Jaarverantwoording Cultuurnetwerk Nederland

Jaarverantwoording 2011 Cultuurnetwerk Nederland

Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht 2012

Inhoud Inhoud

2

Inleiding

3

1

2

3

4

5

6

Bestuursverslag

4

1.1

4

Samenstelling raad van toezicht 2011

Reflectie op prestaties: Cultuurnetwerk Nederland in 2011

6

2.1

Reflectie op prestaties 2011

6

2.2

Reorganisatie bibliotheekfunctie

8

2.3

Tien jaar Cultuurnetwerk Nederland

9

2.4

Werken aan een nieuw kennisinstituut

9

Organisatie, personeel en faciliteiten

11

3.1

Organisatie

11

3.2

Personeel

12

3.3

Financiën

14

Informatie & documentatie

16

4.1

Algemeen

16

4.2

Bibliotheek

17

4.3

Websites en sociale media

18

4.4

Periodieken

21

4.5

Studentbezoeken

23

Kennisnetwerken en overheids- en instellingsbeleid

36

5.1

Algemeen

36

5.3

Kennisnetwerk overheden

39

5.4

Kennisnetwerk overheden en culturele instellingen

40

5.5

Kennisnetwerk culturele instellingen

41

5.6

Advisering overheden en instellingen

42

5.7

Kennisnetwerk erfgoededucatie

42

5.8

Kennisnetwerken onderwijs

43

5.9

Advisering onderwijs

46

5.10

Kennisnetwerken onderzoekers

47

Verdieping en vernieuwing

56

6.1

Algemeen

56

6.2

Onderzoek toegankelijk maken

59

6.3

Onderwijs- of overdrachtsconcepten

62

6.4

Maatschappelijke ontwikkelingen

64

Inleiding Het jaar 2011 was voor ons een bijzonder jaar. In juni lazen we in de Kamerbrief 'Meer dan kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid' immers dat de staatssecretaris een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst wil in de plaats van Cultuurnetwerk Nederland en het sectorinstituut Kunstfactor. Vanaf dat moment is er - uitgaande van de door OCW aangebrachte kaders - door beide instellingen naarstig aan gewerkt om tot één organisatie te komen, vooralsnog uitmondend in de oprichting van een stichting en een subsidieaanvraag voor de cultuurplanperiode 2013-2016. In 2012 krijgt deze nieuwe organisatie verder vorm met een organisatieplan, functiehuis en functieboek en een met de vakverenigingen te overleggen cao. Bij de vormgeving van het kennisinstituut is ook het Fonds voor Cultuurparticipatie intensief betrokken. Deze op handen zijnde veranderingen hebben de aandacht voor het reguliere werk van Cultuurnetwerk Nederland niet verslapt. Consistent en professioneel werkten wij met onze relaties en partners verder aan de producten en diensten die we in ons ambitieus werkplan 2011 hebben vastgelegd. Wij voeren taken uit op het vlak van cultuureducatie met als doel informeren, adviseren, uitwisselen, onderzoeken en samen ontwikkelen. Wij geven advies, leggen verbindingen tussen partijen in het werkveld en stimuleren de ontwikkeling en het gebruik van praktijkgerichte kennis. Om die kennis te vergroten bestuderen wij cultuureducatieve praktijken en theoretische kennis, we reflecteren hierop en voeren samen met anderen onderzoek uit. Wij geven veel aandacht aan kenniscirculatie 2.0 door 'koude' en 'warme' kennisdeling in de vorm van websites, e-zines, publicaties en werkbijeenkomsten. Naast door de rijksoverheid gesubsidieerde besteltaken voert Cultuurnetwerk Nederland vanaf zijn start in 2001 meerjarige projecten uit voor het landelijk programma Cultuur en School van het Ministerie van OCW. We werken voorts samen met partners als Kunstfactor, het Fonds voor Cultuurparticipatie en de Raad van twaalf, met provincies, gemeenten en onderwijs- en culturele instellingen en nemen ook werk aan van derden, mits dit past bij de kennisontwikkeling. In dit verslag verantwoorden wij onze activiteiten, producten en diensten van het jaar 2011, conform het subsidiebesluit 2009-2012 (DK/I&I/39131). Wij houden daarbij nadrukkelijk rekening met de aandachtspunten die de minister in dit besluit verwoordde, zoals het verzoek ons meer te richten op onze ondersteunende rol voor culturele instellingen. Met de beschrijving van onze producten en diensten en een vergelijking van de kengetallen 2009 met de streefcijfers en de werkelijk behaalde prestatiecijfers 2011 verantwoorden wij onze inzet en het effect van werkzaamheden. Wij geven met deze jaarverantwoording inzicht in organisatie, personeel, bestuur – in de vorm van raad van toezicht en raad van bestuur – en in de financiële positie van onze instelling. Aan deze verantwoording zijn het bestuursverslag en de jaarrekening 2011 toegevoegd; dit alles conform het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies instellingen 2009-2012 van OCW. De jaarverantwoording 2011 van Cultuurnetwerk Nederland is behandeld in de vergadering van de raad van toezicht op 10 april 2012 en door de raad vastgesteld en goedgekeurd.

Piet Hagenaars Raad van

3

Bestuur

JAARVERANTWOORDING 2011

1

Bestuursverslag De raad van toezicht stelt de kaders voor de programmering van de werkzaamheden vast, met als richtsnoer het vastgestelde Activiteitenplan 2009-2012. De raad stelt voorts – voorafgaand aan elk kalenderjaar – een hiervan afgeleid werkplan vast met prestatiecijfers en daarbij behorende begroting. Elk jaar stelt de directeur een Jaarverantwoording op – met een bestuursverslag, een beschrijving van producten, diensten en prestatiegegevens en een financieel jaarverslag – die de raad van toezicht vervolgens vaststelt en goedkeurt. Deze wordt ter beoordeling aan het Ministerie van OCW gestuurd met een afschrift aan de Raad voor Cultuur.

1.1

SAMENSTELLING RAAD VAN TOEZICHT 2011 Conform de Code Cultural Governance heeft Cultuurnetwerk Nederland een profielschets voor de raad van toezicht opgesteld. Deze is als bijlage opgenomen bij het reglement van de raad van toezicht en is door de raad vastgesteld op 19 september 2008. Reglement en profielschets zijn voor alle medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland en andere betrokkenen ter inzage beschikbaar. De raad is qua nationaliteit, geslacht, leeftijd, ervaring en soort deskundigheid zo divers mogelijk samengesteld. De leden hebben kennis van en ervaring en affiniteit met de aard en cultuur van de stichting. Zij beschikken over kennis en ervaring op cultureel, financieel, juridisch, economisch, commercieel dan wel maatschappelijk terrein en ervaring in cultural governance. Bestuursleden worden geworven op basis van inhoudelijke en/of beheersmatige kwaliteiten en ervaringen voor tenminste één doelgroep van Cultuurnetwerk Nederland (onderwijs, vrije tijd, professionele cultuur en overheden). Op 31 december 2011 bestond de raad uit de volgende leden: Ans Buys

voorzitter (sinds medio 2011)

Jos Darmanata

algemeen lid (financiële commissie)

Linde Gispen

algemeen lid

Diederik Schönau

algemeen lid

Annemieke Vervoort

algemeen lid

Sadik Harchaoui

voorzitter (tot en met 28 april 2011)

Wilbert van Herwijnen

algemeen lid (tot en met 28 april 2011)

Ans Buys is lid en vicevoorzitter sinds 2005. Vanaf medio 2011 heeft zij het voorzitterschap overgenomen van Sadik Harchaoui. Ze is directeur van de lerarenopleidingen van Fontys Hogescholen in Tilburg. Jos Darmanata (lid sinds 2006) is managing partner bij SD&S en daar verantwoordelijk voor financiën en verkoop. Linde Gispen (vanaf juni 2009 lid) is projectleider cultuurparticipatie bij de provincie Zuid-Holland. Diederik Schönau (lid sinds 2007) is internationaal consultant bij Cito in Arnhem. Annemieke Vervoort (lid sinds juni 2009) is algemeen manager van Introdans Interactie, de educatieafdeling van dansgezelschap Introdans. Alle leden van de raad van toezicht vervullen ook andere bestuursfuncties op het terrein van kunst en cultuur. Meer informatie over de achtergrond en de voor Cultuurnetwerk Nederland relevante nevenfuncties van de raadsleden is te vinden op de website cultuurnetwerk.nl. In 2011 nam de raad afscheid van Sadik Harchaoui die sinds 2007 voorzitter was en van Wilbert van Herwijnen die sinds 2006 algemeen lid was. In de vergadering van 6 oktober besloot de raad geen vervanging te zoeken voor deze zeer gewaardeerde leden gezien de toekomstige ontwikkelingen bij Cultuurnetwerk Nederland. De beschikbare kennis en ervaring van de zittende leden voldoet en de raad wilde geen tijd verliezen aan het zoeken en informeren van nieuwe leden.

4


GOED BESTUUR Conform het verzoek van OCW bij de Jaarverantwoording 2009 (brief 18 november 2009) schenken we in de Jaarverantwoording aandacht aan de naleving van de regels van goed bestuur. De bestuurder heeft ook in 2011, conform de statuten, het functioneren van de organisatie aan de raad verantwoord. Via het werkplan 2011 heeft de raad zijn goedkeuring gegeven aan de werkzaamheden en de gevoerde strategie. Begroting en jaarverantwoording hebben inzicht gegeven in de financiering van de strategie. Met het functiehuis en de kwartaalcijfers 2011 heeft de raad zicht gehouden op de inzet van personele en materiële middelen. Ten slotte heeft de bestuurder telkens gerapporteerd over belangrijke veranderingen (politiek en bedrijfsvoering), samenwerkingsverbanden en strategische contacten. Ans Buys, Voorzitter

5

Raad

van

Toezicht


2

Reflectie op prestaties: Cultuurnetwerk Nederland in 2011 Het Handboek Verantwoording cultuursubsidies instellingen 2009-2012 (Ministerie van OCW 2008) vraagt een beschouwing van de activiteiten tijdens de vierjaarlijkse uitvoeringscyclus. Vandaar dat Cultuurnetwerk Nederland in zijn jaarverslagen standaard een reflectie op zijn werkzaamheden van het verslagjaar geeft.

2.1

REFLECTIE OP PRESTATIES 2011 De in het Activiteitenplan 2009-2012 genoemde aandachtsgebieden zijn in deze jaarverantwoording samengebracht tot drie onderdelen: Informatie & Documentatie, Kennisnetwerken & Overheids- en instellingsbeleid en Verdieping & Vernieuwing. De internationale activiteiten worden niet meer apart benoemd, maar zijn daarin ondergebracht. Voor elk van deze drie onderdelen zijn in het werkplan 2011 streefcijfers genoemd voor het jaar 2011, die in de hier opgenomen overzichten herhaald zijn met daaronder de werkelijk behaalde prestaties en daarbij benodigde uren in het kalenderjaar 2011. Daarnaast geven we in de tekst een kwalitatieve resultaatbeschrijving van elke activiteit met waar nodig een korte beschouwing. Behoudens een enkele activiteit hebben we over het algemeen de streefcijfers 2011 meer dan behaald. Deze zijn in de verantwoording van de kengetallen na elk hoofdstuk terug te vinden. Bovendien blijkt uit de prestatiegegevens dat Cultuurnetwerk Nederland er steeds in blijft slagen zijn doelgroepen te bereiken. Het aantal kennispartners waar wij mee samenwerken, blijft stabiel en er is fysiek en digitaal een toenemend aantal kennisrelaties waarmee wij kennis uitwisselen. Voor het fysieke bibliotheekgebruik liep in 2011 het aantal bezoekers en leners terug (-7,5% en 13,3%) naar het niveau van 2009. Het digitale gebruik van de bibliotheekcollectie steeg opnieuw en kwam uit op circa 18.000 zoeksessies per jaar (+10,5%). Het aantal verzoeken om informatie bedroeg 2381, iets minder dan in 2010 (-2,5%). Het aantal bezoekers van onze website Cultuurnetwerk.nl nam opnieuw toe tot 2615 bezoekers per dag (+18,4% bezoekers) en ook Cultuurplein.nl trok meer bezoekers (+8,5%). Die groei in bezoekersaantallen geldt nog meer de website podiumopschool.nl (+21,5%), terwijl de website projectloketcultuur.nl een teruggang kende tot het niveau van 2009 (-19,5%). Cultuurcoordinator.nl kende in 2011 een fors toenemende bezoekersstroom (+60,0%), hetgeen te danken is aan de geheel op de specifieke doelgroep geënte nieuwe vormgeving. De abonnementen op e-zines van Cultuurplein.nl zijn in 2010 geschoond; desondanks bleef in 2011 het aantal abonnees in het primair onderwijs stabiel en dat van de abonnees in het voortgezet onderwijs groeide (+6,8%). Het aantal icc'ers dat de nieuwsbrief ontvangt, steeg met ruim 35%. Het aantal downloads van Zicht op… steeg met 67,5% tot 55.098. Cultuurnetwerk Nederland gebruikt sinds enige jaren ook sociale media als een weblog, Twitter, Facebook, YouTube en LinkedIn om informatie en kennis te verspreiden. Facebook en YouTube zijn in 2011 gestart, waardoor er nog geen vergelijkende cijfers zijn. Het aantal volgers van Cultuurplein Twitter groeide in 2011 met 196% (613), terwijl Cultuurnetwerk Twitter 2011 afsloot met 1206 volgers (+138%). Het aantal leden van de netwerkgroep Cultuureducatie op LinkedIn is met 104,5% gestegen naar 2.315 leden en dat van Cultuurplein naar 635 (+269%). De weblog van directeur Piet Hagenaars met 41 blogs in 2011 kende een bezoekersgroei van 164,6% (8.797 bezoekers).

6


Fysieke uitgaven van Cultuurnetwerk Nederland, zoals de periodieke uitgave Cultuur+Educatie en het Bulletin Cultuur & School (sinds half 2011 het Cultuurplein Magazine geheten), bleven redelijk stabiel in hun aantal abonnees. Deze uitgaven - of artikelen eruit - zijn ook digitaal te bekijken en de groei in downloads was overweldigend en liep in de vele duizenden per nummer (totaal circa 200.000). Het aantal bezoeken van instellingen voor hoger onderwijs aan Cultuurnetwerk Nederland liep iets terug. In 2010 waren dat er 25 tegenover 24 in 2011 (-4%). Naast kennis- en informatiespreiding door de beantwoording van vragen, de uitgave van publicaties en via interactieve digitale media kent Cultuurnetwerk Nederland ook kleine en grote kennisbijeenkomsten. De belangrijkste drie zijn de CultuureducatieBELEIDdag, de Dag van de Cultuureducatie en de Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie. Daarnaast verzorgt en begeleidt Cultuurnetwerk Nederland op verzoek van OCW netwerkbijeenkomsten en kenniskringen voor icc'ers, icc-trainers, brede scholen (en cultuureducatie) en lerarenopleidingen voor primair en voortgezet onderwijs. De deelnemers van de CultuureducatieBELEIDdag 2011 waardeerden de dag met een gemiddelde van 7,02. Uit de toelichting blijkt dat die waardering vooral de netwerkfunctie en het spreekuur. De goede afwisseling tussen actieve en passieve werkvormen en de onderwerpen op het programma betreft. De verschillende sessies werden uiteenlopend gewaardeerd, variërend van 6,1 tot 8. De Dag van de Cultuureducatie 2011, met als onderwerp 'senioren en cultuureducatie', kreeg als rapportcijfer een 7,24. De keynotes werden gewaardeerd met een 6 tot 7,6 en de deelsessies met cijfers tussen de 6,0 en 8,4. De organisatie en locatie, het Tropeninstituut in Amsterdam, kregen als gemiddeld rapportcijfer 'goed'. De belangrijkste redenen om de bijeenkomst te bezoeken bleken kennis nemen van het onderwerp (61%), praktijkvoorbeelden uitwisselen (54%) en nieuwe contacten opdoen (21%). De Conferentie Onderzoek Cultuureducatie 2011 beoordeelden de deelnemers met een gemiddelde van 7,4. De meeste respondenten vonden de dag informatief en inspirerend en prezen de mogelijkheden tot netwerken. Uit de externe evaluatie blijkt dat de samenhang tussen de verschillende programmaonderdelen verbeterd kan worden en dat men een overkoepelend thema nuttig acht. In vergelijking met vorig jaar valt vooral het hogere cijfer op voor de keynote (Andrew Burn UK): vorig jaar een 6,3, nu een 7,1. De waardering voor de sessies bleef nagenoeg gelijk (vorig jaar 7,1). Uit kwantitatieve en kwalitatieve metingen en uit de intensivering van kennisrelaties en -partners blijkt dat Cultuurnetwerk Nederland in 2011 ruimschoots aan zijn opdracht heeft voldaan. DOWNLOADS EN WERELDRANGLIJST Veel publicaties van Cultuurnetwerk Nederland worden vanuit de website cultuurnetwerk.nl gedownload. De methode Lessen Kunst van 4-12 jaar (1999), is een bundel met lessuggesties, die veelvuldig op websites direct wordt gelinkt en zeer veel wordt gedownload. En ook de Zicht op… serie is altijd populair geweest bij downloads. Zicht op … de kunstvakken in de vernieuwde 2e fase (2007) is een van de meest gedownloade, maar is nu over zijn hoogtepunt heen. De Zicht op media-educatie en mediawijsheid (2005) krijgt dezelfde populariteit. De Zicht op… serie is inmiddels omgezet naar de Dossiers, direct op de website. Deze worden eveneens goed bezocht: Legitimering wordt het meest bekeken, gevolgd door Samenwerking en Talentontwikkeling. Eind 2011 kwamen Dossiers over Kwaliteit en Senioren online beschikbaar. In de eerste online weken kregen die publicaties al enkele honderden bezoekers. Twee vroeg uitverkochte afleveringen van Cultuur + Educatie werden daarom als download gratis beschikbaar gesteld en vonden gretig aftrek: C+E 11 Beroep: Docent Kunstvakken en C+E 17 Kunst en Sociaal engagement. Andere uitgaven van Cultuur + Educatie die sinds de downloadmogelijkheid

7


in 2011 gretig aftrek vinden: C+E 26 Mediacultuur, C+E 7 Trends cultuurdeelname, C+E 14 Ontwikkelingsstadia en C+E 22 Conferentie onderzoek 2008. De downloads laten zien dat onderwerpen die direct aan de praktijk gelieerd zijn zoals mediacultuur (C+E 26), docent kunstvakken (C+E 11) en lesmethoden (Lessen Kunst 4-12 jaar) door de jaren heen het meest populair zijn. Inhoudelijke theorievorming zoals actief/receptief, ontwikkelingsstadia (C+E 14), schoolkunst (C+E 31) en esthetische beoordeling (C+E 24) worden ook veel bekeken. Ook publicaties pp het gebied van onderzoek zijn veelgevraagd: cultuurdeelname-trends (C+E 7), Vlaams onderzoek naar cultuureducatie (C+E 19) en kwart eeuw onderzoek (C+E 4) populair. Op Alexa.com worden wereldwijd rankinglijsten van websites bijgehouden. Hier kunnen verwante sites onderling worden vergeleken. Cultuurnetwerk.nl is in 2011 wereldwijd iets boven de 950.000e plaats. Een stuk daarboven zit bijvoorbeeld CJP.nl (498.208e), het Rijksmuseum (205.633e) of de algemene onderwijssite Kennisnet.nl (137.502e). Daarentegen zijn sites als die van SLO, Erfgoed Nederland, Kunstfactor en andere, ver voorbij de miljoen(en).

AFBEELDING 1 _ CULTUURNETWERK NEDERLAND OP DE WERELDRANGLIJST WWW.ALEXA.COM

2.2

REORGANISATIE BIBLIOTHEEKFUNCTIE Onafhankelijk van het nieuw te vormen kennisinstituut moet Cultuurnetwerk Nederland nu al inspelen op veranderingen in de bibliotheekvoorziening, waarbij het – voor zover mogelijk en zinvol – zorg blijft dragen voor een volwaardige gesystematiseerde kennisopbouw. Daarom voeren we in de periode 2011-2012 een reorganisatie uit van de bibliotheekfunctie. Deze reorganisatie is weliswaar

8


gericht op de periode 2011-2012, maar uiteraard zullen de veranderingen ook na 2012 doorzetten in het nieuw op te richten kennisinstituut. De reorganisatie behelst de overstap van een fysieke collectie naar een digitale documentaire informatiefunctie. De bestaande bibliotheekcatalogus, gestart begin jaren zeventig, wordt hiertoe omgebouwd tot een bibliografie van cultuureducatie en amateurkunst. De selectie van actueel gepubliceerde literatuur en de beschrijving hiervan in de bestaande digitale catalogus blijft doorgaan, maar we schaffen geen gedrukte publicaties meer aan. Indien een publicatie digitaal beschikbaar is, wordt een link naar deze publicatie opgenomen in de beschrijving ervan. Het zwaartepunt van de activiteiten zal in 2012 dan ook liggen bij het saneren van de fysieke collectie.

2.3

TIEN JAAR CULTUURNETWERK NEDERLAND In 2011 bestond Cultuurnetwerk Nederland tien jaar. Het was vooral een jaar van hard werken en vooruit kijken; naar het nieuwe kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst. Toch keken wij af en toe ook met trots terug. Terecht, gezien de meningen van de geïnterviewden in de filmpjes op onze website. Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Cultuurnetwerk Nederland vroegen we tien experts uit verschillende werkvelden zich over onze instelling en cultuureducatie in het algemeen uit te spreken. Daarbij verwees het interview in de nieuwsbrief naar een bijbehorend filmpje op de website cultuurnetwerlk.nl. Hier zijn interviews te zien met Olga Smit (programmamanager cultuur van de gemeente Rotterdam), Folkert Haanstra (lector kunsten cultuureducatie AHK en bijzonder hoogleraar cultuurparticipatie en cultuureducatie UU), Renske de Groot (hoofd educatie Foam Amsterdam), Aaltje van Zweden-van Buuren (stichting Papageno), Arja van Veldhuizen (teamleider Educatie en Musea, Landschap Erfgoed Utrecht), Boyke Brand (directeur Factorium in Tilburg), Olga van Miert (leerkracht en icc'er brede school De Ontdekking in Oosterhout), Elsje Huij (onder meer docent beeldende vorming en cultuureducatie, Pabo Hanzehogeschool Groningen), Jaap Bakkelo (vestigingsdirecteur Zernikecollege in Groningen) en Piet Hagenaars (directeur Cultuurnetwerk Nederland). Ook staatssecretaris Zijlstra feliciteerde ons met ons jubileum. In een persoonlijke brief schrijft hij ons op 16 december 2011: 'In de tien jaar dat uw instelling bestaat is er op het brede terrein van cultuureducatie veel gebeurd. Onder de vlag 'Cultuur en School' is cultuureducatie stevig op de agenda komen te staan. Cultuurnetwerk Nederland heeft daarbij in veel gevallen een belangrijke rol gespeeld. Hierbij denk ik aan de jaarlijkse Dag van de Cultuureducatie, de website www.cultuurplein.nl, het bulletin Cultuur en School (tegenwoordig Cultuurplein Magazine geheten) en de diverse landelijke netwerken van onderzoekers, interne cultuurcoördinatoren (icc'ers), pabo's en lerarenopleidingen. Maar ook denk ik aan de wijze waarop recentelijk een belangrijk thema als 21st century skills door uw instelling is opgepakt. Mijn ministerie en Cultuurnetwerk Nederland hebben in de afgelopen tien jaar op tal van terreinen goed samengewerkt. Hiervan getuigt bijvoorbeeld de succesvolle Europese Conferentie over cultuureducatie in Brussel in 2009. Op dit moment bent u bezig met de vorming van een nieuw kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst. Ik wens u daarbij veel succes.'

2.4

WERKEN AAN EEN NIEUW KENNISINSTITUUT In 2011 hoorde Cultuurnetwerk Nederland met de hoofdlijnenbrief van staatssecretaris Zijlstra dat ons grote veranderingen te wachten staan. Hij wil voor de cultuurplanperiode 2013-2016 een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst in de plaats van Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor. Dit instituut werkt discipline overstijgend en voert een scala aan taken uit voor cultuureducatie, erfgoededucatie, kunsteducatie en amateurkunst. Hij onderscheidt daarbij drie hoofdtaken:

9


-

Professionalisering van de educatiefunctie in de cultuursector en deskundigheidsbevordering binnen de amateurkunst, zowel bestuurlijk als artistiek inhoudelijk (inclusief kunsteducatie)

-

Landelijke informatie- & netwerkfunctie voor zowel cultuureducatie als amateurkunst

-

Onderzoek & monitoring, waaronder een onderzoeksagenda voor de beleidsontwikkeling.

Het nieuwe kennisinstituut werkt nauw samen met het Fonds voor Cultuurparticipatie (en het later nieuw te vormen Fonds Podiumkunsten en Cultuurparticipatie) voor de programma's Cultuureducatie met kwaliteit en Innovatie amateurkunst. Kunstfactor en Cultuurnetwerk Nederland zien veel kansen in de kennisketenbenadering van de staatssecretaris en zij zullen deze kansen dan ook graag benutten in de nieuwe organisatie. De samenwerking van cultuureducatie, kunsteducatie, professionele cultuurinstellingen en amateurkunst komt ook in de praktijk steeds meer voor. Het kennisinstituut zal inzetten op de ondersteuning van elk afzonderlijk werkveld en op de kansrijke mogelijkheden die de samenwerking tussen werkvelden biedt. Obstakels in de infrastructuur worden in overleg met overheden en instellingen geïnventariseerd en zo mogelijk weggenomen. Een breed uitvoeringsinstrumentarium is nodig om de door de staatssecretaris genoemde taken te realiseren. Daarnaast is internationale oriëntatie noodzakelijk - voor inspiratie, vergelijking en kwaliteitsversterking - waardoor activiteiten in EU-lidstaten en vergelijkbare landen ook doorwerking kunnen krijgen in Nederland en omgekeerd. De reguliere taken, zoals de staatssecretaris die schetst voor cultuureducatie, in, rondom en buiten het onderwijs, zijn omvangrijk en divers van aard. Bestaande taken van Cultuurnetwerk Nederland worden voortgezet, extra taken die het voor OCW uitvoerde, worden regulier of krijgen een ander accent en nieuwe taken worden eraan toegevoegd. Deze omvangrijke opdracht voeren we graag uit, mits het nieuwe kennisinstituut voldoende bewegingsruimte en financiële mogelijkheden krijgt om die redelijkerwijs te kunnen realiseren. De afspraken die daartoe met het ministerie zijn gemaakt, zijn leidend. In de OCW-brief van 21 juli 2011 wordt nader ingegaan op de financiële voorwaarden voor subsidieverstrekking aan het nieuwe kennisinstituut. OCW gaat uit van een subsidieplafond van 4,76 miljoen euro, als volgt onderverdeeld: -

2,70 miljoen euro (56,7%) voor cultuureducatie

-

1,50 miljoen euro (31,5%) voor amateurkunst

-

0,56 miljoen euro (11,8%) voor activiteiten op het grensvlak van cultuureducatie en amateurkunst (onder dit laatste worden in ieder geval de buitenschoolse kunsteducatie (publiek en privaat), de aansluiting tussen binnen- en buitenschoolse cultuureducatie (zoals brede school) en talentontwikkeling verstaan)

Met het beschikbare budget voor cultuureducatie kunnen we in ieder geval de in de afgelopen jaren gevormde netwerken van interne cultuurcoördinatoren (icc'ers), pabo's en lerarenopleidingen voor voortgezet onderwijs een structureel vervolg geven. Cultuurnetwerk Nederland is zeer tevreden met de landelijke inzet op cultuureducatie en de positieve waardering van OCW. Het ministerie zet vanaf 2013 voor de landelijke ondersteuning van cultuureducatie veel meer structureel geld in dan nu het geval is. Naast dit geoormerkte bedrag voor cultuureducatie voor het nieuwe kennisinstituut start ook het Fonds voor Cultuurparticipatie een programma Cultuureducatie met kwaliteit met een budget van € 13,8 miljoen, bestaande uit een matchingregeling met provincies en de zevenendertig grote gemeenten (€ 10 miljoen) en een subsidieregeling voor landelijk flankerend beleid (€ 3,8 miljoen). Al met al zien wij veel kansen om de kwaliteit van cultuureducatie in en om het onderwijs verder te versterken.

10


3

Organisatie, personeel en faciliteiten

3.1

ORGANISATIE Cultuurnetwerk Nederland kent sinds mei 2005 drie bureaus, waarvan de medewerkers efficiënt en hecht samenwerkend in projectteams producten en diensten realiseren. De producten en diensten komen vaak in wisselwerking met kennispartners en kenniskringen tot stand en zijn bedoeld voor professionals in de werkvelden onderwijs, culturele instellingen, onderzoek, vrije tijd en overheden. ORGANISATIESTRUCTUUR EN INFORMATIEUITWISSELING De directeur en het management van de drie bureaus – Informatie & Documentatie (I&D), Advies & Onderzoek (A&O) en Middelen (M) – zijn hiërarchisch leidinggevend, seniorprojectleiders en projectleiders zijn functioneel leidinggevend. De directeur is tevens manager van het bureau A&O. Er is bewust voor gekozen om naast de – al jaren goed functionerende – projectorganisatiestructuur een bureaustructuur in te richten om medewerkers het noodzakelijke houvast te geven in hun werk. Medewerkers werken immers in variabele teams aan wisselende projecten met wisselende (senior-) projectleiders. Het betreft de bespreking van het algemeen functioneren van de medewerker, scholingswensen en de vaststelling daarvan, privésituaties die van invloed zijn op het werk, het functionerings- en beoordelingsgesprek, het verlof, het persoonlijk ontwikkelingsplan, enzovoort. De directeur en de managers bespreken in het managementteam (MT) onderwerpen aangaande het personeel, materiële en gebouwelijke voorzieningen en financiën. Een van de onderwerpen dit jaar waren de bij de functieprofielen behorende competenties, die alle na positief advies van de OR begin 2011 konden worden vastgesteld. De (senior)projectleiders kenden in 2011 een nieuw overleg. Dit projectleidersoverleg (PT) is bedoeld voor beleidsadvisering aan de directeur op instituutsniveau en voor kennisontwikkeling, -productie en -circulatie op het niveau van aandachtsgebieden en productactiviteiten. Tot eind 2010 kwamen (senior)projectleiders bij elkaar in drie aparte kenniskringen (Informatie & Documentatie, Kennisnetwerken en Verdieping & Vernieuwing) voor kennisontwikkeling, -productie en –circulatie. Deze overlegvorm leverde onvoldoende informatieuitwisseling op tussen de leden van de verschillende kenniskringen, waarna begin 2011 is besloten dit overleg weer gezamenlijk te doen.

Raad van Toezicht

Raad van Bestuur

Staftaken

Bureau Informatie &

Bureau Advies &

Documentatie

Onderzoek

Bureau Middelen

AFBEELDING 2 _ ORGANOGRAM ORGANISATIESTRUCTUUR CULTUURNETWERK NEDERLAND

De raad van bestuur is eindverantwoordelijk voor inhoudelijke keuzes, materiële beslissingen en personele aangelegenheden van de organisatie. Staftaken bestaan uit de voorbereiding van

11


inhoudelijk en financieel beleid, kwaliteitszorg, corporate communicatie en pr, internationalisering en het bestuurssecretariaat; de uitvoering daarvan is gedelegeerd aan verschillende medewerkers. Bureau Informatie & Documentatie, met als manager Max Lebouille, kent de functies bibliotheek, websites, de uitgave van periodieken en vraagbeantwoording. Bureau Advies & Onderzoek, met als manager Piet Hagenaars, heeft de functies advies, procesbegeleiding, studie en onderzoek en – sinds 2011 – de productcommunicatie. In bureau Middelen, met als manager Peter van den Esschert, zijn faciliterende functies ondergebracht zoals de financiële administratie, controlling, adresbeheer, automatisering en personeel & organisatie. Voor de dagelijkse kennis- en informatieuitwisseling en voor het geven van feitelijke informatie zoals mededelingen, informatie over kennisrelaties en -netwerken, evenementen en dergelijke bestond tot 2010 een digitaal Infoplein voor alle medewerkers. In 2011 is dit geëvalueerd en als zeer nuttig ervaren. Er bleek ook behoefte aan meer interactiviteit en de mogelijkheid zelf informatie te plaatsen. In 2011 is er daarom een intranet voor medewerkers opgezet waarin het digitaal Infoplein is geïntegreerd. SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR 2010 De raad van bestuur (statutair directeur) van de stichting is sinds 1 januari 2001 Piet Hagenaars. Na vaststelling van de hoofdlijnen van beleid door de raad van toezicht is hij eindverantwoordelijk voor de uitvoering van beleid en programmering.

3.2

PERSONEEL OPBOUW MEDEWERKERSBESTAND Eind 2011 telde Cultuurnetwerk Nederland 41 medewerkers waarvan 38 in vaste dienst, twee op tijdelijke basis en een op basis van deeltijddetachering vanuit Stichting Ganzenmarkt 6. In de loop van 2011 hebben twee medewerkers afscheid genomen. Het totale medewerkersbestand op 31 december 2011 bestond uit 30 vrouwen en 11 mannen. Van de 41 medewerkers hadden er op 31 december 2011 tien een fulltime aanstelling (afbeelding 2). Deeltijdfactor

Man

Vrouw

Totaal

tot 0,5

3

1

4

tot 0,6

0

2

2

tot 0,7

0

2

2

tot 0,8

0

8

8

tot 0,9

3

12

15

Totaal parttimers

6

25

31

Totaal fulltimers

5

5

10

AFBEELDING 3 _ AANTAL FULL- EN PARTTIMERS PER 31 DECEMBER 2011

Zesenzeventig procent van de medewerkers heeft een parttime aanstelling, waarbij het aantal vrouwen de overhand heeft. Om werk en zorgtaken goed te kunnen combineren biedt Cultuurnetwerk zijn medewerkers de mogelijkheid om daar waar mogelijk parttime te werken en/of deels vergoed ouderschapsverlof op te nemen.

12


Leeftijdsopbouw medewerkers 2008-2011 (peildatum 31 december)

Man

Vrouw

18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 tot 25- 35- 45- vanaf tot 2525 35 45 55 55 25 35 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 2008

35- 45- vanaf tot 2545 55 55 25 35 jaar jaar jaar jaar jaar

35- 45- vanaf tot 2545 55 55 25 35 jaar jaar jaar jaar jaar

35- 45- vanaf 45 55 55 jaar jaar jaar

2009

2010

2011

AFBEELDING 4 _ LEEFTIJDSOPBOUW PERSONEEL PER 31 DECEMBER 2008-2011

De gemiddelde leeftijd in 2011 was 48 jaar. Het percentage van de medewerkers van 45 jaar of ouder bedroeg 63% (zie afbeelding 3). De aandacht voor verjonging bij werving van nieuwe medewerkers blijft dus van groot belang. IN– EN UITSTROOM In 2011 verlieten twee medewerkers Cultuurnetwerk Nederland. Van één medewerker werd het tijdelijke dienstverband in onderling overleg niet verlengd. Deze medewerker voelde zich niet zo op zijn plek bij Cultuurnetwerk Nederland. De andere medewerker vertrok wegens de aanvaarding van een baan elders. In 2011 werd één nieuwe collega verwelkomd. Deze vervult de functie van een vertrokken collega; met het oog op de reorganisatie per 1 januari 2013 betreft het een tijdelijke aanstelling. SCHOLING EN DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING In 2011 volgden medewerkers op individuele basis specifieke bijscholingscursussen zoals ICT, Social Media training, Cursus HTML en Dreamweaver, cursus pedagogiek/onderwijskunde, training Leidinggeven aan projecten, cursus Powersecretaresse. Drie medewerkers namen deel aan de Leergang Marketing 2.0, georganiseerd door Kunstconnectie. We kozen er in 2011 bewust voor een aantal trainingen in company te organiseren, zodat we maatwerk kregen en een groot aantal medewerkers tegelijk geschoold kon worden. Het betrof de volgende trainingen: -

Negen medewerkers namen deel aan de door 2KNOWHOW gegeven training Werken met werkvormen

-

Twaalf medewerkers namen deel aan de training Timemanagement door Tijdwinst.com B.V.

-

Twaalf medewerkers namen deel aan de training Internet Zoektechnieken door GOopleidingen

13


De in 2010 gestarte pilot Intervisie kreeg een dermate positieve evaluatie dat deze in 2011 is verlengd. Aan deze pilot namen negen medewerkers deel. Net als de training Timemanagement vond deze pilot plaats in het kader van de uitkomsten van het Preventief Medisch Onderzoek (zie hierna). LOOPBAANSCAN Sinds 2009 is in de cao van Cultuurnetwerk Nederland opgenomen dat elke medewerker driejaarlijks een loopbaanscan aangeboden krijgt. Doel van de scan is dat de werknemer (meer) inzicht krijgt in zijn kwaliteiten, motivaties, loopbaanvoorwaarden, toekomstmogelijkheden en wensen. De loopbaanscan vindt veelal plaats ter voorbereiding op het persoonlijk ontwikkelingsplan, al is dit niet noodzakelijk. De loopbaanscan wordt uitgevoerd door Menorio, een landelijke organisatie voor loopbaanbegeleiding. In 2011 deden elf medewerkers een loopbaanscan. Een belangrijk motief om de loopbaanscan te doen vormde de aanstaande reorganisatie en de vorming van een nieuw kennisinstituut. Vanwege die aanstaande reorganisatie is de inzet van het persoonlijk ontwikkelplan minder gestimuleerd.

PREVENTIEF MEDISCH ONDERZOEK (PMO) Een van de uitkomsten van de in 2009 gemaakte Risico Inventarisatie en Evaluatie was de uitvoering van een Preventief Medisch Onderzoek (PMO), vooral gericht op de beleving en beoordeling van het werk en arbeidsomstandigheden. Doel van een PMO is het voorkomen of beperken van gezondheidsrisico's in het werk voor medewerkers. Het onderzoek werd najaar 2010 uitgevoerd door onderzoeksbureau SKB uit Amsterdam. In totaal vulde 92% van de medewerkers de vragenlijsten in, wat een uitzonderlijk hoog percentage is. FESTIVITEITEN Ook in 2011 vonden de inmiddels traditionele festiviteiten voor medewerkers plaats, zoals de Nieuwjaarsborrel, het zomerfeest op de binnenplaats van Ganzenmarkt 6 met alle huurders gezamenlijk, het instituutsuitje en de kerstborrel met filmvoorstelling. Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan kreeg het jaarlijkse instituutsuitje extra aandacht. Op 23 september gingen we samen een dag televisie maken met aansluitend een feestelijk diner met heuse Oscaruitreiking. Hierbij waren ook de partners van medewerkers en de leden van de raad van toezicht uitgenodigd.

3.3

FINANCIËN De jaaromzet kwam in 2011 uit op circa € 4,13 miljoen, waarvan circa € 1,83 miljoen bestond uit structurele basissubsidie van OCW, circa € 1,62 miljoen uit projectsubsidies van OCW en circa € 0,68 miljoen uit bijdragen van derden. Hiermee is de omzet nipt hoger dan die van 2010. Ruim 44% van de omzet is gefinancierd met de basissubsidie van OCW en circa 56% met bijdragen van derden en projectsubsidies van OCW (afbeelding 4).

14


Jaaromzet 2011 - Cultuurnetwerk Nederland basissubsidie OCW 16,46%

projectsubsidie OCW bijdragen derden 44,31%

39,23%

AFBEELDING 5 _ JAAROMZET 2011 CULTUURNETWERK NEDERLAND

Het jaar 2011 sloot met een negatief exploitatieresultaat van € 34.584; begroot was een negatief exploitatieresultaat van € 85.817. Het voorziene negatieve resultaat werd mede veroorzaakt door extra kosten voor de ontwikkeling van de vernieuwde site Cultuurplein.nl. Volgens de resultaatbestemming worden de volgende bedragen toegevoegd en onttrokken aan de verschillende bestemmingsfondsen OCW en voorzieningen. Voor het bestemmingsfonds OCW Algemeen 2009-2012 is met ingang van 2009 geen specifiek voorschrift meer voor de berekening van de toevoeging dan wel onttrekking aan dit fonds. Voor de jaarlijkse mutatie in dit bestemmingsfonds hanteert Cultuurnetwerk Nederland als uitgangspunt het aandeel structurele subsidie OCW in de totale omzet. Over 2011 werd aldus een bedrag toegevoegd van € 6.630. Het bestemmingsfonds OCW Algemeen 2009-2012 kwam hiermee op € 120.476 per 31 december 2011. Het bestemmingsfonds OCW Algemeen 2004-2008 (€ 68.817 per 1 januari 2009) zet Cultuurnetwerk Nederland de afgelopen en komende periode in voor een nadrukkelijker kennisrelatie en netwerk met culturele instellingen, zoals de samenwerking met het Theater Instituut Nederland en het Platform Theatereducatie. Uit deze samenwerking komen digitale en grafische producten voort voor educatief medewerkers van theatergezelschappen en theaterpodia. Over 2011 werd een bedrag van € 33.679 aan het fonds onttrokken dat daarmee per 31 december 2011 op € 18.196 kwam. Sinds het boekjaar 2009 wordt aan het einde van het jaar het nog niet bestede deel van een projectsubsidie verantwoord op de balans als vooruit ontvangen subsidie en niet meer als een bestemmingsfonds OCW. De vooruit ontvangen subsidies van OCW bedroegen per 31 december 2011 € 686.339. Wegens betaalde wachtgeldverplichtingen werd een bedrag van € 15.834 onttrokken aan het bestemmingsfonds reorganisatie 2005 dat hiermee op € 100.866 kwam. Dit bedrag voorziet in de wachtgeldverplichting voor 2012 en verder, zodat een extra dotatie achterwege kan blijven. Per saldo is een bedrag van € 8.299 toegevoegd aan de algemene reserve.

15


4

Informatie & documentatie

4.1

ALGEMEEN Cultuurnetwerk Nederland verzamelt en verspreidt kennis over cultuureducatie in binnen- en buitenland. Zo geeft het een impuls aan nationale en internationale deskundigheidsbevordering op dit terrein. Om actuele en betrouwbare informatie en documentatie over cultuureducatie zo toegankelijk mogelijk te maken voor onze kennisrelaties, bouwden we ook in 2011 aan onze informatie- en documentatievoorzieningen. We zetten ook de samenwerking met partners uit het cultuureducatieve veld voort. Deze is onder meer gericht op de bibliotheekfunctie en onze websites, op wederzijdse informatieverspreiding en op actuele vulling voor het projectloket cultuur. De kennisverzameling concentreerde zich in 2011 naast het eigen land op enkele omliggende landen en regio's in Europa: Vlaanderen, het Verenigd Koninkrijk, Nordrhein-Westfalen (Duitsland), Oostenrijk en Denemarken en daarnaast ook op Canada en de Verenigde Staten. De selectie van deze landen is ingegeven door het belang voor de Nederlandse cultuureducatie en de kans op wederzijdse, gedeelde belangstelling voor specifieke onderwerpen of thema's. Met bibliotheek, desk- en internetresearch en het volgen van activiteiten van instellingen uit de diverse werkvelden en sectoren verzamelden we nationaal en internationaal actuele informatie. Deze is vervolgens ontsloten via diverse, op kennisgebruikers toegesneden vormen, zoals een online catalogus, websites, databanken, literatuursearches, publicaties, periodieken, studiedagen, debatten, vraagbeantwoording en helpdesk (telefonisch en per e-mail). De productieve urenbesteding voor dit aandachtsgebied in 2011 (20.333 uur totaal) is in figuur 14 en 15 te lezen.

Aandachtsgebied: Info- en docu - uren besteed 2011 Websites en databases Periodieken 22,8%

32,3%

Bibliotheek Algemeen info-docu

30,7%

14,3%

AFBEELDING 15 _ URENBESTEDING 2011 VOOR HET AANDACHTSGEBIED INFORMATIE & DOCUMENTATIE (CIS)

16


Aandachtsgebied: Info- en docu - uren besteed 2010 Websites en databases Periodieken 24,6%

26,1%

Bibliotheek Algemeen info-docu

16,1% 33,2%

AFBEELDING 16 _ URENBESTEDING 2010 VOOR HET AANDACHTSGEBIED INFORMATIE & DOCUMENTATIE (CIS)

De vergelijking van de ureninzet in 2010 (19.887 uren) met die in 2011 (20.333 uren) laat zien dat in 2011 meer aandacht is besteed aan websites en databases. Dat heeft vooral te maken met de overstap naar een nieuw Cultuurplein.nl afgelopen jaar.

4.2

BIBLIOTHEEK VAN FYSIEKE BIBLIOTHEEK NAAR ONLINE BIBLIOGRAFIE De bibliotheek van Cultuurnetwerk Nederland ontving vanaf 2003 tot en met 2010 elk jaar meer bezoekers. Het aantal steeg in deze jaren van 1.200 tot 1.608. Afgelopen jaar liet met een bezoekersaantal van 1.488 een lichte teruggang zien. De groei vanaf 2003 is direct gekoppeld aan het toenemend aantal opleidingen van universiteiten of hogescholen dat gebruik maakt van de door Cultuurnetwerk Nederland geboden studentenvoorlichtingen. De afgelopen jaren is het aantal professionals dat de bibliotheek bezoekt, helaas niet of nauwelijks gestegen. Het in stand houden van een kostbaar studiecentrum en een fysieke collectie, waarvan de grootste gebruikersgroep studenten zijn die aan hun scriptie werken, is steeds moeilijker te verdedigen, temeer daar steeds meer publicaties (ook) digitaal uitgegeven worden en het overgrote deel van de publicaties ook via andere, publiekelijk toegankelijke bibliotheken geleend of ingezien kan worden. Daarom hebben we in 2011 besloten om de fysieke bibliotheekcollectie van Cultuurnetwerk Nederland op te heffen. Om zonder fysieke collectie toch een professionele informatie- & documentatiefunctie te kunnen waarborgen zal de bestaande bibliotheekcatalogus, gestart begin jaren zeventig, omgebouwd worden tot een online toegankelijke bibliografie van cultuureducatie. In de praktijk betekent dit dat vanaf eind 2011 de selectie van actueel gepubliceerde literatuur en de beschrijving hiervan in de bestaande catalogus onverminderd blijft doorgaan, maar dat we geen gedrukte literatuur meer aanschaffen. Informatiespecialisten blijven noodzakelijk, aangezien zij naast het zoeken, selecteren en beschrijven van literatuur een belangrijke bijdrage leveren aan nieuws- en kennisvergaring en de verspreiding hiervan via de websites. In 2012 wordt de fysieke bibliotheek geheel opgeheven en vervangen door een digitaal toegankelijke bibliografie voor cultuureducatie en, anticiperend op het nieuwe kennisinstituut, voor amateurkunst. GEBRUIK COLLECTIE In 2011 is het aantal leners toegenomen van 3.400 naar 3.752. Deze toename is vrijwel geheel toe te schrijven aan het toegenomen aantal studentenleners. In 2011 maakten 24 opleidingen gebruik van de mogelijkheid een bezoek te brengen aan Cultuurnetwerk Nederland voor onder meer een uitleg over het gebruik van de catalogus. Ongeveer de helft van de bezoekers schrijft zich in als lener. In 2011 werd de bibliotheek ongeveer 1.500 keer door klanten bezocht. De duur van de bezoeken

17


varieerde van een paar minuten tot een hele dag of soms zelfs meer dagen. Vooral masterstudenten die werken aan hun eindscriptie blijven vaak een dag of langer werken in de bibliotheek. De gemiddelde bezoekduur bedraagt anderhalf uur. De eigen medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland bezochten in totaal 168 keer de bibliotheek; dit was in 2010 nog 310 keer. Alle bezoeken samen resulteerden in 2011 in ruim 2.428 uitleningen, waarvan ruim vijfhonderd door de eigen medewerkers. In 2010 was dit ongeveer tweemaal zoveel. Deze getallen zeggen alleen iets over de ondergrens van het gebruik van de collectie. Het aantal tijdschriftartikelen dat klanten kopiëren in de bibliotheek is onbekend, evenals het aantal publicaties dat direct via een link in een catalogusrecord wordt gedownload. ZICHTBAARHEID COLLECTIE In 2011 zijn weer pogingen ondernomen om de catalogusrecords opgenomen te krijgen in de indexen van Google. De aangewezen weg hiervoor - opname van alle catalogusrecords in Picarta, waardoor deze via Worldcat in de indexen van Google terechtkomen - bleek financieel niet haalbaar. We hebben de bibliotheekcollectie op een aantal bijeenkomsten en congressen onder de aandacht gebracht van het aanwezige publiek. Ook in 2011 is de bibliotheek actief geweest op de sociale media om de collectie te promoten, onder meer via Twitter (literatuurtips) en LinkedIn (vraagbeantwoording en literatuursuggesties). Maandelijks zijn aanwinstenoverzichten samengesteld en verspreid via de website en aan abonnees via mail. BIBLIOTHEEKDIENSTVERLENING ELDERS Kunstbalie (voorheen Brabants Instituut voor School en Kunst en Centrum voor Amateurkunst) heeft sinds 2006 een eigen bibliotheek, waarvoor Cultuurnetwerk ook in 2011 de selectie, aanschaf en ontsluiting van publicaties via een eigen internetcatalogus heeft verzorgd. Verder verzorgden we in 2011 een deel van de informatie voor het kennisatelier cultuurparticipatie (www.kennisatelier.nl). Deze website is een initiatief van het Fonds voor Cultuurparticipatie in samenwerking met Cultuurnetwerk Nederland.

4.3

WEBSITES EN SOCIALE MEDIA CULTUURNETWERK.NL, SOCIALE MEDIA In 2011 werkte Cultuurnetwerk Nederland verder aan het onderhoud en de uitbouw van zijn website www.cultuurnetwerk.nl. Het aantal bezoekers steeg weer flink verder, van bijna 800.000 naar ruim 950.000; het aantal bezoekers per dag was gemiddeld 2.615. Het aantal pageviews bleef vorig jaar op hetzelfde niveau als in 2010, drie miljoen (3,73 per bezoeker). De grootste uitbreidingen van Cultuurnetwerk.nl in 2011 zijn nieuwe delen voor de onderzoeksportal, de uitwerking van de erfgoededucatieportal na de overname van de educatiewebsite van Erfgoed Nederland, en de toevoeging van webdossiers (het digitale vervolg van de reeks Zicht op…) over onder meer kwaliteit en senioren. De homepage heeft een nieuwe indeling gekregen, na afstemming van de interface bij een testgroep. In plaats van een overzicht van de inhoud staat nu de actuele berichtgeving centraal. In de middenkolom is plek voor nieuws en aankondigingen van Cultuurnetwerk Nederland zelf. Het overzicht van de inhoud is nog steeds beschikbaar op de homepage, maar nu als menu in de linkerkolom. Verder is er een aparte kolom met directe teasers naar prominente vaste onderdelen, zoals de weblog. De sociale media kregen meer aandacht via icoontjes. Voor het nieuws zijn er RSSfeeds en retweets. Sinds 2011 kunnen gebruikers ook de vacatures via een rss-feed ontvangen. We hebben in 2011 een eigen Facebookpagina ingericht en een Youtube-kanaal gemaakt. Door samenwerking met andere instellingen was het nodig varianten met een eigen vormgeving te maken van een conferentiewebsite. Deze zijn in eigen huis gemaakt als subdomeinen van

18


Cultuurnetwerk.nl. De Conferentie Authentieke Kunsteducatie (CAKe) is tijdelijk, en bevat nog enige tijd het verslag van de conferentie (www.cultuurnetwerk.nl/cake); de site voor Skills 21 – over 21eeeuwse vaardigheden voor docenten - is wel structureel en wordt regelmatig onderhouden met nieuws en updates door het projectteam (www.cultuurnetwerk.nl/skills21). NETWERK CULTUUREDUCATIE OP LINKEDIN Voor een band en uitwisseling met de achterban van Cultuurnetwerk Nederland werd in 2010 het LinkedIn-netwerk Cultuureducatie opgericht. In 2011 is druk gebruik gemaakt van de mogelijkheid om via dit platform kennis en informatie uit te wisselen en meningen te spiegelen. Op 31 december 2010 had het netwerk 1.132 leden. Dit aantal werd in 2011 fors uitgebreid tot 2.315, een toename van 104,5%. Naast vele reacties van derden waren ook medewerkers van Cultuurnetwerk actief op dit platform. CULTUURPLEIN.NL Het beheer en eigenaarschap van Cultuurplein.nl is per 2011 eenduidig bij Cultuurnetwerk Nederland gelegd, met goedkeuring van de samenwerkingspartners (Erfgoed Nederland, Eye Film, Beeld en Geluid, SLO, Lezen, CJP, Vereniging Cultuurprofielscholen) en OCW. Wel blijft de samenwerking via hun logo's op de site zichtbaar en blijft Cultuurplein voorlopig een eigen gezicht houden. Tussen januari en november 2011 is, met grote inzet van alle betrokkenen, de site compleet herontworpen, herbouwd en van content voorzien. Tegelijkertijd werd de oude site tijdens de bouw ook nog actueel gehouden. Dit is een zeer grote prestatie gezien de omvang en complexiteit van de site. De site is in een nieuw CMS (Drupal) gebouwd, daarbij anticiperend op een verdere technische integratie van sites van Cultuurnetwerk Nederland. Het ontwerp kreeg een hedendaagse, frisse uitstraling, met behoud van herkenningspunten naar de oude site. De nieuwe website heeft globaal dezelfde inhoud - een schat aan praktische informatie, overzichten en verwijzingen voor professionals – maar met veel meer nadruk op actualiteit en interactie. Nieuws, nieuwe aanvullingen, verbindingen met sociale media en reacties van bezoekers krijgen meer aandacht. Tijdens het ontwerp is de interface uiteraard al getest bij doelgroepen en bijgesteld; de reacties na de lancering in november, via een online poll, zijn eenduidig positief. De bezoekersgegevens van Cultuurplein.nl betreffen tot november 2011 de oude site (op Kennisnet), de laatste twee maanden is overgeschakeld naar de nieuwe site en komen de gegevens van Google Analytics. Ondanks de wisseling van site en statistisch systeem sluiten de gegevens heel behoorlijk aan en zien we een stijging van het aantal bezoekers en pageviews. Sinds 2010 kan Cultuurplein.nl worden gevolgd op Twitter: het aantal volgers steeg in 2011 enorm (196%); hetzelfde geldt voor de Cultuurpleingroep op LinkedIn (269%).

AFBEELDING 17 _ PRINT SCREENS VAN DE WEBSITES CULTUURPLEIN.NL EN DE CULTUURCOORDINATOR.NL

19


CULTUURCOORDINATOR.NL Ook Cultuurcoordinotor.nl is vernieuwd en herbouwd, en ging 15 februari online. Zoals afbeelding 16 laat zien is het aantal bezoekers in 2011 goed gegroeid. (Zie voor meer informatie over de interne cultuurcoördinator in het primair onderwijs paragraaf 5.3). PODIUMOPSCHOOL.NL Podiumopschool.nl bevat aanbod van impresariaten en andere culturele aanbieders van schoolvoorstellingen en –concerten. De website kreeg in 2011 gemiddeld 57 bezoekers per dag, die elk 5,3 pagina's bekeken. Het aantal bezoekers stijgt flink. PROJECTLOKETCULTUUR.NL ProjectloketCultuur.nl is een belangrijk informatiepunt voor activiteiten voor en praktijkervaringen met cultuureducatie. Het betreft drie deelverzamelingen die ook integraal te raadplegen zijn: het Projectloket Community Arts, het Projectloket Onderwijs en Projectloket Plus. Vooral de deelverzameling voor het onderwijs kreeg regelmatig aanvullingen. De Plusprojecten, onder redactionele verantwoordelijkheid van Cultuurnetwerk Nederland, zijn geactualiseerd. De verzameling Community Arts wordt onder beheer van CAL-XL in een eigen website opnieuw opgezet. Site 2011

Cultuurnetwerk.nl

Bezoekers

pageviews

bezoeker

Pageview

T.o.v.

/dag

/bezoeker

2010 +

954.035

2.919.279

2.615

3,7

Cultuurplein.nl

69.171

360.561

192

5,2

+

Projectloket Cultuur

52.343

279.247

145

5,3

--

Podium op School

20.583

109.949

57

5,3

+

Cultuurcoordinator.nl

23.387

72.326

64

3,1

++

Bezoekers

pageviews

bezoeker

Pageview

T.o.v.

/dag

/bezoeker

2009

795.053

2.999.499

2.208

3,8

++

Cultuurplein.nl

64.636

358.840

177

3,7

--

Projectloket Cultuur

64.937

303.599

180

4,7

++

Podium op School

16.953

99.909

47

5,9

0

Cultuurcoordinator.nl

14.787

67.084

40

4,5

0

Site 2010

Cultuurnetwerk.nl

AFBEELDING 17 _ OVERZICHT GEBRUIK WEBSITES 2011 EN 2010

DOSSIERS Van 2000 tot en met 2010 publiceerde Cultuurnetwerk Nederland jaarlijks vier afleveringen van Zicht op... Vanaf 2011 is deze thematische reeks voortgezet als onderdeel van onze website onder de noemer dossiers waaronder ook andere onderwerpen die al op de website stonden werden geplaatst. In 2011 verschenen vijf dossiers (waarvan twee nieuwe) op de website met elk een inleidend artikel over het betreffende onderwerp, een literatuuroverzicht uit de bibliotheek van Cultuurnetwerk Nederland en links naar relevante websites. De behandelde thema's waren kwaliteit (nieuw), senioren (nieuw), bezuinigingen en legitimering, samenwerking en talentontwikkeling. VENSTER OP CULTUUREDUCATIEONDERZOEK (VOCE) In Nederland wordt veel onderzoek naar cultuureducatie gedaan en het aantal publicaties groeit jaarlijks. Het blijkt echter vaak moeilijk om de juiste informatie over onderzoek en publicaties te vinden. Het digitale venster op cultuureducatieonderzoek (VOCE) biedt studenten, onderzoekers en andere belangstellenden zicht op het brede terrein van onderzoek naar cultuureducatie.

20


Dit project startte in 2010. In 2011 werden twee onderdelen van VOCE gerealiseerd. Het hoofdstuk Infrastructuur geeft een overzicht van Nederlandse instellingen waar onderzoek naar cultuureducatie wordt gedaan, gepresenteerd, gepubliceerd en gedocumenteerd. Ook zijn de belangrijkste internationale conferenties, tijdschriften en databanken opgenomen. Het onderdeel Cultuureducatieonderzoek: kenmerken en trends beschrijft de kwantitatieve ontwikkeling en de samenstelling van onderzoekspublicaties in Nederland voor de periode 2001-2010. Deze kwantitatieve analyse wordt in 2012 aangevuld met een inhoudelijke typering van Nederlands cultuureducatieonderzoek in internationale context. Eind 2012 zal de complete inhoud op de website van Cultuurnetwerk te vinden zijn: algemene hoofdstukken over de infrastructuur van het cultuureducatieonderzoek, over bruikbaarheid en gebruik van cultuureducatieonderzoek voor praktijk en beleid, over invalshoeken (wetenschappelijke disciplines) en benaderingen van cultuureducatieonderzoek en een typering van Nederlands cultuureducatieonderzoek in de internationale context; verder enkele thematische reviews (literatuurstudies) over belangrijke onderwerpen en ten slotte enkele voorbeelden van belangwekkend en goed opgezet en uitgevoerd cultuureducatieonderzoek. Alle hoofdstukken bevatten links naar externe bronnen. ALICE-M Alice-M is een community van cultuuraanbieders en scholen. Op een digitaal platform kunnen beide partijen met elkaar in contact komen. Het zoekgedrag van scholen wordt gevolgd, waardoor we managementinformatie voor cultuurinstellingen en provincies verkrijgen. In 2011 is de opzet van de website ontwikkeld en zijn partners benaderd. Partners zijn Mocca in Amsterdam, Edu-Art Gelderland, KCO Overijssel en Pabo Avans in Breda. Met hen is besproken welke aanbieders in aanmerking komen om zich te presenteren op de website en welke scholen in aanmerking komen voor de pilot. Daarnaast komen landelijke aanbieders in aanmerking om zich te presenteren op de site. Cultuurnetwerk Nederland voert dit project uit in samenwerking met het Fonds voor Cultuurparticipatie.

4.4

PERIODIEKEN Cultuurnetwerk heeft de uitgave van vijf periodieken in 2010 voortgezet. Het betreft Cultuureducatie Actua, Cultuur+Educatie, het Bulletin Cultuur & School (sinds half 2011 Cultuurplein Magazine), de Nieuwsbrief en de Aanwinstenlijst. Om deze periodieken nog bekender te maken bij de uiteenlopende gebruiksgroepen en zo meer afname en een ruimer bereik te realiseren, hebben we in 2011 voor enkele periodieken de communicatie steviger aangepakt. CULTUUREDUCATIE ACTUA Cultuureducatie Actua is een tweewekelijks e-zine over cultuureducatie – beleid, onderzoek, nieuwe uitgaven en bijeenkomsten – voor beleidsmakers van gemeenten en provincies, managers van culturele instellingen en directeuren en docenten van onderwijsorganisaties. Cultuureducatie Actua selecteert binnen- en buitenlands nieuws, nieuw verschenen publicaties en evenementen. Het aantal betaalde abonnementen is iets afgenomen van 376 naar 360. Het aantal lezers is zeker het tienvoudige van het aantal abonnees (circa 4.000 per e-zine). Abonnees zijn veelal middelgrote tot grote instellingen, die – zo blijkt – het e-zine naar medewerkers en externe collega's doorzenden. CULTUUR+EDUCATIE Cultuur+Educatie is de reeks theoretische uitgaven over cultuureducatie. Het is het enige tijdschrift in Nederland dat (nieuwe) opvattingen en ontwikkelingen in praktijk en beleid van cultuureducatie analyseert en beschrijft, bij voorkeur op basis van theoretisch en/of empirisch onderzoek.

21


Cultuur+Educatie richt zich onder andere op onderzoekers, studenten, docenten, beleidmakers en medewerkers van culturele instellingen. Elk (thema)nummer bevat prikkelende essays, rapportages van onderzoek en analyses. De in 2011 verschenen uitgaven waren Creatieve mbo-opleidingen tussen talentontwikkeling en arbeidsmarkt (nr. 29), Informeel leren in de kunsten: theorie en praktijken (nr. 30) en Authentieke kunsteducatie (nr. 31). Lees meer hierover in paragraaf 6.1. In 2011 nam de losse verkoop van Cultuur+Educatie toe ten opzichte van 2010. Het aantal abonnees bleef redelijk stabiel met 307. Vanaf maart 2011 werd het mogelijk nummers van het tijdschrift, uitgezonderd die van de lopende jaargang, te downloaden. Dat leidde tot spectaculaire resultaten: Media + Kunst + Educatie: internationale ontwikkelingen in media- en kunsteducatie (nr. 26) telde 14.811 hits, Jaren van onderscheid (nr. 7) 14.177, Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie 2008: een keuze uit gepresenteerde papers (nr. 22) telde 9.251 en Docent kunstvakken (nr. 11) 8.568 downloads. Van de oude (papieren) nummers zijn er in 2011 elf uitverkocht.

AFBEELDING 18 _ OMSLAGEN VAN CULTUUR+EDUCATIE EN CULTUURPLEIN MAGAZINE 2011

BULLETIN CULTUUR & SCHOOL - CULTUURPLEIN MAGAZINE Met de door het Ministerie van OCW gesubsidieerde uitgave van het Bulletin Cultuur & School werkt Cultuurnetwerk samen met de landelijke projectgroep Cultuur en School aan versterking van de inhoudelijke samenwerking tussen onderwijs en culturele instellingen. Het Bulletin Cultuur & School richt zich sinds zijn ontstaan op een brede groep geïnteresseerden en betrokkenen bij cultuur en school. Dit betreft vooral onderwijsgevenden met aandacht voor kunst en cultuur in primair en voortgezet onderwijs en educatief actieve professionals bij culturele instellingen voor beeldende kunst, muziek, dans, drama, literatuur, audiovisueel/media en erfgoed. Streven is elk van deze doelgroepen en disciplines zo evenwichtig mogelijk van relevante informatie te voorzien. Om de relatie met de website Cultuurplein.nl te versterken is er in 2011 voor gekozen het blad in naam en vorm te laten aansluiten bij het vernieuwde Cultuurplein.nl. De vormgeving en de bladformule is opnieuw onder handen genomen, hetgeen resulteerde in een fris en helder tijdschrift. Sinds half 2011 is de naam veranderd in Cultuurplein Magazine. In 2011 steeg het aantal individuele abonnees van deze gratis periodiek opnieuw en nu met 2,73% tot 12.479.

22


NIEUWSBRIEF CULTUURNETWERK NEDERLAND De Nieuwsbrief Cultuurnetwerk Nederland geeft in het kort een overzicht van actuele activiteiten en producten van Cultuurnetwerk Nederland. Naast nieuws benadrukt het de netwerkfunctie door in elke uitgave steeds een van de kennispartners het woord te geven. De nieuwsbrief verschijnt digitaal en het aantal afleveringen is in 2011 verruimd van vier naar zes. Bovendien is de vormgeving vernieuwd met als resultaat een heldere, compacte uitgave. Naast eigen nieuws kregen ook professionals de kans een ruim publiek te laten weten welke ideeën en opvattingen ze over cultuureducatie hebben. De Nieuwsbrief groeide in 2011 naar 2.228 abonnees (+1,5%). Daarnaast kan iedereen de digitale nieuwsbrief van de site downloaden. AANWINSTENLIJST BIBLIOTHEEK CULTUURNETWERK NEDERLAND De Aanwinstenlijst is een – per e-mail verzonden – maandelijks overzicht van de aanwinsten van de bibliotheek van Cultuurnetwerk Nederland. De Aanwinstenlijst wordt samengesteld door medewerkers van de bibliotheek. In 2011 had de aanwinstenlijst 568 abonnees (-4,9%). Daarnaast kan iedereen de aanwinstenlijst van de site downloaden. ARTIKELEN IN PUBLICATIES Met Kunstzone, het maandblad voor docenten kunstonderwijs, is een convenant gesloten voor de periodieke levering van artikelen over de praktijk van kunsteducatie in en buiten het onderwijs. In 2011 leverde Cultuurnetwerk Nederland negen artikelen, die alle werden geplaatst. Vanaf april 2011 levert bovendien de bibliotheek maandelijks een bijdrage aan de rubriek 'Boeksignalementen' van Kunstzone. Deze bijdrage, samengesteld door Petra Faber en Laura Stoové, bestaat uit het selecteren en beschrijven van publicaties uit de bibliotheekcollectie die aansluiten bij het thema van de maand. Andere (digitale) tijdschriften waar medewerkers van Cultuurnetwerk artikelen aan bijdroegen waren het Bulletin Cultuur & School / Cultuurplein Magazine, E-zines voor de icc'ers, Cultuur+Educatie en het Jaarboek 2011 van het Fonds voor Cultuurparticipatie. In 2011 werd een hoofdstuk voor het Handboek Cultuurbeleid over het provinciaal cultuurbeleid geschreven dat begin 2012 in de update van het Handboek wordt gepubliceerd.

4.5

STUDENTBEZOEKEN Jaarlijks bezoeken studentengroepen van universitaire en hbo-opleidingen Cultuurnetwerk Nederland om uitleg te krijgen over het instituut, het werkveld cultuureducatie en het gebruik van de bibliotheekcollectie en –catalogus, en de websites van Cultuurnetwerk. In 2011 is verder gewerkt aan de inhoudelijke en didactische uitbouw van deze bezoeken. In 2011 brachten 24 opleidingen een bezoek.

23


Digitaal

Mondeling

Besteltaken

1

1

1

1

Doel project

Projectsubsidies (CenS)

Bekostiging Looptijd Besteltaken met derden

Producten Grafisch

Prestatieoverzicht 2011 Informatie & documentatie

Resultaat tot en met 2011 Prestatie 2009 en 2010 Streefcijfer 2011 Prestatie 2011

ALGEMEEN Informatieverzoeken en vraagbeantwoording extern < 4 en

2009-2012

> 4 klokuren; alsmede 'meer complexe' literatuursearches

Beantwoorden van informatieverzoeken en doorverwijzing

2009 – 2.200 (21)

naar samenwerkingspartners (rapportage in logboek)

2010 – 2.200 (20)

voor derden

2011 – 2.200 (20) 2011 – 1.934 (21)

Voor de werkzaamheden voor de vraagbeantwoording < 4 uur en > 4 uur werd in 2011 378 uur begroot en 312 uur besteed; voor literatuursearches betrof dit in 2011: 130 uur begroot en werd 69 uur besteed

BIBLIOTHEEK Collectie boeken, rapporten e.d.

1

1

2009-2012

Actueel houden van de collectie publicaties

2009 – 17.556

Samenwerking Kunstconnectie, Erfgoed Nederland,

2010 – 18.801

Kunstfactor, EYE en Stichting Lezen

2011 – 19.000 2011 – 19.746

Collectie audiovisuele middelen, cd-roms, dvd's e.d.

1

1

1

2009-2012

Actueel houden van de collectie audiovisuele publicaties

2009 – 1.668


2010 – 1.739


2011 – 1.750 2011 – 1.806

Collectie tijdschriftartikelen e.d.

1

1

2009-2012

Actueel houden van de collectie publicaties

2009 – 7.413


2010 – 7.886


2011 – 8.000 2011 – 8.291

24


Besteltaken

1

Doel project


Digitaal

1

Besteltaken met derden

Bekostiging Looptijd

Mondeling

Producten Grafisch



BIBLIOTHEEK (VERVOLG) Collectie tijdschriften en digitale periodieken Nederland e.d.

1

2009-2012

Toename van collectie digitale publicaties

2009 – 122

Advies Kunstconnectie, Erfgoed Nederland, Kunstfactor, EYE

2010 – 114

en Stichting Lezen

2011 - 120 2011 - 115

Collectie tijdschriften en digitale periodieken buitenland

1

1

1

2009-2012

Toename van collectie digitale publicaties

2009 – 54

Advies Kunstconnectie, Erfgoed Nederland, Kunstfactor, EYE

2010 – 55

en Stichting Lezen

2011 - 55 2011 - 54

Instellingendocumentatie

Verzamelen actuele informatie over beleid en aanbod van

2009 - 4.100 publ. van 354 instellingen

Samen met Raad van twaalf, Kunstconnectie, Erfgoed

instellingen voor actieve kunstbeoefening

2010- 4.100 publ. van 354 instellingen

Nederland en Stichting Lezen

Informatie over aanbod, ouder dan 5 jaar wordt periodiek

2011 – 4.100 publ. van 354 instellingen

verwijderd

2011 – 4.100 publ. van 354 inst.

Actuele publicaties beschikbaar hebben in de collectie

2009 - 560 bestellingen

Bestellingen publicaties

1

1

1

1

1

1

2009-2012

2009-2012

2010 - 555 bestellingen 2011 – 550 bestellingen 2011 – 467 bestellingen Downloads

25


2011 - 881 downloads

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



BIBLIOTHEEK (VERVOLG) Ontsluiten boeken, rapporten, dvd's e.d.

1

1

2009-2012

Beschrijven publicaties in catalogus

2009 - 1.232 titels 2010 - 1.526 titels 2011 – 1.500 titels 2011 – 1.147 titels

Ontsluiten artikelen

1

1

2009-2012

Beschrijven publicaties in catalogus

2009 – 514 titels 2010 – 473 titels 2011 – 500 titels 2011 – 405 titels

Selectie informatie uit periodieken

1

1

2009-2012

Ontsluiten informatie uit periodieken

2009 – 330 abonnementen 2010 – 345 abonnementen 2011 – 350 abonnementen 2011 – 350 abonnementen

Selectie informatie uit E-zines

1

1

2009-2012

Ontsluiten informatie uit E-zines

2009 – 123 abonnementen 2010 – 127 abonnementen 2011 – 130 abonnementen

1

26


1

2011 – 126 abonnementen

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



BIBLIOTHEEK (VERVOLG) Selectie informatie van websites

1

1

2009-2012

Relevante websites scannen op informatie voor websites

2009 – 175 websites

Cultuurnetwerk en nieuwsbrieven

2010 – 182 websites 2011 – 200 websites 2011 – 181 websites

Bezoekers aan de bibliotheek (extern)

1

1

2009-2012

Monitoren en begeleiden bezoek aan de bibliotheek

2009 – 1.472 bezoekers 2010 – 1.608 bezoekers (verblijf per bezoek gemiddeld 1,5 klokuren) 2011 – 1.600 bezoekers 2011 – 1.488 bezoekers (verblijf per bezoek gemiddeld 1,5 klokuren)

Uitleningen bibliotheek

1

1

1

1

2009-2012

Uitgave en inname van uitleningen van de collectie

2009 – 2.202 uitleningen 2010 – 2.802 uitleningen 2011 – 2.800 uitleningen 2011 – 2.482 uitleningen

Abonnees/leden bibliotheek

1

1

2009-2012

Verbinden van gebruikers van de collectie aan de

2009 – 326 abonnees

bibliotheek

2010 – 343 abonnees 2011 – 350 abonnees 2011 - 337 abonnees

27


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



BIBLIOTHEEK (VERVOLG) Gebruik online catalogus bibliotheek

1

1

2009-2012

Monitoring en registratie online bezoekers catalogus

(www2.lokv.nl/webopac/vubis.csp)

2009 – 18.627 bezoekers 2010 – 16.291 bezoekers 2011 – 18.000 bezoekers 2011 – 18.000 bezoekers

Dienstverlening instellingsbibliotheek voor ondersteunende

1

1

1

2009-2012

instellingen (samenwerking Kunstbalie)

Gebruik geautomatiseerde subcatalogus Cultuurnetwerk

2009 – prestatie geleverd

en catalogisering voor handbibliotheek Kunstbalie

2010 – prestatie geleverd 2011 – actualiseren afspraken 2011 – prestatie geleverd

Voor de werkzaamheden voor de bibliotheek werd in 2011: 6.037 uur + 150 uur afbouw dienstverlening Kunstbalie begroot en 6.253 uur + 178 uur afbouw dienstverlening Kunstbalie besteed.

WEBSITES EN SOCIALE MEDIA www.cultuurnetwerk.nl

1

1

2009-2012

Verzorgen van een informatieve website voor onze

2009 – 1.674 (3,6 pageviews)

doelgroep

2010 – 2.208 (3,8 pageviews) 2011 – 2.200 (4.0 pageviews) 2011 – 2.615 (3,7 pageviews)

www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/bronnenbun dels/

1

1

2009-2012

Site met thema's en onderwerpen voor Kunst 2 (CKV2)

2009 – geen gegevens 2010 – geen gegevens 2011 – 600.000 pageviews 2011 – 954.035 pageviews

28


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



WEBSITES EN SOCIALE MEDIA (VERVOLG) Engelstalig deel website

1

1

2009-2012

Informatie voor buitenlandse bezoekers

2009 – 7.500 pageviews 2010 – 7.500 pageviews 2011 – 7.500 pageviews 2011 – 14.000 pageviews

Voor de werkzaamheden voor de website cultuurnetwerk.nl werd in 2011: 2.534 uur begroot en 2.324 uur besteed. Corporate blog Cultuurnetwerk Nederland

1

1

2010-2012

Social Networksites Cultuurnetwerk Nederland (LinkedIn)

Blog Piet Hagenaars: Kunst en cultuur & hoe eraan deel

2010 – 145 lezers per blogbericht

te nemen; start juni 2010. Frequentie 40 x per jaar en

(1.650 unieke bezoekers)

aantal leden LinkedIn groep Cultuureducatie

2011 – 300 lezers per blogbericht 2011 – 180 lezers per blogbericht (2.000 unieke bezoekers)

Voor de werkzaamheden voor de corporate blog Cultuurnetwerk Nederland en de LinkedIn netwerkgroep cultuureducatie werd in 2011 485 uur begroot en 489 uur besteed. Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) - redactieraad

1

1

2009-2012

Verzorgen van informatieve website voor het onderwijs

Redactieraad: Kennisnet, Kunstconnectie, AVS, EYE, SLO,

en culturele instellingen over het onderwijs en culturele

KPC-Groep, Erfgoed Nederland, CJP, Stichting Lezen

instellingen

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – algemeen

1

1

2009-2012

Informatieve website

periodiek overleg met redactieraad

2009 – 224 (4,1 pageviews) 2010 – 177 (5,6 pageviews) 2011 – 200 (5 pageviews) 2011 – 192 (5,2 pageviews)

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – primair onderwijs

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor het primair onderwijs

2009 – 1.496 abonnees 2010 – 1.540 abonnees 2011 – 1.600 abonnees 2011 – 1.513 abonnees

29


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



WEBSITES EN SOCIALE MEDIA (VERVOLG) Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – voortgezet

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor het voortgezet onderwijs

onderwijs

2009 – 620 abonnees 2010 – 658 abonnees 2011 – 700 abonnees 2011 – 703 abonnees

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – beroeps- en

1

1

2009-2012

volwassenen educatie

Informatievoorziening voor beroeps- en


volwasseneneducatie

2010 – 328 abonnees 2011 – 340 abonnees 2011 – n.v.t.

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – culturele

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor culturele instellingen

instellingen

2009 – 173 abonnees 2010 – 218 abonnees 2011 – 250 abonnees 2011 – 295 abonnees

Voor de werkzaamheden voor cultuurplein in 2011 werd 2.839 uur begroot en 3.874 uur besteed.

Cultuurcoordinator.nl (samenwerking met OCW) – icc'ers

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor cultuurcoördinatoren

2009 – 37 (5,0 pageviews) 2010 – 40 (4,5 pageviews) 2011 – 50 (5 pageviews) 2011 – 65 (3,5 pageviews)

Voor de werkzaamheden voor de website cultuurcoördinator werd in 2011 567 uur begroot en 560 uur besteed.

30


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



WEBSITES EN SOCIALE MEDIA (VERVOLG) Podium op School (samenwerking met OCW)

1

1

2009-2012

(www.podiumopschool.nl/)

Verzameling gegevens over professionele voorstellingen

2009 – 452 aanbiedingen (46

voor kinderen en jongeren

bezoekers en 5,0 pageviews p.d.)

Samenwerking met lokale, provinciale en landelijke

2010 – 316 aanbiedingen (47

culturele instellingen voor onderwijs

bezoekers en 5,9 pageviews p.d.) 2011 – 100 nieuwe aanbiedingen 2011 – 307 aanbiedingen (57 bezoekers en 5,3 pageviews p.d.)

Voor de werkzaamheden voor podium op school werd in 2011 34 uur begroot en 23 uur besteed. Projectloket cultuur (kunsteducatie, erfgoededucatie en

1

1

2009-2012

amateurkunst)

toegankelijke beschrijvingen van uiteenlopende projecten

2009 – … projecten (152 bezoekers,

voor diverse doelgroepen

3,1 pageviews)

(www.projectloketcultuur.nl/)

2010 – 231 actuele projecten (180 bezoekers, 4,7 pageviews) 2011 – 100 actuele projecten (200 bezoekers) 2011 – 118 actuele projecten (145 bezoekers, 5,3 pageviews)

Voor de werkzaamheden voor het projectloket cultuur werd in 2011 103 uur begroot en 82 uur besteed. Projectloket Plus

1

1

2009-2012

(www.projectloketcultuur.nl/onderwijs+.asp)

enkele onderwijsprojecten uit het Projectloket Cultuur die

2009 – 18 projectbeschrijvingen

extra aandacht krijgen

2010 – 19 projectbeschrijvingen 2011 – 10 projectbeschrijvingen 2011 – 15 projectbeschrijvingen

Voor de werkzaamheden voor het projectloket plus werd in 2011 415 uur begroot en 333 uur besteed.

31


Besteltaken

1

Doel project


Digitaal

1



Mondeling

Producten Grafisch



WEBSITES EN SOCIALE MEDIA (VERVOLG) Zicht op…

Thematische reeks artikelen + geannoteerde bibliografie

2009 – 202 abonnees (4x, 29.695 dl)

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/zicht_op.a

Frequentie 4 x per jaar; 2010 4 publicaties en 1 update;

2010 – 202 abonnees (4x, 46.024 dl)

sp)

2010 laatste jaar papieren uitgave, vanaf 2011 digitale

2011 – 500 downloads

Dossiers

2011 – 55.098 downloads

Digitaal themadossier als vervolg op Zicht op …

2011 – 4 Dossiers

frequentie 4x per jaar

2011 – 2 Dossiers

Dossier (vervolg Zicht op …)

1

1

2009-2010

1

2011-2012

Voor de werkzaamheden voor de reeks Zicht op… en het Dossier (vervolg Zicht op…) werd in 2011 190 uur begroot en 135 uur besteed. Digitaal Venster op Cultuureducatieonderzoek (VOCE)

1

1

1

2011-2012

Het Digitaal Venster op Cultuureducatieonderzoek is een

2010 – eerste opzet van Handboek en

product dat hoofdstuk voor hoofdstuk wordt gerealiseerd

besluit een digitale portal te realiseren

en op de site geplaatst.

2011 – voorbereiden onderzoeksportal en realiseren 1e 3 delen

Voor de het Digitaal Venster op Cultuureducatieonderzoek werd in 2011: 662 uur begroot en 298 uur besteed Alice-M

1

1

2011-2012

Cultuurcommunity ontwikkelen om de kwaliteit van het kunsten cultuuraanbod aan scholen te volgen en te verbeteren

Voor de werkzaamheden voor Alice-M werd in 2011 204 uur begroot en 93 uur besteed

32


2011 – keuze vormgeving website

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



PERIODIEKEN 1

Digitale nieuwsbrief Cultuureducatie Actua

1

2009-2012

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/actua/)

Selectie van de meest relevantie informatie over


cultuureducatie. Frequentie 23 x per jaar

2010 – 376 abonnees 2011 – 400 abonnees 2011 – 360 abonnees

Voor de werkzaamheden voor de digitale Nieuwsbrief Actua werd in 2011 301 uur begroot en 308 uur besteed. Thematische reeks Cultuur+Educatie

1

1

2009-2012

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/cultuur_en

Reeks thematische uitgaven over cultuureducatie;

2009 – 309 abonnees (428)

Frequentie 3 x per jaar

2010 – 326 abonnees (651)

_educatie/)

2011 – 350 abonnees (500) 2011 – 307 abonnees (621)

Voor de werkzaamheden voor de thematische reeks Cultuur+Educatie werd in 2011 728 uur begroot en 916 uur besteed. Bulletin Cultuur & School + katern PO

Tijdschrift met reportages over cultuureducatie, verslagen

2009 – 12.842 abonnees

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/bulletin_cu

1

1

1

2009-2012

van activiteiten en projecten en achtergrondartikelen.

2010 – 13.288 abonnees

ltuur_school.html) / Cultuurplein Magazine

Vanaf eind 2011: Cultuurplein Magazine geheten.

2011 – 14.000 abonnees


2011 – 13.416 abonnees

Actuele producten, evenementen en andere

2009 – 2.773 abonnees

wetenswaardigheden van Cultuurnetwerk Nederland.

2010 – 2.195 abonnees (598 dl)


2011 – 2.500 abonnees

Vanaf december 2010 alleen nog digitaal

2011 – 2.228 abonnees

Voor de werkzaamheden voor Cultuurplein Magazine werd in 2011 2.116 uur begroot en 2.160 uur besteed. (Digitale) Nieuwsbrief Cultuur(net)werk www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/nieuwsbrief

1

1

1

2009-2010

Voor de werkzaamheden voor de (Digitale) Nieuwsbrief Cultuur(net)werk werd in 2011 350 uur begroot en 226 uur besteed.

33


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



PERIODIEKEN (VERVOLG) Aanwinstenlijsten

Overzicht van de recente aanwinsten van de bibliotheek


(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/Publicaties

1

1

2009-2012

Frequentie 11 x per jaar met gemiddeld 60 titels per


/pdf/nexit/aanw0807.pdf)

aanwinstenlijst

2011 – 700 abonnees 2011 – 568 abonnees

Voor de werkzaamheden voor de Aanwinstenlijst van de bibliotheek Cultuurnetwerk Nederland werd in 2011 180 uur begroot en 199 uur besteed. Jaarverslagen Cultuurnetwerk Nederland

1

1

1

2009-2012

Jaarverslag voor subsidiegever en raad van toezicht en

2009 – 1

een publieksversie die verspreid wordt via de website.

2010 – 1 (496 downloads) 2011 – 1 (500 downloads en 200 lezers via issue) 2011 – 1 (1.068 downloads)

Voor de werkzaamheden voor het Jaarverslag Cultuurnetwerk Nederland werd in 2011 185 uur begroot en 284 uur besteed. Publicaties in Kunstzone en andere tijdschriften

1

1

2009-2012

Artikelen over werkzaamheden van Cultuurnetwerk

2009 – 12 artikelen

Nederland in periodieken van derden

2010 – 12 artikelen 2011 – 12 artikelen 2011 – 12 artikelen

Voor de werkzaamheden voor publicaties in Kunstzone (en andere bladen) werd in 2011 232 uur begroot en 224 uur besteed. Provinciaal cultuurbeleid voor Handboek cultuurbeleid

1

1

(Reed) Voor het hoofdstuk provinciaal cultuurbeleid werd in 2011 60 uur begroot en 120 uur besteed.

34


2011-2012

onderzoek en schrijven voor hoofdstuk provinciaal cultuurbeleid

2011 – schrijven artikel

Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



STUDENTEN Voorlichtingsbijeenkomsten voor studenten wo en hbo

1

2009-2012

Verzorgen van informatiebijeenkomsten over

2009 – 19 h.o. opleidingen

Cultuurnetwerk Nederland, werkveld cultuureducatie,

2010 – 25 h.o. opleidingen

bibliotheekcollectie en/of onze websites

2011 – 30 h.o opleidingen 2011 – 24 h.o. opleidingen

Voor de werkzaamheden voor voorlichtingsbijeenkomsten studenten wo en hbo werd in 2011 332 uur begroot en 166 uur besteed.

35


5

Kennisnetwerken en overheids- en instellingsbeleid

5.1

ALGEMEEN Het systematisch deelnemen aan en stimuleren van kennisnetwerken ziet Cultuurnetwerk Nederland als een belangrijke taak. Deze is, net als het verzamelen van informatie en documentatie, essentieel om de kennisopbouw van cultuureducatie te bevorderen en om kennis te delen. Kenmerkend voor dergelijke kennisnetwerken is regelmatige uitwisseling van informatie en onderlinge samenwerking, waardoor nieuwe kennis wordt gecreëerd, verspreid en kan worden toegepast. Kennisnetwerken zijn vooral succesvol als zij zijn ingebed in het werk en zo informeel mogelijk zijn. Ook in 2011 organiseerde Cultuurnetwerk diverse kennisnetwerken voor culturele instellingen, voor het onderwijs, voor onderzoekers en voor culturele professionals. Daarnaast werkten we samen in en voor netwerken van anderen. Cultuureducatie krijgt mede vorm door het beleid van gemeenten, provincies, Rijk en Europese Unie. Reden voor ons om – in informatievoorziening, advies en onderzoek – veel aandacht te besteden aan overheidsbeleid. Het accent ligt wat dit aandachtsgebied betreft op het gemeentelijk beleid, omdat gemeenten met ongeveer 200 miljoen euro subsidies voor cultuureducatie, inclusief amateurkunst en kunsteducatie, de grootste subsidiënten zijn van de drie overheden. Bovendien zijn cultuureducatieve activiteiten veelal lokaal gericht. In deze paragraaf lichten we toe hoe we inspelen en anticiperen op overheids- en instellingsbeleid met het ontsluiten van basisgegevens voor cultuureducatiebeleid, directe advisering van gemeenten, verkennende beleidsstudies en de uitwisseling van beleidskennis en -ervaring. KENNISNETWERKEN EN KENNISRELATIES CULTUURNETWERK NEDERLAND Cultuurnetwerk Nederland zette in 2011 de samenwerking met zijn partners uit het cultuureducatieve veld voort. De samenwerking is onder meer gericht op inhoudelijke en organisatorische afstemming van voorgenomen activiteiten, verkenning van mogelijkheden voor samenwerking en doorverwijzen van vragen naar elkaar en de beantwoording ervan. De samenwerking met Kunstfactor en het Fonds voor Cultuurparticipatie kreeg een bijzonder accent door de voorbereiding op het nieuwe kennisinstituut en intensieve samenwerking. Belangrijke partners als het gaat om overheden en instellingen zijn daarnaast de Raad van twaalf, de provinciale ondersteunende instellingen, Kunstconnectie, Erfgoed Nederland, Nederlands Centrum voor Volkscultuur (NCV), Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), Stichting Lezen, Museumvereniging, Theater Instituut Nederland (TIN), Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten (NAPK), filminstituut EYE, Muziek Centrum Nederland (MCN), Virtueel Platform, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB), Boekmanstichting, Jeugdcultuurfonds Nederland, CANON Cultuurcel Vlaanderen, Kunstzone, Cultuur in de Spiegel, HBONetwerk kunstvakdocentenopleidingen (KVDO), Samenwerkingsberaad Kunstvakken (SBKV), POraad, VO-raad, MBO Raad, HBO-raad, Nederlands Jeugdinstituut (Nji), Steunpunt brede scholen en de Stuurgroep Combinatiefuncties. Vertegenwoordigers van Cultuurnetwerk Nederland maken functioneel deel uit van netwerken van anderen in de vorm van advies- of bestuursfuncties. Een meer volledig beeld is te lezen in het prestatieoverzicht aan het eind van dit hoofdstuk en in paragraaf 8.2.

36


Aandachtsgebied: Kennisnetwerken uren besteed 2010 Algemeen 11,5%

Cultuur

11,1% 9,4%

18,4%

Onderwijs Onderzoekers Overheden

10,7%

Europese samenwerking

38,9%

AFBEELDING 20 _ URENBESTEDING 2010 VOOR HET AANDACHTSGEBIED KENNISNETWERKEN (CIS)

Aandachtsgebied: Kennisnetwerken uren besteed 2011 Algemeen

5,1%

Cultuur

10,8% 17,8%

13,1%

Onderwijs Onderzoekers

6,5%

Overheden Europese samenwerking 46,6%

AFBEELDING 21 _ URENBESTEDING 2011 VOOR HET AANDACHTSGEBIED KENNISNETWERKEN (CIS)

In 2011 werd 13.359 uur aan kennisnetwerken besteed (in 2010 was dit 14.959 uren). In afbeelding 19 en 20 is de urenverdeling over de verschillende sectoren in 2010 en 2011 goed af te lezen. De uren voor het onderwijs (en culturele instellingen) werden grotendeels bekostigd uit projectsubsidies van OCW (zie ook paragraaf 3.4).

37


5.2

OVERZICHT BIJEENKOMSTEN In 2011 organiseerde Cultuurnetwerk Nederland diverse kennisnetwerken voor culturele instellingen, voor het onderwijs, voor onderzoekers en voor ambtenaren met cultuureducatie in portefeuille. Afbeelding 23 biedt een overzicht van alle bijeenkomsten. Deze zijn gefinancierd vanuit de basis- of projectsubsidie van OCW dan wel samen met of in opdracht van derden. Aantal deelnemers

projectsubsidies

OCW

Basissubsidie

samen met derden

Basissubsidie

Datum

Bijeenkomst

25-01-2011

Dag van de Cultuureducatie Vlaanderen in Gent

18-01-2011

Expertgroep Cultuur & School

03-02-2011

Discussiebijeenkomst Cultuur in de Spiegel, Parnassos Utrecht

10-02-2011

Netwerkbijeenkomst brede school I in Utrecht

10-02-2011

Focusgroep gemeente- en provincie ambtenaren cultuur, in Utrecht

03-03-2011

Kennisatelier FCP: Volkscultuur in Apeldoorn

24-03-2011

Werkbezoek staatssecretaris Zijlstra in Den Haag

30-03-2011

Netwerkbijeenkomst voor pabo's I in Breda

10-05-2011

CultuureducatieBELEIDdag in Amersfoort

19-05-2011

Studiedag ICC-trainers I, in Utrecht

25-05-2011

Netwerkbijeenkomst brede school II in Utrecht

26-05-2011

Landelijke conferentie Fonds voor Cultuurparticipatie I, Utrecht

16-06-2011

Dag van de Cultuureducatie in Amsterdam

1

23-06-2011

Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie in Utrecht

1

26-08-2011

Werkconferentie i.s.m. Kunstfactor, Heilig Landstichting

14-09-2011

Werkbijeenkomst I: cultuureducatie in lerarenopleiding VO, Utrecht

15-09-2011

Landelijke conferentie Fonds voor Cultuurparticipatie II, Utrecht

16-09-2011

Werkbijeenkomst II: cultuureducatie in lerarenopleiding VO, Zwolle

1

9

21-09-2011

Werkbijeenkomst III: cultuureducatie lerarenopleiding VO,

1

14

1

400

1

18 1

75 1

1

30 10

1

10

1

40 1

1

30 98

1

60

1

45

1

60 270 230

1

70 1

1

16 80

Eindhoven 04-10-2011

Excellentie in het onderwijs (VCPS i.s.m. Europees Platform)

07-10-2011

Skills 21, kunstonderwijs en maatschappelijke vaardigheden, Tilburg

1

13-10-2011

Kennisatelier FCP: cultuurparticipatieonderzoek in Almere

1

31-10-2011

Discussiebijeenkomst kwaliteitskader culturele instelling in Utrecht

1

09-11-2011

Kunst en Leren; studiedag pabo-docenten en ICC-trainers II, Utrecht

1

31 45 1

(i.s.m. Toeval gezocht)(waarvan 75 icc-trainers) Conferentie Authentieke kunsteducatie in Amsterdam

1

15-11-2011

Expertgroep Cultuur & School

1

01-12-2011

Cultuur Leert Anders V in Ede

16-12-2011

Verkenningsconferentie Onderzoekagenda in Utrecht

85 22 1

1 10


250 70

8

10

AFBEELDING 23 _ BIJEENKOMSTEN GEORGANISEERD DOOR CULTUURNETWERK NEDERLAND IN 2011

38

225 75

21-11-2011

Totaal aantal

40 180

2.598

5.3

KENNISNETWERK OVERHEDEN CURSUS CULTUUREDUCATIE VOOR AMBTENAREN VAN MIDDELGROTE GEMEENTEN Rijk, provincies en gemeenten hebben elk eigen verantwoordelijkheden in het beleid voor cultuureducatie en amateurkunst. Sinds enkele jaren stemmen het Ministerie van OCW, het IPO en de VNG dit beleid op elkaar af. Een werkgroep cultuureducatie van OCW, IPO en VNG heeft Cultuurnetwerk Nederland in 2007 gevraagd een cursus cultuureducatie voor ambtenaren te ontwikkelen, met de expliciete opdracht eerst bij ambtenaren te achterhalen wat de inhoud van een dergelijke cursus zou moeten zijn. De door ons ontwikkelde cursus bestaat uit driemaal twee dagdelen en is erop gericht gemeentelijke beleidsmakers in staat te stellen een eigen cultuureducatiebeleid te formuleren. Dat kan alleen als er een onderliggende cultuurvisie is en als er verbindingen worden gelegd tussen onderwijs, sociaalcultureel werk, stedelijke inrichting en economie. Welke infrastructuur heb je nodig om cultuureducatiebeleid handen en voeten te geven, met wie kun je samenwerken? De cursus geeft antwoord op dergelijke vragen. Aan het eind hebben deelnemers een eigen tienpuntenplan opgesteld waar zij in hun gemeente verder aan willen werken, veelal onderwerpen die in de eigen gemeente aanvulling of verbetering behoeven. Deelname aan deze cursus verdient zich terug, doordat gemeenteambtenaren het opgestelde plan meteen kunnen gaan uitvoeren, maar ook doordat ze al tijdens de cursus contact leggen met relevante uitvoerenden én met collega's uit andere gemeenten. De intentie is dat deze cursus overal in Nederland aangeboden wordt, in provinciaal of regionaal verband. In 2008 werd de spits afgebeten door de provincie Noord-Holland, in 2009 gevolgd door de drie noordelijke provincies (Groningen, Friesland en Drenthe), Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel. In 2010 rondden achttien beleidsmedewerkers de cursus succesvol af. In 2011 is het cursuspakket geactualiseerd en was Cultuurnetwerk Nederland betrokken bij de ontwikkeling van De Cultuurnavigator, een nieuw beleidsinstrument. De Cultuurnavigator is een digitale omgeving waarin Noord-Hollandse gemeenten een digitaal instrument gebruiken dat hen beleidskeuzes voorlegt en stapgsgewijs door de culturele infrastructuur leidt. In totaal zijn sinds 2008 81 deelnemers geschoold in het beleid en de praktijk van cultuureducatie. CULTUUREDUCATIEBELEIDDAG Een belangrijk instrument voor uitwisseling en spreiding van kennis over de beleidspraktijk is onze jaarlijkse CultuureducatieBELEIDdag voor en door beleidsambtenaren cultuur, zorg en welzijn van gemeenten en provincies. Deze dag staat in het teken van actuele beleidsthema's, gekozen op basis van beleidspraktijken en -ervaringen van gemeenten. De CultuureducatieBELEIDdag fungeert vanaf 2006 als landelijk kennisnetwerk voor beleidsambtenaren cultuureducatie. Behalve kennisdeling willen we met deze bijeenkomst kennisvragen inventariseren om zo onze dienstverlening voor deze doelgroep verder te ontwikkelen. In 2011 werd de vierde CultuureducatieBELEIDdag gehouden in Amsterdam met als thema Kunst van het kiezen. Naast een keynote van Jaap van Luijk van de BMC-groep, getiteld 'Paradigmashift' konden de deelnemers in deelsessies wijzer worden over onder meer keuzes van andere gemeenten en provincies bij krimpende budgetten, het evalueren van beleid, burgerparticipatie en nieuwe cultuurfuncties. De aanwezigen waardeerden de inhoud van de CultuureducatieBELEIDdag gemiddeld met een 7,02. Bij de evaluatie van de bijeenkomst is geïnventariseerd of en zo ja waarover beleidsmedewerkers in een kenniskring met elkaar zouden willen spreken. In het najaar van 2010 is een dergelijke kenniskring van beleidsmedewerkers cultuureducatie voor begin 2011 voorbereid. Het thema van deze eerste kenniskring was de rol die gemeenten kunnen spelen bij het vormgeven van binnenschoolse cultuureducatie. Een tweede kenniskring was gepland voor het najaar van 2011 over monitoren en evalueren. Het aantal aanmeldingen was te laag om deze kenniskring door te laten gaan. Besloten is om op de CultuureducatieBELEIDdag 2012 een sessie te wijden aan dit onderwerp.

39


LANDELIJKE CONFERENTIES FCP VOOR GEMEENTEN EN PROVINCIES Cultuurnetwerk Nederland organiseerde ook in 2011 voor het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) twee landelijke conferenties voor het kennisatelier (zie ook paragraaf 6.2). Het fonds organiseert de landelijke conferenties om contact tussen de gemeenten en provincies die deelnemen aan de regeling Cultuurparticipatie (2009-2012) te faciliteren en te stimuleren en daarnaast om het contact tussen het fonds en de gemeenten en provincies te onderhouden. Rode draad daarbij is netwerken, inspireren en leren. Cultuurnetwerk Nederland bereidt de conferenties inhoudelijk voor, stelt in overleg met het FCP het programma op, benadert sprekers en maakt het verslag van de conferenties. De voorjaarsconferentie vond plaats op 26 mei in het Centraal Museum in Utrecht en was gewijd aan het zichtbaar maken van resultaten van cultuurparticipatiebeleid. De najaarsconferentie op 15 september bij het UCK in Utrecht was gericht op het thema kwaliteit in cultuureducatie en de strategie en verankering van beleid na 2012. Op deze laatste bijeenkomst lichtte staatssecretaris Halbe Zijlstra zijn beleidsplannen toe. COMMUNITY OF KNOWLEDGE ON ARTS AND CULTURAL EDUCATION IN EUROPE (COMACE) Op verzoek van ACEnet maakte Cultuurnetwerk een voorstel voor een Europese portal Community of Knowledge on Arts and Cultural Education in Europe (ComACE), dat zijn uitwerking krijgt in de periode 2009-2011. Deze portal beoogt kennis over kunsten cultuureducatie systematisch tussen Europese landen uit te wisselen en te delen. Het netwerk (ACEnet) heeft de coördinatie en redactie van de portal voor de periode 2009-2011 aan Cultuurnetwerk Nederland uitbesteed. De redactiewerkzaamheden voor Nederland worden betaald uit besteltaken; de algehele coördinatie en redactie van ComACE bekostigt het Ministerie van OCW. In 2011 zijn bijdragen aan het compendium en de glossary van de portal ComACE geleverd door Vlaanderen, Oostenrijk, Frankrijk, Duitsland en Nederland. De teksten over het cultuureducatiebeleid van Vlaanderen, Oostenrijk en Nederland werden in 2011 vrijwel afgerond. In 2012 zullen alle teksten nog eenmaal geredigeerd worden. Ook zullen equivalenten van termen bij elkaar gezocht en in de glossaryteksten opgenomen worden. Frankrijk en Duitsland hebben toegezegd in 2012 verder te werken aan hun teksten. De resultaten van de inspanningen zijn te zien op de website van ComACE: http://www.comace.org. INTERNATIONALE VERTEGENWOORDIGING EN PROMOTIE CULTUUREDUCATIE Vertegenwoordigers van Cultuurnetwerk Nederland waren in 2011 - als keynote spreker, forumlid of deelnemer - actief aanwezig bij een aantal internationale conferenties over kunsten cultuureducatie (zie voor details paragraaf 8.2).

5.4

KENNISNETWERK OVERHEDEN EN CULTURELE INSTELLINGEN DISCUSSIEBIJEENKOMST CULTUUR IN DE SPIEGEL In 2010 bereidde Cultuurnetwerk Nederland samen met het projectteam Cultuur in de Spiegel (CiS) een discussiebijeenkomst voor over het gelijknamige onderzoeksproject met als vraag aan de genodigden: 'Hoe kijkt u aan tegen het theoretisch kader van Cultuur in de Spiegel en wat zijn de (on)mogelijkheden ervan voor visieontwikkeling op cultuuronderwijs?' De bijeenkomst was bedoeld voor geïnteresseerden in visieontwikkeling en theorievorming en is op 3 februari 2011 met 75 (uitgenodigde) deelnemers gerealiseerd. De genodigden waren afkomstig uit de wereld van het beleid, de praktijk en onderzoek. Na een inleiding van projectleider Barend van Heusden gaven historicus Carla van Boxtel (Erasmus Universiteit Rotterdam) en onderwijskundige Ronald Soetaert (Universiteit Gent) hun reactie op het theoretisch kader. Vervolgens zijn de aanwezigen uitgenodigd deel te nemen aan de discussie.

40


CONFERENTIE WIE DOET WAT Op vrijdag 26 augustus 2011 organiseerden Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor de conferentie Wie doet wat? Over visievorming en verantwoordelijkheden voor cultuurdeelname in Museumpark Orientalis in Heilig Landstichting. Hamvraag van de middag: wat is er nodig voor een culturele loopbaan en wie neemt daarbij wat voor zijn rekening? De terugkeer van de vakleerkracht, goede richtlijnen voor onderwijsinspecteurs, doorlopende leerlijnen, een duidelijker smoel, laagdrempelige cultuur - de nodige aanbevelingen passeerden de revue. Theaterjournalist en dramaturg Robbert van Heuven schetste het belang van brede cultuureducatie. 'Kinderen snappen dat kunst met verbeeldingskracht te maken heeft.' En die verbeeldingskracht is belangrijk om je in te kunnen leven in anderen en gestolde opvattingen te voorkomen. Dat staat, aldus Van Heuven, in schril contrast met opvattingen in de huidige politiek. Anders dan de culturele sector krijgt de sportsector de komende jaren niet minder, maar juist meer rijkssubsidie. Dat komt door een eensgezind verhaal en gezamenlijke ambities, vertelde Erik Lenselink (manager Sportontwikkeling NOC*NSF). In twee discussierondes spraken vertegenwoordigers uit onderzoek, beleid en de culturele sector over enerzijds voorwaarden en wensen en anderzijds kansen en belemmeringen. Het was een inspirerende bijeenkomst bij wijze van start van het toekomstige samengaan van Cultuurnetwerk en Kunstfactor in een nieuw kennisinstituut. Toch ervoeren veel deelnemers het als preken voor eigen parochie. Een dergelijke bijeenkomst zal in 2012 dan ook niet worden herhaald.

5.5

KENNISNETWERK CULTURELE INSTELLINGEN DAG VAN DE CULTUUREDUCATIE Op 16 juni 2011 vond in het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam de zesde Nederlandse Dag van de Cultuureducatie plaats met als thema 'Senioren als doelgroep'. Er waren 270 deelnemers, waarvan 115 het enquêteformulier invulden. De meesten noemden oriëntatie op het thema als belangrijkste motief voor deelname. Op de tweede plaats stond kennismaken met praktijkvoorbeelden van andere instellingen. De meerderheid vond dat dit doel goed was bereikt. De dag werd met een gemiddeld rapportcijfer van 7,2 goed gewaardeerd. Gevraagd naar een favoriet thema voor 2012 scoorde 'samenwerking' het hoogst en dit wordt dan ook het thema van de Dag van de Cultuureducatie in 2012. Evenals in voorgaande jaren overlegden we ook in 2011 met CANON Cultuurcel Vlaanderen en het Vlaams Ministerie van Cultuur Jeugd Sport en Media over de opzet en invulling van de dag. Het projectteam verrichtte research voor het programma van de Vlaamse Dag van de Cultuureducatie 2012 dat over 'identiteitsvorming bij jongeren' gaat. DISCUSSIEBIJEENKOMST KWALITEITSKADER CULTUUREDUCATIE DOOR CULTURELE INSTELLINGEN In augustus vroeg het Ministerie van OCW aan Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor een bijeenkomst te organiseren rondom de uitkomsten van het onderzoek Kwaliteitskader cultuureducatie door culturele instellingen. Dit onderzoek, uitgevoerd door Oberon, brengt indicatoren voor kwaliteit van cultuureducatieve activiteiten bij de instellingen in kaart. De bijeenkomst beoogde een discussie op gang te brengen onder culturele instellingen in de basisinfrastructuur over de kwaliteit van cultuureducatie. Op maandag 31 oktober 2011 vond de discussiebijeenkomst plaats met zo'n veertig deelnemers. Na een presentatie van de onderzoekresultaten door Oberon en een reactie van drie referenten op het kwaliteitskader (één vanuit de culturele sector, één vanuit het onderwijs en één van Cultuurnetwerk Nederland) vond aan de hand van stellingen een discussie met de deelnemers plaats.

41


5.6

ADVISERING OVERHEDEN EN INSTELLINGEN ALGEMEEN Cultuurnetwerk Nederland adviseerde in 2011 wederom provincies, gemeenten en instellingen en blijft dit ook doen. Uit eerder gehouden klantonderzoek blijkt dat gemeenten, culturele instellingen en ook scholen geïnteresseerd zijn in elkaars kunsten cultuureducatiebeleid en in het beleid van de overheden. Zowel in publicaties, op bijeenkomsten als op de websites Cultuurnetwerk.nl en Cultuurplein.nl besteden we hier veel aandacht aan. ACTUALISATIE UITVOERING GEMEENTELIJK BELEID CULTUUR OP SCHOOL In 2002-2003 participeerde Cultuurnetwerk Nederland in een studie naar het gemeentelijk beleid voor culturele activiteiten in het onderwijs. In ons werkplan voor 2011 was een vervolgproject gepland dat voortbouwde op de toen opgedane kennis; de VNG had Cultuurnetwerk Nederland immers hierom verzocht. Een formele opdracht is echter uitgebleven, mede vanwege het ontbreken van financiële middelen bij de VNG. Tevens leek het weinig prioriteit te hebben. Inmiddels is besloten dat Cultuurnetwerk Nederland in 2012 een eigen vervolgstudie doet. Het voornemen is om de zes casestudies uit de rapportage van 2002-2003 opnieuw onder de loep te nemen om zo tien jaar beleid in zes gemeenten in beeld te brengen.

5.7

KENNISNETWERK ERFGOEDEDUCATIE In de loop van 2011 werd duidelijk dat Erfgoed Nederland zou ophouden te bestaan en dat erfgoededucatie als specifieke taak zou worden ondergebracht bij het nieuw te vormen kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst. Afgesproken werd dat Cultuurnetwerk Nederland per oktober 2011 de taken van Erfgoed Nederland voor erfgoededucatie zou overnemen. Dit betekent onder meer dat er een aparte plek is ingeruimd op onze website waar nieuws en wetenswaardigheden over erfgoededucatie te vinden zijn. Sinds najaar 2011 heeft Cultuurnetwerk Nederland bovendien het voorzitterschap en de trekkersrol van het Platform Erfgoededucatie op zich genomen, waarin verder vertegenwoordigd zijn: Overleg Provinciale Erfgoedhuizen Nederland (OPEN), de Reinwardt Academie en het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op de agenda van het platform staan thema's over erfgoededucatie die van nationale relevantie zijn. Daarnaast is Cultuurnetwerk Nederland aanwezig bij het vakoverleg van de erfgoedconsulenten, waar informatie wordt uitgewisseld over regionale en provinciale activiteiten. Na overleg met verschillende cruciale personen zijn plannen gemaakt voor 2012 en verder om erfgoededucatie specifiek in de schijnwerpers te zetten. Bovendien werkt Cultuurnetwerk Nederland mee aan de voorbereiding van de half 2013 uit te voeren International Conference on Heritage Education, die het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam en de bijzonder hoogleraar Historische Cultuur en Educatie (Carla van Boxtel) heeft geïnitieerd.

42


5.8

KENNISNETWERKEN ONDERWIJS

AFBEELDING 24 _ AFSLUITING WERKBEZOEK HALBE ZIJLSTRA AAN SECTOR CULTUUREDUCATIE

WERKBEZOEK HALBE ZIJLSTRA AAN DE SECTOR CULTUUREDUCATIE Op donderdag 24 maart 2011 organiseerde Cultuurnetwerk Nederland met partners uit Zuid-Holland op de Haagse Gelderlandschool een werkbezoek voor staatssecretaris Halbe Zijlstra. We lieten hem daar zien hoe het onderwijs kinderen en jongeren laat kennismaken met kunst, erfgoed en media en wat dat teweegbrengt. Twee scholen (primair en voortgezet onderwijs) en lokale, provinciale en landelijke ondersteunende instellingen – SKVR, Kunstgebouw en Cultuurnetwerk – presenteerden hun rol hierbij. Een vertegenwoordiging van het cultuureducatieve werkveld was aanwezig om aanvulling te geven en vragen van de staatssecretaris te beantwoorden. Met dit werkbezoek lieten we zien dat de cultuureducatieve infrastructuur een bouwwerk is waarin jarenlang flink is geïnvesteerd en dat nodig is om kinderen en jongeren op school – en ook daarbuiten - te helpen bij hun culturele loopbaan. INTERNE CULTUURCOÖRDINATOR (ICC'ER) Het doel van het landelijke project Interne cultuurcoördinator is dat in 2012 op de meeste basisscholen in Nederland minstens één interne cultuurcoördinator (icc'er) werkzaam is. De icc-cursus is in 2005 gestart en het project is sinds 2007 ondergebracht bij Cultuurnetwerk Nederland. Op school is de cultuurcoördinator eerstverantwoordelijke voor inhoud, coördinatie en uitvoering van cultuureducatie. Hij werkt samen met collega's in en buiten de school aan de vorming en uitvoering van cultuurbeleid voor de basisschool, creëert draagvlak voor cultuureducatie en organiseert culturele activiteiten. Om icc'ers hierbij te motiveren en inhoudelijk te inspireren onderhoudt Cultuurnetwerk Nederland, naast de lokale en regionale netwerken, een landelijk kennisnetwerk. Dit wordt ondersteund met de website www.cultuurcoordinator.nl en met maandelijkse digitale nieuwsbrieven. We werken hierbij samen met het landelijk programma Cultuur en School, provinciaal en regionaal werkende ondersteunende instellingen voor cultuureducatie en met de pabo's. In 2011 waren de belangrijkste activiteiten – naast webredactie en de uitgave van de nieuwsbrief voor icc'ers en trainers – de voorbereiding van de Culturele Onderwijstentoonstelling, de landelijke inspiratie- en netwerkdag voor icc'ers en twee netwerkbijeenkomsten voor icc-trainers. Een van deze dagen ging over kunst en leren en werd samen met stichting Toeval Gezocht georganiseerd. Hieraan namen 300 icc-trainers en pabodocenten deel, zij waardeerden de dag met een 8,1 gemiddeld.

43


We hebben in 2011 de cursus Cultuur op maat ontwikkeld, gericht op afstemming van aanbieders op het onderwijs, en als train-de-trainer twee keer uitgevoerd aan in totaal veertig deelnemers. Daarnaast hebben we een cursus voor cultuureducatie in de buitenschoolse opvang (BSO) ontwikkeld, die in 2012 als pilot zal worden getest. Het beoordelen van pabo-minoren en nieuwe icc-cursussen in verband met icc-certificering liep vorig jaar door, maar wat langzamer dan in de afgelopen jaren. De pabo's, die dat willen hebben, inmiddels een minor of specialisatie, waarin de icc-cursus als onderdeel wordt aangeboden. Daarnaast worden er niet meer zoveel nieuwe icc-cursussen aangeboden, de icctrainers werken met een bestaande opzet. CULTUURCOÖRDINATOR VO In 2011 is tijdens de bijeenkomsten van het Netwerk VO en de Expertgroep Cultuur en School en tijdens diverse activiteiten van de Vereniging en het Steunpunt CultuurProfielScholen aandacht geschonken aan de cultuurcoördinator in het voortgezet onderwijs. Ontwikkelingen rond de cultuurkaart en de opvolging van de eerste lichting CKV-coördinatoren vragen in 2012 om nadere uitwerking van rollen en taken van de cultuurcoördinator VO. STEUNPUNT EN VERENIGING CULTUURPROFIELSCHOLEN Met de Regeling Cultuurprofielscholen VO ondersteunde het Ministerie van OCW in de periode 20042007 44 scholen om zich te ontwikkelen tot cultuurprofielschool. In 2007 werd het Steunpunt Cultuurprofielscholen opgericht en sinds 1 maart 2010 is dit ondergebracht bij Cultuurnetwerk Nederland. Het steunpunt is een samenwerkingsrelatie tussen Cultuurnetwerk Nederland en SLO. Op 31 december 2011 had de vereniging 39 leden. Alle scholen die sinds de oprichting in 2007 lid zijn, zijn in 2011 en begin 2012 volgens een door de Universiteit van Amsterdam beproefde en door de leden vastgestelde procedure gevisiteerd. De gevisiteerde scholen ontvingen het aanbod, voor op het visitatieadvies aansluitende ondersteuning van het Steunpunt. Op verzoek van de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) voerden we een verkenning uit van kwaliteitszorgsystemen bij profielscholen in het voortgezet onderwijs. Bij de evaluatie van het kwaliteitszorgsysteem op 16 februari 2012 speelt dit onderzoek een rol. Voorafgaande aan de ledenvergadering in september 2011 hebben we een uitgebreide enquête gehouden onder de leden over de wijze waarop binnen de vereniging kennis wordt ontwikkeld en gedeeld. Ook zijn de periodieke digitale nieuwsbrief en de landelijke conferentie geëvalueerd. De positieve reacties tonen aan dat we aansluiten bij onze doelen en voorzien in de behoefte. Het Europees Platform en de VCPS namen het initiatief om het thema 'Excellentie in het onderwijs' nader te verkennen in de vorm van een expertmeeting op 4 oktober 2011. Samen met ruim veertig vertegenwoordigers van profielscholen en van enkele landelijke onderwijsorganisaties en -instellingen hebben we ons gebogen over de vraag hoe we talentvolle leerlingen beter kunnen uitdagen tot excellente prestaties. Daarmee sluiten we aan bij de intenties van minister Van Bijsterveldt in haar Actieplan Beter Presteren. Mede met subsidie van derden is onderzoek gedaan naar een digitaal cultuurportfolio. De uitgave die tijdens de landelijke VCPS-conferentie Cultuur Leert Anders V op 1 december 2011 is verspreid, geeft de stand van zaken weer van het digitaal cultuurportfolio in het voortgezet onderwijs. Begin januari 2012 ontvangen alle VO-locaties in Nederland een exemplaar van deze publicatie. Het bestuur boog zich in het najaar van 2011 over de vraag naar de identiteit van de VCPS en heeft kernwaarden geformuleerd. Deze kernwaarden zijn vervolgens voorgelegd aan de ereleden én de Commissie van aanbeveling en advies. Hierin zitten vooraanstaande personen uit politiek, bedrijfsleven en wetenschap. De discussie kreeg een vervolg op de VCPS-conferentie en tijdens de ledenbijeenkomst op februari 2012.

44


De website www.cultuurprofielscholen.nl vormt een informatie- en kennisplatform voor leden van de VCPS, voor cultuurprofielscholen in spe en ook voor geïnteresseerden die meer willen weten over cultuurprofilering. De bezoekers vinden naast informatie ook uitgebreide schoolportretten. KENNISNETWERKEN ROND HOGESCHOLEN: PABO'S In 2011 participeerden bijna alle hogescholen met pabo's in het project Cultuureducatie in de pabo, dat Cultuurnetwerk Nederland met het landelijk programma Cultuur en School in 2001 startte. De afgelopen jaren is de icc-cursus ingebouwd in het reguliere pabo-onderwijsprogramma, is een cultuurmonitor ontwikkeld, is de inhoud van cultuureducatie in het curriculum van de pabo's verdiept en hebben ruim vijftig pabodocenten aan de training Implementatie Handboek en Cultuurmonitor Pabo deelgenomen. Sinds oktober 2010 worden zogeheten cultuurwerkplaatsen uitgevoerd. Hierbij gaat het om een praktijkonderzoek op de pabo rondom cultuureducatie. In totaal zeven pabo's voeren een cultuurwerkplaats uit, dit aantal zal in 2012 worden uitgebreid. Voorbeelden van thema's zijn: Stad versus platteland (Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Rotterdam), krachtige leeromgeving (Pabo Groenewoud Nijmegen, Hanzehogeschool Groningen), draagvlak (Pabo Groenewoud Nijmegen, Avans Hogeschool Breda, Fontys pabo's) en burgerschap (Christelijke hogeschool Ede, Marnix Academie Utrecht). In 2011 zijn twee netwerkbijeenkomsten georganiseerd, waarbij inhoudelijke onderwerpen centraal stonden, zoals het advies over de kennisbasis. Daarnaast presenteerden pabo's de resultaten van hun cultuurwerkplaats. Op 9 november 2011 was er een gezamenlijke dag met icc-trainers met als thema Kunst en leren. Deze bijeenkomst is samen met stichting Toeval Gezocht georganiseerd. Zie ook pagina 55 'interne cultuurcoördinatoren'. KENNISNETWERKEN ROND LERAREN IN HET VO In 2009 trof Cultuurnetwerk Nederland voorbereidingen voor de voortzetting van het project Verbreding Cultuur en School, Lerarenopleidingen VO 2005–2008. Daarvoor is gebruik gemaakt van de uitkomsten van enkele bijeenkomsten met eerste- en tweedegraads lerarenopleidingen en van een evaluatie. De voorbereidingen mondden uit in een projectplan 2010-2012 gericht op, rekening houdend met de evaluatie van het traject 2005-2008, verdieping van cultuureducatie in deze lerarenopleidingen. De uitvoering is in 2010 terstond ter hand genomen en De stuurgroep heeft drie verzoeken voor inrichting van cultuurwerkplaatsen toegewezen (Faculteit der Letteren, afdeling Algemene Cultuurwetenschappen te Nijmegen en tweemaal Fontys Lerarenopleiding te Tilburg). Vervolgens zijn er in september 2011 drie regionale werkbijeenkomsten gehouden als project-startup voor mogelijke nieuwe projecten. De aanwezige opleidingen en VO-scholen noemden de werkbijeenkomsten bijzonder vruchtbaar, deze boden hen een goede basis voor een nadere uitwerking van hun voorstel om een cultuurwerkplaats te starten. De stuurgroep besprak op 2 november 2011 de binnengekomen aanvragen en beoordeelde er negen van de elf als goed (al dan niet na nadere uitwerking). Hiervan zullen vier pas definitief worden gehonoreerd als de beschikking voor het projectjaar 2012 van OCW is ontvangen. De thema's van de cultuurwerkplaatsen voor 2011-2012 sluiten aan bij de thema's in het cultuurbeleid: cultureel bewustzijn, identiteitsbewustzijn en maatschappelijke participatie; levensbeschouwing en kunstbeschouwing; kennis land, cultuur en volk (vanuit sectie talen); cultuureducatie vanuit natuurwetenschappen en cultuureducatie vanuit wiskunde. Ook zijn er projecten rond doorlopende leerlijnen PO–VO en bovenbouw–onderbouw alsook over interdisciplinaire werkvormen.

45


REGIOBIJEENKOMSTEN CULTUUR IN DE SPIEGEL In 2011 benaderde de Rijksuniversiteit Groningen ons om, samen met de Raad van twaalf, mee te werken aan het organiseren van regiobijeenkomsten over het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel. Vanwege het belang om doorlopende leerlijnen cultuuronderwijs bij het primair onderwijs onder de aandacht te brengen heeft Cultuurnetwerk ingestemd met de verzorging van de landelijke communicatie over deze bijeenkomsten. Tevens adviseren wij over de inhoud en opzet van het programma van deze bijeenkomsten. In 2011 werden de vijf regiobijeenkomsten voorbereid die in maart 2012 plaatsvinden.

5.9

ADVISERING ONDERWIJS CULTUURCOACHES (COMBINATIEFUNCTIES) IN BREDE SCHOLEN De cultuurcoach (combinatiefunctionaris cultuur) is een nieuwe functie. Hij heeft één werkgever, maar werkt voor twee sectoren: onderwijs en cultuur. Voorbeeld is een muziekleraar die in dienst is bij de muziekschool en niet alleen daar lesgeeft, maar ook op de basisschool in de wijk. Of een docent Nederlands die, naast zijn werk op de middelbare school, werkt bij het museum. Cultuurnetwerk Nederland is lid van de stuurgroep die adviseert over inhoud en uitvoering van de werkplannen. Daarnaast zijn we als lid van de redactieraad actief betrokken bij de inhoud van het project rondom de cultuurcoaches, dat door de Cultuurformatie wordt ontwikkeld en uitgevoerd. We geven hiervoor onder meer presentaties op regionale en landelijke bijeenkomsten en werken mee aan de organisatie van regionale bijeenkomsten. EXPERTGROEP CULTUUR & SCHOOL De expertgroep Cultuur & School, in 2009 gestart door het landelijk programma Cultuur & School (OCW), werd in 2010 overgenomen door Cultuurnetwerk Nederland. De groep bestaat uit experts in cultuureducatie uit het onderwijs, overheden en culturele instellingen. Doel is het uitwisselen en bespreken van actuele informatie en kennis om dit weer door te geven aan anderen. Twee maal per jaar wordt een bijeenkomst georganiseerd, naar aanleiding van actuele onderwerpen. In januari was het onderwerp 'framing' en in november waren onderwerpen de cultuurkaart en het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel. VERKENNINGSCOMMISSIE KUNSTVAKKEN Op dinsdag 27 april 2010 is op het Ministerie van OCW de Verkenningscommissie Kunstvakken geïnstalleerd. Antoine Gerrits is lid van deze commissie vanuit Cultuurnetwerk Nederland en vanuit de Vereniging CultuurProfielScholen. De commissie moet een helder en eenduidig advies uitbrengen over de toekomst van de kunstvakken, omdat de huidige tweedeling tussen vakken 'oude' en 'nieuwe' stijl niet langer houdbaar is. Begin januari 2012 is het advies aan het ministerie aangeboden. Het advies is mede tot stand gekomen door de inbreng van en in dialoog met ruim driehonderd collega's in het land. Najaar 2010 en voorjaar 2011 is er van gedachten gewisseld met docenten in het voortgezet onderwijs. Daarnaast is gesproken met docentenopleiders en schoolleiders. Ook heeft de commissie advies ingewonnen bij collega's van organisaties en instellingen. In augustus 2011 verscheen het preadvies, waarop het veld kon reageren. Vervolgens was er een besloten expertmeeting op 1 oktober 2011, waarvoor vijftig collega's waren uitgenodigd. Zij gaven feedback op het preadvies.

46


5.10

KENNISNETWERKEN ONDERZOEKERS CONFERENTIE ONDERZOEK IN CULTUUREDUCATIE Cultuureducatie staat onverminderd hoog op de agenda van beleidsmakers en politici. Het kabinet vindt cultuureducatie belangrijk voor persoonlijke ontwikkeling en voor de creativiteit van onze samenleving als geheel. Ook de Raad voor Cultuur hecht groot belang aan educatie en wijst erop dat de 'onderzoekende houding' die kinderen daardoor ontwikkelen, van groot belang is voor onze kennissamenleving. In het kunsten- en onderwijsveld bestaan echter nog altijd veel vragen; bijvoorbeeld over de effectiviteit van overdrachtsmethoden, over de esthetische ontwikkeling van kinderen of over de effecten van kunsten cultuureducatie op andere vakken, op cognitieve verworvenheden en op prestaties in andere gebieden. Onderzoek naar cultuureducatie is van belang. Het kan bijdragen aan onderwijsontwikkeling en de onderbouwing van nieuwe methoden of werkwijzen, aan beleidsvoorbereiding en beleidsevaluatie, aan inzicht in leerprocessen, aan begripsverheldering of aan historisch inzicht. Het is eveneens van belang dat er over opzet, methodologie en resultaten van onderzoek een regelmatige uitwisseling is tussen de verschillende betrokkenen. Dat is de drijfveer voor Cultuurnetwerk Nederland om jaarlijks de Conferentie Onderzoek Cultuureducatie te organiseren. Onderzoekers uit uiteenlopende disciplines presenteren daar hun papers, waarbij onderzoek, beleid en praktijk gestimuleerd worden om gebruik te maken van de inzichten uit onderzoek over kunst, samenleving, didactiek en pedagogiek. Op 23 juni 2011 vond in Utrecht de vijfde Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie plaats, georganiseerd door Cultuurnetwerk Nederland samen met het lectoraat kunsteducatie van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Onderzoekers en deskundigen uit uiteenlopende disciplines presenteerden hun bevindingen in vijftien verschillende sessies. Collega-onderzoekers en deskundigen traden op als referent. Het ging daarbij om uiteenlopende thema's als het meten van kwaliteit en doelmatigheid, cultuurdeelname en prijsbeleid, muzikale voorkeuren, leesgedrag, onderzoek in kunstvakonderwijs en de waarde van educatieve programma's. Andrew Burn, hoogleraar Media Education aan het Institute of Education van de University of London, sprak in zijn keynote over de noodzaak van een evenwichtige 'combinatie van retoriek en artistieke productie, voor kritische achterdocht en kritische waardering' als het gaat om media-educatie. Masterstudenten van universiteiten en hogescholen presenteerden hun afstudeeronderzoek in de vorm van posters en pecha kucha's. Tevens werd de Max van der Kamp Scriptieprijs voor de tweede keer uitgereikt. Er namen zo'n 230 onderzoekers, docenten, studenten en medewerkers van culturele instellingen deel aan de conferentie. 51 Deelnemers vulden de evaluatie in en waardeerden de conferentie met een gemiddeld rapportcijfer van 7,4.

47


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch

Prestatieoverzicht 2011 Kennisnetwerken en overheids- en instellingenbeleid

Resultaat tot en met 2011 Prestaties 2009 en 2010 Streefcijfer 2011 Prestatie 2011

ALGEMEEN Adviescommissies overheden en landelijke instellingen;

1

1

2009-2012

bestuursfuncties (inter)nationaal namens Cultuurnetwerk

Bestuur en advies op internationaal, landelijk, provinciaal en

2010 – 392 uur

lokaal niveau over cultuureducatie

2011 – 408 uur

Nederland.

2011 – 408 uur Bestuur en advies: Adviescommissie Museum Jan Cunen, Bestuur Stichting Netwerk Jeugdtheaterscholen, raad van toezicht UCK, Stuurgroep combinatiefuncties, Samenwerkingsberaad Kunstvakken, Verkenningscommissie kunstvakken, Stuurgroep Kunst Inclusief, Adviescommissie Cultuureducatie NH, Adviesraad Maatschappelijke Stage, Voorzitter Kunstzone, Cultuur in de Spiegel, Expertisecentrum Mediawijsheid, Platform erfgoededucatie, Redactieraad www.cultuurcoach.nl en Consortium 'Healthy Ageing by Music'.

Voor deze werkzaamheden werd in 2011: 408 uur (adviescommissies en besturen), 412 uur (representatieve netwerken nationaal) en 386 uur (congresbezoek) begroot. In 2011 werd respectievelijk 477, 245 en 513 uur besteed. Vlaams-Nederlandse samenwerking (met CANON Cultuurcel

1

1

1

2009-2012

Voortzetting activiteiten zoals expertmeetings, debat, Dag van de Cultuureducatie, Pabo-uitwisseling en Conferentie

en het Vlaamse ministerie CJSM)

Onderzoek in cultuureducatie Voor de werkzaamheden voor de Vlaams-Nederlandse samenwerking werd in 2011 40 begroot en 36 uur besteed

KENNISNETWERKEN OVERHEDEN Vanaf het najaar 2007 coördineert Cultuurnetwerk samen met

2009 – 36 cursisten

begeleiding)

de Raad van twaalf de cursus cultuureducatie voor ambtenaren

2010 – 6 cursisten

(Adviseurs zijn Kunstconnectie, Kunstfactor, Stichting

cultuur en onderwijs van gemeenten

2011 – afronding subsidie cursus

Cursus cultuureducatie voor ambtenaren (blauwdruk en

1

1

1

2009-2011

Erfgoed Nederland, OPEN, IPO en VNG)

2011 - actualisatie cursusmap, 16 cursisten, afronding gesubsidieerde cursus.

Voor de werkzaamheden voor de cursus cultuureducatie voor ambtenaren werd in 2011 125 uur begroot en 144 uur besteed

48


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



KENNISNETWERKEN OVERHEDEN (VERVOLG) CultuureducatieBELEIDdag

1

1

1

2009-2012

CultuureducatieBELEIDdag is de kennisnetwerkdag voor

2010 – 120 deelnemers

ambtenaren met cultuur in hun pakket

2011 – 100 deelnemers 2011 – 98 deelnemers

Voor de werkzaamheden voor de CultuureducatieBELEIDdag werd in 2011 453 uur begroot en 656 uur besteed en voor de voorbereiding van de conferentie in 2012 werd 259 uur begroot en 203 uur besteed 1

Kenniskring beleidsmedewerkers cultuureducatie van

1

2010-2012

gemeenten

Verdieping over een specifiek onderwerp met ambtenaren

2010 – 1 (8)

cultuur

2011 – 2 (10) 2011 – 1 (10)

Voor de werkzaamheden voor kenniskringen gemeenteambtenaren werd in 2011 88 uur begroot en 85 uur besteed. Landelijke conferenties FCP

1

1

2009-2012

In opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie organiseert

2009: Utrecht (94) en Bussum (70)

Cultuurnetwerk 2 landelijke conferenties voor het netwerk van

2010: Amersfoort (78 en 77)

12 provincies en 35 gemeenten (gepro).

2011 - 50 en 70 deelnemers 2011: Utrecht (60 en 80)

Voor de werkzaamheden voor de landelijke conferenties van het FCP werd in 2011 664 uur begroot en 648 uur besteed Portal Community of Knowledge on Arts and Cultural

Door ComACE wordt kennis over kunsten cultuureducatie op

2009 – redactiecoördinatie

Education in Europe (ComACE) met Vlaanderen, Oostenrijk,

1

1

1

2009-2011

een systematische manier tussen Europese landen uitgewisseld

2010 - redactiecoördinatie

Frankrijk en Nederland

en gedeeld.

2011 – voltooiing website 2011 - voltooiing website

Voor de redactiecoördinatie van ComAce werd in 2011 420 uur begroot en 485 uur besteed Aanlevering inhoud Nederlands deel voor ComACE

1

1

1

2009-2011

Aanlevering inhoudelijke teksten over topics op het terrein van

2010 – compendium 3, 4 en 5

cultuureducatie in Nederland (2012 eindredactie totaal)

2010 – glossary 3, 4 en 5 + alg dl 2011 - teksten gereed 2011 – afronden teksten

Voor de aanlevering van de inhoud voor het Nederlands deel van ComACE werd in 2011 170 uur begroot en 81 uur besteed.

49


Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



KENNISNETWERKEN OVERHEDEN (VERVOLG) OMC-werkgroep

2011-2012

Deelname klankbordgroep (onder coördinatie van OCW) voor

2011 – 2 bijeenkomsten

advisering over Europees werkplan voor cultuur 2011-2014


Organisatie samen met projectteam CiS in Parnassos Utrecht

2010 - voorbereiding bijeenkomst

Voor de klankbordgroep werd in 2011 40 uur begroot en 16 uur besteed (interne voorbereiding en advies)

KENNISNETWERK OVERHEDEN EN CULTURELE INSTELLINGEN Discussiebijeenkomst Cultuur in de Spiegel

1

1

1

1

2011

2011 –1 bijeenkomst (75 deeln.) 2011 - 1 bijeenkomst (75 dlns) Voor de werkzaamheden voor discussiebijeenkomst Cultuur in de Spiegel werd in 2011 109 uur begroot en 124 uur besteed 1

WIE DOET WAT? – organisatie van conferentie samen met

1

2011

Discussie over het belang van educatie en participatie

Kunstfactor namens het CCP

2011 - 1 (30) 2011 – 1 (70) Museumpark Orientalis

Voor de werkzaamheden voor de conferentie WIE DOET WAT? Werd in 2011 150 begroot en 200 uur besteed

KENNISNETWERK CULTURELE INSTELLINGEN Dag van de Cultuureducatie (samen met CANON Cultuurcel en het ministerie van CJMS Vlaanderen)

1

1

1

2009-2012

Jaarlijks ander onderwijsthema op bijeenkomst voor culturele

2009 - Buitengewoon en speciaal

instellingen; Frequentie 1 x per jaar; 300 bezoekers

onderwijs (355 deelnemers) 2010 - Talentontwikkeling (390 deelnemers) 2011 – Senioren (375) 2011 – Senioren (270 deelnemers)

Voor de werkzaamheden voor de Dag van de Cultuureducatie in 2011 werd 1.296 uur begroot en 1.148 uur besteed; en voor de voorbereiding van de conferentie in 2012 140 uur begroot en 219 uur besteed

50


Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



KENNISNETWERK CULTURELE INSTELLINGEN (VERVOLG) Kwaliteitskader culturele instellingen

1

2011-2012

Verkennen thema kwaliteit van cultuureducatie van culturele

2011 – debat (45) en Dossier

instellingen n.a.v. Kwaliteitskader Oberon

Voor de werkzaamheden voor kwaliteitskader culturele instellingen werd in 2011 132 uur begroot en 138 uur besteed

ADVISERING INSTELLINGEN EN OVERHEDEN Advisering overheden en instellingen

1

1

1

2009-2012

Advisering op het terrein van samenwerking en

2010 - 5 gemeenten en provincies

netwerkvorming, culturele diversiteit, vergrijzing en de

2011 - 5 gemeenten en provincies

samenhang tussen kunsteducatie en amateurkunst

2011 – 4 gemeenten/provincies

Actualisatie gemeentelijk beleid voor culturele activiteiten in het

2010 - eerste opzet onderzoek en

onderwijs (vervolg onderzoek 2002-2003)

afspraken over aanpak met VNG

Voor de werkzaamheden voor advisering overheden werd in 2011 172 uur begroot en 36 uur besteed. Actualisatie uitvoering gemeentelijk beleid cultuur op school

1

1

2009-2012

(samen met de VNG)

2011 – verkenning opties herhalen van het onderzoek Voor de werkzaamheden voor vervolgonderzoek gemeentelijk beleid werd in 2011: 427 uur begroot en 251 uur besteed

KENNISNETWERK ERFGOEDEDUCATIE Erfgoededucatie

2011-2012

Informatie over erfgoededucatie op website Cultuurnetwerk,

2011 – overname taken Erfgoed

beheer netwerkgroep erfgoededucatie op LinkedIn en aandeel

Nederland

in bekostiging bijzonder leerstoel erfgoededucatie Voor erfgoededucatie algemeen werd in 2011 32 uur begroot en 26 uur besteed Platform Erfgoededucatie

1

Voor Platform Erfgoededucatie werd in 2011 16 uur begroot en 16 uur besteed

51


1

2011-2012

Organisatie 4 bijeenkomsten per jaar, vanaf najaar 2011 is de


organisatie in handen van Cultuurnetwerk Nederland

waarvan 1 georganiseerd

Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



KENNISNETWERK ERFGOEDEDUCATIE (VERVOLG) Vakoverleg erfgoedconsulenten

2011-2012

4 bijeenkomsten per jaar voor erfgoedconsulenten voor het


bijhouden van actuele ontwikkelingen, Cultuurnetwerk

bijgewoond

Nederland is toehoorder. Voor Vakoverleg erfgoedconsulenten werd in 2011 8 uur begroot en 9 uur besteed Netwerkdag erfgoededucatie

1

1

2012

Netwerkdag specifiek gericht op professionals werkzaam op het

2011 - voorbereiding

gebied van erfgoededucatie en vertegenwoordigers uit het

bijeenkomst

onderwijs Voor Netwerkdag erfgoededucatie werd in 2011 8 uur begroot en 19 uur besteed

KENNISNETWERKEN ONDERWIJS Werkbezoek staatssecretaris Halbe Zijlstra

1

1

2011

Organisatie werkbezoek staatssecretaris voor netwerk

2011 – werkbezoek in Den Haag

cultuureducatie in samenwerking met betrokken instanties en

40 genodigden (binnen- en

het ministerie van OCW

buitenkring)

Voor de werkzaamheden voor het werkbezoek van de staatssecretaris werd in 2011 100 uur begroot en 150 uur besteed Landelijke en regionale kennisnetwerken

Landelijke en regionale kennisnetwerken cultuurcoördinatoren

2011 – blauwdruk etc.

cultuurcoördinatoren basisonderwijs (ICC)

1

1

1

2009-2012

basisonderwijs (ICC)

2011: 4.500 icc'ers en 375 icc-

Uitvoering ICC-traject trainers en cultuurcoördinatoren

Uitvoering ICC-traject trainers en cultuurcoördinatoren primair

trainers; 150 deelnemers bij

primair onderwijs (samen met CisT en Edu-Art)

onderwijs (samen met CisT en Edu-Art)

landelijke bijeenkomst icc'ers en 200 bij 4 regionale; en 60, resp. 75 deelnemers bij 2 bijeenkomsten icc-trainers

52


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



KENNISNETWERKEN ONDERWIJS (VERVOLG) Cursus Cultuur op maat

1

1

2011

Cursus voor educatief medewerkers van culturele instellingen

2011 – 2 trainingen (40

gericht op het afstemmen van aanbieders op het onderwijs

deelnemers)

Voor de werkzaamheden voor de Interne Cultuurcoördinator werd in 2011 1.781 (incl. website en Cultuur op maat) uur begroot en 3.297 uur besteed (inclusief de website cultuurcoordinator.nl en cursus) Cultuurcoördinator voortgezet onderwijs

Onderzocht wordt of ondersteuning van de cultuurcoördinator

2010 – conceptnotitie

voortgezet onderwijs gewenst en nuttig is

2011 – nadenken over benutten ervaringen icc-po voor vo 2011 – geen prioriteit

Voor de werkzaamheden voor cultuurcoördinator VO werd in 2011 16 uur begroot en 5 uur besteed Cultuurprofielscholen (steunpunt en vereniging (VCPS))

1

1

1

2007-2012

Voortzetting groei aantal cultuurprofielscholen, samenwerking

2010: start samenwerking met

met partners t.b.v. cultuureducatie, vereniging financieel op

Cultuurnetwerk Nederland

orde, waarborgen kwaliteit in cultuureducatie,

2011 – voortzetting groei

kennisuitwisseling nastreven, mogelijkheden voor culturele

2011 – Cultuur leert anders V

talenten verbeteren.

(250 deelnemers) en visitatie 17 scholen, VCPS 39 leden

Voor de werkzaamheden voor Cultuurprofielscholen (steunpunt en vereniging) werd in 2011 926 uur begroot en 1.307 uur besteed Verkenning kwaliteitszorgsystemen profielscholen VO

1

1

2011

Verkenning van kwaliteitszorgsystemen bij profielscholen in het

2011 – rapportage verkenning

VO in opdracht van de VCPS Voor de werkzaamheden voor verkenning kwaliteitszorgsystemen werd in 2011 82 uur begroot en 96 uur besteed Verankering cultuureducatie pabo's (samen met OCW en pabo's)

1

1

1

2009-2012

Bovenregionale kennisnetwerken rondom hogescholen over

2010 - 3 (58, 28 en 20 deelnemers

cultuureducatie in de opleiding

van 20 tot 30 pabo's) 2011 – 2 (30 en 64 deelnemers van 23 van de 26 pabo's in NL)

Voor de werkzaamheden voor Verankering cultuureducatie pabo's werd in 2011 1.188 uur begroot en 824 uur besteed

53


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



KENNISNETWERKEN ONDERWIJS (VERVOLG) Cultuureducatie in lerarenopleidingen VO

1

1

1

2009-2012

Verbreding en verdieping lerarenopleidingen VO

2010 - 4 cultuurwerkplaatsen 2011 – verbreding en verdieping

Drie werkbijeenkomsten met 16, 9 en 14 deelnemers

2011 – 9 cultuurwerkplaatsen

Voor de werkzaamheden voor Cultuureducatie in lerarenopleidingen VO werd in 2011 1.090 uur begroot en 540 uur besteed Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel (CiS)

1

1

2011-2012

Voorbereiding 5 informatiebijeenkomsten over het

2011 – voorbereiding

onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel.

bijeenkomsten

Voor de werkzaamheden voor regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel werd in 2011 60 uur begroot en 78 uur besteed

ADVISERING ONDERWIJS Combinatiefuncties in brede scholen

1

1

1

2009-2012

Lid stuurgroep en lid redactieraad. Cultuurnetwerk adviseert

2011 – lid stuurgroep en

over inhoud en uitvoering werkplannen.

redactieraad, presentaties en bijeenkomsten

Voor de werkzaamheden voor combinatiefuncties in de brede school werd in 2011 64 uur begroot en 17 uur besteed Expertgroep Cultuur & School

1

1

2010-2012

Organiseren van twee bijeenkomsten per jaar

2010 - overname door Cultuurnetwerk Nederland

1

2011 – 2 bijeenkomsten en 1 bijeenkomst op kosten van deeln. 2011 – 2 bijeenkomsten (40 pp)

Voor de werkzaamheden voor expertgroep Cultuur & School werd in 2011 160 uur begroot en 88 uur besteed Verkenningscommissie Kunstvakken

1

1

2010-2012

Lid Verkenningscommissie Kunstvakken om een advies uit te

2010 – installatie commissie

brengen over de toekomst van de Kunstvakken

2011 – gesprekken met het veld

Voor de werkzaamheden voor de verkenningscommissie Kunstvakken werd in 2011 200 uur begroot en 386 uur besteed

54


Besteltaken

1

Doel project


Digitaal

1



Mondeling

Producten Grafisch



KENNISNETWERK ONDERZOEKERS Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie, samen met lectoraten en universiteiten in Nederland en Vlaanderen

1

1

2009-2012

Organisatie van jaarlijkse Conferentie Onderzoek in

2009 - ArtEZ hogeschool voor de

Cultuureducatie door Cultuurnetwerk met universiteit of

kunsten (227)

hogeschool.

2010 - Universiteit Nijmegen (216) 2011 – HKU (230)

Het aantal uren voor de werkzaamheden voor Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie werd in 2011 593 uur begroot en 771 uur besteed en voor de voorbereidingen voor 2012 werd in 2011 151 uur begroot en 103 uur besteed

55


6

Verdieping en vernieuwing

6.1

ALGEMEEN Met verdieping en vernieuwing draagt Cultuurnetwerk Nederland bij aan de reflectie op de informatie en kennis die het – samen met anderen – ontsluit. Het betreft theoretische kaders, raakvlakken tussen vakgebieden, onderwijs- of overdrachtsconcepten en maatschappelijke ontwikkelingen die een relatie hebben met cultuureducatie. We ontsluiten voorts theoretisch onderzoek en vertalen dit voor de praktijk. Daarnaast besteden we veel aandacht aan kenniscirculatie in de vorm van publicaties (waaronder Cultuur+Educatie), samenwerking met het FCP en andere kennisinstellingen en netwerkbijeenkomsten. In 2011 werden er 5.685 uren specifiek besteed aan het aandachtsgebied Verdieping en vernieuwing (in 2010: 6.302 uren). De verdeling ervan over de verschillende thema's voor de jaren 2010 en 2011 is in afbeelding 25 en 26 terug te vinden.

Aandachtsgebied: Verdieping & Vernieuwing - 2010 Algemeen Theoretische kaders 3,9%

Onderwijs- of overdrachtsconcepten

4,2% 19,5%

Maatschappelijke ontwikkelingen Raakvlakken tussen vakgebieden

38,6% 33,7%

AFBEELDING 26 _ URENBESTEDING 2010 AANDACHTSGEBIED VERDIEPING & VERNIEUWING (CIS)

Aandachtsgebied: Verdieping & Vernieuwing - 2011 Algemeen Theoretische kaders

2,9% 11,6%

17,9%

Onderwijs- of overdrachtsconcepten Maatschappelijke ontwikkelingen

20,1%

Raakvlakken tussen vakgebieden 47,5%

AFBEELDING 27 _ URENBESTEDING 2011 AANDACHTSGEBIED VERDIEPING & VERNIEUWING (CIS)

56


GASTDOCENTSCHAPPEN Cultuurnetwerk Nederland werd in 2011 regelmatig gevraagd gastcolleges over beleid, onderzoek en praktijk van cultuureducatie te verzorgen. Bovendien droegen onze medewerkers als gastdocent bij aan het onderwijs van de bijzonder hoogleraar Cultuureducatie en cultuurparticipatie (Universiteit Utrecht). SCRIPTIE EN STAGEBEGELEIDING Ook in 2011 begeleidde Cultuurnetwerk Nederland studenten bij hun onderzoek voor hun master- of bacheloropleiding. We begeleiden studenten als de inhoud van stage of scriptie iets toevoegt aan de kennisontwikkeling van cultuureducatie. SAMENWERKING MET MASTER KUNSTEDUCATIE AHK Cultuurnetwerk Nederland en de Masteropleiding Kunsteducatie (MA KE), vallend onder het lectoraat voor Kunst- en cultuureducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK), zijn per 1 september 2008 een samenwerkingsverband aangegaan. De samenwerking betreft voornamelijk de participatie van masterstudenten in onderzoeksprojecten van Cultuurnetwerk Nederland. Het doel is tweeledig: masterstudenten leren de voor hun studie vereiste onderzoeksvaardigheden en doen ervaring op met praktijkgericht onderzoek in de kunsteducatie. Cultuurnetwerk Nederland haalt met de masterstudenten, allen professioneel werkzaam in de kunsteducatie, actuele kennis en expertise uit het beroepenveld binnen. Omdat de samenwerking inhoudelijk succesvol is gebleken, is het convenant per september 2010 met twee jaar verlengd. REEKS CULTUUR+EDUCATIE Cultuur+Educatie is dé reeks theoretische uitgaven over cultuureducatie. Het is het enige tijdschrift in Nederland dat (nieuwe) opvattingen en ontwikkelingen in praktijk en beleid van cultuureducatie analyseert en beschrijft, bij voorkeur op basis van theoretisch dan wel empirisch onderzoek. In 2011 verschenen de volgende nummers: Creatieve mbo-opleidingen tussen talentontwikkeling en arbeidsmarkt (29). Dit themanummer geeft een beeld van zowel de huidige staat van de discussie over de creatieve opleidingen in het mbo als het onderzoek naar deze opleidingen, bijna anderhalf decennium na de invoering van de Wet educatie en beroepsonderwijs. Karin Laarakker en Teunis IJdens (Cultuurnetwerk Nederland) proberen orde te brengen in de soms heftige debatten over nut, noodzaak en kwaliteit van creatieve mbo-opleidingen. Hermien Mijnen (GOC) beschrijft en evalueert de totstandkoming van het Kwalificatiedossier Artiest, de meest omstreden opleiding. Een ander controversieel onderwerp is de doorstroom van mbo naar hbo. Marieke Buisman, Sandra van Dungen & Erik Fleur presenteren resultaten van een analyse van de omvang, richting en het succes van doorstroom van creatieve mbo-opleidingen naar het hbo op basis van gegevens die door de invoering van het onderwijsnummer beschikbaar zijn. Tot slot geeft Bea Ros een beeld van de praktijk van cultuureducatie in het mbo na de opheffing van de subsidieregeling (2001-2006) voor versterking van cultuureducatie in het middelbaar beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. Informeel leren in de kunsten: theorie en praktijken (nummer 30). Ook buiten het formele kunstonderwijs en vrijetijdscursussen om kunnen mensen zich kunstzinnig ontwikkelen. Ze doen dat vaak samen met anderen, in kleinschalige en losse verbanden. Dit themanummer verkent de rijke, zeer gevarieerde praktijken van informeel leren in de kunsten. Gastredacteur Vincent de Waal omschrijft in zijn inleiding informeel leren als leren in alledaagse situaties. Vera Meewis neemt dit gesitueerde leren nader onder de loep en geeft voorbeelden van groepsleren in de kunsten. Emiel Heijnen en Evert Bisschop Boele beschrijven in hun bijdragen de kenmerken van een specifieke vorm van groepsleren, te weten rondom visuele productie en musiceren. Ze vergelijken deze met de

57


kenmerken van formele leercontexten. Een andere specifieke vorm is te vinden in talentontwikkelingsprojecten in het Nederlandse jongerenwerk en in Vlaamse sociaal-artistieke projecten. Judith Metz en Jana Kerremans geven hun visie op de waarde dan wel risico's van dergelijke projecten. Authentieke kunsteducatie (31). Tien jaar geleden paste Folkert Haanstra in zijn oratie De Hollandse Schoolkunst het begrip authentiek onderwijs toe op kunsteducatie. Authentieke kunsteducatie staat tegenover de zogeheten schoolkunst, de kunst en kunstbeoefening die alleen functioneel zijn binnen het instituut school en nauwelijks betekenis hebben in de wereld daarbuiten. Haanstra benadrukte dat bij het 'authentieke' in de kunsteducatie het belangrijk is om de verbinding te leggen met zowel de persoonlijke inbreng van de leerling (puttend uit diens eigen kunstervaringen buiten school) als de vaktaal van de professionele kunstwereld. Dit themanummer maakt na tien jaar een balans op van authentiek leren in de kunstvakken. Het bevat vijf bijdragen over verschillende aspecten van authentieke kunsteducatie. Vier ervan hebben een onderwijskundige invalshoek (door achtereenvolgens Haanstra, Gulikers, Green en Wilson), de vijfde is kunstfilosofisch van aard (Van Gerwen). VERKENNINGSCONFERENTIE ONDERZOEKSAGENDA CULTUUREDUCATIE EN AMATEURKUNST Vijf jaar geleden boog een groot aantal werkvelddeskundigen en onderzoekers zich tijdens een discussiebijeenkomst over de contouren van een toekomstig onderzoekskader cultuureducatie. Die bijeenkomst was een initiatief van het Ministerie van OCW en Cultuurnetwerk Nederland. Het doel was om tot een meerjarige onderzoeksagenda voor cultuureducatie te komen. Deze agenda werd in 2008 gepubliceerd onder de titel Bouwstenen voor curricula cultuureducatie.1 In zijn hoofdlijnenbrief van juni 2011 kondigde staatssecretaris Zijlstra aan dat Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor in 2013 plaats moeten maken voor een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst. Een van de drie kerntaken van het nieuw te vormen kennisinstituut betreft Onderzoek en Monitoring. De staatssecretaris noemt ook al een specifieke activiteit bij die taak: de nadere uitwerking en actualisering van een onderzoeksagenda voor cultuureducatie en amateurkunst en de zorg voor de uitvoering van deze agenda. Op vrijdagmiddag 16 december 2011 vond de Verkenningsconferentie Onderzoeksagenda Cultuureducatie en Amateurkunst plaats in cultureel centrum RASA in Utrecht, georganiseerd door Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor. Er namen ruim zestig personen (op uitnodiging) deel: onderzoekers, beleidsmakers, opdrachtgevers en mensen uit de praktijk van het onderwijs, de cultuureducatie en de amateurkunst. Het programma startte met twee plenaire inleidingen, waarna de deelnemers in drie groepen uiteen gingen om kennisvragen en onderzoeksthema's te bespreken voor een onderzoeksagenda voor respectievelijk cultuureducatie, amateurkunst en socialisatie & cultuurparticipatie. Aan het eind van de middag werden de conclusies plenair teruggekoppeld. Met de conferentie is een traject gestart dat begin 2013 moet resulteren in een onderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst. In deze agenda, die tot stand komt in samenspraak met diverse betrokken partijen, worden zwaartepunten en prioriteiten van onderzoek naar cultuureducatie en amateurkunst voor de komende jaren vastgelegd. Hij vormt het kader voor activiteiten van het nieuwe kennisinstituut voor onderzoek en monitoring.

1

In: Cultuurnetwerk (2008). Zicht op … een onderzoeksagenda cultuureducatie. http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/publicaties/pdf/Zicht_op_2008_2.pdf

58


6.2

ONDERZOEK TOEGANKELIJK MAKEN LEERSTOEL CULTUUREDUCATIE EN CULTUURPARTICIPATIE Een belangrijke bijdrage aan de reflectie op de theorie en praktijk van kunsten cultuureducatie levert de leerstoel Cultuureducatie en -participatie. Cultuurnetwerk Nederland vestigde deze leerstoel binnen de faculteit Geesteswetenschappen (voorheen Letteren) van de Universiteit Utrecht (UU). Het college van bestuur van de UU besloot in 2011 Cultuurnetwerk Nederland opnieuw bevoegd te verklaren tot vestiging van deze bijzondere leerstoel voor een periode van vijf jaar, met terugwerkende kracht van 1 januari 2011 tot en met 31 december 2015. Tevens heeft het college ingestemd met de herbenoeming van Folkert Haanstra op deze leerstoel, voor dezelfde periode. Deze (derde) verlenging met deze leerstoelhouder was wat problematisch. In feite betrof het immers een tweede verlengingsverzoek bij de Faculteit Geesteswetenschappen. Voorheen was de leerstoel gevestigd bij de faculteit Sociale Wetenschappen. Het curatorium van de leerstoel bestaat uit Ton Bevers (Erasmus Universiteit Rotterdam), Harrie Ganzeboom (Vrije Universiteit), Kees Vuyk (UU), Robert Oosterhuis (Ministerie van OCW), Ans Buys en Piet Hagenaars (Cultuurnetwerk Nederland). Het ambtelijk secretariaat is in handen van Marjo van Hoorn. De bijzonder hoogleraar verzorgde in februari, maart en april 2011 het keuzevak Cultuurparticipatie en Cultuureducatie in de minor Kunstbeleid en –management. Doel van het vak is inzicht verwerven in de stand van de wetenschappelijke theorievorming en onderzoeksresultaten over cultuurparticipatie en cultuureducatie. Het vak is toegankelijk voor een brede groep bachelorstudenten. Er namen 33 studenten deel aan werkcolleges en hoorcolleges. De werkcolleges en enkele hoorcolleges werden verzorgd door de bijzonder hoogleraar. Daarnaast waren er gastcolleges van medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland (Teunis IJdens, Melissa de Vreede en Jan Ensink) en van Andries van den Broek (SCP), Hans Abbing (Universiteit van Amsterdam), MarieLouise Damen (VU) en Tienke Hiemstra (Fonds voor Cultuurparticipatie). De bijzonder hoogleraar begeleidde in 2011 de stage en scripties van A. Thijs. Over zijn onderzoeksstage bij KCO schreef Thijs het rapport De kunst van het inzicht krijgen. Naar een verankeringsmaat cultuureducatie voor gemeenten. De scripties - Monitoronderzoek Cultuureducatie onder gemeenten in Oost-Nederland en Onderzoek naar gevolgen van hersenletsel bij beeldende kunstenaars - worden in 2012 afgerond. De bijzonder hoogleraar was in 2011 copromotor van het onderzoek van Emiel Heijnen (AHK). De werktitel luidt: Mediakunst als richtsnoer voor kritisch disciplineoverstijgend beeldonderwijs. Zijn promotor is hoogleraar A. Smelik van de Radboud Universiteit Nijmegen. Daarnaast was hij promotor van het onderzoek van Carolien Hermans (AHK). De werktitel luidt: Dance education for children with special needs: mirroring, kinaesthetic empathy and mindblindness. Copromotor hiervan is dr. L. Wildschut (UU). VERVOLGONDERZOEK U-VORMIGE ESTHETISCHE ONTWIKKELING Het onderzoek 'Culturele invloeden op de esthetische beoordeling van beeldend werk' is afgerond en de resultaten ervan zijn in juni 2009 gepubliceerd als Cultuur+Educatie nr. 24. In overleg met het curatorium van de Bijzonder Hoogleraar is besloten niet meteen vervolgonderzoek te doen, maar de tijd en aandacht eerst te richten op verdere (internationale) verspreiding van de resultaten via artikelen en conferentiebijdrages. In 2011 verschenen artikelen over de resultaten van het onderzoek naar de U-vormige beeldende ontwikkeling en de culturele achtergronden van de beoordelaars in de internationale vakbladen Visual Arts Research en International Journal of Education through Art (zie hoofdstuk 8). In 2010 en 2011 is het vervolgonderzoek gestart. De esthetische oordelen van 96 groepsleerkrachten in het primair onderwijs en 84 beroepskunstenaars in de klas (de zogeheten Bik'kers) zijn in 2011 verzameld. De oordelen betreffen een selectie van 48 tekeningen uit de eerder verzamelde 324 tekeningen van kinderen en volwassenen. De oordelen van groepsleerkrachten en

59


Bik'kers komen sterk overeen en vertonen een U-vormig beoordelingspatroon, dat wil zeggen dat ze de tekeningen van vijfjarigen en van professionele kunstenaars het hoogst beoordelen. Dit patroon geldt voor de beoordelingscriteria als mooi versus lelijk, interessant versus oninteressant en goed versus slecht. Alleen het criterium technische vaardigheid vertoont een ander patroon. MAX VAN DER KAMP SCRIPTIEPRIJS Op 23 juni 2011 vond in Utrecht de vijfde conferentie Onderzoek in Cultuureducatie plaats (zie ook paragraaf 5.10). Onderzoekers gaven lezingen over de resultaten van hun onderzoek en masterstudenten van universiteiten en hogescholen presenteerden hun afstudeeronderzoek in de vorm van posters en pecha kucha's. Een hoogtepunt van de dag vormde de uitreiking van de tweede editie van de Max van der Kamp Scriptieprijs. Deze prijs, in het leven geroepen door Cultuurnetwerk Nederland, wordt sinds 2009 tweejaarlijks toegekend aan de beste Nederlandse of Vlaamse masterscriptie over cultuureducatie. De prijs is vernoemd naar Max van der Kamp (1947–2007) vanwege zijn verdiensten in cultuureducatieonderzoek. Van der Kamp werd opgeleid als psycholoog en was vanaf 1972 werkzaam bij het Kohnstamm Instituut voor onderwijsresearch in Amsterdam. In 1980 promoveerde hij op een onderzoek naar doelen en leereffecten van de beeldende vakken en muziek onder de titel Wat neemt de leerling mee van kunstzinnige vorming? Dit was een belangrijke stimulans voor meer wetenschappelijk onderzoek naar wat nu cultuureducatie heet. De eerste keer (in 2009) won Lies van Roessel de prijs voor haar scriptie Restaging the epic. Brechtian epic elements in computer games and their use for computer game literacy education. Voor deze tweede editie kwamen masterscripties van hogescholen en universiteiten in aanmerking die met een 7 of hoger zijn beoordeeld in de periode april 2009 tot en met april 2011. Er dongen 59 scripties mee - 51 Nederlandse en acht Vlaamse inzendingen - bijna een verdubbeling ten opzichte van 2009. Een vijfkoppige jury boog zich over de inzendingen, nomineerde vijf kanshebbers en koos vervolgens unaniem voor een winnaar. De juryleden waren Willem Elias (voorzitter; Vrije Universiteit Brussel), Natascha Notten (Radboud Universiteit Nijmegen), Hendrik Henrichs (Universiteit Utrecht), Emmy Okkerse (Hanzehogeschool Groningen en NHL Hogeschool) en Mirko Tobias Schäfer (Universiteit Utrecht). De jury lette bij beoordeling op de wetenschappelijke waarde, de helderheid, de originaliteit en de argumentatiekracht van de inzendingen. Maatschappelijke dan wel praktische relevantie zag zij als een pre. Bij het aspect wetenschappelijke waarde lette zij in het bijzonder op inbedding in het (internationale) wetenschappelijk discours en het juiste gebruik van bronnen. De genomineerden waren Hilde Braet van de master Cultuurwetenschappen (Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Vrije Universiteit), Jori Buchel van de master Muziekwetenschap (Faculteit Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam), Annick De Vylder van de master Opleidings- en Onderwijswetenschappen (Instituut voor Onderwijs- en Informatiewetenschappen Universiteit Antwerpen), Julia Dieckmann van de master Kunsteducatie (ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten) en Trudie de Vries van de master Kunsten, Cultuur en Media (Faculteit Letteren Rijksuniversiteit Groningen). De winnaar van de Max van der Kamp Scriptieprijs 2011 is Hilde Braet met haar masterscriptie Aspecten van ethische fotografie. Onderzoek naar de mogelijkheden van het medium fotografie om een bijdrage te leveren aan emancipatorische processen, weerbaarheid en welbevinden. Tevens besloot de jury om ook een eervolle vermelding toe te kennen, en wel aan Julia Dieckmann voor haar masterscriptie Is het gras echt groener bij de buren? 100 jaar danseducatie in Duitsland en Nederland. Een vergelijkend onderzoek naar historische en recente ontwikkelingen binnen het primair onderwijs en een blik in de toekomst. De vijf genomineerden publiceerden in Cultuur+Educatie 32 (2011) hun scriptie in de vorm van een artikel.

60


PEER REVIEW INTERNATIONAL JOURNAL FOR EDUCATION THROUGH ART Het International Journal of Education is een Engelstalig (interdisciplinair) tijdschrift voor kunsteducatie dat driejaarlijks verschijnt. Het bestaat uit peer-reviewed artikelen voornamelijk in de vorm van onderzoeksrapporten en kritische essays, maar eventueel ook beoordelingen van tentoonstellingen en image-text. Marjo van Hoorn is lid van de redactie en beoordeelde in 2011 vier artikelen. CONFERENTIE AUTHENTIEKE KUNSTEDUCATIE Tien jaar geleden paste Folkert Haanstra (Universiteit Utrecht en Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten) in zijn oratie De Hollandse Schoolkunst het begrip authentiek onderwijs toe op de kunsteducatie. Authentieke kunsteducatie staat tegenover de zogeheten schoolkunst, dat wil zeggen kunst en kunstbeoefening die alleen functioneel zijn binnen het instituut school en nauwelijks betekenis hebben in de wereld daarbuiten. Bij het 'authentieke' in de kunsteducatie wordt een verbinding gelegd met zowel de persoonlijke inbreng van de leerling (puttend uit diens eigen kunstervaringen buiten school) als de vaktaal van de professionele kunstwereld. De afgelopen jaren zijn er diverse projecten in het onderwijs uitgevoerd, die gebaseerd zijn op de uitgangspunten van authentieke kunsteducatie. Het concept is inmiddels verder uitgediept en tegelijkertijd is het in de discussies over het nieuwe leren regelmatig bekritiseerd. Tien jaar na Haanstra's pleidooi voor authentieke kunsteducatie organiseerden het Lectoraat Kunst- en cultuureducatie van de AHK en Cultuurnetwerk Nederland op 21 november de conferentie Authentiek Kunsteducatie (CAKe). Tegelijkertijd verscheen een themanummer van Cultuur+Educatie over authentieke kunsteducatie. De conferentie bestond uit drie keynote lezingen en een aantal parallelle workshops. Folkert Haanstra maakte in zijn lezing de balans op van de theorievorming over authentieke kunsteducatie en praktische toepassingen. Lucy Green (Institute of Education, University of London) gaf – via een Skype-verbinding, omdat de luchthavens in Londen dicht waren wegens dichte mist – een lezing over muziekonderwijs dat uitgaat van de muzikale leefwereld en 'informele' competenties van leerlingen. Rob van Gerwen belichtte het begrip authenticiteit als een kwaliteit van iets of iemand die in de waarneming (door anderen) wordt gezien. In een aantal workshops werden praktische uitwerkingen van authentieke kunsteducatie in het basis- en voortgezet onderwijs, het mbo en de docentopleiding kunstvakken gepresenteerd en besproken. Speciale onderwerpen als authentieke beoordeling en het nieuwe leren kwamen eveneens aan bod. Aan de conferentie werd op persoonlijke uitnodiging deelgenomen door 64 personen: docenten, opleiders, onderzoekers en studenten in kunsteducatie. KENNISATELIER & JAARBOEK CULTUURPARTICIPATIE FCP In maart 2009 adviseerde Cultuurnetwerk Nederland het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) over de monitoring en evaluatie van zijn beleid en activiteiten. Op dit advies volgde de opdracht om jaarlijks een aantal kennisactiviteiten voor te bereiden en te organiseren ter ondersteuning van de monitoring en evaluatie van subsidieregelingen van het fonds zelf en van de Regeling cultuurparticipatie provincies en gemeenten 2009-2012, waarin het fonds samen met provincies en de 35 gemeenten met meer dan 90.000 inwoners samenwerkt om de actieve cultuurparticipatie van kinderen, jongeren en volwassenen te bevorderen. Dit alles onder de titel 'Kennisatelier cultuurparticipatie'. Cultuurnetwerk Nederland organiseerde in 2011, telkens in nauwe samenwerking met het fonds, twee landelijke conferenties voor contactpersonen van betrokken gemeenten en provincies (zie ook paragraaf 5.3) en twee kleinere themabijeenkomsten ('kennisateliers'): een over volkscultuurprojecten en volkscultuurbeleid en een over landelijk en decentraal cultuurparticipatieonderzoek. Twee medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland hebben tevens een belangrijk aandeel in de redactie van het Jaarboek actieve cultuurparticipatie van het FCP. Onze bibliotheek biedt belangstellenden uit beleid, praktijk en onderzoek toegang tot een speciale selectie uit de collectie, via www.kennisatelier.nl. Daar zijn ook verslagen van conferenties en andere bijeenkomsten te vinden.

61


Verder nemen we deel aan begeleidingscommissies van monitoren evaluatieonderzoek naar landelijk en decentraal gesubsidieerde talentontwikkelingsprojecten, naar de FCP-regelingen Muziek in Ieder Kind, de Plusregeling en de Regeling cultuurparticipatie provincies en gemeenten 2009-2012. Cultuurnetwerk Nederland voert geregeld overleg met het FCP over de voortgang van deze activiteiten en over nieuwe kennisactiviteiten.

6.3

ONDERWIJS- OF OVERDRACHTSCONCEPTEN BREDE SCHOOL EN CULTUUREDUCATIE (PO) Doel van dit project is om cultuureducatie in de brede school naar een hoger niveau te brengen. Hiertoe ontwikkelen deelnemende brede scholen voorbeelden die met beschrijvingen, nieuwsbrieven, presentaties en werkbijeenkomsten verspreid en toegankelijk worden gemaakt voor andere brede scholen. Tijdens netwerkbijeenkomsten leren (aankomende) brede scholen van elkaar, met als uiteindelijk doel verankering van resultaten in het onderwijscurriculum. In de eerste ronde (2009-2010) zijn negen brede scholen geselecteerd, in de tweede ronde (20102011) tien, op basis van in de procedure afgesproken criteria. Voor vier scholen gaat het om een verlenging, zij participeren voor het tweede jaar in dit project. De intern cultuurcoördinator is doorgaans tevens contactpersoon voor het project. Om de groep van projectscholen komt een ring van brede scholen en/of experts, een tweede netwerk, die op specifieke onderwerpen over meer expertise beschikken dan de projectscholen. Brede scholen en samenwerkende culturele instellingen ontwikkelen modellen of instrumenten gericht op de volgende aandachtspunten: 1

Visie en cultuurbeleid: deelnemende brede scholen hebben een duidelijke visie op cultuureducatie die samenhangt met hun onderwijsvisie en een beleidsplan waarin de ideeën en plannen zijn vastgelegd.

2

Samenwerking tussen school en culturele instelling: inhoudelijk goede samenwerkingsverbanden zijn een voorwaarde voor een hoogstaand aanbod dat afgestemd is op de mogelijkheden en behoeften van de school en van de leerlingen.

3

Veranderingsproces: meer en op een andere wijze aandacht besteden aan cultuureducatie maakt deel uit van een veranderproces. Dat vraagt om leiderschap, visie en draagvlak: wie zijn erbij betrokken, wat is ieders rol en wie is verantwoordelijk voor de resultaten?

4

Scenario's: projecten moeten een duidelijke relatie vertonen met door Cultuurnetwerk Nederland geformuleerde scenario's. Scholen nemen op basis daarvan hun visie onder de loep.

5

Gemeenten: de rol van de gemeente als initiatiefnemer voor culturele netwerken of regievoerder wordt verder onderzocht en uitgewerkt.

De resultaten van de projecten worden onder meer gepresenteerd op Cultuurplein.nl. Op de Culturele onderwijstentoonstelling in januari 2012 wordt een folder uitgedeeld, met een korte beschrijving van de projecten en een verwijzing naar de website. SKILLS 21 In augustus 2011 had één op de 25 online aangeboden stages betrekking op sociale media, zo blijkt uit cijfers van de NationaleStagebank.nl. In 2009 bestond deze stage nog niet. Trend- en onderzoeksbureaus voorspellen dat jongeren van nu in de toekomst steeds vaker banen zullen hebben die wij op dit moment nog niet kennen. Deze nieuwe banen vereisen nieuwe vaardigheden waar het onderwijs van nu jongeren op moet voorbereiden. In Nederland wees de Onderwijsraad ook al op het belang van onderwijs in nieuwe vaardigheden. In de Verenigde Staten is hiertoe het Partnership for 21st Century Skills (P21.org) opgericht. Een eenduidige definitie van deze 21e-eeuwse vaardigheden is er nog niet. In Nederland verrichtten onderwijskundigen Joke Voogt en Natalie Pareja Roblin (Universiteit Twente) in 2010 een

62


literatuurstudie naar de definities en implementatie van 21e-eeuwse vaardigheden, waarin zij verschillende modellen vergeleken. De grootste gemene deler is de aandacht voor samenwerking, communicatie, ICT-geletterdheid, sociale en culturele vaardigheden. Ook besteden bijna alle modellen aandacht aan creativiteit, kritisch denken en probleemoplossend vermogen. Verder valt op dat het niet alleen gaat over veranderingen van leerinhouden, maar ook over hoe we leerlingen laten leren. Het traditionele onderwijssysteem met de nadruk op reproductie van feitelijke kennis voldoet niet om bijvoorbeeld probleemoplossend vermogen of creativiteit te ontwikkelen. Echter, Voogt en Roblin stellen dat slechts weinig modellen aandacht besteden aan de implementatie van de vaardigheden en dat het uiterst complex blijkt om deze te integreren in het curriculum. De kunstvakken (beeldend, muziek, dans, drama en CKV) lijken bij uitstek geschikt om een antwoord te bieden op deze vraagstukken. Zij besteden nu al aandacht aan (een deel van) deze vaardigheden, maar de specifieke bijdrage van de kunstvakken aan '21st century skills' kan en moet zich nog verder uitkristalliseren. Cultuurnetwerk Nederland en Fontys Hogeschool voor de Kunsten Tilburg organiseerden in oktober 2011 een symposium voor jonge kunstvakdocenten. Daarin stond de relatie tussen de kunstvakken en de 21ste eeuwse vaardigheden centraal. Tegelijkertijd is in 2011 een themapagina over kunstonderwijs en 21ste eeuwse vaardigheden op Cultuurplein.nl ontwikkeld (www.cultuurnetwerk.nl/skills21) en is voor het tijdschrift Cultuurplein Magazine (voorheen Bulletin Cultuur & School) een opiniestuk over dit onderwerp geschreven. HANDREIKING MONITOREN, EVALUEREN EN ONDERZOEK In 2011 is Cultuurnetwerk Nederland gestart met de ontwikkeling van een Handreiking monitoren, evalueren en onderzoek voor cultuurambtenaren van provincies en gemeenten. De handreiking wordt stapsgewijs samengesteld op basis van presentaties en adviezen van Cultuurnetwerk Nederland voor de CultuureducatieBELEIDdag, kennisactiviteiten voor het Fonds voor Cultuurparticipatie en artikelen over cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid. De doelgroep van de handreiking is inmiddels op verzoek van het FCP uitgebreid met professionals van culturele instellingen. De handreiking wordt in het najaar van 2012 gepresenteerd tijdens een landelijke conferentie van het FCP. SYMPOSIUM KWALITEIT CREATIEVE MBO-OPLEIDINGEN Op 9 maart 2012 vindt het symposium Kwaliteit centraal! Over de kwaliteit van creatieve opleidingen in het mbo plaats in 's-Hertogenbosch. Het betreft een initiatief van Cultuurnetwerk Nederland en het GOC, landelijk kenniscentrum beroepsonderwijs voor de creatieve industrie, in samenwerking met het landelijk Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ECBO) en met het Koning Willem I College in 'sHertogenbosch. Een projectgroep, bestaande uit medewerkers van alle organiserende partijen, bereidde het symposium in 2011 inhoudelijk voor. INTERNATIONAAL ONDERZOEK MUSEUMEDUCATIE Na verschijning van de publicatie Museumeducatie in praktijk (Trendrapport museumeducatie 2007) heeft de Committee for Education and Cultural Action (CECA), de internationale vereniging van museumeducatoren en onderdeel van de internationale museumvereniging ICOM, contact gezocht met Cultuurnetwerk Nederland om gezamenlijk het internationaal onderzoek uit te voeren. Begin 2010 startte dit onderzoek naar trends en ontwikkelingen in museumeducatie in internationaal perspectief. Aan ongeveer 1100 leden van CECA hebben we een vragenlijst gestuurd. Deze is ontleend aan de vragenlijst die voor het trendonderzoek is gebruikt. Ook vroegen we de leden in een aparte enquête naar het functioneren van hun vereniging. CECA wil het onderzoek mede gebruiken om de wensen van de leden in kaart te brengen. In 2011 rondde Cultuurnetwerk Nederland het internationale onderzoek af. De analyse van de reacties verscheen in een publicatie waarvan in september 2011 de eerste exemplaren werden overhandigd op het jaarlijkse internationale CECA-congres in Zagreb. Op ditzelfde congres verzorgde Cultuurnetwerk Nederland ook een presentatie over het in 2010 voltooide historisch onderzoek museumeducatie.

63


6.4

MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN MOGELIJKHEDEN TOT KUNSTBEOEFENING IN DE (VRIJETIJDS)MARKT Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) maakte in opdracht van OCW een toekomstverkenning van de kunstbeoefening in Nederland. Als onderdeel daarvan onderzocht Cultuurnetwerk Nederland - op verzoek van het SCP - de instellingen en particulieren die het aanbod van kunstbeoefening in het vrijetijdsveld verzorgen. De resultaten zijn opgenomen in de SCP-studie Mogelijkheden tot kunstbeoefening in de vrije tijd (2010). Als onderdeel van het onderzoek zijn de websites van alle (181) centra voor de kunsten in 2009 geturfd op cursorisch aanbod en andere activiteiten. Tussen maart en augustus 2011 zijn opnieuw alle websites bezocht en is op identieke wijze het aanbod in kaart gebracht. Daardoor is een nauwkeurige vergelijking mogelijk en zijn eventuele ontwikkelingen goed te volgen. Deze vergelijkende analyse geeft geen spectaculaire ontwikkelingen te zien, met uitzondering van een sterke groei van het onderwijsaanbod bij de centra. Er zijn ook wel andere interessante trends aan te wijzen, maar een nieuwe herhaling in 2013 zal wellicht meer en beter de trends en ontwikkelingen vanaf 2009 in kaart kunnen brengen. Pas dan zullen de bezuinigingen, die tussen 2012-2014 op hun hoogtepunt zijn, hun uitwerking hebben. De ontwikkelingen tussen 2009 en 2011 hebben we beschreven in een artikel voor Kunst Kraak, te verschijnen in 2012. COMMUNITY ARTS LAB (CAL-XL) Op 1 oktober 2010 is het Community Arts Lab (CAL-XL) van start gegaan. Deze netwerkorganisatie werkt tot 2013 aan een beter productieklimaat voor community arts. De speerpunten hierbij zijn: netwerkvorming, scholing, onderzoek en documentatie. CAL-XL is een tijdelijk projectorganisatie van landelijke partners: ZIMIHC huis voor de amateurkunst (projecteigenaar), Cultuurnetwerk Nederland, Kunstfactor, Cultuur-Ondernemen, Movisie, Landelijk Platform Cultuuraanjagers en Stichting Cultuurimpuls. Cultuurnetwerk Nederland adviseerde ook in 2011 over de website (www.cal-xl.nl) en onderhield de interactieve databank voor community-artprojecten en programma's. Voorts begeleidden we CAL-XL bij de opzet van het onderzoekskader voor de onderzoeksprogrammering van community arts. TRENDONDERZOEK THEATEREDUCATIE Er is tot nu toe in Nederland nauwelijks onderzoek gedaan naar de specifieke inhoud en aanpak van theatereducatie door gezelschappen en podia. Ook ontbreekt er een overzicht van basisgegevens, zoals de hoeveelheid gezelschappen en podia die theatereducatie aanbieden, de aantallen theatereducatoren bij gezelschappen en podia en het budget en de uren voor educatie. Cultuurnetwerk Nederland, NAPK, TIN en Theaterwetenschap UvA hebben daarom besloten tot een onderzoek naar de stand van zaken in theatereducatie bij gezelschappen, podia, festivals en impresariaten. Dit onderzoek is opgezet naar analogie van het Trendonderzoek Museumeducatie, dat sinds 1980 met tussenpozen van ongeveer tien jaar wordt uitgevoerd (de laatste versie dateert uit 2008) en moet een overzicht geven van de opvattingen over theatereducatie, functies en positie van educatie en educatief medewerkers, concepten en doelen van theatereducatie, publieksbereik, doelgroepen, samenwerkingsverbanden en tot slot verwachtingen en wensen voor de toekomst. In het najaar van 2011 zijn interviews gehouden met medewerkers educatie van theatergezelschappen, podia, festivals en impresariaten. Bovendien is een uitgebreide vragenlijst opgesteld die begin 2012 verstuurd zal worden.

64


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch

Prestatieoverzicht 2011 Verdieping en vernieuwing


ALGEMEEN Gastdocentschappen

1

1

2009-2012

Spreiding van informatie en kennis over cultuureducatie aan

2009 – 5 instellingen hbo-wo

specifieke doelgroep (studenten hbo en wo)

2010 – 5 instellingen hbo-wo 2011 – 5 instellingen hbo-wo

Voor de werkzaamheden voor gastcolleges bij verschillende instellingen hoger onderwijs werd in 2011: 112 uur begroot en 12 uur besteed Stage- en scriptiebegeleiding masterstudenten

1

1

2009-2012

Convenant met AHK over wederzijdse dienstverlening

Begeleiding van scripties masterstudenten: 3 per jaar en van

2009 – 1 (1)

interne stages: 2 per jaar

2010 – 1 (1) 2011 – 1 (1)

Voor de werkzaamheden voor stage- en scriptiebegeleiding en voor uitvoering convenant AHK werd in 2011: 80 uur begroot en 4 uur besteed Onderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst

1

1

1

2011-2012

Organiseren verkenningsconferentie

2011 – verkenningsconferentie (70)

Voor de werkzaamheden voor onderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst werd in 2011: 332 uur begroot en 460 uur besteed

ONDERZOEK TOEGANKELIJK MAKEN Leerstoel cultuureducatie en cultuurparticipatie

1

1

1

2011-2015

De bijzonder hoogleraar levert een belangrijke bijdrage aan de

2010 – aanstelling bij UU en

reflectie op de praktijk van kunsten cultuureducatie.

verlenging voorbereid

Dr. Folkert Haanstra is leerstoelhouder bij de Universiteit

2011 – aanstelling bij UU +

Utrecht

verlenging gerealiseerd tot 2015

Voor de werkzaamheden voor de Leerstoel Cultuureducatie en cultuurparticipatie werd in 2011: 302 uur begroot en 432 uur besteed Vervolgonderzoek U-bocht

112 JAARVERANTWOORDING 2011

1

1

1

2011

Het vervolgonderzoek naar de waarde van beoordeling van

2010 – plaatsing 2 Engelstalige

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



beeldend werk en de beoordeling zelf door leerkrachten en

artikelen in reviewtijdschriften

beeldend kunstenaars. Steven 2011 – artikel in vakblad

2011 – artikel in vakblad 2011 – twee artikelen

Voor de werkzaamheden voor vervolgonderzoek U-bocht werd in 2011 260 uur begroot en 23 uur besteed

ONDERZOEK TOEGANKELIJK MAKEN (VERVOLG) Max van der Kamp Scriptieprijs

1

1

1

2009-2012

(samen met jury bestaande uit gerenommeerde

Vanaf 2009 wordt de tweejaarlijkse Max van der Kamp

2009 – eerste prijsuitreiking

Scriptieprijs uitgereikt voor beste scriptie over cultuureducatie.

2011 – tweede prijsuitreiking

onderzoekers)

2011 – tweede prijsuitreiking

Voor de werkzaamheden voor Max van der Kamp scriptieprijs werd in 2011: 156 uur begroot en 219 uur besteed Redactie IJETA

1

1

2009-2012

Cultuurnetwerk reviewt artikelen voor het International Journal

2010 – vier reviews

for Education Trough Art. Bovendien worden reviews gedaan op

2011 – vier reviews

artikelen en publicaties van derden. Streven 2012 – vier reviews Voor de werkzaamheden voor reviews artikelen en manuscripten derden werd in 2011: 44 uur begroot en 26 uur besteed Conferentie authentieke kunsteducatie

1

1

2009-2012

De conferentie – met AHK - blikt terug op tien jaar authentieke

2010 – literatuuronderzoek

kunsteducatie en de vooruitgang in al die jaren. Het in 2010

2010 – koppeling praktijkkennis

afgerond literatuuronderzoek vormt mede uitgangspunt.

2011 – conferentie met AHK 2011 – conferentie met AHK (85)

Voor de werkzaamheden voor de Conferentie authentieke kunsteducatie werd in 2011 264 uur begroot inclusief andere samenwerkingsvormen met de Master AHK en 335 uur besteed Kennisatelier Fonds voor Cultuurparticipatie


1

1

1

1

2009-2012

In 2012 wordt gewerkt aan het Kennisatelier: de website

2009 – kennisateliers 1 (25)

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



www.kennisatelier.nl, begeleiding onderzoek regelingen, het

2010 – website, Jaarboek, advies,

jaarboek, organiseren kennisateliers, schrijven handreiking en

kennisateliers 2 (18 en 20)

samenwerking na 2013

2011 – website, advies, Jaarboek, kennisateliers 2 (10 en 31)

Voor de werkzaamheden voor Kennisatelier actieve cultuurparticipatie FCP werd in 2011: 792 uur begroot en 1.317 uur besteed (exclusief de twee FCP-conferentie en de handreiking moneva)

ONDERWIJS- OF OVERDRACHTSCONCEPTEN Brede School en cultuureducatie 2009-2011

1

1

1

2009-2012

Begeleiding van 10 basisscholen die zich willen verbreden van

2009 – begeleiding 9 scholen

brede school naar brede school en cultuureducatie; begeleiding


en kennisdeling scholen onderling + omringende scholen.


2012 – overdracht opbrengsten op COT

en netwerkbijeenkomsten (30 en 45 deelnemers)

Voor de werkzaamheden voor Brede school en cultuurparticipatie werd in 2011: 773 uur begroot en 574 uur besteed 1

Symposium Kunstonderwijs en maatschappelijke

1

1

2011

vaardigheden: Skills 21/Kunsten

Symposium Kunstonderwijs en maatschappelijke vaardigheden:

2011 – symposium Fontys

Skills 21/Kunsten

Tilburg (180 deelnemers) en www.skills21kunsten.nl

Voor de werkzaamheden voor Skills 21 kunsten werd in 2011: 260 uur begroot en 333 uur besteed Handreiking monitoren, evalueren en onderzoeken

1

1

1

2011-2012

Theorie en praktijk van monitoren, evalueren en onderzoeken van cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid voor gemeenten, provincies en culturele instellingen.


2011 – ontwikkeling voorstel

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Voor Handreiking monitoren, evalueren en onderzoeken voor beleidsmedewerkers cultuur van gemeenten werd in 2011 156 uur begroot en 64 uur besteed. Symposium kwaliteit creatieve mbo-opleidingen

1

1

2012

De conferentie wordt gezamenlijk georganiseerd door

2011 – voorbereiding

Cultuurnetwerk Nederland, GOC, ECBO en Koning Willem 1

bijeenkomst

College op 9 maart 2012. Voor de werkzaamheden voor Miniconferentie MBO-HBO werd in 2011 0 uur begroot en 85 uur besteed Samenwerking CECA – wereldwijd onderzoek naar

1

1

1

2009-2011

museumeducatie

In 2011 wordt de onderzoeksrapportage afgerond en door

2009-2010: enquête voorbereid

CECA gepubliceerd

2010 - verspreiding enquête en presentatie uitkomsten congres 2011 –rapportage en publicatie 2011 - rapportage en publicatie

Voor de werkzaamheden voor CECA werd in 2011 30 uur begroot en 29 uur besteed

MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN Inventarisatie aanbod centra voor de kunsten

1

1

2011-2012

Inventarisatie aanbod centra voor de kunsten in 2011 en

2011 – aanbod geturfd

vergelijking met gegevens 2009 Voor de werkzaamheden voor inventarisatie aanbod centra voor de kunsten werd in 2011 203 uur begroot en 164 uur besteed Het Community Arts Lab XL (CAL-XL)

1

1

2010-2012

Cultuurnetwerk werkt mee aan het projectloket voor CAL-XL en

2010 – planvorming en afspraken

adviseert over de website. De bedoeling is aan de opbrengsten

2011 – advisering en voortgang

van dit project een Cultuur+Educatie te wijden (2013). Voorts wordt samen met CAL-XL gewerkt aan een onderzoekskader Voor de werkzaamheden voor het Community Arts Lab (CAL-XL) werd in 2011: 342 uur begroot en 250 uur besteed Trendonderzoek theatereducatie met het Theaterinstituut


1

1

1

2009-2012

Het trendonderzoek levert een rapportage op over de stand van

2010 - opzet onderzoek

Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Nederland (TIN), het Nederlandse Associatie voor

zaken in theatereducatie. Verspreiding via websites, artikelen in

2011 – start uitvoering onderzoek

Podiumkunsten (NAPK) en de Universiteit van Amsterdam

vaktijdschriften en bijeenkomsten.

2011 – start uitvoering

(UvA) Voor de werkzaamheden voor Trendonderzoek theatereducatie werd in 2011: 308 uur begroot en 329 uur besteed


Jaarverantwoording Cultuurnetwerk Nederland

Recommend Documents