Jaarverantwoording Cultuurnetwerk Nederland

Jaarverantwoording 2012 Cultuurnetwerk Nederland

Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht 2013

Inhoud Inleiding 1

2

3

4

5

6

5

Bestuursverslag

7

1.1

Samenstelling raad van toezicht 2012

7

1.2

Werkzaamheden raad van toezicht

7

Reflectie: Cultuurnetwerk Nederland in 2012

11

2.1

Reflectie op prestaties 2012

11

2.2

Werken aan een nieuw kennisinstituut

13

Organisatie, personeel en faciliteiten

15

3.1

Organisatie

15

3.2

Personeel

16

3.3

Financiën

19

3.4

Statistisch overzicht begrote en bestede uren 2012

20

Informatie & documentatie

25

4.1

Algemeen

25

4.2

Bibliotheek

26

4.3

Websites en sociale media

27

4.4

Periodieken

29

4.5

Studentbezoeken

31

Kennisnetwerken en overheids-& instellingsbeleid

43

5.1

Algemeen

43

5.2

Overzicht bijeenkomsten

45

5.3

Kennisnetwerk overheden

46

5.4

Kennisnetwerk overheden en culturele instellingen

47

5.5

Kennisnetwerk culturele instellingen

48

5.6

Advisering overheden en instellingen

48

5.7

Kennisnetwerk erfgoededucatie

50

5.8

Kennisnetwerk onderwijs

51

5.9

Advisering onderwijs

54

5.10

Kennisnetwerken onderzoekers

55

Verdieping en vernieuwing

65

6.1

Algemeen

65

6.2

Onderzoek toegankelijk maken

68

6.3

Onderwijs- of overdrachtsconcepten

69

6.4

Maatschappelijke ontwikkelingen

72

Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

7

Financieel Jaarverslag

8

Publicaties en externe contacten medewerkers

77

8.1

Publicaties/lezingen 2012

77

8.2

Externe contacten medewerkers 2012

78

Inleiding Was 2011 voor ons al een bijzonder jaar door de aankondiging van het nieuwe kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst, het jaar 2012 was zo mogelijk nog ingewikkelder. Vorig jaar immers moest niet alleen de basis gelegd worden voor het nieuwe kennisinstituut, maar het oude en vertrouwde Cultuurnetwerk Nederland moest tegelijk ook worden afgebouwd en opgeheven. In juni 2011 schreef de toenmalige staatssecretaris Zijlstra aan de Tweede Kamer dat hij een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst wilde in de plaats van het expertisecentrum voor cultuureducatie Cultuurnetwerk Nederland en het sectorinstituut Kunstfactor. Beide instituten kregen anderhalf jaar tijd om inhoudelijk en organisatorisch een nieuwe instelling vorm te geven en tegelijkertijd de beide 'oude' instellingen te beëindigen. Weliswaar gaf het ministerie desgevraagd daarbij wel de financiële kaders aan, maar ondanks dat bleek het een aanslag op de medewerkers die direct met deze werkzaamheden belast waren. Vanaf september 2011 hebben beide instellingen er hard aan gewerkt om tot één goede organisatie te komen. Herfst, winter en lente, een jaar lang bijna, met fikse onderhandelingen, omdat de visie van de directeuren op het nieuwe kennisinstituut verschillend was. Beider achtergrond speelde daarbij een rol: beider kennis en ervaring liepen nogal uiteen. Uiteindelijk kwam er een weloverwogen organisatieplan, een degelijk functieboek met op het kennisinstituut geënte functies, een op onze organisatie toegesneden reorganisatieplan en een CAO en Sociaal Plan. En in juni 2012, bijna een jaar na de start, een meerjarig activiteitenplan voor het kennisinstituut dat de Raad voor Cultuur positief adviseerde en dat OCW in zijn subsidiebesluit voor de komende vier jaar honoreerde. En dat alles in goed overleg met onze ondernemingsraad die alert, scherp en collegiaal in het belang van de onderneming en van de werknemers, wijs en verstandig, adviseerde en oordeelde. Ik dank de ondernemingsraad daar nu ook voor. Ik kan me in dit soort lastige en gecompliceerde tijden geen betere ondernemingsraad voorstellen. Eind augustus 2012 gingen we verder, maar nu toch wel op een heel andere manier. Ook omdat de medewerkers van beide instituten wisten wie blijven kon en wie weg zou gaan. De onderhandelingen waren over. Er werd beslist voor de toekomst; heel concreet. Over huisvesting, huisstijl en websites, over de automatisering, over inrichting en verhuizing. We zochten niet naar dominanties in uiterlijk en inhoud, we zoeken naar een stijl die verbindt en tegelijk een andere, nieuwe cultuur weergeeft. Naast onze core business cultuureducatie en amateurkunst zijn we ook op zoek naar wat dit verbindt. En dan heb ik het over meer en diepgaander dan enkel de oppervlakkige samenballende kreet 'culturele levensloop'. Deze veranderingen hebben de aandacht voor het reguliere werk van Cultuurnetwerk Nederland niet verslapt. Consistent en professioneel werkten wij tot op de laatste dag met en voor onze relaties en partners aan de producten en diensten die we in ons ambitieus werkplan 2012 hebben vastgelegd. Wij voerden taken uit op het vlak van cultuureducatie met als doel informeren, adviseren, uitwisselen, onderzoeken en samen ontwikkelen. Wij gaven advies, legden verbindingen tussen partijen in het werkveld en stimuleerden de ontwikkeling en het gebruik van praktijkgerichte kennis. Om die kennis te vergroten bestudeerden wij cultuureducatieve praktijken en theoretische kennis, we reflecteerden hierop en voerden samen met anderen onderzoek uit. Wij gaven veel aandacht aan kenniscirculatie 2.0 door 'koude' en 'warme' kennisdeling in de vorm van websites, e-zines, publicaties en werkbijeenkomsten. En veel hiervan zullen we ook in 2013 in het nieuwe kennisinstituut blijven doen.

5

JAARVERANTWOORDING 2012

Naast door de rijksoverheid gesubsidieerde besteltaken voerde Cultuurnetwerk Nederland vanaf zijn start in 2001 meerjarige projecten uit voor het landelijk programma Cultuur en School van het Ministerie van OCW. We werkten voorts samen met partners als Kunstfactor, het FCP en de Raad van twaalf, met provincies, gemeenten en onderwijsen culturele instellingen en namen ook werk aan van derden, mits dit paste bij de kennisontwikkeling op het gebied van cultuureducatie. In dit verslag verantwoorden wij onze activiteiten, producten en diensten van het jaar 2012, conform het subsidiebesluit 2009-2012 (DK/I&I/39131). Wij houden daarbij nadrukkelijk rekening met de aandachtspunten die de minister in dit besluit verwoordde, zoals het verzoek ons meer te richten op onze ondersteunende rol voor culturele instellingen. Met de beschrijving van onze producten en diensten verantwoorden wij onze inzet en het effect van onze werkzaamheden. Wij geven met deze jaarverantwoording inzicht in organisatie, personeel, bestuur – in de vorm van raad van toezicht en raad van bestuur – en in de financiële positie van onze instelling. Aan deze verantwoording zijn het bestuursverslag en de jaarrekening 2012 toegevoegd; dit alles conform het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies instellingen 2009-2012 van OCW. Concluderend stel ik vast dat Cultuurnetwerk Nederland voldaan heeft aan de afspraken die het bij aanvang van de Cultuurplanperiode 2009-2012 met het ministerie van OCW maakte. Dit blijkt uit de reflectie op de prestaties in hoofdstuk 3 en de kengetallen per activiteit, die achter hoofdstuk 4, 5 en 6 toegevoegd zijn. De jaarverantwoording 2012 van Cultuurnetwerk Nederland is behandeld in de vergadering van de raad van toezicht op 15 april 2013 en door de raad vastgesteld en goedgekeurd.

Piet Hagenaars Raad van

6

Bestuur Cultuurnetwerk


Nederland

1

Bestuursverslag De raad van toezicht stelt de kaders voor de programmering van de werkzaamheden vast, met als richtsnoer het vastgestelde Activiteitenplan 2009-2012. De raad stelt voorts – voorafgaand aan elk kalenderjaar – een hiervan afgeleid werkplan vast met prestatiecijfers en daarbij behorende begroting. Elk jaar stelt de directeur een Jaarverantwoording op – met een bestuursverslag, een beschrijving van producten, diensten en prestatiegegevens en een financieel jaarverslag – die de raad van toezicht vervolgens vaststelt en goedkeurt. Deze wordt ter beoordeling aan het Ministerie van OCW gestuurd met een afschrift aan de Raad voor Cultuur.

1.1

SAMENSTELLING RAAD VAN TOEZICHT 2012 Conform de Code Cultural Governance heeft Cultuurnetwerk Nederland een profielschets voor de raad van toezicht opgesteld. Deze is als bijlage opgenomen bij het reglement van de raad van toezicht en is door de raad vastgesteld op 19 september 2008. Reglement en profielschets zijn voor medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland en andere betrokkenen ter inzage beschikbaar. De raad is qua nationaliteit, geslacht, leeftijd, ervaring en soort deskundigheid zo divers mogelijk samengesteld. De leden hebben kennis van en ervaring en affiniteit met de aard en cultuur van de stichting. Zij beschikken over kennis en ervaring op cultureel, financieel, juridisch, economisch, commercieel dan wel maatschappelijk terrein en ervaring in cultural governance. Raadsleden werden geworven op basis van inhoudelijke en beheersmatige kwaliteiten en ervaringen voor tenminste één doelgroep van Cultuurnetwerk Nederland (onderwijs, vrije tijd, professionele cultuur en overheden). Op 31 december 2012 bestond de raad uit de volgende leden: Ans Buys

voorzitter (sinds medio 2011)

Jos Darmanata

algemeen lid (financiële commissie)

Linde Gispen

algemeen lid

Diederik Schönau

algemeen lid

Annemieke Vervoort

algemeen lid

Ans Buys is lid en vicevoorzitter sinds 2005. Vanaf medio 2011 heeft zij het voorzitterschap op zich genomen en is zij Sadik Harchaoui opgevolgd. Ze is directeur van de lerarenopleidingen van Fontys Hogescholen in Tilburg. Jos Darmanata (lid sinds 2006) is managing partner bij SD&S en daar verantwoordelijk voor financiën en verkoop. Linde Gispen (vanaf juni 2009 lid) is projectleider cultuurparticipatie bij de provincie Zuid-Holland. Diederik Schönau (lid sinds 2007) is internationaal consultant bij Cito in Arnhem. Annemieke Vervoort (lid sinds juni 2009) is algemeen manager van Introdans Interactie, de educatieafdeling van dansgezelschap Introdans. Alle leden van de raad van toezicht vervullen ook andere bestuursfuncties op het terrein van kunst en cultuur. Meer informatie over de achtergrond en de voor Cultuurnetwerk Nederland relevante nevenfuncties van de raadsleden is te vinden op de website cultuurnetwerk.nl.

1.2

WERKZAAMHEDEN RAAD VAN TOEZICHT De raad van toezicht vergaderde in 2012 zeven keer. Dit was drie keer vaker dan in voorgaande jaren, vanwege de op handen zijnde overgang van onderneming en fusie met Kunstfactor. De vergaderingen vonden plaats op 26 januari, 10 april, 11 mei, 4 juni, 4 september, 15 november en 14 december 2012. Voorafgaand aan de vergadering had de voorzitter van de raad vooroverleg met de directeur en de financiële commissie had telkens vooroverleg met de controller.

7


In 2012 werden alle vergaderingen voorafgegaan door een voorbespreking van de raad onderling. Dit omdat twee leden van de raad zitting hebben in de raad van toezicht van het nieuwe kennisinstituut. De twee afgevaardigde raadsleden gaven in de voorbespreking de andere raadsleden informatie over de gang van zaken in de raad van toezicht van het LKCA De onderwerpen van de raad van toezicht betroffen op 26 januari de reorganisatie van de bibliotheekfunctie, de ontwikkelingen omtrent het nieuwe kennisinstituut (statuten en beleidsplan) en het werkplan 2012. 10 april vergaderde de raad over ontwikkelingen aangaande het nieuwe kennisinstituut (frictiekosten, organisatieplan en de jaarrekening en jaarverantwoording 2011. De jaarverantwoording 2011 is in deze vergadering vastgesteld en goedgekeurd. Op 11 mei stonden opnieuw de ontwikkelingen omtrent het nieuwe kennisinstituut op de agenda (organisatieplan en functieboek), de resultaten van het 1e kwartaal 2012, het reorganisatieplan van Cultuurnetwerk Nederland ter voorbereiding op de overgang van onderneming en het bijbehorende Sociaal Plan. Op 4 juni werd de formele raadsvergadering over de ontwikkelingen van het kennisinstituut - het reorganisatieplan, het sociaal plan, het vermogensbeleid, het onderhanden werk en het 'algemene gang van zaken overleg' met de Ondernemingsraad – vervolgd met een werkdiner. De raad vergaderde 4 september wederom over de ontwikkelingen van het nieuwe kennisinstituut, advies van de Raad voor Cultuur en plaatsing directeuren, en de uitvoering van het reorganisatieplan door Cultuurnetwerk Nederland (plaatsing medewerkers). De vergadering van 15 november ging ook over ontwikkelingen rondom het kennisinstituut. De raad heeft voorts kennis genomen van het Jaarverslag over 2011 van de Ondernemingsraad. Bovendien nam de raad kennis van de cijfers van het 3e kwartaal 2012 en sprak hij over de reservering van wachtgelden voor de gedwongen ontslagenen. Op 14 december sprak de raad opnieuw over het kennisinstituut, het voorstel tot juridische fusie en de afronding van Cultuurnetwerk Nederland in 2013. De raad dankte directeur, controller, p&o-er en bestuurssecretaris voor het vele en goede werk dat verricht is voor reorganisatie en fusie. Tevens sprak de raad zijn dank uit aan alle medewerkers voor hun inzet en grote productiviteit, ondanks reorganisatie en verhuizing. In deze vergadering reflecteerden voorzitter en raadsleden tevens op het eigen handelen. Op 25 mei voerden de raadsvoorzitter, de bestuurder en de ondernemingsraad, conform artikel 24.1 van de WOR, een gesprek over de algemene gang van zaken. Onderwerpen waren onderhanden werk en de toegenomen werkdruk door de aankomende fusie, de benoeming van een directeur voor het nieuwe kennisinstituut en de samenwerking met de Ondernemingsraad van Kunstfactor. In 2012 is geen discussiebijeenkomst gehouden met (senior)projectleiders gezien de hoge werkdruk voorafgaand aan overgang van onderneming en fusie.

1.3

GOED BESTUUR Conform het verzoek van OCW bij de Jaarverantwoording 2009 (brief 18 november 2009) schenken we in de Jaarverantwoording aandacht aan de naleving van de regels van goed bestuur. De regels van de Code Cultural Governance zijn in 2008 doorgevoerd in de statuten. Cultuurnetwerk Nederland werkte destijds al volgens de bepalingen van het raad van toezicht-besturingsmodel en heeft die ook in 2012 nageleefd. Dit model acht de raad nog steeds van toepassing op stichting Cultuurnetwerk Nederland. Ook in 2012 heeft de bestuurder, conform de statuten, het functioneren van de organisatie aan de raad verantwoord. Via het werkplan 2012 heeft de raad zijn goedkeuring gegeven aan de

8


werkzaamheden en de gevoerde strategie. Begroting en jaarverantwoording hebben inzicht gegeven in de financiering van de strategie. Met functiehuis en de kwartaalcijfers 2012 heeft de raad zicht gehouden op de inzet van personele en materiële middelen. Ten slotte heeft de bestuurder telkens gerapporteerd over belangrijke veranderingen (beleid en bedrijfsvoering), samenwerkingsverbanden en strategische contacten. In 2013 heeft de raad van toezicht van Cultuurnetwerk nog enkele werkzaamheden te verrichten waaronder de jaarverantwoording 2012 en de financiële afwikkeling van de stichting. Na vaststelling en goedkeuring van jaarverantwoording 2012 en meerjarenrekening 2009-2012 door het ministerie van OCW en de financiële afwikkeling met de nieuwe stichting LKCA zal de stichting in een formele vergadering worden opgeheven.

Ans Buys, Voorzitter

9

Raad

van

Toezicht


10


2

Reflectie: Cultuurnetwerk Nederland in 2012 Het Handboek Verantwoording cultuursubsidies instellingen 2009-2012 (Ministerie van OCW 2008) vraagt een beschouwing van de activiteiten tijdens de vierjaarlijkse uitvoeringscyclus. Vandaar dat Cultuurnetwerk Nederland in zijn jaarverslagen standaard een reflectie op zijn werkzaamheden van het verslagjaar geeft.

2.1

REFLECTIE OP PRESTATIES 2012 De in het Activiteitenplan 2009-2012 genoemde aandachtsgebieden zijn in deze jaarverantwoording samengebracht tot drie onderdelen: Informatie & Documentatie, Kennisnetwerken & Overheids- en instellingsbeleid en Verdieping & Vernieuwing. De internationale activiteiten worden niet meer apart benoemd, maar zijn daarin ondergebracht. Voor elk van deze onderdelen zijn in deze verantwoording de werkelijk behaalde prestaties genoemd in de kalenderjaren 2009 tot en met 2012. Dit om de verschillen tussen het eerste en laatste jaar van de cultuurplanperiode 2009-2012 in beeld te brengen. Daarnaast geven we in de tekst een kwalitatieve resultaatbeschrijving van elke activiteit met waar nodig een korte beschouwing. Behoudens de bibliotheekfunctie heeft Cultuurnetwerk Nederland over het algemeen de streefcijfers 2012 meer dan behaald. Deze zijn – met de behaalde kengetallen in alle jaren van de cultuurplanperiode 2009-2012 – terug te vinden in de verantwoording die na elk hoofdstuk is opgenomen. Bovendien blijkt uit de prestatiegegevens dat Cultuurnetwerk Nederland er steeds in blijft slagen zijn doelgroepen te bereiken. Het aantal kennispartners waar wij mee samenwerken, blijft stabiel en er is fysiek en digitaal een toenemend aantal kennisrelaties waarmee wij kennis uitwisselen. REORGANISATIE BIBLIOTHEEKFUNCTIE Onafhankelijk van het nieuw te vormen kennisinstituut heeft Cultuurnetwerk Nederland ingespeeld op veranderingen in de bibliotheekvoorziening, waarbij het – na de fusie in het LKCA - zorg blijft dragen voor een volwaardige gesystematiseerde digitale kennisopbouw. De bestaande bibliotheekcatalogus, gestart begin jaren zeventig, is hiertoe omgebouwd tot een digitale bibliografie van cultuureducatie en amateurkunst. De selectie van actueel gepubliceerde literatuur en de beschrijving hiervan in de bestaande digitale catalogus blijft doorgaan, maar we schaffen geen gedrukte publicaties meer aan. De fysieke bibliotheek is eind 2012 opgeheven en een groot deel van de collectie is - na selectie ondergebracht in een geëigende opslag om zo mogelijk nog aan andere gespecialiseerde bibliotheken over te dragen. Een andere deel van de collectie is als sleutelcollectie meegenomen naar het LKCA en daar geplaatst voor extern geïnteresseerden en voor intern gebruik. Datgene wat daarna van de collectie overbleef is meegegeven aan de medewerkers of – uiteindelijk – als oud papier weggegaan. KENGETALLEN Het digitale gebruik van de bibliotheekcollectie steeg opnieuw en kwam op circa 19.678 zoeksessies per jaar (+9,5%). Het aantal verzoeken om informatie bedroeg 1.208, beduidend minder dan in 2011 (-38%), hetgeen te maken heeft met de sluiting van het studiecentrum vanaf 1 juli 2012, vanwege de opheffing van de bibliotheek. Het aantal bezoekers van onze website Cultuurnetwerk.nl nam iets toe tot 2.817 bezoekers per dag (+7,8% bezoekers) en Cultuurplein.nl trok veel meer bezoekers (+82,3%). Die groei in bezoekersaantallen geldt minder voor de website podiumopschool.nl (-12,3%), terwijl projectloketcultuur.nl opnieuw een teruggang kende (-14,5%). Cultuurcoordinator.nl kende daarentegen ook in 2012 een toenemende bezoekersstroom (+10,8%), hetgeen te danken is aan de aandacht die Cultuurnetwerk

11


Nederland voor deze doelgroep heeft geënte nieuwe vormgeving. De websites podiumopschool.nl en projectloketcultuur.nl gaan over in de cultuurcommunity AliceMoves. De abonnementen op e-zines van Cultuurplein.nl zijn in 2010 geschoond; desondanks groeide het aantal abonnees in het primair onderwijs enorm (+47,9%). Hetzelfde geldt voor de abonnees in het voortgezet onderwijs (+86,5%) en voor de culturele instellingen (+245%). Waarschijnlijk speelt het landelijk beleid Cultuureducatie met kwaliteit, dat in 2012 zijn vorm kreeg, hierbij een grote rol. De nieuwsbrief Cutuurcoördinator.nl die 11 keer per jaar wordt verzonden aan bijna 5000 icc'ers en trainers, wordt door 30% daadwerkelijk geopend. Het aantal downloads van Zicht op… , Cultuur+Educatie en andere uitgaven steeg sterk (tot 416.739 downloads). Cultuurnetwerk Nederland gebruikt sinds enige jaren ook sociale media als een weblog, Twitter, Facebook, YouTube en LinkedIn om informatie en kennis te verspreiden. Facebook en YouTube zijn in 2011 gestart, waardoor er nog geen vergelijkende cijfers zijn. Het aantal volgers van Cultuurplein Twitter groeide in 2012 met 130% (1300), terwijl de Twitteraccount van Cultuurnetwerk in 2012 is opgeheven vanwege de fusie tot LKCA. Het aantal leden van de netwerkgroep Cultuureducatie op LinkedIn is met 47% gestegen naar 3.403 leden en dat van Cultuurplein naar 1.103 (+73,7%). In 2012 zijn op LinkedIn ook netwerkgroepen gestart voor amateurkunst (28) en erfgoededucatie (501 leden). De weblog van directeur Piet Hagenaars (Piet-Hagenaars.blogspot) met 41 blogs in 2012 kende een bezoekersgroei van +109,7% (18.454 bezoekers met 6.145 unieke bezoekers). In 2011 waren dit 8.797 bezoeken (met 4.620 unieke bezoekers). Fysieke uitgaven van Cultuurnetwerk Nederland, zoals de periodieke uitgave Cultuur+Educatie en het Cultuurplein Magazine (tot half 2011 Bulletin Cultuur & School geheten), bleven min of meer stabiel in hun aantal abonnees. Deze uitgaven - of artikelen eruit – worden ook digitaal gelezen en het aantal downloads is overweldigend en loopt in de vele duizenden per nummer (totaal ca. 200.000). Het aantal bezoeken van instellingen voor hoger onderwijs aan Cultuurnetwerk Nederland liep iets terug. In 2012 waren dat er 22 tegenover 24 in 2011. Naast kennis- en informatiespreiding door de beantwoording van vragen, de uitgave van publicaties en via interactieve digitale media kent Cultuurnetwerk ook kleine en grote kennisbijeenkomsten. De belangrijkste drie zijn de CultuureducatieBELEIDdag, de Dag van de Cultuureducatie en de Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie. Daarnaast verzorgt en begeleidt Cultuurnetwerk Nederland op verzoek van OCW netwerkbijeenkomsten en kenniskringen voor icc'ers, icc-trainers, brede scholen (en cultuureducatie) en lerarenopleidingen voor primair en voortgezet onderwijs. De deelnemers van de CultuureducatieBELEIDdag 2012 waardeerden de dag met een gemiddelde van 6,9 (cijfer 1-10). Op de deelnemerslijst stonden 127 deelnemers, inclusief sprekers en genodigden, waarvan 63 van een gemeente of provincie. In de toelichting bleek dat de dag inspirerend en goed georganiseerd was. De zevende Nederlandse Dag van de Cultuureducatie kende het thema 'Samenwerking'. Er waren ruim 300 deelnemers, waarvan 96 het enquêteformulier invulden. De meesten noemen 'inspiratie', 'nieuwe ideeën', of 'kennis opdoen' als belangrijkste motief voor deelname, vaak in combinatie met 'netwerken'. Wat door een betrekkelijke nieuwkomer in de sector 'zeer inspirerend' wordt gevonden, vindt de ander soms 'oude koek'. Ook al wordt gepoogd bij de programmering 'voor elk wat wils' te bieden, het blijft lastig iedereen tevreden te stellen. Het projectteam gaat zich daarom bezinnen op eventuele bijstelling van het format. Ondanks de verschillen van waardering voor het geheel van de dag met sterke uitschieters naar boven en naar beneden, komt het gemiddelde uit op 7,1.

12


Er namen zo'n 220 onderzoekers, docenten, studenten en medewerkers van culturele instellingen deel aan de conferentie Onderzoek in Cultuureducatie. 45 Deelnemers vulden de evaluatie in en waardeerden de conferentie met een gemiddeld rapportcijfer van 7,5. Uit kwantitatieve en kwalitatieve metingen en uit de intensivering van kennisrelaties en -partners blijkt dat Cultuurnetwerk Nederland in 2011 ruimschoots aan zijn opdracht heeft voldaan.

2.2

WERKEN AAN EEN NIEUW KENNISINSTITUUT In 2011 hoorde Cultuurnetwerk Nederland met de hoofdlijnenbrief van staatssecretaris Zijlstra dat er grote veranderingen te wachten staan. Hij wil voor de cultuurplanperiode 2013-2016 een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst in de plaats van Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor. Dit fusie-instituut werkt discipline overstijgend en voert een scala aan taken uit voor cultuureducatie, erfgoededucatie, kunsteducatie en amateurkunst. De staatssecretaris onderscheidt in zijn junibrief daarbij drie hoofdtaken: -

Professionalisering van de educatiefunctie in de cultuursector en deskundigheidsbevordering binnen de amateurkunst, zowel bestuurlijk als artistiek inhoudelijk (inclusief kunsteducatie)

-

Landelijke informatie- & netwerkfunctie voor zowel cultuureducatie als amateurkunst

-

Onderzoek & monitoring, waaronder een onderzoeksagenda voor de beleidsontwikkeling.

Voorts merkt hij op dat het nieuwe kennisinstituut nauw samenwerkt met het FCP voor de landelijke programma's Cultuureducatie met kwaliteit en Innovatie amateurkunst. Na organisatieplan, vaststelling cao, reorganisatieplan en sociaal statuut kregen alle medewerkers te horen of zij ja dan nee geplaatst waren in de nieuwe organisatie. Helaas moest een aantal collega's afscheid van ons nemen omdat er in de nieuwe organisatie geen functie of voldoende formatie was waarop zij geplaatst konden worden. Een en ander wordt hier weliswaar kort en globaal beschreven maar de invloed die fusie en ontslag op de medewerkers had was uiteindelijk toch groot. Ook omdat de nieuwe organisatie – financieel gedwongen – koos voor vestiging in het pand van Kunstfactor aan de Kromme Nieuwegracht. De verhuizing aan het eind van het jaar deed velen met weemoed van het pand aan de Ganzenmarkt afscheid nemen. Eind 2012 is een eerste Werkplan LKCA 2013 gerealiseerd dat in projectbeschrijvingen de activiteiten weergeeft zoals die door Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor zijn voorbereid en in samenhang met elkaar zijn gebracht. Het kader hiertoe vormden het Activiteitenplan 2013-2016 dat bij het ministerie van OCW is ingediend, het definitief advies van de Raad voor Cultuur hierop en de uiteindelijke beschikking van OCW die volgde op Prinsjesdag 2012. Er is bovendien rekening gehouden met andere kadervormende bronnen zoals het gezamenlijk advies van Onderwijsraad en Raad voor Cultuur Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren!', de reactie daarop van staatssecretaris Zijlstra aan de Tweede Kamer over de aanpak van het landelijk programma Cultuureducatie met kwaliteit, de Deelregeling Cultuureducatie met Kwaliteit en het Beleidsplan 2013-2016, de twee laatsten van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP). LKCA en FCP verduurzamen hun samenwerking immers met Cultuureducatie met Kwaliteit (CeK), de Versterking amateurkunst (Vak), Talentontwikkeling (TOM) en Cultuureducatie en VMBO. Voor dit werkplan zijn tenslotte ook de eerdere werkplannen van de twee rechtsvoorgangers van het LKCA bekeken op projecten die voor de kennisontwikkeling, -productie en -deling ook voor de huidige cultuurplanperiode van belang zijn. De indeling van het werkplan is geënt op de vier prioriteiten uit het LKCA-activiteitenplan. Dit om de aansluiting tussen activiteitenplan en werkplan inzichtelijk te maken en ook om elk jaar in werkplan en jaarverantwoording het gewicht van deze prioritering te laten blijken. Het betreft:

13


-

Het stimuleren van een infrastructuur cultuureducatie en amateurkunst, bestaande uit werken kennisrelaties van overheden, scholen, culturele instellingen en organisaties voor en aanbieders van cultuureducatie en amateurkunst;

-

De kwaliteit en samenhang in amateurkunst, zoals de ontwikkeling van kwaliteitsnormen en standaarden voor de buitenschoolse kunsteducatie, de actualisatie van inhoudelijke richtlijnen per discipline, per vak of per instrument en ondersteuning van het bestuurlijk kader amateurkunst;

-

Cultuureducatie in hart van het onderwijs, omdat op jonge leeftijd immers de basis wordt gelegd voor de culturele levensloop. En omdat de school als onderwijsbasis alle kinderen bereikt, ongeacht hun achtergrond en afkomst;

-

De verbinding tussen cultuureducatie en amateurkunst (culturele levensloop), die veel aanknopingspunten geeft voor een functionele wisselwerking en uitwisseling tussen de diverse onderdelen van de werkterreinen van het kennisinstituut.

Met het beschikbare budget voor cultuureducatie kunnen we in ieder geval ook de in de afgelopen jaren gevormde netwerken van interne cultuurcoördinatoren (icc'ers), pabo's en lerarenopleidingen voor voortgezet onderwijs een structureel vervolg geven. Cultuurnetwerk is zeer tevreden met de landelijke inzet op cultuureducatie en de positieve waardering van OCW. Het ministerie zet vanaf 2013 voor landelijke ondersteuning van cultuureducatie veel meer structureel geld in dan nu het geval is. Naast dit geoormerkte bedrag voor cultuureducatie voor het nieuwe kennisinstituut start ook het Fonds voor Cultuurparticipatie een programma Cultuureducatie met kwaliteit met een budget van € 13,8 miljoen, bestaande uit een matchingregeling met provincies en de zevenendertig grote gemeenten (€ 10 miljoen + € 10 miljoen) en een subsidieregeling voor landelijk flankerend beleid (€ 3,8 miljoen). Al met al zien wij veel kansen om de kwaliteit van cultuureducatie in en om het onderwijs verder te versterken.

14


3

Organisatie, personeel en faciliteiten

3.1

ORGANISATIE Cultuurnetwerk Nederland kent sinds mei 2005 drie bureaus, waarvan de medewerkers efficiënt en hecht samenwerkend in projectteams producten en diensten realiseren. De producten en diensten komen vaak in wisselwerking met kennispartners en kenniskringen tot stand en zijn bedoeld voor professionals in de werkvelden onderwijs, culturele instellingen, onderzoek, vrije tijd en overheden. ORGANISATIESTRUCTUUR EN INFORMATIEUITWISSELING De raad van bestuur (statutair directeur) van de stichting is sinds 1 januari 2001 Piet Hagenaars. Na vaststelling van de hoofdlijnen van beleid door de raad van toezicht is hij eindverantwoordelijk voor de uitvoering van beleid en programmering. De directeur en het management van de drie bureaus – Informatie & Documentatie (I&D), Advies & Onderzoek (A&O) en Middelen (M) – zijn hiërarchisch leidinggevend, seniorprojectleiders en projectleiders zijn functioneel leidinggevend. De directeur is tevens manager van het bureau A&O. ORGANOGRAM

Raad van Toezicht

Raad van Bestuur

Staftaken

Bureau Informatie &

Bureau Advies &

Documentatie

Onderzoek

Bureau Middelen

AFBEELDING 1 _ ORGANOGRAM ORGANISATIESTRUCTUUR CULTUURNETWERK NEDERLAND

De raad van bestuur is eindverantwoordelijk voor inhoudelijke keuzes, materiële beslissingen en personele aangelegenheden van de organisatie. Staftaken bestaan uit de voorbereiding van inhoudelijk en financieel beleid, kwaliteitszorg, corporate communicatie en pr, internationalisering en het bestuurssecretariaat; de uitvoering daarvan is gedelegeerd aan verschillende medewerkers. Bureau Informatie & Documentatie, met als manager Max Lebouille, kent de functies bibliotheek, websites, de uitgave van periodieken en vraagbeantwoording. Bureau Advies & Onderzoek, met als manager Piet Hagenaars, heeft de functies advies, procesbegeleiding, studie en onderzoek en de productcommunicatie. In bureau Middelen, met als manager Peter van den Esschert, zijn faciliterende functies ondergebracht zoals de financiële administratie, controlling, adresbeheer, automatisering en personeel & organisatie. Er is bewust voor gekozen om naast de – al jaren goed functionerende – projectorganisatiestructuur een bureaustructuur in te richten om medewerkers het noodzakelijke houvast te geven in hun werk. Medewerkers werken immers in variabele teams aan wisselende projecten met wisselende (senior-)

15


projectleiders. Het betreft de bespreking van het algemeen functioneren van de medewerker, scholingswensen en de vaststelling daarvan, privésituaties die van invloed zijn op het werk, het functionerings- en beoordelingsgesprek, het verlof, het persoonlijk ontwikkelingsplan, enzovoort. De directeur en de managers bespreken in het managementteam (MT) onderwerpen aangaande het personeel, materiële en gebouwelijke voorzieningen en financiën. Belangrijke onderwerpen waren in 2012 de ontwikkelingen ten aanzien van het nieuwe kennisinstituut, reorganisatieplan en Sociaal Plan als ook de reorganisatie van de bibliotheekfunctie. De (senior)projectleiders kwamen in 2012 bij elkaar in het projectleidersoverleg (PT) dat bedoeld is voor beleidsadvisering aan de directeur op instituutsniveau en voor kennisontwikkeling, -productie en -circulatie op het niveau van aandachtsgebieden en productactiviteiten. Belangrijke onderwerpen in 2012 waren de uitvoering van het werkplan 2012, het beleidsplan en activiteitenplan voor 2013-2016, werkzaamheden ten behoeve van de fusie, het advies van de Raad voor Cultuur, de beschikking voor het nieuwe kennisinstituut en het werkplan 2013 voor het nieuwe kennisinstituut. Voor de dagelijkse kennis- en informatieuitwisseling en voor het geven van feitelijke informatie zoals mededelingen, informatie over kennisrelaties en -netwerken, evenementen en dergelijke bestond ook in 2012 een intranet voor medewerkers.

3.2

PERSONEEL OPBOUW MEDEWERKERSBESTAND Eind 2012 telde Cultuurnetwerk Nederland 42 medewerkers waarvan 38 in vaste dienst, drie op tijdelijke basis en een op basis van deeltijddetachering vanuit Stichting Ganzenmarkt 6. Het totale medewerkersbestand op 31 december 2012 bestond uit 31 vrouwen en 11 mannen. Van de 42 medewerkers hadden er op 31 december 2012 tien een fulltime aanstelling (afbeelding 2). Deeltijdfactor

Man

Vrouw

Totaal

tot 0,5

3

1

4

tot 0,6

0

4

4

tot 0,7

0

3

3

tot 0,8

0

6

6

tot 0,9

3

13

16

Totaal parttimers

6

27

33

Totaal fulltimers

5

4

9

AFBEELDING 2 _ AANTAL FULL- EN PARTTIMERS PER 31 DECEMBER 2012

Ruim achtenzeventig procent van de medewerkers heeft een parttime aanstelling, waarbij het aantal vrouwen de overhand heeft. Om werk en zorgtaken goed te kunnen combineren biedt Cultuurnetwerk zijn medewerkers de mogelijkheid om daar waar mogelijk parttime te werken en/of deels vergoed ouderschapsverlof op te nemen.

16


Man

2011

vanaf55 55jaar jaar vanaf

2012

45-- 55 55 45

35-- 45 45 35

25-- 35 35 25

tot25 25jaar jaar tot

45-55jaar jaar 45-55



2011


2010

2010






2009


2009





20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0


Leeftijdsopbouw medewerkers 2009-2012 (peildatum 31 december)

2012

Vrouw

AFBEELDING 3 _ LEEFTIJDSOPBOUW PERSONEEL PER 31 DECEMBER 2009-2012

De gemiddelde leeftijd in 2012 was 49 jaar. Het percentage van de medewerkers van 45 jaar of ouder bedroeg 62% (zie afbeelding 4). De aandacht voor verjonging bij werving van nieuwe medewerkers blijft dus van groot belang. IN– EN UITSTROOM In 2012 verlieten zeven medewerkers Cultuurnetwerk Nederland. Eén medewerker had een kort tijdelijk dienstverband voor een afgebakende taak, het dienstverband volgde op een stageperiode. Daarnaast trad een medewerker in dienst voor tijdelijke vervanging. Dit dienstverband eindigde aan het eind van het jaar. Twee medewerkers hadden met het oog op de aanstaande reorganisatie een tijdelijk dienstverband gekregen tot eind 2012. Als gevolg van de reorganisatie was Cultuurnetwerk genoodzaakt van drie vaste medewerkers afscheid te nemen. Daarnaast kregen twee medewerkers deeltijdontslag, hun arbeidsplaats kon behouden worden in het nieuwe instituut, zij het geringer van omvang. Het (deeltijd-) ontslag werd per 31 december 2012 geëffectueerd. SCHOLING EN DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING In 2012 is er in verband met de aanstaande reorganisatie terughoudend geschoold. Wel werden er op individuele basis specifieke (bijscholings-)cursussen gevolgd zoals de cursus Onderwijskunde, Onderwijswetenschappen, Wetenschapsjournalistiek, Populair Wetenschappelijk Schrijven, Webredactie, Informatie Schrijven, Adobe InDesign, Heritage Education, Social Media, SEO, Google Analytics, Observeren en Kwaliteit en Generalisatie in kwalitatief onderzoek. De in 2011 verlengde pilot Intervisie werd in 2012 kort vervolgd met een aantal bijeenkomsten. Aan deze pilot namen negen medewerkers projecten deel. LOOPBAANSCAN Sinds 2009 is in de cao van Cultuurnetwerk Nederland opgenomen dat elke medewerker driejaarlijks een loopbaanscan aangeboden krijgt. Doel van de scan is dat de werknemer (meer) inzicht krijgt in zijn kwaliteiten, motivaties, loopbaanvoorwaarden, toekomstmogelijkheden en wensen. De loopbaanscan vindt veelal plaats ter voorbereiding op het persoonlijk ontwikkelingsplan, al is dit niet noodzakelijk. De loopbaanscan wordt uitgevoerd door Menorio, een landelijke organisatie voor loopbaanbegeleiding.

17


In 2012 deden vier medewerkers een loopbaanscan nadat veel collega's hen in 2011 al waren voorgegaan. Een belangrijk motief om de loopbaanscan te doen vormde de aanstaande reorganisatie en de vorming van een nieuw kennisinstituut. Vanwege die aanstaande reorganisatie is de inzet van het persoonlijk ontwikkelplan minder gestimuleerd. ZIEKTEVERZUIM EN ARBO Voor advies en ondersteuning bij het verzuimbeleid maakt Cultuurnetwerk Nederland gebruik van de diensten van ArboNed. Management en personeelszaken streven naar een proactief verzuimbeleid. In 2012 bedroeg het ziekteverzuimpercentage 3,4% en was daarmee met 0,7% lager dan in 2011. VERTROUWENSPERSONEN Er is in 2012 wat meer een beroep gedaan op de vertrouwenspersonen dan de jaren daarvoor het geval was. Dit is volgens de rapportage van beide vertrouwenspersonen voornamelijk het gevolg van de reorganisatie en fusie waardoor een aantal medewerkers onzeker werd over hun positie, zich niet voldoende gewaardeerd voelde en soms ook onheus behandeld. Onderwerp van gesprek waren onder meer functieprofiel, functiewaardering en de communicatie hierover. Bovendien speelden de soms te hectische werkomgeving en te dynamische veranderingen die nabij waren daarbij ook een grote rol. CAO EN SOCIAAL PLAN Op 31 december 2012 eindigde de looptijd van de Cao Cultuurnetwerk Nederland. Met het oog op de komst per 1 januari 2013 van het LKCA, is er de eerste helft van 2012 samen met fusiepartner Kunstfactor hard gewerkt aan een eigen Cao voor het LKCA. En met succes, voor de zomer waren de onderhandelingen met de vakbonden afgerond en lag er een mooi onderhandelingsresultaat voor een nieuwe en eigen Cao te weten de Cao LKCA. De Cao is op een aantal onderdelen gebaseerd op de Cao Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening en heeft een looptijd van vier jaar. Naast de onderhandelingen over een nieuwe Cao werd er met de vakbonden een Sociaal Plan overeengekomen waarin de rechtspositionele gevolgen van de reorganisatie werden opgenomen. Medewerkers die als gevolg van de reorganisatie gedwongen moesten afvloeien maken aanspraak op een wachtgeldregeling en op een budget voor scholing en/of outplacement. FESTIVITEITEN Ook in 2012 vonden de inmiddels traditionele festiviteiten voor medewerkers plaats, zoals de Nieuwjaarsborrel, het zomerfeest op de binnenplaats van Ganzenmarkt 6 met alle huurders gezamenlijk, het instituutsuitje en de kerstborrel met filmvoorstelling. Zowel het instituutsuitje als de kerstborrel hadden dit jaar een bijzonder tintje. In november vond het instituutsuitje plaats dat geheel in het teken stond van het thema afscheid. De ochtend was gewijd aan een stadswandeling onder leiding van een gids en na een gezamenlijke lunch werd het programma voortgezet bij het UCK waar drie verschillende groepen aan de slag gingen met het schrijven en instuderen van een lied wat resulteerde in drie optredens waarin het afscheid van Cultuurnetwerk Nederland, de vertrekkende collega's en de verhuizing uit het pand aan de Ganzenmarkt 6 werden bezongen. De dag werd afgesloten met een groots buffet en feest in de Winkel van Sinkel waarvoor tevens de partners en de leden van de Raad van Toezicht waren uitgenodigd en waar de directeur in boekvorm zijn - tot dan tot gepubliceerde - blogs in ontvangst mocht nemen. Eind december vond voor de laatste keer de kerstborrel plaats voorafgegaan door de traditionele filmvoorstelling. De borrel werd afgesloten met een kerstmaaltijd voor alle medewerkers en dus ook voor hen die wegens de reorganisatie afscheid namen van Cultuurnetwerk Nederland.

18


3.3

FINANCIËN De jaaromzet komt in 2012 uit op ca. € 4,32 miljoen waarvan ca. € 1,80 miljoen aan structurele subsidie OCW, ca. € 1,55 miljoen aan projectsubsidies OCW en ca. € 0,96 miljoen aan bijdragen van derden. Hiermee is de omzet 4,5 procent hoger dan die van 2011. Ca. 42 procent van de omzet is gefinancierd met het subsidie voor besteltaken van het ministerie van OCW en ca. 58 procent door bijdragen van derden en door projectsubsidies van het ministerie van OCW.

Jaaromzet 2012 - Cultuurnetwerk Nederland basissubsidie OCW projectsubsidie OCW bijdragen derden

22,12% 42,17%

35,71%

AFBEELDING 4 _ JAAROMZET 2012 CULTUURNETWERK NEDERLAND

Het jaar 2012 sluit met een negatief exploitatieresultaat van € 549.220 ten opzichte van een begroot negatief exploitatieresultaat van € 166.685. Het negatieve resultaat wordt veroorzaakt door de hoge kosten gemaakt in verband met de overgang per 1 januari 2013 naar het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, een door het ministerie van OCW opgelegde samenvoeging van Cultuurnetwerk en Kunstfactor. Deze zogenaamde transitiekosten komen volgens het ministerie van OCW niet in aanmerking voor vergoeding door OCW. Daartegen is door de stichting bezwaar gemaakt en er is nog geen uitspraak hierover. Vooruitlopend op een uitspraak is een voorziening getroffen, die altijd weer ongedaan gemaakt kan worden.

19


3.4

STATISTISCH OVERZICHT BEGROTE EN BESTEDE UREN 2012 Cultuurnetwerk Nederland plant haar werkzaamheden in uren in het Cultuurnetwerk informatie systeem (CIS). Daaruit zijn voor 2012 de volgende gegevens gehaald. In de begroting voor 2012 ging Cultuurnetwerk uit van circa 48.150 te besteden uren, waarvan 85,14% productief werd ingezet voor kennisontwikkeling, -productie en -circulatie en 14,86% indirect productief voor de interne en externe communicatie, management, personeelszaken, automatisering en financiële administratie. Eind 2012 zijn er om reden van reorganisatie en fusie minder productieve uren gemaakt dan wij gewend zijn. Totaal zijn er 48.032 uur gemaakt, waarvan 79,3% productieve en 20,7% indirect productieve uren. Afbeeldingen 5 en 6 tonen de verdeling van direct en indirect productieve uren over de taken en werkzaamheden van Cultuurnetwerk (begroting en besteding 2012); een opvallende afwijking tussen begroting en besteding betreft de inzet voor archivering en verhuizing (13000 en 19000: algemene en algemene bureaunummers). Tevens is duidelijk dat Directie & Management meer uren nodig hadden voor reorganisatie, cao, organisatie, uitvoering sociaal plan en verhuizing.

productieve uren indirect-productieve uren

Kostentypering - uren begroot 2012 96000 Servicebureau 56000 Bibliotheek 45000 Extra taken voor ministerie van… 40000 Opdrachten 100% kosten… 30000 Projecten in samenwerking met… 22000 Taken in basisinfrastructuur 21000 Publicaties in basisinfrastructuur 19000 Algemene bureaunummers 18000 Personeelszaken 14000 Communicatie en PR 13000 Algemene nummers CNL 12000 Directie & Management 0

5.000

10.000

15.000

productieve uren indirect productieve uren

Kostentypering - uren besteed 2012 96000 Servicebureau 56000 Bibliotheek 45000 Extra taken voor ministerie… 40000 Opdrachten 100% kosten… 30000 Projecten in samenwerking… 22000 Taken in basisinfrastructuur 21000 Publicaties in… 19000 Algemene bureaunummers 18000 Personeelszaken 14000 Communicatie en PR 13000 Algemene nummers CNL 12000 Directie & Management 0

5.000

10.000

AFBEELDING 5 EN 6 _ BEGROTING EN BESTEDING 2012: KOSTENTYPERING EN TAKEN IN UREN (CIS)

20


BEKOSTIGING VAN DE UREN De bestede werkuren zijn op verschillende manieren bekostigd. Gelden uit de basisinfrastructuur – de basissubsidie – zorgen voor een urendekking van 64,5%. De OCW-projectsubsidie vormt 18,9% van de bestede uren, onder meer voor het Cultuurplein Magazine (voorheen Bulletin Cultuur & School), Cultuurplein.nl en landelijke projecten zoals voor lerarenopleidingen primair en voortgezet onderwijs en het icc-traject. De resterende werkuren (ca. 16,6%) zijn bekostigd uit opdrachten derden, zoals gemeenten, provincies en culturele instellingen (6,7%) en door samenwerkingspartners, waaronder het Fonds voor Cultuurparticipatie en andere organisaties (9,96%). Het percentage uren dat besteed werd uit de basissubsidie is ca. 6% hoger dan in 2011 (58,0%). Dit heeft direct te maken met de fusiewerkzaamheden die op dit budget rusten. Het percentage uren uit de OCW-projectsubsidie viel daardoor in 2012 bijna 6% lager uit. Het percentage uren voor kosten opdrachtgever en kosten in samenwerking met derden bleef nagenoeg gelijk. De begroting 2012 ging van een lager percentage uren uit (ca. 5%) dat door de basissubsidie zou worden bekostigd (grafiek 7 en 8).

Basisinfrastructuur Extra subsidie OCW Kosten opdrachtgever Kosten ism derden

Bekostigingswijze - uren begroot 2012 11,40% 7,53%

21,19%

59,88%

Bekostigingswijze - uren besteed 2012

6,66%

Basisinfrastructuur Extra subsidie OCW Kosten opdrachtgever Kosten ism derden

9,96%

18,91% 64,47%

AFBEELDING 7 en 8 _ BEGROTING EN BESTEDING: BEKOSTIGINGSWIJZE CULTUURNETWERK NEDERLAND (CIS)

21


UREN VOOR WERKVELDEN EN KENNISRELATIES (BESTEED IN 2011 EN 2012) De relatieve ureninzet voor de werkvelden wijkt in 2012 iets af van die van 2011 (grafiek 9 en 10). Wat opvalt is de grotere inzet voor Advies en informatie, waardoor uren voor de andere werkvelden iets afgenomen is. De verhoging van het aantal werkuren voor dit onderdeel heeft alles te maken met de afbouw van de fysieke bibliotheek in verband met de fusie met Kunstfactor. De geringe inzet op de kunstbeoefening in de vrije tijd is het resultaat van de afstemming met sectorinstituut Kunstfactor.

Werkvelden - uren besteed 2011

Advies en informatie Overheden Culturele instellingen

0,82%

Onderwijs en cultuur

9,19% 35,12%

Onderzoek Vrije tijd

38,40% 9,23% 7,23%

Werkvelden - uren besteed 2012

Advies en informatie Overheden Culturele instellingen

1,03%

Onderwijs en cultuur

8,81% 40,17%

Onderzoek Vrije tijd

35,02%

6,63%

8,34%

AFBEELDING 9 EN 10 _ INZET UREN ALGEMEEN EN VOOR SPECIFIEKE WERKVELDEN 2011 EN 2012 (CIS)

Bij het werkveld Advies en informatie gaat het om activiteiten voor een niet gespecificeerde groep kennisgebruikers (zoals bibliotheek en website). De ureninzet voor gespecificeerde werkvelden is gericht op kenniscirculatie voor de professionals die daar werkzaam zijn. De inzet voor onderwijs en cultuur is, vergeleken met de andere werkvelden, groot. Dit heeft vooral te maken met extra subsidies van het Ministerie van OCW voor projecten op dit terrein. Deze extra – meerjarige - subsidies zijn bedoeld om kunsten cultuureducatie in het onderwijs te verankeren, de brug tussen onderwijs en culturele instellingen te versterken en om de structurele samenwerking tussen beide partijen te bevorderen. Uit de beschrijving van de in 2012 ondernomen activiteiten (hoofdstuk 5 en 6) leest men af dat deze doelstellingen over het algemeen ook bereikt worden.

22


Werkvelden - uren besteed 2012 (zonder extra subsidie OCW)

Advies en informatie Overheden Culturele instellingen Onderwijs en cultuur Onderzoek Vrije tijd

1,38% 11,81% 12,92% 53,83%

8,88% 11,18%

AFBEELDING 11 _ BESTEDING UREN WERKVELDEN 2012 – ZONDER EXTRA SUBSIDIE MINISTERIE VAN OCW (CIS)

De Raad voor Cultuur plaatste in zijn advies uit 2005 over Cultuurnetwerk Nederland kanttekeningen bij zijn focus op de schoolgebonden cultuureducatie. De raad constateerde in 2008 dat 'het beleid van de instelling op dit punt niet of nauwelijks is gewijzigd'. In zijn instellingsadvies zegt de raad vervolgens dat de 'deskundigheid van de instelling op het gebied van schoolgebonden cultuureducatie groot is, waardoor zij in de onderwijssector een rol van betekenis speelt. […] De Raad meent echter dat de instelling haar positie in de cultuursector dient te verstevigen en haar aandacht evenwichtiger zou moeten verdelen tussen het onderwijs en de cultuursector' (Raad voor Cultuur 2008) 1. Uit de cijfers over de inzet van uren in 2012, zonder de extra projectsubsidie van OCW (afbeelding 11), blijken de uren voor onderwijs en cultuur (12,9%) meer evenredig met die voor de andere werksectoren: beleid overheden (11,2%), culturele instellingen (8,9%) en de sector onderzoek (11,8%). Informatie en advies blijft overigens de grootste, op algemene kennisgebruikers gerichte, activiteit (53,8%). UREN VOOR AANDACHTSGEBIEDEN (BESTEED IN 2011 EN 2012) In ons Activiteitenplan 2009-2012 onderscheiden we vijf aandachtsgebieden (afbeeldingen 12 en 13). Voor het aandachtsgebied Beleid overheden en instellingen zetten we in 2012 1,7% van de productieve uren in. Voor Informatie & Documentatie ging het in 2012 om 49,2% van de productieve uren, 1,2% werd besteed aan Internationale activiteiten, 32,9% aan Kennisnetwerken en 15,2% aan Verdieping & Vernieuwing. Het algemene aandachtsgebied Informatie & Documentatie kreeg ook in 2012 de meeste aandacht. In 2010 is gekozen voor een inzet op drie aandachtsgebieden in plaats van vijf (zie paragraaf 2.1). Het aandachtsgebied Beleid overheden en instellingen is sindsdien ondergebracht bij Kennisnetwerken. Het onderscheid tussen deze beide aandachtsgebieden - en daarmee ook de urentoewijzing - is hierdoor meer vervaagd. Voor zover het urenaantal voor Beleid overheden en instellingen te onderscheiden is van Kennisnetwerken is dit - vergeleken met 2011 - gegroeid tot 1,7% (ruim 600 uur) van het aantal productieve uren.

1

23

Raad voor Cultuur (2008). Advies Basisinfrastructuur 1.0. Den Haag: Raad voor Cultuur


Het aandachtsgebied Internationalisering is integraal opgenomen in de andere aandachtsgebieden en de toeschrijving van het urental is nu dan ook minder expliciet. De ureninzet voor Kennisnetwerken is wat verhoogd en die voor Verdieping & Vernieuwing ook.

Aandachtsgebieden - uren besteed 2011 1,36% 14,13%

Beleid overheden en instellingen Informatie en Documentatie Internationale activiteiten Kennisnetwerken Verdieping en Vernieuwing

50,53%

31,49%

2,49%

Aandachtsgebieden - uren besteed 2012

1,67% 15,20%

Beleid overheden en instellingen Informatie en Documentatie Internationale activiteiten Kennisnetwerken Verdieping en Vernieuwing

49,24% 32,75%

1,14%

AFBEELDING 12 EN 13 _ BESTEDING UREN AANDACHTSGEBIEDEN 2011 EN 2012 (CIS)

24


4

Informatie & documentatie

4.1

ALGEMEEN Cultuurnetwerk Nederland verzamelt en verspreidt in 2012 kennis over cultuureducatie in binnen- en buitenland. Zo geeft het een impuls aan nationale en internationale deskundigheidsbevordering op dit terrein. Om actuele en betrouwbare informatie en documentatie over cultuureducatie zo toegankelijk mogelijk te maken voor onze kennisrelaties, bouwden we ook in 2012 aan onze informatie- en documentatievoorzieningen. We zetten ook de samenwerking met partners uit het cultuureducatieve veld voort. Deze is onder meer gericht op de online bibliotheekfunctie, onze websites, op wederzijdse informatieverspreiding en op actuele vulling voor het digitale projectloket cultuur. De kennisverzameling concentreerde zich in 2012 naast het eigen land op enkele omliggende landen en regio's in Europa: Vlaanderen, het Verenigd Koninkrijk, Nordrhein-Westfalen (Duitsland), Finland, Oostenrijk en Denemarken en daarnaast ook op Canada en de Verenigde Staten. De selectie van deze landen is ingegeven door het belang voor de Nederlandse cultuureducatie en de kans op wederzijdse, gedeelde belangstelling voor specifieke onderwerpen of thema's. Met bibliotheek, desk- en internetresearch en het volgen van activiteiten van instellingen uit de diverse werkvelden en sectoren verzamelden we nationaal en internationaal actuele informatie. Deze is vervolgens ontsloten via diverse, op kennisgebruikers toegesneden vormen, zoals een online catalogus, websites, databanken, literatuursearches, publicaties, periodieken, studiedagen, debatten, vraagbeantwoording en helpdesk (telefonisch en per e-mail).

Aandachtsgebied: Info- en docu - uren 2012

19,6%

37,8%

27,8%

Websites en databases Periodieken Bibliotheek Algemeen info-docu

14,7%

Aandachtsgebied: Info- en docu - uren 2011 22,8%

30,7%

32,3%

Websites en databases Periodieken Bibliotheek Algemeen info-docu

14,3%

AFBEELDING 14 EN 15 _ URENBESTEDING AANDACHTSGEBIED INFORMATIE & DOCUMENTATIE 2011, 2012 (CIS)

25


De vergelijking van de ureninzet in 2011 (20.333 uren) met die in 2012 (17.805 uren) laat zien dat in 2012 percentagegewijs veel meer aandacht is besteed aan de bibliotheek – 37,8% versus 30,7% - en minder tot veel minder aan de drie andere functies. Dat heeft voornamelijk te maken met de afbouw van de fysieke bibliotheekcollectie in 2012 in verband met de opgelegde fusie van Cultuurnetwerk Nederland met Kunstfactor.

4.2

BIBLIOTHEEK VAN FYSIEKE BIBLIOTHEEK NAAR ONLINE BIBLIOGRAFIE Omdat de afgelopen jaren het aantal professionals dat de bibliotheek daadwerkelijk bezoekt, niet of nauwelijks is gestegen, is in 2011 besloten om de fysieke bibliotheekcollectie van Cultuurnetwerk Nederland op te heffen. Om zonder fysieke collectie toch een professionele informatie- & documentatiefunctie te kunnen waarborgen wordt de bestaande bibliotheekcatalogus, gestart begin jaren zeventig, omgebouwd tot een online toegankelijke bibliografie van cultuureducatie. In de praktijk betekent dit dat vanaf eind 2011 de selectie van actueel gepubliceerde literatuur en de beschrijving hiervan in de bestaande catalogus onverminderd blijft doorgaan, maar dat we geen gedrukte literatuur meer aanschaffen. Informatiespecialisten blijven noodzakelijk, aangezien zij naast het zoeken, selecteren en beschrijven van literatuur een belangrijke bijdrage leveren aan nieuws- en kennisvergaring en de verspreiding hiervan via de websites. In 2012 is de fysieke bibliotheek voor het grootste deel opgeheven en vervangen door een digitaal toegankelijke bibliografie voor cultuureducatie en, anticiperend op het nieuwe kennisinstituut, voor amateurkunst. Er is een sleutelcollectie samengesteld die mee is gegaan naar het nieuwe instituut. Daarnaast zijn de publicaties die uniek zijn in Nederland voorlopig elders opgeslagen en wordt nog gezocht naar een andere bestemming. GEBRUIK COLLECTIE In 2012 is door de fusie en de daarmee gepaard gaande sanering van de bibliotheek met ingang van 1 juli de bibliotheek gesloten voor de externe bezoekers. Het totaal aantal leners is dus afgenomen. In 2012 maakten 22 opleidingen gebruik van de mogelijkheid een bezoek te brengen aan Cultuurnetwerk Nederland voor onder meer een uitleg over het gebruik van de catalogus. Ongeveer de helft van de bezoekers schrijft zich in als lener. In 2012 werd de bibliotheek ongeveer 750 keer door klanten bezocht. De duur van de bezoeken varieerde van een paar minuten tot een hele dag of soms zelfs meerdere dagen. Vooral masterstudenten die werken aan hun eindscriptie blijven vaak een dag of langer werken in de bibliotheek. De gemiddelde bezoekduur bedraagt anderhalf uur. Alle bezoeken samen resulteerden in 2012 in ruim 1200 uitleningen, waarvan ruim driehonderd door de eigen medewerkers. Het aantal tijdschriftartikelen dat klanten kopiëren in de bibliotheek is onbekend, evenals het aantal publicaties dat direct via een link in een catalogusrecord wordt gedownload. ZICHTBAARHEID COLLECTIE De bibliotheekcollectie is op een aantal bijeenkomsten en congressen onder de aandacht gebracht van het aanwezige publiek. Ook in 2012 is de bibliotheek actief geweest op de sociale media om de collectie te promoten, onder meer via Twitter (literatuurtips) en LinkedIn (vraagbeantwoording en literatuursuggesties). Maandelijks zijn aanwinstenoverzichten samengesteld en verspreid via de website en aan abonnees via mail. BIBLIOTHEEKDIENSTVERLENING ELDERS Kunstbalie, de provinciale instelling voor cultuureducatie en amateurkunst in Noord-Brabant heeft sinds 2006 een eigen bibliotheek, waarvoor Cultuurnetwerk ook in 2012 de selectie, aanschaf en

26


ontsluiting van publicaties via een eigen internetcatalogus verzorgde. Verder verzorgden we in 2012 een deel van de informatie voor het kennisatelier cultuurparticipatie (www.kennisatelier.nl). Deze website is een initiatief van het Fonds voor Cultuurparticipatie in samenwerking met Cultuurnetwerk Nederland.

4.3

WEBSITES EN SOCIALE MEDIA CULTUURNETWERK.NL, SOCIALE MEDIA Ook in 2012 bleef het bezoek aan de website cultuurnetwerk.nl sterk stijgen. De kennisportal over cultuureducatie bereikt in 2012 972.113 bezoekers (ruim 2.600 per dag) en enkele miljoenen pageviews (bruto 5.5 miljoen). Omdat duidelijk is geworden dat Cultuurnetwerk per 2013 opgaat in een nieuwe organisatie, worden er geen nieuwe wijzigingen in de site aangebracht. Het onderhoud van de website gaat uiteraard gewoon door en ook zijn er voortdurend actuele aanvullingen. Ook populaire social media worden zeer actief gebruikt: Cultuurnetwerk heeft eigen kanalen/pagina's in twitter, rss, linkedin, facebook en youtube; wekelijks verschijnt een blog, die de laatste maanden van 2012 gemiddeld 2000 bezoekers kent. CULTUURPLEIN.NL Het eind 2011 gelanceerde, compleet nieuw ontworpen en herbouwde Cultuurplein.nl slaat erg goed aan. De reacties en peilingen zijn positief tot zeer positief. De bezoekersaantallen zijn zeer sterk gestegen; van 69.171 in 2011 naar 125.843 in 2012 (per dag nu 350 bezoekers). Het aantal pageviews is echter niet gegroeid maar zelfs iets afgenomen: van 360.561 naar 325.495 in 2012. Dit kan gunstig worden uitgelegd (mede gezien de positieve reacties) met als verklaring dat de site overzichtelijker is en veel meer content per pagina biedt. Daardoor hoeft men minder te bladeren en te navigeren in de site.

AFBEELDING 16 _ PRINT SCREENS VAN DE WEBSITES CULTUURPLEIN.NL EN DE CULTUURCOORDINATOR.NL

CULTUURPLEIN.NL AGENDA In 2012 gaf Cultuurnetwerk voor het eerst de Cultuurplein Agenda uit. Het betreft een lerarenagenda over cultuureducatie voor het schooljaar 2012-2013. De agenda bevat weetjes, tips en evenementen over cultuureducatie en 24 afbeeldingen van kunst en cultuur. De afbeeldingen zijn alle afkomstig van culturele partners. Bij iedere afbeelding staat een inspirerende vraag die bedoeld is om lezers op een andere manier naar het beeld te laten kijken. Bij de agenda hoort ook een website waarop agendabezitters middels een code kunnen inloggen. Hier vinden zij alle afbeeldingen nogmaals met extra informatie over de beelden.

27


De agenda is gemaakt in samenwerking met GoDutch Design. De verkoop vond plaats via Cultuurplein.nl en de webwinkel van GoDutch Design. In totaal zijn bijna 400 agenda's verkocht. CULTUURCOORDINATOR.NL Ook Cultuurcoordinotor.nl is in 2011 (februari) vernieuwd en herbouwd. De groei na de lancering vond al plaats in 2011; in 2012 is het bezoekersaantal doorgegroeid van 23.387 naar 25.578. Het aantal pageviews stabiel gebleven op ruim 72.000. PODIUMOPSCHOOL.NL Podiumopschool.nl bevat aanbod van impresariaten en andere culturele aanbieders van schoolvoorstellingen en –concerten. Podium op School kreeg in 2012 minder bezoekers (van 20.583 in 2011 naar 17.990 in 2012) maar het aantal pageviews steeg van bijna 110.000 naar 131.000. In de loop van 2013 zal Podium op School worden opgeheven en het betreffende aanbod wordt een plek geboden in de nieuwe site voor het cultureel aanbod: Alice Moves. PROJECTLOKETCULTUUR.NL ProjectloketCultuur.nl is een verzamelpunt van onderwijsprojecten van culturele instellingen (met name musea) en een inspiratiebron met praktijkbeschrijvingen van cultuureducatie. Het aantal bezoekers nam af van 52.343 in 2011 naar 44.633 in 2012; het aantal pageviews steeg iets van 280.000 naar 298.000. Ook het projectloket zal in 2013 ontmanteld worden. Het aanbod van de culturele instellingen zal een plek kunnen krijgen in AliceMoves, de nieuwe cultuurcommunity waar aanbieders en vragers elkaar kunnen ontmoeten. De community arts projecten zijn overgeplaatst naar CAL-XL. De Plusprojecten, onder redactionele verantwoordelijkheid van Cultuurnetwerk Nederland, zijn een vorm van Good Practices waarvan de presentatie wel gecontinueerd wordt in de nieuwe website van het LKCA. Site 2012

Cultuurnetwerk.nl

Bezoekers

pageviews

bezoeker

Pageview

T.o.v.

/dag

/bezoeker

2011

1.014.233

5.671.153

2.817

5,6

++

125.843

325.495

350

2,6

++

Projectloket Cultuur

44.633

297.270

124

6,7

-

Podium op School

17.990

130.994

50

7,3

-

Cultuurcoordinator.nl

25.578

72.326

71

2,8

+

Bezoekers

pageviews

bezoeker

Pageview

T.o.v.

/dag

/bezoeker

2009

954.035

2.919.279

2.615

3,7

+

Cultuurplein.nl

69.171

360.561

192

5,2

+

Projectloket Cultuur

52.343

279.247

145

5,3

--

Podium op School

20.583

109.949

57

5,3

+

Cultuurcoordinator.nl

23.387

72.326

64

3,1

++

Cultuurplein.nl

Site 2011 Cultuurnetwerk.nl

AFBEELDING 17 _ OVERZICHT GEBRUIK WEBSITES 2012 EN 2011

DOSSIERS Van 2000 tot en met 2010 publiceerde Cultuurnetwerk Nederland jaarlijks vier afleveringen van Zicht op... Vanaf 2011 is deze thematische reeks voortgezet als onderdeel van onze website onder de noemer dossiers waaronder ook andere onderwerpen die al op de website stonden werden geplaatst. In 2012 is het dossier 'politiek' gevormd, met daarin alle politieke ontwikkelingen rond cultuureducatie, zoals de verkiezingen, bezuinigingen en het wetsvoorstel voor afschaffing van ckv.

28


De overige dossiers, waaronder talentontwikkeling en senioren, zijn regelmatig aangevuld en aangepast aan de actualiteit. VENSTER OP CULTUUREDUCATIEONDERZOEK (VOCE) Eind 2010 besloot Cultuurnetwerk een digitaal 'Venster op onderzoek cultuureducatie' (VOCE) te realiseren om belangstellenden en belanghebbenden wegwijs te maken in academisch, beleids- en praktijkgericht onderzoek op het gebied van cultuureducatie. VOCE is gedeeltelijk gerealiseerd in 2011 en is in 2012 verder ontwikkeld. Er is een digitaal hoofdstuk 'Infrastructuur' dat tweemaandelijks wordt geüpdatet. De kwantitatieve ontwikkeling en de samenstelling van onderzoekspublicaties in de periode 2001-2010 wordt online gepresenteerd in het hoofdstuk 'Kenmerken en trends'. In 2012 is verder gewerkt aan een typering van Nederlands onderzoek in de periode 2001-2012. Op basis van een drietal criteria is al het verrichte onderzoek geïnventariseerd, geselecteerd en gecodeerd. Er is nu een complete dataset van onderzoekspublicaties per discipline (kunsten, erfgoed en media). Ook is de restcategorie 'algemeen' zichtbaar geworden. In 2013 wordt verder gewerkt aan het beschrijven van het onderzoek. ALICE-MOVES AliceMoves is een cultuurcommunity die aan drie partijen voordelen biedt. Scholen kunnen via de website de aanbieder vinden die het beste past bij hun vraag. Scholen (en cultuuraanbieders) kunnen samen rond thema's groepen vormen, gericht op uitwisselen of samen ontwikkelen. Cultuuraanbieders, maar ook gemeenten of provincies, krijgen inzicht in het zoekgedrag van scholen. Ze krijgen informatie over budget, type activiteit of belangstelling per discipline. Deze informatie is geschikt voor het aanscherpen van activiteiten of het maken van beleid. De community is in 2012 uitgebreid met een deel voor het voorgezet onderwijs. Partners zijn onder andere Mocca in Amsterdam, Edu-Art Gelderland en de provincie Overijssel. Daarnaast hebben de provincie Brabant en de steden Utrecht en Den Haag belangstelling. Bovendien komen landelijke aanbieders (via CJP) in aanmerking om zich te presenteren op de site. Cultuurnetwerk Nederland voert dit project uit samen met het Fonds voor Cultuurparticipatie.

4.4

PERIODIEKEN Cultuurnetwerk heeft de uitgave van vijf periodieken in 2012 voortgezet. Twee periodieken verschenen in print, te weten Cultuur+Educatie en Cultuurplein Magazine (voorheen Bulletin Cultuur & School). De overige uitgaven waren digitale publicaties: Cultuureducatie Actua, de Nieuwsbrief en de Aanwinstenlijst. Om deze periodieken bekender te maken bij uiteenlopende gebruiksgroepen en zo meer afname en een ruimer bereik te realiseren, is in 2011 voor enkele periodieken de communicatie steviger aangepakt. CULTUUR+EDUCATIE Cultuur+Educatie is een thematische reeks over cultuureducatie met drie uitgaven per jaargang. De reeks beschrijft en analyseert opvattingen en ontwikkelingen in praktijk en beleid van cultuureducatie op basis van empirisch onderzoek en theoretische reflectie. Cultuur+Educatie richt zich op onderzoekers, studenten, docenten, beleidsmakers en professionele cultuureducatoren. In de jaargang 2012 werden de volgende themanummers uitgebracht: •

Cultuureducatie: een kwestie van onderwijskwaliteit (Cultuur+Educatie 33)

•

Brein, kunst en educatie (Cultuur+Educatie 34)

•

Observeren: een oud principe in een nieuw jasje (Cultuur+Educatie 35)

29


Het aantal abonnees daalde in 2012 licht naar 288 abonnees. In 2012 zijn bovendien 183 losse exemplaren verkocht. Van de mogelijkheid om eerder verschenen nummers te downloaden werd wederom (tien)duizenden malen gebruikgemaakt. Van de oude (papieren) nummers zijn er in 2012 elf uitverkocht. In 2013 zal in de nieuwe stichting LKCA worden bezien of de reeks of en hoe de reeks Cultuur+Educatie wordt voortgezet.

AFBEELDING 18 _ OMSLAGEN VAN CULTUUR+EDUCATIE EN CULTUURPLEIN MAGAZINE 2012

CULTUURPLEIN MAGAZINE Het jaar 2012 was de laatste jaargang van het met subsidie van het ministerie van OCW uitgegeven Cultuurplein Magazine. Met het opgaan van uitgever Cultuurnetwerk Nederland in het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) per 1 januari 2013 is er vanuit kostenoogpunt voor gekozen dit magazine niet langer uit te geven. Hiermee kwam na 15 jaar een einde aan dit tijdschrift, dat tot halverwege 2011 verscheen onder de naam Bulletin Cultuur en School. Ook in dit laatste jaar van zijn bestaan steeg het aantal individuele abonnees nog licht, van 12.479 tot 12.565. Hiermee werd de trend van de afgelopen tien jaar voortgezet. Vanaf 2002, toen het toenmalige Bulletin 6.946 abonnees telde, nam het aantal abonnees met enkele honderden toe, tot soms per saldo meer dan 1.000 nieuwe abonnees per jaar. CULTUUREDUCATIE ACTUA Cultuureducatie Actua is een tweewekelijkse digitale nieuwsbrief over cultuureducatiebeleid met nieuws, nieuwe publicaties en aankondigingen van bijeenkomsten voor beleidsmakers van gemeenten en provincies, managers van culturele instellingen en directeuren en docenten van onderwijsorganisaties. Het aantal betaalde abonnementen nam iets af van 360 tot 330. NIEUWSBRIEF CULTUURNETWERK NEDERLAND Ook voor de digitale Nieuwsbrief Cultuurnetwerk_nl is dit uiteraard de laatste jaargang. Het biedt een overzicht van actuele projecten, publicaties en bijeenkomsten van Cultuurnetwerk Nederland. Naast nieuws benadrukt het de netwerkfunctie door in elke uitgave een van de kennispartners het woord te

30


geven. De nieuwsbrief verscheen in 2012 zes maal. Het aantal abonnees nam in 2012 toe van 2.228 naar 2.534 abonnees (+12%). Daarnaast kan iedereen de nieuwsbrief van de site downloaden. AANWINSTENLIJST BIBLIOTHEEK CULTUURNETWERK NEDERLAND Ook het maandelijks per e-mail verzonden overzicht van aanwinsten van de bibliotheek van Cultuurnetwerk Nederland - de Aanwinstenlijst - hield met het einde van Cultuurnetwerk op te bestaan. De Aanwinstenlijst werd samengesteld door medewerkers van de bibliotheek. In 2012 nam het aantal abonnees op de aanwinstenlijst af van 568 tot 496 (-12,7%). ARTIKELEN IN PUBLICATIES Met Kunstzone, het maandblad voor docenten kunstonderwijs, is een convenant gesloten voor de periodieke levering van artikelen over de praktijk van kunsteducatie in en buiten het onderwijs. Uit projecten die door culturele instellingen zijn ingevoerd in projectloketcultuur.nl worden bijzondere voorbeelden geselecteerd door de projectgroep. Met de ontwikkelaars én vertegenwoordigers van de doelgroep wordt uitgebreid gesproken, waarna een uitgebreide projectbeschrijving wordt gemaakt. Daarnaast schrijven medewerkers van Cultuurnetwerk voor Kunstzone artikelen over andere relevante onderwerpen. In 2012 produceerde Cultuurnetwerk Nederland meer dan 20 artikelen voor dit maandblad. Bovendien leverden de informatiespecialisten van Cultuurnetwerk wederom maandelijks een bijdrage aan de rubriek 'Boeksignalementen'. Deze bijdrage bestaat uit het selecteren en beschrijven van publicaties uit de bibliotheekcollectie die aansluiten bij het thema van de maand. Andere (digitale) tijdschriften waar medewerkers van Cultuurnetwerk artikelen aan bijdroegen waren het Cultuurplein Magazine, E-zines voor de icc'ers, Cultuur+Educatie en het Jaarboek van het Fonds voor Cultuurparticipatie.

4.5

STUDENTBEZOEKEN Jaarlijks bezoeken studentengroepen van universitaire en hbo-opleidingen Cultuurnetwerk Nederland om uitleg te krijgen over het instituut, het werkveld cultuureducatie en het gebruik van de bibliotheekcollectie en –catalogus, en de websites van Cultuurnetwerk. In 2012 brachten studenten van 22 verschillende opleidingen een bezoek. In het voorjaar is een enquête gehouden onder de bezoekende opleidingen met het oog op aanpassing van het aanbod van Cultuurnetwerk Nederland. Uit de reacties blijkt dat de opleidingen ondanks het sluiten van de fysieke bibliotheek nog steeds graag gebruik willen maken van de voorlichtingsbijeenkomsten en ook bereid zijn te betalen voor deze bijeenkomsten. Daarnaast blijkt dat de opleidingen geïnteresseerd zijn in colleges op maat, bijvoorbeeld over cultuureducatiebeleid.

31


32


Digitaal

Mondeling

Besteltaken

1

1

1

1

Doel project

Projectsubsidies (CenS)

Bekostiging Looptijd Besteltaken met derden

Producten Grafisch

Prestatieoverzicht 2012 Informatie & documentatie

Resultaten 2009-2012 Prestaties 2009, 2010, 2011 en 2012

Algemeen Informatieverzoeken en vraagbeantwoording extern < 4 en

2009-2012

> 4 klokuren; alsmede 'meer complexe' literatuursearches

Beantwoorden van informatieverzoeken en doorverwijzing

2009 – 2.200 (21)

naar samenwerkingspartners (rapportage in logboek)

2010 – 2.200 (20)

voor derden

2011 – 1.934 (21) 2012 – 1.208 (18)

Bibliotheek Collectie boeken, rapporten e.d.

1

1

2009-2012

Actueel houden van de collectie publicaties

Samenwerking Kunstconnectie, Erfgoed Nederland,

2010 – 18.801

Kunstfactor, EYE en Stichting Lezen

Collectie audiovisuele middelen, cd-roms, dvd's e.d.

2011 – 19.942

1

1

1

2009-2012

Fysieke collectie afgebouwd er 31-12-2012

Sleutelcollectie + Methodecollectie

Actueel houden van de collectie audiovisuele publicaties

2009 – 1.668


2010 – 1.739


Collectie tijdschriftartikelen e.d.

2009 – 17.556

2011 – 1.763

1

1

2009-2012

Fysieke collectie afgebouwd er 31-12-2012

Sleutelcollectie + Methodecollectie

Actueel houden van de collectie publicaties

2009 – 7.413


2010 – 7.886


2011 – 8.291 2012 – 8.815

Collectie tijdschriften en digitale periodieken Nederland e.d.

1

1

1

2009-2012

Toename van collectie digitale publicaties

2009 – 122

Advies Kunstconnectie, Erfgoed Nederland, Kunstfactor, EYE

2010 – 114

en Stichting Lezen

2011 – 115 Fysieke collectie afgebouwd er 31-12-2012

33


Besteltaken

1

Doel project


Digitaal

1

Besteltaken met derden

Bekostiging Looptijd

Mondeling

Producten Grafisch



Bibliotheek (vervolg) Collectie tijdschriften en digitale periodieken buitenland

1

2009-2012

Toename van collectie digitale publicaties

2009 – 54

Advies Kunstconnectie, Erfgoed Nederland, Kunstfactor, EYE

2010 – 55

en Stichting Lezen

2011 – 54 Sleutelcollectie

Instellingendocumentatie

Verzamelen actuele informatie over beleid en aanbod van

2009 – 4.100 publicaties

Samen met Raad van twaalf, Kunstconnectie, Erfgoed

354 instellingen voor actieve kunstbeoefening


Nederland en Stichting Lezen

Informatie over aanbod, ouder dan 5 jaar wordt periodiek


verwijderd


Actuele publicaties beschikbaar in de collectie

2009 – 560 bestellingen

Bestellingen publicaties

1

1

1

1

1

1

2009-2012

2009-2012

2010 – 555 bestellingen Vanaf 2011 ook te downloaden publicaties

2011 – 467 bestellingen en 881 downloads

Ontsluiten boeken, rapporten, dvd's e.d.

1

1

2009-2012

Vanaf 2012 worden publicaties niet meer aangeschaft

2012 – 50 bestellingen en 2.771

voor de fysieke bibliotheek

downloads

Beschrijven publicaties in catalogus

2009 – 1.232 titels 2010 – 1.526 titels 2011 – 1.147 titels 2012 – 581 titels

34


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Bibliotheek (vervolg) Ontsluiten artikelen

1

1

2009-2012

Beschrijven publicaties in catalogus

2009 – 514 titels 2010 – 473 titels 2011 – 405 titels 2012 – 524 titels

Selectie informatie uit periodieken

1

1

2009-2012

Ontsluiten informatie uit periodieken

2009 – 330 abonnementen 2010 – 345 abonnementen 2011 – 350 abonnementen 2012 – 350 abonnementen

Selectie informatie uit E-zines

1

1

2009-2012

Ontsluiten informatie uit E-zines

2009 – 123 abonnementen 2010 – 127 abonnementen 2011 – 126 abonnementen

Selectie informatie van websites

1

1

1

1

2012 – 126 abonnementen

2009-2012

Relevante websites scannen op informatie voor websites

2009 – 175 websites

Cultuurnetwerk en nieuwsbrieven

2010 – 182 websites 2011 – 181 websites 2012 – 185 websites

Bezoekers aan de bibliotheek (extern)

1

1

2009-2012

Monitoren en begeleiden bezoek aan de bibliotheek

2009 – 1.472 bezoekers 2010 – 1.608 bezoekers 2011 – 1.488 bezoekers

De fysieke bibliotheek werd op 1 juli 2012 gesloten.

35


2012 – 744 bezoekers

Digitaal

Mondeling

Besteltaken

1

1

1

1

Doel project


Bekostiging Looptijd Besteltaken met derden

Producten Grafisch



Bibliotheek (vervolg) Uitleningen bibliotheek

2009-2012

Uitgave en inname van uitleningen van de collectie

2009 – 2.202 uitleningen 2010 – 2.802 uitleningen 2011 – 2.482 uitleningen 2012 – 58 uitleningen

Abonnees/leden bibliotheek

1

1

2009-2012

Verbinden van gebruikers van de collectie aan de

2009 – 326 abonnees

bibliotheek

2010 – 343 abonnees 2011 – 337 abonnees 2012 – 337 abonnees

Gebruik online catalogus bibliotheek

1

1

2009-2012

Monitoring en registratie online bezoekers catalogus

(www2.lokv.nl/webopac/vubis.csp)

2009 – 18.627 bezoekers 2010 – 16.291 bezoekers 2011 – 18.000 bezoekers 2012 – 19.678 bezoekers

Dienstverlening instellingsbibliotheek voor ondersteunende

1

1

1

2009-2012

instellingen (samenwerking Kunstbalie)

Gebruik geautomatiseerde subcatalogus Cultuurnetwerk

2009 – prestatie geleverd

en catalogisering voor handbibliotheek Kunstbalie

2010 – prestatie geleverd 2011 – prestatie geleverd 2012 – afgebouwd

Websites en Sociale media www.cultuurnetwerk.nl

1

1

2009-2012

Verzorgen van een informatieve website voor onze

2009 – 1.674 (3,6 pageviews)

doelgroep

2010 – 2.208 (3,8 pageviews) 2011 – 2.615 (3,7 pageviews) 2012 – 2.656 (3,6 pageviews)

36


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Websites en Sociale Media (vervolg) www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/bronnenbun

1

1

2009-2012

Site met thema's en onderwerpen voor Kunst 2 (CKV2)

dels/

2009 – geen gegevens 2010 – geen gegevens 2011 – 954.035 pageviews 2012 – 972.113 pageviews

Engelstalig deel website

1

1

2009-2012

Informatie voor buitenlandse bezoekers

2009 – 7.500 pageviews 2010 – 7.500 pageviews 2011 – 14.000 pageviews 2012 – 19.000 pageviews

Corporate blog Cultuurnetwerk Nederland

1

1

2010-2012

Social Networksites Cultuurnetwerk Nederland (LinkedIn)

Blog Piet Hagenaars: Kunst en cultuur & hoe eraan deel

2010 – 145 lezers per blogbericht

te nemen; start juni 2010. Frequentie 40 x per jaar en

(1.650 unieke bezoekers)

aantal leden LinkedIn groep Cultuureducatie

2011 – 180 lezers per blogbericht (4.620 unieke bezoekers) 2012 – 230 lezers per blogbericht (82) (6.145 unieke bezoekers)

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) - redactieraad

1

1

2009-2012

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – algemeen

Verzorgen informatieve website voor onderwijs en

periodiek overleg met redactieraad

culturele instellingen over onderwijs en cultuur

Redactieraad: EYE, SLO, CJP, Stichting Lezen

1

1

2009-2012

Informatieve website

2009 – 224 (4,1 pageviews) 2010 – 177 (5,6 pageviews) 2011 – 192 (5,2 pageviews) 2012 – 350 (2,6 pageviews)

37


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Websites en Sociale Media (vervolg) Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – primair

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor het primair onderwijs

onderwijs

2009 – 1.496 abonnees 2010 – 1.540 abonnees 2011 – 1.513 abonnees 2012 – 2.237 abonnees

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – voortgezet

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor het voortgezet onderwijs

onderwijs

2009 – 620 abonnees 2010 – 658 abonnees 2011 – 703 abonnees 2012 – 1.311 abonnees

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – beroeps- en

1

1

2009-2012

volwasseneneducatie

Informatievoorziening voor beroeps- en


volwasseneneducatie. In 2011 opgehouden te bestaan.

2010 – 328 abonnees 2011 – n.v.t.

Cultuurplein.nl (samenwerking met OCW) – culturele

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor culturele instellingen

instellingen

2009 – 173 abonnees 2010 – 218 abonnees 2011 – 295 abonnees 2012 – 1.018 abonnees

Cultuurcoordinator.nl (samenwerking met OCW) – icc'ers

1

1

2009-2012

Informatievoorziening voor cultuurcoördinatoren

2009 – 37 (5,0 pageviews) 2010 – 40 (4,5 pageviews) 2011 – 65 (3,5 pageviews) 2012 – 71 (2,8 pageviews)

38


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Websites en Sociale Media (vervolg) Podium op School (samenwerking met OCW)

1

1

2009-2012

(www.podiumopschool.nl/)

Verzameling gegevens over professionele voorstellingen

2009 – 452 aanbiedingen (46

voor kinderen en jongeren

bezoekers en 5,0 pageviews p.d.)

Samenwerking met lokale, provinciale en landelijke

2010 – 316 aanbiedingen (47

culturele instellingen voor onderwijs

bezoekers en 5,9 pageviews p.d.) 2011 – 307 aanbiedingen (57 bezoekers en 5,3 pageviews p.d.) 2012 – 300 aanbiedingen (49 bezoekers en 7,3 pageviews)

Projectloket cultuur (kunsteducatie, erfgoededucatie en

1

1

2009-2012

amateurkunst)

toegankelijke beschrijvingen van uiteenlopende projecten

2009 – … projecten (152 bezoekers,

voor diverse doelgroepen

3,1 pageviews)

(www.projectloketcultuur.nl/)

2010 – 231 actuele projecten (180 bezoekers, 4,7 pageviews) 2011 – 118 actuele projecten (145 bezoekers, 5,3 pageviews) 2012 – 172 actuele projecten (118 bezoekers, 6,7 pageviews)

Projectloket Plus (www.projectloketcultuur.nl/onderwijs+.asp)

1

1

2009-2012

enkele onderwijsprojecten uit het Projectloket Cultuur die

2009 – 18 projectbeschrijvingen

extra aandacht krijgen

2010 – 19 projectbeschrijvingen 2011 – 15 projectbeschrijvingen 2012 – 12 projectbeschrijvingen

39


Besteltaken

1

Doel project


Digitaal

1



Mondeling

Producten Grafisch



Websites en Sociale Media (vervolg) Zicht op…

Thematische reeks artikelen + geannoteerde bibliografie

2009 – 202 abonnees (4x, 29.695 dl)

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/zicht_op.a

Frequentie 4 x per jaar; 2010 4 publicaties en 1 update;

2010 – 202 abonnees (4x, 46.024 dl)

sp)

2010 laatste jaar papieren uitgave, vanaf 2011 digitale

2011 – 55.098 downloads

Dossiers

2012 – 69.950 downloads

Digitaal themadossier als vervolg op Zicht op …

2011 – 2 Dossiers

frequentie 4x per jaar

2012 - 2 Dossiers

Het Digitaal Venster op Cultuureducatieonderzoek is een

2010 – eerste opzet van Handboek en

product dat hoofdstuk voor hoofdstuk wordt gerealiseerd

besluit een digitale portal te realiseren

en op de site geplaatst.

2011 – voorbereiden onderzoeks-portal

Dossier (vervolg Zicht op …)

Digitaal Venster op Cultuureducatieonderzoek (VOCE)

1

1

1

2009-2010

1

1

2011-2012

1

2011-2012

en realiseren 1e 3 delen 2012 - gelanceerd

Alice-M

1

1

2011-2012

Cultuurcommunity ontwikkelen om kwaliteit van kunst-

2011 – keuze vormgeving website

en cultuuraanbod aan scholen te volgen en te verbeteren

2012 – uitvoering website en vulling

Selectie van de meest relevantie informatie over


cultuureducatie. Frequentie 23 x per jaar


Periodieken Digitale nieuwsbrief Cultuureducatie Actua (www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/actua/)

1

1

2009-2012

2011 – 360 abonnees 2012 – 330 abonnees

40


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Periodieken (vervolg) Thematische reeks Cultuur+Educatie

1

1

2009-2012

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/cultuur_en

Reeks thematische uitgaven over cultuureducatie;

2009 – 309 abonnees (428)

Frequentie 3 x per jaar

2010 – 326 abonnees (651)

_educatie/)

2011 – 307 abonnees (621) Tienduizenden downloads

2012 – 288 abonnees (426)

Tijdschrift met reportages over cultuureducatie, verslagen

2009 – 12.842 abonnees

(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/bulletin_cu

van activiteiten en projecten en achtergrondartikelen.

2010 – 13.288 abonnees

ltuur_school.html) / Cultuurplein Magazine

Vanaf eind 2011: Cultuurplein Magazine geheten.

2011 – 13.416 abonnees


2012 – 14.434 abonnees

Actuele producten, evenementen en andere

2009 – 2.773 abonnees

wetenswaardigheden van Cultuurnetwerk Nederland.

2010 – 2.195 abonnees (598 dl)


2011 – 2.228 abonnees

Vanaf december 2010 alleen nog digitaal

2012 – 2.534 abonnees

Bulletin Cultuur & School + katern PO

(Digitale) Nieuwsbrief Cultuur(net)werk

1

1

1

1

1

1

2009-2012

2009-2010

www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/nieuwsbrief

Aanwinstenlijsten

Overzicht van de recente aanwinsten van de bibliotheek


(www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/Publicaties

1

1

2009-2012

Frequentie 11 x per jaar met gemiddeld 60 titels per


/pdf/nexit/aanw0807.pdf)

aanwinstenlijst

2011 – 568 abonnees 2012 – 496 abonnees

Jaarverslagen Cultuurnetwerk Nederland

1

1

1

2009-2012

Jaarverslag voor subsidiegever en raad van toezicht en

2009 – 1 (496 downloads)

een publieksversie die verspreid wordt via de website.

2010 – 1 (1.068 downloads) 2011 – 1 (804 downloads) 2012 – 1 (pas in 2013 bekend)

41


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Periodieken (vervolg) Publicaties in Kunstzone en andere tijdschriften

1

1

2009-2012

Artikelen over werkzaamheden van Cultuurnetwerk

2009 – 12 artikelen

Nederland in periodieken van derden

2010 – 12 artikelen 2011 – 12 artikelen 2012 – 12 artikelen

Provinciaal cultuurbeleid voor Handboek cultuurbeleid

1

1

2011-2012

(Reed)

onderzoek en schrijven voor hoofdstuk provinciaal

2011 – schrijven artikel

cultuurbeleid

2012 - publicatie

Verzorgen van informatiebijeenkomsten over

2009 – 19 h.o. opleidingen

Cultuurnetwerk Nederland, werkveld cultuureducatie,


bibliotheekcollectie en/of onze websites


Studenten Voorlichtingsbijeenkomsten voor studenten wo en hbo

1

1

1

2009-2012


42


5

Kennisnetwerken en overheids-& instellingsbeleid

5.1

ALGEMEEN Het systematisch deelnemen aan en stimuleren van kennisnetwerken ziet Cultuurnetwerk als een belangrijke taak. Deze is, net als het verzamelen van informatie en documentatie, essentieel om de kennisopbouw van cultuureducatie te bevorderen en kennis te delen. Kenmerkend voor dergelijke kennisnetwerken is regelmatige uitwisseling van informatie en onderlinge samenwerking, waardoor nieuwe kennis wordt gecreëerd, verspreid en kan worden toegepast. Kennisnetwerken zijn vooral succesvol als zij zijn ingebed in het werk en zo informeel mogelijk zijn. In 2012 organiseerde Cultuurnetwerk Nederland diverse kennisnetwerken voor culturele instellingen, voor het onderwijs, voor onderzoekers en voor culturele professionals. Daarnaast werkten we samen in en voor netwerken van anderen. Cultuureducatie krijgt mede vorm door het beleid van gemeenten, provincies, Rijk en EU. Reden voor ons om – in informatievoorziening, advies en onderzoek – aandacht te besteden aan overheidsbeleid. Het accent ligt wat dit aandachtsgebied betreft op het gemeentelijk beleid, omdat gemeenten met bijna 200 miljoen euro subsidies voor cultuureducatie, inclusief amateurkunst en kunsteducatie, de grootste subsidiënten zijn van de drie overheden. Bovendien zijn cultuureducatieve activiteiten veelal lokaal gericht. Overigens is het gemeentelijk en het provinciaal beleid sterk in beweging door de bezuinigingen die deze overheden treffen. In de gemeenten staan de financiën fors onder druk door dalende inkomsten uit het Gemeentefonds en de te verwachten hoge extra kosten door de grote decentralisaties (op de terreinen van werk, de jeugdzorg en de zorg voor langdurig zieken en ouderen). Gemeenten kiezen dan voor drastische aanpassingen in subsidiëring of zelfs voor opheffingen van gemeentelijke voorzieningen zoals centra voor de kunsten. Provincies hebben ook te kampen met forse financiële tekorten en bezuinigden op provinciaal ondersteunende instellingen voor kunsten erfgoededucatie. In deze paragraaf lichten we toe hoe we inspelen en anticiperen op overheids- en instellingsbeleid met het ontsluiten van basisgegevens voor cultuureducatiebeleid, directe advisering van gemeenten, verkennende beleidsstudies en de uitwisseling van beleidskennis en -ervaring. KENNISNETWERKEN EN KENNISRELATIES CULTUURNETWERK NEDERLAND Cultuurnetwerk Nederland zette in 2012 de samenwerking met zijn partners uit het cultuureducatieve veld voort. De samenwerking is onder meer gericht op inhoudelijke en organisatorische afstemming van voorgenomen activiteiten, verkenning van mogelijkheden voor samenwerking en doorverwijzen van vragen naar elkaar en de beantwoording ervan. De samenwerking met Kunstfactor en het FCP (Fonds voor Cultuurparticipatie) kreeg een bijzonder accent door de voorbereiding op het nieuwe kennisinstituut en intensieve samenwerking. Belangrijke partners als het gaat om overheden en instellingen zijn daarnaast de Raad van twaalf (de provinciale ondersteunende instellingen), Kunstconnectie, Nederlands Centrum voor Volkscultuur (NCV), Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), Stichting Lezen, Museumvereniging, Theater Instituut Nederland (TIN), Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten (NAPK), Filminstituut EYE, Virtueel Platform, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB), Boekmanstichting, Jeugdcultuurfonds Nederland, CANON Cultuurcel Vlaanderen, Kunstzone, Cultuur in de Spiegel, HBO-Netwerk kunstvakdocentenopleidingen (KVDO), Samenwerkingsberaad Kunstvakken (SBKV) - in 2012 overgegaan in het Strategisch Beraad Kunstonderwijs -, PO-raad, VO-raad, MBO Raad, HBO-raad, Nederlands Jeugdinstituut), Steunpunt brede scholen, Stichting Netwerk Jeugdtheaterscholen en de Stuurgroep Combinatiefuncties.

43


Vertegenwoordigers van Cultuurnetwerk Nederland maken functioneel deel uit van netwerken van anderen in de vorm van advies- of bestuursfuncties. Een meer volledig beeld is te lezen in het prestatieoverzicht aan het eind van dit hoofdstuk en in paragraaf 8.2.

Aandachtsgebied: Kennisnetwerken uren 2012 2,3%

10,8%

15,0%

10,6%

6,8%

54,5%

Algemeen Cultuur Onderwijs Onderzoekers Overheden Europese samenwerking

Aandachtsgebied: Kennisnetwerken uren 2011 5,1% 17,8%

10,8% 13,1%

6,5%

Algemeen Cultuur Onderwijs Onderzoekers Overheden Europese samenwerking

46,6%

AFBEELDING 19 EN 20 _ URENBESTEDING 2011 EN 2012 VOOR AANDACHTSGEBIED KENNISNETWERKEN (CIS)

In 2012 werd 12.120 uur aan kennisnetwerken besteed (in 2011 was dit 13.359 uren). In afbeelding 19 en 20 is de urenverdeling over de verschillende sectoren in 2011 en 2012 goed af te lezen. De uren voor het onderwijs (en culturele instellingen) werden grotendeels bekostigd uit projectsubsidies van OCW (zie ook paragraaf 3.4). BELEID OVERHEDEN EN INSTELLINGEN Zoals gezegd ligt ons accent op het gemeentelijk beleid, omdat activiteiten vaak lokaal georganiseerd zijn en zich ook lokaal afspelen. In 2012 is hier specifiek 740 uur aan besteed (in 2011: 865 uren). Die vermindering in uren heeft vooral te maken met de vervaging tussen kennisnetwerken en beleid overheden en instellingen. In de kennisnetwerken die wij initiëren en onderhouden nemen dikwijls ook vertegenwoordigers van gemeenten en provincies deel. Daarnaast delen wij informatie en kennis in de conferenties die wij voor het FCP organiseren voor de provincies en de gemeenten (met meer dan 90.000 inwoners). HET CULTUURNETWERK Ter gelegenheid van het opgaan van Cultuurnetwerk Nederland in het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst werd de afscheidspublicatie Het Cultuurnetwerk uitgebracht. Het betreft een uitgave die de infrastructuur voor cultuureducatie helder en overzichtelijk in beeld brengt. Aanleiding om de publicatie juist over dit onderwerp te laten gaan was de Raad voor Cultuur die in

44


zijn Sectoranalyse Amateurkunst en Cultuureducatie (2011) schreef: 'De infrastructuur in Nederland op het gebied van cultuureducatie en vrijetijdsbeoefening [is] aan buitenstaanders nauwelijks meer [..] uit te leggen'. Het Cultuurnetwerk is een bondige publicatie, die kan dienen als startpunt voor een verkenning van de infrastructuur voor cultuureducatie in Nederland. Het boekwerk is ingedeeld op basis van drie overheidsniveaus: landelijk, provinciaal en lokaal. Voor elk van die niveaus worden de relevante (groepen) actoren beschreven die een rol spelen bij de binnen- en buitenschoolse cultuureducatie. Invalshoeken zijn beleid, culturele instellingen, onderwijs en onderzoek. De stand van zaken in de infrastructuur per 1 januari 2013 wordt weergegeven met behulp van figuren, tabellen en kaarten die de situatie in Nederland verhelderen. Tien vertegenwoordigers van organisaties die een sleutelrol vervullen in de infrastructuur lichten hun rol in de infrastructuur kort toe.

5.2

OVERZICHT BIJEENKOMSTEN In 2012 organiseerde Cultuurnetwerk Nederland diverse kennisnetwerken voor culturele instellingen, voor het onderwijs, voor onderzoekers en voor ambtenaren met cultuureducatie in portefeuille. Afbeelding 21 biedt een overzicht van alle bijeenkomsten. Deze zijn gefinancierd vanuit de basis- of projectsubsidie van OCW dan wel samen met of in opdracht van derden. Aantal deelnemers

projectsubsidies

OCW

Basissubsidie

samen met derden

Basissubsidie

Datum

Bijeenkomst

24-01-2012

Dag van de Cultuureducatie Vlaanderen in Antwerpen

25-01-2012

COT (culturele onderwijs tentoonstelling) 2012 in Ede

1

01-02-2012

Netwerkbijeenkomst Lerarenopleiding VO in Utrecht

1

16-02-2012

Netwerkbijeenkomst Pabo in Utrecht

1

07-03-2012

Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel in Amsterdam

1

87

09-03-2012

Symposium Kwaliteit creatieve Mbo-opleidingen: wat we (willen)

1

40

1

600 1

500 30

1

40

weten in 's-Hertogenbosch 14-03-2012

Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel in Arnhem

1

82

21-03-2012

Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel in Amersfoort

1

84

22-03-2012

Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel in Deurne

1

80

28-03-2012

Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel in Zwolle

1

80

10-05-2012

CultuureducatieBELEIDdag in Amersfoort

21-05-2012

Symposium internationale week van de kunsteducatie in Amsterdam

1

100

31-05-2012

Landelijke conferentie Fonds voor Cultuurparticipatie I in Utrecht

1

60

15-05-2012

Netwerkdag voor icc-trainers en pabo docenten

07-06-2012

Dag van de Cultuureducatie in Amsterdam

14-06-2012

Kennisatelier FCP: Talentontwikkeling Enschede

1

21-06-2012

Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie in Rotterdam

1

20-09-2012

Netwerkbijeenkomst pabo in Utrecht

1

27-09-2012

Landelijke conferentie Fonds voor Cultuurparticipatie II in Utrecht

1

04-10-2012

Netwerkbijeenkomst voor icc-trainers in Utrecht

1

08-10-2012

Skills 21 Kunsten in Leeuwarden

1

11-10-2012

Kenniskring beleid in Utrecht

1

45


1

127

1

1

1

75 370 17 250

1

30 118 40

1

165 12

05-11-2012

Netwerkbijeenkomst erfgoededucatie in Lelystad

1

100

09-11-2012

Adviesbijeenkomst Cultuureducatie met Kwaliteit in Utrecht

1

100

04-12-2012

Conferentie Cultuur Leert Anders VI in Ede

1

1

337

06-12-2012

Afsluitende bijeenkomst Pabo netwerk in Utrecht

1

1

250

21

7

3.774

Totaal aantal

5

AFBEELDING 21 _ BIJEENKOMSTEN GEORGANISEERD DOOR CULTUURNETWERK NEDERLAND IN 2012

5.3

KENNISNETWERK OVERHEDEN CULTUUREDUCATIEBELEIDDAG Een belangrijk instrument voor uitwisseling en spreiding van kennis over de beleidspraktijk is onze jaarlijkse CultuureducatieBELEIDdag voor en door beleidsambtenaren cultuur, zorg en welzijn van gemeenten en provincies. Deze dag staat in het teken van actuele beleidsthema's, gekozen op basis van beleidspraktijken en -ervaringen van gemeenten. De CultuureducatieBELEIDdag fungeert vanaf 2006 als landelijk kennisnetwerk voor beleidsambtenaren cultuureducatie. Behalve kennisdeling willen we met deze bijeenkomst kennisvragen inventariseren om zo onze dienstverlening voor deze doelgroep verder te ontwikkelen. In 2012 werd de vijfde CultuureducatieBELEIDdag gehouden in Amersfoort met als thema De kwaliteit van cultuureducatie. Naast een keynote van Teunis IJdens van Cultuurnetwerk Nederland, getiteld 'Een kwestie van onderwijskwaliteit' en van Lode Vermeersch van HIVA, Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving van de KU Leuven getiteld 'SWOT-analyse van cultuureducatie in Vlaanderen', konden de deelnemers in deelsessies wijzer worden over onder meer SWOT-analyses, monitoren en evalueren, verankering van beleid, doorlopende leerlijnen en de rol van cultuurcoaches als het gaat om kwaliteit van cultuureducatie. Op de deelnemerslijst stonden 127 deelnemers, inclusief sprekers en genodigden. Waarvan 63 van een gemeente of provincie. Door de deelnemers is de dag redelijk gewaardeerd met een gemiddelde van 6,9 (waarvan slechts één onvoldoende N=11). In de toelichting bleek dat het goed georganiseerd was, voor sommigen inspirerend en voor enkelen van de respondenten was er – naar hun zeggen - weinig nieuws te horen. Het is echter lastig conclusies te verbinden aan de externe evaluatie omdat die door zo weinig respondenten is ingevuld. Verslag: http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/cultuureducatiebeleiddag/ LANDELIJKE CONFERENTIES FCP VOOR GEMEENTEN EN PROVINCIES Cultuurnetwerk Nederland organiseerde ook in 2012 voor het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) twee landelijke conferenties voor het kennisatelier (zie ook paragraaf 6.2). Het fonds organiseert de landelijke conferenties om contact tussen de gemeenten en provincies die deelnemen aan de regeling Cultuurparticipatie (2009-2012) te faciliteren en te stimuleren en daarnaast om het contact tussen het fonds en de gemeenten en provincies te onderhouden. Rode draad daarbij is netwerken, inspireren en leren. Cultuurnetwerk Nederland bereidt de conferenties inhoudelijk voor, stelt in overleg met het FCP het programma op, benadert sprekers en maakt het verslag van de conferenties. De voorjaarsconferentie vond plaats op 31 mei in het Paushuize in Utrecht en was gewijd aan de voorbereiding op de nieuwe regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. De najaarsconferentie op 27 september werd ook in het Paushuize in Utrecht gehouden en betrof een toelichtingsbijeenkomst op de Regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. COMMUNITY OF KNOWLEDGE ON ARTS AND CULTURAL EDUCATION IN EUROPE (COMACE) Op verzoek van ACEnet maakte Cultuurnetwerk een Europese portal Community of Knowledge on Arts and Cultural Education in Europe (ComACE), dat zijn uitwerking kreeg in de periode 2009-2011. Doel van de portal was de systematische uitwisseling van kennis over kunsten cultuureducatie tussen Europese landen. Het netwerk (ACEnet) besteedde de coördinatie en redactie van de portal voor de periode 2009-2011 uit aan Cultuurnetwerk Nederland. De bijdrage van Nederland werd

46


betaald uit besteltaken; de algehele coördinatie en redactie van ComACE werd bekostigd door het Ministerie van OCW. In 2011 zijn bijdragen voor de portal ComACE geleverd door Vlaanderen, Oostenrijk, Frankrijk en Nederland. De teksten over het cultuureducatiebeleid van Vlaanderen, Oostenrijk en Nederland werden in 2012 afgerond. Ook zijn equivalenten van termen die gangbaar zijn in de deelnemende landen bij elkaar gezocht en opgenomen in een bij de portal behorende Glossary. De bijdrage van Frankrijk is, in tegenstelling tot wat was afgesproken, beperkt gebleven tot het hoofdstuk over cultuureducatiebeleid. In 2011 zijn intensieve contacten geweest met Duitsland om aan te sluiten. Dit heeft in 2012 niet geleid tot het daadwerkelijk leveren van een bijdrage. De resultaten van de inspanningen zijn te zien op de website van ComACE: http://www.comace.org. INTERNATIONALE VERTEGENWOORDIGING EN PROMOTIE CULTUUREDUCATIE Vertegenwoordigers van Cultuurnetwerk Nederland waren in 2012 - als keynote spreker, forumlid of deelnemer - actief aanwezig bij een aantal internationale conferenties over kunsten cultuureducatie (zie voor details paragraaf 8.2). VOORBEREIDING EUROPESE CONFERENTIE CULTUUREDUCATIE MET KWALITEIT OCW, FCP en Cultuurnetwerk Nederland voerden verkennende gesprekken over een gezamenlijk voor te bereiden Europese conferentie over 'de onderwijskwaliteit van cultuureducatie' omdat de organiserende partijen internationale uitwisseling over dit onderwerp wensen. De conferentie bouwt voort op drie eerdere initiatieven: de Europese conferentie A Must or A Muse (2001), de Europese conferentie See, I see why (CICY 2009) en de tweedaagse internationale bijeenkomst in Amsterdam (2010) in verband met de OMC working group on Synergies between culture and education, especially arts education. De conferentie heeft als eerste doel kennisdeling te bevorderen tussen beleidsambtenaren, onderwijsen cultuureducatieprofessionals en onderzoekers uit verschillende EU-landen over de kwaliteit en de kwaliteitsborging van cultuureducatie in het primair onderwijs. Het tweede doel is relevante informatie te genereren voor de nieuwe OMC working group on cultural awareness die in september 2013 start. De doelgroep bestaat uit politiek verantwoordelijken, beleidsfunctionarissen, wetenschappers, uitvoerders en overige belangstellenden. Er wordt gestreefd naar een 'Europabrede' vertegenwoordiging. Een aantal deelnemers wordt gericht uitgenodigd: deskundigen op het gebied van opleiding en training van leerkrachten en docenten en van curriculumontwikkeling, alsmede wetenschappers die onderzoek doen naar de ontwikkeling, implementatie en effecten van maatregelen ter verbetering van de kwaliteit van opleiding en training van leerkrachten en van curricula. De conferentie wordt begin 2014 gehouden.

5.4

KENNISNETWERK OVERHEDEN EN CULTURELE INSTELLINGEN BIJEENKOMST IN HET KADER VAN UNESCO 'WEEK VAN DE CULTUUREDUCATIE' UNESCO heeft de 4de week van mei 2012 uitgeroepen tot Internationale Week van de Kunsteducatie. Na een eerste overleg op initiatief van Cultuurnetwerk Nederland – Piet Hagenaars en Michiel de Wit met UNESCO Nederland is het idee ontstaan een bijeenkomst te organiseren in het kader van deze Week. Naast Unesco heeft Cultuurnetwerk ook samenwerking gezocht en gevonden met het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Jeugdcultuurfonds. Het gezamenlijke doel van het symposium dat uiteindelijk op 21 mei plaatsvond was: Alle kinderen moeten kunnen rekenen op kwalitatief goede kunsteducatie in school. Het aanbod van goede kunsteducatie buiten school moet voor alle kinderen toegankelijk zijn. Het symposium wil de steun voor deze doelen onder bestuurders, beleidsmakers en

47


in de publieke opinie versterken en de discussie bevorderen over de wijze waarop deze doelen te realiseren zijn. Twee keynote-sprekers, Eckart Liebau en Anke van Kampen, startten de publieke discussie. Liebau bekleedt namens de UNESCO de leerstoel Kunst- en Cultuureducatie aan de Friedrich-Alexander Universität in Erlangen (Duitsland). Van Kampen is lid van de Nationale UNESCO Commissie en (onder meer) voormalig onderwijswethouder van Den Haag. Floor Ockers (Teldersstichting, wetenschappelijk bureau VVD), Frans Becker (Wiardi Beckmanstichting, wetenschappelijk bureau PvdA) en Edwin van Meerkerk (universitair docent kunstbeleid en kunsteducatie, Radboud Universiteit Nijmegen) waren uitgenodigd om als co-referent hun visie te geven en commentaar te leveren. Dagvoorzitter Bertien Minco leidde de discussie. Verslag: http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/Symposium_21_mei/verslag/Verslag%20Symp osium%20Internationale%20Week%20van%20de%20Kunsteducatie%20UNESCO%202012.pdf

5.5

KENNISNETWERK CULTURELE INSTELLINGEN DAG VAN DE CULTUUREDUCATIE Op 7 juni 2012 vond in het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam de zevende Nederlandse Dag van de Cultuureducatie plaats met als thema 'Samenwerking'. Er waren ruim 300 deelnemers, waarvan 96 het enquêteformulier invulden. De meesten noemen 'inspiratie', 'nieuwe ideeën', of 'kennis opdoen' als belangrijkste motief voor deelname, vaak in combinatie met 'netwerken'. Opvallend is dat de meningen erg uiteenlopen over de optredens die tijdens de dag plaatsvonden. De een vindt dit 'een absolute must', de ander 'volstrekt overbodig'. Ook de inhoud van de keynotes en de sessies wordt divers beoordeeld, al is de overgrote meerderheid positief. Wat door een betrekkelijke nieuwkomer in de sector 'zeer inspirerend' wordt gevonden, vindt de ander soms 'oude koek'. Ook al wordt gepoogd bij de programmering 'voor elk wat wils' te bieden, het blijft lastig iedereen tevreden te stellen. Het projectteam gaat zich daarom bezinnen op eventuele bijstelling van het format. Ondanks de verschillen van waardering voor het geheel van de dag met sterke uitschieters naar boven en naar beneden, komt het gemiddelde uit op 7,1. Het Vlaamse equivalent van de Dag van de Cultuureducatie was dit jaar op 23 januari in de Singel in Antwerpen. Als thema werd gekozen 'identiteitsvorming bij jongeren', waaraan ook enkele Nederlandse sprekers hun bijdrage leverden. De opkomst was bijzonder hoog, ca. 650 personen bezochten de Vlaamse dag. In de tweede helft van 2012 verrichtte het projectteam van Cultuurnetwerk research voor het programma van de eerstvolgende Dag van de Cultuureducatie die eind januari in Gent wordt georganiseerd met als thema 'engagement en meesterschap'.

5.6

ADVISERING OVERHEDEN EN INSTELLINGEN ALGEMEEN Cultuurnetwerk Nederland adviseerde in 2012 wederom provincies, gemeenten en instellingen. Uit eerder gehouden klantonderzoek blijkt dat gemeenten, culturele instellingen en ook scholen geïnteresseerd zijn in elkaars kunsten cultuureducatiebeleid en in het beleid van de overheden. Zowel in publicaties, op bijeenkomsten als op de websites Cultuurnetwerk.nl en Cultuurplein.nl besteden we hier veel aandacht aan.

48


BIJEENKOMST OVER ADVIES ONDERWIJSRAAD EN RAAD VOOR CULTUUR Op initiatief van de Onderwijsraad, Raad voor Cultuur, PO-Raad, Fonds voor Cultuurparticipatie, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Cultuurnetwerk Nederland is een bijeenkomst georganiseerd op 09 november 2012 te Utrecht. Aanleiding hiertoe was het gezamenlijk advies van de Onderwijsraad en Raad voor Cultuur 'Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren!'. Joop Daalmeier, voorzitter Raad voor Cultuur introduceerde het onderwerp bij de aanwezigen. Thea Meijer, commissievoorzitter en lid van de Onderwijsraad, lichtte het advies toe, waarna Marjan Hammersma, Directeur Generaal OCW de beleidsreactie gaf. Voorts koos Carolien Gehrels, wethouder Amsterdam ervoor te reageren vanuit gemeentelijk perspectief. Aan de hand van thema's is in drie groepen vervolgens het gesprek met de ruim 100 deelnemers aangegaan. Uitgenodigd waren diverse doelgroepen, waaronder alle PO-schoolbesturen. De bijeenkomst is middels een videoregistratie voor eenieder beschikbaar. DRENTHE/EMMEN De provincie Drenthe en de gemeente Emmen trekken samen op in het kader van de nieuwe regeling Cultuureducatie met kwaliteit en wilden daar tevens de overige gemeenten in de provincie Drenthe bij betrekken. Om tot een goede aanpak voor een aanvraag in dit kader te komen hebben de provincie Drenthe en de gemeente Emmen Cultuurnetwerk gevraagd advies te geven over de volgende vragen: -

Welke inhoudelijk prioriteiten hebben de gemeenten en de provincie in de afgelopen beleidsperiode gesteld ten aanzien van cultuureducatie?

-

Welke van deze willen ze voortzetten en welke nieuwe prioriteiten willen de gemeenten en provincie de komende beleidsperiode daar aan toevoegen?

-

Hoe verhouden deze prioriteiten zich tot wat het rijk ambieert met de nieuwe regeling? Sluit het aan of lopen de prioriteiten van de Drentse gemeenten en de ambities van het rijk zeer uiteen? (en hoe is dit eventueel te overbruggen?)

-

Wat is de rol van de verschillende betrokken partijen bij het realiseren van deze prioriteiten: onderwijs (PO en onderbouw VO), culturele instellingen, gemeenten en provincie?

-

Hoe kan de kennisuitwisseling tussen de Drentse gemeenten bevorderd worden gedurende dit traject met het oog op de verankering van deze kennis in toekomstig beleid?

-

Welke aanpak is het meest effectief voor de aanvraag (wie is de subsidieaanvrager, wie schrijft de aanvraag, hoe wordt het geld besteed en verdeeld, welke criteria spelen hierbij een rol)?

Begin mei heeft Cultuurnetwerk Nederland zijn advies uitgebracht aan de provincie Drenthe en de gemeente Emmen. SPIJKENISSE In de gemeente Spijkenisse draaide al een aantal jaren het cultuureducatie programma 'Uit de Kunst!'. Door bezuinigingen genoodzaakt stelde de gemeente Spijkenisse Cultuurnetwerk Nederland de vraag hoe met een slinkend budget toch een zo compleet mogelijk aanbod overeind kon blijven. Na een analyse van het programma zijn in een gesprek verschillende mogelijkheden naar voren gebracht waarop bezuinigd kon worden. Ook zijn landelijke ontwikkelen aan bod gekomen die wellicht de omvang van de bezuinigingen beperkten, zoals de regeling 'Cultuureducatie met kwaliteit'. PROVINCIE OVERIJSSEL De provincie Overijssel vroeg Cultuurnetwerk Nederland tijdens de informatiebijeenkomst over 'Cultuureducatie met kwaliteit' enkele begrippen uit het nieuwe Rijksprogramma toe te lichten voor beleidsmedewerkers cultuur én onderwijs uit de provincie Overijssel. De subsidieregeling Cultuureducatie met kwaliteit in het kader van het landelijke cultuureducatiebeleid werd toegelicht door het Fonds voor Cultuurparticipatie. De regeling heeft betrekking op een elftal punten. Enkele van de criteria hanteren begrippen die nadere toelichting behoefden: prestatiebox, doorgaande leerlijnen

49


en kerndoelen kunstzinnige oriëntatie. Marlies Tal verzorgde deze toelichting en voorzag de aanwezigen van aanknopingspunten voor het gemeentelijk beleid. ACTUALISATIE UITVOERING GEMEENTELIJK BELEID CULTUUR OP SCHOOL Het is inmiddels 10 jaar geleden dat Cultuurnetwerk Nederland in opdracht van de VNG een studie uitvoerde naar gemeentelijk beleid voor cultuureducatie in het onderwijs. Sindsdien zijn er veel ontwikkelingen geweest op het gebied van cultuureducatie. Te denken valt aan, en bij deze opsomming wordt niet gestreefd naar volledigheid, de regeling 'Cultuureducatie in het primair onderwijs', de cursus voor Interne Cultuurcoördinator, het groeiende aantal cultuurprofielscholen, de nieuwe functie van cultuurcoach en de regeling Cultuurparticipatie van het FCP. Maar ook andere ontwikkelingen lijken van invloed te zijn op cultuureducatie in het onderwijs: de financiële crisis die gemeenten en provincies dwingen om ook op cultuur te bezuinigen, herindeling van gemeenten, de opkomst van de Brede School en wellicht nog andere maatschappelijke en onderwijsontwikkelingen. Bovendien richt de komende tijd het landelijk beleid voor cultuureducatie zich voornamelijk op het primair onderwijs en zet het in op de kwaliteit daarvan. Kortom: sinds tien jaar zijn er veel ontwikkelingen geweest die naar verwachting invloed hebben op het gemeentelijk beleid voor cultuureducatie. Daarom is Cultuurnetwerk Nederland in 2012 gestart met casestudies naar de gemeenten die tien jaar geleden ook fungeerden als casestudie. Op basis van deskresearch en interviews wordt het huidige beleid van de gemeenten vergeleken met dat van tien jaar geleden. Maar ook wordt vooruit gekeken. Alle gegevens worden verwerkt in een publicatie met diverse artikelen die antwoord geven op de vraag 'Hoe heeft het beleid voor cultuureducatie in deze zes gemeenten zich de afgelopen tien jaar ontwikkeld en welke verwachtingen hebben zij ten aanzien van de toekomst? Naar verwachting is de publicatie in het vroege voorjaar van 2013 gereed en wordt deze uitgegeven door het LKCA.

5.7

KENNISNETWERK ERFGOEDEDUCATIE In de loop van 2011 werd duidelijk dat Erfgoed Nederland ophoudt te bestaan en dat erfgoededucatie als specifieke taak wordt ondergebracht bij het nieuw te vormen kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst. Afgesproken werd dat Cultuurnetwerk Nederland per oktober 2011 de taken van Erfgoed Nederland voor erfgoededucatie zou overnemen. Dit betekende onder meer dat er een aparte plek is ingeruimd op onze website waar nieuws en wetenswaardigheden over erfgoededucatie te vinden zijn. Tevens is een aantal keren per jaar een nieuwsbrief erfgoededucatie verzonden. Sinds najaar 2011 heeft Cultuurnetwerk Nederland bovendien het voorzitterschap en de trekkersrol van het Platform Erfgoededucatie op zich genomen, waarin verder vertegenwoordigd zijn: Overleg Provinciale Erfgoedhuizen Nederland (OPEN), de Reinwardt Academie en het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In de loop van 2012 werd het Platform uitgebreid met enkele andere sleutelfiguren uit de sector. Op de agenda van het platform staan thema's over erfgoededucatie die van nationale relevantie zijn. Daarnaast is Cultuurnetwerk Nederland aanwezig bij het vakoverleg van de erfgoedconsulenten, waar informatie wordt uitgewisseld over regionale en provinciale activiteiten. Op 5 november 2012 vond de eerste Landelijke Netwerkdag Erfgoededucatie plaats in Nieuw Land Lelystad met het thema 'Theorie en Praktijk'. Een landelijke oproep leverde tal van aanmeldingen op van interessante praktijkvoorbeelden. Hieruit werd een selectie gemaakt van acht projecten die in pecha kucha vorm zijn gepresenteerd aan de ca. 100 professionals die de netwerkdag bijwoonden. Daarnaast was er onder meer aandacht voor Cultuur in de Spiegel. De waardering van de deelnemers voor deze dag was bijzonder hoog (7,8) wat bemoedigend is voor de studiedag die in 2013 speciaal voor de erfgoedsector wordt georganiseerd.

50


Daarnaast werkt Cultuurnetwerk Nederland mee aan de voorbereiding van de half 2013 uit te voeren International Conference on Heritage Education 'Tangible Pasts' met als initiatiefnemers Directeur Maria Grever van het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam en de bijzonder hoogleraar Historische Cultuur en Educatie (Carla van Boxtel).

5.8

KENNISNETWERK ONDERWIJS INTERNE CULTUURCOÖRDINATOR (ICC'ER) Doel van het landelijke project Interne cultuurcoördinator is dat in 2012 op de meeste basisscholen in Nederland tenminste één interne cultuurcoördinator (icc'er) werkzaam is. De icc-cursus is in 2005 gestart en het project is sinds 2007 ondergebracht bij Cultuurnetwerk Nederland. Op school is de cultuurcoördinator eerstverantwoordelijke voor inhoud, coördinatie en uitvoering van cultuureducatie. Hij werkt samen met collega's in en buiten de school aan de vorming en uitvoering van cultuurbeleid voor de basisschool, creëert draagvlak voor cultuureducatie en organiseert culturele activiteiten. Om icc'ers hierbij te motiveren en inhoudelijk te inspireren onderhoudt Cultuurnetwerk, naast de lokale en regionale netwerken, een landelijk kennisnetwerk. Dit wordt ondersteund met de website www.cultuurcoordinator.nl en met maandelijkse digitale nieuwsbrieven. Hierbij wordt samen gewerkt met provinciaal en regionaal werkende ondersteunende instellingen voor cultuureducatie en met de pabo's. In 2012 waren de belangrijkste activiteiten – naast webredactie en de uitgave van de nieuwsbrief voor icc'ers en trainers – de uitvoering van de Culturele Onderwijstentoonstelling, de landelijke inspiratie- en netwerkdag voor icc'ers (500 deelnemers) en twee netwerkbijeenkomsten voor icctrainers (115 deelnemers). Cultuurnetwerk Nederland bood in 2012 de cursus Cultuur op maat opnieuw aan culturele instellingen aan. Daarnaast is de cursus Cultuur en creativiteit in de bso ontwikkeld en getest als pilot op twee BSO's. Deze cursus is als train-de-trainer twee keer uitgevoerd aan in totaal dertig deelnemers. Het beoordelen van pabo-minoren en nieuwe icc-cursussen in verband met icc-certificering liep vorig jaar door, maar wat rustiger dan in de afgelopen jaren. De pabo's, die dat willen, hebben inmiddels een gecertificeerde minor of specialisatie, waarin de icc-cursus als onderdeel wordt aangeboden. Daarnaast wordt er een beperkt aantal nieuwe icc-cursussen aangeboden, de icc-trainers werken met een bestaande opzet. Eind 2012 zijn er bijna 5000 icc'ers. DOSSIER ICC, het handboek dat wordt gebruikt tijdens de cursus, is geactualiseerd en is de komende jaren weer beschikbaar voor belangstellenden. STEUNPUNT EN VERENIGING CULTUURPROFIELSCHOLEN Met de Regeling Cultuurprofielscholen VO ondersteunde het Ministerie van OCW in de periode 20042007 vierenveertig scholen om zich te ontwikkelen tot cultuurprofielschool. In 2007 werd het Steunpunt Cultuurprofielscholen opgericht en sinds 1 maart 2010 is dit ondergebracht bij Cultuurnetwerk Nederland. Het steunpunt is een samenwerkingsrelatie tussen Cultuurnetwerk Nederland en SLO. Op 31 december 2012 had de vereniging 43 leden. Alle scholen die sinds de oprichting in 2007 lid zijn, zijn de afgelopen periode volgens een door de Universiteit van Amsterdam (Kohnstamm Instituut) beproefde en door de leden vastgestelde procedure gevisiteerd. De gevisiteerde scholen ontvingen het aanbod, voor op het visitatieadvies aansluitende ondersteuning van het Steunpunt.

51


Op verzoek van de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) voerde Cultuurnetwerk Nederland een verkenning uit van kwaliteitszorgsystemen bij profielscholen in het voortgezet onderwijs. Bij de evaluatie van het kwaliteitszorgsysteem op 16 februari 2012 speelde dit onderzoek een rol. De publicatie is geactualiseerd en wordt begin 2013 in gedrukte vorm uitgebracht voor het Europees Platform en de VCPS. Mede met subsidie van derden is onderzoek gedaan naar een digitaal cultuurportfolio. De uitgave die tijdens de landelijke VCPS-conferentie Cultuur Leert Anders V op 1 december 2011 is verspreid, geeft de stand van zaken weer van het digitaal cultuurportfolio in het voortgezet onderwijs. Begin januari 2012 ontvingen alle VO-locaties in Nederland een exemplaar van deze publicatie. Het bestuur boog zich in het najaar van 2011 over de vraag naar de identiteit van de VCPS en heeft kernwaarden geformuleerd. Deze kernwaarden zijn vervolgens voorgelegd aan de ereleden én de Commissie van aanbeveling en advies. Hierin zitten vooraanstaande personen uit politiek, bedrijfsleven en wetenschap. De discussie kreeg een vervolg op de VCPS-conferentie en tijdens de ledenbijeenkomst op februari 2012 waarbij ook Mark Mieras en Lodewijk Ouwens werden betrokken. De activiteiten hebben geleid tot 'Cultuureducatie, een Manifest', waarbij ook een video is ontwikkeld. In 2012 is ook diverse malen contact geweest met Dutch Creative Residency Network (DCR Network), een overkoepelend orgaan van 'broedplaatsen' van jonge creatieve ondernemers. In maart 2013 zullen leden van de VCPS in contact worden gebracht met deze creatieve ondernemers om te komen tot samenwerkingsprojecten. Ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van de VCPS is een omvangrijke jubileumbundel ontwikkeld waarin alle leden zich presenteren en waarin ook alle 35 ontwikkelde instrumenten zijn opgenomen. De bundel is verstrekt aan alle deelnemers van de conferentie Cultuur Leert Anders VI en naar alle vo-locaties in Nederland verzonden. Deze conferentie is samen met Cultuurnetwerk Nederland ontwikkeld. Cultuurnetwerk voerde in opdracht van OCW het project 'Cultuurwerkplaatsen VO' uit, waarin 12 lerarenopleidingen samen met vo-scholen hebben gewerkt aan innovaties van cultuuronderwijs. De resultaten zijn tijdens deze conferentie zijn gepresenteerd, alsook in een aparte bundel beschreven. De website www.cultuurprofielscholen.nl vormt een informatie- en kennisplatform voor leden van de VCPS, voor cultuurprofielscholen in spe en ook voor geïnteresseerden die meer willen weten over cultuurprofilering. De bezoekers vinden naast informatie ook uitgebreide schoolportretten. KENNISNETWERKEN ROND HOGESCHOLEN: PABO'S In 2012 participeerden bijna alle hogescholen met pabo's in het project Cultuureducatie in de pabo, dat Cultuurnetwerk Nederland met het landelijk programma Cultuur en School in 2001 startte. In 2012 lag het accent op het organiseren van netwerkbijeenkomsten en de begeleiding van cultuurwerkplaatsen. In de cultuurwerkplaatsen stond een keur aan onderwerpen centraal, zoals vakoverstijgend werken, didactisch ontwerpen, het ontwerpen van een wiki, het ontwikkelen van een curriculum of het organiseren van een kunstweek. In totaal werkten afgelopen jaar 11 pabo's aan een praktijkonderzoek in een cultuurwerkplaats. Tijdens de netwerkbijeenkomst in september waren er naast de presentaties van cultuurwerkplaatsen twee lezingen, van Wim Burggraaff van het Ministerie van OCW over het programma Cultuureducatie met Kwaliteit en Dirk Monsma van de Raad voor Cultuur over het advies aan OCW: Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren!

52


Op 6 december is een grote afsluitende conferentie georganiseerd, met naast inspirerende sprekers in het plenaire programma (Rob Urgert, Dirk Monsma, Paul Delnooz en Barend van Heusden) presentaties van de meeste cultuurwerkplaatsen. Ter afsluiting van het project kwam een publicatie uit met de resultaten van de cultuurwerkplaatsen. Deze is aangeboden aan een vertegenwoordiger van OCW. Op de dag zelf is een live-magazine gemaakt, zodat alle betrokkenen nog een keer voor het voetlicht komen. KENNISNETWERKEN ROND LERAREN IN HET VO In 2009 trof Cultuurnetwerk voorbereidingen voor de voortzetting van het project Verbreding Cultuur en School, Lerarenopleidingen VO 2005–2008. Daarvoor is gebruik gemaakt van de uitkomsten van enkele bijeenkomsten met eerste- en tweedegraads lerarenopleidingen en van een evaluatie. De voorbereidingen mondden uit in een projectplan 2010-2012 gericht op verdieping van cultuureducatie in deze lerarenopleidingen, rekening houdend met de evaluatie van het traject 2005-2008. De uitvoering is in 2010 terstond ter hand genomen en de stuurgroep heeft drie verzoeken voor inrichting van cultuurwerkplaatsen toegewezen. Vervolgens zijn er in september 2011 drie regionale werkbijeenkomsten gehouden als project-start-up voor mogelijke nieuwe projecten. De aanwezige opleidingen en VO-scholen noemden de werkbijeenkomsten bijzonder vruchtbaar, deze boden hen een goede basis voor een nadere uitwerking van hun voorstel om een cultuurwerkplaats te starten. De stuurgroep besprak november 2011 de binnengekomen aanvragen en beoordeelde er negen van de elf als goed. De thema's van de cultuurwerkplaatsen voor 2011-2012 sluiten aan bij de thema's in cultuurbeleid: cultureel bewustzijn, identiteitsbewustzijn en maatschappelijke participatie; levensbeschouwing en kunstbeschouwing; kennis land, cultuur en volk (vanuit sectie talen); cultuureducatie vanuit natuurwetenschappen en cultuureducatie vanuit wiskunde. Ook zijn er projecten rond doorlopende leerlijnen PO–VO en bovenbouw–onderbouw alsook over interdisciplinaire werkvormen. Alle projecten zijn begeleid door collega's van Cultuurnetwerk met het doel de projecten bij de uitvoering te ondersteunen en de opbrengsten beter vast te leggen zodat deze overdraagbaar worden naar andere lerarenopleidingen en vo-scholen. In de periode april tot juni 2012 zijn alle cultuurwerkplaatsen bezocht en bevraagd op de voortgangservaringen door een lid van de stuurgroep, de begeleider van de cultuurwerkplaats en Antoine Gerrits, als algehele projectleider. Hierbij werd gesproken met de projectleider van de cultuurwerkplaats en met de projectbetrokkenen, zoals studenten en vo-scholen. Eind 2012 zijn alle concrete opbrengsten zoals lesmateriaal en verslagen van de cultuurwerkplaatsen op de website www.cultuurplein.nl geplaatst en hebben de cultuurwerkplaatsen hun ervaringen (proces en resultaat) gepresenteerd tijdens de conferentie Cultuur Leert Anders (337 deelnemers). Zes cultuurwerkplaatsen hebben voor 2013 een aanvullend traject toegewezen gekregen om te komen tot verbreding/verdieping van de ontwikkelde cultuurwerkplaatsen. REGIOBIJEENKOMSTEN CULTUUR IN DE SPIEGEL In 2011 benaderde de Rijksuniversiteit Groningen ons om, samen met de Raad van twaalf, mee te werken aan het organiseren van regiobijeenkomsten over het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel. Vanwege het belang om doorlopende leerlijnen cultuuronderwijs bij het primair onderwijs onder de aandacht te brengen heeft Cultuurnetwerk ingestemd met de verzorging van de landelijke communicatie over deze bijeenkomsten. Tevens adviseerden wij over de inhoud en opzet van het programma van deze bijeenkomsten. In maart 2012 hebben vijf regiobijeenkomsten plaatsgevonden. Elke regiobijeenkomst werd bezocht door ongeveer 80 deelnemers. Een verslag van deze bijeenkomst is ook door ons gemaakt en te vinden op: http://www.cultuurindespiegel.nl/verslagregiobijeenkomsten.

53


5.9

ADVISERING ONDERWIJS CULTUURCOACHES (COMBINATIEFUNCTIES) IN BREDE SCHOLEN De cultuurcoach (combinatiefunctionaris cultuur) is een nieuwe functie. Hij heeft één werkgever, maar werkt voor twee sectoren: onderwijs en cultuur. Voorbeeld is een muziekleraar die in dienst is bij de muziekschool en niet alleen daar lesgeeft, maar ook op de basisschool in de wijk. Of een docent Nederlands die, naast zijn werk op de middelbare school, werkt bij het museum. Cultuurnetwerk Nederland is lid van de stuurgroep die adviseert over inhoud en uitvoering van de werkplannen, door de Cultuurformatie ontwikkeld en uitgevoerd. We zijn betrokken bij onder meer presentaties op regionale en landelijke bijeenkomsten. In 2012 lag het accent op de zogeheten cultuurcoachambassade, een kleine groep van cultuurcoaches die samen meedacht over rol en functie van de cultuurcoach, resulterend in een functiebeschrijving. Op 14 november was de formele overdracht van het project aan Cultuurnetwerk Nederland, omdat het ministerie heeft bepaald dat het LKCA deze taken per 1 januari 2013 overneemt. CE IN DE VVE Het nieuwe kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst wil zich richten op de culturele loopbaan (of cultuureducatie in de levensloop). Wanneer begint deze 'loopbaan'? Steeds meer instellingen voor cultuureducatie richten zich op kinderen van 2–4 jaar (soms ook op 0-2 jaar). De meeste van deze activiteiten vinden plaats in de kinderopvang. Soms zijn deze activiteiten georganiseerd in een zelfstandige kinderopvang, soms ook in de kinderopvang als onderdeel van een brede school. In dit project is in kaart gebracht hoe de VVE is georganiseerd, wat partners of koepels ervan zijn, welke opleidingen er zijn en wat de mogelijkheden zijn voor cultuureducatie voor deze leeftijdsgroep. Hiervoor is literatuuronderzoek gedaan en is in kaart gebracht wat een aantal actieve instellingen aan activiteiten aanbiedt. Met de resultaten is een voorstel gedaan voor te ontwikkelen activiteiten voor de VVE in 2013 en verder. VERKENNINGSCOMMISSIE KUNSTVAKKEN Op dinsdag 27 april 2010 is op het Ministerie van OCW de Verkenningscommissie Kunstvakken geïnstalleerd. Antoine Gerrits was lid van deze commissie (Cultuurnetwerk Nederland en Vereniging CultuurProfielScholen). De commissie moest een helder en eenduidig advies uitbrengen over de toekomst van de kunstvakken, omdat de huidige tweedeling tussen vakken 'oude' en 'nieuwe' stijl niet langer houdbaar is. Najaar 2010 en voorjaar 2011 is er in en met het veld gesproken en van gedachten gewisseld met docenten werkzaam in het voortgezet onderwijs Daarnaast is er gesproken met docentenopleiders, schoolleiders en diverse organisaties en instellingen. In augustus 2011 is het preadvies verschenen waarop het veld heeft gereageerd. Via de website zijn ruim honderd reacties binnengekomen. Daarnaast zijn er inhoudelijke discussies op diverse digitale fora gevoerd. Vervolgens is er een besloten expertmeeting op 1 oktober 2011 georganiseerd, waarvoor 50 collega's waren uitgenodigd: vakexperts, Cito, CVE, vakverenigingen, VO-Raad, HBORaad, VSNU, e.a. Op 22 mei 2012 is het advies aangeboden aan de minister.

54


5.10 KENNISNETWERKEN ONDERZOEKERS CONFERENTIE ONDERZOEK IN CULTUUREDUCATIE Omdat er bij onderzoek naar cultuureducatie sprake is van uiteenlopende wetenschaps- en kunstdisciplines, is uitwisseling, kenniscumulatie en kennisopbouw niet altijd een vanzelfsprekende zaak. Wel is er bij onderzoekers behoefte aan onderling contact, aan de mogelijkheid om opvattingen en resultaten te delen en om ideeën voor onderzoek te ontwikkelen. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de bekendheid over onderzoek en het gebruik van opbrengsten van onderzoek in beleid en praktijk worden bevorderd. De aansluiting tussen onderzoek, beleid en praktijk is zeker niet optimaal en er wordt zelfs gesproken van een kloof tussen onderzoekers en practici. Onderzoek zou te weinig overtuigende en bruikbare resultaten opleveren voor de praktijk en omgekeerd heeft de praktijk nog te weinig belangstelling voor kennis uit afgesloten en nieuw onderzoek. Kennis en onderzoek, relevant voor praktijk en beleid moet worden ontsloten en toegankelijk gemaakt en het gebruik en de bruikbaarheid van onderzoek (respectievelijk kennisvalorisatie, kenniscirculatie en kennisdisseminatie) wordt gestimuleerd. Dat is de drijfveer voor Cultuurnetwerk Nederland om jaarlijks de Conferentie Onderzoek Cultuureducatie te organiseren. De doelgroep bestaat uit onderzoekers (onderzoeksinstellingen, universiteiten en hogescholen); promovendi; docenten van universitaire- en hogeschoolopleidingen; studenten van universitaire- en hogeschoolopleidingen en andere geïnteresseerden die vanuit beroep betrokken zijn bij cultuureducatie en vooral geïnteresseerd zijn in theorievorming en onderzoek. Op 21 juni 2012 vond in Rotterdam de zesde Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie plaats, georganiseerd door Cultuurnetwerk Nederland samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam. Robert-Jan Simons, directeur van de Nederlandse School voor Onderwijsmanagement en hoogleraar 'didactiek in digitale context' heropende in zijn keynote de discussie over het nieuwe leren. Hij hield een pleidooi voor authentiek, samenwerkend en zelf-gereguleerd leren en voor leeromgevingen die dit leren, maar bovenal ook de nieuwsgierigheid van leerlingen, bevorderen. Na de keynote stonden – voor het eerst - symposia op het programma. De programmering daarvan komt voort uit de wens een meer inhoudelijk samenhangend en actueel programma te kunnen bieden. Uit in- en externe evaluaties van vorige edities kwam naar voren dat bezoekers weliswaar 'de stand van zaken' van onderzoek die de conferentie hen biedt waarderen, maar dat de behoefte bestaat aan een overkoepelend of overstijgend thema dat samenhang tussen de verschillende programmaonderdelen kan verschaffen. De onderwerpen van de symposia waren: ontwerpen, leren en beoordelen. Onderliggend in alle symposia was de vraag: Hoe kan onderzoek bijdragen aan meer en betere kennis van onderwijsleerprocessen in erfgoed-, media- en kunsteducatie, en aan het betere gebruik van die kennis? Elk symposium bestond uit drie paperpresentaties van onderzoekers, reacties van een referent hierop en een discussie met de zaal. 's Middags presenteerden onderzoekers en deskundigen uit uiteenlopende disciplines hun bevindingen in elf thematische sessies. Collega-onderzoekers/deskundigen traden op als referent. Het ging daarbij om uiteenlopende thema's als Cultuureducatie als voertuig voor leren en ontwikkeling, Ouder worden in de kunsten en Praktijkonderzoek in voortgezet en hoger onderwijs. Masterstudenten van hogescholen en universiteiten bespraken hun afstudeerscripties. Zij deden dit in de vorm van posterpresentaties. Er namen zo'n 220 onderzoekers, docenten, studenten en medewerkers van culturele instellingen deel aan de conferentie. 45 Deelnemers vulden de evaluatie in en waardeerden de conferentie met een gemiddeld rapportcijfer van 7,5.

55


56


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch

Prestatieoverzicht 2012 Kennisnetwerken en overheids- en instellingenbeleid


Algemeen Adviescommissies overheden en landelijke instellingen;

1

1

2009-2012

Bestuur en advies op internationaal, landelijk, provinciaal en lokaal niveau over cultuureducatie

bestuursfuncties (inter)nationaal namens Cultuurnetwerk

Bestuur en advies: Adviescommissie Museum Jan Cunen, Bestuur Stichting Netwerk

Nederland.

Jeugdtheaterscholen, raad van toezicht UCK, Stuurgroep combinatiefuncties, Samenwerkingsberaad Kunstvakken, Verkenningscommissie kunstvakken, Stuurgroep Kunst Inclusief, Adviescommissie Cultuureducatie NH, Adviesraad Maatschappelijke Stage, Voorzitter Kunstzone, Cultuur in de Spiegel, Expertisecentrum Mediawijsheid, Platform erfgoededucatie, Redactieraad www.cultuurcoach.nl en Consortium 'Healthy Ageing by Music'.

Vlaams-Nederlandse samenwerking (met CANON Cultuurcel

1

1

1

2009-2012

Voortzetting activiteiten zoals expertmeetings, debat, Dag van de Cultuureducatie, Pabo-uitwisseling en Conferentie

en het Vlaamse ministerie CJSM)

Onderzoek in cultuureducatie

Kennisnetwerken overheden Van 2007 tot 2011 coördineerde Cultuurnetwerk samen met de

2009 – 36 cursisten

begeleiding)

Raad van twaalf de cursus cultuureducatie voor ambtenaren

2010 – 6 cursisten

(Adviseurs zijn Kunstconnectie, Kunstfactor, Stichting

cultuur en onderwijs van gemeenten

2011 - actualisatie cursusmap, 16

Cursus cultuureducatie voor ambtenaren (blauwdruk en

1

1

1

2009-2011

Erfgoed Nederland, OPEN, IPO en VNG)

cursisten, afronding gesubsidieerde cursus.

CultuureducatieBELEIDdag

1

1

1

2009-2012

CultuureducatieBELEIDdag is de kennisnetwerkdag voor

2010 – 120 deelnemers

ambtenaren met cultuur in hun pakket

2011 – 98 deelnemers 2012 – 125 deelnemers

57


Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



Kennisnetwerken overheden (vervolg) Kenniskring beleidsmedewerkers cultuureducatie van

2010-2012

gemeenten

Verdieping over een specifiek onderwerp met ambtenaren

2010 – 1 (8)

cultuur

2011 – 1 (10) 2012 – 1 (12)

Landelijke conferenties FCP

1

2009-2012

1

In opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie organiseert

2009: Utrecht (94) en Bussum

Cultuurnetwerk 2 landelijke conferenties voor het netwerk van

(70)

12 provincies en 35 gemeenten (gepro).

2010: Amersfoort (78 en 77) 2011: Utrecht (60 en 80) 2012: Utrecht (60 en 118)

Portal Community of Knowledge on Arts and Cultural

Door ComACE wordt kennis over kunsten cultuureducatie op

2009 – redactiecoördinatie

Education in Europe (ComACE) met Vlaanderen, Oostenrijk,

een systematische manier tussen Europese landen uitgewisseld

2010 - redactiecoördinatie

Frankrijk en Nederland

en gedeeld.

2011 - voltooiing website

Aanlevering inhoudelijke teksten over topics op het terrein van

2010 – compendium 3, 4 en 5

cultuureducatie in Nederland (2012 eindredactie totaal)

2010 – glossary 3, 4 en 5 + alg dl

Aanlevering inhoud Nederlands deel voor ComACE

1

1

1

1

1

1

2009-2011

2009-2011

2011 – afronden teksten Europese conferentie Cultuureducatie met Kwaliteit

1

1

2012

OCW, FCP en CNL voerden verkennende gesprekken over een

2012 – verkennende gesprekken

gezamenlijk voor te bereiden Europese conferentie over 'de

en aftasting interesse bij ACEnet

onderwijskwaliteit van cultuureducatie'.

58


Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



Kennisnetwerken overheden (vervolg) OMC-werkgroep

2011-2012

Deelname klankbordgroep (onder coördinatie van OCW) voor

2011 – 2 bijeenkomsten

advisering over Europees werkplan voor cultuur 2011-2014

2012 – 1 bijeenkomst

Organisatie van symposium met Unesco, FCP en

2012 – 1 bijeenkomst (100

Jeugdcultuurfonds in het kader van Internationale week van de

deelnemers)

Kennisnetwerk overheden en culturele instellingen 1

Bijeenkomst in het kader van de Unesco 'week van de

1

2012

cultuureducatie'

kunsteducatie.

Kennisnetwerk Culturele instellingen Dag van de Cultuureducatie (samen met CANON Cultuurcel

1

1

1

2009-2012

en het ministerie van CJMS Vlaanderen)

Jaarlijks ander onderwijsthema op bijeenkomst voor culturele

2009 - Buitengewoon en speciaal

instellingen; Frequentie 1 x per jaar; 300 bezoekers

onderwijs (355 deelnemers)

Voor de dag van de cultuureducatie Vlaanderen werd research

2010 - Talentontwikkeling (390

gedaan door het projectteam.

deelnemers) 2011 – Senioren (270 deelnemers) 2012 – Samenwerking (370 deelnemers)

Advisering instellingen en overheden Advisering overheden en instellingen

1

1

1

2009-2012

Advisering op het terrein van samenwerking en

2010 - 5 gemeenten en

netwerkvorming, culturele diversiteit, vergrijzing en de

provincies

samenhang tussen kunsteducatie en amateurkunst

2011 – 4 gemeenten/provincies 2012 - 4 gemeenten/provincies

59


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Advisering instellingen en overheden (vervolg) Bijeenkomst over advies Onderwijsraad en Raad voor

1

1

2012

Cultuur 'Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren!'

Bijeenkomst georganiseerd in samenwerking met derden.

2012 – 1 bijeenkomst (100

Videoregistratie van de bijeenkomst beschikbaar.

deelnemers)

Advies over aanpak voor aanvraag in het kader van de regeling

2012 – interviews met

Cultuureducatie met kwaliteit.

stakeholders en toelichting advies

Samenwerking van: Onderwijsraad, Raad voor Cultuur, PORaad, FCP, OCW en CNL Advies provincie Drenthe en gemeente Emmen

1

1

1

2012

voor VDG.

Actualisatie uitvoering gemeentelijk beleid cultuur op school

1

1

2009-2012

(samen met de VNG)

Actualisatie gemeentelijk beleid voor culturele activiteiten in het

2010 - eerste opzet onderzoek en

onderwijs (vervolg onderzoek 2002-2003)

afspraken over aanpak met VNG 2011 – verkenning opties herhalen van het onderzoek 2012 – herhaling casestudies van 10 jaar geleden

Kennisnetwerk erfgoededucatie Erfgoededucatie

2011-2012

Informatie over erfgoededucatie op website Cultuurnetwerk,

2011 – overname taken Erfgoed

beheer netwerkgroep erfgoededucatie op LinkedIn en aandeel

Nederland

in bekostiging bijzonder leerstoel erfgoededucatie

2012 – uitvoering taken Erfgoed Nederland (digitaal en fysiek)

60


Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



Kennisnetwerk erfgoededucatie (vervolg) Platform Erfgoededucatie

2011-2012

Organisatie 4 bijeenkomsten per jaar, vanaf najaar 2011 is de

2011 – 4 bijeenkomsten waarvan

organisatie in handen van Cultuurnetwerk Nederland. In dit

1 georganiseerd

platform zijn vertegenwoordigd: OPEN, Reinwardt Academie,


Centrum voor Historische Cultuur (EUR).

Vakoverleg erfgoedconsulenten

1

Netwerkdag erfgoededucatie

1

1

2011-2012

1

2012

4 bijeenkomsten per jaar voor erfgoedconsulenten voor het


bijhouden van actuele ontwikkelingen, Cultuurnetwerk

bijgewoond

Nederland is toehoorder.

2012 - 4 bijeenkomsten

Netwerkdag specifiek gericht op professionals werkzaam op het

2011 - voorbereiding bijeenkomst

gebied van erfgoededucatie en vertegenwoordigers uit het

2012 – 1 bijeenkomst in Lelystad

onderwijs

(100 deelnemers)

Kennisnetwerken onderwijs Landelijke en regionale kennisnetwerken

Landelijke en regionale kennisnetwerken cultuurcoördinatoren

2011: 4.500 icc'ers en 375 icc-

cultuurcoördinatoren basisonderwijs (icc)

1

1

1

2009-2012

basisonderwijs (icc)

trainers; 150 deelnemers land.

Uitvoering icc-traject trainers en cultuurcoördinatoren

Uitvoering icc-traject trainers en cultuurcoördinatoren primair

bijeenkomst icc'ers en 200 bij 4

primair onderwijs (samen met CisT en Edu-Art)

onderwijs (samen met CisT en Edu-Art)

regionale; en 60, resp. 75 deeln. bij 2 bijeenkomsten icc-trainers

61


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Kennisnetwerken onderwijs (vervolg) Landelijke en regionale kennisnetwerken

2012 – bijna 5.000 icc'ers

cultuurcoördinatoren basisonderwijs (icc)

trainers, herdruk Dossier ICC, 115 deeln bij landelijke bijeenkomsten, COT (500 deeln), train-de-trainer (30 deeln).

Cursus Cultuur op maat

1

1

2011-2012

Cursus voor educatief medewerkers van culturele instellingen

2011 – 2 trainingen (40

gericht op het afstemmen van aanbieders op het onderwijs

deelnemers) 2012 –opnieuw aangeboden

Cursus Cultuur en creativiteit in de bso

1

Cultuurprofielscholen (steunpunt en vereniging (VCPS))

1

1

1

1

2012

2007-2012

Ontwikkeling en testen cursus voor pedagogisch medewerkers

2012 – pilot ontwikkeld en getest

van buitenschoolse opvang.

op twee bso's

Voortzetting groei aantal cultuurprofielscholen, samenwerking

2010 - start samenwerking CNL

met partners t.b.v. cultuureducatie, vereniging financieel op

2011 – Cultuur leert anders V

orde, waarborgen kwaliteit in cultuureducatie,

(250 deelnemers) en visitatie 17

kennisuitwisseling nastreven, mogelijkheden voor culturele

scholen, VCPS 39 leden

talenten verbeteren.

2012 – Cultuur leert anders VI (337 deeln), 43 leden, jubileumbundel

Verkenning kwaliteitszorgsystemen profielscholen VO

1

1

2011

Verkenning van kwaliteitszorgsystemen bij profielscholen in het

2011 –verkenning

VO in opdracht van de VCPS

kwaliteitszorgsystemen 2012 – rapportage verkenning

62


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Kennisnetwerken onderwijs (vervolg) Verankering cultuureducatie pabo's (samen met OCW en

1

1

1

2009-2012

pabo's)

Bovenregionale kennisnetwerken rondom hogescholen over

2010 - 3 (58, 28 en 20

cultuureducatie in de opleiding

deelnemers van 20 tot 30 pabo's) 2011 – 2 (30 en 64 deelnemers van 23 van de 26 pabo's in NL) 2012 – 2 (40, 30, 250 deelnemers van 23 van de 26 pabo's in NL)

Cultuureducatie in lerarenopleidingen VO

1

1

1

2009-2012

Verbreding en verdieping lerarenopleidingen VO

2010 - 4 cultuurwerkplaatsen 2011 – 9 cultuurwerkplaatsen 2012 – werkplaatsen opnieuw bezocht, opbrengsten op

Regiobijeenkomsten Cultuur in de Spiegel (CiS)

1

1

2011-2012

Aanvullend traject toegewezen voor 2013

cultuurplein geplaatst

Voorbereiding 5 informatiebijeenkomsten over het

2011 – voorbereiding

onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel.

bijeenkomsten 2012 – 5 bijeenkomsten met elk ongeveer 80 deelnemers

Advisering Onderwijs Combinatiefuncties in brede scholen

1

1

1

2009-2012

Lid stuurgroep en lid redactieraad. Cultuurnetwerk adviseert

2012 – lid stuurgroep en

over inhoud en uitvoering werkplannen.

redactieraad, presentaties en bijeenkomsten

63


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Advisering Onderwijs (vervolg) Cultuureducatie in de VVE

1

1

Verkenningscommissie Kunstvakken

1

2012

1

2010-2012

Literatuuronderzoek naar organisatie, partners en koepels in de

2012 – literatuuronderzoek en

VVE en verkenning van de mogelijkheden voor het LKCA.

verkenning mogelijkheden 2013

Lid Verkenningscommissie Kunstvakken om een advies uit te

2010 – installatie commissie

brengen over de toekomst van de Kunstvakken

2011 – gesprekken met het veld 2012 – advies aangeboden aan minister

Kennisnetwerk onderzoekers Conferentie Onderzoek in Cultuureducatie, samen met lectoraten en universiteiten in Nederland en Vlaanderen

1

1

1

1

2009-2012

Organisatie van jaarlijkse Conferentie Onderzoek in

2009 - ArtEZ (227)

Cultuureducatie door Cultuurnetwerk met universiteit of

2010 - Universiteit Nijmegen

hogeschool.

(216) 2011 – HKU (230) 2012 – EUR (250)

64


6

Verdieping en vernieuwing

6.1

ALGEMEEN Met verdieping en vernieuwing draagt Cultuurnetwerk Nederland bij aan de reflectie op de informatie en kennis die het – samen met anderen – ontsluit. Het betreft theoretische kaders, raakvlakken tussen vakgebieden, onderwijs- of overdrachtsconcepten en maatschappelijke ontwikkelingen die een relatie hebben met cultuureducatie. We ontsluiten voorts theoretisch onderzoek en vertalen dit voor de praktijk. Daarnaast besteden we veel aandacht aan kenniscirculatie in onze publicaties (waaronder Cultuur+Educatie), onze samenwerking met het FCP en met andere kennisinstellingen en netwerkbijeenkomsten.

Aandachtsgebied: Verdieping & Vernieuwing 2012 0,3% 22,7%

30,2%

Algemeen Theoretische kaders Onderwijs- of overdrachtsconcepten Maatschappelijke ontwikkelingen Raakvlakken tussen vakgebieden

31,2%

15,6%

Aandachtsgebied: Verdieping & Vernieuwing 2011 2,9% 11,6%

17,9%

20,1%

Algemeen Theoretische kaders Onderwijs- of overdrachtsconcepten Maatschappelijke ontwikkelingen Raakvlakken tussen vakgebieden

47,5%

AFBEELDING 22 EN 23 _ URENBESTEDING 2011 EN 2012 AANDACHTSGEBIED VERDIEPING & VERNIEUWING (CIS)

In 2012 werden er 5.498 uren specifiek besteed aan het aandachtsgebied Verdieping en vernieuwing (in 2011: 5.685 uren). De verdeling ervan over de verschillende thema's voor de jaren 2011 en 2012 is in afbeelding 22 en 23 terug te vinden. In 2011 is veel aandacht besteed aan de Oonderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst, waardoor het urenaantal voor theoretische kaders veel hoger werd (47,5%) vergeleken met 2012 (31,2%). In 2012 is onderzoek gedaan naar theatereducatie waardoor het urenaantal voor Maatschappelijke ontwikkelingen sterk verhoogd is ten opzichte van 2011 (30,2% versus 11,6%).

65


GASTDOCENTSCHAPPEN Cultuurnetwerk Nederland werd in 2012 regelmatig gevraagd gastcolleges over beleid, onderzoek en praktijk van cultuureducatie te verzorgen. Bovendien droegen onze medewerkers als gastdocent bij aan het onderwijs van de bijzonder hoogleraar Cultuureducatie en cultuurparticipatie (Universiteit Utrecht). SCRIPTIE EN STAGEBEGELEIDING Ook in 2012 begeleidde Cultuurnetwerk Nederland studenten bij hun onderzoek voor hun master- of bacheloropleiding. We begeleiden studenten als de inhoud van stage of scriptie iets toevoegt aan de kennisontwikkeling van cultuureducatie. SAMENWERKING MET MASTER KUNSTEDUCATIE AHK Cultuurnetwerk Nederland en de Masteropleiding Kunsteducatie (MA KE), vallend onder het lectoraat voor Kunst- en cultuureducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK), zijn per 1 september 2008 een samenwerkingsverband aangegaan. De samenwerking betreft voornamelijk de participatie van masterstudenten in onderzoeksprojecten van Cultuurnetwerk Nederland. Omdat de samenwerking inhoudelijk succesvol is gebleken, is het convenant per september 2010 met twee jaar verlengd. REEKS CULTUUR+EDUCATIE Cultuur+Educatie is het enige tijdschrift in Nederland dat (nieuwe) opvattingen en ontwikkelingen in praktijk en beleid van cultuureducatie analyseert en beschrijft, bij voorkeur op basis van theoretisch dan wel empirisch onderzoek. De themanummers van Cultuur+Educatie in 2012 sluiten aan bij actuele ontwikkelingen in onderwijs en beleid op het gebied van cultuureducatie. Max van der Kamp Scriptieprijs 2011 (nummer 32). In juni 2011 werd voor de tweede keer de Max van der Kamp Scriptieprijs uitgereikt, de door Cultuurnetwerk ingestelde prijs voor de beste masterscriptie over cultuureducatie. De vijf genomineerde kandidaten bewerkten op verzoek van de redactie hun scriptie tot een artikel voor Cultuur+Educatie (2012). Winnaar Hilde Braet vraagt zich in haar artikel af of en hoe fotografie een bijdrage kan leveren aan emancipatorische processen. Ze beschrijft, onder meer aan de hand van twee casussen, hoe bezig zijn met fotografie mensen stimuleert na te denken over zichzelf en hun maatschappelijke situatie. Jori Buchel schetst een beeld van een belangrijk onderdeel van levende kindercultuur. Via observaties op twee Amsterdamse schoolpleinen onderzocht ze welke liedjes kinderen tijdens hun spel zingen en of de aanwezigheid van veel verschillende culturen op een basisschool invloed heeft op het kinderliedrepertoire. Stimuleert voorlezen om zelf ook meer te lezen? Die vraag staat centraal in de bijdrage van Annick De Vylder. Ze onderzocht de effecten van het door haar opgezette leesbevorderingsprogramma Voorleeskriebels. Daarbij lezen 12-jarige leerlingen prentenboeken voor aan kleuters. Julia Dieckmann constateert dat in haar bijdrage dat Nederland en Duitsland weliswaar buurlanden zijn, maar een verschillende visie hebben op dans in het onderwijs. Ze probeert deze verschillen te verklaren vanuit de historische ontwikkeling van danseducatie in beide landen. Cultureel erfgoed is populair. Maar hoe denken jongeren erover? Hoe kijken ze aan tegen cultureel erfgoed in hun omgeving? Vinden ze het de moeite van het bewaren waard of niet? In het vijfde en laatste artikel beschrijft Trudie de Vries haar onderzoek naar oordelen van jongeren uit Amsterdam Nieuw-West op erfgoedobjecten bij hen in de wijk. Cultuureducatie: een kwestie van onderwijskwaliteit (nummer 33). Dit nummer van Cultuur+Educatie besteedt aandacht aan drie kernvragen over cultuureducatie met kwaliteit: Wat verstaan we onder kwaliteit van cultuureducatie in het (primair) onderwijs? Hoe is het gesteld met die kwaliteit? Wie is er verantwoordelijk voor en kan er iets aan doen? Teunis IJdens schetst het referentiekader voor een

66


pragmatische benadering. Hij stelt dat de kwaliteit van cultuureducatie in het primair onderwijs een kwestie van onderwijskwaliteit is. Diederik Schönau bespreekt het Amerikaanse onderzoeksrapport Qualities of Quality dat mogelijk handvatten kan bieden voor onze Nederlandse discussie over het kwaliteitsbegrip. Marjo van Hoorn en Piet Hagenaars nemen de competenties van groepsleerkrachten voor het leergebied kunstzinnige oriëntatie onder de loep. Wat weten we daarover en wat leren leerkrachten in spe over kunstzinnige oriëntatie tijdens hun pabo-opleiding? In aansluiting daarop kijken Vera Meewis en Bea Ros in hun bijdrage naar deskundigheidsbevordering in kunstzinnige oriëntatie voor zittende leerkrachten: welke behoeften hebben ze en wat biedt de markt? Jan van Weerden ten slotte zet de aanpak en uitkomsten van de laatste periodieke peilingen van het onderwijsniveau door Cito voor de vakken muziek en beeldende vorming (in 1996 en 1997) uiteen. Hij doet suggesties over de wijze waarop een nieuwe peiling is uit te voeren. Brein, kunst en educatie (nummer 34). De grote belangstelling voor de neurowetenschappen bij een breed publiek en het frequente gebruik van de term brein weerspiegelen het in omvang en belang toegenomen onderzoek naar hersenen en gedrag. De verwachtingen over de praktische toepassing van wetenschappelijke inzichten op het gebied van de hersenen zijn hoog. Deze ontwikkeling roept de vraag op wat hersenonderzoek kan betekenen voor het onderwijs in de kunstvakken. Die vraag staat in deze Cultuur + Educatie centraal. Folkert Haanstra gaat in zijn eerste artikel in op de relatie tussen neurowetenschappen en onderwijs(kunde). In zijn tweede, Het kunstzinnige brein, behandelt hij het neurowetenschappelijk onderzoek naar het maken en waarderen van beeldende kunst en wat de mogelijke opbrengsten en problemen zijn. Wilfried Gruhn en Frances Rauscher pleiten op basis van hun overzicht van hersenonderzoek en muziekeducatie voor praktijkgerichte vormen van muziekonderwijs. Tenslotte geven Ivar Hagendoorn, onderzoeker en choreograaf, en Barend van Heusden, hoogleraar Kunst en Cognitie aan de Rijksuniversiteit Groningen, hun visie op de relatie tussen neurowetenschappen en kunst en cultuureducatie. Observeren: een oud principe in een nieuw jasje (nummer 35). Dit nummer van Cultuur + Educatie is een verkenning van de mogelijkheden van observatie in hedendaags kunstonderwijs. Het belicht de rol van leren door observeren in verschillende kunstdisciplines en verduidelijkt hoe observeren een effectieve leerstrategie kan zijn. Elke bijdrage benadert het thema vanuit een eigen theoretische en vakdisciplinaire invalshoek. Gastredacteur Talita Groenendijk onderwerpt in haar inleidend artikel het begrip observerend leren aan een nadere beschouwing en brengt onder meer de kenmerken van dit leerprincipe in kaart. In het artikel van Äli Leijen staat reflectie door observatie in de dansvakopleiding centraal. Ze beschrijft verschillende perspectieven op reflectie en gaat in op de problemen die dansstudenten ervaren met reflecteren. De specifieke kenmerken van observeren en imiteren in het dansonderwijs komen aan de orde in het artikel van Carolien Hermans. Ze diept het verschil tussen observerend en imiterend leren verder uit en beschrijft de voordelen van observeren en imiteren voor danseducatie. In haar tweede bijdrage beschrijft Talita Groenendijk de mogelijkheden van observeren voor lessen beeldende vormgeving en creatief schrijven in het voortgezet onderwijs. Ze bespreekt de resultaten van twee experimenten en verbindt deze aan theorieën over modelling. Jaco van den Dool besluit het nummer met een artikel over de rol van observatie bij samenspel en samen leren in een muziekband. Van den Dool voerde zijn onderzoek uit in Nepal en observeerde zelf als onderzoeker het leerproces van drie bands. VERKENNINGSCONFERENTIE ONDERZOEKSAGENDA CULTUUREDUCATIE EN AMATEURKUNST In zijn hoofdlijnenbrief van juni 2011 noemde de toenmalige staatssecretaris Zijlstra het opstellen van een onderzoeksagenda voor cultuureducatie en amateurkunst en de zorg voor de uitvoering van deze agenda één van de taken van het nieuwe kennisinstituut. Cultuurnetwerk en Kunstfactor organiseerden op 16 december 2011 de Verkenningsconferentie Onderzoeksagenda Cultuureducatie

67


en Amateurkunst. Daar namen ruim zestig personen (op uitnodiging) aan deel: onderzoekers, beleidsmakers, opdrachtgevers en mensen uit de praktijk van het onderwijs, de cultuureducatie en de amateurkunst. In 2012 zijn vervolggesprekken over de onderzoeksagenda gevoerd met een aantal betrokkenen. Dit leidde onder meer tot een subsidieaanvraag bij NWO van de bijzonder hoogleraren (vanwege Cultuurnetwerk Nederland) Carla van Boxtel (EUR) en Folkert Haanstra (UU) voor een reviewstudie van onderzoek naar beoordelingsvraagstukken in de binnenschoolse cultuureducatie. [De aanvraag is in maart 2013 door NWO gehonoreerd.] De ontwikkeling van de onderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst is in 2013 een van de hoofdtaken van de afdeling Onderzoek & Monitoring van het LKCA.

6.2

ONDERZOEK TOEGANKELIJK MAKEN LEERSTOEL CULTUUREDUCATIE EN CULTUURPARTICIPATIE Een belangrijke bijdrage aan de reflectie op de theorie en praktijk van kunsten cultuureducatie levert de leerstoel Cultuureducatie en -participatie. Cultuurnetwerk Nederland vestigde deze leerstoel binnen de faculteit Geesteswetenschappen (voorheen Letteren) van de Universiteit Utrecht (UU) en werd in 2012 bekleed door Folkert Haanstra. Het curatorium van de leerstoel bestond in 2012 uit Ton Bevers (Erasmus Universiteit Rotterdam), Harrie Ganzeboom (Vrije Universiteit), Kees Vuyk (UU), Robert Oosterhuis (Ministerie van OCW), Ans Buys (Fontys Hogeschool) en Piet Hagenaars (Cultuurnetwerk Nederland). Het ambtelijk secretariaat is in handen van Marjo van Hoorn. De bijzonder hoogleraar verzorgde in februari, maart en april 2012 het keuzevak Cultuurparticipatie en Cultuureducatie in de minor Kunstbeleid en –management. Doel van het vak is inzicht verwerven in de stand van wetenschappelijke theorievorming en onderzoeksresultaten over cultuurparticipatie en cultuureducatie. Het vak is toegankelijk voor een brede groep bachelorstudenten. Er namen 82 studenten deel aan werkcolleges en hoorcolleges. De werkcolleges en enkele hoorcolleges werden verzorgd door de bijzonder hoogleraar. Daarnaast waren er gastcolleges van A. v.d. Broek en Q. van der Hoeven (SCP), H. Abbing (UvA), T. IJdens (Cultuurnetwerk), T. Bevers (Erasmus Universiteit), ML. Damen (VU) en J. J. Knol (Fonds voor Cultuurparticipatie). De bijzonder hoogleraar begeleidde in 2012 de scriptie van A. Thijs: Verankering van cultuureducatie in gemeentelijk beleid. De ontwikkeling van een meetinstrument en de scriptie van C. van Driel: De gevolgen van niet aangeboren hersenletsel bij beeldende kunstenaars. Beiden werden afgerond. De bijzonder hoogleraar was in 2012 co-promotor van het onderzoek van Emiel Heijnen (AHK). De werktitel luidt: Mediakunst als richtsnoer voor kritisch disciplineoverstijgend beeldonderwijs. Zijn promotor is hoogleraar A. Smelik van de Radboud Universiteit Nijmegen. Daarnaast was hij promotor van het onderzoek van Carolien Hermans (AHK). De werktitel luidt: Dance education for children with special needs: mirroring, kinaesthetic empathy and mindblindness. Copromotor hiervan is L. Wildschut (UU). In 2012 is overeengekomen dat het toekomstige onderzoek van de bijzondere leerstoel zich zal richten op beoordelingsproblematiek in de kunsteducatie. Daarbij zal het gaan om beoordeling van prestaties van leerlingen (assessment) op micro en meso niveau en met als functies feedback, diagnose en selectie. Publicaties in 2012: http://wbs.nl/platform/debatten/3405/%E2%80%98kunst-en-cultuur-voor-iedereen-ook-voorleerlingen-de-tweede-fase-voortgezet PEER REVIEW INTERNATIONAL JOURNAL FOR EDUCATION THROUGH ART Het International Journal of Education Through Art (IJETA)is een Engelstalig (interdisciplinair) tijdschrift voor kunsteducatie, dat driejaarlijks verschijnt. Het wordt gepubliceerd in een partnerschap

68


met Intellect Books. Het Journal is een gerespecteerde internationale bron voor onderzoekers, kunstenaars, docenten en - uiteraard - InSEA leden. De redactie bestaat, naast de hoofdredacteur en een redactieteam uit een panel van internationale redactionele consultants. Marjo van Hoorn is lid van dit panel en becommentarieerde in 2012 vier artikelen. Zie ook: http://ojs.library.ubc.ca/index.php/IJETA/index ADVIES EN ONDERSTEUNING MONITORING EN EVALUATIE BELEID EN ACTIVITEITEN FCP Cultuurnetwerk Nederland adviseerde en ondersteunde het Fonds voor Cultuurparticipatie ook in 2012 over en bij de monitoring en evaluatie van zijn beleid en activiteiten: de Regeling cultuurparticipatie provincies en gemeenten 2009-2012, waarin het fonds samen met provincies en de 35 gemeenten met meer dan 90.000 inwoners samenwerkt om de actieve cultuurparticipatie van kinderen, jongeren en volwassenen te bevorderen; het programma Muziek in ieder kind; de regeling Het beste van twee werelden en de Plusregeling cultuurparticipatie. Cultuurnetwerk organiseerde in nauwe samenwerking met het fonds twee landelijke conferenties voor contactpersonen van betrokken gemeenten en provincies, verzorgde presentaties over de monitoring en evaluatie van de regelingen van het FCP, stelde onderzoeksplannen op en begeleidde onderzoek in verband met de monitoring en evaluatie van beleid en activiteiten van het FCP (zie paragraaf 5.3 voor meer informatie). Tevens leverde Cultuurnetwerk een bijdrage aan andere bijeenkomsten van het FCP. Onze bibliotheek bood belangstellenden uit beleid, praktijk en onderzoek toegang tot een speciale selectie uit de collectie, via www.kennisatelier.nl. Daar waren ook verslagen van conferenties en andere bijeenkomsten te vinden. Cultuurnetwerk Nederland voerde geregeld overleg met het FCP over de voortgang van deze activiteiten en over nieuwe kennisactiviteiten JAARBOEK ACTIEVE CULTUURPARTICIPATIE In het Jaarboek cultuurparticipatie 2012 van het Fonds voor Cultuurparticipatie buigen diverse auteurs zich over de stand van het beleid rondom cultuureducatie en amateurkunst. Het gaat in op de evaluatie van het beleid en de activiteiten van het Fonds in de afgelopen jaren en blikken ook vooruit. In deze derde editie is er speciale aandacht gereserveerd voor muziekeducatie. Twee medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland hadden een belangrijk aandeel in de redactie van het Jaarboek actieve cultuurparticipatie van het FCP. Het Jaarboek 2012 verscheen in september.

6.3

ONDERWIJS- OF OVERDRACHTSCONCEPTEN BREDE SCHOOL EN CULTUUREDUCATIE (PO) Doel van dit project is om cultuureducatie in de brede school naar een hoger niveau te brengen. Hiertoe ontwikkelen deelnemende brede scholen voorbeelden die met beschrijvingen, nieuwsbrieven, presentaties en werkbijeenkomsten verspreid en toegankelijk worden gemaakt voor andere brede scholen. Tijdens netwerkbijeenkomsten leren (aankomende) brede scholen van elkaar, met als uiteindelijk doel verankering van resultaten in het onderwijscurriculum. In de eerste ronde (2009-2010) zijn negen brede scholen geselecteerd, in de tweede ronde (20102011) tien, op basis van in de procedure afgesproken criteria. Voor vier scholen gaat het om een verlenging, zij participeren voor het tweede jaar in dit project. De intern cultuurcoördinator is doorgaans tevens contactpersoon voor het project. Brede scholen en samenwerkende culturele instellingen ontwikkelen modellen of instrumenten gericht op de volgende aandachtspunten: 1

Visie en cultuurbeleid: deelnemende brede scholen hebben een duidelijke visie op cultuureducatie die samenhangt met hun onderwijsvisie en een beleidsplan waarin de ideeën en plannen zijn vastgelegd.

69


2

Samenwerking tussen school en culturele instelling: inhoudelijk goede samenwerkingsverbanden zijn een voorwaarde voor een hoogstaand aanbod dat afgestemd is op de mogelijkheden en behoeften van de school en van de leerlingen.

3

Veranderingsproces: meer en op een andere wijze aandacht besteden aan cultuureducatie maakt deel uit van een veranderproces. Dat vraagt om leiderschap, visie en draagvlak: wie zijn erbij betrokken, wat is ieders rol en wie is verantwoordelijk voor de resultaten?

4

Scenario's: projecten moeten een duidelijke relatie vertonen met door Cultuurnetwerk Nederland geformuleerde scenario's. Scholen nemen op basis daarvan hun visie onder de loep.

5

Gemeenten: de rol van de gemeente als initiatiefnemer voor culturele netwerken of regievoerder wordt verder onderzocht en uitgewerkt.

De projecten zijn in 2012 afgerond en de resultaten van de projecten zijn onder meer gepresenteerd op Cultuurplein.nl. Op de Culturele onderwijstentoonstelling in januari 2012 is een folder uitgedeeld, met een korte beschrijving van de projecten en een verwijzing naar de website. In maart is een strategiebijeenkomst georganiseerd, waarin aanbevelingen zijn gegeven voor een voortzetting van de activiteiten. Deze worden in 2013 geactiveerd in de projecten van het LKCA. SYMPOSIUM SKILLS21|KUNSTEN, 08-10-2012, LEEUWARDEN Nu kennis steeds sneller veroudert vraagt de maatschappij om mensen die creatief zijn, goed kunnen samenwerken en over kritische vermogens beschikken. Hoe ontwikkel je die vaardigheden? Onder de noemer Windkracht Noord organiseerden Cultuurnetwerk Nederland, NHL Hogeschool Leeuwarden en Hanzehogeschool Groningen op 8 oktober 20212 het symposium Skills21|Kunsten. Op deze dag werden lezingen, debatten, workshops en een keynote gepresenteerd over de drie skills creativiteit, kritisch denken en samenwerking. Het symposium Skills 21|Kunsten is bedoeld voor jonge kunstvakdocenten, alumni afkomstig van docentenopleidingen in de diverse kunstdisciplines en masters kunsteducatie. In het Engels gaat het om drie C's: creativity, collaboration en critical thinking, alle drie vaardigheden van de 21ste eeuw. Keynote-spreker David Gauntlett kwam echter met een ander lijstje van vier C's. Gauntlett (Professor of Media and Communications aan de University of Westminster)werkt onder meer voor Lego. Daar spreken ze over connect, construct, contemplate en continue – begrippen die natuurlijk voor een deel gerelateerd zijn aan Lego (zoals bouwen), maar het ging Gauntlett om de vierde: continue. 'Als iets verder gaat, als je het deelt, wordt het de volgende keer beter.' Diederik Schönau, senior consultant bij Cito Instituut voor Toetsontwikkeling, gaf zijn visie over creativiteit en ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling in de beeldende vakken. Wiel Veugelers, hoogleraar educatie aan de Universiteit voor Humanistiek, sprak over de functies van het onderwijs en het belang van culturele vorming voor de ontwikkeling van het kritisch denkvermogen. Tijdens de workshops en debatten was er gelegenheid om zelf te werken aan de skills voor de 21ste eeuw. Jeroen Lutters, onder andere lector Didactiek en Inhoud van de Kunstvakken aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle, ontwierp het methodisch-didactisch kader Art Based Learning en demonstreerde samen met de deelnemers hoe dit helpt bij het 'out-of-the-box' leren denken. Margit Aba, docent filosofie bij de AHK en beeldend kunstenaar, liet deelnemers over en weer gebruik maken van elkaars inzichten, ervaringen, kennis en kritische geest. Dit volgens de uitgangspunten van een socratisch gesprek. ArtEZ Masterstudenten stelden hun eigen good practices centraal en zo kregen deelnemers de gelegenheid kennis te maken met beproefde interdisciplinaire methoden. Huub Mous, kunsthistoricus en publicist, tenslotte leidde een debat over de wijze waarop kunsteducatie in de huidige situatie een kritische houding kan bevorderen. Agnes Scholte, docent bij de opleiding BKV aan de NHL Hogeschool Leeuwarden, gaf in haar workshop handvatten om probleemstellingen op diverse manieren te benaderen. Haar methode is gebaseerd op lateraal denken. Onder leiding van Esther Schaareman, docent beeldende vakken en

70


onderwijsontwikkelaar, en Myrthe Dornbos, illustrator en docent kunstvakken, ervoeren deelnemers hoe je op een praktische manier leerlingen kritisch kan leren kijken in de digitale wereld. Eerstejaars studenten van de Master Kunsteducatie Noord ontwikkelden producten vanuit en voor verschillende kunstdisciplines, in dit geval kunst, media en filosofie. In hun workshops stelden zij drie producten voor en begeleidden ze de uitvoering ervan. En David Gauntlett liet de deelnemers aan zijn workshop kennis maken met zijn onderzoeksmethode waarbij 'dingen maken' gebruikt wordt om te reflecteren op gevoelens en indrukken. Gudrun Beckmann van de NHL gaf als afsluiting van deze dag 'het stokje' over aan Maria Wüst van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, waar het symposium volgend jaar plaatsvindt. Meer informatie: www.skills21kunsten.nl HANDREIKING MONITOREN, EVALUEREN EN ONDERZOEK (TEUNIS) In 2011 is Cultuurnetwerk Nederland gestart met de ontwikkeling van een Handreiking monitoren, evalueren en onderzoek voor cultuurambtenaren van provincies en gemeenten. De handreiking is stapsgewijs samengesteld op basis van presentaties en adviezen van Cultuurnetwerk Nederland voor de CultuureducatieBELEIDdag, kennisactiviteiten voor het Fonds voor Cultuurparticipatie en artikelen over cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid. De doelgroep van de handreiking is inmiddels op verzoek van het FCP uitgebreid met professionals van culturele instellingen. Aan de handreiking is in het najaar van 2012 aandacht besteed tijdens een landelijke conferentie van het FCP. Hij is terug te vinden op: http://www.cultuurparticipatie.nl/data/Korte%20handreiking%20eigen%20moneva.pdf SYMPOSIUM KWALITEIT CREATIEVE MBO-OPLEIDINGEN Op vrijdagmiddag 9 maart 2012 vond in De School voor de Toekomst van het Koning Willem I College in 's-Hertogenbosch het symposium Kwaliteit centraal! Over de kwaliteit van creatieve opleidingen in het mbo plaats. Vijftig onderwijsprofessionals, vertegenwoordigers uit het werkveld en onderzoekers deelden hun kennis en bespraken nieuwe kennis- en onderzoeksvragen met elkaar. Het symposium werd georganiseerd door GOC, kenniscentrum voor personeelsontwikkeling in de creatieve industrie en Cultuurnetwerk Nederland, landelijk expertisecentrum voor cultuureducatie, in samenwerking met Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ecbo) en het Koning Willem I College. Met het symposium werd een follow-up gegeven aan het themanummer van het tijdschrift Cultuur+Educatie dat in maart 2011 verscheen met als titel 'Creatieve opleidingen in het mbo: tussen talentontwikkeling en arbeidsmarkt'. Zie: http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/cultuur_en_educatie/ Uitgangspunt voor de opzet van het programma waren drie vragen: Wat zijn belangrijke kwaliteitskwesties in en voor de praktijk van de creatieve mbo-opleidingen? Wat weten we hier al over? Wat moeten en willen we er nog meer over weten? Dagvoorzitter Hans Onno van den Berg opende het symposium met een gesprek met de Hermien Mijnen (GOC) en Teunis IJdens (Cultuurnetwerk Nederland) over de aanleiding, het doel en de opzet van het symposium. Daarna volgden de presentaties, voorzien werden van een korte reactie van deskundigen van hetzij de opleidingen of uit het werkveld. Jacob Oostwoud Wijdenes (Kwaliteitszorg Onderwijs en Onderzoek HKU) en Lieke Hooft van Huysduynen (hoofd afdeling Media, Arts & Performance, Koning Willem 1 College 's-Hertogenbosch reflecteerden op de kwestie kwaliteit van werving, selectie en toelating (doelgroepen, criteria en procedures, uitkomsten); Frans Meijers (lector Pedagogiek van de beroepsvorming, Haagse Hogeschool) en Douma-Alta (dansopleiding ROC Amsterdam) gingen in op de kwaliteit van onderwijsprogramma's en docenten en Marieke Buisman & Sandra van den Dungen (ECBO) met commentator Jos Teunen (GOC) spraken over de kwaliteit van mbo-ers voor arbeidsmarkt en werkkringen. Het symposium vervolgde met discussies in drie groepen over kennisvragen over de drie aspecten van kwaliteit onder leiding van Willem Houtkoop (ECBO), Antonette Sanders (KPC Groep) en Jo Houben (Cultuur & Ondernemen).

71


Ter afsluiting werden conclusies en aanbevelingen geformuleerd over de voorlichting over de opleiding en het loopbaanperspectief; onderzoek naar de voorspellende waarde van de intake; de wijze waarop artistieke resultaten goed te benoemen en te beoordelen zijn en onderzoek naar het werk en de loopbaan van afgestudeerden van creatieve opleidingen in het mbo en het hbo.

6.4

MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN MOGELIJKHEDEN TOT KUNSTBEOEFENING IN DE (VRIJETIJDS)MARKT Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) maakte in opdracht van OCW een toekomstverkenning van de kunstbeoefening in Nederland. Als onderdeel daarvan onderzocht Cultuurnetwerk - op verzoek van het SCP - de instellingen en particulieren die het aanbod van kunstbeoefening in het vrijetijdsveld verzorgen. De resultaten zijn opgenomen in de SCP-studie Mogelijkheden tot kunstbeoefening in de vrije tijd (2010). Als deel van het onderzoek zijn de websites van alle (181) centra voor de kunsten in 2009 geturfd op cursorisch aanbod en andere activiteiten. Tussen maart en augustus 2011 zijn opnieuw alle websites bezocht en is op identieke wijze het aanbod in kaart gebracht. Daardoor is een nauwkeurige vergelijking mogelijk en zijn eventuele ontwikkelingen goed te volgen. De ontwikkelingen tussen 2009 en 2011 zijn in 2012 beschreven in een artikel voor Kunst Kraak, nr. 19/2012. COMMUNITY ARTS LAB (CAL-XL) Op 1 oktober 2010 is het Community Arts Lab (CAL-XL) van start gegaan. Deze netwerkorganisatie werkt aan een beter productieklimaat voor community arts. Speerpunten hierbij zijn netwerkvorming, scholing, onderzoek en documentatie. CAL-XL is tot en met 2012 een tijdelijke projectorganisatie van landelijke partners: ZIMIHC huis voor de amateurkunst (projecteigenaar), Cultuurnetwerk Nederland, Kunstfactor, Cultuur-Ondernemen, Movisie, Landelijk Platform Cultuuraanjagers en Stichting Cultuurimpuls. Cultuurnetwerk Nederland leverde in 2012 een bijdrage aan het ontwikkelen en onderhouden van de interactieve databank voor community arts projecten en programma's. Voorts traden medewerkers op als adviseur van CAL-XL bij de opzet van een kader voor onderzoeksprogrammering van community arts. TRENDONDERZOEK THEATEREDUCATIE Er is tot nu toe in Nederland nauwelijks onderzoek gedaan naar de specifieke inhoud en aanpak van dans- en theatereducatie door gezelschappen en podia. Ook ontbreekt er een overzicht van basisgegevens, zoals de hoeveelheid gezelschappen en podia die educatie aanbieden, de aantallen educatoren bij gezelschappen en podia en het budget en de uren voor educatie. Cultuurnetwerk Nederland, NAPK, TIN en Theaterwetenschap UvA hebben daarom besloten tot een onderzoek naar de stand van zaken in dans- en theatereducatie bij gezelschappen, podia, festivals en impresariaten. Dit onderzoek is opgezet naar analogie van het Trendonderzoek Museumeducatie, dat sinds 1980 met tussenpozen van ongeveer tien jaar wordt uitgevoerd (de laatste versie dateert uit 2008) en geeft een overzicht van de opvattingen over dans- en theatereducatie, functies en positie van educatie en educatief medewerkers, concepten en doelen, publieksbereik, doelgroepen, samenwerkingsverbanden en tot slot verwachtingen en wensen voor de toekomst. In het najaar van 2011 zijn interviews gehouden met medewerkers educatie van theater- en dansgezelschappen, podia, festivals en impresariaten. Bovendien is een uitgebreide vragenlijst opgesteld die eind januari 2012 werd verstuurd. De eerste uitkomsten van beide onderdelen van het onderzoek (kwalitatief en kwantitatief) zijn op 21 juni 2012 gepresenteerd op de Onderzoeksconferentie Cultuureducatie. De publicatie met het eindresultaat van het trendonderzoek verscheen in december van 2012 en zal begin 2013 worden gepresenteerd aan betrokkenen en andere belangstellenden.

72


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch

Prestatieoverzicht 2011 Verdieping en vernieuwing

Resultaten 2009-2012 Prestatie 2009, 2010, 2011 en 2012

Algemeen Gastdocentschappen

1

1

2009-2012

Spreiding van informatie en kennis over cultuureducatie

2009 – 5 instellingen hbo-wo

aan specifieke doelgroep (studenten hbo en wo)

2010 – 5 instellingen hbo-wo 2011 – 5 instellingen hbo-wo 2012 – 6 instellingen hbo-wo

Stage- en scriptiebegeleiding masterstudenten

1

1

2009-2012

Convenant met AHK over wederzijdse dienstverlening

Begeleiding van scripties masterstudenten: 3 per jaar en

2009 – 1 (1)

van interne stages: 2 per jaar

2010 – 1 (1) 2011 – 1 (1) 2012 – 1 (1)

Samenwerking met master kunsteducatie AHK

1

1

2008-2012

Masterstudenten participeren in onderzoeksprojecten van

2008-2010 - .. studenten

CNL 2010-2012 - … studenten

Onderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst

1

1

1

2011-2012

Voorbereiden van de taak van LKCA: opstellen van een

2011 – verkenningsconferentie

onderzoeksagenda voor cultuureducatie en amateurkunst

(70)

en zorgen voor de uitvoering van deze agenda

2012 - vervolggesprekken

De Bijzonder hoogleraar levert een belangrijke bijdrage

2010 – aanstelling bij UU en

aan reflectie op praktijk van kunsten cultuureducatie.

verlenging voorbereid

Dr. Folkert Haanstra is leerstoelhouder bij de Universiteit

2011 – aanstelling bij UU +

Utrecht

verlenging gerealiseerd tot 2015

Onderzoek toegankelijk maken Leerstoel cultuureducatie en cultuurparticipatie

73


1

1

1

2011-2015

Besteltaken 1

Doel project


Mondeling 1



Digitaal

Producten Grafisch



Onderzoek toegankelijk maken (vervolg) Leerstoel cultuureducatie en cultuurparticipatie

1

2011-2015

2012 – verzorgde keuzevak UU minor, begeleidde scripties en promoties, deed aanvragen voor onderzoek

Max van der Kamp Scriptieprijs

Vanaf 2009 wordt de tweejaarlijkse Max van der Kamp

2009 – eerste prijsuitreiking

(samen met jury bestaande uit gerenommeerde

1

1

1

2009-2012

Scriptieprijs uitgereikt voor beste scriptie over

2011 – tweede prijsuitreiking

onderzoekers)

cultuureducatie.

2012 – voorbereiding scriptieprijs 2013 – derde prijsuitreiking

Redactie IJETA

Kennisatelier Fonds voor Cultuurparticipatie

1

1

1

1

1

2009-2012

1

2009-2012

Cultuurnetwerk reviewt artikelen voor het International

2010 – vier reviews

Journal for Education Trough Art. Bovendien worden


reviews gedaan op artikelen en publicaties van derden.


In 2012 wordt gewerkt aan het Kennisatelier: de website

2009 – kennisateliers 1 (25)

www.kennisatelier.nl, begeleiding onderzoek regelingen,

2010 – website, Jaarboek, advies,

het jaarboek, organiseren kennisateliers, schrijven

kennisateliers 2 (18 en 20)

handreiking en samenwerking na 2013

2011 – website, advies, Jaarboek, kennisateliers 2 (10 en 31) 2012 - website, advies, Jaarboek, kennisatelier (17)

74


1

Doel project


1


Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Onderwijs- of overdrachtsconcepten Brede School en cultuureducatie 2009-2011

1

2009-2012

Begeleiding van 10 basisscholen die zich willen verbreden

2009 – begeleiding 9 scholen

van brede school naar brede school en cultuureducatie;

2010 – begeleiding 10 scholen

begeleiding en kennisdeling scholen onderling +

2011 – begeleiding 10 scholen en

omringende scholen.

netwerkbijeenkomst (30 en 45 d)

2012 – overdracht opbrengsten op COT

2012 – afronding projecten en presentatie resultaten

1

Symposium Kunstonderwijs en maatschappelijke

1

1

2011

vaardigheden: Skills 21/Kunsten

Symposium Kunstonderwijs en maatschappelijke

2011 – symposium Fontys Tilburg

vaardigheden: Skills 21/Kunsten

(180 deelnemers) en www.skills21kunsten.nl 2012 – symposium NHL en Hanzehogeschool (165 dln)

Handreiking monitoren, evalueren en onderzoeken

Symposium kwaliteit creatieve mbo-opleidingen

1

1

1

1

1

2011-2012

2012

Theorie en praktijk van monitoren, evalueren en

2011 – ontwikkeling voorstel

onderzoeken van cultuureducatie- en

2012 – opstellen handreiking en

cultuurparticipatiebeleid voor gemeenten, provincies en

presentatie tijdens FCP

culturele instellingen.

conferentie

De conferentie wordt gezamenlijk georganiseerd door

2011 – voorbereiding

Cultuurnetwerk Nederland, GOC, ECBO en Koning Willem

bijeenkomst

1 College op 9 maart 2012.

2012 – bijeenkomst Koning Willem I college Den Bosch (40 deelnemers)

75


Doel project



Besteltaken

Mondeling


Digitaal

Producten Grafisch



Maatschappelijke ontwikkelingen Mogelijkheden tot kunstbeoefening in de (vrije)tijdsmarkt

1

1

2011-2012

Inventarisatie aanbod centra voor de kunsten in 2011 en

2011 – aanbod geturfd

vergelijking met gegevens 2009

2012 – resultaten beschreven en gepubliceerd

Het Community Arts Lab XL (CAL-XL)

Trendonderzoek theatereducatie met het Theaterinstituut

1

1

2009-2012

Cultuurnetwerk werkt mee aan het projectloket voor CAL-

2010 – planvorming en afspraken

XL en adviseert over de website. De bedoeling is aan de

2011 – advisering en voortgang

opbrengsten van dit project een Cultuur+Educatie te

2012 – bijdragen aan

wijden (2013). Voorts wordt samen met CAL-XL gewerkt

ontwikkeling en onderhoud

aan een onderzoekskader

interactieve databank

Het trendonderzoek levert een rapportage op over de

2010 - opzet onderzoek

stand van zaken in theatereducatie. Verspreiding via

2011 – start uitvoering onderzoek

Podiumkunsten (NAPK) en de Universiteit van Amsterdam

websites, artikelen in vaktijdschriften en bijeenkomsten.

2012 – onderzoek en publicatie


1

2010-2012

Nederland (TIN), het Nederlandse Associatie voor

76

1

1

7

Publicaties en externe contacten medewerkers

7.1

PUBLICATIES/LEZINGEN 2012 •

De Academie van de toekomst / H. Fens (samensteller) P. Hagenaars [et al.]. - Tilburg: Academie voor Beeldende Vorming, 2012. - 128 pag. - ISBN 978-90-79941-08-7 (Cahier ABV; 5)

•

Afbraak voor de centra? Zeker. Maar het was te voorspellen: onderzoek / J. Ensink, 2012 (Kunst kraak; nr. 19, apr. 28-30 pag.)

•

Altermoderne kunsteducatie: theorie en praktijk / T. Groenendijk, M. Hoekstra, R. Klatser, F. Haanstra (begeleider). - Amsterdam: AHK, 2012. - 176 pag. - ISBN 978-90-802303-5-4

•

Bewustzijn van cultuur en natuur valt te leren / E. Wervers, 2012 (Boekman; nr. 90, voorjaar 6875 pag.)

•

Blog Piet Hagenaars, Kunst en Cultuur; hoe eraan deel te nemen / P. Hagenaars, H. de Groot, H. Heinonen, S. van den Hoek, M. Hopmans, J-P. Maaijwee, V. Meewis, M. Schout en M. de Wit. – Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012.

•

Brein, kunst en educatie / F. Haanstra, W. Gruhn, F. Rauscher, I. Hagendoorn en B. van Heusden. M. van Hoorn (hoofdredacteur), F. Haanstra (redacteur) - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 136 pag. - ISBN 978-90-6997-139-1 (Cultuur + Educatie; nr. 34)

•

Cultuurcoordinator.nl: januari 2012 / E. Wervers (hoofdredacteur), S. van den Hoek (redacteur), M. Visser (redacteur), H. Zijlstra (auteur van voorwoord). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 36 pag.

•

Cultuureducatie: een kwestie van onderwijskwaliteit / T. IJdens, D. Schönau, P. Hagenaars, M. van Hoorn, V. Meewis, B. Ros & J. van Weerden. M. van Hoorn (hoofdredacteur). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 108 pag. - ISBN 978-90-6997-137-7 (Cultuur + Educatie; nr. 33)

•

Cultuureducatie in krimpgebied: een auto voor de stagiaire! / E. Wervers, M. Marreveld, 2012 (Didactief; nr. 7, sept. 30-31 pag.)

•

Cultuureducatie op de pabo : verleden, heden en toekomst van het cultuuronderwijs op de pabo / A. Vermeulen ... [et al.], E. Wervers (projectleider). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. 66 pag.

•

Cultuureducatie op lerarenopleidingen voortgezet onderwijs / A. Gerrits (samensteller), S. van den Hoek (samensteller), A. Buys (auteur van voorwoord). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 32 pag.

•

Het Cultuurnetwerk: over de infrastructuur cultuureducatie per 1 januari 2013 / P. Hagenaars (auteur van voorwoord), M. Tal (redacteur) ... [et al.]. - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 48 pag.

•

Deelnemen aan cultuur: leren en doen: beleidsplan Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst 2013-2016: [versie januari 2012] / P. Hagenaars (eindredacteur), T. de Rooij (eindredacteur). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland/Kunstfactor, 2012. - 35 pag.

•

Digitaal cultuurportfolio / J. van Gemert (samensteller), S. van Tuinen (samensteller), A. Gerrits (samensteller). - Utrecht: Vereniging Cultuurprofielscholen, 2012. - 23 pag.

•

Dossier ICC / R. Elmans ... [et al.], E. Wervers (eindredacteur). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 211 pag.

•

De frisse blik: Wat is waar? : schoolproject toont invloed van media / A. Vermeulen-Teebaal,

•

Educatieve neurowetenschappen: visies en ontwikkelingen / F. Haanstra, 2012. Cultuur+Educatie

2012 (Kunstzone; nr. 1, jan. 30-31 pag.) 34. Brein, kunst en educatie (pp. 10 - 25). Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland. •

Gedurfde keuzes nodig voor ideaal cultuuronderwijs / R. Steenbeek, 2012 (Cultuurplein magazine; nr. 7, dec. 28-30 pag.)

77


•

ICC in kaart 2012: eindrapport / M. Schroën, E. Wervers (eindredacteur). - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 58 pag.

•

Jaarboek actieve cultuurparticipatie 2012: doelen, middelen, effecten / T. IJdens (redacteur) ... [et al.], J.J. Knol (auteur van voorwoord). - Utrecht: Fonds voor Cultuurparticipatie, 2012. - 148 pag. - ISBN 978-94-90881-02-3

•

Jongvolwassenen en cultuur(beleid): een inventariserende literatuurstudie / L. Kampman, V. Meewis, P. Hagenaars (medewerker), J. Ensink (medewerker); Cultuurnetwerk Nederland. Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 19 pag.

•

Kanttekeningen bij de rol van de onderwijzer / T. IJdens, 2012 (Boekman; nr. 92, najaar 31-39 pag.)

•

Kunst en cultuur voor iedereen: ook voor leerlingen in het voortgezet onderwijs / F. Haanstra, 2012 (Bijdrage Discussie Platform Wiardi Beckman Stichting)

•

Kunst is zien, horen, voelen en doen / P. Hagenaars ... [et al.]. - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 4 pag.

•

Het kunstzinnige brein / F. Haanstra, 2012. Cultuur+Educatie 34. Brein, kunst en educatie (pp.

•

Lang leve de cultuurcoach: een functie die blijft / M. de Vreede, 2012 (Kunstzone; 5, mei 32-33

28-71). Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland. pag.) •

Max van der Kamp scriptieprijs: bekroond onderzoek naar cultuureducatie / M. van Hoorn, M. de Wit, 2012 (Kunstzone; nr. 9, sept. 32-33 pag.)

•

MBO-pretstudies met kwaliteit?: creatieve MBO-opleidingen onder de loep genomen / M. de Vreede, 2012 (Kunstzone; nr. 7/8, jul/aug. 32-33 pag.)

•

Old questions, new answers: quality criteria for museum education = Proceedings of the ICOM CECA '11 conference Zagreb, Septemer 16-21, 2011 / Z. Jelavic (redacteur), R. Brezinscak (redacteur), M. Skaric (redacteur). - Zagreb: ICOM Croatia, 2012. - 350 pag. - ISBN 978-95399476-1-1

•

Over kruisbestuiving en kennisverrijking: rol van de cultuurcoach / M. de Vreede, 2012 (Kunstzone; nr. 6, mei 24-25 pag.)

•

Provinciaal cultuurbeleid / M. Tal, V. Meewis, 2012 (Handboek cultuurbeleid; Band 3, hoofdstuk 12; 93-120 pag.)

•

Relatie met een schatkamer: de cultuurcoach en de culturele instelling / M. de Vreede, 2012 (Kunstzone; nr. 7/8, jul/aug. 28-29 pag.)

•

Theatereducatie in de praktijk: trendrapport dans- en theatereducatie 2012 / C. Dieleman, J. Poll, M. de Vreede. - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 123 pag. - ISBN 978-90-6997-140-7

•

Vakdocent, bemiddelaar of allebei?: de cultuurcoach als ontbrekende schakel / M. de Vreede, 2012 (Kunstzone; nr. 9, sept. 36-38 pag.)

•

Verkenningsconferentie onderzoeksagenda cultuureducatie en amateurkunst: werkdocument / T. IJdens ... [et al.]. - Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland, 2012. - 26 pag.

•

7.2

Volop in ontwikkeling / E. Wervers, 2012 (De wereld van het jonge kind; nr. 10, jun. 67-68 pag.)

EXTERNE CONTACTEN MEDEWERKERS 2012 In 2012 hadden medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland onder andere contact met de volgende personen en instellingen: ACEnet, ArtEZ Arnhem, basisschool De Neerakker Heythuysen, Benedicte Helvad (DE), Bert Holvast (Cultuurcoaches/Impuls Brede Scholen), CAL XL, Canon Cultuurcel Vlaanderen (Brecht Demeulenaere en Ine Vos), CHC Rotterdam (Maria Grever), CJP (Walter Groenen), Cultuurcompagnie Noord-Holland (Rob Berends), CultuurNet Vlaanderen, De Veerman (Tijl Bossuyt), Dirk Monsma, Edu-Art (Paul Vogelezang, Titia Lefers, Joop Mols en Yvonne Drissen), Erasmus Universiteit, FCP (Jan Jaap Knol, Chrit van Rensen, Tynke Hiemstra, Josien Paulides en Femie Willems), Fontys Hogeschool voor de Kunsten (Rien van der Vleuten, Geert Coenen, Huib Fens,

78


Renske de Groot, Mart Janssens, Herma Tuunter), Fontys pabo, Eindhoven, Friedrich-AlexanderUniversität Erlangen-Nürnberg (Ernst Wagner), Frans Meijers, Geert Drion, Gemeente Emmen (Frans Meerhoff), gemeente Gilze Rijen (John Merkus), gemeente Groningen (Marc Floor), gemeente Horst aan de Maas (Rob Kuiten en Luuk Peters), gemeente Spijkenisse (Elsa van der Bijl), gemeente Vlissingen (Anke Marijs), gemeente Zoetermeer (Ritsema van Eck), Henk Oosterling, HKU (Thera Jonker, Karin Hoogeveen, Jacob Oostwoud Wijdenes, Ellen Ekkers, Jos Schillings), InMovement, Job van Velsen, Karin Hoogeveen, KCO (Annelot Thijs), KU Leuven (Lode Vermeersch), Kunstconnectie (Jan Brands), Kunstfactor, Kunstgebouw (Verolique Jacobse), Kunstkeur (Marcel de Groen), Kunstkijkuren Amsterdam (Natasja Boezem en Esther Bruggink), Kunstzone (Ruud Van der Meer, Saskia van der Linden), KVDO, Kunstconnectie (Jan Brands), Kunstzone, Landschap Erfgoed Utrecht (Arja van Veldhuizen), Marcel van Herpen, Manifestgroep (Geert Drion, Piet Elenbaas (ToBe), Franc Heijke (Kunstlinie)), Ministerie CJSM Vlaanderen (Marijke Verdoodt), Mocca (Peggy Brandon en Martijn Pool), Museumvereniging (Joke Bosch en Antoinette Beijen), NHL (Gudrum Beckman), Nomatshajana (Robbeneiland), OCW-Cultuur (Monique Vogelzang, Henri van Faassen, Joost Kuggeleijn en Wim Burggraaff), Onderwijsraad (Inge van der Heul), Peter van der Zant (BART), Plein C (Rob Berends, Vibeke Roeper en Ellen Snoep), provincie Drenthe (Anne de Jong en Romy Ossel), provincie Gelderland (Bianca Roelink), Raad voor Cultuur (Joop Daalmeijer, Dirk Monsma, Lotte Ravenhorst, Appie Alferink), Cees van 't Veen en Olga Faber, Rijksdienst Erfgoed over erfgoededucatie; SLO (Jan van den Akker, Monique van der Hoeven, Berthold van Leeuwen, Stéphanie van Tuinen, Astrid Rass, Pascal Marsman, Ange Taminiau en Viola van Lanschot), SNS Reaalfonds (Frank Verhagen), Theater Dakota Den Haag (Paul Cornelissen), UNESCO Nederland (Andrea Imhof), Universiteit Groningen / Cultuur in de Spiegel (Barend van Heusden, Hadewijch de Jong), Universiteit Stockholm (Berit Ljung), VNG (Lydia Jongmans en Siewert Pilon), Vonkc (Wim Majoor, Yvonne Lebbink), VLS (Reyer Ploeg), VU Brussel (Willem Elias, Lode Vermeer), Vereniging Drentse Gemeenten, Willem de Kooning Academie, Rotterdam (Mirjam van Tilburg). In het kader van de Cultuurwerkplaatsen was er contact met: Christelijke Hogeschool Ede (Geke Kieft), ArtEZ Zwolle, WdKA Rotterdam, Fontys Tilburg Science, pabo Avans Breda, pabo Leiden, HvA, Fontys Tilburg Levensbeschouwing, Fontys Tilburg Taal, Prins Claus Conservatorium, ArtEZ Arnhem, VU Levensbeschouwing en pabo Hogeschool Zeeland In 2012 namen medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland actief deel aan de bijeenkomsten: Conferentie Ouderen en amateurkunst, Kunstfactor, De Balie, Amsterdam; netwerkbijeenkomst Toeval Gezocht in het kader van cultuurwerkplaats Noordelijke Hogeschool Leeuwarden; Dag van de Cultuureducatie Vlaanderen in Antwerpen (CANON Cultuurcel Vlaanderen/CJSM); promotie Quirine van der Hoeven (Van Anciaux tot Zijlstra); BMC-cultuurconferentie: meer zelfstandigheid, minder overheid in Amersfoort; symposium Theory and Art of Teaching Art and Theory (RUG en Minerva); Congres Immaterieel Erfgoed Deurne (FCP/NCV); High Performance Schools, conferentie bovenschools cultuurbeleid voor management en directie uit het primair onderwijs van Plein C; overleg van provinciale ambtenaren cultuureducatie; regiobijeenkomst CiS; Kinderkunstweek Zeeland (pabo en basisschool De Wilgenhof); afscheid Jules Verschuuren, directeur Erfgoed Brabant (Tilburg); informatiebijeenkomst bij OCW over bestuurlijk kader Cultuureducatie met Kwaliteit voor gemeenten en provincies; VO Netwerkbijeenkomst Raad van Twaalf; conferentie Education and Innovation OECD, Parijs; bijeenkomst Kunstconnectie/Kunstfactor over Centra voor de kunsten in de lokale infrastructuur anno 2015 in Enschede; studiedag Erfgoed en Beleving van Erfgoedhuis Zuid Holland in Museon; Studium Generale van ArtEz 'Spelen'; EIPPEE-conferentie, Conferentie 21e eeuw – Interdisciplinariteit en technologie in buitenschoolse educatie; promotie Talita Groenendijk (Observe and Explore. Empirical Studies about Learning and creative writing and the visual arts); Conferentie 40 jaar Eigenwijs, Introdans, Arnhem; aanbieden advies Verkenningscommissie Kunstvakken aan André de Jong, directeur generaal PO en VO OCW; Mediawijsheidsmarkt, Beeld en Geluid, Hilversum, Halfjaarlijkse Academische Conferentie pabo Iselinge in Doetinchem; Media4me – sociale media in de

79


wijk, Utrecht; college cultuurwerkplaats VU; participatie picknick FCP; SKVR/KCR Summerschool; D66-bijeenkomst Rapport Meer kans voor Ce en talentontwikkeling in Amsterdam; introductiedag Post Hbo cultuureducatie; afscheid Fred Wartna (Villa Zebra), Rotterdam; werkconferentie cultuureducatie in Utrecht; presentaties vakdidaktische plannen ArtEZ Zwolle; conferentie Beyonds markets: cultuur en creatieve industrie, Den Haag; Cultuurbeleid-bijeenkomst Provincie NoordBrabant in Statenzaal Provinciehuis; de A.V.O.N.D. van Kunstfactor Live in Rotterdam; bijeenkomst Schijf van Vijf over afstemming/samenwerking i.k.v. doelgroep gemeenten; bijeenkomst cultuurcoach Amersfoort; Train-de-trainer Cultuur en creativiteit in de BSO; Museumcongres Maastricht; 'Cultuureducator, een beroep met veel gezichten' in Leuven; onderzoek Muziek Telt! en MIK in Amersfoort; de Veerensmederij, erfgoededucatiedag van EDU ART in De Vereeniging in Nijmegen; prijsuitreiking gehandicaptenprijs (Kunst Inclusief) Geertekerk Utrecht; Conferentie Altermoderne Kunsteducatie, AHK (Bouwkunst, te Amsterdam); LEA conferentie in Nieuwegein. In 2012 droegen medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland onder meer bij aan de volgende bijeenkomsten: presentatie museumeducatie, Groene Engel, Oss; presentatie Cultuureducatie met kwaliteit, Muzelinck Oss, Netwerkdag icc-trainers, Domstad Utrecht; inleiding COT, De Reehorst Ede; presentatie Babel, 's-Hertogenbosch; presentatie netwerkbijeenkomst Keunstwurk; bijeenkomst voor provincie Drenthe/gemeente Emmen inzake adviesvraag voor Drentse gemeenten (VDG); presentatie op bijeenkomst provincie Overijssel voor Overijsselse gemeenten over cultuureducatie met kwaliteit; expertmeeting KNAW / Boekmanstichting over cultuuroverdracht; klankbordbijeenkomsten beleidsinstrument cultuurnavigator, Amsterdam; werkgroep onderzoek community arts van CAL XL; Symposium Kunst en Beta (Cultuurwerkplaats VO); OMC Working Group Acces to Culture, Wenen (thema: evaluatie); lezing Cultuurwerkplaatsen VO tijdens inspiratiedag in Leuven; conferentie Cultuuronderwijs door Kwaliteit door Kunstgebouw, Vlaardingen; onderzoeksconferentie Participation & Engagement in The Arts, Wakefield UK; Provinciale Inspiratiedag Cultuureducatie PO Limburg te Herkenbosch. In 2012 zaten medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland onder meer in de volgende raden en commissies: Redactieraad handreiking cultuurbeleid gemeenten; Beroepenveldcommissie Willem de Kooning Academie Rotterdam; Redactieraad cultuurcoach; Begeleidingscommissie evaluatie Plusregeling FCP; Adviesraad Kunsteducatie HKU; Raad van Toezicht UCK; Strategisch beraad kunstonderwijs, Vakgroep erfgoedconsulenten; Platform erfgoededucatie; Adviescommissie Museum Jan Cunen, Oss; Regieoverleg Cultuureducatie met kwaliteit (OCW, FCP, Cnl en KF); begeleidingscommissie promotie Hanka Otte; Stichting Kunstzone (Amersfoort) en Netwerk JTS.

80


81


Colofon De Jaarverantwoording 2012, Cultuurnetwerk Nederland is een uitgave van Cultuurnetwerk Nederland ten behoeve van de verantwoording van het subsidie aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Samenstelling en redactie: Piet Hagenaars, Peter van den Esschert en Marlies Tal

Met medewerking van: Jan Ensink, Antoine Gerrits, Marjo van Hoorn, Teunis IJdens, Marie-José Kommers, Vera Meewis, Josefiene Poll, Lenie Riegen, Miriam Schout, Melissa de Vreede, Eeke Wervers en Athy de With.

April 2013

Cultuurnetwerk Nederland Ganzenmarkt 6 Postbus 61 3500 AB Utrecht Telefoon 030–236 12 00 Fax 030-236 12 90 E-mail [email protected] Internet www.cultuurnetwerk.nl

82


Jaarverantwoording Cultuurnetwerk Nederland

Recommend Documents