dit advies niet overgenomen. Tijdens Prinsjesdag zijn geen gevoelige pensioenmaatregelen voorgesteld. Wel heeft het kabinet voorgesteld om het mensen mogelijk te maken de AOW vrijwillig uit te stellen. Staatssecretaris Aboutaleb van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft hierover op 18 november 2008 een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. Volgens dit voorstel kunnen mensen hun AOW vanaf 2010 maximaal vijf jaar later laten ingaan. De regering verwacht dat 5% van de nieuwe AOW-gerechtigden kiest voor uitstel. Als de AOW-uitkering later ingaat wordt de uitkering ook hoger. Het kabinet wil hiermee een flexibeler systeem van pensionering introduceren, waarbij volledige pensionering bij 65 jaar niet meer de norm is. Daarnaast hoopt het kabinet op een cultuuromslag, waarbij mensen 65 jaar niet meer als definitief eindpunt zien van hun werkzame leven. De AOW wordt dan een individuele keuze, gebaseerd op de fysieke en financiële mogelijkheden van elk individu. Mensen kunnen er dan voor kiezen om werken geleidelijk af te bouwen. De discussie over het verhogen van de pensioenleeftijd is in de zomer van 2008 opnieuw aangezwengeld. Het kabinet heeft echter besloten om vooralsnog de AOW-leeftijd op 65 jaar te houden. Pensioenstelsel onder druk In maart 2008 mengden werkgevers zich in de maatschappelijke discussie over het Nederlandse pensioenstelsel. In het rapport “Naar een modern en betaalbaar pensioen; voorstellen voor een weerbaar en wendbaar pensioenstelsel” doen zij 20 voorstellen om het pensioenstelsel te veranderen. Zij zijn van mening dat te veel regelgeving de betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en houdbaarheid van de Nederlandse pensioenregelingen ondergraaft. De onzekerheden over de beurs, de renteontwikkeling, het langlevenrisico en eventuele nieuwe boekhoudregels versterken deze overtuiging nog. De gezamenlijke werkgeversorganisaties zoeken de oplossingen voor deze problemen vooral in een andere verdeling van de (pensioen)risico’s, beperking van de kosten voor de ondernemingen en een betere beheersing daarvan. Door die maatregelen zou het huidige pensioenstelsel betaalbaar blijven.


13

Interne ontwikkelingen

Fusie: SPI en SPAP worden SPA Sinds de fusie tussen Interpolis en Achmea is er gesproken over een fusie tussen het pensioenfonds Stichting Pensioenfonds Interpolis (SPI) en Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel (SPAP). De fusie tussen SPI en SPAP is een logische stap na het samengaan van Achmea en Interpolis als bedrijf en de invoering van één CAO en één pensioenregeling per 1 januari 2008. Het nieuwe fonds heet Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA). De werkgever Achmea heeft in april 2008 de besturen van beide fondsen gevraagd een fusie voor te bereiden op basis van een garantiecontract met een gesepareerd beleggingsdepot. De besturen hebben een stuurgroep opgericht, die ondersteund door een projectgroep de fusie inhoudelijk heeft voorbereid. Op basis van deze voorbereiding hebben beide besturen eind mei 2009 ingestemd met een juridische fusie tussen beide fondsen. Dit besluit betekent dat SPI en SPAP juridisch fuseren op 1 juni 2009 en economisch per 1 januari 2009. Gevolgen fusie Een juridische fusie betekent dat alle rechten en plichten van de huidige fondsen overgaan in het nieuwe fonds. De fusie heeft geen materiële gevolgen voor de huidige pensioenreglementen en ook niet voor eventuele aanspraken van deelnemers op overgangsregelingen. Deze blijven gelijk. Beide pensioenfondsen voeren sinds 1 januari 2008 het Achmea Reglement 1 uit. De opgebouwde aanspraken en uitkeringen gaan bij de fusie ongewijzigd over. Het nieuwe fonds gaat alle pensioenuitkeringen doen die nu namens SPI of SPAP worden uitgekeerd. Financieel De financieringsvorm van het nieuwe fonds wordt het eerder genoemde garantiecontract met een gesepareerd beleggingsdepot. Dit betekent dat de aanspraken van de deelnemers herverzekerd worden. De herverzekeraar en uitvoerder van het nieuwe fonds, Achmea Pensioen en Levensverzekeringen N.V., garandeert de aanspraken. Voor deze garantie wordt een premietoeslag betaald. Het gesepareerd beleggingsdepot houdt in dat het nieuwe fonds in overleg met de herverzekeraar besluiten neemt over het beleggingsbeleid. De werkgever heeft de intentie uitgesproken een extra risicopremie te betalen, die het SPA mogelijk maakt om ruimer in zakelijke waarden te beleggen dan een regulier herverzekerd fonds. Deze grotere beleggingsvrijheid geeft kansen op hogere rendementen, die aangewend kunnen worden om toeslagen te financieren. De dekkingsgraad van het nieuwe fonds wordt ondersteund door de uitgesproken intentie van de werkgever om extra stortingen te doen om op termijn door te groeien naar 110%. De hogere dekkingsgraad en grotere beleggingsvrijheid moeten het mogelijk maken om in de toekomst de voorwaardelijke toeslagverlening voor gepensioneerden en voor deelnemers met premievrije aanspraken waar te maken. Door de huidige financiële situatie kan SPI niet zelfstandig aan de indexatieambitie voldoen. Achmea heeft aangegeven in de komende periode mee te kijken naar de toeslagverlening om indien mogelijk hiervoor extra middelen vrij te maken. Achmea heeft ondersteuning bij toeslagverlening aan gepensioneerden en voormalig medewerkers van Achmea als onderdeel opgenomen in haar CAO. In de toeslagverlening per 1 januari 2009 heeft Achmea ook SPI financieel ondersteund in het realiseren van een deel van de toeslag. Governance Het nieuwe bestuur van SPA bestaat uit 10 leden. In eerste instantie zullen alle huidige bestuursleden van SPAP en SPI zitting nemen in het bestuur. SPA zal ook een deelnemersraad oprichten. In de periode tot de oprichting van de deelnemersraad SPA zal er met een tijdelijke deelnemersraad gewerkt worden. De tijdelijke deelnemersraad krijgt de bevoegdheden, die op grond van de Pensioenwet gelden voor een deelnemersraad. De tijdelijke deelnemersraad zal in ieder geval bestaan uit leden van de deelnemersraad van SPI. Naast de deelnemersraad wordt er conform de wetgeving een verantwoordingsorgaan en een visitatiecommissie in de vorm van een Raad van Toezicht benoemd.


14

Besluitvorming Het bestuur van SPI heeft een zorgvuldig besluit tot een fusie genomen op 28 mei 2009. De deelnemersraad heeft positief geadviseerd. Het bestuur van SPI heeft de besluitvorming rond de fusie zorgvuldig vastgelegd. Het bestuur stelt hier een eigen rapportage over op.

Herstelplan In verband met de fusie met SPAP, heeft DNB SPI op 8 april 2009 laten weten een herstelplan te verlangen, waarin enkele zaken over de fusie worden toegelicht. SPI heeft deze vragen beantwoord en ten overvloede het herstelplan dat in overleg met de deelnemersraad is opgesteld aan DNB overlegd. Dit herstelplan was volgens de door DNB gestelde normen van 18 december 2008 opgesteld. Op het moment van schrijven beraadt DNB zich over een standpunt. In onderstaande worden chronologisch de gebeurtenissen rond de aanloop naar een herstelplan weergegeven. In 2008 communiceerde het fonds de dekkingsgraad elk kwartaal via een kwartaalrapportage. In een bijeenkomst op 6 november 2008 heeft het bestuur DNB ingelicht over de dekkingsgraad van het fonds. Die bedroeg op dat moment 106%. Hierop verzocht DNB het fonds in haar brief van 6 november 2008 om een langetermijnherstelplan in te dienen. Op 18 november 2008 heeft DNB het fonds schriftelijk gemeld dat de indieningstermijn voor het herstelplan werd uitgesteld tot 1 april 2009. Het fonds heeft op 10 december gerapporteerd dat de dekkingsgraad van het fonds op 30 november 2008 102% bedroeg. DNB heeft het fonds daarop op 16 december 2008 verzocht een kortetermijnherstelplan in te dienen. In haar brief van 18 december 2008 lichtte DNB uitvoerig toe hoe het herstelplan eruit moet zien. Op 20 februari 2009 heeft minister Donner de Tweede Kamer geïnformeerd over zijn voornemen de termijn voor het herstellen van de dekkingsgraad in de kortetermijnherstelplannen te verlengen van drie naar vijf jaar. Het herstelplan bevat drie peilers: •

de beleggingsrapportage over het vierde kwartaal van 2008;

•

hantering van de parameters, die de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft vastgelegd in de “Regeling parameters pensioenfondsen (9123)”;

•

de waardering van de pensioenverplichtingen volgens de rentetermijnstructuur, die DNB per 1 januari 2009 hanteert.

In de bestuursvergadering van 31 maart 2009 is in samenspraak met de deelnemersraad een herstelplan vastgesteld volgens bovenstaande richtlijnen. Op 31 maart 2009 werd na telefonisch overleg met DNB duidelijk dat DNB dit herstelplan niet nodig acht. DNB heeft op 8 april 2009 om een ander herstelplan gevraagd, waarin enkele vragen over de fusie beantwoord moesten worden. Het oorspronkelijke herstelplan, dat op 31 maart 2009 door het bestuur is opgesteld, is als onderdeel van de beantwoording van de vragen over de fusie ter kennisgeving aan DNB gestuurd. In een bijeenkomst op 14 mei 2009 hebben de voorzitters van SPI en het dagelijks bestuur van SPAP de fusie kunnen toelichten aan de toezichthouder.

Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het fonds besteedt veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie. Hieronder valt ook de interne beheersing, zoals geregeld in de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen van goed pensioenfondsbestuur. De reglementen bepalen hoe het bestuur omgaat met de rol van bestuurder en hoe het invulling geeft aan begrippen zoals goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. In 2007 is het fonds begonnen om invulling te geven aan deze begrippen. In 2008 heeft het bestuur met SPAP overlegd over de nadere invulling. Het verantwoordingsorgaan is in mei 2009 ingesteld en benoemd. Op voordracht van de werkgever zijn de werkgeversleden R.A. van de Graaf en E. Valk benoemd. Op voordracht van de deelnemersraad zijn namens de werknemers M. Klok en D.M.C. van Baarle benoemd. Namens de gepensioneerden en de gewezen deelnemers zijn respectievelijk de heren T.J.J. van Dijk en J.L. Eckhardt benoemd. Op voordracht van de deelnemersraad zijn er ook plaatsvervangende leden benoemd. Mevrouw M.G. Huijbregts – van Steen is benoemd als plaatsvervangend lid namens de werknemers. De heer C. Rietveld is benoemd als plaatsvervangend lid namens de gepensioneerden en de gewezen deelnemers. Ook heeft het fonds een visitatiecommissie in de vorm van een Raad van Toezicht ingesteld.


15

Deskundigheidsbevordering De Pensioenkoepels VB, OPF en UvB hebben op 16 april 2007 een plan gepresenteerd om de deskundigheid bij pensioenfondsen onder de aandacht te brengen. Het plan is een reactie op een verklaring van de STAR en de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO). De STAR en het CSO verzochten de pensioenkoepels eind 2006 de deskundigheid bij pensioenfondsen te verbeteren. Het fonds heeft in de tweede helft van 2007 een deskundigheidsplan opgesteld. Hierin zijn de deskundigheidseisen van de individuele bestuurders benoemd. In het begin van 2008 is een opleidingsplan opgesteld. Dit opleidingsplan wordt elk jaar opnieuw door het bestuur vastgesteld. Als onderdeel van de deskundigheid van het bestuur en de deelnemersraad heeft het fonds in 2008 drie themamiddagen georganiseerd. Tijdens die themamiddagen werd ingegaan op compliancebeleid en direct vastgoed, met een focus op zorgprojecten. Daarnaast was er aandacht voor renterisico binnen het beleggingsbeleid, de laatste ontwikkelingen in de kredietcrisis en maatschappelijk verantwoord beleggen.

Naleving weten regelgeving In verband met de mogelijke fusie hebben SPI en SPAP begin 2008 aan de toezichthouders gemeld dat beide fondsen in gezamenlijk overleg tot invulling van goed pensioenfondsbestuur zullen komen. SPI heeft een verantwoordingsorgaan in 2009 ingesteld en was klaar om de bemensing van het intern toezicht in de vorm van een Raad van Toezicht in te vullen. Het verantwoordingsorgaan heeft het beleid over 2008 getoetst. De Raad van Toezicht is voor de fusie niet operationeel geweest. Het bestuur heeft geconstateerd dat de te late premie inning niet is gemeld aan de deelnemersraad en de ondernemingsraad van Achmea. In onderstaande wordt dit toegelicht. Het bestuur is niet bekend met overige overtredingen van weten regelgeving. Premie inning 2008 De premie over 2008 is deels te laat betaald. In onderstaande wordt eerst ingegaan op de methodiek. Vervolgens wordt ingegaan op de gebeurtenissen in 2008. Methodiek Voor de premiebetaling van een bepaald jaar maakt het fonds in overleg met de werkgever gebruik van onderstaande procedure. Na ontvangst van de salarissen 2008 van de werkgever wordt op basis van de nieuwe salarissen en een voorschotpercentage een voorschot 2008 in rekening gebracht. In het jaar 2009 wordt na sluiting van de boeken overgegaan tot het uitbrengen van een eindafrekening 2008. In de eindafrekening wordt met het uiteindelijke overeengekomen percentage per deelnemer de premie bepaald. Hier wordt dan rekening gehouden met alle mutaties in het deelnemerbestand. Het verschil met de voorschotnota wordt vervolgens in rekening gebracht. Tegelijkertijd met de afrekennota wordt er een rentenota over 2008 opgesteld. In de rentenota wordt ten opzichte van de betaaltermijnen over en weer intrest in rekening gebracht. Dit in verband met gederfde beleggingsopbrengsten. Premie inning voorschotpremie 2008 In 2008 is de voorschotpremie laat in rekening gebracht en gebaseerd op de salarissen 2007. De oorzaak hiervan was dat de salarissen van 2008 niet tijdig conform afspraak aangeleverd konden worden door de werkgever. Naast het laat in rekening brengen is er een discussie geweest over de hoogte van premie tussen het fonds en de werkgever. Het fonds legde een voorschotnota neer gebaseerd op 25% van de salarissom. De werkgever is uitgegaan van een percentage van 21,5% van de salarissom. De eerste betalingen van de werkgever waren gebaseerd op 21,5%. Half september is er overeenstemming bereikt over het percentage. De werkgever is aangemaand en heeft half december toegezegd de betalingen volledig te voldoen. De premie is volledig voldaan in de maand januari 2009. Dit betekent dat op 31 december 2008 er een premieachterstand was.


16

Er is aan de deelnemersraad en de centrale ondernemingsraad van Achmea op dat moment geen melding gemaakt van deze premieachterstand. Deze melding is wel vereist volgens artikel 28 van de PW. Er is geen melding gemaakt, omdat het fonds uitging van de toezegging van de werkgever half december 2008. De werkgever is deels in december en deels in januari 2009 deze toezegging nagekomen. Het fonds betreurt de gang van zaken.

Gedragscode In 2008 is de gedragscode van 2007 aangepast en door alle bestuursleden ondertekend. Het bestuur publiceert de gedragscode op de website. In het verslagjaar heeft de externe compliance officer de naleving van de gedragscode over 2007 getoetst.

Communicatie In 2008 heeft het fonds voor het eerst gewerkt met een communicatiejaarplan als onderdeel van het vijfjarige communicatiebeleidsplan. De doelstelling om het pensioenbewustzijn bij de deelnemers van het fonds te vergroten is verder vormgegeven. De nieuwsbrief voor gepensioneerde deelnemers, InSPIratie, is in 2008 voor het eerst tweemaal verschenen, waarvan éénmaal in een speciale editie voor alle deelnemers van het fonds. De communicatiecommissie heeft in 2008 een digitale nieuwsbrief gerealiseerd. In december 2008 is het eerste nummer verstuurd. Met steun van de werkgever wordt het bereik onder de actieve deelnemers in 2009 sterk uitgebreid en de frequentie van de verzending opgevoerd.

Bestuursvergaderingen Het bestuur van het fonds is in 2008 tienmaal bij elkaar geweest. De vergaderingen vonden plaats op 5 februari, 8 april, 6 mei, 10 en 23 juni, 29 juli, 30 september, 27 oktober, 10 en 25 november. Daarnaast vergaderde het bestuur met de deelnemersraad op 26 februari, 5 maart, 24 juni, 9 september, 14 oktober en 16 december 2008.

Evaluatie Als onderdeel van de principes van goed pensioenfondsbestuur heeft het bestuur het eigen functioneren over bestuursjaar 2008 geëvalueerd. Het bestuur neemt zich voor om meer sturing te geven op hoofdzaken en intensief contact te houden met de werkgever over het te voeren beleid. Het bestuur wil meer tijd inruimen om tijdig en uitvoerig over belangrijke onderwerpen te overleggen. Het zal hierbij steeds een afweging maken op hoofdlijnen en detailpunten. Het bestuur is tevreden over de betrokkenheid bij het fonds, de brede vertegenwoordiging, de kritische houding en het hoge kennisniveau van de bestuursleden. Het stelt zich ten doel deze positieve ontwikkelingen vast te houden.

Kerstpakket Ook in 2008 hebben de gepensioneerden en nabestaanden een kerstpakket ontvangen. Werkgever Achmea Personeel B.V. heeft de kosten hiervoor gedragen.


17

SPI Pensioen De pensioenregeling is een “uitkeringsovereenkomst” zoals omschreven in artikel 1 van de Pensioenwet. Dit betekent dat het pensioenreglement voorziet in een vastgestelde pensioenuitkering. Per 1 januari 2008 vallen alle werknemers van Achmea onder dezelfde CAO. Hierdoor is de pensioenregeling voor alle deelnemers geboren na 31 december 1949 of in dienst na 31 december 2005 gewijzigd. Pensioenreglement 2006A is omgevormd tot “Achmea Reglement 1”. Als gevolg van deze wijziging meldt de werkgever nieuwe deelnemers aan bij SPAP. Vanaf 1 januari 2008 heeft SPI dus geen nieuwe deelnemers van Achmea meer verwelkomd. De regeling heeft in 2008 verder de volgende wijzigingen ondergaan. De franchise is verlaagd. Het pensioengevend salaris is verhoogd met een aantal variabele beloningen. Het gaat onder meer om targetbeloning, vergoedingen voor overwerk, standbyuren en ongebruikelijke werkuren. Er is geen bovengrens meer aan het pensioengevend salaris. De beschikbarepremieregeling die hiervoor gold en die buiten SPI door de werkgever is afgesloten is voor de deelnemers met een salaris hoger dan het gemaximeerde pensioengevend salaris verdwenen. Het tijdelijk partnerpensioen is van vorm veranderd. Voorheen werd 22% van het ouderdomspensioen opgebouwd. Nu is op risicobasis een vast bedrag verzekerd onder aftrek van de ANW-uitkering van de partner van de deelnemer. De eigen bijdrage in de pensioenpremie is verlaagd naar 6%. Het arbeidsongeschiktheidspensioen verdwijnt binnen het door SPI uitgevoerde reglement. De werkgever Achmea sloot hiervoor een aparte collectieve verzekering af.

Kenmerken regeling In het verslagjaar zijn enkele wijzigingen in de bestaande regelingen aangebracht, zoals in bovenstaande omschreven. De belangrijkste kenmerken staan hieronder per regeling aangegeven. Achmea Reglement 1 Geldend voor deelnemers geboren op of na 1 januari 1950 óf deelnemers in dienst na 31 december 2005. • Soort regeling

Geïndexeerde middelloonregeling

• Pensioenleeftijd

65 jaar

• Pensioengevend salaris

12x maandsalaris, vakantiegeld, 13de maand, overuren (indien van toepassing)

• Franchise

€ 14.524,- (bedrag per 1 januari 2008)

• Opbouwpercentage

2%

• Partnerpensioen

70 % van het ouderdomspensioen

• Tijdelijk partnerpensioen

maximaal € 13.290,84 per jaar (bedrag per 1 januari 2008)

• Wezenpensioen


• Eigen bijdrage

maximaal 6,00 % van de pensioengrondslag

• Indexatie opgebouwde rechten actieve deelnemers met algemene CAO-loonronden • Voorwaardelijke indexatie opgebouwde rechten inactieve deelnemers op basis van ‘Consumentenprijsindex alle huishoudens, afgeleid’. Referteperiode september tot september voorafgaand aan indexatiedatum.


18

Reglement 2006B Geldend voor deelnemers geboren vóór 1 januari 1950 en in dienst vóór 1 januari 2006. •

Soort regeling

Geïndexeerde middelloonregeling

•

Pensioenleeftijd

62 jaar voor (gewezen) deelnemers CAO binnendienst 61 jaar voor (gewezen) deelnemers CAO buitendienst

•

Pensioengevend salaris

12x maandsalaris + vakantiegeld + 13e maand (indien van toepassing),

•

Franchise

€ 17.396,- (bedrag per 1 januari 2008)

•

Opbouwpercentage

2%

•

Partnerpensioen


•

Tijdelijk ouderdomspensioen

2,5% van de franchise maal de deeltijdfactor

•

Tijdelijk partnerpensioen

22 % van het partnerpensioen

•

Wezenpensioen


•

Eigen bijdrage

maximaal 6,67 % van de pensioengrondslag

•

Het fonds kent een arbeidsongeschiktheidspensioen.

•

Indexatie opgebouwde rechten actieve deelnemers met algemene CAO-loonronden

•

Voorwaardelijke indexatie opgebouwde rechten inactieve deelnemers op basis van Consumentenprijsindex alle huishoudens,

gemaximeerd op € 84.391,- (bedrag per 1 januari 2008)

afgeleid’. Referteperiode september tot september voorafgaand aan indexatiedatum.

Toeslagverlening Het bestuur heeft besloten aan alle inactieve deelnemers per 1 januari 2009 een toeslag van 1,32% te verlenen. In verband met de lage dekkingsgraad heeft het bestuur niet kunnen besluiten een volledige compensatie van de prijsontwikkeling (2,82%) te geven. Het grootste deel van de populatie inactieve deelnemers heeft een onvoorwaardelijke toezegging van de prijsontwikkeling minus 1,5% met een maximum van 4%. Aan deze groep is dan ook een toeslag van 1,32% toegekend. Het fonds financiert deze toeslag uit de voorziening die het hiervoor aanhoudt. Voor de deelnemers die géén recht hebben op deze onvoorwaardelijke toezegging heeft Achmea Personeel B.V. een toeslag van 1,32% gefinancierd. Het fonds heeft hiervoor een eenmalige koopsom ontvangen. Ook de grondslag van de arbeidsongeschikte deelnemers is per 1 januari 2009 verhoogd met 1,32%. In verband met de CAO-loonontwikkeling in 2008 zijn de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers per 1 januari 2009 met 3,25% verhoogd. Deze indexeringen zijn per 31 december 2008 in de voorziening pensioenverplichtingen opgenomen.

Verwachte wijzigingen in het komend jaar Het jaar 2009 wordt een belangrijk jaar voor het fonds. De fusie met SPAP wordt per 1 juni 2009 een feit. Ook SPAP is pensioenuitvoerder van werkgever Achmea. SPAP en het fonds voeren sinds 1 januari 2008 al hetzelfde pensioenreglement (Pensioenreglement 1) uit.


19

Mutatieoverzicht deelnemers Arbeids-

Stand per 1 januari 2008

Gewezen

ongeschikte

Gepensio-

Deelnemers

deelnemers

deelnemers

neerden

Totaal

4.909

5.142

183

1.644

11.878

Toetreding / hertoetreding

201

-9

0

29

40

Pensionering

-31

-51

-9

91

0

Arbeidsongeschiktheid

-21

-5

26

-

0

Revalidering Overlijden Premievrij gemaakt door uitdienst Waardeoverdracht Afkoop emigratie / klein pensioen

-

3

-3

-

0

-2

-11

-3

-62

-78

-318

318

-

-

0

-22

-98

-

-

-120

-1

-15

-

-

-16

Beëindiging wezenpensioen

-

-

-

-7

-7

Overige oorzaken

-

6

-1

1

6

4.534

5.280

193

1.696

11.703

Stand per 31 december 2008

1

Zoals gesteld op pagina 22 zijn er geen nieuwe deelnemers door Achmea aangemeld bij SPI. De 20 toetredingen bestaan uit drie deelnemers, aangemeld door werkgever Actor en 17 deelnemers, die in 2007 in dienst zijn gekomen, maar in 2008 door de werkgever zijn aangemeld.


20

Beleggingsbeleid Terugblik wereldeconomie De financiële sector in grote problemen Het hele jaar 2008 stond in het teken van de wereldwijde financiële crisis. De situatie bij veel financiële instellingen verslechterde in een kort tijdsbestek en het systeem schudde op zijn grondvesten. Er kwam een einde aan het zelfstandig voortbestaan van een fors aantal financiële instellingen, met als dieptepunt het faillissement van Lehman Brothers. Daarnaast deden veel instellingen een beroep op de centrale banken of overheden voor financiële ondersteuning. De totale verwachte verliezen voor financiële instellingen zijn gedurende 2008 continu naar boven bijgesteld en wereldwijd opgelopen tot meer dan 1 biljoen Amerikaanse dollars. De terughoudendheid van banken om geld uit te lenen belemmerde de economische groei wereldwijd. Diverse landen in recessie Het uitbreken van een kredietcrisis werd vorig jaar als een van de risico’s gezien. Daarnaast werd wereldwijd een afkoeling van de economische groei verwacht. Dit bleek in de eerste helft van 2008 ook het geval te zijn. Optimisten wezen op stabiliserende factoren die een recessie zouden kunnen voorkomen, zoals de gezonde financiële positie van het bedrijfsleven en de fiscale stimulansen die waren aangekondigd. Maar de kredietcrisis kwam er toch. Vooral het faillissement van Lehman Brothers bleek grote gevolgen te hebben. De kredietmarkten bevroren als gevolg van de vertrouwenscrisis en de wereldeconomie kwam tot stilstand. De Verenigde Staten zijn nu officieel in recessie, net als diverse Europese landen en Japan. Opmerkelijk was de grote snelheid waarmee de gebeurtenissen elkaar in 2008 opvolgden en de heftigheid waarmee financiële markten reageerden. Overheden en centrale banken probeerden de crisis te bezweren Nu faillissementen bij banken dreigden, vervulden de centrale banken hun functie van “lender of last resort”. Overheden traden actief op en nationaliseerden financiële instellingen, zoals American International Group en Fortis. Wereldwijd namen overheden en centrale banken daarnaast diverse andere maatregelen, waaronder het Troubled Assets Relief Program (TARP). Er werd een plan gelanceerd om de balansen van financiële instellingen via kapitaalinjecties te versterken en zo de kredietverlening weer op gang te helpen. Veel centrale banken, waaronder de Europese Centrale Bank, verlaagden de rente. Zo werd de korte beleidsrente in de VS tot bijna 0% verlaagd. De Federal Reserve kondigde aan beleggingen te gaan opkopen (onder meer hypotheekgerelateerde producten en staatsobligaties). Deze en andere maatregelen hadden tot doel een implosie van het financiële systeem te voorkomen. Paniek beheerste de financiële markten Ondanks alle steunmaatregelen bleef er sprake van een algehele aversie tegen het nemen van risico’s op de financiële markten. Vrijwel alle risicovolle beleggingscategorieën hadden in 2008 last van negatieve rendementen. Na het faillissement van Lehman Brothers werd gevreesd voor een ineenstorting van het financiële systeem en ontstond wereldwijd paniek. De beweeglijkheid van de markten (volatiliteit) steeg gedurende het jaar tot extreme hoogte, maar herstelde aan het eind van het jaar weer enigszins van de recordniveaus.

Gevoerd beleid Portefeuillewaarde Het vermogensbeheer van het fonds wordt uitgevoerd door vier vermogensbeheerders, Syntrus Achmea Vermogensbeheer, Syntrus Achmea Vastgoed, Beon Vermogensbeheer B.V. en Robeco Institutional Asset Management B.V.. De tabel op de volgende pagina vergelijkt de waarde van de portefeuille en de verdeling van het vermogen in de verschillende beleggingscategorieën aan het begin en eind van 2008:


21

2008

Bedragen x € 1.000.000 Bedrag

Percentage

2007 Bedrag

Percentage

Aandelen

220,7

24,7%

339,6

33,6%


559,2

62,1%

533,9

52,8%

Alternatieve beleggingen

16,2

1,8%

13,5

1,3%

Direct vastgoed

72,0

8,0%

70,5

7,0%

Liquide middelen

31,0

3,4%

53,2

5,3%

901,1

100,0%

1.010,7

100,0%

1.049,1

-

991,5

-

Totaal Totaal incl. waarde hedge Aansluiting met de jaarrekening

De tabel gaat uit van een voor vermogensbeheer gebruikelijke rubricering, die echter afwijkt van die in de jaarrekening: •

de post ‘Alternatieve beleggingen’ bestaat uit beleggingen in infrastructuur en private equity. In de jaarrekening worden deze gerubriceerd onder ‘Overige beleggingen en aandelen’;

•

de post ‘Liquide middelen’ bestaat uit banksaldi en beleggingen in een geldmarktfonds; deze laatste vallen in de jaarrekening onder ‘Overige beleggingen’,

•

de post ‘Waarde hedge’ bestaat naast de waarde van de valuatahedge, uit het totaal van renteproducten (zoals swaps en swaptions) die voor het afdekken van het renterisico worden aangehouden. In de jaarrekening worden deze gerubriceerd onder ‘Derivaten’;

•

onder de post ‘Aandelen’ vallen ook aandelen in beursgenoteerde vastgoedfondsen. In de jaarrekening worden deze opgenomen onder ‘Vastgoedbeleggingen’.

Performance Onderstaande tabel geeft de performance weer, uitgesplitst naar de verschillende categorieën waarin het fonds belegt.

Aandelen Vastrentende waarden Alternatieve beleggingen Direct vastgoed Liquide middelen Totaal Totaal incl. resultaat hedge

Portefeuille 2008

Benchmark 2008

-40,7%

-41,4%

5,3%

4,2%

-0,6%

-11,5%

2,5%

3,3%

1,5%

4,0%

-11,2%

-12,1%

5,6%

-

Strategische normportefeuille 2008 Vanaf april 2008 was het beleggingsbeleid gebaseerd op onderstaande strategische normportefeuille: 2008 Vastrentende waarden

56,3%

Aandelen

32,0%

Alternatieve beleggingen

3,0%

Direct vastgoed

7,2%

Liquide middelen

1,5%

Totaal


100,0%

22

Tactische assetallocatie Het fonds voert een tactisch assetallocatiebeleid (TAA-beleid). De beleggingsportefeuille van het fonds omvatte aan het begin van het jaar een beperkte overweging op aandelen ten koste van obligaties. Na de daling van de aandelenmarkten in 2007 leken aandelen ondanks de minder gunstige economische vooruitzichten beter gewaardeerd dan obligaties. De financiële crisis zette echter onverwacht hard door en had een zware impact op de financiële markten. Eind augustus werd besloten een groot deel van het surplus aan aandelen af te bouwen, dit ondanks de relatief aantrekkelijke waardering en de aangekondigde maatregelen om de crisis en stagnerende economie te lijf te gaan. De reden hiervoor was het toegenomen risico van gedwongen verkopen (deleveraging). De overweging op aandelen werd tot het eind van het jaar gehandhaafd. Bij het landenbeleid ging de voorkeur uit naar posities in het Verenigd Koninkrijk en Canada ten koste van Australië en Zwitserland. In de laatste maanden van het jaar hebben nog enkele mutaties plaatsgevonden. Per saldo werd met het TAA-beleid een beperkt negatief resultaat behaald. Vastrentende waarden De financiële markten kenmerkten zich in 2008 door een grote mate van angst en onzekerheid. Dit leidde tot een sterke stijging van volatiliteit. Per saldo stegen de koersen van staatsleningen in zowel de Eurozone als de Verenigde Staten. Dit werd voornamelijk veroorzaakt door lagere inflatieverwachtingen. Daarnaast zagen beleggers staatsleningen als veilige belegging. De markt voor bedrijfsobligaties had het in 2008 heel moeilijk. Onder invloed van de kredietcrisis liepen de risicopremies van bedrijfsobligaties op tot niet eerder vertoonde niveaus. Deze risicopremies zijn de opslagen die bedrijven moeten betalen bovenop de rente voor staatsleningen. De financiële sector werd het zwaarst geraakt. De positie in bedrijfsobligaties en met name die in de financiële sector hadden een negatief effect op de waarde van de portefeuille. Dit werd echter meer dan gecompenseerd door de relatief goede performance op de portefeuille staatsobligaties. De beleggingen in obligaties met een hoog risico lieten in 2008 een sterk negatief rendement zien. Het resultaat op deze beleggingen was beter dan het benchmarkrendement. Dit positieve relatieve rendement werd veroorzaakt door onder meer onderwegingen in slecht presterende sectoren als de automobielsector en de huizenbouw. Aandelen Voor de aandelenmarkten was 2008 een zeer slecht jaar. De Europese, Amerikaanse en Japanse aandelenmarkten sloten het jaar respectievelijk 45%, 36% en 26% lager af ten opzichte van 2007 (gemeten in euro’s). De aandelenmarkt in de regio Pacific ex Japan en de opkomende landen lieten een nog negatiever rendement zien van respectievelijk 50% en 51%. Als gevolg hiervan daalde het percentage van aandelen in het totale vermogen van het fonds sterk. Alle bedrijfssectoren sloten het jaar af met een negatief resultaat, met name de financiële en cyclische sectoren. De aandelenportefeuille kende uiteindelijk een sterk negatief rendement, dat wel hoger was dan het benchmarkrendement. Belangrijkste reden voor deze outperformance was het selectieve beleid in momentum- en dure groeiaandelen en de voorkeur voor kwaliteitsbedrijven met sterke balansen en hoge marges. Alternatieve beleggingen Het gebrek aan financiering voor transacties in private equity, dat al eind 2007 zichtbaar werd, heeft geleid tot een daling van transacties in 2008. De negatieve rendementen in de aandelenmarkt hadden ook effect op de markt voor private equity. Bij de waarderingsmethode van beleggingen in private equity wordt namelijk gebruikgemaakt van gegevens van vergelijkbare beursgenoteerde ondernemingen. Vooral op grote transacties werden dan ook afschrijvingen gedaan. Ook omdat de portefeuille private equity nog in opbouw is werd een aanzienlijk minder negatief rendement behaald dan de benchmark. Ook het investeringstempo in infrastructuur was in 2008 lager dan het jaar ervoor. De infrastructuurmarkt had eveneens last van de matige beschikbaarheid van financiering. De aankoopprijzen die betaald werden op transacties daalden gedurende het jaar. Investeringen in infrastructuur worden net als investeringen in private equity gekenmerkt door een negatief aanvangsrendement omdat de kosten in het beginstadium hoger zijn dan de opbrengsten. Gedurende 2008 heeft deze portefeuille de resultaten weten om te buigen.


23

Eind 2008 hebben echter afwaarderingen plaatsgevonden op met name havens en tolwegen, aangezien het operationele resultaat van ondernemingen in deze sectoren negatief werd beïnvloed door het economische klimaat. Hierdoor werd in 2008 per saldo een klein positief rendement behaald op deze categorie. Direct vastgoed De sectorwegingen van de directvastgoedportefeuille bedroegen 83,6% woningen, 7,1% winkels, 3,0% kantoren en 6,3% ‘overig’. Dit is gebaseerd op het gemiddelde van de wegingen van 1 januari 2008 en 31 december 2008. Ter vergelijking: de weging van de benchmark was 45,6% woningen, 29,7% winkels, 20,2% kantoren, 2,4% bedrijfsruimen en 2,1% ´overig´. Daarmee was de portefeuille overwogen naar de woningsector. Doordat de objecten in de woningsector van het fonds een lager resultaat hebben laten zien dan de ROZ/IPD index ´alle objecten´, had dit een negatief effect op het rendement. Gedurende 2008 zijn de waarderingen van met name kantoren en in mindere mate woningen al naar beneden bijgesteld. Opvallend is dat de onderlinge verschillen bij het oplopen van de aanvangsrendementen groter worden, afhankelijk van de kwaliteit van locatie, object en huurcontract. Gezien de teruglopende economische verwachtingen en de verwachte effecten daarvan op de Nederlandse onroerendgoedmarkt wordt rekening gehouden met verdere afwaarderingen in de Nederlandse onroerendgoedsector. Hedgeportefeuilles Het fonds hanteert een hedgestrategie voor het beperken van het effect van rentebewegingen op de dekkingsgraad. De forse rentedaling leidde tot een sterke waardestijging van de rentehedgeportefeuille die de waardestijging van de verplichtingen als gevolg van de rentedaling grotendeels compenseerde. Hierdoor werd het negatieve effect van de rentedaling op de dekkingsgraad van het fonds sterk beperkt. Het valutarisico op de belangrijkste vreemde valuta (Amerikaanse Dollar, Britse Pond, Japanse Yen en Zwitserse Frank) wordt voor 100% afgedekt. Het resultaat op deze hedge was over 2008 praktisch nihil.

Verantwoord beleggen Uitgangspunten In 2008 heeft het fonds verder invulling gegeven aan het beleid voor verantwoord beleggen. Als uitgangspunt hanteert het fonds de principes van de Global Compact van de Verenigde Naties. Deze tien principes zijn gerelateerd aan de mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anticorruptie. Zij vinden hun oorsprong in internationaal breed geaccepteerde verdragen zoals de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens en de conventies van de International Labour Organisation. Het beleid voor verantwoord beleggen wordt uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer en bestaat uit de volgende onderdelen: • uitsluiten van controversiële wapens; • engagement en aangaan van dialoog met ondernemingen; • corporate governance en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. Uitsluiting Het fonds heeft ervoor gekozen om niet te beleggen in bedrijven die antipersoonsmijnen of clusterbommen produceren. Engagement Het doel van engagement is om ondernemingen waarin het fonds belegt aan te sporen tot beter gedrag en om aandeelhouderswaarde te creëren. Aan de hand van thema’s gaat het fonds de dialoog aan met ondernemingen. In 2008 stonden twee thema’s centraal. Het eerste thema betrof gedwongen arbeid in (de keten van) ondernemingen. Het tweede thema betrof de vraag: hoe gaan ondernemingen in de sectoren energie en basismaterialen (olie) om met mensenrechten, milieu en anticorruptie in controversiële regimes? Het fonds spoort ondernemingen die slecht scoren op deze thema’s aan om hun gedrag te verbeteren. In het halfjaarverslag ‘Verantwoord beleggen’ staan de namen van ondernemingen vermeld waarmee trajecten zijn opgezet. Dit verslag is gepubliceerd op de website van het fonds.


24

Corporate governance Stemmen op aandeelhoudersvergaderingen Het fonds is een wereldwijde aandelenbelegger en heeft ervoor gekozen het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen over te dragen aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer. Zo is het fonds in staat wereldwijd te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen van bedrijven waarin wordt belegd. Syntrus Achmea maakt bij het uitoefenen van het stemrecht gebruik van de stemanalyses en stemadviezen van het bureau Riskmetrics Institutional Shareholders Services (ISS). ISS houdt rekening met internationaal geaccepteerde corporate governance-codes zoals die van de OECD en het ICGN (International Corporate Governance Network). Daarnaast houdt ISS in iedere afzonderlijke markt rekening met de lokale weten regelgeving, waaronder regels voor corporate governance. Verantwoording stemactiviteiten Het fonds stemde in 2008 op 628 aandeelhoudersvergaderingen, waarin 8223 agendapunten werden behandeld. Op de website van het fonds is te lezen hoe het fonds per aandeelhoudersvergadering heeft gestemd. Elk kwartaal publiceert het fonds daarnaast een verslag op de website. Hierin bespreekt het de stemactiviteiten en actuele ontwikkelingen op het gebied van corporate governance. Ook in het afgelopen jaar waren beloningen van bestuurders een belangrijk agendapunt bij aandeelhoudersvergaderingen. Bij Philips stemden de aandeelhouders voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis tegen een beloningspakket. Aandeelhouders lieten ook van zich horen op de jaarvergadering van Fortis. Hierin kwam de toekenning van een hogere bonus aan bestuursvoorzitter Votron aan de orde. Corporate Express haalde onder druk van aandeelhouders haar beloningsvoorstel van de agenda. Bij Vastned Retail verwierpen de aandeelhouders het voorstel voor toekenning van een retentiebonus. Ook de toekenning van een retentiebonus aan enkele bestuurders van Royal Dutch Shell stuitte op weerstand van aandeelhouders. Niet alleen aandeelhouders, ook de politiek hield zich bezig met beloningen van bestuurders. Zo werd eerder dit jaar het wetvoorstel “Belastingheffing excessieve beloningsbestanddelen” goedgekeurd. Class actions Tegen Koninklijke Olie/Shell lopen verschillende juridische procedures, waaronder een class action in de VS. Het fonds heeft er echter voor gekozen om uit deze procedure te stappen en onder aanvoering van het ABP een eigen procedure te starten. De schikkingsovereenkomst die hieruit voortkwam is in november 2008 in een hoorzitting voorgelegd aan het Gerechtshof van Amsterdam. Het Hof moet beslissen of de uitspraak algemeen bindend wordt verklaard. Zodra de overeenkomst definitief is zal Shell een compensatie beschikbaar stellen aan het fonds. In juli 2008 werd bekend dat gedupeerde aandeelhouders van Koninklijke Olie/Shell een extra bedrag van 120 miljoen Amerikaans dollars mogen verdelen. Dit betreft een boete die in 2004 is opgelegd door de Securities Exchange Commission (SEC) vanwege de reserveschandalen. Het fonds heeft ook aanspraak gemaakt op deze vergoeding. Rapportage Het fonds rapporteert elk half jaar op zijn website over het gevoerde beleid voor verantwoord beleggen. De website bevat daarnaast informatie over het uitsluitingsbeleid en het stembeleid.

Vooruitzichten 2009 Er is nog veel onzekerheid op de financiële markten. De angst voor een relatief zware recessie bestaat al, maar de situatie kan nog verder verslechteren. Met name de fragiele staat van het financiële systeem is een groot probleem: dit belemmert de kredietverlening wereldwijd. Momenteel zijn, ondanks de vele maatregelen die overheden en centrale banken hebben genomen, nog maar zeer beperkt verbeteringen zichtbaar. Ook de huizenprijzen in de VS zijn nog niet gestabiliseerd. Daarnaast bestaat er risico op een langdurig deflatiescenario, vergelijkbaar met Japan in de jaren negentig. Per saldo lijkt al veel slecht nieuws in de aandelenkoersen te zijn verwerkt. Verschillende waarderingsmaatstaven laten zien dat aandelen aantrekkelijk gewaardeerd zijn. Dit biedt echter geen garantie op stijgende koersen op korte termijn.


25

Deflatie ligt op de loer: de financiële crisis en economische neergang hebben een deflatoir effect en dit heeft een positief effect op staatsobligaties. De grote vraag is in hoeverre het grotere aanbod van staatsobligaties in 2009 een opwaartse druk op de rente oplevert. Bedrijfsobligaties zijn zeer aantrekkelijk gewaardeerd. De hoogte van de risico-opslag is momenteel vergelijkbaar met de depressie gedurende de jaren dertig.


26

Financiële resultaten Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar

Bedragen x € 1.000

Pensioen-

Technische

vermogen

voorzieningen

€

€

%

1.004.889

830.512

121

37.288

35.375

-1

Stand per 1 januari 2008 Beleggingsresultaten / rentetoevoeging Premiebijdragen / pensioenopbouw (inclusief FVP) Uitkeringen

49.081

32.506

1

-29.346

-29.467

1

0

228.871

-25

Wijziging marktrente Indexatievoorziening

-

-39.634

4

-5.274

6.496

-1

1.056.639

1.064.659

99

Overige Stand per 31 december 2008

Dekkingsgraad

De wijziging van de dekkingsgraad is vooral het gevolg van een wijziging van de nominale rentetermijnstructuur gedurende het verslagjaar. De nieuwe vaststelling van de voorziening van de onvoorwaardelijke toeslag voor de per 31 december 2006 inactieve deelnemers heeft een positief resultaat op de dekkingsgraad.

Het saldo van baten en lasten over de afgelopen jaren kan als volgt worden geanalyseerd: 2008

2007

2006

€

€

€

Premieresultaat

12.709,8

14.237,2

57.210

Interestresultaat

-226.957,5

19.630,5

38.921

Overig resultaat

31.850,7

-79.175,6

63.688

-182.397,0

-45.307,9

159.819


De vergelijkende cijfers zijn niet gecorrigeerd voor het effect van de per 1 januari 2007 doorgevoerde stelselwijziging. De dekkingsgraad is de som van de technische voorzieningen en het eigen vermogen gedeeld door de technische voorzieningen. De dekkingsgraad ultimo jaar (op basis van de jaarrekening) heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld:

Ultimo

2008

2007

2006

2005

2004

2003

Dekkingsgraad

99%

121%

132%

134%

130%

120%

De vereiste dekkingsgraad in evenwichtssituatie, zoals die voortvloeit uit de solvabiliteitsvoorschriften volgens de Pensioenwet, bedraagt 113%. Eind 2008 is dus sprake van een ontoereikende solvabiliteit en een dekkingstekort. De Nederlandsche Bank heeft het bestuur daarom opgedragen voor 1 april 2009 een herstelplan op te stellen. In de cijfers over 2003 tot en met 2006 gaat het fonds uit van de dekkingsgraad volgens de Actuariële Principes Pensioenfondsen. De dekkingsgraad is dan gebaseerd op een rekenrente van 4% of de marktrente, indien deze lager is dan 4%. Sinds 2007 gaat het fonds voor de aanwezige dekkingsgraad uit van het in de Pensioenwet opgenomen Financieel Toetsingskader Pensioenfondsen. De dekkingsgraad is dan gebaseerd op de nominale rentetermijnstructuur, zoals gepubliceerd door DNB. Ook is het fonds overgegaan op het gebruik van generatietafels in plaats van sterftetafels.


27

Indexatievoorziening De wijziging in de waardering van de voorziening van de per 31 december 2006 inactieve deelnemers, die recht hebben op een onvoorwaardelijke indexatie is heeft een positief effect op de dekkingsgraad (zie de tabel op pagina 27). De voorziening is afgenomen met € 39,5 miljoen. Dit komt enerzijds doordat vorig jaar ten onrechte de inactieven van 2007 zijn meegenomen in de vaststelling van de voorziening en anderzijds doordat het verschil tussen de reële rente (+1,5%) en de rentetermijnstructuur kleiner is geworden. Dit laatste wordt veroorzaakt doordat de (verwachte) inflatie is afgenomen. In andere woorden betekent een afname van de inflatieverwachting, mogelijk een afname van de noodzaak tot aanspraak van de indexatievoorziening en mogelijk de mate waarin de indexatievoorziening aangesproken wordt.


28

Actuarieel verslag Actuariële analyse De actuariële analyse van het saldo van baten en lasten kan als volgt worden weergegeven: 2008

2007

2006

€

€

€

Premiebijdragen

49.081,4

49.781

110.480

Pensioenopbouw

-32.505,6

-34.823

-54.243


Premieresultaat

Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten

601,1

577

2.737

Pensioenuitvoeringskosten

-3.088,5

-1.298

-1.764

Onvoorwaardelijke indexatie inactieven

-1.378,6

-

-

12.709,8

14.237

57.210

Interestresultaat Beleggingsresultaten (inclusief rente op waardeoverdrachten) Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen Wijziging marktrente

37.288,9

-28.002

57.264

-35.375,0

-32.191

-29.008

-228.870,8

79.823

10.665

-226.957,5

19.631

38.921

86,5

421

72.668

-3.055,0

-1.817

5.885

Overig resultaat Resultaat op waardeoverdrachten (saldo overdacht van rechten) Resultaat op kanssystemen (overige wijzigingen)

121,5

-41

1.396

Indexering en overige toeslagen inactieven

-4.334,4

-5.223

-6.124

Wijziging overige actuariële uitgangspunten

39.475,9

-68.529

-13.846

231,0

653

-

Wijziging herverzekeringsdeel technische voorzieningen

-

-

-

Overige lasten

-

-

-

-674,8

-4.639

3.709

31.850,7

-79.176

63.688

-182.397,0

-45.308

159.819

Resultaat op uitkeringen

Overige baten

Saldo uit hoofde van andere oorzaken Totaal saldo van baten en lasten

Uitkomsten van de solvabiliteitstoets De vermogenspositie van het fonds kan worden omschreven als ontoereikende solvabiliteit. Het fonds heeft dus een dekkingstekort. Voor de berekening van het vereiste eigen vermogen maakt het fonds gebruik van het standaardmodel van DNB.

Oordeel van de externe actuaris over de financiële positie De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Interpolis is naar mijn mening onvoldoende, vanwege een dekkingstekort. Daarbij is bepalend de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan Stichting Pensioenfonds Interpolis

29

tot balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in weten regelgeving opgenomen criteria.

Risicobeleid Het Financieel Toetsingskader (FTK) voor pensioenfondsen is een onderdeel van de Pensioenwet. De regelgeving van het FTK werkt de economische risico´s voor pensioenfondsen verbonden aan onder meer aandelen, valuta’s en rente uit. Het vertaalt deze naar vereiste reserveposities en dekkingsgraden. Hiermee worden pensioenfondsen gedwongen te overwegen welk totaal risiconiveau ze kunnen of willen accepteren. Het fonds zet, binnen de kaders van het geformuleerde risicobeleid, in op maximalisatie van het rendement op het vermogen. Bij de analyses en afwegingen wordt het fonds geadviseerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer. Renterisico Renterisico is het risico dat een rentebeweging de financiële situatie van het pensioenfonds negatief beïnvloedt. Dit risico bestaat doordat beleggingen en verplichtingen niet in dezelfde mate gevoelig zijn voor rentebewegingen. Het renterisico neemt af naarmate de looptijd van de beleggingen meer overeenkomt met de looptijd van de verplichtingen. In 2008 heeft het fonds zijn afdekkingsstrategie - gericht op het beperken van het renterisico over de pensioenverplichtingen - voortgezet. Deze strategie bestaat uit combinaties van rentederivaten. De verhouding hiertussen wordt van tijd tot tijd aangepast. Het verkleinen van het renterisico leidt ertoe dat het fonds een lagere dekkingsgraad mag handhaven dan het geval zou zijn geweest zonder beperking van het renterisico. In het jaar 2008 is de rente aanzienlijk gedaald. Nu de verplichtingen van het fonds tegen een lagere rente contant zijn gemaakt, is de waarde van de verplichtingen sterk toegenomen. Dit heeft geleid tot een sterk negatief effect op de dekkingsgraad. De afdekkingstrategie heeft echter geleid tot een flink positief resultaat, waardoor het negatieve effect van de rentedaling per saldo beperkt was. Inflatierisico Inflatierisico is het risico dat inflatie de waarde van de beleggingen aantast in termen van koopkracht. Het inflatierisico is in 2008 onderzocht in een asset liability management-studie (ALM-studie). Op basis van deze studie heeft het fonds besloten 20% van het inflatierisico af te dekken. Gedurende 2008 werd hiervan een kwart ingevuld. Valutarisico Valutarisico is het risico dat wisselkoersschommelingen de waarde van een belegging beïnvloeden. Dit risico is voor het fonds beperkt, aangezien het grootste gedeelte van de beleggingsportefeuille bestaat uit in euro’s genoteerde waarden. Het resterende risico op de Amerikaanse dollar, het Britse pond, de Japanse yen en de Zwitserse frank wordt afgedekt. Aandelen- en onroerendgoedrisico Aandelen- en onroerendgoedrisico is voornamelijk het koersrisico van beleggingen in de verschillende onroerendgoed- en aandelenmarkten. Met dit risico wordt op de lange termijn naar verwachting een extra rendement gehaald dat het fonds gebruikt om aan haar doelstellingen te voldoen. Dit risico wordt beheerst doordat het fonds in de uitvoering zorgt voor een goede selectie van aandelen en spreiding over regio’s en sectoren. Tegenpartij-/kredietrisico De kans bestaat dat een tegenpartij niet (meer) aan zijn verplichtingen kan voldoen, bijvoorbeeld door liquiditeits- of solvabiliteitsproblemen. Om dit risico te beheersen worden de tegenpartijen nauwgezet geselecteerd. Daarnaast worden transacties over meerdere aanbieders gespreid en wordt in sommige gevallen onderpand geëist.


30

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat een belegging niet tijdig tegen een redelijke prijs kan worden geliquideerd. Ook dit risico wordt beheerst doordat de vermogensbeheerder de beleggingsportefeuille zodanig opzet dat het naar verwachting aan de liquiditeitsbehoefte van het fonds kan voldoen. Daarom is bijvoorbeeld een groot deel van de portefeuille belegd in effecten die worden verhandeld op openbare, gereguleerde, markten. Ook zijn eisen gesteld aan de minimale marktkapitalisatie van effecten. Operationele risico’s Het fonds beheerst operationele risico’s zoveel mogelijk door eisen te stellen aan zijn dienstverleners. Daarbij kan worden gedacht aan regels voor procuratie, functiescheiding en ‘chinese walls’. De Meern, 28 mei 2009

Stichting Pensioenfonds Interpolis Het Bestuur


31


32

Verslag van het verantwoordingsorgaan Op 28 mei 2009 is het verantwoordingsorgaan (VO) van het fonds ingesteld. Bij oprichting is een reglement vastgesteld op basis van de uitgangspunten van Pension Fund Governance. Hierin zijn bepalingen over de frequentie van het overleg met het bestuur, de te behandelen onderwerpen met betrekking tot het beleid en de verantwoording van het orgaan vastgelegd.

Op 1 juni heeft een fusie plaatsgevonden tussen Stichting Pensioenfonds Interpolis (SPI) en Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel (SPAP). In verband met deze fusie is het verantwoordingsorgaan laat geïnstalleerd. De werknemersgeleding en de geleding namens de gepensioneerden en gewezen deelnemers hebben tevens zitting in de deelnemersraad. Deze leden zijn over 2008 en 2009 vanuit hun rol als lid van de deelnemersraad betrokken bij het gevoerde beleid. De twee leden van de werkgeversgeleding hebben het beleid gedurende het verslagjaar niet kunnen volgen.

Informatie Het verantwoordingsorgaan heeft in het kader van zijn taakuitoefening kennisgenomen van het jaarverslag en de jaarrekening over 2008. Het verantwoordingsorgaan geeft een oordeel over het handelen van het bestuur over 2008 en 2009 aan de hand van drie onderwerpen, te weten beleggingsbeleid, fusie en communicatie.

Beleggingsbeleid In 2008 is de dekkingsgraad van vele pensioenfondsen fors gedaald. Dit werd veroorzaakt door een scherpe daling van de rekenrente en het instorten van de aandelenkoersen. Ook SPI heeft hier de gevolgen van ondervonden. Het bestuur heeft in januari 2007 het renterisico afgedekt door middel van een rentehedge. Het verantwoordingsorgaan constateert dat dit een goede beslissing is geweest. Het bestuur had de zakelijke waarden niet afgedekt. Het bestuur heeft de gevolgen van de kredietcrisis in extra bestuursvergaderingen en door middel van bijeenkomsten van de Beleggingsadvies Commissie (BAC) gevolgd. In maart 2009 heeft dit geresulteerd in de verkoop van een deel van de aandelenportefeuille en de aankoop van call-opties. Het oogmerk van dit bestuursbesluit was het voorkomen van daling van de dekkingsgraad tot het niveau dat het fonds niet meer de nominale pensioenen kan garanderen. Het verantwoordingsorgaan vindt dit gegeven de omstandigheden een juiste beslissing. Het verantwoordingsorgaan volgt de ontwikkelingen op dit belangrijke beleidsterrein.

Fusie Het verantwoordingsorgaan vindt de fusie van de pensioenfondsen een logische stap in het fusieproces tussen het voormalige Interpolis en Achmea. Het verantwoordingsorgaan constateert dat vanaf april 2009 de besluitvorming een versnelling heeft doorgemaakt, zodat voor 1 juni 2009 tot een fusie gekomen kon worden. Het verantwoordingsorgaan is van mening dat bepaalde zaken eerder geagendeerd hadden kunnen en moeten worden, waardoor de tijd een minder prominente rol had gespeeld. Het VO vraagt nadrukkelijk aandacht voor de zorgvuldigheid bij de besluitvormingsprocessen ten aanzien van de overige organen van de stichting. Desondanks is het verantwoordingsorgaan van mening dat het bestuur en de deelnemersraad een zorgvuldige beslissing hebben genomen. Stichting Pensioenfonds Interpolis

33

Communicatie Het verantwoordingsorgaan is tevreden over de wijze waarop de fusie is toegelicht aan de deelnemers van het fonds. Ondanks de korte termijn zijn alle betrokkenen tijdig en goed geïnformeerd. De manier waarop dit in korte tijd tot stand is gekomen, is een majeure prestatie.

Conclusie Bovenstaande in overweging nemend is het verantwoordingsorgaan van mening dat het bestuur in de periode waarover verantwoording wordt afgelegd op een evenwichtige wijze met de belangen van alle belanghebbenden rekening heeft gehouden en adequate beleidsbesluiten heeft genomen.


34

Jaarrekening


35

Balans per 31 december 2008

(na voorgestelde bestemming saldo baten en lasten)


Toelichting

2008

2007

€

€

Activa Beleggingen voor risico fonds

7

1.049.175

1.026.089

Vorderingen en overlopende activa

8

13.998

15.977

Overige activa

9

1.438

434

1.064.611

1.042.500

Passiva Stichtingskapitaal en reserves

10

-8.019

174.378

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds

11

1.064.659

830.512

Overige schulden en overlopende passiva

12

7.971

37.610

1.064.611

1.042.500

99,2

121,0

Dekkingsgraad op basis van FTK (in %)


36

Staat van baten en lasten


Toelichting

2008

2007

€

€

Baten Premiebijdragen risico fonds

15

49.081

50.072

Beleggingsresultaten risico fonds

16

37.289

-30.073

Overige baten

17

231

2.433

86.601

22.432

32.505

34.823

Lasten Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen

18

5.713

5.223

Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen

19

35.375

32.191

-29.467

-28.235

-601

-577

Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitkeringen

20

29.346

28.276


21

2.971

1.298

228.870

-79.823

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten

27

-2.503

-3.900


25

-39.476

68.529

Overige wijzigingen in de voorziening

26

3.731

Saldo overdrachten van rechten

27

2.416

Overige lasten

28

118

Wijziging marktrente

pensioenverplichtingen

Saldo van baten en lasten


6.456 3.479

268.998

67.740

-182.397

-45.308

37

Samenvatting van de actuariële analyse


2008

2007

€

€

Premieresultaat

12.710

14.237

Interestresultaat

-226.958

19.630

Overig resultaat

31.851

-79.175

-182.397

-45.308

2008

2007

€

€


Bestemming van het saldo van baten en lasten Bedragen x € 1.000

Algemene reserve

11.707

28.314

Beleggingsreserve

24.370

-73.829

-

-13.286

Beleidsreserve

-218.474

13.493


-182.397

-45.308

Reserve toekomstige invaliditeitsrisico’s


38

Kasstroomoverzicht

2008

2007

€

€

50.680

78.217

2.856

4.248

Betaalde pensioenuitkeringen

-29.299

-28.754

Betaalde waardeoverdrachten

-6.252

-8.144

Betaalde pensioenuitvoeringskosten

-2.292

-1.188

113

-

15.806

44.379

Verkopen en aflossingen van beleggingen

607.275

1.026.690

Ontvangen directe beleggingsopbrengsten

34.594

28.049

-686.698

-1.046.531

-2.393

-1.589

Bedragen x € 1.000 Kasstroom uit pensioenactiviteiten Ontvangen premies Ontvangen waardeoverdrachten

Overige baten Totaal kasstroom uit pensioenactiviteiten Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

Aankopen beleggingen Betaalde kosten van vermogensbeheer

32.420

-51.930

-14.802

-45.311

434

1.366

Mutatie liquide middelen

1.004

-932

Stand liquide middelen per 31 december

1.438

434

Overige mutaties Totaal kasstroom uit beleggingsactiviteiten

Stand liquide middelen per 1 januari


39

Algemene toelichting

1.

Inleiding

Het doel van Stichting Pensioenfonds Interpolis, statutair gevestigd in de Meern (hierna “het fonds”), is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Het fonds kent drie aangesloten werkgevers: Achmea Personeels B.V. als rechtsopvolger van Interpolis Verzekeringen N.V. en Interpolis Mens & Werk Bedrijfszorg N.V., Meditel B.V. en Actor Sector Advies Bureau B.V. Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro’s, tenzij anders is aangegeven.

2.

Overeenstemmingverklaring

De Jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in de Pensioenwet en Titel 9 Boek 2 BW, met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Het bestuur heeft op 28 mei 2009 de jaarrekening opgemaakt.

3.

Presentatie

Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro’s, tenzij anders is aangegeven.

4.

Grondslagen voor de waardering

(a)

Algemeen

Beleggingen en pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Voor de overige activa en passiva geldt, tenzij in de specifieke grondslagen hieronder anders is aangegeven, dat deze zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Deze boekwaarde benadert de actuele waarde als gevolg van het korte termijnkarakter van deze vorderingen en schulden. De gehanteerde grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar.

(b)

Schattingen en veronderstellingen

De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Pensioenwet vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen.


40

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk geacht wordt, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen en nader toegelicht in de toelichting bij de jaarrekening.

(c)

Opname van een actief of een verplichting

Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post “nog af te wikkelen transacties”. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn.

(d)

Saldering van een actief en een verplichting

Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen.

(e)

Vreemde valuta

Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum.


41

31 december 2008

Gemiddelde 2008

31 december 2007

Gemiddelde 2007

31 december 2006

€

€

€

€

€

1,390

1,426

1,462

1,390

1,319

USD GBP

0.967

0,851

0,734

0,704

0,674

JPN

126.008

144,670

163,332

160,228

157,124

CHF

1,480

1,567

1,656

1,632

1,609

CAD

1,716

1,579

1,443

1,489

1,535

AUD

1,994

1,829

1,665

1,669

1,673

(f)

Beleggingen voor risico fonds

Algemeen In overeenstemming met de Pensioenwet worden beleggingen gewaardeerd op actuele waarde. Participaties in beleggingspools en -instellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen voor die onderliggende beleggingen (look-through benadering). Vorderingen en schulden uit beleggingen welke samenhangen met een specifieke beleggingscategorie worden onder beleggingsdebiteuren dan wel –crediteuren opgenomen in de betreffende beleggingscategorie.

Vastgoedbeleggingen Directe vastgoed Beleggingen in direct vastgoed worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de reële waarde per balansdatum, gebaseerd op door onafhankelijke deskundigen verrichte taxaties. Indien daartoe aanleiding is, wordt bij de waardering rekening gehouden met de feitelijke verhuursituatie en/of renovatieactiviteiten. Indirect vastgoed Beursgenoteerde vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de beurskoers per balansdatum. Nietbeursgenoteerde beleggingen in vastgoedfondsen worden gewaardeerd op het aandeel in de actuele waarde van de onderliggende beleggingen. Indien de waarderingsgrondslagen van vastgoedfondsen afwijken, wordt de waardering zo mogelijk aangepast aan de waarderingsgrondslagen van het pensioenfonds. Vastgoed in ontwikkeling Onroerend goed in ontwikkeling wordt gewaardeerd op basis van gedane uitgaven, inclusief bouwrente, waarbij wordt getoetst of die uitgaven tot waardewijzigingen leiden. Na oplevering worden (her)ontwikkelde objecten naar actuele waarde geherwaardeerd.

Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd op actuele waarde. De actuele waarde is de beursnotering per balansdatum. De actuele waarde van niet beursgenoteerde participaties is bepaald op basis van de laatst bekende intrinsieke waarde. Dit is het aandeel in het zichtbare eigen vermogen. Private Equity wordt gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde betekent in deze zin, de geschatte marktwaarde, die wordt bepaald op basis van internationale richtlijnen binnen de sector.


42

Vastrentende waarden Obligaties en obligatiebeleggingsfondsen Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd op marktwaarde. De marktwaarde is de per balansdatum geldende beurskoers. Leningen op schuldbekentenis en hypotheken Leningen worden gewaardeerd tegen reële waarde. Deze waarde wordt bepaald door de te ontvangen kasstromen (rente, aflossingen en verwachte boeterente bij vervroegde aflossingen) contant te maken op basis van geldende marktrente, waarin opgenomen een opslag voor debiteurenrisico en liquiditeitsrisico. Deposito’s en kortlopende vorderingen op banken Deposito’s worden gewaardeerd op nominale waarde vermeerderd met de sinds moment van ontstaan opgelopen rente. Geldmarktbeleggingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de contante waarde van de toekomstige kasstromen (rente en aflossing). Posities in rekening courantsaldi worden tegen nominale waarde gewaardeerd.

Derivaten Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, zijnde de marktwaarde van het contract. Voor beursgenoteerde contracten is dit de beurskoers per balansdatum. Voor niet beursgenoteerde contracten is de waardering gebaseerd op beschikbare marktinformatie als input voor gehanteerde waarderingsmodellen. Creditposities in derivaten worden separaat verantwoord onder de overige schulden.

(g)

Vorderingen en overlopende activa

Voor zover noodzakelijk is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht.

(h)

Overige activa

Onder meer worden hieronder de liquide middelen opgenomen voor zover dit banktegoeden betreft welke onmiddellijk opeisbaar zijn. Zij worden onderscheiden van tegoeden in verband met beleggingstransacties. Liquide middelen uit hoofde van beleggingstransacties worden gepresenteerd onder de beleggingen.

(i) Voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds

Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening voor pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (indexatie)toezeggingen. De contante waarde wordt bepaald met gebruikmaking van de rentetermijnstructuur. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is uitgegaan van het op de balansdatum geldende pensioenreglement en van de over de verstreken deelnemersjaren verworven aanspraken.


43

Jaarlijks wordt door het bestuur besloten of de opgebouwde pensioenaanspraken worden geïndexeerd. Alle per balansdatum bestaande indexatiebesluiten (ook voor indexatiebesluiten na balansdatum voor zover sprake is van ex ante condities) zijn in de berekening begrepen. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salarisontwikkelingen. Bij de berekening van de voorziening wordt rekening gehouden met premievrije pensioenopbouw in verband met invaliditeit op basis van de contante waarde van premies waarvoor vrijstelling is verleend wegens arbeidsongeschiktheid. Bij de bepaling van de actuariële uitgangspunten wordt uitgegaan van voor de toezichthouder acceptabele grondslagen, waarbij rekening wordt gehouden met de voorzienbare trend in overlevingskansen. De berekeningen zijn uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen en veronderstellingen per 31 december 2008: Rekenrente: gebaseerd op de rentetermijnstructuur zoals maandelijks gepubliceerd door DNB. De bij de duration van de verplichtingen van het fonds behorende rente uit de rentetermijnstructuur bedraagt 3,93 % (2007: 4,94 %). Overlevingstafels: AG prognosetafels 2005-2050 met correctie op de sterftekansen van 75 % voor mannen en 75 % voor vrouwen. Als start voor de prognose wordt de kolom 2006-2011 genomen. Voor de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen voor nog niet ingegane nabestaandenpensioenen wordt een partnerfrequentie gehanteerd van 100% voor mannen en vrouwen. Vanaf leeftijd 65 wordt de werkelijke burgerlijke staat gehanteerd. Voor partnerpensioen is aangenomen dat de partner 3 jaar jonger is dan de verzekerde man en 3 jaar ouder dan de verzekerde vrouw. Kostenopslag ter grootte van 2% van de voorziening voor pensioenverplichtingen in verband met toekomstige administratie- en excassokosten. Bij de bepaling van de pensioenopbouw voor arbeidsongeschikte deelnemers wordt geen rekening gehouden met revalidatie.

Voorziening toekomstige invaliditeit De voorziening toekomstige invaliditeit is getroffen voor deelnemers die op 31 december 2008 ziek zijn, maar nog niet arbeidsongeschikt. Omdat er een gerede kans bestaat dat zij binnen twee jaar arbeidsongeschikt raken, wordt voor hen een deel van de lasten die dat met zich mee zou brengen gereserveerd.

5.

Grondslagen voor de resultaatbepaling

(a)

Algemeen

Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. De in de staat van baten en lasten opgenomen posten zijn in belangrijke mate gerelateerd aan de in de balans gehanteerde waarderingsgrondslagen voor beleggingen en de voorzieningen pensioenverplichtingen. Zowel gerealiseerde als ongerealiseerde resultaten worden rechtstreeks verantwoord in het resultaat.

(b)

Premiebijdragen risico fonds

Onder premiebijdragen van werkgevers en werknemers wordt verstaan de aan derden in rekening gebrachte c.q. te brengen bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen onder aftrek van kortingen. Premies zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.


44

(c)


(In)directe beleggingsresultaten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Indirecte beleggingsopbrengsten Onder de indirecte beleggingsopbrengsten worden verstaan de gerealiseerde en ongerealiseerde waardewijzigingen en valutaresultaten. In de jaarrekening wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de staat van baten en lasten opgenomen.

Aankoopkosten worden opgenomen in de kostprijs en als gevolg van de periodieke herwaardering ten laste van het resultaat gebracht. Verkoopkosten worden verantwoord als onderdeel van de gerealiseerde herwaarderingen.

Directe beleggingsopbrengsten Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt in dit verband verstaan rentebaten en -lasten, dividenden, huuropbrengsten en soortgelijke opbrengsten. Dividend wordt verantwoord op het moment van betaalbaarstelling.

Kosten van vermogensbeheer Onder kosten van vermogensbeheer worden zowel de externe als de daaraan toegerekende interne kosten verstaan. Afschrijvingen en andere exploitatiekosten van onroerende zaken in exploitatie zijn in de kosten van vermogensbeheer opgenomen.

Verrekening van kosten De kosten uit hoofde van beheervergoeding alsmede transactiekosten gerelateerd aan beleggingen zijn in mindering gebracht op de directe en indirecte beleggingsopbrengsten.

(d)

Pensioenopbouw

De pensioenopbouw is de contante waarde van de pensioenaanspraken die toegekend zijn in het boekjaar.

(e)


De pensioenverplichtingen worden contant gemaakt tegen de nominale marktrente op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. De interesttoevoeging wordt tegen de rekenrente primo berekend over de beginstand en de mutaties gedurende het jaar.

(f)

Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen

Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen in de verslagperiode.


45

(g)

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten

Jaarlijks valt een percentage van de uitkeringen vrij uit de voorziening pensioenverplichtingen ten behoeve van pensioenuitvoeringskosten (excassokosten). Daarnaast wordt een percentage van de pensioenopbouw en de inkomende waardeoverdrachten toegevoegd aan de technische voorziening ten behoeve van pensioenuitvoeringskosten.

(h)

Pensioenuitkeringen

De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De pensioenuitkeringen zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

(i)


Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente.

6.

Grondslagen kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is conform de directe methode opgesteld. Dit houdt in dat alle ontvangsten en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten en beleggingsactiviteiten.


46

Toelichting op de Balans 7.

Beleggingen voor risico fonds

(a)

Overzicht totale waarde per beleggingscategorie

Ultimo 2008 Vastgoed-

Aandelen

beleggingen

Belegde gelden

Vastrentende

Derivaten

waarden

Overige

Totaal

beleggingen

€

€

€

€

€

€

75.342

219.592

544.086

140.180

48.806

1.028.006

168

531

15.067

6.778

-

22.544

580

-

-

1.068

-458

1.190

-1.424

-

-

-4

-1.137

-2.565

74.666

220.123

559.153

148.022

47.211

1.049.175

Vastgoed-

Aandelen

Vastrentende

Derivaten

Overige

Totaal

in betreffende beleggingscategorie Beleggingsdebiteuren Liquide middelen Beleggingscrediteuren Stand per 31 december 2008 Ultimo 2007 beleggingen

Belegde

waarden

beleggingen

€

€

€

€

€

€

71.248

338.727

518.198

4.388

52.569

985.130

519

712

15.712

10.960

3

27.906

580

-

-

-

12.967

13.547

-

(283)

-

-

(211)

(494)

72.347

339.156

533.910

15.348

65.328

1.026.089

waarden in betreffende beleggingscategorie Beleggingsdebiteuren Liquide middelen Beleggingscrediteuren Stand per 31 december 2007 Stichting Pensioenfonds Interpolis

47

(b)

Verloopoverzicht van belegde waarden per beleggingscategorie Vastgoed-

Aandelen

beleggingen

Vastrentende

Derivaten

waarden

Overige

Totaal

beleggingen

€

€

€

€

€

€

71.248

338.727

518.198

4.388

52.569

985.130

11.474

212.204

299.696

43.117

115.283

681.774

-5.596

-172.452

-275.777

-33.116

-120.334

-607.275

885

-885

-

-28.996

-

-28.996

Herwaardering

-2.669

-158.002

1.969

154.787

1.288

-2.627

Stand per

75.342

219.592

544.086

140.180

48.806

1.028.006

Vastgoed-

Aandelen

Vastrentende

Derivaten

Overige

Totaal

Stand per 1 januari 2008 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties

31 december 2008

beleggingen

Stand per

waarden

beleggingen

€

€

€

€

€

€

51.103

387.241

461.515

735

57.000

957.594

28.595

314.515

580.653

10.172

116.529

1.050.464

-9.801

-362.514

-509.933

-7.807

-121.056

-1.011.111

-

-

-

30.491

-

30.491

1.351

-515

-14.037

-29.203

96

-42.308

71.248

338.727

518.198

4.388

52.569

985.130

1 januari 2007 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Herwaardering Stand per 31 december 2007


48

(c)

Actuele waarde

Schattingen en oordelen

Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het fonds nagenoeg allemaal gewaardeerd tegen actuele waarde per balansdatum en is het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de actuele waarde binnen een aanvaardbare bandbreedte van schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden, geldt dat de boekwaarde de actuele waarde benadert als gevolg van het korte termijn karakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de actuele waarde. Voor de meerderheid van de financiële instrumenten van het fonds kan gebruik worden gemaakt van marktnoteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten zijn gewaardeerd door middel van gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten. Op basis van de boekwaarde kan het volgende onderscheid worden gemaakt:

Marktnoteringen

Waarderingsmodel-

(direct en afgeleid)

len en –technieken

€

€

Totaal €

Per 31 december 2008 Vastgoedbeleggingen

3.435

71.907

75.342

Aandelen

217.947

1.645

219.592


540.138

3.948

544.086

Derivaten

-

140.180

140.180

32.580

16.226

48.806

794.100

233.906

1.028.006

3.156

68.092

71.248

Aandelen

338.727

-

338.727


516.049

2.149

518.198

3.554

834

4.388

Overige beleggingen

Per 31 december 2007 Vastgoedbeleggingen

Derivaten Overige beleggingen

52.569

-

52.569

914.055

71.075

985.130

Schattingen van de actuele waarde zijn een momentopname, gebaseerd op de marktomstandigheden en de beschikbare informatie over het financiële instrument. Deze schattingen zijn van nature subjectief en bevatten onzekerheden en een significante oordeelsvorming (bijvoorbeeld rentestand, volatiliteit, schatting van kasstromen, etc.) en kunnen derhalve niet met precisie worden vastgesteld.


49

Schatting van reële waarde Bij de schattingen van de actuele waarde wordt gebruik gemaakt van verwachte, toekomstige kasstromen. Deze kasstromen worden contant gemaakt aan de hand van: •

Derivaten: zero-coupon swap curve;

•

Vastrentende waarden; en

•

Overige beleggingen (infrastructuur): risicovrije rente, verhoogd met een navenante risico-opslag.

Gehanteerde rentevoeten voor de bepaling van de reële waarde Op balansdatum zijn de volgende rentevoeten gehanteerd:


(d)

2008

2007

%

%

3,47

5,44

Belegde waarden in vastgoed

Direct vastgoed Indirect vastgoed Vastgoed in ontwikkeling

2008

2007

€

€

53.216

49.037

2.643

3.156

19.483

19.055

75.342

71.248

De kostprijs van de belegde waarden in vastgoed bedraagt ultimo 2008 € 73.552 (2007: € 53.514). 78,4% van het direct vastgoed is getaxeerd door onafhankelijke, beëdigde taxateurs, 21,6% is intern getaxeerd. Objecten in het boekjaar verkocht maar met levering in het volgende boekjaar zijn niet als verkoop in het boekjaar verantwoord.

(e)

Belegde waarden in aandelen

Aandelen mature markets Aandelen emerging markets Venture capital

2008

2007

€

€

202.073

332.298

15.374

6.429

2.145

-

219.592

338.727

De kostprijs van de belegde waarden in aandelen bedraagt ultimo 2008 € 345.709 (2007: € 297.925). Per balansdatum zijn geen aandelen uitgeleend (2007: € 49.205).


50

(f)

Belegde waarden in vastrentende waarden 2008

2007

€

€

Obligaties

394.198

499.480

Credit funds

122.032

-

3.948

2.148

854

-

-

3.318

Leningen op schuldbekentenis Hypotheken Inflation linked bonds Obligatiebeleggingsfondsen

23.054

13.252

544.086

518.198

De kostprijs van de belegde waarden in vastrentende waarden bedraagt ultimo 2008 € 549.484 (2007: € 528.350). Per balansdatum zijn geen obligaties uitgeleend (2007: € 528.350).

(g)

Belegde waarden in derivaten 2008

2007

€

€

Valutaderivaten

6.741

3.554

Rentederivaten

130.985

834

-

39.645

2.454

-

140.180

44.033

Callgelden en deposito’s Overige derivaten Stand per 31 december

De kostprijs van de belegde waarden in derivaten bedraagt ultimo 2008 € 6.395 (2007:€ 6.395).

(h)

Belegde waarden in overige beleggingen 2008

2007

€

€

Infrastructuur

16.226

-

Beleggingsfondsen

32.580

12.924

Stand per 31 december

48.806

12.924

De kostprijs van de belegde waarden in overige beleggingen bedraagt ultimo 2008 € 49.344 (2007: € 53.127).


51

(i)

Beleggingsdebiteuren

Nog af te wikkelen transacties

2008

2007

€

€

59

5.237

Te vorderen bedragen uit hoofde van: •

dividend

•

dividendbelasting

•

interest

•

huur

86

269

574

436

21.696

21.445

129

519

22.544

27.906

2008

2007

€

€

-

283

Overige

-2.565

211


-2.565

494

2008

2007

€

€

13.855

14.573

-

564

Waardeoverdrachten

143

572

Overige vorderingen

-

268

13.998

15.977


(j)

Beleggingscrediteuren

Schulden uit collateral management

8. Vorderingen en overlopende activa

(a)

Specificatie vorderingen en overlopende activa

Vordering op aangesloten werkgevers Collectieve waardeoverdracht Delta Lloyd


Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. Op 1 januari 2009 stond er een vordering op de werkgever Achmea Personeels B.V. open van € 12 miljoen. Deze vordering is in januari 2009 voldaan. Meer informatie vindt u in het Verslag van het bestuur, interne ontwikkelingen, naleving weten regelgeving.


52

Overige activa 2008

2007

€

€

Liquide middelen

1.438

434


1.438

434

Onder de liquide middelen worden opgenomen die kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen, die onmiddellijk dan wel op korte termijn opeisbaar zijn. Er zijn geen kredietfaciliteiten van toepassing. 9. Stichtingskapitaal en reserves

(a)

Mutatieoverzicht eigen vermogen Stichtings-

Algemene

Beleggings-

Reserve

Beleids-

kapitaal

reserve

reserve

toekomstige

reserve

Totaal

invaliditeitsrisico’s €

€

€

€

€

-

41.526

119.359

-

13.493

174.378

-

11.707

24.370

-

-218.474

-182.397

-

53.233

143.729

-

-204.981

-8.019

Stichtings-

Algemene

Beleggings-

Reserve

Beleids-

Totaal

kapitaal

reserve

reserve

toekomstige

reserve

Stand per 31 december 2007 Uit bestemming saldo van baten en lasten Stand per 31 december 2008

invaliditeitsrisico’s €

€

€

€

€

-

39.492

193.188

13.286

-

245.966

-

-26.280

-

-

-

-26.280

-

28.314

-73.829

-13.286

13.493

-45.308

-

41.526

119.359

-

13.493

174.378

Stand per 31 december 2006 Cumulatief effect stelselwijziging 1 januari 2007 Uit bestemming saldo van baten en lasten Stand per 31 december 2007


53

Overeenkomstig artikel 390 Titel 9 BW 2 dient voor beleggingen die zijn gewaardeerd tegen marktwaarde en waarvoor geen frequente marktnotering beschikbaar is een herwaarderingsreserve te worden aangehouden. Omdat de beleggingsreserve hoger is dan de wettelijke reserve, wordt ter zake van genoemde beleggingen geen afzonderlijke reserve aangehouden. Algemene reserve De Algemene reserve is berekend op 5% van de voorziening pensioenverplichtingen en de reserve voor toekomstige invaliditeitsrisico’s. Beleggingsreserve Deze reserve wordt aangehouden om fluctuaties in de waarde van de beleggingen, die op marktwaarde zijn gewaardeerd, op te kunnen vangen. De Beleggingsreserve wordt vastgesteld op de hoogte van de wettelijke vereiste reserves. Reserve voor toekomstige invaliditeitsrisico's Deze reserve was bedoeld om ten laste van het fonds komende premies voor de pensioenopbouw van toekomstige invalide deelnemers, als mede de jaarlijks nieuw ingegane invaliditeitspensioenen te kunnen financieren. De reserve was gelijk aan de som van de schades in de tien aan het verslagjaar voorafgaande jaren. Eind 2007 is de reserve opgeheven omdat gelijktijdig voor toekomstige invaliditeitsrisico’s een voorziening is getroffen die beter inzicht in de feitelijke situatie, waar sprake is van vreemd vermogen (voorziening) in plaats van eigen vermogen (reserve). Beleidsreserve De beleidsreserve is de vrije reserve van het fonds. Het saldo van de rekening van baten en lasten wordt hieraan toegevoegd dan wel onttrokken, nadat de bovengenoemde bestemmingsreserves op het gewenste peil zijn gebracht.

(b)

Solvabiliteit 31 december 2008

Aanwezig vermogen

31 december 2007

€

%

€

%

1.056.640

99

1.004.890

121

1.064.659

100

830.512

100

-8.019

-1

174.378

21

143.729

14

119.359

114

-151.748

-14

55.019

7

45.726

4

33.221

4

Af: technische voorziening op FTKwaardering Eigen vermogen Af: vereist eigen vermogen Vrij vermogen Minimaal vereist eigen vermogen Dekkingsgraad

99

121

De post Technische voorzieningen betreft de voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds (VPV) op FTK-grondslagen. Als het eigen vermogen lager is dan het minimale vereiste eigen vermogen bevindt het fonds zich in een situatie van dekkingstekort. Indien het eigen vermogen lager is dan het vereiste eigen vermogen, maar wel ten minste gelijk is aan het minimale vereiste eigen vermogen, bevindt het fonds zich in een situatie van reservetekort. De vermogenspositie van het pensioenfonds kan worden gekarakteriseerd als ontoereikende solvabiliteit. Voor de berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van het standaard model. Stichting Pensioenfonds Interpolis

54

(c)

Herstelplan

Eind september is er een reservetekort ontstaan. Eind november heeft het reservetekort zich doorgezet in een dekkingstekort. In verband met de fusie met SPAP, heeft DNB SPI op 8 april 2009 schriftelijk laten weten dat het herstelplan moet beantwoorden hoe SPI het samengaan met SPAP als oplossing van het tekort ziet en wat de onderbouwing is bij de door het SPI bestuur gemaakte keuzes. SPI heeft de vragen van DNB over de fusie schriftelijk en mondeling beantwoord. Op het moment van schrijven beraadt DNB zich over een standpunt. Meer informatie over de fusie en het herstelplan vindt u in het verslag van het bestuur onder “Interne ontwikkelingen.” 10.

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds

(a)

Specificatie voorziening pensioenverplichtingen naar aard 2008

2007

€

€

Voorziening pensioenverplichtingen

1.061.379

829.153

Voorziening toekomstige invaliditeit

3.280

1.359

1.064.659

830.512

2008

2007

€

€

829.153

760.420

Effect stelselwijziging

-

26.280

Van voorziening grondslagverzwaring

-

9.125

32.505

34.823


(b)

Mutatieoverzicht voorziening pensioenverplichtingen

Stand per 1 januari

Pensioenopbouw

5.713

5.223

35.375

32.191

-29.467

-28.235

-601

-577


228.167

-79.823

Wijziging actuariële uitgangspunten

-39.476

68.529

-2.503

-3900

2.513

5.097

1.061.379

829.153

Indexering en overige toeslagen Rentetoevoegingen Onttrekking voor pensioenuitkeringen Mutatie voor pensioenuitvoeringskosten

Saldo uit hoofde van overdracht van rechten Overige wijzigingen Stand per 31 december

Voor een toelichting op de verschillende posten wordt verwezen naar de toelichting op de verschillende posten uit de staat van baten en lasten.


55

(c)

Specificatie voorziening pensioenverplichtingen naar categorieën deelnemers 2008

2007

€

€

Actieve deelnemers

494.843

342.244

Pensioengerechtigden

343.338

313.823

Gewezen deelnemers

202.387

156.828

1.040.568

812.895

20.811

16.258

1.061.379

829.153

Netto pensioenverplichtingen Toekomstige kosten uitvoering pensioenregeling Stand per 31 december

De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.

Voorziening toekomstige invaliditeit Het mutatieoverzicht van de voorziening pensioenverplichtingen is als volgt:

Stand 1 januari

2008

2007

€

€

1.359

-

703

-

Mutatie arbeidsongeschikten

1.218

1.359


3.280

1.359


Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.

(d)

Korte beschrijving van de pensioenregeling

De pensioenregeling kan worden gekenmerkt als een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling met een pensioenleeftijd van 65 jaar. Jaarlijks wordt een aanspraak op ouderdomspensioen opgebouwd van 2% van de in dat jaar geldende pensioengrondslag. De pensioengrondslag is gelijk aan 12 maandsalarissen inclusief vakantiegeld, overuren of bonus en eventueel een dertiende maand onder aftrek van een franchise. De franchise wordt jaarlijks vastgesteld. Tevens bestaat er recht op nabestaanden- en wezenpensioen. Deelname aan de regeling is mogelijk vanaf de leeftijd van 18 jaar. Jaarlijks beslist het bestuur van het fonds de mate waarin de opgebouwde aanspraken worden geïndexeerd. Overeenkomstig artikel 10 van de Pensioenwet kwalificeert de pensioenregeling als een uitkeringsovereenkomst.

(e)

Toeslagverlening

Het bestuur heeft in de vergadering van februari 2009 besloten tot indexatie van de pensioenaanspraken per 1 januari 2009. Bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen op 31 december 2008 is hiermee rekening gehouden.


56

(f) Inhaalindexaties Inhaalindexaties zijn indexaties die worden toegezegd, voor zover in het verleden niet voor 100% is geïndexeerd. Om inhaalindexaties te kunnen toekennen is een hoge dekkingsgraad vereist.

11.

Overige schulden en overlopende passiva

(a)

Specificatie overige schulden en overlopende passiva 2008

2007

€

€

5.538

34.543

Stichting pensioenfonds UWV

-

279

Interpolis Pensioenbeheer B.V.

-

91

Derivaten

Belastingen en premies sociale verzekeringen Waardeoverdrachten Administratiekosten Overige schulden

703

657

24

1.433

1.254

91

452

516

7.971

37.610

2008

2007

€

€

1.281

4

4.254

34.539

3

-

5.538

34.543

Alle schulden hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar.

(b)

Nadere specificatie ‘Derivaten’

Valutaderivaten Rentederivaten Overige derivaten Stand per 31 december

12.

Risicobeheer en derivaten

(a)

Solvabiliteitsrisico

Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico’s. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd.


57

Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele indexatie van opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. Het surplus/tekort op FTK-grondslagen is als volgt:

31 december 2008 €

€


€

Voorziening pensioenverplichtingen (FTK- waardering)

1.064.659

830.512

Buffers: S1 Renterisico S2 Risico zakelijke waarden

20.379

35.462

123.020

92.436

-

-

S3 Valutarisico

-

-

4.425

-

50.927

34.158

S4 Grondstoffenrisico S5 Kredietrisico S6 Verzekeringstechnisch risico Diversificatie-effect

-55.022

-42.697 143.729

119.359

1.208.388

949.871

1.056.640

1.004.890

-151.748

55.019

Totaal S (vereiste buffers) Vereist eigen vermogen (artikel 132 Pensioenwet) Aanwezig vermogen (totaal activa – schulden) Surplus / tekort

Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds het standaard model van DNB toe. Voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de feitelijke asset mix.

(b)

Marktrisico

Marktrisico omvat de mogelijkheden voor winst of verlies en door een verandering van marktfactoren. Marktfactoren kunnen bijvoorbeeld marktprijzen zijn van aandelen, grondstoffen, vastgoed en private equity (prijsrisico), maar ook valutakoersen (valutarisico) of rentes (renterisico). De strategie van het fonds met betrekking tot het beleggingsrisico wordt bepaald door de beleggingsdoelstellingen. Het marktrisico wordt op dagelijkse basis beheerst in overeenstemming met de aanwezige beleidskaders en richtlijnen. De overallmarktposities worden periodiek gerapporteerd aan het bestuur. De mate waarin de beleggingsportefeuille van het fonds gevoelig is voor het prijs- en renterisico is in de volgende alinea weergegeven, vervolgens worden de risico’s die het fonds loopt nader toegelicht.


58

Gevoeligheidsanalyse In onderstaande tabel wordt de gevoeligheid van de dekkingsgraad getoond voor waardeveranderingen van de aandelenbeleggingen en voor verschuivingen van de rente. In het midden van de tabel staat de huidige dekkingsgraad van 99,2%.

∆ rente

∆ aandelenkoersen -30%

-15%

0%

15%

30%

-1.00%

91%

94%

97%

100%

103%

-0.50%

92%

95%

98%

101%

105%

0.00%

92%

96%

99%

103%

107%

0.50%

92%

96%

100%

105%

109%

1.00%

93%

98%

102%

107%

111%

Specifiek bij deze gevoeligheidsanalyse geldt de opmerking dat ten aanzien hiervan geen accountantscontrole heeft plaatsgevonden.

Prijsrisico Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico wordt gemitigeerd door diversificatie. In aanvulling hierop wordt het prijsrisico gehedged middels het gebruik van afgeleide financiële instrumenten (derivaten), zoals opties en futures. De segmentatie van vastgoed naar sectoren is als volgt:


%


%

Kantoren

1.990

3

2.230

3

Winkels

4.950

7

4.964

7

58.910

78

56.594

80

9.492

12

7.460

10

75.342

100

71.248

100

Woningen Participaties in vastgoedmaatschappijen


59

De segmentatie van vastgoed naar regio is als volgt:

2008

2007

€

%

€

%

73.254

97

68.092

96

Buitenland binnen EU

586

1

3.156

4

Buitenland buiten EU

1.502

2

-

-

75.342

100

71.248

100

Nederland

De segmentatie van de aandelenportefeuille naar sectoren is als volgt:

31 december 2008

Beleggingsinstelling

31 december 2007

€

%

€

%

7.656

4

15.580

5

-

0

950

0

45.331

21

72.674

21

Nijverheid en industrie

52.743

24

177.525

53

Handel

40.084

18

15.770

5

Overige dienstverlening

53.502

24

54.745

16

Transport en opslag Financiële instellingen (waaronder banken en verzekeraars)

Diversen

20.276

9

1.483

0

219.592

100

338.727

100

De segmentatie van de aandelenportefeuille naar regio is als volgt:

31 december 2008

Nederland

31 december 2007

€

%

€

%

32.146

15

33.426

10

Buitenland binnen EU

110.288

50

224.053

66

Buitenland buiten EU

77.158

35

81.248

24

219.592

100

338.727

100

Valutarisico Het totaalbedrag van de gehele beleggingsportefeuille dat buiten de euro wordt belegd bedraagt ultimo 2008 circa 10,3% (2007: 16%). Van dit bedrag is 100% (2007: 98%) afgedekt naar de euro. Het strategische beleid van het fonds is om alle valutaposities af te dekken, waarbij tijdelijke tactische beleidsruimte aanwezig is tot 70%. Per einde boekjaar is de waarde van de uitstaande valutatermijncontracten € 5,4 mln (2007: € 123 mln). Het valutarisico wordt in de tabel op de volgende pagina weergegeven.


60

31 december 2008

EUR GBP JPY USD CHF Overige

31 december 2007

€

€

€

€

vóór 932.571

valutaderivaten 117.875

nettopositie (na) 1.050.446

nettopositie (na) 864.412

19.671

-24.202

-4.531

-3.730

11.108

-19.007

-7.899

-8.484

48.672

-69.206

-20.534

1.436

11.700

-

11.700

13.573

14.455 1.038.177

5.460

14.455 1.043.637

15.288 882.495

Renterisico Het renterisico is het risico dat de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen wijzigen als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration geeft aan hoeveel procent bij benadering de marktwaarde van een belegging of verplichting verandert bij een parallelle verschuiving van de rentecurve. Een hoge duration geeft een hoge gevoeligheid voor veranderingen in de rente weer.

Waarde balanspost 31 december 2008

Duration 31 december 2008

31 december 2007

544.086

5,8

5,7

1.064.659

19,6

16,7

€ Duration van de vastrentende waarden Duration van de pensioenverplichtingen

Op balansdatum is de duration van de beleggingen aanzienlijk korter dan de duration van de verplichtingen. Er is derhalve sprake van een zogenaamde “duration-mismatch”. Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van beleggingen minder snel daalt dan de waarde verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur) daalt, de dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. Het beleid van het fonds kan gericht zijn op het verkleinen van de “duration-mismatch”. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door het kopen van meer langlopende obligaties in plaats van aandelen (aandelen hebben per definitie een duration van nul), binnen de portefeuille kortlopende obligaties vervangen door langlopende obligaties of door middel van renteswaps of swaptions. Bij een renteswap wordt een vaste lange rente geruild tegen een variabele korte rente. Het pensioenfonds ontvangt in dit geval een lange rente, vergelijkbaar met de kasstroom van een langlopende obligatie en betaalt daarvoor een variabele korte rente (bijvoorbeeld Euribor). Hierdoor wordt de “duration-mismatch” verkleind, maar het fonds wordt wel afhankelijk van de ontwikkeling van de korte rente die het pensioenfonds aan de tegenpartij betaalt. Met een swaption kan het pensioenfonds tijdelijk het risico van een verdere rentedaling afdekken. Hiervoor betaalt het fonds een premie. Bij het afsluiten van een swap of een swaption kunnen dus mismatchrisico’s worden afgedekt en worden nieuwe risico’s geïntroduceerd die gepaard gaan met dit soort instrumenten (zoals liquiditeit, tegenpartij en juridisch risico).


61

De samenstelling van de vastrentende waarden naar looptijd is als volgt:

31 december 2008

31 december 2007

€

%

€

%

Resterende looptijd < 1 jaar

44.227

8

26.168

5

Resterende looptijd 1 - 5 jaar

244.603

45

211.935

41

Resterende looptijd > 5 jaar

255.256

47

280.095

54

544.086

100

518.198

100

(c)

Kredietrisico

Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito’s worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)-derivatenposities worden aangegaan en aan bijvoorbeeld herverzekeraars. Over beursgenoteerde derivaten wordt geen kredietrisico gelopen. Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het settlementrisico. Dit heeft betrekking op het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten waardoor het fonds financiële verliezen lijdt.

Beheersing vindt plaats door het stellen van limieten aan tegenpartijen op totaalniveau, dat wil zeggen met inachtneming van alle posities die een tegenpartij heeft jegens het fonds; het vragen van extra zekerheden zoals onderpand en dergelijke bij hypothecaire geldleningen en het uitlenen van effecten; het hanteren van prudente verstrekkingnormen bij hypothecaire geldleningen. Ter afdekking van het settlementrisico wordt door het fonds enkel belegd in markten waar een voldoende betrouwbaar clearing- en settlementsysteem functioneert. Voordat in nieuwe markten wordt belegd, wordt eerst onderzoek gedaan naar de waarborgen op dit gebied. Met betrekking tot niet-beursgenoteerde beleggingen, met name OTC-derivaten, wordt door het fonds enkel gewerkt met tegenpartijen waarmee ISDA/CSA-overeenkomsten zijn afgesloten zodat posities van het fonds adequaat worden afgedekt door onderpand. In de onderstaande tabel wordt de verdeling van de vastrentende waarden naar sector weergegeven:

2008

2007

€

€

Nederlandse overheidsinstellingen

88.778

84.151

Buitenlandse overheidsinstellingen

305.580

284.551

84.609

124.669

-

14.245

65.119

10.582

544.086

518.198

Financiële instellingen Handel- en industriële bedrijven Andere instellingen


62

De verdeling van vastrentende waarden naar regio is weergegeven in onderstaande tabel:

Mature markets Emerging markets

2008

2007

€

€

544.086

517.422

-

776

544.086

518.198

Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille wordt het volgende overzicht gegeven:

31 december 2008

31 december 2007

€

%

€

%

AAA

328.949

60

324.763

63

AA

133.520

25

135.329

26

35.103

6

37.050

7

A BBB Overig

(d)

7.984

1

4.044

1

38.530

8

17.012

3

544.086

100

518.198

100

Liquiditeitsrisico

Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Er moet eveneens rekening worden gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies. Inzake het liquiditeitsrisico kan worden vermeld dat het fonds in haar beleggingsportefeuille over voldoende obligaties beschikt die onmiddellijk zonder waardeverlies te gelde kunnen worden gemaakt om eventuele onvoorziene uitstroom van geldmiddelen te financieren.

(e)

Verzekeringtechnische, actuariële risico’s

Langlevenrisico Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen niet voor de uitkering van de pensioenverplichting. Door toepassing van AG-prognosetafel 2005-2050 met adequate correcties voor ervaringssterfte is het langlevenrisico nagenoeg geheel verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen.


63

Overlijdensrisico Het overlijdensrisico betekent dat het fonds in geval van overlijden mogelijk een nabestaandenpensioen moet toekennen waarvoor door het fonds geen voorzieningen zijn getroffen. Dit risico kan worden uitgedrukt in risicokapitalen.

Arbeidsongeschiktheidsrisico Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het fonds voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij invaliditeit en het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen (schadereserve). Voor dit risico wordt jaarlijks een risicopremie in rekening gebracht. Het verschil tussen de risicopremie en de werkelijke kosten wordt verwerkt via het resultaat. De actuariële uitgangspunten voor de risicopremie worden periodiek herzien.

(f)

Indexatierisico

Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om het pensioen te indexeren. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de indexatietoezegging voorwaardelijk is. Het beleid en de ambitie inzake indexatie en toeslagverlening is weergegeven in de alinea ‘Toeslagverlening’ onder de paragraaf inzake de toelichting op de balanspost ‘Voorziening pensioenverplichtingen risico fonds’.

(g)

Concentratierisico

Grote posten zijn aan te duiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur worden gesommeerd. Als grote post wordt aangemerkt elke post die meer dan 2% van het balanstotaal of welke meer dan 5% van de beleggingscategorie waartoe de belegging behoort, uitmaakt. Dit betreft per 31 december 2008 de volgende posten (percentage ten opzichte van het totaal van de betreffende assetcategorie in 2008 respectievelijk 2007):

2008

2007

€

%

€

%

110.734

20

117.934

23

Staat de Nederlanden

83.714

15

84.151

16

Frankrijk

57.921

11

58.227

11

-

-

8.050

2

Bondsrepubliek Duitsland

European Investmentbank Griekenland

-

-

14.970

3

Interpolis Global High Yield Pool

-

-

12.669

2

Italië

45.741

8

50.438

10

België

23.753

4

46.471

9

392.910

76

Oostenrijk

7.174

1

329.047

59

In het algemeen geldt dat concentratierisico kan optreden als een adequate spreiding van activa en passiva ontbreekt. Concentratierisico’s kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio’s, economische sectoren of tegenpartijen.


64

Een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, kan door deze sectorconcentratie een verhoogd risico lopen. Indien aandelen in dezelfde sector worden aangehouden is sprake van een cumulatief concentratierisico. Het concentratierisico wordt niet alleen gemitigeerd door spreiding van activa en passiva, maar vermindering van het risico kan ook worden bewerkstelligd door overeenkomsten inzake onderpand. Het fonds heeft collateral agreements met de tegenpartijen Barclays, Rabobank International, Deutsche Bank en ABN-Amro ten aanzien van derivaten.

(h)

Overige niet-financiële risico’s

Operationeel risico Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico’s worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur.

Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar.

(i)

Specifieke financiële instrumenten (derivaten)

Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt tevens gebruikgemaakt van financiële derivaten. Als hoofdregel geldt, dat derivaten uitsluitend worden gebruikt voor zover dit passend is binnen het algemene beleggingsbeleid. De portefeuillestructuur en het risicoprofiel, berekend inclusief de economische effecten van derivaten, dienen zich binnen de door het bestuur vastgestelde grenzen (limieten) te bevinden. Het fonds gebruikt derivaten hoofdzakelijk om de hiervoor vermelde vormen van marktrisico zo veel mogelijk af te dekken. Een van de belangrijkste risico’s bij derivaten is het kredietrisico. Dit is het risico dat tegenpartijen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Dit risico wordt beperkt door alleen transacties aan te gaan met Barclays, Rabobank International, Deutsche Bank en ABN-Amro. Bovendien geldt dat zoveel mogelijk wordt gewerkt met onderpand. Gebruik kan worden gemaakt van onder meer de volgende instrumenten: Futures: dit zijn standaard beursgenoteerde instrumenten waarmee snel posities kunnen worden gewijzigd. Futures worden gebruikt voor het tactische beleggingsbeleid. Tactisch beleggingsbeleid is slechts zeer beperkt mogelijk binnen de grenzen van het strategische beleggingsbeleid. Putopties op aandelen: dit betreft al dan niet beursgenoteerde opties waarmee het fonds het neerwaartse koersrisico van de aandelenportefeuille kan beperken. Voor deze opties wordt bij de verwerving een premie betaald die onder meer afhankelijk is van het actuele koersniveau van de onderliggende index, de looptijd van de opties en de uitoefenprijs van de opties. Valutatermijncontracten: dit zijn met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan tot het verkopen van een valuta en de aankoop van een andere valuta, tegen een vooraf vastgestelde prijs en op een vooraf vastgestelde datum. Door middel van valutatermijncontracten worden valutarisico’s afgedekt.


65

Swaps: dit betreft met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan tot het uitwisselen van rentebetalingen over een nominale hoofdsom. Door middel van swaps kan het fonds de rentegevoeligheid van de portefeuille beïnvloeden.

Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2008:

Type contract

Futures Swaptions Interest rate swaps Overige derivaten

Contractomvang

Actuele waarde activa

Actuele waarde passiva

€

€

€

112.415

6.741

-1.281

207.000

20.561

-

778.000

110.415

-4.254

50.200

2.463

-3

140.180

-5.538

Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2007:

Type contract

Contractomvang

Actuele waarde activa

Actuele waarde passiva

€

€

€

Futures

49.000

-

91

Forward

-123.067

3.554

4

207.000

834

-

778.000

-

34.448

4.388

34.543

Gekochte opties Interest rate swaps

Het fonds heeft in 2008 geen security lending uitstaan. Ter zake van de derivaten bedroeg de waarde van de ontvangen zekerheden (collateral) ultimo 2008 € 130.848.

13.

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen

(a)

Langlopende contractuele verplichtingen

Ten behoeve van de uitvoering van de pensioenregeling is door het fonds een vierpartijenovereenkomst afgesloten met Interpolis Pensioenbeheer B.V., Syntrus Achmea Vermogensbeheer en Syntrus Achmea Vastgoed. Deze overeenkomst is geldig tot en met 31 december 2009 en kan alleen opgezegd worden bij ernstig te kort schieten door een van de partijen. Dit moet dan aangetekend gebeuren. Verder wordt het stilzwijgend verlengd tenzij een van de partijen 12 maanden voor het eind van de overeenkomst aangetekend kenbaar maakt de overeenkomst te willen verbreken. Daarnaast loopt er een overeenkomst Financieel Pensioenmanagement Overeenkomst met Syntrus Achmea Vermogensbeheer. Deze loopt tot en met 31 december 2009 onder dezelfde voorwaarden als bij de vierpartijenovereenkomst. Stichting Pensioenfonds Interpolis

66

(b)

Investering- en stortingsverplichtingen

Vooruitlopend op verwachte inkomende kasstromen bestaan per balansdatum de volgende investerings- en stortingsverplichtingen (zogenaamde voorbeleggingen):

Vastgoed

2008

2007

€

€

19.482

3.782

19.482

3.782

Deze verplichtingen zullen naar verwachting in het volgende boekjaar nagenoeg geheel worden afgewikkeld.

Private Equity: Uit hoofde van de Private Equity bestaat een aankoopverplichting van 6,6 miljoen.


67


68

Toelichting op de staat van baten en lasten 14.

Premiebijdragen risico fonds

Werkgeversgedeelte FVP bijdragen

2008

2007

€

€

48.691

49.781

390

291

49.081

50.072

De totale bijdrage van werkgever en werknemers bedraagt 21,4 % van het pensioengevend salaris. De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt:

2008

2007

€

€


34.653

33.104

Feitelijke premie

49.081

50.072

Gedempte premie

34.349

32.809

De aan het boekjaar toe te rekenen feitelijke premie is als bate verantwoord. De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: 2008

2007

€

€

17.727

18.884


3.089

1.298

Solvabiliteitsopslag

3.754

2.719

Toeslagen

10.083

10.203


34.653

33.104

Kosten pensioenopbouw

De pensioenuitvoeringskosten opgenomen in de kostendekkende premie is opgebouwd uit de pensioenuitvoeringskosten (€ 2.971) en de overige lasten (€ 118).


69

15.


Directe

Indirecte

Kosten van

beleggings-

beleggings-

vermogensbeheer

2008 b

t

b

t

€

€

€

2.350

-2.669

28

-347

Aandelen

11.140

-158.002

301

-147.163


22.593

1.969

-

24.562

Derivaten

-2.053

154.787

14

152.720

Vastgoedbeleggingen

Overige beleggingen

2007

564

9.003

2.050

7.517

34.594

5.088

2.393

37.289

Directe

Indirecte

Kosten van

Totaal

vermogensbeheer

beleggings-

beleggings-

opbrengsten

opbrengsten

€

€

€

€

2.026

1.458

29

3.455

9.673

-2.082

68

7.523

21.970

-15.174

-

6.796

2.137

-48.559

5

-46.427

675

-605

1.490

-1.420

36.481

-64.962

1.592

-30.073

Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

16.

€

Totaal

Overige baten

Vrijval voorziening Sociaal Plan BV Bakkers Rente op waardeoverdrachten Andere baten


2008

2007

€

€

-

362

-

2.071

231

-

231

2.433

70

17.

Indexering en overige toeslagen

Het pensioenfonds past de opgebouwde pensioenrechten van de actieve deelnemers jaarlijks aan aan de loonontwikkeling volgens de CAO. De indexering heeft een onvoorwaardelijk karakter. Het pensioenfonds streeft er naar de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenrechten jaarlijks aan te passen aan de ontwikkeling van de consumentenprijsindex. Deze indexering heeft een voorwaardelijk karakter. Dit betekent dat geen recht op indexering bestaat en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de toekomst indexering kan plaatsvinden. Een eventuele achterstand in de indexering kan in principe worden ingehaald. Het pensioenfonds past de pensioenaanspraken van de per 31 december 2006 inactieve deelnemers onvoorwaardelijk aan op basis van tenminste de CBS-consumentenprijsindex met een afslag van 1,5% en een maximum van 4%.

18.


De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 4,696% (2007: 4.066 % ), zijnde € 35.375 (2007: € 32.191). Het rentepercentage is afgeleid van de eenjaarsrente uit de rentetermijnstructuur per 31 december 2007 zoals gepubliceerd op de website van DNB.

19.

Pensioenuitkeringen

Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen

2008

2007

€

€

22.225

20.960

6.760

6.676

Wezenpensioen

142

146

Invaliditeitspensioen

872

1011

Uitkering ivm sociaal plan Af: ontvangen uit hoofde van elders verzekerde

-

45

29.999

28.838

-653

-562

29.346

28.276

2008

2007

€

€

pensioenen

20.


Bestuurskosten Administratiekostenvergoeding Controle- en advieskosten (excl. accountantskosten) Accountantskosten Contributies en bijdragen Overig


132

66

2.525

969

67

47

80

70

163

63

4

81

2.971

1.296 71

Overeenkomstig artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat het pensioenfonds in het afgelopen jaar geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd. De vergoeding voor de administratiekosten na overleg tussen het bestuur en Interpolis Pensioenbeheer is per 1 januari 2008 verhoogd. De post Contributies en bijdragen is hoger door de hogere aanslag 2008 van € 152.267 van De Nederlandsche Bank ten opzichte van de aanslag 2007 van € 51.557. De voornaamste reden van de stijging is de heffing op basis van de som van de premies en directe beleggingsopbrengsten. Bij de aanslag 2007 is gebruik gemaakt van de gegevens van SPI over 2005 en voor de aanslag 2008 over 2006. In 2006 maakten de deelnemers van Solidair voor het eerst onderdeel uit van SPI. Dit veroorzaakte een grote stijging van de premies en de beleggingsopbrengsten. De accountantskosten, zoals hierboven opgenomen als onderdeel van de pensioenuitvoeringskosten, kunnen als volgt worden gespecificeerd: 2008

2007

€

€

Controle van de jaarrekening

66

70

Andere controle opdrachten

14

-

Andere niet-controle diensten

21.

-

-

80

70

Aantal personeelsleden

Bij het fonds zijn geen werknemers in dienst. De pensioenuitvoering is volledig uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer.

22.

Verbonden partijen

(a)

Identiteit van verbonden partijen

Door het fonds worden de aangesloten werkgevers, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders tot de zogenaamde ‘verbonden partijen’ gerekend.

(b)

Transacties met bestuurders

Er zijn geen leningen verstrekt aan noch is er sprake van vorderingen op (voormalige) bestuurders.

(c)

Overige transacties met verbonden partijen

Verwezen wordt naar de uitvoeringsovereenkomst tussen fonds en werkgevers met betrekking tot de financiering van de aanspraken en de uitvoering van de regeling. Tevens wordt verwezen naar de vierpartijenovereenkomst. Voor al deze partijen geldt dat ze onderdeel uitmaken van de aangesloten werkgevers en om die reden worden gekwalificeerd als verbonden partijen.


72

23.

Bezoldiging bestuurders

De bestuurders ontvangen geen bezoldiging en/of loon. De bestuurder die niet een arbeidsrechtelijke relatie heeft met de aangesloten onderneming, kan in aanmerking komen voor een vacatievergoeding, conform het in 2008 genomen bestuursbesluit.

24.


De actuariële grondslagen en/of methoden worden periodiek beoordeeld en mogelijk herzien ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de pensioenverplichtingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van interne en externe actuariële deskundigheid. Dit betreft onder meer de vergelijking van veronderstellingen ten aanzien sterfte, langleven, arbeidsongeschiktheid met werkelijke waarnemingen voor zowel de gehele bevolking als specifiek voor de populatie van het fonds.

Het resultaat over 2008 betreft de wijziging in de waardering van de voorziening van de per 31 december 2006 inactieve deelnemers (onvoorwaardelijke indexatie). De voorziening is afgenomen met € 39,5 miljoen. Dit komt enerzijds doordat vorig jaar ten onrechte de inactieven van 2007 zijn meegenomen in de vaststelling van de voorziening en anderzijds doordat het verschil tussen de reële rente (+1,5%) en de rentetermijnstructuur kleiner is geworden. Dit laatste wordt veroorzaakt doordat de (verwachte) inflatie is afgenomen.

25.

Overige wijzigingen in de voorziening voor pensioenverplichtingen 2008

2007

€

€

1.142

566

587

462

Resultaat op kanssystemen Sterfte Arbeidsongeschiktheid

-

-

109

-571

1.838

457

22

4.131

1.218

1.359

653

509

Totaal overige resultaten

1.893

5.999

Totaal overige wijzigingen in de voorziening

3.731

6.456

Mutaties Overige technische grondslagen Totaal resultaat op kanssystemen Overige resultaten Mutaties voorziening pensioenverplichtingen i.v.m. wijziging regeling Mutaties voorziening toekomstige invaliditeit Overige mutaties


73

26.

Saldo overdracht van rechten

2008

2007

€

€

Inkomende waardeoverdrachten

-2.427

-4.665

Uitgaande waardeoverdrachten

4.843

8.144

Subtotaal

2.416

3.479


Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Toevoeging aan de voorziening pensioenverplichtingen

2.235

3.857

Onttrekking aan de voorziening pensioenverplichtingen

-4.738

-7.757

Subtotaal

-2.503

-3.900

-87

-421


Een inkomende waardeoverdracht betreft de ontvangst van het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar van de vorige werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers, die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. Een uitgaande waardeoverdracht betreft de overdracht aan het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar van de nieuwe werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers, die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De ontvangen koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra pensioenaanspraken.

27.

Overige lasten

Overige lasten

28.

2008

2007

€

€

118

-

118

-

Belastingen

De activiteiten van het fonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting.


74

29.

Vaststelling van de jaarrekening door het bestuur

Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Interpolis heeft de jaarrekening 2008 vastgesteld in de vergadering van 28 mei 2009. De Meern, 28 mei 2009

W. Verhaak

R.M.J. van der Zant

Werknemersvoorzitter

Werkgeversvoorzitters


75


76

Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Ten aanzien van de bestemming van het saldo van baten en lasten is geen bepaling opgenomen in de statuten van het fonds. De bestemming is nader uitgewerkt in de ABTN. Het voorstel resultaatbestemming 2008 is opgenomen in de paragraaf van de staat van baten en lasten in de jaarrekening.

Gebeurtenissen na balansdatum Sinds de fusie tussen Interpolis en Achmea is er gesproken over een fusie tussen het pensioenfonds Stichting Pensioenfonds Interpolis (SPI) en Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel (SPAP). Het bestuur heeft op 28 mei 2009 definitief besloten om met SPAP te fuseren tot het nieuwe fonds heet Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA). De juridische fusie tussen beiden fondsen per 1 juni 2009 en de economisch fusie met terugwerkende kracht per 1 januari 2009 betekent dat alle rechten en plichten van de huidige fondsen overgaan in het nieuwe fonds. Het nieuwe fonds SPA zal rapporteren over de eerste vijf maanden van 2009 van SPI in het jaarverslag 2009. Meer informatie over de fusie en het herstelplan dat ondanks de lage dekkingsgraad niet aan DNB verstrekt hoeft te worden vindt u in het verslag van het bestuur onder “Interne ontwikkelingen.”


77

Actuariële verklaring (i) Opdracht Door Stichting Pensionfonds Interpolis te De Meern is aan Montae Advies B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2008. (ii) Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn “Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen” heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn. (iii) Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens en de bevindingen van de accountant ten aanzien hiervan zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt voor mijn beoordelingswerkzaamheden heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: - heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en - heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal kunnen nakomen. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. (iv) Oordeel Met inachtneming van het voorafgaande en het navolgende verklaar ik dat naar mijn oordeel is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Interpolis is naar mijn mening onvoldoende, vanwege een dekkingstekort. Daarbij is bepalend de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in weten regelgeving opgenomen criteria.

Rijswijk, 27 mei 2009 L.A. Zijlmans AAG verbonden aan Montae Advies B.V.


78

Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening van Stichting Pensioenfonds Interpolis te De Meern, bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de staat van baten en lasten over 2008 met de toelichting, gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controle werkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Pensioenfonds Interpolis per 31 demceber 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393, lid 5, onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391, lid 4 BW. Zwolle, 23 juni 2009 Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. J. Niewold RA Stichting Pensioenfonds Interpolis

79

Stichting Pensioenfonds Interpolis Jaarverslag 2008

Recommend Documents