Jaarverslag
Afdeling
Pathologie
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
1 Inleiding
*
Dit is het jaarverslag van de afdeling Pathologie van het AMC over het jaar 2009. In dit jaarverslag zijn de belangrijkste kerngetallen opgenomen in het door de NVVP voorgescherven format en verkregen middels de PALGA- en AMC TOREN/Cognos systemen. De assistente in opleiding (Aios) Barbara Ramakers rondde haar opleiding succesvol af en Anna van Kleef beeindigde haar opleiding. Als Aios werden aangesteld Hugo Horlings en Ivana Slavujevic-Letic die vanuit het UMCG overstapte. In 2009 waren er promoties van Karin Boer (promotor: Prof.dr. D. Troost), Febe van Maldegem (promotor: Prof.dr. C.J.M. Van Noesel), Anand Iyer (promotores: Prof.dr. S.T. Pals en Prof.dr. P.K. Das) en Arnout van Hattem (promotores: Prof.dr. G.J.A. Offerhaus en Prof.dr. F.J.W. Ten Kate). Op woensdag 25 maart werd met het symposium “Barrett’s oesofagus en oesofaguscarcinoom: historie en state of the art” afscheid genomen van Fiebo ten Kate. Professor Ten Kate is bijna 20 jaar als patholoog verbonden geweest aan de afdeling Pathologie van het AMC bij de UvA. In die periode heeft hij o.a. een zeer grote rol gespeeld op tal van diagnostische terreinen, zoals leverpathologie, gynaecopathologie, urologische pathologie en gastroenterologische pathologie. Het jaar 2009 heeft in het teken gestaan van de implementatie van het LMS (laboratoriummanagementsysteem) door de firma Finalist en is actief begonnen met het opzetten van een kwaliteitssysteem volgens de CCKL-richtlijn middels het aantrekken van een kwaliteitsfunctionaris (Mw. A. Bensdorp-Vermeulen). Het jaarlijkse Labuitje vond plaats in Rotterdam alwaar men zich inscheepte voor een rondvaart door de havens waarna werd gelunched bij de Mozaiekbar te Maassluis. De middag werd besteed aan een toerrit per Solex (compleet met lederen overjas en klassieke pothelm) over de maasvlakte die werd afgesloten met een buffet op het strand in Rockanje. De jaarlijkse fotowedstrijd (gecoördineerd door Wilfried Meun) met als opdracht “vervoer” werd gewonnen door Theo Dirksen (publieksjury) en Jan Aten (vakjury). Veel dank gaat uit naar alle medewerkers van de afdeling voor hun grote inzet. Marc van de Vijver, afdelingshoofd.
*
Gevolg gevend aan het dringend verzoek van de Raad van Bestuur van het AMC wordt het jaarverslag met ingang van
2006 niet meer in gedrukte vorm verspreid. De geïnteresseerde lezer wordt via publicatie op het internet in de gelegenheid gesteld kennis te nemen van de geleverde inspanningen van de medewerkers en de resultaten in kwantiteit en kwaliteit van de medische praktijk.
2
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
Inhoudsopgave 1
Inleiding................................................................................................................................................... 2
2
Personeel en Organisatie ...................................................................................................................... 5
2.1
Algemeen ........................................................................................................................................... 5
2.2
Organogram afdeling Pathologie........................................................................................................ 5
2.3
Overlegstructuren ............................................................................................................................... 6
2.4
Personeelsformatie 2009.................................................................................................................... 7
2.5
Pesoneelsmutaties vaste medewerkers ............................................................................................. 9
2.6
Pesoneelsmutaties tijdelijke medewerkers....................................................................................... 10
2.7
Lidmaatschappen ............................................................................................................................. 11
2.8
Commissies/bestuurswerkzaamheden (Intern) ................................................................................ 12
2.9
Commissies/bestuurswerkzaamheden (Extern) ............................................................................... 12
3
Patiëntenzorg........................................................................................................................................ 14
3.1
Kwaliteitssysteem ............................................................................................................................. 14
3.2
Productiecijfers (bron UDPS) ........................................................................................................... 14
3.3
Verrichtingen per aanvragend specialisme (bron: Cognos) ............................................................. 16
3.4
Meerjaren productietrend (bron: UDPS)........................................................................................... 17
4
Kwaliteitsindicatoren ........................................................................................................................... 17
4.1
Consulten en revisies ....................................................................................................................... 17
4.2
Vriescoupe onderzoek:..................................................................................................................... 17
4.3
Doorloopsnelheden (afwerktijd) histologie/cytologie ........................................................................ 17
4.4
Cervixcytologie (indicatie en bevolkingsonderzoek):........................................................................ 19
4.5
Puncties, specificiteit en sensitiviteit................................................................................................. 20
4.6
Klinisch pathologische besprekingen per maand ............................................................................. 21
5
Investeringen ........................................................................................................................................ 22
6
Opleiding ............................................................................................................................................... 23
6.1
Opleidingssysteem ........................................................................................................................... 23
7
Onderwijs .............................................................................................................................................. 24
7.1
Onderwijsbelasting in uren ............................................................................................................... 24
7.2
Coördinatorschappen ....................................................................................................................... 24
8
Wetenschappelijk onderzoek .............................................................................................................. 25
8.1
Wetenschappelijke Publicaties ......................................................................................................... 25
8.2
Hoofdstukken in boeken ................................................................................................................... 32
8.3
Academische Promoties................................................................................................................... 33
3
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
Gebruikte afkortingen Aios
Assistent in opleiding tot specialist
AMC
Academisch Medisch Centrum (Amsterdam)
AMR
AMC Medical Research BV
BMW Biomedische Wetenschappen FOBO Fouten en bijna-fouten GNK
Geneeskunde
MIK
Medische Informatiekunde
MSRC Medisch Specialisten Registratie Commissie NVVP Nederlandse Vereniging voor Pathologie OIO
Onderzoeker in opleiding
SKKP Stichting KwaliteitsKontrole Pathologie
4
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
2 Personeel
en
Organisatie
2.1
Algemeen
Een Academisch Pathologie Instituut heeft 3 belangrijke kerntaken: Patiëntenzorg, Onderwijs (inclusief Opleiding) en Wetenschappelijk Onderzoek. De afdeling Pathologie is binnen de AMC divisiestructuur ondergebracht bij Divisie G, Laboratoriumspecialismen, waar onder andere ook de Medische Microbiologie, Klinische Chemie en Klinische Genetica een plek hebben gekregen. 2.2
Organogram afdeling Pathologie
Zoals het organogram laat zien zijn de medewerkers ondergebracht in een aantal subeenheden met specifieke expertise die worden aangestuurd door een staflid (patholoog).
5
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC 2.3
2009
Overlegstructuren
Dagelijks bestuur (DB): Taak:
Bepalen en (doen) uitvoeren van het beleid m.b.t. alle aspecten van de klinische, personele en financiële bedrijfsvoering mede op basis van ingewonnen adviezen. Bezetting: Afdelingshoofd: Prof. dr. M.J. van de Vijver (voorzitter) Vice opleider: Prof. dr. S. Florquin Research coördinator: Prof. dr. S.T. Pals Manager bedrijfsvoering: Dr. F.M. van den Berg Frequentie: Tweewekelijks op dinsdag van 10.30 tot 12.00 uur Adviescommissie (AC): Taak:
Bespreken lopende zaken en nieuwe ontwikkelingen. Doen van voorstellen/suggesties aan het DB m.b.t. alle aspecten van de bedrijfsvoering in brede zin. Bezetting: Afdelingshoofd: Prof. dr. M.J. van de Vijver (voorzitter) Leden vaste en tijdelijke staf plus de oudste assistent. Frequentie: Wekelijks op maandag van 12.15 – 13.00 uur. Diagnostiekbespreking: Doel:
Bespreken lopende zaken en nieuwe ontwikkelingen betreffende patiëntenzorg en opleiding Bezetting: Afdelingshoofd/Opleider: Prof. dr. M.J. van de Vijver (voorzitter) Alle Pathologen en assistenten. Manager bedrijfsvoering: Dr. F.M. van den Berg Moleculaire diagnostiek: Dr. M. Spaargaren Beheerder Intranetpagina’s en protocollen: Dr. O.J. de Boer. Frequentie: Maandelijks op de eerste maandag van 12.15 – 13.00 uur. Opleidingsoverleg: Doel:
Overleg over inhoudelijke en organisatorische aspecten van de opleiding
Bezetting:
Opleider Prof. dr. M.J. van de Vijver (voorzitter) en vice-opleider Prof. dr. S. Florquin, alle aios in AMC
Frequentie: 1 x per maand op dinsdag 9.00 uur Histotechniekbespreking: Doel:
Overleg over (technisch) inhoudelijke en organisatorische aspecten van het Histodiagnostiek laboratorium.
Bezetting:
Coördinator Histopathologie (Dr. J. von der Thüsen), Chef analist (E. Schol) en alle B en C analisten en stagiaires.
Frequentie: Op de eerste dinsdagmiddag van de maand
6
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC Cytologie overleg: Doel:
Overleg over (technisch) inhoudelijke en organisatorische aspecten van het Cytodiagnostiek laboratorium, alsmede interessante casuïstiek.
Bezetting:
Coördinator Cytopathologie (Drs. M. Visser), Chef analist (M. de Grauw) en alle B en C analisten en stagiaires.
Frequentie: Wekelijks op donderdag tussen 12.00 en 13.00 uur
2.4
Personeelsformatie 2009
Bezetting op werkplek/functie per 31 december Vaste staf Aronica, Dr. EMA (neuropatholoog) Aten, Dr. J (UD) Berg, Dr. FM van den (manager bedrijfsvoering, UD) Boer, Dr. OJ de (UD) Bras, Dr. J (patholoog, UHD) Eeden, Dr. S. van (patholoog) Florquin, Prof.dr. S (patholoog) Leemans, Dr. J (UD) Meijer, Dr. SL (patholoog) Noesel, Prof.dr. CJM van (patholoog) Tijdelijke staf / gasten Csikós, Dr. T (bioloog) Das, Prof.dr. PK (immunoloog) Dessing, Dr. MC (bioloog) Assistenten (Aios) Boerman, T Bordbar, A (Deventer Zkhs)
n=
fte=
19 18.1 Pals, Prof.dr. ST (patholoog) Roelofs, Dr. JJTH (patholoog) Spaargaren, Dr. M (UHD) Terpstra, Dr. V (patholoog) Thüsen, Dr. J von der (patholoog) Troost, Prof.dr. D (neuropatholoog) Vijver, Prof.dr. MJ van de (patholoog, afdelingshoofd) Visser, Drs. M (patholoog) Wal, Dr. AC van der (patholoog, UHD)
5 2.5 Offerhaus, Prof.dr. GJA (patholoog) Kate, Prof.dr. FJW ten (patholoog)
14
13.4
Borg, S ter Dingemans, W
7
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC Groen, EJ Haas, TGK de (Tergooi Zkhs) Horlings, HM Jansen, Dr M Kurpershoek, CE (OLVG)
Slavujevic - Letic, I Santen, MM van (OLVG) Smit, Dr LA Vanpoucke, I Yapici, U
Promovendi (OIO,s) Bakker, PJ (AMR) Bende, RJ Groen, R (AMR) Groot, M de (VU) Hoogeboom, R (AMR) Keimpema, M van (AMR) Kers, J (AMR) Kocemba, KA (AMR) Lattenist, L (AMR) Li, X (AMR)
17 Maroso, M (Italië) Pulskens, WPC Rampanelli, E (AMR) Reijmers, RM Rooij, M de Rutjes, NWP (Nefrologie) Savci-Heijink, CD (AMR) Stroo, I (AMR) Zeilstra, J (AMR) Zurolo, E (AMR)
Studenten Andel, H van Roemer, ZM
Staribacher, A
Centrale dienst Bensdorp-Vermeulen, AEM (Kwaliteitsfunctionaris) Meulen, R van der (ICT) Meun, WP (fotografie)
7 5.8 Musters, M (werkstudent) Oud, MECM (kwaliteit) Rooij, PC van (technisch assistent) Verkruisen, RP (chef ICT)
Histodiagnostiek analisten Bult, I Dilmahomed, WF Dirksen, THG (C analist) Duijn, MIL van (in opleiding) Evers, RP Haan, IGE de Jansen, EQ Junger, MPA Manschot, N Mulder, JBG (C analist)
19 Muntslag, SH Nagel, B Nguyen, TLG Pol, LM van der Schol, E (chef) Sersansie, R (neuropathologie) Vermeeren, A Vreeling, IJ Weijde, GJ van der
16.1
Cytodiagnostiek analisten Berndsen, RG Derksen, AEJ Graça, WTE Grauw, M de (chef) Groot, J de (C analist) Hofland-Overdevest, M
11 Hoogvorst, R Plet, CI Viegas Goncalves-Robinson, MJ Strok, MH Twisk, MRPM
9.3
3
Electronenmicroscopie analisten Bergh Weerman, MA van den (chef) Teeling, P Moleculaire Diagnostiek analisten Musler, AR Oud, MECM Polak, MM
17.0
3.0
2
2.0
6
4.4
Schilder-Tol, EJM Weegenaar, J Wit, M de
8
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC Obductie/mortuarium medewerkers Bernhard, F Duijn, MIL van (in opleiding) Nectar, IL (chef)
Poeser, R Sijmons, RF Visser, RJ
6
Secretariaat patiëntenzorg Broekman, TLM Bronk, K Croes-Goebbels, BMG Eijk, V van
8 6.0 Hoff, IM (chef) Kramer, EL Muller, A Schendel-Heeneman, A van (neuropathologie)
Stafsecretariaat Amato, N Brunsveld-Hondeman, AC
Huges, BMJ Zeeman, MA
Research analisten Claessen, N (chef) Kuil, A Loos, Dr CM van der
Ploegmakers, JPHM Teske, G Wormhoudt, TAM
Project analisten Butter, L Grüneberg, LJ Halfwerk, JBG
Hooijer, GKJ Joosten, SP Kramer, A
Stagiaires
5.2
4
2.3
6
5.4
6
5.8
1
0.7
Everaerts, A (MLO)
2.5
Pesoneelsmutaties vaste medewerkers
Naam Bensdorp-Vermeulen, AEM
Functie Kwaliteisfunctionaris
Bernhard, F
Obductieassisitent
Nov-09
Brunsveld-Hondeman, AC
Secretaresse
Dec-09
Groot, CAE de
Secretaresse
Halfwerk, JBG
Research analist
Kerkhof, L
Obductieassisitent
Aug-09
Krebbers, G
Analist
Sep-09
Laan, E
Analist
Mar-09
Larsen, PWB
Analist
Jul-09
Muller, A
Secretaresse
Jan-09
Nguyen, TLG
Analist
Jun-09
Pol, LM van der
Analist
Aug-09
Twisk, MRPM
Analist
Jun-09
Viegas Goncalves-Robinson, MJ
Analist
Aug-09
in dienst Jun-09
uit dienst
Dec-09 Apr-09
9
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2.6
2009
Pesoneelsmutaties tijdelijke medewerkers
Naam
Functie
in dienst
uit dienst
Abdul Hamid, MA
Aios (stage)
Oct-09
Amato, N
Secretaresse
Sep-09
Andel, H van
Student GNK
Dec-09
Bakker, PJ
OIO
Sep-09
Casula, M
Stagiair
Jul-09
Celie, JWAM
Postdoc
Sep-09
Dijk, F
Postdoc
May-09
Eren, S
Stagiair
Everaerts, A
Stagiair
Hattem, WA van
OIO
Hooijer, GKJ
Analist
Sep-09
Horlings, HM
Aios
Jan-09
Kleef, A van
Aios
Jan-09
Sep-09
Kouwenhoven, WM
Student
Feb-09
Sep-09
Lattenist, L
OIO
Nov-09
Maldegem, F van
OIO
Man, M maisi
Student
Feb-09
Maroso, M
OIO
Oct-09
Nuhari, MM
Student
May-09
Roemer, ZM
Student
Sep-09
Rooij, M de
OIO
Mar-09
Saini, SH
Student
Sep-09
Savci-Heijink, CD
OIO
Aug-09
Schreurs, JS
Werkstudent
Jul-09
Sewgobind, AM
Stagiair
Jul-09
Slavujevic - Letic, I
Aios
Dec-09
Smeenk, FAE
Student
Jan-09
Staribacher, A
Student
Sep-09
Verwer, LENI
Student
Apr-09
Villalobos Quesada, MJ
Student
Jan-09
Wateren, IM van de
Student
Apr-09
Zurolo, E
OIO
Mar-09
Jul-09 Sep-09 Feb-09
Jun-09 Oct-09 Aug-09
Aug-09
Oct-09
10
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC 2.7
2009
Lidmaatschappen
Dr. E. Aronica
the Dutch Neuropathological Society the Dutch Neurofederation the Federation of European Neuroscience Societies (FENS) the British Neuropathological Society the British Myology Society the American Society for Neuroscience Swammerdam Lecture Committee (onderzoekschool Neurowetenschappen Amsterdam – ONWA) ILAE (The International League Against Epilepsy)
Dr. J. Aten
Nederlandse Vereniging voor Immunologie Nederlandse Vereniging voor Celbiologie Nederlandse Vereniging voor Pathologie Nederlandse Federatie voor Nefrologie American Society of Nephrology International Society of Nephrology American Association for Advancement of Science
Dr. J. Bras
Nederlandse Commissie voor Beentumoren I.K.A. Werkgroep Kindertumoren I.K. Werkgroep Weke Delen Tumoren Stichting Kinderoncologie Nederland (SKION), protocol comm. Weke Delen Tumoren European Pediatric Soft Tissue Sarcoma Study Group (EpSSG) EurAmOS, European and American Osteosarcoma Study Group SIOP: childhood liver tumours strategy group SIOPEL DCOG/GPOH (Dutch Childhood Oncology Group/Gesellschaft fur Pädiatrisch Onkologie und Hämatologie): Neuroblastoma trial.
Prof. S. Florquin
ERA-EDTA International Society of Nephrology American Society of Nephrology Société Française de Néphrologie Nederlandse Vereniging voor Immunologie Nederlandse Vereniging voor Pathologie Nederlandse Vereniging voor Nefrologie Society of Nephrology of Santa Fe (Argentina) (honorary member)
Dr. J.C. Leemans
Nederlandse Vereniging voor Nefrologie Nederlandse Vereniging voor Immunologie European Association of the Study of Diabetes
Prof. C.J.M. van Noesel Nederlandse Vereniging voor Immunologie I.K.A. Werkgroep hemato-oncologie Prof. S.T. Pals
N.K.B. werkgroep maligne lymfomen N.K.B. werkgroep tumorcelbiologie Wetenschappelijke raad KWF/Kankerbestrijding I.K.A. Lymfomenpanel I.K.A. Werkgroep hemato-oncologie Werkgroep Cutane Lymfomen Wetenschappelijke Adviesraad (WAR) Van Loghem Instituut voor Immunologie Onderwijs commissie N.V.V.P.
11
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC Dr. J.J.T.H. Roelofs
Nederlandse Vereniging voor Pathologie Nederlandse Federatie voor Nefrologie
Dr. M. Spaargaren
Nederlandse Vereniging voor Immunologie
2009
Dr. J.H. von der Thüsen Nederlandse Vereniging voor Pathologie Association for European Cardiovascular Pathology I.K.A. Werkgroep Weke Delen Tumoren Prof.dr. D. Troost
Nederlandse Vereniging voor Pathologie Nederlandse Vereniging voor Neuropathologie Nederlandse Vereniging voor Neurologie Britisch Neuropathological Society Deutsche Gesellschaft fur Neuropathologie und Neuroanatomie (DGNN) Werkgroep Neuro-oncologie IKA Studieclub Neurochirurgie Egalscore - European Group for ALS Co-operation and research FALS - Familiar ALS Collaboration Group Onderwijscommissie Euro-CNS
Prof.dr. M.J. van de Vijver Nederlandse Vereniging voor Pathologie Drs. M. Visser
Nederlandse Vereniging voor Pathologie Werkgroep Gynaecopathologie Amsterdam (GPA) I.K.A. Werkgroep Gynaecologische Tumoren / Gastro-Enterologie / Mammatumoren / Urologische Tumoren.
Dr. A.C. van der Wal
Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) Association European Cardiovascular Pathology (AECVP) European Atherosclerosis Society (EAS) European Society of Pathology (ESP) European Society of Cardiology Italian Association Cardiovascular Pathology (Honorary member)
M. de Grauw
Beroepsverenigingen: VAP, NVKC, NVML
E.C. Schol
Beroepsvereniging: Vereniging Analisten Pathologie
2.8
Commissies/bestuurswerkzaamheden (Intern)
Prof. S. Florquin
Board of Centre of Immunology Amsterdam (president in 2008) AMC “Fellowship Commission” AMC “Clinical Fellowship” and “AGIKO” support group
Dr. J.C. Leemans
Jury Member AMC Thesis & PhD Publication Awards Representative of the Council of the Animal Research Institute Amsterdam (ARIA) for the Department of Pathology.
Dr. M. Spaargaren
AMC supportgroup for Dutch Cancer Society (KWF kankerbestrijding) grant applications
2.9 Dr. E. Aronica
Commissies/bestuurswerkzaamheden (Extern) Member of the ILAE (The International League Against Epilepsy) Member of the Swammerdam Lecture Committee (Onderzoekschool Neurowetenschappen Amsterdam – ONWA)
12
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
Member of the editorial board of “Epilepsy” (the Dutch quarterly for professionals). Member of the editorial board of Clinical Neuropathology. Dr. J. Aten
Secretaris sectie Experimentele Pathobiologie, Ned. Vereniging voor Pathologie Secretaris Werkgroep Idiopathisch Nefrotisch Syndroom
Prof. S. Florquin
Scientific Advisory Board of the ERA-EDTA Scientific Board of the Dutch Kidney Foundation (Nierstichting Nederland) Scientific Board of NWO “Investering commissie” Scientific Board of NWO “Rubicon commissie” National Kidney Research Fund External Referee Expertise Panel (UK)
Dr. J.C. Leemans
Scientific Board of Dutch Federation of Nephrology Section Science Founder and Coordinating editor of educational website NIER Vrijwilliger voor ‘Stichting Informatie Dierproeven’
M. de Grauw
Bestuur Nederlandse Vereniging voor Klinische Cytologie Commissie onderwijszaken VAP (voorzitter) Buro cursussen VAP Werkveldoverleg BPV Docent MLO opleiding bij ROC, Amsterdam. Committee on Quality Assurance, Training and Education of the European Federation of Cytology Societies.
Prof. C.J.M. van Noesel Secretaris Werkgroep “Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie”, NVVP Voorzitter Werkgroep “Lymfatische Maligniteiten”, KWF/NVvH Organisatie BOP cursus Oncologie, NVVP E.C. Schol
Landelijke Adviescommissie Laboratoriumonderwijs (Kenniscentrum PMLF) Commissie onderwijszaken VAP (vicevoorzitter) Regionaal Werkveldoverleg BPV (ROCvA)
Prof. D. Troost
Secretary to the European confederation of Neuropathological societies (t/m 2007) Vice president Euro-CNS Chairman educational board Euro-CNS Euro-CNS councillor UEMS subspecialty board of Neuropathology
Prof.dr. M.J. van de Vijver Editorial Board Breast Cancer Research Editorial Board Endocrine Related Cancer Scientific Advisory Committee Insitut Curie, Paris, Scientific Advisory Committee Breakthrough Breast Cancer Research Institute, London Nederlands Mesothelioompanel, voorzitter Werkgroep Farmacodiagnostiek, voorzitter Dr. A.C. van der Wal
Association European Cardiovascular Pathology (Secretary & Treasurer) Editorial board: The open atherosclerosis and thrombosis journal ESC, Working group Developmental Anatomy and Pathology Nederlands Melanomen panel
13
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
3 Patiëntenzorg
3.1
Kwaliteitssysteem
Het jaar 2009 heeft in het teken gestaan van de implementatie van het LMS (laboratoriummanagementsysteem) door de firma Finalist en de ontwikkeling van een kwaliteitsysteem. Per 1 juni 2009 is een kwaliteitsfunctionaris aangesteld waarna een twee-wekelijks kwaliteitsoverleg gestart is om naar de CCKL-certificering te komen in 2012. Door Kerteza is in augustus 2009 een nulmeting verricht waarna een plan van aanpak geschreven is. De medewerkers hebben begin september een introductiebijeenkomst bijgewoond over het opzetten van een kwaliteitsysteem en gestart is met het beschrijven van alle werkzaamheden in SOP’s (Standard Operating Procedure). De afdeling heeft deelgenomen aan de externe kwaliteitstoetsing van de technische uitvoering van onderzoeken in het kader van de SKKP. De resultaten waren alle binnen de norm, zo nodig werden protocollen aangepast ter verbetering. In 2009 werden in UDPS alleen externe signaleringen ingevoerd in het kader van problemen/fouten bij ingezonden patiëntenmateriaal, resultaat is dat bij 2% van de o]inzendingen een tekortkoming werd gesignaleerd. De afdeling pathologie was betrokken bij 5 FOBOmeldingen. Een meldingenprocedure voor de hele afdeling wordt in 2010 opgestart. In april 2009 is een AMC Interne Visitatie uitgevoerd, gericht op de ambities van de afdeling t.a.v. patiëntenzorg, de organisatie daarvan en de wijze van realisatie van de ambities en de beoordeling hiervan door zowel de eigen medewerkers als door anderen. Het rapport met aanbevelingen en adviezen wordt door middel van een verbetertraject uitgewerkt. De uitslagen uit het laboratoriumautomatiseringssysteem worden voor ca. 90% aan aanvragers binnen het AMC digitaal verstrekt d.m.v. het AMC Zorgdesktop. De huisartsen krijgen momenteel nog een papieren uitslag. Begin 2009 is op een aantal relevante werkplekken een formalinemeting gedaan waarna diverse bouwkundige aanpassingen werden gerealiseerd alsmede invoering van persoonlijke beschermingsmiddelen. In het kader van arbo- en milieuaspecten is een audit gehouden in december 2009. Het streven is naar optimale arbeidsomstandigheden en een goede werksfeer voor alle medewerkers. Nieuwe medewerkers kregen een laboratorium-veiligheidstraining aangeboden, een RSI-training en een computercursus.
3.2
Productiecijfers (bron UDPS)
Naast de reguliere histologische en cytologische bepalingen (verrichtingen) neemt de inzet en het belang van aanvullende en “speciële” technieken een steeds grotere vlucht. Naast de al langer in gebruik zijnde electronenmicroscopie (EM) en immuunhistochemie (IM) begint de moleculaire biologie vaste voet te krijgen in het diagnostisch domein. Technieken als FISH, CISH, PCR en DNA sequencing - terug te vinden in de coderingen DC, DN, MC en MD - zijn inmiddels vaste waarden in ons arsenaal, en de ontwikkelingen staan zeker niet stil.
14
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
Eenheden
Aantal
Eenheden
17633 10946 4660 2027
28316 10946 8248 9122
16558 10361 4647 1550
25561 10361 8225 6975
16496 10529 4586 1381
24861 10529 8117 6215
0.5 3.1 1.7 3.2 1.3
1036 6515 547 367 0
518 20001 952 1178 0
908 5768 475 322 125
454 17708 827 1034 161
779 5755 385 356 192
390 17668 670 1143 248
7.0
899
6329
883
6216
606
4266
Cytologie (CYT) waaronder: Speciële + Liquor cytologie Puncties door Patholoog (PK) Begeleiding puncties elders Cervixcytologie (GYN) Bevolkingsonderzoek (BEV) Sneldiagnostiek (Cito, CI)
1.3 2.2 2.2 1.0 0.5 0.5
10030 4550 191 978 2499 1812 371
12129 5961 418 2142 2499 924 186
10175 4239 153 891 2653 2239 272
11770 5553 335 1951 2653 1142 136
10865 4572 207 971 2869 2246 297
12733 5989 453 2126 2869 1145 149
Obducties (OBD) waaronder: Volwassenen Kinderen
10.0 15.0
168 141 27
1815 1410 405
171 147 24
1830 1470 360
166 149 17
1745 1490 255
0.9 0.8 0.8 1.0
3035 1428 798 622 187
2616 1285 646 498 187
2492 1283 737
2148 1155 597
2019 1073 766
2019 966 620
380
304
92
92
180
180
Sneldiagnostiek (Cito, CI) Immunopathologie (IM, IH) Vriescoupes (VC) Electronenmicroscopie (EM) Morfometrie (MF) Moleculaire diagn (DN, DC,MD,MC)
Consulten T.b.v. AMC-patiënten (TI) T.b.v. derden (CP) Mesothelioompanel (MP) T.b.v. klinische trials (TR) Medische productie in eenheden
Weegfactor
Aantal
2007
Eenheden
2008
1.0 1.8 4.5
Histodiagnostiek (HIS) waaronder: Biopten (HB) Kleine resecties (HK) Grote resecties (HG)
2009 Aantal
TYPE ONDERZOEK
Onderstaande tabel geeft het totale aantal verrichtingen weer ten behoeve van “eigen” (AMC) patiënten alsmede externe aanvragen. Per patiënt kunnen meerdere types onderzoek worden uitgevoerd.
73854
67709
65742
15
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
Div B Chirurgische Specialismen
Div C EKZ, Kinder AMC
Div D Neurozintuig Specialismen
Div E Verloskunde / Gynaecologie
Div G Laboratorium Specialismen
Div H Operatiecentrum & Intensive Care
MFO Psychiatrie AMC
Div I Beeldvormende Specialismen & OBC
Onbekend aanvr. spec / externe aanvrager
Totaal aantallen 2009
Totaal aantallen 2008
Verrichtingen per aanvragend specialisme (bron: Cognos)
Div A Inwendige Specialismen
3.3
0 4268
0 1461
0 430
0 3320
0 658
0 34
0 63
0 0
0 45
0 603
10882
10211
Kleine resecties (HK)
939
1663
301
768
671
11
110
0
3
147
4613
4643
Grote resecties (HG)
305
1098
103
85
346
1
50
0
0
26
2014
1523
Cito onderzoeken (CI)
591
290
65
184
135
5
26
0
8
96
1400
1104
23
379
40
34
59
1
7
0
1
0
544
449
TYPE VERRICHTING
HISTOLOGIE Biopten (HB)
Vriescoupes (VC) Externe consulten (CP)
11
3
3
0
0
21
0
0
0
1071
1109
662
649
143
32
157
310
65
2
0
9
40
1407
821
66
4
0
0
1
74
0
0
0
11
156
41
CYTOLOGIE
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Bevolkingsonderzoek (BEV)
0
0
0
0
17
14
0
0
0
1744
1775
2219
Gynaecologisch (GYN)
7
1
0
4
1540
3
0
0
0
917
2472
2691
Puncties (PK/PE)
561
260
28
115
42
4
11
0
67
73
1161
978
Specieël + liquor
1360
1624
234
385
284
9
161
5
76
154
4292
3994
0
0
0
0
0
0
0
0
Revisies AMC-patiënten (TI) Trials (TR)
AANVULLENDE TECHNIEKEN Immunohistologie (IM,IH)
2269
1266
380
1654
275
97
68
0
46
460
6515
5703
119
20
36
63
1
3
2
0
0
114
358
368
0
0
0
0
0
0
0
0
0
28
12
7
6
0
0
2
0
2
15
72
185
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
2
5
35
27
1
27
0
0
1
0
1
47
139
120
174
109
31
69
8
99
3
0
6
234
733
560
40
17
16
4
6
9
62
1
0
57
212
218
11445
8377
1707
6876
4353
450
568
6
264
5809
39856
36626
Electronenmicroscopie (EM) MOLECULAIRE TECHNIEKEN Eenvoudig op cellen (MC) Complexe op DNA (MD) Cytogenetisch onderz. (DC) DNA tumor diagn. (DN) OBDUCTIES (OBD)
16
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
3.4
2009
Meerjaren productietrend (bron: UDPS)
4 Kwaliteitsindicatoren
4.1
Consulten en revisies
In 2009 zijn er 362 interne revisies geregistreerd: •
Algemene cytologie 1x, concordant
•
Bevolkingsonderzoek 357x, daarvan waren er 15 discordant (waarvan 4 fout negatief).
•
Histologie 4x, allen waren concordant.
Van de 1428 externe revisies (code TI) waren er 4 discordant (0.3%).
4.2
Vriescoupe onderzoek:
Van de 547 in UDPS geregistreerde vriescoupes was er in 2009 slechts 1 discordant (0.2%).
4.3
Doorloopsnelheden (afwerktijd) histologie/cytologie
Belangrijke indicator voor de kwaliteit van de werkprocessen zijn de “doorlooptijden”, het aantal werkdagen dat nodig is om de rapportage van een preparaat af te ronden, gerekend vanaf het moment dat het materiaal bij de patiënt is afgenomen. Vaak, maar niet altijd, is dat dezelfde dag als de aanlevering bij de Balie Pathologie. Onderstaande tabel illustreert dat met name de histologie doorlooptijden langer zijn geworden ten tijde van de invoering van nieuwe procedures en registratiesystemen in 2007, uiteraard geen goede zaak voor de patiënt en de aanvragende specialisten. In 2008 is de stijgende lijn weer
17
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
opgepakt, maar de NVVP streefcijfers van >80% uitslagen in 10 werkdagen worden ook in 2009 nog net niet gehaald. (bron: UDPS)
18
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC 4.4
Cervixcytologie (indicatie en bevolkingsonderzoek):
Aantallen, waarvan op 1 okt 2010 follow-up (FU) bekend is. PAC-code
Nog geen FU op 1-10-10
Aantal
P2/P3/C3 P4 P5 t/m P9 C4 t/m C9 A3 t/m A9
B3(P0) totaal
FU bekend
FU% 79% 82% 95% 100% 92%
126 119 113 4 12
26 22 6 1
100 97 107 4 11
374
55
319
85%
184
45
139
76%
Afwijkende cytologie, waarvan follow-up is vastgesteld na minstens 9 maanden en maximaal 21 maanden. Follow-up middels cytologie: PAC-code
pap0
pap1
>pap1
totaal
55 20 1
11 20 3 1
66 40 4 1
0
76
35
111
4
106
4
114
P2/P3/C3 P4 P5 t/m P9 C4 t/m C9 A3 t/m A9
B3(P0) totaal
Follow-up middels histologie: PAC-code
geen diag
P2/P3/C3 P4 P5 t/m P9 C4 t/m C9 A3 t/m A9
B3(P0) totaal
ga / cin0 19 19 14
cin1
cin2
cin3
10 20 12
2 9 19
3 9 52 1
4 2 6
0
4 56
42
30
65
1
16
3
3
1
plav.ca
maligne
overig
2 7 7 1
2
totaal 34 57 103 3 11 208 25
19
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC 4.5
Puncties, specificiteit en sensitiviteit
aantal
Sensitiviteit %
Specificiteit %
positief voorspellende waarde %
Negatief voorspellende waarde %
Mamma
39
88,1
95,8
97,4
82,1
Speekselklier
48
60,0
100,0
100,0
92,6
Schildklier
199
86,7
96,3
81,3
96,2
Pancreas
149
56,3
95,5
94,7
60,0
Galgang brush
161
50,7
89,5
94,9
30,2
Lymfklier meta
430
72,9
100,0
100,0
76,8
Lymfklier lymfoid
305
52,9
97,7
90,0
84,3
Bron
20
2009
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
4.6
Klinisch pathologische besprekingen per maand
Bespreking
dag
aanv
einde
Wk1
Wk2
Wk3
Wk4
Wk5
uur/mnd
Mamma
ma
13:00
14:00
X
X
X
X
X
05:00
Longoncologie
ma
16:00
17:00
X
X
X
X
X
05:00
Gynaecologie
ma
14:00
15:30
X
X
X
X
X
07:30
Gynaecologie
ma
18:00
20:00
Hematologie
ma
17:00
18:00
IK weke delen tumoren
ma
18:30
21:30
Rheumatologie
di
08:00
09:00
Gyn/Verloskunde
di
08:15
08:45
Endocrinologie
di
10:00
11:00
Nefrologie
di
10:00
11:00
Urologie/Andrologie
di
11:00
12:00
Kinderpathologie
di
12:00
13:00
Longziekten
di
16:30
17:30
X
Nefrologie
wo
08:00
09:00
X
Kinderoncologie
wo
08:15
09:00
Cardiovasculair
wo
08:15
09:00
X
Dermatologie
wo
11:00
12:00
X
X
X
X
X
05:00
Myologie
wo
16:00
18:00
X
X
X
X
X
10:00
Neurochirurgie
do
08:15
09:00
X
X
X
X
X
03:45
Orthopedie
do
08:30
09:30
X
X
X
X
X
05:00
Interne
do
08:45
09:30
X
Kinder GE
do
09:00
09:30
X
X
X
X
X
02:30
Cytologie
do
12:00
13:00
X
X
X
X
X
05:00
Kinderoncologie
do
12:15
14:00
X
X
X
X
X
08:45
Gastroenterologie
do
12:30
13:30
X
Dermatologie
do
13:00
14:00
X
X
X
X
X
05:00
Urologie
do
16:15
17:30
X
X
X
X
X
06:15
Interne
do
17:00
18:00
X
IC
do
17:00
18:00
Heelkunde
vr
07:45
08:15
Obductie Werkgroep ante natale diag.
vr
08:15
09:00
X
X
X
X
X
03:45
vr
12:30
13:00
X
X
X
X
X
02:30
Lever
vr
13:00
14:00
X
X
X
X
X
05:00
Beentumorencie
vr
15:30
20:00
X
04:30
Mondheelkunde
vr
08:00
09:00
X X
02:00 X
02:00 X
2 mdl
01:00
afroep
00:30 X
X
03:00
X
01:00 X
X
X
X
05:00 01:00
X
01:00 01:00
X
X
X
X
X
05:00 00:45 00:45
00:45
X
02:00
01:00 2 mdl
01:00 X
X
00:30
01:00
21
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
5 Investeringen
Door structurele tekorten in de investeringsbudgetten van de Divisies in de afgelopen jaren dreigde het machinepark van de Pathologie onverantwoord te verouderen. Door noodzakelijke vervangingen was er bovendien weinig ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Mede dankzij de inzet van het afdelingshoofd en met medewerking van het Divisiebestuur is er begonnen met een inhaalslag. Gerealiseerd eerste geldstroom LEVERANCIER
BEDRAG
Olympus
14,683
Olympus
4,939
BX41 discussie Microscoop
MSA-ICT
5,462
DP20 camera Refereerkamer (demo) Penta touchscreen monitoren 2x
Projectinrichter
4,337
Buraustoelen
Bruynzeel Leica
61,285
archiefstelling Noodhospitaal
42,167
2 motormicrotomen + hoogtestelling cryostaat
Drefa
21,834
Afzuigkasten histolab (besteld 2007 !)
Hologic
59,500
Thinprep5000 dunnelaag cytologie
Isogen
16,660
Nanodrop + Gelimager
Gerealiseerd derde geldstroom LEVERANCIER
BEDRAG
BIS
55,930
Projectinrichter
14,804
herinrichting refereerkamer Presentatieopsteliing Tafels Refereerkamer
Projectinrichter
14,605
Stoelen Refereerkamer
Slidepath
51,765
Digital slidebox e-learning systeem
22
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
6 Opleiding
De A opleiding tot Medisch Specialist van de afdeling Pathologie in het AMC is gelieerd met drie B opleidingsplaatsen, te weten: De afdelingen Pathologie van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam (OLVG, 2 aios) het Deventer Ziekenhuis te Deventer (DZ, 1 aios) en de Tergooi Ziekenhuizen vestiging Blaricum (TG, 1 aios). De wisselingen in het bestand Assistenten In Opleiding tot Specialist (aios) betroffen in 2009: Mw. B. Ramakers rondde haar opleiding succesvol af. In opleiding kwamen mw. A. Van Kleef, mw. I. Slavujevic-Letic en dhr. H.M. Horlings. Mw. A. van Kleef besloot eind 2009 de opleiding te beeindigen. 6.1
Opleidingssysteem
In 2008 is een nieuw opleidingsschema gestart volgens het zogenaamde “blokkensysteem”. De subspecialistische orgaangebieden werden daarin ondergebracht in zes aparte blokken waarvoor per toerbeurt een assistent gedurende 1 kwartaal verantwoordelijk is. Het blokkensysteem is in 2009 op regelmatige tijden geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De indeling van de blokken was eind 2009 als volgt:
•
Blok 1: obducties, neuro, cardiovasculair
•
Blok 2: cytologie + uitsnijden, mamma, gynaecologie
•
Blok 3: hematologie, dermatologie
•
Blok 4: gastro-enterologie, lever
•
Blok 5: urologie, endocrinologie, nier, long
•
Blok 6: bot/weke delen, kinderen, hoofd/hals, overig
23
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
7 Onderwijs
De afdeling Pathologie leverde als voorheen een significante bijdrage aan de opleiding van studenten Geneeskunde (GNK), Medische Informatiekunde (MIK) en Biomedische Wetenschappen (BMW). Met name de inzet van staf en assistenten tijdens de eerste kennismaking van de studenten Geneeskunde met de ziekteleer in het Blok 1.1 van Curius, een blok dat door de afdeling Pathologie is opgezet en wordt gecoördineerd (Bras, Aten) was substantieel. 7.1
Onderwijsbelasting in uren
7.2
Coördinatorschappen
Namens de afdeling Pathologie worden de onderstaande coördinatorschappen van onderwijsblokken/modules bekleed: Geneeskunde Curius Blok 1.1 “Ontstaan van ziekte”; Dr. J. Bras en Dr. J, Aten Curius Blok 4.2 “Oncologie”; Prof. Dr. M.J. van de Vijver Medische informatiekunde Bachelor Module “Intramurale stage software engineering”; Dr. F.M. van den Berg Master Module “Internships I and II”; Dr. F.M. van den Berg
24
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
2009
8 Wetenschappelijk
onderzoek
Het wetenschappelijk onderzoek van de afdeling Pathologie, volledig ondergebracht in het onderzoeksinstituut AMC, is verdeeld over vijf onderzoekslijnen. Speerpunt van het onderzoek binnen de Pathologie (van nature een brug tussen klinisch onderzoek en fundamenteel onderzoek) is het translationele onderzoek dat zich richt op ontsteking (nierziekten, vasculaire pathologie) en kanker (moleculaire mechanismen, groeifactoren, signaaltransductie). Daarnaast zal de afdeling proberen betrokken te blijven bij het wetenschappelijk onderzoek van andere afdelingen in het AMC. Op dit moment zijn de belangrijkste onderzoeksterreinen binnen de Pathologie: •
Bloedvormende organen en lymfoide weefsel
•
Hart en vaten
•
Nieren
•
Zenuwstelsel
•
Genetica van solide tumoren
De pathologie heeft met steun van het AMC de afgelopen paar jaar ingezet op continuering van de wetenschappelijke slagkracht van de afdeling, die zeer succesvol is geweest in het verwerven van extern geld, het in toenemende aantallen publiceren van hoog gewaardeerde interessante artikelen en het ondersteunen van vele onderzoeksgroepen binnen het AMC en daarbuiten. 8.1 •
• • • • • •
•
•
Wetenschappelijke Publicaties Alders Marielle, Hogan Benjamin M., Gjini Evisa, Salehi Faranak, Al-Gazali Lihadh, Hennekam Eric A., Holmberg Eva E., Mannens Marcel M. A. M., Mulder Margot F., Offerhaus G. Johan A., Prescott Trine E., Schroor Eelco J., Verheij Joke B. G. M., Witte Merlijn, Zwijnenburg Petra J., Vikkula Mikka, Schulte-Merker Stefan, Hennekam Raoul C.: Mutations in CCBE1 cause generalized lymph vessel dysplasia in humans. NATURE GENETICS 41(12), 2009, p.1272-1274. Aronica E., Boer K. [=Karin], Doorn K. J., Zurolo E., Spliet W. G. M., van Rijen P. C., Baayen J. C., Gorter J. A., Jeromin A.: Expression and localization of voltage dependent potassium channel Kv4.2 in epilepsy associated focal lesions. NEUROBIOLOGY OF DISEASE 36(1), 2009, p.81-95. Baas M. C., van Donselaar K. A. M. I., Florquin S., van Binnendijk R. S., ten Berge I. J. M., Bemelman F. J.: Mumps: Not an Innocent Bystander in Solid Organ Transplantation. AMERICAN JOURNAL OF TRANSPLANTATION 9(9), 2009, p.2186-2189. Baybis Marianna, Aronica Eleonora, Nathanson Katherine L., Crino Peter B.: Deletion of 15q11.2-15q13.1 in isolated human hemimegalencephaly. ACTA NEUROPATHOLOGICA 118(6), 2009, p.821-823. Beemster Patricia W., Trias Isabel, ten Kate Fiebo J. W., Algaba Ferran, Wijkstra Hessel, de La Rosette Jean J. M. C. H., Pes M. Pilar Laguna: The Diagnostic Yield of Immediate Postcryoablation Biopsies of Small Renal Masses. JOURNAL OF ENDOUROLOGY 23(7), 2009, p.1203-1207. Bende Richard J., van Maldegem Febe, van Noesel Carel J. M.: Chronic inflammatory disease, lymphoid tissue neogenesis and extranodal marginal zone B-cell lymphomas. HAEMATOLOGICA-THE HEMATOLOGY JOURNAL 94(8), 2009, p.1109-1123. Bijl Nora, Sokolovi? Milka, Vrins Carlos, Langeveld Mirjam, Moerland Perry D., Ottenhoff Roelof, van Roomen Cindy P. A. A., Claessen Nike, Boot Rolf G., Aten Jan, Groen Albert K., Aerts Johannes M. F. G., van Eijk Marco: Modulation of Glycosphingolipid Metabolism Significantly Improves Hepatic Insulin Sensitivity and Reverses Hepatic Steatosis in Mice. HEPATOLOGY 50(5), 2009, p.1431-1441. Bleeker Fonnet E., Lamba Simona, Leenstra Sieger, Troost Dirk, Hulsebos Theo, Vandertop W. Peter, Frattini Milo, Molinari Francesca, Knowles Margaret, Cerrato Aniello, Rodolfo Monica, Scarpa Aldo, Felicioni Lara, Buttitta Fiamma, Malatesta Sara, Marchetti Antonio, Bardelli Alberto: IDH1 Mutations at Residue p.R132 (IDH1(R132)) Occur Frequently in High-Grade Gliomas But Not in Other Solid Tumors. HUMAN MUTATION 30(1), 2009, p.7-11. Bleeker Fonnet E., Lamba Simona, Zanon Carlo, van Tilborg Angela A., Leenstra Sieger, Troost Dirk,
25
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
• •
• •
•
• •
• •
• •
•
•
•
• • •
2009
Hulsebos Theo, Vandertop W. Peter, Bardelli Alberto: Absence of AKT1 Mutations in Glioblastoma. PLOS ONE 4(5), 2009, p.e5638-. Blümcke Ingmar, Vinters Harry V., Armstrong Dawna, Aronica Eleonora, Thom Maria, Spreafico Roberto: Malformations of cortical development and epilepsies: neuropathological findings with emphasis on focal cortical dysplasia. EPILEPTIC DISORDERS 11(3), 2009, p.181-193. Boer Karin, Lucassen Paul J., Spliet Wim G. M., Vreugdenhil Erno, van Rijen Peter C., Troost Dirk, Jansen Floor E., Aronica Eleonora: Doublecortin-like (DCL) expression in focal cortical dysplasia and cortical tubers. EPILEPSIA 50(12), 2009, p.2629-2637. Boone J., van Hillegersberg R., Offerhaus G. J. A., van Diest P. J., Borel Rinkes I. H. M., ten Kate F. J. W.: Targets for molecular therapy in esophageal squamous cell carcinoma: an immunohistochemical analysis. DISEASES OF THE ESOPHAGUS 22(6), 2009, p.496-504. Boparai Karam S., van den Broek Frank J. C., van Eeden Susanne, Fockens Paul, Dekker Evelien: Hyperplastic polyposis syndrome: a pilot study for the differentiation of polyps by using high-resolution endoscopy, autofluorescence imaging, and narrow-band imaging. GASTROINTESTINAL ENDOSCOPY 70(5), 2009, p.947-955. Bos Eelke M., Leuvenink Henri G. D., Snijder Pauline M., Kloosterhuis Niels J., Hillebrands Jan-Luuk, Leemans Jaklien C., Florquin Sandrine, van Goor Harry: Hydrogen Sulfide-Induced Hypometabolism Prevents Renal Ischemia/Reperfusion Injury. JOURNAL OF THE AMERICAN SOCIETY OF NEPHROLOGY 20(9), 2009, p.1901-1905. Bos Paula D., Zhang Xiang H.-F., Nadal Cristina, Shu Weiping, Gomis Roger R., Nguyen Don X., Minn Andy J., van de Vijver Marc J., Gerald William L., Foekens John A., Massagué Joan: Genes that mediate breast cancer metastasis to the brain. NATURE 459(7249), 2009, p.1005-U137. Brosens L. A. A., Montgomery E. A., Bhagavan B. S., Offerhaus G. J. A., Giardiello F. M.: Mucosal prolapse syndrome presenting as rectal polyposis. JOURNAL OF CLINICAL PATHOLOGY 62(11), 2009, p.1034-1036. Brosens L. A. A., van Hattem W. A., Kools M. C. E., Ezendam C., Morsink F. H., de Leng W. W. J., Giardiello F. M., Offerhaus G. J. A.: No TGFBRII germline mutations in juvenile polyposis patients without SMAD4 or BMPR1A mutation. GUT 58(1), 2009, p.154-156. Bueno-de-Mesquita J. M., Linn S. C., Keijzer R., Wesseling J., Nuyten D. S. A., van Krimpen C., Meijers C., de Graaf P. W., Bos M. M. E. M., Hart A. A. M., Rutgers E. J. T., Peterse J. L., Halfwerk H., de Groot R., Pronk A., Floore A. N., Glas A. M., van't Veer L. J., van de Vijver M. J.: Validation of 70-gene prognosis signature in node-negative breast cancer. BREAST CANCER RESEARCH AND TREATMENT 117(3), 2009, p.483-495. Bueno-de-Mesquita J. M., Sonke G. S., van de Vijver M. J., Linn S. C.: Additional value and potential use of the 70-gene prognosis signature in node-negative breast cancer in daily clinical practice. ANNALS OF ONCOLOGY [aheadofprint], 2009, p.-. Cattran Daniel C., Coppo Rosanna, Cook H. Terence, Feehally John, Roberts Ian S. D., Troyanov Stéphan, Alpers Charles E., Amore Alessandro, Barratt Jonathan, Berthoux Francois, Bonsib Stephen, Bruijn Jan A., D'Agati Vivette, D'Amico Giuseppe, Emancipator Steven, Emma Francesco, Ferrario Franco, Fervenza Fernando C., Florquin Sandrine, Fogo Agnes, Geddes Colin C., Groene Hermann-Josef, Haas Mark, Herzenberg Andrew M., Hill Prue A., Hogg Ronald J., Hsu Stephen I., Jennette J. Charles, Joh Kensuke, Julian Bruce A., Kawamura Tetsuya, Lai Fernand M., Leung Chi Bon, Li Lei-Shi, Li Philip K. T., Liu Zhi-Hong, Mackinnon Bruce, Mezzano Sergio, Schena F. Paolo, Tomino Yasuhiko, Walker Patrick D., Wang Haiyan, Weening Jan J., Yoshikawa Nori, Zhang Hong: The Oxford classification of IgA nephropathy: rationale, clinicopathological correlations, and classification. KIDNEY INTERNATIONAL 76(5), 2009, p.534-545. Creighton Chad J., Kent Osborne C., van de Vijver Marc J., Foekens John A., Klijn Jan G., Horlings Hugo M., Nuyten Dimitry, Wang Yixin, Zhang Yi, Chamness Gary C., Hilsenbeck Susan G., Lee Adrian V., Schiff Rachel: Molecular profiles of progesterone receptor loss in human breast tumors. BREAST CANCER RESEARCH AND TREATMENT 114(2), 2009, p.287-299. Curvers Wouter L., Singh Rajvinder, Wallace Michael B., Wong Kee Song Louis-Michel, Ragunath Krish, Wolfsen Herbert C., ten Kate Fiebo J., Fockens Paul, Bergman Jacques J. G. H. M.: Identification of predictive factors for early neoplasia in Barrett's esophagus after autofluorescence imaging: a stepwise multicenter structured assessment. GASTROINTESTINAL ENDOSCOPY 70(1), 2009, p.9-17. Dahhan Taghride, Fons Guus, Buist Marrije R., ten Kate Fibo J. W., van der Velden Jacobus: The efficacy of hormonal treatment for residual or recurrent low-grade endometrial stromal sarcoma. A retrospective study. EUROPEAN JOURNAL OF OBSTETRICS GYNECOLOGY AND REPRODUCTIVE BIOLOGY 144(1), 2009, p.80-84. de Jong Jonas, Piek Jan, van der Wal Allard: Multifocal arterial fibromuscular dysplasia causing coronary artery dissection following coronary angiography. EUROINTERVENTION 5(1), 2009, p.166-. de La Rosette Jean J. M. C. H., Wink Margot H., Mamoulakis Charalampos, Wondergem Niels, ten Kate Fiebo J. C., Zwinderman Koos, de Reijke Theo M., Wijkstra Hessel: Optimizing prostate cancer detection: 8 versus 12-core biopsy protocol. JOURNAL OF UROLOGY 182(4), 2009, p.1329-1336. de Nooijer R., Bot I., von der Thüsen J. H., Leeuwenburgh M. A., Overkleeft H. S., Kraaijeveld A. O., Dorland R., van Santbrink P. J., van Heiningen S. H., Westra M. M., Kovanen P. T., Jukema J. W., van
26
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
•
•
•
•
• •
• • •
• •
•
• •
• •
2009
der Wall E. E., van Berkel Th J. C., Shi G. P., Biessen E. A. L.: Leukocyte cathepsin S is a potent regulator of both cell and matrix turnover in advanced atherosclerosis. ARTERIOSCLEROSIS THROMBOSIS AND VASCULAR BIOLOGY 29(2), 2009, p.188-194. Dekker E., Boparai K. S., Poley J. W., Mathus-Vliegen E. M., Offerhaus G. J. A., Kuipers E. J., Fockens P., Dees J.: High resolution endoscopy and the additional value of chromoendoscopy in the evaluation of duodenal adenomatosis in patients with familial adenomatous polyposis. ENDOSCOPY 41(8), 2009, p.666-669. Duivenvoorden Raphaël, de Groot Eric, Afzali Hamid, Vanbavel Ed T., de Boer Onno J., Laméris Johan S., Fayad Zahi A., Stroes Erik S. G., Kastelein John J. P., Nederveen Aart J.: Comparison of in vivo carotid 3.0-T magnetic resonance to B-mode ultrasound imaging and histology in a porcine model. JACC. CARDIOVASCULAR IMAGING 2(6), 2009, p.744-750. Egevad Lars, Algaba Ferran, Berney Dan M., Boccon-Gibod Liliane, Griffiths David F., Lopez-Beltran Antonio, Mikuz Gregor, Varma Murali, Montironi Rodolfo: The European Network of Uropathology: a novel mechanism for communication between pathologists. ANALYTICAL AND QUANTITATIVE CYTOLOGY AND HISTOLOGY 31(2), 2009, p.90-95. Fahner P. J., Idu M. M., van Gulik T. M., van Wijk B., van der Wal A. C., Legemate D. A.: Glycerol-Preserved Arterial Allografts Evaluated in the Infrarenal Rat Aorta. EUROPEAN SURGICAL RESEARCH 42(2), 2009, p.78-86. Faneyte I. F., Sanson R. E., van Eeden S., Fliers E., Gouma D. J., Nieveen van Dijkum E. J. M.: Een patiënte met een recidief van hyperparathyreoïdie en een zwelling in de hals. NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR GENEESKUNDE 153(38), 2009, p.B249-. Fons Guus, Burger Matthé P. M., ten Kate Fiebo J. W., van der Velden Jacobus: Assessment of Promising Protein Markers for Vulva Cancer. INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGICAL CANCER 19(4), 2009, p.756-760. Fons Guus, van der Velden Jacobus, Burger Matthe, ten Kate Fiebo J. W.: Validation of tissue microarray technology in vulvar cancer. INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGICAL PATHOLOGY 28(1), 2009, p.76-82. Frigyesi Ildiko, Moller Emely, Stewenius Ylva, Isaksson Margareth, Bras Johannes, Alumets Jan, Ora Ingrid, Sandstedt Bengt, Gisselsson David: Low Frequency of EWSR1 Rearrangements in Neoplasms Classified as High-Risk Wilms Tumors. PEDIATRIC BLOOD & CANCER 53(4), 2009, p.683-684. Giebelen I. A. J., Leendertse M., Florquin S., van der Poll T.: Stimulation of acetylcholine receptors impairs host defence during pneumococcal pneumonia. EUROPEAN RESPIRATORY JOURNAL 33(2), 2009, p.375-381. Habbe Nils, Koorstra Jan-Bart M., Mendell Joshua T., Offerhaus G. Johan, Ryu Ji Kon, Feldmann Georg, Mullendore Michael E., Goggins Michael G., Hong Seung-Mo, Maitra Anirban: MicroRNA miR-155 is a biomarker of early pancreatic neoplasia. CANCER BIOLOGY & THERAPY 8(4), 2009, p.340-346. Haeck Joost D. E., Koch Karel T., Bilodeau Luc, van der Schaaf René J., Henriques José P. S., Vis Marije M., Baan Jan Jr, van der Wal Allard C., Piek Jan J., Tijssen Jan G. P., Krucoff Mitchell W., de Winter Robbert J.: Randomized Comparison of Primary Percutaneous Coronary Intervention With Combined Proximal Embolic Protection and Thrombus Aspiration Versus Primary Percutaneous Coronary Intervention Alone in ST-Segment Elevation Myocardial Infarction The PREPARE (PRoximal Embolic Protection in Acute myocardial infarction and Resolution of ST-Elevation) Study. JACC-CARDIOVASCULAR INTERVENTIONS 2(10), 2009, p.934-943. Hardziyenka Maxim, Campian Maria E., Bouma Berto J., Linnenbank André C., de Bruin-Bon H. A. C. M. Rianne, Kloek Jaap J., van der Wal Allard C., Baan Jan Jr, de Beaumont Edouard M., Reesink Herre J., de Bakker Jacques M. T., Bresser Paul, Tan Hanno L.: Right-to-Left Ventricular Diastolic Delay in Chronic Thromboembolic Pulmonary Hypertension Is Associated With Activation Delay and Action Potential Prolongation in Right Ventricle. CIRCULATION-ARRHYTHMIA AND ELECTROPHYSIOLOGY 2(5), 2009, p.555-U107. Holtman L., van Vliet E. A., van Schaik R., Queiroz C. M., Aronica E., Gorter J. A.: Effects of SC58236, a selective COX-2 inhibitor, on epileptogenesis and spontaneous seizures in a rat model for temporal lobe epilepsy. EPILEPSY RESEARCH 84(1), 2009, p.56-66. Hovius Joppe W. R., Bijlsma Maarten F., van der Windt Gerritje J. W., Wiersinga W. Joost, Boukens Bastiaan J. D., Coumou Jeroen, Oei Anneke, de Beer Regina, de Vos Alex F., van 't Veer Cornelis, van Dam Alje P., Wang Penghua, Fikrig Erol, Levi Marcel M., Roelofs Joris J. T. H., van der Poll Tom: The Urokinase Receptor (uPAR) Facilitates Clearance of Borrelia burgdorferi. PLOS PATHOGENS 5(5), 2009, p.e1000447-. Iyer Anand, van Eijk Marco, Silva Eliane, Hatta Mochammad, Faber William, Aerts Johannes M. F. G., Das Pranab Kumar: Increased chitotriosidase activity in serum of leprosy patients: Association with bacillary leprosy. CLINICAL IMMUNOLOGY 131(3), 2009, p.501-509. Iyer Shankar S., Pulskens Wilco P., Sadler Jeffrey J., Butter Loes M., Teske Gwendoline J., Ulland Tyler K., Eisenbarth Stephanie C., Florquin Sandrine, Flavell Richard A., Leemans Jaklien C., Sutterwala Fayyaz S.: Necrotic cells trigger a sterile inflammatory response through the Nlrp3 inflammasome. PROCEEDINGS OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE UNITED STATES OF AMERICA 106(48), 2009, p.20388-20393.
27
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC •
• •
•
•
•
•
•
• •
• •
•
• •
• • •
2009
Jagt Charissa T., Zuckermann Michelle, ten Kate Fibo, Taminiau Jan A. J. M., Dijkgraaf Marcel G. W., Heij Hugo, de Kraker Jan, Verschuur Arnauld C.: Veno-Occlusive Disease as a Complication of Preoperative Chemotherapy for Wilms Tumor: A Clinico-Pathological Analysis. PEDIATRIC BLOOD & CANCER 53(7), 2009, p.1211-1215. Jansen Marnix, ten Klooster Jean Paul, Offerhaus G. Johan, Clevers Hans: LKB1 and AMPK Family Signaling: The Intimate Link Between Cell Polarity and Energy Metabolism. PHYSIOLOGICAL REVIEWS 89(3), 2009, p.777-798. Koorstra Jan-Bart M., Karikari Collins A., Feldmann Georg, Bisht Savita, Rojas Pamela Leal, Offerhaus G. Johan A., Alvarez Hector, Maitra Anirban: The Axl receptor tyrosine kinase confers an adverse prognostic influence in pancreatic cancer and represents a new therapeutic target. CANCER BIOLOGY & THERAPY 8(7), 2009, p.618-626. Koot Bart Gp, ten Kate Fiebo Jw, Juffrie Mohammad, Rosalina Ina, Taminiau Jan Jam, Benninga Marc A.: Does Giardia lamblia Cause Villous Atrophy in Children?: A Retrospective Cohort Study of the Histological Abnormalities in Giardiasis. JOURNAL OF PEDIATRIC GASTROENTEROLOGY AND NUTRITION 49(3), 2009, p.304-308. Kramer Miranda C. A., Koch Karel T., van der Schaaf Rene J., Henriques Jose P. S., Baan Jan Jr, Rittersma Saskia Z. H., Vis Marije M., Piek Jan J., Tijssen Jan G. P., de Winter Robbert J., van der Wal Allard C., Ploegmakers Johanna P.: Response to Letters Regarding Article, "Presence of Older Thrombus Is an Independent Predictor of Long-Term Mortality in Patients With ST-Elevation Myocardial Infarction Treated With Thrombus Aspiration During Primary Percutaneous Coronary Intervention". CIRCULATION 120(1), 2009, p.E5-. Kramer Miranda C., van der Wal Allard C., Koch Karel T., Rittersma Saskia Z., Li Xiaofei, Ploegmakers Hanneke P., Henriques José P., van der Schaaf René J., Baan Jan Jr, Vis Marije M., Meesterman Martin G., Piek Jan J., Tijssen Jan G., de Winter Robbert J.: Histopathological Features of Aspirated Thrombi after Primary Percutaneous Coronary Intervention in Patients with ST-Elevation Myocardial Infarction. PLOS ONE 4(6), 2009, p.e5817-. Kreike Bas, Halfwerk Hans, Armstrong Nicola, Bult Peter, Foekens John A., Veltkamp Sanne C., Nuyten Dimitry S. A., Bartelink Harry, van de Vijver Marc J.: Local Recurrence after Breast-Conserving Therapy in Relation to Gene Expression Patterns in a Large Series of Patients. CLINICAL CANCER RESEARCH 15(12), 2009, p.4181-4190. Kümmerlin Intan P. E. D., Smedts Frank, ten Kate Fiebo J. W., Horn Thomas, Algaba Ferran, Trias Isabel, Wijkstra Hessel, de La Rosette Jean J. M. C. H., Laguna M. Pilar: Cytological Punctures in the Diagnosis of Renal Tumours: A Study on Accuracy and Reproducibility. EUROPEAN UROLOGY 55(1), 2009, p.187-198. Kümmerlin Intan, ten Kate Fiebo, Smedts Frank, Horn Thomas, Algaba Ferran, Trias Isabel, de la Rosette Jean, Laguna M. Pilar: Diagnostic problems in the subtyping of renal tumors encountered by five pathologists. PATHOLOGY RESEARCH AND PRACTICE 205(1), 2009, p.27-34. Leary Alexandra F., Hanna Wedad M., van de Vijver Marc J., Penault-Llorca Frederique, Rüschoff Josef, Osamura Robert Y., Bilous Michael, Dowsett Mitch: Value and limitations of measuring HER-2 extracellular domain in the serum of breast cancer patients. JOURNAL OF CLINICAL ONCOLOGY 27(10), 2009, p.1694-1705. Leemans Jaklien C., Butter Loes M., Pulskens Wilco P. C., Teske Gwendoline J. D., Claessen Nike, van der Poll Tom, Florquin Sandrine: The Role of Toll-Like Receptor 2 in Inflammation and Fibrosis during Progressive Renal Injury. PLOS ONE 4(5), 2009, p.e5704-. Leendertse Masja, Heikens Esther, Wijnands Lucas M., van Luit-Asbroek Miranda, Teske Gwendoline J. D., Roelofs Joris J. T. H., Bonten Marc J. M., van der Poll Tom, Willems Rob J. L.: Enterococcal surface protein transiently aggravates Enterococcus faecium-induced urinary tract infection in mice. JOURNAL OF INFECTIOUS DISEASES 200(7), 2009, p.1162-1165. Leendertse Masja, Willems Rob J. L., Giebelen Ida A. J., Roelofs Joris J. T. H., Bonten Marc J. M., van der Poll Tom: Neutrophils Are Essential for Rapid Clearance of Enterococcus faecium in Mice. INFECTION AND IMMUNITY 77(1), 2009, p.485-491. Leendertse Masja, Willems Rob J. L., Giebelen Ida A. J., Roelofs Joris J. T. H., Top Janetta, Bonten Marc J. M., van der Poll Tom: Intestinal Colonization with Enterococcus faecium Does Not Influence Pulmonary Defense against Pseudomonas aeruginosa in Mice. PLOS ONE 4(8), 2009, p.e6775-. Leendertse Masja, Willems Rob J. L., Giebelen Ida A. J., Roelofs Joris J. T. H., van Rooijen Nico, Bonten Marc J. M., van der Poll Tom: Peritoneal macrophages are important for the early containment of Enterococcus faecium peritonitis in mice. INNATE IMMUNITY 15(1), 2009, p.3-12. Leendertse Masja, Willems Rob J. L., Oei G. Anneke, Florquin Sandrine, Bonten Marc J. M., van der Poll Tom: Intestinal Enterococcus faecium Colonization Improves Host Defense during Polymicrobial Peritonitis. JOURNAL OF INFECTIOUS DISEASES 200(5), 2009, p.735-744. Leendertse Masja, Willems Rob J., Giebelen Ida A., Florquin Sandrine, van den Pangaart Petra S., Bonten Marc J., van der Poll Tom: Cecal ligation and puncture induced sepsis impairs host defense against Enterococcus faecium peritonitis. INTENSIVE CARE MEDICINE 35(5), 2009, p.924-932. Liu G., Bollig-Fischer A., Kreike B., van de Vijver M. J., Abrams J., Ethier S. P., Yang Z.-Q.: Genomic amplification and oncogenic properties of the GASC1 histone demethylase gene in breast cancer.
28
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC • • •
• • •
•
• • •
• •
•
•
• •
•
2009
ONCOGENE 28(50), 2009, p.4491-4500. Martinian L., Boer K. [=Karin], Middeldorp J., Hol E. M., Sisodiya S. M., Squier W., Aronica E., Thom M.: Expression patterns of glial fibrillary acidic protein (GFAP)-delta in epilepsy-associated lesional pathologies. NEUROPATHOLOGY AND APPLIED NEUROBIOLOGY 35(4), 2009, p.394-405. Meije Clifton B., Swart Guido W. M., Lepoole Caroline, Das Pranab K., van den Oord Joost J.: Antigenic profiles of individual-matched pairs of primary and melanoma metastases. HUMAN PATHOLOGY 40(10), 2009, p.1399-1407. Meijer-Jorna Lorine B., Breugem Corstiaan C., de Boer Onno J., Ploegmakers Johanna P. M., van der Horst Chantal M. A. M., van der Wal Allard C.: Presence of a distinct neural component in congenital vascular malformations relates to the histological type and location of the lesion. HUMAN PATHOLOGY 40(10), 2009, p.1467-1473. Middeldorp Jinte, van den Berge Simone A., Aronica Eleonora, Speijer Dave, Hol Elly M.: Specific human astrocyte subtype revealed by affinity purified GFAP antibody; unpurified serum cross-reacts with neurofilament-L in Alzheimer. PLOS ONE 4(11), 2009, p.e7663-. Milne Anya N., Carneiro F., O'Morain C., Offerhaus G. J. A.: Nature meets nurture: molecular genetics of gastric cancer. HUMAN GENETICS 126(5), 2009, p.615-628. Mullendore Michael E., Koorstra Jan-Bart, Li Yue-Ming, Offerhaus G. Johan, Fan Xing, Henderson Clark M., Matsui William, Eberhart Charles G., Maitra Anirban, Feldmann Georg: Ligand-dependent Notch signaling is involved in tumor initiation and tumor maintenance in pancreatic cancer. CLINICAL CANCER RESEARCH 15(7), 2009, p.2291-2301. Neumann Manuela, Kwong Linda K., Lee Edward B., Kremmer Elisabeth, Flatley Andrew, Xu Yan, Forman Mark S., Troost Dirk, Kretzschmar Hans A., Trojanowski John Q., Lee Virginia M.-Y.: Phosphorylation of S409/410 of TDP-43 is a consistent feature in all sporadic and familial forms of TDP-43 proteinopathies. ACTA NEUROPATHOLOGICA 117(2), 2009, p.137-149. Ottenhof Niki A., Milne Anya N. A., Morsink Folkert H. M., Drillenburg Paul, ten Kate Fiebo J. W., Maitra Anirban, Offerhaus G. Johan: Pancreatic intraepithelial neoplasia and pancreatic tumorigenesis: of mice and men. ARCHIVES OF PATHOLOGY & LABORATORY MEDICINE 133(3), 2009, p.375-381. Penault-Llorca Frédérique, Bilous Michael, Dowsett Mitch, Hanna Wedad, Osamura Robert Yoshiyuki, Rüschoff Josef, van de Vijver Marc: Emerging technologies for assessing HER2 amplification. AMERICAN JOURNAL OF CLINICAL PATHOLOGY 132(4), 2009, p.539-548. Pouw Roos E., Gondrie Joep J., Rygiel Agnieszka M., Sondermeijer Carine M., ten Kate Fiebo J., Odze Robert D., Vieth Michael, Krishnadath Kausilia K., Bergman Jacques J.: Properties of the Neosquamous Epithelium After Radiofrequency Ablation of Barrett's Esophagus Containing Neoplasia. AMERICAN JOURNAL OF GASTROENTEROLOGY 104(6), 2009, p.1366-1373. Qu Mingqi, Aronica Eleonora, Boer Karin, Fällmar David, Kumlien Eva, Nistér Monica, Wester Kenneth, Pontén Fredrik, Smits Anja: DLG3/SAP102 protein expression in malformations of cortical development: a study of human epileptic cortex by tissue microarray. EPILEPSY RESEARCH 84(1), 2009, p.33-41. Retèl Valesca P., Bueno-de-Mesquita Jolien M., Hummel Marjan J. M., van de Vijver Marc J., Douma Kirsten F. L., Karsenberg Kim, van Dam Frits S. A. M., van Krimpen Cees, Bellot Frank E., Roumen Rudi M. H., Linn Sabine C., van Harten Wim H.: Constructive Technology Assessment (CTA) as a tool in Coverage with Evidence Development: The case of the 70-gene prognosis signature for breast cancer diagnostics. INTERNATIONAL JOURNAL OF TECHNOLOGY ASSESSMENT IN HEALTH CARE 25(1), 2009, p.73-83. Roberts Ian S. D., Cook H. Terence, Troyanov Stéphan, Alpers Charles E., Amore Alessandro, Barratt Jonathan, Berthoux Francois, Bonsib Stephen, Bruijn Jan A., Cattran Daniel C., Coppo Rosanna, D'Agati Vivette, D'Amico Giuseppe, Emancipator Steven, Emma Francesco, Feehally John, Ferrario Franco, Fervenza Fernando C., Florquin Sandrine, Fogo Agnes, Geddes Colin C., Groene Hermann-Josef, Haas Mark, Herzenberg Andrew M., Hill Prue A., Hogg Ronald J., Hsu Stephen I., Jennette J. Charles, Joh Kensuke, Julian Bruce A., Kawamura Tetsuya, Lai Fernand M., Li Lei-Shi, Li Philip K. T., Liu Zhi-Hong, Mackinnon Bruce, Mezzano Sergio, Schena F. Paolo, Tomino Yasuhiko, Walker Patrick D., Wang Haiyan, Weening Jan J., Yoshikawa Nori, Zhang Hong: The Oxford classification of IgA nephropathy: pathology definitions, correlations, and reproducibility. KIDNEY INTERNATIONAL 76(5), 2009, p.546-556. Roelofs Joris J. T. H., Rouschop Kasper M. A., Teske Gwendoline J. D., Wagenaar Gerry T. M., Claessen Nike, Weening Jan J., van der Poll Tom, Florquin Sandrine: Endogenous tissue-type plasminogen activator is protective during ascending urinary tract infection. NEPHROLOGY DIALYSIS TRANSPLANTATION 24(3), 2009, p.801-808. Roelofs Joris J. T. H., Teske Gwendoline J. D., Bonta Peter I., de Vries Carlie J. M., Meijers Joost C. M., Weening Jan J., van der Poll Tom, Florquin Sandrine: Plasminogen activator inhibitor-1 regulates neutrophil influx during acute pyelonephritis. KIDNEY INTERNATIONAL 75(1), 2009, p.52-59. Roepman Paul, Horlings Hugo M., Krijgsman Oscar, Kok Marleen, Bueno-de-Mesquita Jolien M., Bender Richard, Linn Sabine C., Glas Annuska M., van de Vijver Marc J.: Microarray-Based Determination of Estrogen Receptor, Progesterone Receptor, and HER2 Receptor Status in Breast Cancer. CLINICAL CANCER RESEARCH 15(22), 2009, p.7003-7011. Roseti Cristina, Palma Eleonora, Martinello Katiuscia, Fucile Sergio, Morace Roberta, Esposito Vincenzo,
29
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
•
• •
•
•
• • •
• • •
• •
•
•
•
•
2009
Cantore Gianpaolo, Arcella Antonietta, Giangaspero Felice, Aronica Eleonora, Mascia Addolorata, Di Gennaro Giancarlo, Quarato Pier Paolo, Manfredi Mario, Cristalli Gloria, Lambertucci Catia, Marucci Gabriella, Volpini Rosaria, Limatola Cristina, Eusebi Fabrizio: Blockage of A2A and A3 adenosine receptors decreases the desensitization of human GABA(A) receptors microtransplanted to Xenopus oocytes. PROCEEDINGS OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE UNITED STATES OF AMERICA 106(37), 2009, p.15927-15931. Russell Nicola S., Kunkler Ian H., van Tienhoven Geertjan, Canney Peter A., Thomas Jeremy, Bartlett John, van de Vijver Marc J., Belkacemi Yazid, Yarnold John R., Barrett-Lee Peter J.: Postmastectomy Radiotherapy: Will the Selective Use of Postmastectomy Radiotherapy Study End the Debate?. JOURNAL OF CLINICAL ONCOLOGY 27(6), 2009, p.996-997. Schreinemachers M. C. J. M., Doorschodt B. M., Florquin S., Idu M. M., Tolba R. H., van Gulik T. M.: Improved renal function of warm ischemically damaged kidneys using polysol. TRANSPLANTATION PROCEEDINGS 41(1), 2009, p.32-35. Schreinemachers M. C. J. M., Doorschodt B. M., Florquin S., Tolba R. H.: Comparison of Preservation Solutions for Washout of Kidney Grafts: An Experimental Study. TRANSPLANTATION PROCEEDINGS 41(10), 2009, p.4072-4079. Schreinemachers Marie-Claire J. M., Doorschodt Benedict M., Florquin Sandrine, van den Bergh Weerman Marius A., Reitsma Johannes B., Lai Wei, Sitzia Mario, Minor Thomas M., Tolba Rene H., van Gulik Thomas M.: Improved preservation and microcirculation with POLYSOL after transplantation in a porcine kidney autotransplantation model. NEPHROLOGY DIALYSIS TRANSPLANTATION 24(3), 2009, p.816-824. Schut E. S., Brouwer M. C., de Gans J., Florquin S., Troost D., van de Beek D.: Delayed cerebral thrombosis after initial good recovery from pneumococcal meningitis. NEUROLOGY 73(23), 2009, p.1988-1995. Sitarz R., Leguit R. J., de Leng W. W. J., Morsink F. H. M., Polkowski W. P., Maciejewski R., Offerhaus G. J. A., Milne A. N.: Cyclooxygenase-2 mediated regulation of E-cadherin occurs in conventional but not early-onset gastric cancer cell lines. CELLULAR ONCOLOGY 31(6), 2009, p.475-485. Snoeren N., Jansen M. C., ten Kate F. J. W., van Gulik T. M.: Reply: Assessment of viable tumour tissue attached to needle applicators after local ablation of liver tumours. DIGESTIVE SURGERY 26(5), 2009, p.435-436. Snoeren Nikol, Jansen Maarten C., Rijken Arjen M., van Hillegersberg Richard, Slooter Gerrit, Klaase Joost, van den Tol Petrousjka M., van der Linden Edwin, ten Kate Fibo J. W., van Gulik Thomas M.: Assessment of Viable Tumour Tissue Attached to Needle Applicators after Local Ablation of Liver Tumours. DIGESTIVE SURGERY 26(1), 2009, p.56-62. Srikandarajah Nisaharan, Martinian Lillian, Sisodiya Sanjay M., Squier Waney, Blumcke Ingmar, Aronica Eleonora, Thom Maria: Doublecortin expression in focal cortical dysplasia in epilepsy. EPILEPSIA 50(12), 2009, p.2619-2628. Stegenga Michiel E., Florquin Sandrine, de Vos Alex F., van der Poll Tom: The thiazolidinedione ciglitazone reduces bacterial outgrowth and early inflammation during Streptococcus pneumoniae pneumonia in mice. CRITICAL CARE MEDICINE 37(2), 2009, p.614-618. Stein Torsten, Salomonis Nathan, Nuyten Dimitry S. A., van de Vijver Marc J., Gusterson Barry A.: A mouse mammary gland involution mRNA signature identifies biological pathways potentially associated with breast cancer metastasis. JOURNAL OF MAMMARY GLAND BIOLOGY AND NEOPLASIA 14(2), 2009, p.99-116. Stroo Ingrid, Stokman Geurt, Teske Gwendoline J. D., Florquin Sandrine, Leemans Jaklien C.: Haematopoietic stem cell migration to the ischemic damaged kidney is not altered by manipulating the SDF-1/CXCR4-axis. NEPHROLOGY DIALYSIS TRANSPLANTATION 24(7), 2009, p.2082-2088. Takkenberg R. B., Zaaijer H. L., Molenkamp R., Menting S., Terpstra V., Weegink C. J., Dijkgraaf M. G. W., Jansen P. L. M., Reesink H. W., Beld M. G. H. M.: Validation of a sensitive and specific real-time PCR for detection and quantitation of hepatitis B virus covalently closed circular DNA in plasma of chronic hepatitis B patients. JOURNAL OF MEDICAL VIROLOGY 81(6), 2009, p.988-995. Tan Lu Ping, Wang Miao, Robertus Jan-Lukas, Schakel Rikst Nynke, Gibcus Johan H., Diepstra Arjan, Harms Geert, Peh Suat-Cheng, Reijmers Rogier M., Pals Steven T., Kroesen Bart-Jan, Kluin Philip M., Poppema Sibrand, van den Berg Anke: miRNA profiling of B-cell subsets: specific miRNA profile for germinal center B cells with variation between centroblasts and centrocytes. LABORATORY INVESTIGATION 89(6), 2009, p.708-716. Toering Sjoukje T., Boer Karin, de Groot Marjolein, Troost Dirk, Heimans Jan J., Spliet Wim G. M., van Rijen Peter C., Jansen Floor E., Gorter Jan A., Reijneveld Jaap C., Aronica Eleonora: Expression patterns of synaptic vesicle protein 2A in focal cortical dysplasia and TSC-cortical tubers. EPILEPSIA 50(6), 2009, p.1409-1418. van den Broek Frank J. C., Fockens Paul, van Eeden Susanne, Kara Mohammed A., Hardwick James C. H., Reitsma Johannes B., Dekker Evelien: Clinical Evaluation of Endoscopic Trimodal Imaging for the Detection and Differentiation of Colonic Polyps. CLINICAL GASTROENTEROLOGY AND HEPATOLOGY 7(3), 2009, p.288-295. van den Broek Frank J. C., van Soest Ellert J., Naber Anton H., van Oijen Arnoud H. A. M., Mallant-Hent
30
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
• • •
•
• •
• •
•
• •
• •
•
•
•
•
2009
Rosalie Ch, Böhmer Clarisse J. M., Scholten Pieter, Stokkers Pieter C. F., Marsman Willem A., Mathus-Vliegen Elisabeth M. H., Curvers Wouter L., Bergman Jacques J. G. H. M., van Eeden Susanne, Hardwick James C. H., Fockens Paul, Reitsma Johannes B., Dekker Evelien: Combining Autofluorescence Imaging and Narrow-Band Imaging for the Differentiation of Adenomas from Non-Neoplastic Colonic Polyps Among Experienced and Non-Experienced Endoscopists. AMERICAN JOURNAL OF GASTROENTEROLOGY 104(6), 2009, p.1498-1507. van der Werf Christian, Oppewal Feike, van der Wal Allard C.: De huisarts en obductie. HUISARTS EN WETENSCHAP maart(52(3)), 2009, p.154-. van der Windt Gerritje J. W., Wieland Catharina W., Wiersinga Willem J., Florquin Sandrine, van der Poll Tom: Osteopontin is not crucial to protective immunity during murine tuberculosis. IMMUNOLOGY 128(1 Suppl), 2009, p.e766-e776. van Dop Willemijn A., Uhmann Anja, Wijgerde Mark, Sleddens-Linkels Esther, Heijmans Jarom, Offerhaus G. Johan, van den Bergh Weerman Marius A., Boeckstaens Guy E., Hommes Daan W., Hardwick James C., Hahn Heidi, van den Brink Gijs R.: Depletion of the Colonic Epithelial Precursor Cell Compartment Upon Conditional Activation of the Hedgehog Pathway. GASTROENTEROLOGY 136(7), 2009, p.2195-2203. van Eijk Marco, Aten Jan, Bijl Nora, Ottenhoff Roelof, van Roomen Cindy P. A. A., Dubbelhuis Peter F., Seeman Ingar, Ghauharali-van der Vlugt Karen, Overkleeft Hermen S., Arbeeny Cynthia, Groen Albert K., Aerts Johannes M. F. G.: Reducing Glycosphingolipid Content in Adipose Tissue of Obese Mice Restores Insulin Sensitivity, Adipogenesis and Reduces Inflammation. PLOS ONE 4(3), 2009, p.e4723-. van Geer Michael A., Kuhlmann Koert F. D., Bakker Conny T., ten Kate Fibo J. W., Oude Elferink Ronald P. J., Bosma Piter J.: Ex-vivo evaluation of gene therapy vectors in human pancreatic (cancer) tissue slices. WORLD JOURNAL OF GASTROENTEROLOGY 15(11), 2009, p.1359-1366. van Hattem W. Arnout, Brosens Lodewijk A. A., Marks Susan Y., Milne Anya N. A., van Eeden Susanne, Iacobuzio-Donahue Christine A., Ristimäki Ari, Giardiello Francis M., Offerhaus G. Johan A.: Increased Cyclooxygenase-2 Expression in Juvenile Polyposis Syndrome. CLINICAL GASTROENTEROLOGY AND HEPATOLOGY 7(1), 2009, p.93-97. van Maldegem Febe, Scheeren Ferenc A., Aarti Jibodh R., Bende Richard J., Jacobs Heinz, van Noesel Carel J. M.: AID splice variants lack deaminase activity. BLOOD 113(8), 2009, p.1862-1864. van Meurs Hannah, Visser Otto, Buist Marrije R., ten Kate Fibo J. W., van der Velden Jacobus: Frequency of Pelvic Lymph Node Metastases and Parametrial Involvement in Stage IA2 Cervical Cancer A Population-Based Study and Literature Review. INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGICAL CANCER 19(1), 2009, p.21-26. van Nes Johanna G. H., Putter Hein, Julien Jean-Pierre, Tubiana-Hulin Michelle, van de Vijver Marc, Bogaerts Jan, de Vos Monika, van de Velde Cornelis J. H.: Preoperative chemotherapy is safe in early breast cancer, even after 10 years of follow-up; clinical and translational results from the EORTC trial 10902. BREAST CANCER RESEARCH AND TREATMENT 115(1), 2009, p.101-113. van Schaik Fiona D. M., Offerhaus G. Johan A., Schipper Marguerite E. I., Siersema Peter D., Vleggaar Frank P., Oldenburg Bas: Endoscopic and pathological aspects of colitis-associated dysplasia. NATURE REVIEWS GASTROENTEROLOGY & HEPATOLOGY 6(11), 2009, p.671-678. van Thiel Pieter-Paul A. M., de Bie Rob M. A., Eftimov Filip, Tepaske Robert, Zaaijer Hans L., van Doornum Gerard J. J., Schutten Martin, Osterhaus Albert D. M. E., Majoie Charles B. L. M., Aronica Eleonora, Fehlner-Gardiner Christine, Wandeler Alex I., Kager Piet A.: Fatal human rabies due to Duvenhage virus from a bat in Kenya: failure of treatment with coma-induction, ketamine, and antiviral drugs. PLOS NEGLECTED TROPICAL DISEASES 3(7), 2009, p.e428-. van Vliet Erwin A., Aronica Eleonora, Redeker Sandra, Boer Karin, Gorter Jan A.: Decreased expression of synaptic vesicle protein 2A, the binding site for levetiracetam, during epileptogenesis and chronic epilepsy. EPILEPSIA 50(3), 2009, p.422-433. van Vuurden Dannis G., Yazdani Maryam, Bosma Ingeborg, Broekhuizen Aart J. F., Postma Tjeerd J., Heimans Jan J., van der Valk Paul, Aronica Eleonora, Tannous Bakhos A., Würdinger Thomas, Kaspers Gertjan J. L., Cloos Jacqueline: Attenuated AMPA receptor expression allows glioblastoma cell survival in glutamate-rich environment. PLOS ONE 4(6), 2009, p.e5953-. van Zoelen Marieke A. D., Florquin Sandrine, de Beer Regina, Pater Jennie M., Verstege Marleen I., Meijers Joost C. M., van der Poll Tom: Urokinase Plasminogen Activator Receptor-Deficient Mice Demonstrate Reduced Hyperoxia-Induced Lung Injury. AMERICAN JOURNAL OF PATHOLOGY 174(6), 2009, p.2182-2189. van Zoelen Marieke A. D., Schmidt Ann-Marie, Florquin Sandrine, Meijers Joost C., de Beer Regina, de Vos Alex F., Nawroth Peter P., Bierhaus Angelika, van der Poll Tom: Receptor for Advanced Glycation End Products Facilitates Host Defense during Escherichia coli-Induced Abdominal Sepsis in Mice. JOURNAL OF INFECTIOUS DISEASES 200(5), 2009, p.765-773. van Zoelen Marieke A. D., Schouten Marcel, de Vos Alex F., Florquin Sandrine, Meijers Joost C. M., Nawroth Peter P., Bierhaus Angelika, van der Poll Tom: The Receptor for Advanced Glycation End Products Impairs Host Defense in Pneumococcal Pneumonia. JOURNAL OF IMMUNOLOGY 182(7), 2009, p.4349-4356. van Zoelen Marieke A. D., van der Sluijs Koenraad F., Achouiti Achmed, Florquin Sandrine, Braun-Pater
31
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
•
•
• •
• •
• •
•
•
•
8.2 •
• • •
•
2009
Jennie M., Yang Huan, Nawroth Peter P., Tracey Kevin J., Bierhaus Angelika, van der Poll Tom: Receptor for advanced glycation end products is detrimental during influenza A virus pneumonia. VIROLOGY 391(2), 2009, p.265-273. van Zoelen Marieke A. D., Vogl Thomas, Foell Dirk, van Veen Suzanne Q., van Till Jan W. O., Florquin Sandrine, Tanck Michael W., Wittebole Xavier, Laterre Pierre-François, Boermeester Marja A., Roth Johannes, van der Poll Tom: Expression and Role of Myeloid-related Protein-14 in Clinical and Experimental Sepsis. AMERICAN JOURNAL OF RESPIRATORY AND CRITICAL CARE MEDICINE 180(11), 2009, p.1098-1106. van Zoelen Marieke A. D., Yang Huan, Florquin Sandrine, Meijers Joost C. M., Akira Shizuo, Arnold Bernd, Nawroth Peter P., Bierhaus Angelika, Tracey Kevin J., Poll Tom van der: ROLE OF TOLL-LIKE RECEPTORS 2 AND 4, AND THE RECEPTOR FOR ADVANCED GLYCATION END PRODUCTS IN HIGH-MOBILITY GROUP BOX 1-INDUCED INFLAMMATION IN VIVO. SHOCK 31(3), 2009, p.280-284. Vandooren Bernard, Yeremenko Nataliya, Noordenbos Troy, Bras Johannes, Tak Paul P., Baeten Dominique: Mediators of structural remodeling in peripheral spondylarthritis. ARTHRITIS & RHEUMATISM-ARTHRITIS CARE & RESEARCH 60(12), 2009, p.3534-3545. Verhoeff Joost J. C., Stalpers Lukas J. A., van Noorden Cornelis J. F., Troost Dirk, Ramkema Marja D., van Bree Chris, Song Ji-Ying, Donker Mila, Chekenya Martha, Vandertop W. Peter, Richel Dick J., van Furth Wouter R.: Angiogenesis inhibitor DC101 delays growth of intracerebral glioblastoma but induces morbidity when combined with irradiation. CANCER LETTERS 285(1), 2009, p.39-45. Vezzani Annamaria, Balosso Silvia, Aronica Eleonora, Ravizza Teresa: Basic mechanisms of status epilepticus due to infection and inflammation. EPILEPSIA 50(Suppl. 12), 2009, p.56-57. Wertheim Gerald B. W., Yang Thomas W., Pan Tien-Chi, Ramne Anna, Liu Zhandong, Gardner Heather P., Dugan Katherine D., Kristel Petra, Kreike Bas, van de Vijver Marc J., Cardiff Robert D., Reynolds Carol, Chodosh Lewis A.: The Snf1-related kinase, Hunk, is essential for mammary tumor metastasis. PROCEEDINGS OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE UNITED STATES OF AMERICA 106(37), 2009, p.15855-15860. Wieland Catharina W., van der Windt Gerritje J. W., Florquin Sandrine, McKenzie Andrew N. J., van der Poll Tom: ST2 deficient mice display a normal host defense against pulmonary infection with Mycobacterium tuberculosis. MICROBES AND INFECTION 11(4), 2009, p.524-530. Wolters Victorien M., van de Nadort Cissy, Gerritsen Susan Am, Kneepkens Cm Frank, ten Kate Fiebo Jw, Gijsbers Caroline Fm, Schweizer Joachim J., Nikkels Peter Gj, Benninga Marc A., Houwen Roderick Hj: Is Gluten Challenge Really Necessary for the Diagnosis of Coeliac Disease in Children Younger Than Age 2 Years?. JOURNAL OF PEDIATRIC GASTROENTEROLOGY AND NUTRITION 48(5), 2009, p.566-570. Wolthuis Esther K., Vlaar Alexander P. J., Choi Goda, Roelofs Joris J. T. H., Haitsma Jack J., van der Poll Tom, Juffermans Nicole P., Zweers Machteld M., Schultz Marcus J.: Recombinant human soluble tumor necrosis factor-alpha receptor fusion protein partly attenuates ventilator-induced lung injury. SHOCK 31(3), 2009, p.262-266. Wolthuis Esther K., Vlaar Alexander Pj, Choi Goda, Roelofs Joris J. T. H., Juffermans Nicole P., Schultz Marcus J.: Mechanical ventilation using non-injurious ventilation settings causes lung injury in the absence of pre-existing lung injury in healthy mice. CRITICAL CARE 13(1), 2009, p.R1-. Yapici Unsal, Bemelman Fréderike J., Scheepstra Cornelis G., Roelofs Joris J. T. H., Claessen Nike, van der Loos Chris, van Donselaar-van der Pant Karlijn, Bouts Antonia H. M., Idu Mirza M., Rowshani Ajda T., ten Berge Ineke J. M., Florquin Sandrine: Intragraft FOXP3 Protein or mRNA During Acute Renal Allograft Rejection Correlates With Inflammation, Fibrosis, and Poor Renal Outcome. TRANSPLANTATION 87(9), 2009, p.1377-1380.
Hoofdstukken in boeken Calkins Hugh, Yen Ho Siew, Basso Cristina, Sánchez-Quintana Damian, van der Wal Allard C.: Anatomy of Right/Left Ventricles and Surrounding Structures in Health and Disease. Natale Andrea, Raviele Antonio (red.): Ventricular Tachycardia/Fibrillation Ablation. -- S.l.: s.n., 2009. -- ISBN 978-1-4443-3073-1.p.46-65. Florquin S.: Membranoproliferatieve glomerulonefritis. Bajema I.M., Bruijn J.A. (red.): Praktische Nefropathologie 2009. -- Leiden: s.n., 2009. -- ISBN 978-90-6767-671-7.p.49-62. Florquin S.: Tubulo-interstitiële nefritis. Bajema I.M., Bruijn J.A. (red.): Praktische Nefropathologie 2009. -Leiden: s.n., 2009. -- ISBN 978-90-6767-671-7.p.179-196. Gallagher Patrick J., van der Wal Allard C.: Cardiovascular system. Underwood James C.E., Cross Simon S. (red.): General and Systematic Pathology. -- UK: Churchill Livingstone Elsevier, 2009. -- (fifth edition). ISBN 9780443068881.p.270-316. Roelofs Joris J., Florquin Sandrine: Tubulointerstitial Injury in IgA Nephropathy. Lai K. N. (red.): Recent Advances in IgA Nephropathy. -- Hong Kong, China: World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., 2009. -ISBN 978-981-283-586-4.p.55-68.
32
Jaarverslag Afdeling Pathologie, AMC
8.3
2009
Academische Promoties Boer Karin: Molecular alterations in epilepsy-associated malformations of cortical development. s.l : s.n., 2009. -- 256p. -- ISBN 9789090245881. Proefschrift Universiteit van Amsterdam Promotor(s): Troost D. Copromotor(s): Aronica E. Datum promotie: 15/10/2009•12. Bueno-de-Mesquita Jolien M.: Who needs adjuvant systematic treatment? Predicting prognosis in node-negative breast cancer; from bench to bedside. s.l. : s.n., 2009. -- 183p. -- ISBN 9789090242934. Proefschrift Universiteit van Amsterdam Promotor(s): van de Vijver M. J., Rodenhuis S. Copromotor(s): Linn S. C. Datum promotie: 10/09/2009•22. Fons Guurtje: Tissue microarray in prognostic studies on vulva carcer. s.l. : s.n., 2009. -- 115p. Proefschrift Universiteit van Amsterdam Promotor(s): Burger M. P. M., ten Kate F. J. W. Copromotor(s): van der Velden J. Datum promotie: 17/11/2009•38. Iyer Anand M.: Immunology of leprosy. Towards the search for diagnostic and prognostic biomarkers elucidating pathobiology and their utility in patient care. s.l. : s.n., 2009. -- 167p. -- ISBN 9789064643255. Proefschrift Universiteit van Amsterdam Promotor(s): Pals S. T., Das P. K. Copromotor(s): Faber W. R. Datum promotie: 30/01/2009•49. van Hattem W. Arnout: Juvenile polyposis. Aspects of molecular genetics and histology on the pathogenesis of a precancerous syndrome. s.l. : s.n., 2009. -- 119p. -- ISBN 9789071382871. Proefschrift Universiteit van Amsterdam Promotor(s): Offerhaus G. J. A., ten Kate F. J. W. Copromotor(s): de Leng W. W. J. Datum promotie: 17/04/2009•110. van Maldegem Febe: Immunoglobulin gene alterations in normal and neoplastic B cells. s.l. : s.n., 2009. -- 192p. -- ISBN 9789090246550. Proefschrift Universiteit van Amsterdam Promotor(s): van Noesel C. J. M. Datum promotie: 19/11/2009•112.
33