Jaarbericht DELTA 2010
DELTA in 2010 Met dit overzicht wil DELTA u informeren over het resultaat van DELTA in 2010, belangrijke ontwikkelingen toelichten en achtergrondinformatie bieden. De publieksversie van dit verslag verschijnt eind juni 2011. MVO-verslag: najaar In het najaar van 2011 brengt DELTA een MVO-verslag uit. Ook in dat verslag aandacht voor de maatschappelijke positie van het bedrijf en meer informatie over onder andere de milieuprestaties van DELTA.
2
Inhoudsopgave Jaarverslag 2010 1. Profiel en kerncijfers.................................................................................................................................... 4 2. Geen winst, wel resultaat ............................................................................................................................ 6 3. Financiële gang van zaken ......................................................................................................................... 8 4. DELTA in 2010: netwerken ....................................................................................................................... 11 5. DELTA in 2010: energie............................................................................................................................ 12 6. DELTA in 2010: afvalverwerking .............................................................................................................. 20 7. Verbonden met Zeeland ........................................................................................................................... 23 8. Corporate governance .............................................................................................................................. 32 9. Bericht van de Raad van Commissarissen ............................................................................................... 37 10. Personalia ................................................................................................................................................. 40 Jaarrekening 2010 ............................................................................................................................................ 47
3
1 Profiel en kerncijfers DELTA is een zelfstandige onderneming op het gebied van netwerken, energie en afvalverwerking. De aandelen zijn voor het grootste gedeelte (96,55%) van de Zeeuwse gemeenten en de Provincie Zeeland. Bij DELTA werken ruim 3.000 mensen. Het bedrijf is actief op de volgende gebieden. Netwerken DNWB is het Zeeuwse netwerkbedrijf en voert binnen DELTA zelfstandig zijn wettelijke taken uit. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer van de distributienetwerken voor gas en elektriciteit. DELTA Infra zorgt voor de uitvoering van de aanleg van - en het onderhoud aan deze netten. Daarnaast verzorgt het bedrijf de aanleg van en het onderhoud aan de waterleidingnetten van Evides en het kabelnetwerk van DELTA. Verder voert DELTA Infra activiteiten uit op het gebied van onder andere hoogspanning en meettechniek. Energie Naast de opwekking van elektriciteit en de handel in energie levert DELTA gas en elektriciteit aan particulieren en zakelijke klanten. Op de consumentenmarkt in Zeeland biedt DELTA behalve energie digitale diensten (internet, telefonie, tv- en radiosignalen) en water via de deelneming in Evides. Met deze multi-utility benadering bedient de onderneming een groot deel van deze markten in Zeeland. Afvalverwerking Alle bedrijfsactiviteiten op het gebied van afvalverwerking zijn samengebracht in dochteronderneming Indaver, 75% eigendom van DELTA. Indaver richt zich op overheden (vooral in België, Nederland en Ierland) en industrie (Noordwest-Europa). In Nederland maakt het bedrijf voor de overheidsmarkt gebruik van de merknaam DELTA. Indaver verwerkt jaarlijks ruim vier miljoen ton afval, meer dan de helft daarvan in België. Dat gebeurt voor het grootste deel in eigen installaties, maar ook in installaties van andere partijen. De onderneming beschikt over meerdere afvalverwerkingstechnieken waaronder recycling, verwerking tot biomassa en Waste-toEnergy: vuilverbranding gecombineerd met energieproductie.
Kerncijfers* Netto-omzet Levering elektriciteit Levering gas Transport E & G Kabel, internet, telecommunicatie Afvalverwerking Overig
2010 2.073 1.073 312 101 71 462 54
2009 1.870 875 300 125 69 446 55
* Exclusief beëindigde bedrijfsactiviteiten (bedragen x EUR 1,0 mln.)
4
DELTA: BBB/positive Jaarlijks stelt Standard and Poor‟s de kredietwaardigheid van DELTA vast. In 2009 concludeerde de rating agency: BBB met een „stable outlook‟. In 2010 komt DELTA uit op BBB voorzien van een „positive outlook‟. Als DELTA voldoet aan de verwachtingen, zal de rating naar boven worden bijgesteld. De rating agency noemt onder meer de niet-splitsing, schuldreductie en een gunstiger risicoprofiel als positieve factoren.
5
2 Geen winst, wel resultaat Door een afboeking van 260 miljoen op onze solar-activiteiten wordt 2010 met een substantieel nettoverlies van EUR 178 miljoen afgesloten. Zoals in het verslag over 2009 gemeld, moest de solardivisie in 2010 haar levensvatbaarheid met een ambitieus businessplan bewijzen. De marktomstandigheden voor de zonnecelproductie van dochteronderneming Solland zijn echter verder verslechterd. Daarom is in september 2010 besloten tot afboeking van deze activiteiten. Het bleek niet langer verantwoord om de activiteiten binnen het solarsegment alleen vanuit DELTA voort te zetten. Daarop is besloten dit belang te gaan afbouwen. Of verkoop daadwerkelijk mogelijk is, moet voor het midden van 2011 duidelijk worden. Enkele bijzondere lasten daargelaten, is 2010 voor de reguliere, operationele bedrijfsactiviteiten een goed jaar. In moeilijke marktomstandigheden laten de energie- en afvalverwerkingsactiviteiten goede resultaten zien. Ook het segment netwerken (het beheer en onderhoud van de elektriciteits- en gasnetwerken in de Zeeuwse regio) presteert goed. Op de zakelijke energiemarkt neemt de hoeveelheid geleverde elektriciteit toe met bijna 28% en komt daarmee uit op 7,7 TWh. De groei wordt mede veroorzaakt door de Sloecentrale die in gebruik is genomen. De CO2-uitstoot van het elektriciteitsproductiepark van DELTA bedraagt slechts 0,33 ton per MWh. De CO2-uitstoot van het Nederlandse productiepark bedraagt 0,40 ton per MWh. Ook de totale hoeveelheid geleverd gas laat een groei zien (23%). Door de lagere energieprijzen komen deze stijgingen maar beperkt tot uiting in omzetgroei. De activiteiten van DELTA Milieu zijn in 2010 samengebracht binnen dochteronderneming Indaver. In het verlengde daarvan is Indaver inmiddels omgevormd tot een landenorganisatie, gericht op NoordwestEuropa. Het bedrijf heeft vestigingen in Nederland, België, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Afvalverwerking levert in 2010 een goed resultaat op; de aangeleverde hoeveelheden afvalstoffen zijn groter en stijgen van 3,9 tot 4,3 miljoen ton. De groei is het gevolg van meer afvalproductie bij bestaande klanten en extra acquisitie. Op 22 juni 2010 oordeelt het Gerechtshof in Den Haag dat DELTA zijn elektriciteits- en gasnetwerken niet hoeft af te splitsen. Binnen de Groep blijft DELTA Netwerkbedrijf zijn zelfstandige taak uitvoeren. Overigens heeft de Staat der Nederlanden tegen dit vonnis cassatie aangetekend. Op 3 november maken het Franse energiebedrijf EdF en DELTA gezamenlijk bekend dat zij de intentie hebben om een ontwikkelingsmaatschappij op te richten met als doel een tweede kerncentrale in Borssele mogelijk te maken. De activiteiten die in het kader van de nieuwe kerncentrale momenteel worden uitgevoerd, zullen naar verwachting in 2011 worden overgedragen aan deze maatschappij. Intussen vordert het werk aan de Milieu Effect Rapportage. We verwachten de vergunningsaanvraag voor de nieuwe centrale in 2012 in te kunnen dienen. Bij deze aanvraag zullen de lessen naar aanleiding van de gebeurtenissen in Japan worden meegenomen.
6
In 2010 slaagt DELTA erin het vertrouwen van bestaande klanten vast te houden en dat van nieuwe klanten te winnen. Het percentage huishoudens in Zeeland dat op zoek gaat naar een andere leverancier blijft laag en ligt tussen de één en twee procent. Landelijk ligt dit percentage op 11. Ook uit onderzoek van onafhankelijke partijen blijkt de waardering van onze klanten. Een gemiddelde 7,6 is de score uit het tevredenheidsonderzoek dat de Vereniging Eigen Huis in oktober publiceert. DELTA komt daarmee op de derde plaats in een lijst van dertien leveranciers. En volgens de Consumentenbond zijn de klanten van ZeelandNet het meest te spreken over de diensten van hun provider: de totaalwaardering komt volgens de Consumentenbond uit op een gemiddelde 7,8 over het tweede halfjaar. In het verslagjaar hebben twee reguliere en drie informele aandeelhoudersbijeenkomsten plaatsgevonden. Deze laatste worden gehouden om de aandeelhouders te informeren over strategisch belangrijke ontwikkelingen (splitsing, investeringen, Evides, solar). Vooruitzichten In 2011 willen we afscheid nemen van de verlieslatende solaractiviteiten. Mede door de efficiencyverbeteringen die het afgelopen jaar zijn gerealiseerd, is een betere uitgangspositie voor het bedrijf gecreëerd. Waardemutaties in de handelsportefeuille daargelaten, is het de verwachting dat DELTA, ondanks structureel lagere energieprijzen, in 2011 een operationeel resultaat uit normale bedrijfsvoering zal realiseren dat in lijn ligt met dat van 2010. Peter Boerma CEO
7
3 Financiële gang van zaken In financieel opzicht is 2010 voor DELTA een bewogen jaar. Vooral op het gebied van zonne-energie laat de zwakke economische ontwikkeling zich gelden. Uiteindelijk leidt dit tot het besluit de solaractiviteiten af te boeken en het belang daarin af te gaan bouwen. Volgens de IFRS-richtlijnen moeten de financiële consequenties van dit besluit apart zichtbaar worden gemaakt in de jaarrekening onder „beëindigde bedrijfsactiviteiten‟; de geconsolideerde balans, de winst-enverliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn op deze manier opgemaakt. Het gerapporteerde verlies is teleurstellend. Toch moet worden opgemerkt dat DELTA met uitzondering van de activiteiten op het gebied van zonnecelfabricage een goed jaar heeft gekend. De resultaten in het segment energie zijn zeer goed, vooral door de al in 2008 vastgezette verkoopprijzen. Ook het segment netwerken laat een voorspoedige ontwikkeling zien. Het segment afvalverwerking heeft een succesvolle integratie van alle bedrijfsactiviteiten op dit terrein gecombineerd met goede resultaten. Omzet en resultaat Vanwege de aparte vermelding van de solaractiviteiten onder „beëindigde bedrijfsactiviteiten‟ is ook de opbouw van de financiële informatie over 2009 aangepast. Hierdoor wordt vergelijking met het vorige verslagjaar mogelijk. De omzet uit voortgezette bedrijfsactiviteiten in 2010 is met ongeveer 10% gestegen naar bijna EUR 2,1 miljard. Deze stijging is met name toe te schrijven aan de extra verkoop van elektriciteit; de in 2010 geopende Sloecentrale zorgt voor uitbreiding van de opwekcapaciteit van DELTA. Hoewel in 2010 sprake is van een matige economische ontwikkeling, slaagt DELTA erin de bruto marge op de voortgezette bedrijfsactiviteiten met EUR 8 miljoen te verbeteren. Deze groei is des te opmerkelijker, omdat de bruto marge in 2009 hoog uitviel door de waardemutatie van de handelsportefeuille (+ EUR 34 miljoen); in 2010 bedraagt de waardemutatie + EUR 3 miljoen. Door kostenbeheersing en efficiencyverbetering is de toename van de netto bedrijfslasten beperkt gebleven. Wel is sprake van extra kosten in verband met splitsing van ICT-systemen als gevolg van de zelfstandige positionering van DELTA netwerkbedrijf en versnelde afschrijving van enkele IT-applicaties (EUR 9 miljoen). Daarnaast zijn binnen het energiesegment enkele eenmalige voorzieningen (EUR 20 miljoen) getroffen, terwijl binnen het afvalverwerkingssegment sprake is van afwaarderingen van fair value (EUR 12 miljoen) als gevolg van de beperkingen die gelden voor de stort van afval en door economische ontwikkelingen in Ierland. Dankzij een strikt aannamebeleid is het aantal medewerkers eind 2010 met 88 FTE gedaald ten opzichte van ultimo 2009. Daardoor zijn de personeelskosten (exclusief de invloed van inflatie) licht gedaald. Gecorrigeerd voor genoemde eenmalige kosten en afboekingen, zijn de netto bedrijfslasten in 2010 vrijwel gelijk gebleven.
8
Het resultaat uit joint ventures en geassocieerde deelnemingen is in 2010 nagenoeg gelijk aan dat van 2009. De resultaten zijn voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de elektriciteitscentrales (EPZ, Elsta en Sloe), de afvalverbrandingbedrijven Sleco en AZN en waterbedrijf Evides. Door de positieve ontwikkeling van de operationele kasstroom en de beheersing van de investeringsuitgaven op hetzelfde niveau als 2009, is de externe financiering tijdens het jaar vrijwel op hetzelfde niveau gebleven. De aflossing van de brugfinanciering voor de Sloecentrale ultimo 2009 en de actuele ontwikkelingen van de externe rente in 2010 hebben ertoe bijgedragen dat de financiële lasten in 2010 zijn gedaald. Samengevat bedraagt het „resultaat na belastingen uit voortgezette bedrijfsactiviteiten‟ in 2010 EUR 90 miljoen. Een volledige afwaardering heeft plaatsgevonden van de gerelateerde activa en passiva op het gebied van zonne-energie. De financiële implicaties hiervan zijn samen met het operationeel resultaat over 2010 en de verwachte verkoopopbrengst verantwoord onder „resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten‟. Daarnaast zijn hier ook de financiële gevolgen van het faillissement van Biovalue verantwoord. De totale kosten die hieruit voortvloeien komen uit op een bedrag van EUR 265 miljoen. Per saldo resulteert over 2010, na verrekening van het resultaat toe te rekenen aan minderheidsbelangen (EUR 2 miljoen), een negatief resultaat van EUR 178 mln. Kasstroom en Investeringen Hoewel de balans en de winst-en-verliesrekening zijn geherstructureerd in verband met de beëindiging van activiteiten, is de kasstroom over 2010 (en 2009) conform de IFRS-regelgeving opgesteld op basis van het resultaat en de balans vóór verwerking van de impact van deze besluitvorming. Hierdoor is een directe relatie van ontwikkelingen in de winst-en-verliesrekening en/of mutaties in de balans met de ontwikkelingen in de kasstroom niet één op één zichtbaar. In het licht van de ontwikkelingen van de financiële resultaten en de noodzaak tot verbetering van de financieringsstructuur op langere termijn, heeft DELTA ook in 2010 beleid gevoerd om te komen tot structurele verbetering van de kasstroom. Dit heeft geresulteerd in een stringent incassobeleid, nadruk op kostenbeheersing en een conservatief investeringsbeleid. Het negatieve bedrijfsresultaat is vooral het gevolg van de afwaarderingen en impairment binnen het solarsegment. Doordat hierbij slechts beperkt sprake is van 2010 kasuitgaven, wordt het negatieve aspect van deze besluitvorming ruimschoots gecompenseerd door de positieve kasstroom uit operationele activiteiten. Het incassobeleid heeft geleid tot een verdere daling van het debiteurenbestand. In 2009 was echter sprake van een eenmalige opbrengst uit verkoop van activa (aan TenneT) en een eenmalige verbetering van het werkkapitaal door aanscherping van het incasso- en betalingsverkeer (totaal EUR 135 miljoen).
9
De totale uitgaven in het kader van investeringen in materiële en immateriële vaste activa (EUR 141 miljoen) zijn hoger dan in 2009 (EUR 125 miljoen). Dit wordt vooral veroorzaakt door investeringen in een nieuwe verbrandingsoven (EUR 55 miljoen). De uitgaven betreffende de reguliere investeringen in het kader van uitbreiding en vervanging van operationeel equipment en netwerken (EUR 90 miljoen) zijn in 2010 lager dan het reguliere afschrijvingsniveau (EUR 110 miljoen). De uit bovenstaande ontwikkelingen voortvloeiende kasstroom is aangewend voor de dividendbetaling over 2009, waardoor de netto schuldpositie in 2010 nagenoeg gelijk is gebleven. Vermogenspositie en rentabiliteit. Door de mutatie in de hedgereserve (EUR 103 miljoen), de uitkering van dividend over 2009 (EUR 50 miljoen) en enkele mutaties in de reserves (EUR 4 miljoen) is het eigen vermogen gestegen met EUR 49 miljoen. Hiertegenover staat het negatieve resultaat (EUR 178 miljoen) waardoor het groepsvermogen ultimo 2010 vóór winstverdeling per saldo met EUR 129 miljoen is gedaald ten opzichte van ultimo 2009. In combinatie met de balansverkorting als gevolg van de afgenomen derivatenpositie is de solvabiliteit van de DELTA groep gestegen naar 42,2 % (in 2009: 40,6%). Ontwikkelingen 2011 In 2011 wordt verder gewerkt aan een effectievere organisatiestructuur en verdere kostenbeheersing. Deze bezuinigingen zijn noodzakelijk omdat de marges de komende jaren naar verwachting onder druk komen te staan door lagere energieprijzen en hoge brandstofprijzen. Ook wordt gewerkt aan optimalisatie van de financieringsstructuur, onder andere door het matchen van lange termijn investeringen met lange termijn financiering. In 2011 wordt de nieuwe afvalverwerkingsinstallatie (Waste to Energy) in Ierland in gebruik genomen worden en zal verder worden gewerkt aan de plannen voor een nieuwe kerncentrale in Zeeland.
10
4 DELTA in 2010: netwerken DELTA Netwerkbedrijf en DELTA Infra DELTA netwerkbedrijf (DNWB) is het regionale netwerkbedrijf in de provincie Zeeland voor elektriciteit en gas. Het bedrijf voert zelfstandig zijn wettelijke taken uit. DNWB zorgt voor betrouwbaar en kostenefficiënt beheer van de gas- en elektriciteitsnetten en is ook verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud van de netten. De uitvoering van dat onderhoud is in handen van DELTA Infra.
DELTA Netwerkbedrijf “DELTA heeft besloten om met onmiddellijke ingang alle activiteiten omtrent de splitsing van het netwerkbedrijf DNWB en DELTA NV stop te zetten.” Deze mededeling wordt verspreid nadat het Hof in Den Haag op 22 juni oordeelt dat het groepsverbod uit de Wet Onafhankelijk Netbeheer in strijd is met Europese regelgeving. Daardoor komt het zogenaamde groepsverbod te vervallen. DELTA reageert “verheugd”, want: “de uitspraak houdt een bevestiging in van het standpunt dat wij vanaf het begin af aan hebben gehuldigd: de splitsing is een slechte oplossing voor een niet-bestaand probleem.” De uitspraak betekent dat DNWB deel kan blijven uitmaken van DELTA, binnen de groep voert het netwerkbedrijf zelfstandig zijn wettelijke taken uit. Om die taak goed te kunnen uitvoeren is in 2010 verder gewerkt aan de implementatie van het splitsingsplan zoals dat eind 2009 door toenmalig EZ-minister Van der Hoeven is goedgekeurd. De eigen positie van het bedrijf komt ook tot uitdrukking in aparte huisvesting - in Goes -, die in 2010 geschikt wordt gemaakt. Begin 2011 is DNWB daadwerkelijk verhuisd. In 2010 treedt een nieuwe directie aan bij het netwerkbedrijf, bestaande uit Steven Quast (53, CEO) en Michel van Neutigem (49, COO). DELTA Infra: efficiënter en commerciëler Een fraaie lijst van nieuwe klanten kan DELTA Infra in 2010 aan zijn opdrachtenportefeuille toevoegen. Onder andere Stedin, TenneT, en BAM Duurzaam gaan gebruik maken van de diensten van de DELTAvestiging in Goes. De opdracht van Stedin is extra bijzonder omdat DELTA Infra daarmee als eerste service provider in Nederland buiten zijn eigen regio voor een ander netwerkbedrijf aan de slag gaat. Ook met waterbedrijf Evides, naast DNWB de belangrijkste opdrachtgever van DELTA Infra, is in 2010 een nieuwe dienstverleningsovereenkomst afgesloten. Directeur van DELTA Infra Erik Duim: “Door de succesvolle acquisitie van nieuwe klanten heeft Infra zijn commerciële doelstelling voor 2010 grotendeels kunnen realiseren. En dat geldt ook voor de doelstelling op het gebied van efficiency. Overheadkosten werden verder omlaag gebracht, op ICT kon worden bezuinigd en een aantal bedrijfsprocessen werden slimmer ingericht met efficiencywinst als gevolg.”
11
5 DELTA in 2010: energie Ongeveer driekwart van de omzet van DELTA komt voort uit activiteiten op het gebied van energie. Die activiteiten zijn divers: DELTA produceert zelf energie, handelt op verschillende markten in brandstoffen (gas, kolen en olie) en emissierechten en levert aan zakelijke klanten en consumenten.
5.1 Zakelijke markt Productie, handel en levering aan zakelijke klanten: de geïntegreerde aanpak biedt DELTA een stevige positie als middelgroot energiebedrijf. Asset based: solide operatie, minder risico Half oktober tekent CEO Peter Boerma een langjarig contract met Gasunie Zuidwending voor het gebruik van de gasopslaginstallatie in de buurt van het Groningse Veendam. Het gaat om een tweede overeenkomst met het bedrijf waardoor DELTA vanaf 2016 kan beschikken over meer en flexibeler gascapaciteit. Het contract sluit aan bij de bedrijfsstrategie die wordt omschreven als „asset based‟: klanten voorzien van brandstof en energie, zoveel mogelijk vanuit productievoorzieningen waarover de onderneming zélf kan beschikken. Guido Custers, directeur Origination, Trade & Supply: “Doordat wij niet alleen energie leveren en verhandelen maar ook over eigen productiecapaciteit beschikken, hebben we meer mogelijkheden om risico‟s te beperken. DELTA kan invloed uitoefenen op het hele proces, van productie tot factuur. Dat zorgt voor een stabielere operatie en een goede prijs-kwaliteitverhouding.“ Ook de hypermoderne Sloecentrale in het havengebied van Vlissingen is een sprekend voorbeeld van deze strategie. De centrale wordt op 15 februari officieel geopend door Marc Boudier, directeur van medeeigenaar EDF Europe, en Peter Boerma. De stroomproductie komt overeen met het verbruik van twee miljoen huishoudens en heeft een beperkte CO2-uitstoot: 25% minder dan vergelijkbare centrales.
12
Opwekcapaciteit DELTA EPZ (50% eigendom) Brandstof kerncentrale: uranium Vermogen: 512 MW (DELTA: 50%) Brandstof kolencentrale: kolen en biomassa Vermogen: 426 MW (DELTA: 50%) ELSTA (25% eigendom) Brandstof: gas Vermogen: 420 MW (DELTA: 50%) Sloecentrale (50% eigendom) Brandstof: gas Vermogen: 870 MW (DELTA: 50%) Biomassacentrale (50% eigendom) Brandstof: kippenmest Vermogen: 36 MW (DELTA: 100%) Windparken (eigendom, deelnemingen en contracten) Aantal turbines: 74 op 12 locaties Totaalvermogen: 87 MW (DELTA: 100%) Warmtekrachtkoppeling 80 motoren Totaalvermogen: 60 MW (DELTA: 100%)
Opwekking met wind en zon In 2010 wordt met enkele partners verder gewerkt aan het plan voor de herinrichting van het windpark Kreekraksluis. Het gaat om de vervanging van 26 windturbines door 30 nieuwe. Ongeveer de helft van de nieuwe windturbines wordt gebouwd aan de zuidzijde van de A58. Daar staan nu nog geen windturbines. Het nieuwe windpark zal naar verwachting in de loop van 2012 operationeel zijn en de energieopbrengst is dan 7 tot 10 keer zo groot, vergeleken met de huidige situatie. Op een 4 hectare groot dak van een distributiecentrum in het Belgische Willebroek worden circa 12.000 zonnepanelen geplaatst met een totaalvermogen van 2,6 MW. Het park is in 2010 officieel in gebruik genomen. De oppervlakte aan zonnepanelen bedraagt 26.000 m 2. Daarmee is het park een van de grootste in de Benelux.
13
Handel: risicobeheersing en winst Elektriciteit, brandstoffen (gas, olie en kolen) en emissierechten verwisselen via verschillende markten dagelijks van eigenaar. Bij DELTA verzorgt de afdeling Trade onder meer de verkoop van elektriciteit en de aankoop van brandstoffen voor de centrales. Er wordt gehandeld op markten in Nederland, België en Frankrijk. Guido Custers: “Het gaat erom de risico‟s door fluctuerende energieprijzen te beperken en de levering van energie veilig te stellen. Door scherp in te kopen en gebruik te maken van prijseffecten, leveren de collega‟s van Trade een belangrijke bijdrage aan het bedrijfsresultaat.” Energielevering grootzakelijke markt Als het gaat om energielevering neemt DELTA in de grootzakelijke markt een heel eigen positie in. Guido Custers: “Uit de contacten met onze klanten blijkt dat wij door onze Nederlandse „roots‟ en ook door onze omvang een interessante partner zijn. Vooral als je wilt komen tot intensievere samenwerking, zijn wij als mid-sized onderneming in het voordeel. We zijn flexibeler en we worden als gelijkwaardig gezien.” Vooral bij bedrijven waarbij de productiekosten voor een belangrijk deel uit energiekosten bestaan, blijkt die intensievere samenwerking aan te slaan. “Gezamenlijk nadenken over optimalisering van de energielevering vergt van beide partijen openheid en blijkt in de praktijk te leiden tot contracten met meer voordeel voor klant en leverancier, omdat je de energiebehoefte preciezer in kaart kunt brengen.” Naast deze specifieke klantbenadering, biedt ook de zogenaamde multi sitemarkt voor DELTA goede perspectieven. Overheden en particuliere ondernemingen met veel verschillende vestigingen hebben belang bij een overzichtelijke en gespecificeerde facturering van hun energieverbruik. Guido Custers: “Onze processen zijn zo ingericht dat wij multi siteklanten optimaal kunnen bedienen. Hierdoor wordt snel duidelijk hoe het verbruik over de vestigingen van de klant is verdeeld en dat biedt mogelijkheden op het gebied van energiebeheer en kostenbesparing.”
Highlights 2010 Februari - Officiële opening Sloecentrale Oktober - Ondertekening langjarig contract met Gasunie Zuidwending in verband met gasopslag
14
5.2 Zeeuwse consumentenmarkt In thuismarkt Zeeland wordt aan consumenten niet alleen energie geleverd, maar ook digitale diensten. Met dit multi-utilityconcept weet de onderneming een groot deel van de Zeeuwen aan zich te binden. DELTA scoort bovengemiddeld Vergeleken met andere grote leveranciers blijkt DELTA er goed uit te springen: de energietarieven zijn gunstig. Dat is geen toeval, want DELTA streeft bewust naar lage leveringsprijzen. Het is een van de manieren om de loyaliteit van de Zeeuwse consument te belonen en de binding met de provincie te benadrukken. Niet voor niets voert DELTA in 2010 campagne met de slogan: „DELTA, voordelig en dichtbij‟. Naast prijs heeft service prioriteit, het zijn nu eenmaal de belangrijkste aspecten waar het bedrijf zich mee kan onderscheiden. En ook op dat terrein is er in 2010 goed nieuws. De Nederlandse Mededingingsautoriteit publiceert een aantal onderzoeken op het gebied van serviceverlening van energieleveranciers. Met een 6,0 gemiddeld scoort DELTA de meeste punten. Ook in onderzoek van de Vereniging Eigen Huis doet DELTA het goed. Met een 7,6 als waarderingscijfer komt het bedrijf uit op een mooie derde plaats. De dienstverlening van ZeelandNet, DELTA‟s digitale serviceprovider, kan in 2010 ook rekenen op waardering van de consument. Eind 2010 delen ZeelandNet en een andere provider de eerste plaats in de Providermonitor van de consumentenbond. Het consumentenpanel waardeert de dienstverlening van beide providers met een 7,8. Bij de beoordeling gaat het onder meer om de kwaliteit van diensten, service en de manier waarop providers met problemen omgaan. Gedurende het afgelopen jaar laten de tweemaandelijkse peilingen voortdurend een stijgende lijn zien. De klanten van ZeelandNet blijken het meest tevreden over de diensten van hun provider: de totaalwaardering kwam uit op 7,5. Het aspect „vriendelijkheid‟ wordt beloond met een 8,1.
Highlights 2010 Mei - DELTA verlaagt per 1 juli 2010 de variabele energieprijs met 11% en heeft daarmee op dat moment het laagste variabele tarief. De gasprijs blijft ongewijzigd scherp. Juli - Het aantal digitale tv-kijkers groeit met 6,3%, zegt marktonderzoeksbureau Telecompaper. DELTA doet het daarmee goed vergeleken met de landelijke groei, die op 4% ligt. September - ZeelandNet Zakelijk maakt bekend dat de 3000-ste zakelijke klant kiest voor internet via de kabel. - Meer zenders in HD-kwaliteit te ontvangen: DELTA-HD-abonnees ontvangen intussen 17 zenders in HD kwaliteit. Oktober - Vereniging Eigen Huis publiceert een klanttevredenheidsonderzoek. DELTA scoort gunstig en komt uit op de derde plaats.
15
De gunstige beoordelingen beschouwen de collega‟s van DELTA Comfort en ZeelandNet, de afdelingen van DELTA die zich toeleggen op de consumentenmarkt in Zeeland, als een belangrijke stimulans om het serviceniveau verder te verbeteren. Ook het afgelopen jaar is hard gewerkt om de service verder te optimaliseren. Binnen de energiesector wordt daarvoor gebruik gemaakt van de methode „customer journeys‟: welke stappen moet een klant zetten om zich aan te melden, een storing door te geven of bijvoorbeeld het voorschotbedrag te laten aanpassen? Zorgvuldige analyse van deze processen, vanuit het perspectief van de klant, leidt tot verbeteropties voor klant én bedrijf. Ook de dienstverlening voor digitale producten van ZeelandNet is het afgelopen jaar onder een vergrootglas gelegd. Directeur Pascal de Klerk, verantwoordelijk voor de activiteiten op de Zeeuwse consumentenmarkt: “De gunstige beoordeling van onafhankelijke partijen zoals de NMa en consumentenorganisaties laten zien dat we het goed doen. Voor ons is dat een enorme stimulans om blijvend te focussen op de combinatie prijs en kwaliteit.”
Marktontwikkelingen In thuismarkt Zeeland is het marktaandeel binnen het energiesegment groot en tamelijk stabiel. Pascal de Klerk: “Hoewel concurrentie op de energiemarkt intussen zeven jaar mogelijk is, bedient DELTA het grootste deel van de consumentenmarkt. Het aantal huishoudens dat jaarlijks voor een andere leverancier kiest is in Zeeland laag: 1,5 tot 2%. Landelijk ligt dit percentage rond de 10%.” Onder de merknaam ZeelandNet biedt DELTA internet- en telefoonabonnementen. Ook daarmee houdt het bedrijf een groot marktaandeel in stand. Gunstige tarieven en goede producten zijn een voorwaarde voor het succes, bovengemiddelde service en het unieke multiutility concept zorgen ervoor dat klanten voor DELTA blijven kiezen.
Campagnes in 2010 In 2010 timmert DELTA aan de weg met reclamecampagnes die de banden met de consument aanhalen. De energiemarkt en de markt voor digitale service providers is competitief. Je moet zichtbaar in de markt aanwezig zijn om het marktaandeel te vergroten. Energie Twee maal per jaar, halverwege en aan het eind, ontvangen DELTA-klanten een scherp energieaanbod per brief of e-mail. Er wordt intensief regionaal campagne gevoerd met radio- en tv-commercials en advertenties in de regionale media. Ook digitale advertentiemedia worden ingezet om alle Zeeuwen te bereiken. De „I love Zeeland‟-campagne, aan het eind van 2010, maakt een begin met het werven van huishoudens buiten Zeeland. Groen Om de Zeeuwen bewust te maken van het belang van energiebesparing en CO2-reductie, lopen in 2010 meerdere advertentiecampagnes. In het voorjaar vraagt de „dagelijks duurzaam‟-campagne om aandacht. Een grootschalig en duurzaam diner in de Zeelandhallen sluit deze campagne af. In de periode oktober tot december staat CO2-reductie centraal tijdens de ZeeuwsGroen-actie. Door Zeeuws Groen af te nemen, dragen huishoudens bij aan vermindering van de CO2-uitstoot.
16
Digitaal De „fast 4ward‟-campagne die in het voorjaar wordt gelanceerd, wijst de Zeeuwen op de razendsnelle internetverbindingen van ZeelandNet: vier maal zo snel als de concurrent. De campagne bestaat onder andere uit tv- en radiospots en speciale websites. Het wereldkampioenschap voetbal wordt aangegrepen om het HD-abonnement onder de aandacht te brengen. Onder de noemer „Hup HD Hup‟ wordt een totaalcampagne gevoerd met onder meer posters, advertenties en commercials. Superscherp tv-kijken wordt nog aantrekkelijk omdat DELTA € 100 korting biedt op een HD-ontvanger. Zeeuwen die in het najaar voor het eerst internet via ZeelandNet afnemen, kunnen rekenen op zes maanden 50% korting. Ook als voor digitale telefonie en televisie wordt gekozen, ontvangen nieuwe klanten deze reductie. Effect? De resultaten van de campagnes worden zorgvuldig bijgehouden. Comfort directeur Pascal de Klerk: “De „Hup HD Hup‟-campagne bouwt bijvoorbeeld in rap tempo een grote bekendheid op: 62% van de Zeeuwen was ermee bekend. Het aantal verkochte HD-abonnementen stijgt daardoor aanzienlijk tijdens de campagneperiode en ook de meeste andere producten profiteerden ervan mee.” DELTA.nl in 2010 DELTA.nl heeft een succesvol jaar achter de rug. Het aantal bezoekers stijgt naar 586.079. Dat is een toename van 60% t.o.v. 2009 (365.863). Daarbij worden gemiddeld 6 pagina‟s per keer bekeken en wordt zo‟n 5 minuten op de website gesurft. In de maand december is sprake van een recordaantal bezoekers. Iets meer dan 70.000 unieke bezoekers brengen in deze maand een bezoek aan DELTA.nl, voornamelijk door de halfjaarlijkse energiecampagne, de activiteiten rondom kernenergie en de campagne ZeeuwsGroen (groene stroom). In juni zorgt de HDcampagne van DELTA DIGITALE TELEVISIE voor aanzienlijk meer bezoekers op de website. DELTA heeft in 2010 z‟n „social media‟-activiteiten uitgebreid met een Facebook- en Twitteraccount. De verwachting is dat deze digitale platforms in 2011 een toename zullen laten zien in onder andere het aantal klant- en perscontacten.
17
Duurzame energie onder druk Grillige marktomstandigheden en de gevolgen van de financiële crisis laten zich gelden in de markten voor duurzame energie. DELTA maakt in 2010 bekend zijn belang in de maakindustrie op het gebied van zonne-energie af te bouwen en sluit Biovalue, de biodieselfabriek in Eemshaven. In november maakt DELTA bekend zich terug te trekken uit de maakindustrie op het gebied van zonnecellen. Dat komt door de economische crisis die verschuivingen op de solarmarkt heeft veroorzaakt. Ook door de komst van grote Aziatische partijen is de tijd van ongelimiteerde groei voor Europese solarbedrijven voorbij. DELTA zal het belang in de Heerlense zonnecellenproducent Solland Solar afbouwen. DELTA verwierf het belang in Solland eind 2006, toen de vooruitzichten voor de solarindustrie nog rooskleurig waren. “De rendementen op deze investeringen zijn zwaar tegen gevallen”, zegt CEO Peter Boerma. “Net als anderen hebben wij de grillige marktontwikkelingen van de afgelopen jaren niet kunnen voorzien. We geloven nog altijd in zon als dé energiebron van de toekomst. Maar voor een bedrijf als DELTA zijn verdere investeringen in de huidige marktomstandigheden niet verantwoord. De know-how die binnen Solland is opgebouwd, maakt het bedrijf aantrekkelijk voor geïnteresseerde partijen die de benodigde schaalgrootte kunnen realiseren.” Als gevolg van de gewijzigde visie op de solarmarkt waardeert DELTA zijn belang in Solland en Sunergy (Research and Development-dochter) af. Biodieselmarkt drastisch gewijzigd De afgelopen jaren liep de productie van biodiesel fors terug als gevolg van grootschalige buitenlandse import. Daarnaast werd door de overheid de bijmengverplichting verlaagd naar 4%. In juli besluit DELTA Biovalue, de biodieselfabriek in Eemshaven, stop te zetten. De maanden daarvoor heeft DELTA gezocht naar andere oplossingen voor de fabriek die werk biedt aan 26 medewerkers, maar die hebben geen positief resultaat opgeleverd.
18
Op weg naar een nieuwe kerncentrale Om te komen tot 20% CO2-reductie in 2020 moet meer gebruik worden gemaakt van kernenergie. Dat schrijft het Kabinet Rutte in de regeringsverklaring in september. DELTA voelt zich gesterkt in zijn opvatting: het is onverantwoord om geen gebruik te maken van kernenergie als we willen komen tot een aanzienlijke CO2-reductie. Die reductie is noodzakelijk om verdere opwarming van de aarde te voorkomen. DELTA wil in 2050 CO2-neutraal opereren en om dat doel te bereiken worden voorbereidingen getroffen voor een tweede kerncentrale in Borssele. In vogelvlucht enkele activiteiten die in 2010 worden ondernomen om de nieuwe centrale - die in 2018 operationeel moet zijn - mogelijk te maken. In juni maakt het ministerie van VROM de richtlijnen bekend van de Milieu Effect Rapportage die DELTA moet maken om voor een vergunning in aanmerking te komen. Op donderdag 16 september start de eerste groep studenten aan de minor Nucleaire Technologie. Met de lancering van deze minor op mbo- en hbo-niveau gaat een langgekoesterde wens in vervulling. In een jaar tijd hebben onder andere Hogeschool Zeeland, ROC Westerschelde, ROC Zeeland, DELTA en EPZ een opleidingstraject opgezet om studenten tijdens het reguliere onderwijsprogramma op te leiden voor een functie in de nucleaire sector. In november kondigt DELTA aan te gaan samenwerken met EdF bij de voorbereidingen voor de bouw van een nieuwe kerncentrale. Het Franse EdF heeft veel ervaring met de bouw van deze centrales en DELTA en EdF zijn geen onbekenden: de Sloecentrale in Vlissingen is gezamenlijk eigendom. Verspreid over 2010 organiseert DELTA voor omwonenden inloopavonden over de nieuwe kerncentrale en de Milieu Effect Rapportage. Ook worden „huiskamergesprekken‟ gevoerd. Bij mensen thuis beantwoorden DELTA-directieleden vragen over de plannen voor de nieuwe centrale.
19
6 DELTA in 2010: afvalverwerking De recente geschiedenis van DELTA‟s dochteronderneming Indaver laat zien dat het bedrijf zijn groeiplannen in Noordwest-Europa waarmaakt. De uitbesteding van afvalbeheer is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Bedrijven en overheden laten hun afvalstromen aan een specialist over omdat verantwoord en kostenbewust afvalbeheer een complexe zaak is geworden. Indaver, met een hoofdkantoor in het Belgische Mechelen, is uitgegroeid tot een internationale groep met vestigingen en activiteiten binnen Europa. Behalve in België is Indaver actief in Nederland, Ierland, Portugal, Italië en Duitsland. Het bedrijf richt zich op overheden (vooral in België, Nederland en Ierland) en de industrie (Noordwest Europa). Indaver verwerkt jaarlijks bijna drie miljoen ton afval, meer dan de helft daarvan in België. Dat gebeurt voor het grootste deel in eigen installaties, maar ook in installaties van andere partijen. Het bedrijf beschikt over meerdere afvalverwerkingstechnieken waaronder recycling, verwerking tot biomassa en Waste-to-Energy: vuilverbranding gecombineerd met energieproductie. Samenvoeging DELTA Milieu en Indaver DELTA Milieu, voorheen een van de divisies van DELTA, is in 2010 onderdeel geworden van Indaver. Indaver is voor 75% in handen van DELTA. De Vlaamse milieuholding heeft 16% van de aandelen in handen en zes industriële bedrijven bezitten 9% van de aandelen. Door de samenvoeging is een zogenaamde landenorganisatie ontstaan; Indaver heeft de markt verdeeld in vier regio‟s (België, Nederland, Ierland & UK en Duitsland) en heeft de interne organisatie op deze marktbenadering afgestemd. DELTA Milieu is met 225 medewerkers goed voor een omzet van 117 miljoen euro. Door de integratie zal Indaver in 2011 met ongeveer 1700 medewerkers een omzet realiseren van circa 500 miljoen euro. DELTA Milieu is op 30 bedrijfslocaties actief in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland. De eenwording is het logische sluitstuk van een ontwikkeling die in 2007 in gang is gezet. Toen besloot DELTA zijn afvalverwerkingsactiviteiten uit te breiden door deelname in Indaver omdat een breder pakket van energie- én afvalgerelateerde diensten meer groeipotentieel biedt. Daarmee werd de commerciële basis van het bedrijf verder verbreed. De gecombineerde dienstverlening op het gebied van afval en energie komt niet alleen tegemoet aan behoeften van klanten, maar is ook in technologisch opzicht een logische keuze. Afval is steeds minder „afval‟, maar juist grondstof voor nieuwe materialen of brandstof bij de opwekking van elektriciteit.
20
Indaver Nederland: DELTA Milieu, IGA en AROC DELTA Milieu is gespecialiseerd in afvalbeheer, vooral niet-gevaarlijk en huishoudelijk afval van bedrijven en overheden. In 2010 beheert DELTA Milieu ruim 1 miljoen ton afvalstoffen. DELTA Milieu biedt uiteenlopende verwerkingsoplossingen. Composteren van GFT en groenafval tot hoogwaardige compost Vergisten van organische afvalstromen Opwerken van groenafval tot biomassa Papierrecycling Waste-to-Energy (verbranding in combinatie met elektriciteitsproductie) Berging Voor de Zeeuwse gemeenten is DELTA Milieu de partner op het gebied van afvalverzameling, -recycling en -verwerking. Naast DELTA Milieu maken ook IGA en AROC deel uit van Indaver Nederland. IGA (Indaver Gevaarlijk Afval) is gevestigd in Terneuzen en de vestiging van AROC is gelokaliseerd op het bedrijfsterrein van Corus Staal bv in IJmuiden.
Ronny Ansoms, CEO van Indaver: “De Nederlandse tak van Indaver blijft richting overheden actief onder de merknaam DELTA. Door de samensmelting ontstaat één organisatie met een sterke positie op de Noordwest-Europese markt. De bundeling van kennis en klantconcepten - Total Waste Management en Public Waste Partnerships - biedt Indaver een krachtige uitgangspositie.” Met Total Waste Management biedt Indaver industriële klanten een totaalaanpak. De service kan verschillende vormen aannemen: van verwerking en transport tot zelfs het laten draaien van verwerkingsinstallaties op locatie bij de klant. Die aanpak is succesvol omdat klanten zich daardoor volledig kunnen toeleggen op hun core-business. Indaver blijkt ook voor overheden een aantrekkelijke partner. Ronny Ansoms: “Gegarandeerde continuïteit en duurzame verwerking van afvalstromen zijn cruciaal voor openbare besturen en Indaver komt aan deze eisen tegemoet.” Public Waste Partnerships, de marktbenadering gericht op overheden, omvat drie typen dienstverlening: de verwerking van huishoudelijk afval, de organisatie van afvalbeheersystemen en de exploitatie van verwerkingsinstallaties. Met Public Waste Partnerships is Indaver vooral actief in België, Nederland en Ierland.
Afvalverwerking: korte geschiedenis DELTA verwierf in 2007 een 60% participatie in het Belgische Indaver NV en in het najaar van 2008 werd dat uitgebreid naar 75%. In 2010 werden de afvalverwerkingsactiviteiten van DELTA Milieu ondergebracht bij Indaver. In 2010 bestaat ongeveer een kwart van de omzet van DELTA uit afvalverwerkingsactiviteiten.
21
Nieuwe projecten in Meath en Antwerpen In 2010 is hard gewerkt aan twee projecten die het belang van duurzame afvalverwerking illustreren en tegelijk de veelzijdigheid van Indaver laten zien. In Ierland wordt de eerste grote Waste-to-Energy verbrandingsinstallatie gebouwd en bij Antwerpen komt Medipower tot stand, een verwerkingsinstallatie voor ziekenhuisafval. In augustus 2009 startte de bouw van een afvalverwerkingsinstallatie in het Ierse Meath, 30 kilometer ten noorden van Dublin. In september 2011 is de Waste-to-Energy-plant operationeel en kan jaarlijks tot 200.000 ton huishoudelijk afval en vergelijkbaar bedrijfsafval worden verwerkt. Die verwerking levert elektriciteit op: de turbine van 20 MW heeft voldoende capaciteit om jaarlijks 20.000 huishoudens van stroom te voorzien. Bij Antwerpen, op een bestaand bedrijfsterrein van Indaver, wordt sinds september 2010 gebouwd aan Medipower, een nieuwe verwerkingsinstallatie voor onder andere ziekenhuisafval. Medipower zal begin 2012 operationeel zijn. De locatie bij Antwerpen is bij uitstek geschikt omdat bestaande onderdelen van de daar aanwezige installatie opnieuw gebruikt worden. Wel wordt onder meer het verbrandingsgedeelte volledig vernieuwd en wordt een nieuwe rookgaszuivering geïnstalleerd. Ronny Ansoms: “De hoeveelheid ziekenhuisafval in België komt neer op 14.000 ton. De verwachting is dat ook Nederlands ziekenhuisafval in Antwerpen zal worden verwerkt. Medipower produceert elektriciteit en stoom. Met die stoom verwarmen we een deel van de gebouwen en spoelen we tankwagens. De stroom wordt aan het publieke net geleverd.” Speerpunten De groei van Indaver vergt organisatorische aanpassingen die in 2010 zijn voorbereid en sinds begin 2011 van kracht zijn. Het bedrijf werkt nu vanuit een nieuwe landenorganisatie met vier regio‟s (België, Nederland, Ierland & UK en Duitsland) aan de volgende speerpunten. Uitbouwen van de Public Waste Partnerships voor de publieke markt, met afvalverbranding en hoogwaardige recycling als kernactiviteiten in België, Nederland en Ierland. Verder vermarkten van Total Waste Management. Vooral gericht op de verbranding van gevaarlijk industrieel afval in de Europese Unie. Uitbouwen van de biomassa- en composteringsactiviteiten en verwerven van een belangrijke positie op het gebied van biomassastromen in Nederland en België.
Highlights 2010 Juni - Op 21 juni gaan de aandeelhouders van DELTA akkoord met de integratie van DELTA Milieu en Indaver. Vanaf begin 2011 is de nieuwe organisatiestructuur operationeel. September - Start van de bouw van Medipower, een nieuwe verwerkingsinstallatie voor ziekenhuisafval bij Antwerpen. December - De groei van Indaver vergt organisatorische aanpassingen. In december is de nieuwe landenorganisatie klaar, er wordt gewerkt binnen vier regio‟s: België, Nederland, Ierland & UK en Duitsland. 22
7 Verbonden met Zeeland De binding tussen DELTA en provincie is bijzonder. Niet alleen door het zo langzamerhand unieke publieke eigendom, maar ook omdat een groot deel van de Zeeuwen klant is en één of meerdere diensten afneemt van de „multi-utility company‟. Er zijn weinig bedrijven waarbij de binding met de regio zo groot is. DELTA is zich hiervan bewust en wil daarom niet alleen in economisch opzicht bijdragen aan Zeeland, maar ook maatschappelijk betrokken zijn.
7.1 Over het maatschappelijke gehalte van DELTA Voortgekomen uit de Zeeuwse klei, als een van de grootste werkgevers van Zeeland, met een klantenbestand dat meer dan 95 procent van de Zeeuwse huishoudens omvat en met publieke aandeelhouders als de Provincie Zeeland en alle Zeeuwse gemeenten, is DELTA volledig verweven met Zeeland. En daarin ligt ook de basis van de maatschappelijke betrokkenheid van DELTA. Publieke aandeelhouders zijn anders dan bijvoorbeeld pensioenfondsen en hebben zo hun eigen wensen. Zo ligt hun focus ook op het behoud van lokale werkgelegenheid en op investeringen in duurzaamheid en maatschappelijke ondersteuning. Maar die maatschappelijke betrokkenheid komt niet alleen voort uit de wens van de aandeelhouders; DELTA vindt die betrokkenheid bij Zeeland ook gewoon logisch. “We willen voor onze klanten en omgeving iets terugdoen‟‟, zegt CEO Peter Boerma. “En natuurlijk is het voor DELTA belangrijk dat de aandeelhouders zien dat wij een deel van onze opbrengst weer investeren in hun omgeving en dat wij de kwaliteiten van Zeeland waarderen en onderschrijven. Maar het levert ons ook goodwill op van de Zeeuwen en binding met onze klanten.‟‟ Voor de eigen toekomst van DELTA is het ook belangrijk om te investeren in de omgeving. Bijvoorbeeld in de arbeidsmarkt. Daarom investeert DELTA in het onderwijs. Zo is in 2010 mede dankzij DELTA en in samenwerking met onder meer EPZ en COVRA het bijvak Nucleaire Energie voor het mbo en hbo geïntroduceerd. Ook is het afgelopen jaar de eerste aanzet gegeven voor een nieuwe opleiding voor energieprofessionals. Boerma: “Daarmee creëren we niches voor Zeeuwse onderwijsinstellingen die zich hiermee kunnen onderscheiden. Tegelijkertijd zorgen we voor goed opgeleide, toekomstige medewerkers.‟‟ In 2010 zet DELTA zijn gerichte sponsorbeleid voort. Dat is drie jaar geleden flink aangepast. DELTA steunde van heel klein tot heel groot, maar was per saldo weinig zichtbaar. Toen is besloten om vooral maatschappelijke initiatieven te borgen, maar buiten de DELTA-organisatie om. Dat werd het DELTA Zeeland Fonds. Daarnaast wil DELTA zijn imago duidelijk uitdragen door als hoofdsponsor enkele grote evenementen substantieel te sponsoren.
23
In 2010 is DELTA hoofdsponsor van drie grote Zeeuwse evenementen: het wielerevenement de DELTA Tour Zeeland, inclusief de DELTA Ride for the Roses, het filmfestival Film by the Sea en het zeilevenement de DELTAWEEK. Met het hoofdsponsorschap wil DELTA nadrukkelijk laten zien dat het bedrijf betrokken is en daarin graag wil investeren. Maar dan moet er ook wat tegenover staan. Als hoofdsponsor verlangt DELTA een eigen inbreng in de programmering van het evenement. Het sponsorschap wordt eveneens gericht ingezet om relaties te onthalen tijdens een van de drie evenementen. Dat kunnen grote, zakelijke relaties zijn die uitgenodigd worden voor een première of voor een wedstrijd, maar ook klanten krijgen de kans om iets van het evenement mee te maken. Elk jaar wordt het evenement geëvalueerd. In 2010 heeft dat tot de beslissing geleid om volgend jaar voor het laatst als hoofdsponsor aan de DELTA Tour verbonden te zijn. Een dergelijke beslissing wordt tijdig bekend gemaakt zodat de organisatie zich kan beraden op alternatieven. De DELTA Ride for the Roses blijft DELTA wel sponsoren. Als nieuw evenement wordt in 2011 gekozen voor Concert at Sea, dat jaarlijks aan de Brouwersdam gehouden wordt. Van een heel andere orde is het DELTA Zeeland Fonds dat als doelstelling heeft de vitaliteit van de Zeeuwse samenleving te ondersteunen. In 2010 staat hiervoor 500.000 euro gereserveerd. Net als het hoofdsponsorschap is dit fonds voortgekomen uit de wens om het versnipperde sponsorbeleid te stroomlijnen. DELTA is initiatiefnemer, maar houdt zich verder afzijdig van de organisatie en toekenning. Van de zeven bestuursleden heeft slechts één een band met DELTA. De andere zes, waaronder de voorzitter Cees van Liere, komen uit alle delen van Zeeland en hebben kennis van ten minste een van de vier aandachtsvelden. Deze aandachtsvelden zijn sport & vrije tijd, natuur & milieu, zorg & welzijn en kunst & cultuur. De maximale toekenning is 25.000 euro en de ondersteuning is beperkt tot drie jaar. De criteria bepalen onder meer dat de aanvraag een vernieuwend initiatief moet betreffen voor de Zeeuwse samenleving. Op www.deltazeelandfonds.nl staan alle criteria uitgebreid beschreven. In 2010 ontvangt het DELTA Zeeland Fonds rond de tweehonderd aanvragen. Ruim een derde hiervan werd gehonoreerd. DELTA hanteert een tamelijk strikt beleid met als gevolg dat de kwaliteit van de projecten omhoog is gegaan. Op de website kunnen mensen een quick scan invullen om te zien of hun project voldoet aan de basiseisen. Het bestuur beslist vervolgens zelfstandig en zonder ruggespraak met DELTA over de ingediende aanvragen. Uit reacties van aanvragers blijkt dat het DELTA Zeeland Fonds nog te weinig bekendheid heeft. Daarom heeft het fonds in november 2010 het project SamenZeeland opgezet dat het maatschappelijk middenveld actiever gaat ondersteunen. Hier is ook een wedstrijd aan verbonden – Help! Ik heb een goed idee – waaraan een geldprijs van 50.000 euro gekoppeld is. Op 23 maart 2011 werd deze prijs tijdens de Inspiratiebijeenkomst uitgereikt.
24
Filmfestival voor, door en met jongeren “Samen met DELTA hebben we programma-onderdelen ontwikkeld, met name voor jongeren. Zo kunnen alle Zeeuwse leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs deelnemen aan het educatieve programma. Daarbij valt te kiezen uit films afgestemd op hun leeftijd en passend bij Film by the Sea. DELTA sponsort het busvervoer. Daarnaast hebben we DELTA Shorts, een competitie van korte films, gemaakt door jongeren uit heel Nederland en een geldprijs van duizend euro – de DELTA Young Talent Award. Dat programmaonderdeel groeit nog steeds, zowel in omvang als in kwaliteit en is zo langzamerhand echt een happening geworden. In 2010 hadden we bijna dertig inzendingen waaruit we er zeventien geselecteerd hebben. En natuurlijk zijn we heel blij met het DELTA paviljoen; een mooie theatertent waar we tal van activiteiten houden, want het festival past inmiddels niet meer in de bioscoop alleen.‟‟ Leo Hannewijk, Festivaldirecteur Film by the Sea www.filmbythesea.nl Alle opbrengst naar het KWF “De DELTA Ride for de Roses is een actieve manier om bij te dragen aan KWF Kankerbestrijding. Je fietst heerlijk door het Zeeuwse landschap, bent lekker in beweging en tegelijkertijd steun je een belangrijk goed doel. Dankzij de sponsoring door DELTA, die alle organisatiekosten voor zijn rekening neemt, kunnen wij de gehele opbrengst overmaken aan de KWF Kankerbestrijding; in 2010 bedroeg deze € 66.416,00. De DELTA Ride for the Roses is een groeiend succes in de Zeeuwse toertochten. Vorig jaar fietsten er 3.400 deelnemers mee, tegen 2.800 het jaar daarvoor. Dit jaar hopen we op vijfduizend fietsers.‟‟ Kees Bal, Voorzitter DELTA Ride for the Roses www.deltaridefortheroses.nl De perfecte match “In 2010 hebben we voor de veertigste keer de DELTAWEEK georganiseerd met DELTA voor het tweede jaar als hoofdsponsor. Onze samenwerking is een uitstekende match. DELTA heeft een positieve impuls aan de DELTAWEEK gegeven. Dat zagen we in 2010 terug in een stijgend aantal inschrijvingen. Als zeilevenement met een sterk Zeeuws karakter zoeken we altijd naar lokale binding. Dat is ook waar DELTA voor staat. Vorig jaar kwam dat goed tot uiting tijdens de voetbalwedstrijd Nederland – Brazilië die we op een groot scherm in de tent vertoonden en in het succesvolle optreden van Jeroen van der Boom. Die positieve lijn gaan we ook in 2011 voortzetten.‟‟ Gijs Pleyte, Bestuurslid DELTAWEEK www.deltaweek.nl
25
Hoogvliegers in Zeeland “Op zaterdag 5 juni konden voor het eerst chronisch zieke kinderen uit Zeeland met ons meevliegen. Zo‟n 75 kinderen met ouders, begeleiders, broertjes en zusjes kwamen naar Zeeland Airport bij Arnemuiden. Zij mochten mee de lucht in en ook zelf sturen. De dag was een groot succes. Via een medewerker van DELTA werden wij in de aanloop naar die dag op het DELTA Zeeland Fonds geattendeerd. Dat reageerde positief op onze aanvraag. Bij de evaluatie heeft het DELTA Zeeland Fonds aangegeven ook in 2011 te willen bijdragen. Daarnaast zullen medewerkers van DELTA als vrijwilliger ons bijstaan in de organisatie. Dat gaat weer een mooie dag worden.‟‟ Daan de Meester, Coördinator algemene zaken Stichting Hoogvliegers www.stichtinghoogvliegers.nl Extra duwtje sporttalenten “Het Zeeuws Talentenfonds is enkele jaren geleden in samenspraak met DELTA opgezet om de versnippering van de sportsponsoring tegen te gaan. Sporters die volgens landelijke criteria een status hebben gekregen, kunnen via het Zeeuws Talentenfonds een beroep doen op extra financiële ondersteuning; bijvoorbeeld voor trainingen of betere materialen. Daar is veel belangstelling voor. Hadden we in 2007 twintig sporttalenten, in 2010 waren het er bijna honderd meer. Gelukkig helpt het DELTA Zeeland Fonds ons om het Zeeuws Talentenfonds goed op te zetten. Inmiddels maakt het onderdeel uit van het Olympisch Netwerk Zeeland voor topsporters.” Marja Noordhoek, Directeur SportZeeland www.olympischnetwerkzeeland.nl Iedereen moet kunnen voetballen “De Borsele Sloepoort Cup is sinds september 2010 uitgebreid met een toernooi voor G-voetbalteams. G staat voor geïntegreerd voetbal en betreft jongeren die vanwege een lichamelijke of verstandelijke beperking niet mee kunnen doen aan het reguliere voetbal. Het toernooi was een enorm succes. Maar liefst zestien teams uit Zeeland, West-Brabant, rond Rotterdam en uit België speelden op de velden van SV Nieuwdorp. Iedereen heeft genoten, het was echt indrukwekkend. Het DELTA Zeeland Fonds was enthousiast over dit voor Zeeland nieuwe toernooi en heeft ons financieel ondersteund. Voor 2011 hebben we de toezegging al binnen!‟‟ Peter de Vos, Wedstrijdcoördinator SV Nieuwdorp en Borsele Sloepoort Cup
26
7.2 Investeren, ook in onderwijs Hoe houd je de onderwijsvoorzieningen in Zeeland op peil als de bevolking krimpt? En kunnen bedrijven nog wel geschikt personeel aantrekken als dat onderwijs in onze provincie niet meer voldoende beschikbaar zou zijn? Of verhuizen ondernemingen dan naar een regio die beter is voorzien? Om te voorkomen dat zo‟n neerwaartse spiraal ontstaat, werken overheid, onderwijs en bedrijfsleven samen. DELTA draagt bij aan verschillende initiatieven. “Ook voor onderwijs geldt: wat goed is voor Zeeland, is goed voor ons.” “De schaarste in Zeeland is duidelijk merkbaar, het is niet altijd makkelijk om geschikt personeel aan te trekken” zegt Paul van Raay, HRM-directeur van DELTA. “Door bij te dragen aan goed en voldoende gevarieerd onderwijs kunnen we dat knelpunt verzachten en dat doen we dus ook. Onze bedrijfsstrategie hebben we niet voor niets „Goed voor Zeeland‟ genoemd. We vinden het belangrijk om het onderwijs hier op peil te houden. Dat is in het belang van de regio als geheel en we dienen ook nog eens ons eigen belang ermee.” Van Raay licht in het kort toe waarom DELTA het onderwijs in Zeeland steunt.
Achtertuin Rotterdam, voortuin Antwerpen Het voorzieningenniveau in Zeeland staat onder druk door de vergrijzing in combinatie met een bevolkingsaantal dat gaat dalen. Om zorg, onderwijs, en de leefbaarheid in het algemeen op peil te houden moet actief beleid worden gevoerd. Als achtertuin van Rotterdam en voortuin van Antwerpen heeft de Zeeuwse regio mogelijkheden genoeg. Door te investeren en de samenwerking met Vlaanderen te bevorderen, kan het tij worden gekeerd. In augustus 2010 bracht de Taskforce Zeeland op verzoek van het Ministerie van Onderwijs een adviesrapport uit over het onderwijs in Zeeland, meer informatie: www.onderwijsarbeidsmarkt.nl. DELTA investeert jaarlijks meer dan een half miljoen euro in verschillende onderwijsprojecten, vooral binnen het beroepsonderwijs. Het bedrijf werkt onder meer samen met ROC Zeeland, ROC Westerschelde, de Hogeschool Zeeland, de Roosevelt Academy en de Technische Universiteit Delft.
“Onderwijs is een maatschappelijke kernfunctie en bepaalt mede de aantrekkelijkheid van een regio, daarom vinden we het belangrijk om breed te investeren: van mbo tot universitair. De nadruk ligt op het technisch beroepsonderwijs omdat we ons daarmee verwant voelen door de aard van ons bedrijf.” Naast de samenwerkingsprojecten met het onderwijsveld biedt DELTA ook ruimte aan opleiding en professionalisering door stage- en werkervaringsplaatsen. Jaarlijks werken tientallen mbo- hbo- en wostudenten bij DELTA aan werkstukken en onderzoeksopdrachten en krijgen jongeren de mogelijkheid om via een werkervaringsplaats hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Van Raay: “Daarnaast bieden we ons eigen personeel uitgebreide professionaliseringsmogelijkheden. Door DELTALENT, onze interne opleidingsafdeling, krijgen medewerkers de gelegenheid om door te groeien en met ons managementtrainee programma leiden we tientallen, pas afgestudeerde jongeren op tot allround professionals.”
27
Energieprofessionals, van mbo tot universiteit Samen met ROC Zeeland, Hogeschool Zeeland en de Technische Universiteit Delft werkt DELTA aan een opleidingsroute voor energieprofessionals. Het gaat om een doorlopende leerlijn, waarbij studenten een onderwijsprogramma kunnen volgen dat begint op het mbo en eindigt op de universiteit. De opleiding start in september 2011 en levert professionals af die hun kennis op het gebied van brandstoffen, energiemarkten, procestechnologie en commercie kunnen toepassen binnen verschillende afdelingen van een energiebedrijf. Groene economie De groene economie stimuleren, dat is het doel van Bio Base Europe. Omdat fossiele grondstoffen schaars worden, moeten we op zoek naar alternatieven voor bijvoorbeeld plastics en traditionele brandstoffen. Bio Base Europe is een project gestart dat onder andere bestaat uit een opleidingscentrum voor procesoperators in de groene, „bio based‟ industrie. Het gebouw wordt in de loop van 2011 geopend. Met het totale project is een investering van 21 miljoen euro gemoeid, opgebracht door overheden, onderwijs en bedrijfsleven, waaronder DELTA. Kleinschalig toponderwijs DELTA sponsort de Roosevelt Academy en is vertegenwoordigd in het bestuur van Stichting Roosevelt Academy Fonds. De kleinschalige, academische opleiding biedt Engelstalig onderwijs aan 600 studenten en is gevestigd in hartje Middelburg. De Roosevelt academy is onderdeel van de Universiteit van Utrecht en biedt een breed bachelorprogramma („Liberal Arts and Sciences‟). Nucleaire technologie In Zeeland zijn meerdere bedrijven actief op het gebied van nucleaire technologie en er zijn plannen om een nieuwe kerncentrale te bouwen. De vraag naar technici met kennis op dit gebied zal dus toenemen. Om die reden hebben bedrijfsleven en onderwijs de handen ineen geslagen om te komen tot een opleidingsprogramma („minor‟) op alle niveaus: van mbo tot universiteit. De afgestudeerde young professionals kunnen niet alleen bij DELTA, maar ook bij EPZ, COVRA en de veiligheidsregio Zeeland aan de slag. Techniektruck Energie opwekken door te dansen of spoorzoeken met een smartphone: het kan allemaal in de Techniektruck. Een mobiel kennismakingscentrum voor leerlingen van middelbare scholen om de belangstelling voor technische vakken te stimuleren. DELTA biedt financiële ondersteuning aan het technocentrum, dat onder andere deze activiteiten mogelijk maakt. Klimaatbolderkar Spelenderwijs voorlichten: voor de allerjongsten is dat de beste manier om een boodschap rond duurzaamheid over te brengen. Op Schouwen-Duiveland kunnen basisschoolleerlingen meedoen aan de „klimaatrace‟, een spel waarbij het erom gaat de temperatuur van de opgewarmde aarde weer op peil te brengen. Het spel wordt gespeeld in het DELTA klimaatbos bij Ecoscope en de benodigde materialen zitten in een „klimaatbolderkar‟, mogelijk gemaakt door DELTA. En via het project „Zon op School‟ draagt DELTA bij aan zonnepanelen voor basisscholen. Dat levert stroom op voor het onderwijs, maar het is ook aanleiding om lessen te geven over duurzaamheid.
28
7.3 “DELTA is écht belangrijk voor Zeeland” Hoe denken aandeelhouders over het publieke eigendom van DELTA? Kunnen zij zich vinden in de multiutility koers die het bedrijf vaart? En hoe denken zij eigenlijk over kernenergie? Een aantal bestuurders aan het woord over „hun‟ DELTA. Gemeente Vlissingen “DELTA bevindt zich in het hart van de Zeeuwse samenleving. Als leverancier, als werkgever, als kenniscentrum en als sponsor van cultuur en samenbindende activiteiten op maatschappelijk gebied. Het bedrijf vaart een eigen koers en de multi-utility strategie maakt het mogelijk om die koers daadwerkelijk vol te houden. De uitdaging ligt erin die lijn ook in de toekomst vol te houden.” “Er is een soort natuurlijke spanning tussen openbaar bestuur aan de ene kant en een commercieel bedrijf aan de andere, we hebben nu eenmaal verschillende verantwoordelijkheden. Maar de transparante manier waarop de zaak wordt gerund geeft mij vertrouwen in het bedrijfsbeleid. Dat geldt ook voor de plannen voor een nieuwe kerncentrale. Ik vind het goed dat die plannen worden gemaakt, op weg naar een duurzame samenleving hebben we kernenergie nodig. Waar het om gaat is dat de business case van zo‟n nieuwe centrale rond komt.” Jacques Suurmond, wethouder
Gemeente Noord Beveland “Ik kan me goed vinden in de koers die DELTA heeft uitgezet. Het is belangrijk dat afscheid is genomen van de zonnecel-activiteiten en dat de nadruk nu ligt op afvalverwerking en energie. Afvalverwerking is een stabiele business en wat energie betreft vind ik het goed dat ook wordt ingezet op kernenergie. Punt van aandacht blijft de schaalgrootte, die moet voldoende zijn om internationaal mee te kunnen. Wat dat betreft is het goed dat ook elders activiteiten worden ontwikkeld.” “Ik vind het belangrijk dat het bedrijf zich actief toont in de Zeeuwse samenleving en ik merk ook dat dat gewaardeerd wordt. Over het algemeen worden we goed op de hoogte gehouden van het reilen en zeilen van het bedrijf, maar ik bestuur wel op hoofdlijnen. Het is daarom belangrijk dat de nieuwe Raad van Commissarissen met een bedrijfsmatige blik meekijkt en het bedrijf gezond op koers houdt.” Henny van Kooten, burgemeester
29
Gemeente Schouwen Duiveland “DELTA is niet meer helemaal Zeeuws, door de multi-utilitystrategie worden ook buiten de provincie activiteiten ondernomen, maar de Zeeuwse nuchterheid is wel gebleven. Ik beschouw de afboekingen op de zon- en biodieselactiviteiten als een blijk van die nuchtere houding. Het is pijnlijk, maar het is goed dat DELTA zich richt op de basis: energie, afval en water. “Of de huidige schaalgrootte ook op langere termijn voldoende is, moet de toekomst uitwijzen. Ik merk wel dat de Zeeuwen trots zijn op de Zeeuwse wortels van DELTA en de maatschappelijke betrokkenheid van het bedrijf is één van de sterke kanten.“ Ad Verseput, wethouder
Gemeente Hulst “DELTA is ons bedrijf, we moeten het koesteren. Het is voor mij glashelder dat de multi-utilitystrategie voorwaarde is om de continuïteit te waarborgen, met alleen energie kom je er niet. Juist vanwege de werkgelegenheid, de kennis en de maatschappelijke betrokkenheid in de vorm van sponsorprojecten is het van belang dat het bedrijf in deze vorm overeind blijft en dat het publieke aandeelhouderschap stand houdt. We moeten niet de weg volgen die elders in Nederland is afgelegd, daar heeft Zeeland geen belang bij.” “Wat mij betreft komt die tweede kerncentrale er. Hulst ligt tussen Doel en Borssele in, wij zijn vertrouwd met kernenergie. Ik beschouw kernenergie als de beste optie zolang duurzame bronnen nog afhankelijk zijn van subsidie en ik heb vertrouwen in de veilige opslag van het afval bij Covra.” Jan-Frans Mulder, burgemeester
Provincie Zeeland “DELTA is écht belangrijk voor Zeeland. Niet alleen door de werkgelegenheid die het bedrijf zelf met zich meebrengt, maar ook als opdrachtgever van een groot aantal ondernemingen in deze regio. Door de betrokkenheid bij het onderwijs en de sponsoring van cultuur en sport laat DELTA zien dat het zich verbonden voelt met de regio en dat is belangrijk. Voor de Zeeuwen biedt DELTA vooral gemak: één leverancier voor meerdere diensten, dat kom je nergens tegen, daarmee is het bedrijf uniek.” “Multi-utility is een sterke troef, maar houdt ook een potentieel risico in omdat je moet schaken op meerdere borden tegelijk. Dat stelt hoge eisen aan de organisatie en het bestuur. De plannen voor een nieuwe kerncentrale zijn van cruciaal belang voor de toekomst van DELTA. Ik ben daar voorstander van, mits de business case rond komt. De gebeurtenissen in Japan moeten we daarbij zeer serieus nemen, want veiligheid staat voorop.” Cees van Beveren, gedeputeerde
30
Gemeente Terneuzen “Ik denk dat DELTA een goede toekomst tegemoet gaat en dat de multi-utility strategie daarvan de basis vormt. Dat neemt niet weg dat onze gemeenteraad het bedrijf kritisch volgt. Discussies over het publieke aandeelhouderschap en dividend horen daar gewoon bij. Ik vind wel dat de transparantie van het bedrijf de afgelopen vijf jaar is toegenomen en ook dat de aandeelhouders professioneler omgaan met „hun‟ DELTA. Vroeger was er vaak sprake van een vanzelfsprekende loyaliteit. Nu is er nog steeds een constructieve houding maar die is wel kritisch. Zo'n houding is goed voor het bedrijf en voor onze regio.” Jaap Bos, wethouder
Gemeente Goedereede “DELTA heeft heel duidelijk een „van-ons-karakter‟ De betrokkenheid tussen bedrijf en aandeelhouders, over en weer, spreekt mij zeer aan. DELTA is toegankelijk en er wordt geïnvesteerd in goede informatievoorziening. Vorig jaar is onze Raad op bezoek geweest in Middelburg en bij de nieuwe Sloecentrale. Zo‟n bezoek maakt dialoog mogelijk en levert goede informatie op.” “De multi-utilitiy strategie is enigszins eigenzinnig en die past wat mij betreft bij de regio. Daarmee wordt nog eens benadrukt hoezeer het bedrijf er voor de bewoners is. Als leverancier van meerdere diensten, maar natuurlijk ook als werkgever en aanjager van maatschappelijke activiteiten.” Peter Feller, wethouder
Gemeente Goes “DELTA is voor Zeeland een groot en belangrijk bedrijf en dat geldt voor Goes in het bijzonder. Kort geleden hebben we het Netwerkbedrijf kunnen verwelkomen in onze gemeente en DELTA Infra was al hier gevestigd.” “Een bedrijf moet winst maken en het rendement voor ogen houden. In die zin sta ik achter de beslissing om te stoppen met de niet-renderende activiteiten op het gebied van zonne-energie en biodiesel. Tegelijkertijd maakt zo‟n besluit binnen de gemeente discussie los over de koers die DELTA vaart. Aan ons de taak om het bedrijf goed te volgen en binnen de gemeente uit te leggen hoe de bedrijfsstrategie in elkaar zit. Ik vind het goed dat de aandeelhouders nu meer gezamenlijk optrekken en het bedrijf op een constructieve manier in het vizier houden.” Loes Meeuwisse, wethouder
31
8 Corporate governance Goed ondernemerschap, integer handelen, respect, toezicht, transparante verslaglegging en het anderszins afleggen van verantwoording vormen de belangrijkste leidraad voor het corporate governancebeleid van DELTA. Het bedrijf wil zorgvuldig omgaan met maatschappelijke belangen en doet dat ook. DELTA volgt de Nederlandse Corporate Governance Code, die is opgesteld voor in Nederland aan de beursgenoteerde vennootschappen, ook al is een aantal bepalingen niet direct van toepassing op de onderneming. De best practice-bepalingen worden gevolgd voor zover van toepassing op DELTA, een naamloze vennootschap waarvan de aandelen op naam zijn uitgegeven. Dit betekent dat de bepalingen ten aanzien van beschermingsconstructies e.d. niet van toepassing zijn. Structuur, beleid en naleving DELTA N.V. is een structuurvennootschap in de zin van artikel 2:154 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek. De consequenties die het Burgerlijk Wetboek hieraan verbindt zijn in de governance van DELTA als niet geheel passend ervaren. De betrokkenheid van de (Algemene vergadering van) Aandeelhouders (AvA) en Raad van Commissarissen (RvC) bij de gang van zaken van de onderneming heeft haar weerslag gevonden in statuten en diverse reglementen. Daarin is ook vastgelegd waar (aanvullende) goedkeuring nodig is van hetzij de RvC dan wel de AvA op voorgenomen directiebesluiten met betrekking tot investeringen en/of overnames of bij het afstoten van (delen) van de onderneming. Als het hiermee gemoeide bedrag de som van 5 miljoen euro te boven gaat, is voor voorgenomen besluiten de instemming vereist van de RvC. Gaat het om investeringen en dergelijke met een waarde van meer dan 55 miljoen euro, dan is de voorafgaande instemming van de aandeelhouders van DELTA vereist. Directie De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de DELTA-directie zijn vastgelegd in het directiereglement. Hierin zijn onder de vier leden van de directie de diverse bestuurstaken verdeeld, zijn de interne procuraties geformuleerd, is de besluitvorming binnen de directie vormgegeven en zijn de uit de Nederlandse Corporate Governance Code voortvloeiende regels neergelegd, zoals regels betreffende tegenstrijdige belangen van directieleden. In het verlengde van de interne procuratie heeft de directie een procuratiereglement opgesteld dat na goedkeuring van de RvC in 2008 in werking is getreden en waarin de diverse aan medewerkers toegekende procuraties zijn vastgelegd. Raad van Commissarissen De RvC van DELTA houdt toezicht op het totale functioneren van de onderneming inclusief de nagestreefde beleidsregels en de behaalde resultaten door de directie, de financiële positie en het risicoprofiel van de vennootschap en de financiële verslaglegging. Daarnaast vervult de RvC de rol van sparring partner van de directie. Om die rol goed in te vullen, heeft de RvC een profiel dat aansluit bij dat van de onderneming. De profielschets zoals die in de loop van 2010 door de RvC is opgesteld, geeft inzicht in de kwaliteiten die (kandidaat-)leden dienen te bezitten, een en ander met inachtneming van het versterkte voordrachtrecht van de Centrale Ondernemingsraad (COR). In overleg met (een delegatie uit) de algemene vergadering is in het verslagjaar door de in juni 2010 nieuw aangetreden voorzitter van de RvC het proces ingezet en gerealiseerd om te komen tot de samenstelling van een vrijwel geheel vernieuwde RvC die per 1 januari 2011 is aangetreden. Ook op het punt van de samenstelling (onafhankelijkheid, diversiteit naar leeftijd, achtergrond en expertise) voldoet deze RvC aan de Code. De diversiteit naar geslacht blijft nog een aandachtspunt. Taken en bevoegdheden, evenals interne besluitvormingsprocessen en de rol van de voorzitter van de RvC zijn neergelegd in een RvC-reglement. 32
Daarin zijn ook zaken neergelegd, zoals periodieke evaluatie van het eigen functioneren, conform het gestelde in de Code. Naast dit reglement bestaan ook de reglementen voor het Audit Committee en de Strategie Commissie van de RvC. Deze laatste commissie, zo is in het verslagjaar besloten, zal met het aantreden van de nieuwe RvC komen te vervallen. Het Audit Committee rekent naast onderwerpen van financiële en fiscale aard ook het toezicht op de risico‟s die de vennootschap wenst te lopen tot zijn taak. Risicomanagement en rapportage over het gevoerde beleid staan dan ook regelmatig op de agenda van het Audit Committee maar ook op die van de voltallige RvC. Aandeelhouders De rol van de aandeelhouders van DELTA en de bevoegdheden van de algemene vergadering zijn vastgelegd in de statuten. Aandeelhouders van DELTA zijn betrokken en gedreven, mede ingegeven door hun publieke karakter (allen zijnde gemeenten of provincies). Zoals de Code aangeeft, geldt ook voor DELTA-aandeelhouders dat zij bij hun handelen in beginsel hun eigenbelang mogen nastreven, binnen het kader van de wettelijke maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Maar zeker door de ruime bevoegdheden die de AvA van DELTA krachtens de statuten heeft, is de wijze waarop aandeelhouders hun stemrecht uitoefenen van grote invloed op de gang van zaken binnen de onderneming. De commissie-Frijns constateerde dit in bredere zin in tal van andere vennootschappen in Nederland en beveelt ook aan een beleid te voeren ter zake bilaterale contacten tussen de vennootschap en haar aandeelhouders. Bij DELTA heeft een dergelijk beleid vorm gekregen in gemaakte afspraken over periodiek, informeel overleg tussen de directie en de aandeelhouders Dividend Directie, RvC en aandeelhouders hebben het dividendbeleid voor de periode boekjaren 2011 en 2012 in een voor allen aanvaardbare en werkbare meerjarenvisie vastgelegd. Ondernemingsraad In het geheel van statuten, reglementen en andersoortige overeenkomsten mag ten slotte de relatie met de (C)OR van de DELTA Groep niet onvermeld blijven. Een relatie die ingegeven is door wederzijds respect heeft vorm gekregen in een gestructureerd overleg tussen bestuurder/ondernemer en de (C)OR op basis van overeenstemming ter zake van te raadplegen onderwerpen en faciliteiten van de leden van de C(OR) alsmede in 2009 ingestelde E-OR. Op divisieniveau vindt een gestructureerd overleg plaats met de op dat niveau ingestelde ondernemingsraden. Compliance DELTA heeft een door de RvC vastgesteld „Klokkenluidersreglement‟ dat medewerkers, in aanvulling op de activiteiten van de compliance officer, de gelegenheid geeft om vermoedens van een misstand bij de directie en/of vertrouwenspersoon te melden zonder het risico te lopen van enige benadeling in zijn positie als werknemer.
33
Betrekkingen met externe belanghebbenden Gezien het belang en de positie van de onderneming publiceert DELTA regelmatig zijn resultaten en belangrijke gebeurtenissen door middel van persberichten en publicaties via zijn website. Reglementen DELTA kent verschillende reglementen die de kaders aangeven voor het functioneren van de verschillende organen, dan wel inhoud geven aan binnen DELTA geldende regels. De regelingen worden van tijd tot tijd getoetst en zo nodig aangepast. Het betreft: statuten directiereglement gedragscode procedure voor het omgaan met een vermoeden van ongewenst gedrag („klokkenluidersregeling‟) Voorts zijn geplaatst op de website: reglement voor de Raad van Commissarissen rooster van aftreden van de Raad van Commissarissen Risico’s en risicobeheersing DELTA is actief op verschillende markten en wordt daardoor geconfronteerd met een groot aantal risico‟s. Voor een deel zijn dit risico‟s die voortkomen uit de samenstelling van de portfolio en operationele besluiten. Daartoe behoren organisatierisico‟s, veiligheids- en aansprakelijkheidsrisico‟s, strategische risico‟s en ten slotte technische risico‟s. Voor een ander deel komen deze risico‟s voort uit de externe omgeving. Daartoe behoren: politieke risico‟s, regelgevingrisico‟s, marktrisico‟s en maatschappijrisico‟s. Deze risico‟s zijn inherent aan de activiteiten en de strategische keuzes van DELTA en horen daarom bij het risicoprofiel van de onderneming. DELTA onderkent deze risico‟s al in een vroegtijdig stadium en formuleert maatregelen om deze beheersbaar te houden. In het verslagjaar heeft DELTA de risicomanagementstructuur, zoals die in 2009 is opgezet, verder uitgebouwd. Binnen deze structuur worden risico‟s geïdentificeerd, gewogen en beheersmaatregelen gedefinieerd. Daardoor heeft DELTA een bewuste afweging kunnen maken: welke risico‟s draagt het bedrijf zelf en welke risico‟s kunnen beter door anderen worden gedragen. Om risicobeheersmaatregelen te definiëren en uit te voeren, zijn deze risico‟s systematisch geïdentificeerd en gecategoriseerd. Hierbij sluit DELTA aan bij het COSO-raamwerk (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission). Deze systematiek is in de verslagperiode verder uitgebouwd. Om dit proces uit te voeren, worden de operationele divisies ondersteund door een aantal stafafdelingen. Deze stafafdelingen zijn actief op het vlak van compliance, internal audit en corporate-risicomanagement, HSE, strategic decision support en financiële controle. Voor de handhaving van kwaliteitsnormen sluit DELTA aan bij verschillende ISO- en VCA-certificeringen. In 2010 is er voortdurend aandacht geweest voor kostenreductie. Hierdoor blijft DELTA voldoen aan de eisen van kredietwaardigheid die door de financiële markten en energiemarkten aan DELTA worden gesteld. Het bedrijfsonderdeel DNWB blijft in het komend jaar deel uitmaken van de DELTA Groep. De financiële positie van de onderneming wordt hierdoor verder versterkt. In het verslagjaar is de samenstelling van de totale portfolio van producten en activiteiten geëvalueerd en geoptimaliseerd. Als gevolg hiervan is besloten DELTA‟s belang in het solarsegment af te bouwen. Op de retailmarkt voor energie- en multimediadiensten heeft DELTA in het afgelopen jaar een stabiele positie kunnen behouden. Genoemde ontwikkelingen hebben in het verslagjaar gezorgd voor een verbetering van het financiële en operationele risicoprofiel. 34
Binnen DELTA vindt een groot aantal infrastructurele werken plaats. Het veiligheidsrisico wordt geborgd door strikte werkprocedures, kwaliteit-managementsystemen en periodieke audits. De medewerkers worden door de directie en het management van DELTA expliciet ondersteund bij het behoud van een veilige werkomgeving. In het verslagjaar zijn een drietal formele bijeenkomsten geweest met het management van alle divisies waarbij de operationele risico‟s besproken zijn. Hierbij werd aandacht gegeven aan de identificatie van risico‟s alsmede de acties die het management onderneemt om het risico te beheersen. Ook is de risicomanagementstructuur binnen de divisies en de organisatie rondom het beheer van risico‟s aan de orde geweest. Een uitgebreide set verzekeringen beschermt DELTA tegen zaak-, vermogen- en aansprakelijkheidsschade. De risico‟s zoals die door de divisies zijn geïdentificeerd vormen een belangrijk onderdeel van periodieke audits die door de afdeling internal audit worden uitgevoerd en waarbij het kwaliteit-managementsysteem, de procedures rondom risicomanagement, control en compliance worden beoordeeld. De afdeling internal audit is een van de operationele bedrijfsvoering onafhankelijke functie die aanvullende zekerheid verschaft aan het management omtrent de beheersing, effectiviteit en efficiency van de bedrijfsvoering. Een separate compliancefunctie ziet erop toe dat DELTA voldoet aan wet- en regelgeving en dat juridische risico‟s worden geïdentificeerd en zoveel mogelijk worden beheerst. De activiteiten die DELTA onderneemt hebben een sterke relatie met overheidsregulering, subsidies en weten regelgeving. DELTA kent de risico‟s die samenhangen met deze activiteiten op het scheidsvlak van publiek en privaat. Door een actieve participatie in het publieke debat en door de intensieve band die DELTA heeft met zijn publieke aandeelhouders, wordt dit marktrisico zo goed mogelijk beheerst. DELTA handelt actief op de internationale gas- en elektriciteitsmarkten. De prijzen op deze markten bewegen sterk. Door de lage economische groei vormt het afzetvolume een onzekere factor alsmede het risico dat handelspartijen en producenten hun verplichtingen tegenover DELTA niet nakomen. Om deze risico‟s goed te beheersen, heeft het Risico Management Committee (RMC) ook in het verslagjaar intensief samengewerkt met het bedrijfsonderdeel OTS (Origination, Trade and Supply). Het RMC, onder voorzitterschap van de CEO, ziet erop toe dat de energiehandelsactiviteiten van DELTA binnen de gestelde risicomarges blijven. In control-verklaring De directie van DELTA is verantwoordelijk voor de inrichting en effectieve werking van het interne risicobeheersing- en controlesysteem. Dit systeem is erop gericht om steeds tijdig op de hoogte te zijn van de mate waarin DELTA zijn strategische, operationele en financiële doelstellingen bereikt, een betrouwbare financiële verslaglegging te waarborgen en te handelen in overeenstemming met de wet- en regelgeving. De opzet van het risicomanagement is mede gebaseerd op het COSO Enterprise Risk ManagementIntegrated Framework (COSO-ERM).
35
Risico‟s nemen is onlosmakelijk verbonden met ondernemen en met het uitvoeren van de strategie. Het risicobeheersingsysteem stelt DELTA in staat ondernemingsrisico‟s beheerst te nemen, actief te volgen en daar waar nodig passend actie te nemen. Gezien het maatschappelijk belang worden hoge eisen gesteld aan de levering van diensten, met name met betrekking tot kwaliteit en veiligheid. Deze eisen zijn verwoord in diverse wetten. Om aan deze hoge eisen te voldoen, investeert DELTA veel in processen en systemen. Belangrijke onderdelen hiervan zijn: kwaliteitssystemen voor de levering van de diverse diensten en voor de onderliggende processen; crisismanagementorganisatie en -procedure, -trainingen en -trainingsevaluaties; regelmatige bewustwordingsacties voor de medewerkers op het gebied van veiligheid; periodieke risicoanalyses en risicorapportages voor directie en managementteam; project-risicomanagement; gedragscode en huisregels; klokkenluidersregeling; personeelsselectiebeleid (o.a. verklaringen van gedrag); accounting manual met daarin de planning & control cyclus en het proces voor maand- en jaarafsluiting; treasurybeleid en risicobeleidsdocument; beschrijving van de administratieve organisatie en internal control voor de belangrijke financiële processen; interne autorisatieregeling en externe procuratieregeling. Deze onderdelen worden uitgebreid aan de medewerkers van DELTA gecommuniceerd om naleving daarvan te borgen. Op de goede werking van de controlesystemen worden gedurende het jaar interne audits uitgevoerd. Ten behoeve van de jaarrekeningcontrole beoordeelt de externe accountant, voor zover dit efficiënt is in het kader van diens controleaanpak, maatregelen van interne beheersing ten aanzien van de financiële verslaglegging. De externe accountant rapporteert de bevindingen aan de directie, auditcommissie en Raad van Commissarissen. Er wordt naar gestreefd de kans op fouten, op het nemen van verkeerde beslissingen en op het verrast worden door onvoorziene omstandigheden, zo veel mogelijk te reduceren. Volledigheid valt hierbij echter niet te garanderen. Het is mogelijk dat DELTA bloot staat aan risico‟s die nog niet bekend zijn of die (nog) niet belangrijk worden geacht. Geen enkel systeem van interne risicobeheersing en -controle kan een absolute zekerheid bieden tegen het niet realiseren van ondernemingsdoelstellingen. Noch kan het alle onjuistheden, verlies, fraude en overtredingen van wetten en regels geheel voorkomen. De directie rapporteert en legt verantwoording af over de opzet en de effectieve werking van het systeem van interne risicobeheersing en -controle aan de auditcommissie en de Raad van Commissarissen. Op basis van de door haar uitgevoerde evaluatie met behulp van de Nederlandse Corporate Governance Code, is de directie van DELTA van oordeel dat het risicobeheersing- en controlesysteem ten aanzien van de financiële verslagleggingrisico‟s gedurende het verslagjaar naar behoren heeft gefunctioneerd en een redelijke mate van zekerheid verschaft dat de jaarrekening over het verslagjaar geen materiële onjuistheden bevat. De directie van DELTA blijft zich ook in 2011 inzetten voor een verdere versterking en professionalisering van het interne risicobeheersing- en controlesysteem.
36
9 Bericht van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen wil u graag informeren over de activiteiten die wij in 2010 hebben ondernomen. Ook over de manier waarop wij onze toezichthoudende en adviserende taak hebben ingevuld brengen we verslag uit. Samenstelling en profiel Na een lidmaatschap van 17 jaar trad Jaap Hennekeij op 21 juni terug als voorzitter van de Raad van Commissarissen. Hij werd opgevolgd door ondergetekende, sinds maart als adviseur betrokken bij de Raad. Eind 2009 is besloten om een proces in gang te zetten om te komen tot een vernieuwde Raad van Commissarissen per 1 januari 2011. De achtergrond daarvan is dat in de afgelopen jaren enkele veranderingen in de energiesector gespeeld hebben en dat ook DELTA op enkele punten fors gewijzigd is. Het gaat onder andere om de volgende onderwerpen: liberalisering van de energiemarkt; internationalisering van DELTA (Indaver, buitenlandse energieprojecten, industriewaterprojecten); verdergaande complexiteit van projecten (solar, 2e kerncentrale); zich ontwikkelende Noordwest Europese energiemarkt. Daarnaast speelt een veranderende governance, waarbij de politiek (als aandeelhouder) op iets meer afstand komt te staan en zelf ook te kennen heeft gegeven zich op zijn aandeelhoudersrol te willen toeleggen en afstand te willen doen van zijn toezichtrol. In samenspraak met de aandeelhouders is een nieuw profiel voor de commissarissen is ontwikkeld, waarbij politieke betrokkenheid in de Raad is losgelaten. Als nieuwe voorzitter van de Raad wil ik op deze plek graag mijn waardering uitspreken voor de inzet en betrokkenheid van de oude Raad en de wijze waarop zij, onder voorzitterschap van Jaap Hennekeij, invulling heeft gegeven aan haar rol. In een voor DELTA dynamische periode heeft zij als team geopereerd en getracht de belangen van de onderneming en haar stakeholders zo goed mogelijk te borgen. Nogmaals wil ik hierbij dan ook mijn dank en respect uitspreken voor alle leden en de voorzitter in het bijzonder. Voor wat betreft de verdere samenstelling van de Raad waren er in 2010 geen wijzigingen. Op 13 december stemden de aandeelhouders in met het voorstel voor een nieuwe Raad van Commissarissen, inclusief de honorering van de nieuwe leden. Dit betekent dat de Raad van Commissarissen van DELTA per 1 januari 2011 bestaat uit de volgende leden: de heer ir. D. van Doorn (president- commissaris); de heer drs. ing. J. Bout; de heer drs. R. Frohn; de heer J. G. van der Werf; de heer B.P.T. de Wit, MA.
37
Vergaderingen en overige activiteiten Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen is in 2010 acht maal bij elkaar geweest in aanwezigheid van de Statutaire Directie. Tijdens deze vergaderingen zijn onder meer de volgende onderwerpen behandeld.
Inrichting, samenstelling en bezetting nieuwe Raad van Commissarissen. Strategie en beleid voor de korte en lange termijn. Financiële onderwerpen, zoals kwartaalrapportages, de jaarrekening en het ondernemingsplan met de operationele en financiële doelstellingen van de vennootschap. Acquisities en (des)investeringen; belangrijk onderwerp was het directiebesluit tot het terugtrekken uit de zonnecelproductie activiteiten in brede zin. Verdere onderwerpen waren de tweede kerncentrale en investeringen bij de milieudochter Indaver en het faillissement van Biovalue. Dividendbeleid, investerings- en financieringsbeleid, risicomanagement en corporate governance. Ontwikkelingen in verband met de Wet Onafhankelijk Netbeheer en gesprekken met aandeelhouders over ontwikkelingen rondom Evides.
Tevens heeft de Raad van Commissarissen enkele keren overlegd buiten aanwezigheid van de Statutaire Directie. Tijdens deze bijeenkomsten heeft de Raad van Commissarissen met name gesproken over de nieuw op te zetten Raad van Commissarissen en zijn rol in de topstructuur van DELTA. Commissies (samenstelling, bijeenkomsten & onderwerpen): De Raad kende in 2010 de volgende commissies:
Audit Committee. Deze is in het verslagjaar zeven maal bijeengekomen. De volgende onderwerpen zijn besproken: management letter, groepsplan, kwartaalrapportages, halfjaarbericht, jaarrekening, financiële uitkomsten van projecten en investeringen, risicomanagement, IFRS, solar, Biovalue en enkele andere (des)investeringsvoorstellen. Het Audit Committee bestond uit de heren prof. drs. C. Izeboud, C.H.J. van der Luijt RA (voorzitter) en G.K. van der Peijl. Tevens woonden de heren ir. P.G. Boerma, drs. F. Verhagen RA, drs. H. Snijders (secretaris) en W. de Leeuw MGA RA (Deloitte) de bijeenkomsten bij.
Remuneratiecommissie. In 2010 zijn er vier bijeenkomsten geweest waarbij besproken is: beloningsbeleid en beloning Statutair Bestuur, honoreringsbeleid Raad van Commissarissen, arbeidsovereenkomsten leden Statutair Bestuur, doelstellingen Statutair Bestuur en DELTAgerelateerde commissariaten. De Remuneratiecommissie bestond uit de heren E.J. Gelok en ing. J.I. Hennekeij (voorzitter) en mevrouw C.J.M. ter Bekke-Heijboer. De heer Hennekeij werd in juni opgevolgd door de heer D. van Doorn. De heer H. van Stel trad op als secretaris van de Remuneratiecommissie.
Strategiecommissie. De leden van deze commissie zijn de heren J.G. van der Werf (voorzitter), M.J. Wiersma en prof. mr. W.C.T.F. de Zeeuw.
Begeleidingscommissie. Deze commissie bestaat uit de heren J.I. Hennekeij (voorzitter), J.G. van der Werf en prof. drs. C. Izeboud. Deze commissie heeft de taak een klankbord te zijn voor de directie.
Vanaf 1 januari 2011 is er uitsluitend sprake van een audit committee en een remuneratiecommissie. Overige onderwerpen worden direct in de RvC besproken.
38
Samenstelling Statutair Bestuur In 2010 bestond de statutaire directie uit de heren ir. P.G. Boerma (voorzitter directie), ir. A.S. Louter (directeur operationele zaken), drs. J.J. Rieter (directeur commerciële zaken) en drs. F. Verhagen RA (financieel directeur). Jaarrekening De Raad van Commissarissen heeft kennisgenomen van het door de Statutaire Directie voorgelegde jaarverslag over het boekjaar 2010, de jaarrekening en de toelichting daarop. Verder is kennisgenomen van de management letter, het verslag van de jaarrekeningcontrole en de accountantsverklaring van Deloitte Accountants. Op grond daarvan is de jaarrekening 2010 vastgesteld en is aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voorgesteld deze zonder voorbehoud goed te keuren. Slotwoord De Raad van Commissarissen wil de medewerkers van DELTA bedanken voor hun inspanningen en inzet gedurende het afgelopen jaar. Het was een jaar dat begon met de opening van de Sloecentrale. In de loop van 2010 moesten we helaas bekend maken dat de investeringen in Biovalue in Groningen en zonnecelfabricage in met name Limburg, niet geleid hebben tot de gewenste en verwachte resultaten. De afboekingen zorgen voor substantiële verliezen. Deze stap was helaas noodzakelijk om DELTA goed te positioneren voor de toekomst. Hierbij is focus op de kerntaken de eerste prioriteit. Namens de Raad van Commissarissen van DELTA N.V.
Ir. D. van Doorn, Voorzitter
39
10 Personalia RAAD VAN COMMISSARISSEN 2010 Dhr. ing. J.I. (Jaap) Hennekeij (1948), president-commissaris Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 1993 tot commissaris en in 1995 tot voorzitter Lopende termijn: tot 21 juni 2010 Beroep/hoofdfunctie: (Project)adviseur/voormalig lid Gedeputeerde Staten van Zeeland Nevenfuncties: voorzitter Raad van Advies Rothuizen van Doorn ‟t Hooft, architecten en stedenbouwkundigen in Goes, voorzitter Coöperatieve Producenten organisatie DELTA Zuid te Breskens, voorzitter Stichting Zeelandboek, lid bestuur Steunfonds voor de Zeeuwse musea Dhr. ir. D. (Daan) van Doorn (1948), president-commissaris Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: per 21 juni 2010 Beroep/hoofdfunctie: voormalig voorzitter directie VION Food Group Lopende termijn: tot en met 20 juni 2014 Nevenfuncties: lid RvC Brunel International, voorzitter Fundraising Committee Universiteit Wageningen, voorzitter Raad van Advies Science Groep Universiteit Wageningen, voorzitter Producentenorganisatie Nederlandse Mosselcultuur, voorzitter Commissie van Doorn Dhr. E.J. (Jaap) Gelok (1951), secretaris Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2002 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: Burgemeester van Borssele Nevenfuncties: lid Aanpassings- en Inrichtingscommissie Borsele, voorzitter Stichting Zeeuwse Schaapskudde, voorzitter RvC Sportfondsen Borsele, voorzitter facilitair bureau brandweer Goes/Borsele, voorzitter Klankbordgroep RMPK, voorzitter RvT ROC Zeeland, voorzitter RvC Woongoed Middelburg, voormalig burgemeester van de gemeente Strijen Mw. C.J.M. (Conja) ter Bekke-Heijboer (1959) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2006 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: zelfstandig organisatieadviseur Mens Mentis Consultancy Nevenfuncties: lid RvT Ziekenhuis de Lievensberg, bestuurslid Stichting Leergeld Bergen op Zoom
40
Dhr. prof. drs. C. (Kees) Izeboud (1946) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2002 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: zelfstandig organisatieadviseur, hoogleraar Faculteit Economische wetenschappen en Bedrijfskunde, Vrije Universiteit Amsterdam Nevenfuncties: lid RvC ING Nederland, voorzitter RvC Kruidenier Groep B.V., lid RvT Hivos, lid RvT HivosTriodos Fonds, vicevoorzitter RvT Zorgstroom, voorzitter RvT Omroep Zeeland, voorzitter RvT Film by the Sea, lid RvT Hogeschool Zeeland Dhr. C.H.J. (Kees) van der Luijt RA (1964) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2005 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: directeur-eigenaar RentmeesterGilde, managing partner Nexyz, voormalig lid RvB en CFO Inter Access Groep Nevenfuncties: commissaris woningcorporatie Vidomes, commissaris Deventer Ziekenhuis, adviseur Arendhorst Informatica Opleidingen Dhr. G.K. (Govert) van der Peijl (1939) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2000 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: voormalig voorzitter RvB De Hoop Terneuzen B.V. Nevenfuncties: commissaris Holding De Vier Ambachten, lid RvT Stichting voor Regionale Zorgverlening (SVRZ), voorzitter RvB Ready Beton Hasselt, voorzitter RvB Minera Antwerpen, lid RvC Transport Mij. Terneuzen, lid RvC De Hoop Terneuzen Dhr. J.G. (Johan) van der Werf (1952), vicevoorzitter Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2001 Lopende termijn: tot en met 3 juni 2012 Beroep/hoofdfunctie: voormalig lid RvB AEGON N.V. Nevenfuncties: voorzitter RvC Ordina, vice-voorzitter RvT UMC Utrecht, vice-voorzitter RvC Zevenwouden, lid RvC De Lotto, lid RvC ONVZ, voorzitter bestuur Pensioenfonds Cultuur, lid Raad van Advies Sociale Verzekeringsbank, lid begeleidingscommissie KwaliteitsInstituut Zorg (Min. van VWS), vice-voorzitter RvT Nederlands Dans Theater, voorzitter bestuur Right to Play Dhr. M.J. (Marten) Wiersma (1949) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: Eerste benoeming in 2007 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: lid Gedeputeerde Staten van Zeeland Nevenfuncties: lid Algemeen Bestuur Zeeland Seaports (ZSP)
41
Dhr. prof. mr. W.C.T.F. (Friso) de Zeeuw (1952) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: eerste benoeming in 2001 Lopende termijn: tot 31 december 2010 Beroep/hoofdfunctie: directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling B.V. Nevenfuncties: praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft, lid bestuur Neprom, lid RvC Movares, Commissaris Spring Architecten BV, lid dagelijks bestuur Instituut voor Bouwrecht (IBR), lid RvT Instituut voor de Bouw (EIB), lid RvT Connekt, innovatienetwerk mobiliteit, voorzitter Stichting DDR-collectie, voorzitter Meezingkoor Waterland RAAD VAN COMMISSARISSEN m.i.v. 1 januari 2011 Naast dhr. van Doorn en dhr. van der Werf behoren de volgende personen tot de Raad van Commissarissen. Dhr. drs. ing. J.(Jan) Bout (1946) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: per 1 -1 -2011 Lopende termijn: tot eind 2014 Beroep/hoofdfunctie: voormalig bestuursvoorzitter Royal Haskoning Nevenfuncties: lid raad van toezicht Deltares, lid Stichting Kasteel De Haar, lid algemeen bestuur „Ubbo Emmius Fonds‟, lid raad van commissarissen van Koninklijke Haskoning Groep BV (per 1 juli) Dhr. drs. R.J.(Rob) Frohn (1960) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: per 1-1-2011 Lopende termijn: tot eind 2013 Beroep/hoofdfunctie: board member AkzoNobel responsible for Specialty Chemicals Nevenfuncties: non-executive director Nutreco N.V., board member CEFIC (European Chemical Industry Council), board member Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) Dhr. B.P.T. (Peter) de Wit, MA (1949) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: per 1-1-2011 Lopende termijn: tot eind 2014 Beroep/hoofdfunctie: President Directeur Shell Nederland B.V. Nevenfuncties: lid raad van commissarissen GasTerra, lid dagelijks bestuur VNO-NCW, lid bestuur VNCI, lid bestuur VNPI, voorzitter Nederlands Bestuur World Petroleum Congres, voorzitter Stichting Christiaan Huygensprijs, lid bestuur Avond van Wetenschap en Maatschappij, lid sponsor bestuur Rotterdamse Schouwburg, lid bestuur Vereniging de Wittenburg, lid adviesraad Clingendael Energy Programme, lid bestuur Apeldoorn Britisch-Dutch Dialogue Conference, lid strategische adviesraad TNO (Industrie & Techniek), lid taskforce CCS (Carbon Capture & Storage)
42
DIRECTIE Dhr. ir. P.G. (Peter) Boerma (1954), algemeen directeur (CEO) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: 1 maart 2006 Nevenfuncties: bestuurslid Energie-Nederland, bestuurslid Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging Zeeland, voorzitter RvT Zeeuwse Bibliotheek en voorzitter RvT Emergis Dhr. ir. A.S. (Ad) Louter (1963), directeur operations (COO) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: 1 mei 2008 Nevenfuncties: lid adviesraad Nyenrode Energy Academy, lid Raad van Advies Lean manufacturing, lid Innovatienetwerk Zeeland Dhr. drs. F. (Frank) Verhagen RA (1961), financieel directeur (CFO) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: 1 februari 2009 Dhr. drs. J.J. (Jaap) Rieter (1962), commercieel directeur (CCO) Nationaliteit: Nederlandse Indiensttreding: 1 november 2009
43
CORPORATE LEADER GROUP Bestaande uit de directie plus: Directeur OTS Dhr. ir. G. (Guido) Custers (1966) Directeur Divisie Infra Dhr. drs. E. (Erik) Duim (1952) Directeur Divisie Comfort Dhr. ir. P.P.C. (Pascal) de Klerk (1967) Directeur Divisie Milieu Dhr. ing. P. (Peter) Louwman (1960) Algemeen Directeur Indaver Dhr. R. (Ronny) Ansoms (1951) Directeur Solland Solar Dhr. H.J.M. (Henk) Roelofs (1957) (vanaf april) Directeur Human Resource Management Dhr. drs. P.B. (Paul) van Raay (1951) General Counsel Dhr. mr. C. (Colin) Lustenhouwer (1955) Manager Strategic Decision Support Mw. drs. V.C.L.M. (Veronique) Heins RA (1967) Manager Customer Service Center Mw. H.J.M. (Harriëtte) Hesselmans (1959) Manager Business Excellence Dhr. M.A. (Michel) van Neutigem (1960) Manager Business Information Services (tot 1 juli) Dhr. drs. J.J.D.M. (Jos) Pielage (1951) Manager Processen en systemen (per 1 juli) Dhr. ing. R. (Ronald) Franckaert (1955) Manager Corporate Affairs Dhr. mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel (1965) Manager Corporate Communicatie Mw. M. (Mirjam) van Zuilen MCC (1958) Adjunct-directeur Financiën en Control Dhr. drs. H.S.C. (Harry) Snijders (1948) 44
CENTRALE ONDERNEMINGSRAAD Dagelijks Bestuur: Dhr. J.M. (Hans) de Feijter (1949) OR Stafdiensten/SSC‟s (voorzitter) Dhr. A. (Bram) Nonnekes (1952) OR Energie (secretaris) Dhr. C. (Kees) Joosse (1956) OR Stafdiensten/SSC‟s (vice-secretaris) Dhr. H.A.M. (Harrie) Martens (1955) OR Infra (vice-voorzitter) Overige leden Mw. K. (Karin) Aspeslagh (1968) tot september 2010 OR divisie Milieu Dhr. M.P. (Pepijn) van den Berg (1974) tot september 2010 OR CSC Dhr. L. (Leen) Boer (1955) OR divisie Infra Dhr. B. (Bart) van Houte (1956) OR Comfort Dhr. M. (Maurice) de Jong (1968) OR Solland Solar Dhr. J.G.T. (Theo) Nieuwburg (1958) OR divisie Infra Dhr. B. (Bur) van Nugteren (1971) tot september 2010 OR divisie Milieu Dhr. E.Y.M. (Etienne) Poppe (1958) OR divisie Milieu per september OR IR Dhr. A. (Axel) Schäfer (1964) OR Solland Solar Dhr. L. (Leon) Fondse, per september 2010 OR Comfort
45
EUROPESE ONDERNEMINGSRAAD Dhr. J.M. (Hans) de Feijter, COR DELTA N.V. Nederland, voorzitter EOR Dhr. L. (Leen) Boer, COR DELTA N.V. Nederland Dhr. A. (Bram) Nonnekes, COR DELTA N.V. Nederland Dhr. C. (Kees) Joosse, COR DELTA N.V. Nederland Dhr. A. (Axel) Schäfer, OR Solland Solar Dhr. E. (Eric) Demaertelaere, OR Indaver België Dhr. G. (Guy) Smits, OR Indaver België, secretaris EOR Dhr. R. (Rainer) Martens, OR SAV Duitsland Dhr. R. (Rudi) Wachtel, OR SAV Duitsland Werkgeversdelegatie: Dhr. P.G. (Peter) Boerma, Algemeen directeur DELTA N.V Dhr. P.B. (Paul) van Raay, Directeur HRM DELTA N.V.
46
Jaarrekening 2010
47
Inhoudsopgave Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2010 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen Geconsolideerd kasstroomoverzicht Grondslagen voor de financiële verslaglegging Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht Gesegmenteerde informatie Geconsolideerde deelnemingen Niet-geconsolideerde deelnemingen
49 50 51 5252 53 54 71 104104 114 115 118 120
Vennootschappelijke jaarrekening Vennootschappelijke balans per 31 december 2010 Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening Toelichting op de vennootschappelijke balans
123 124 125 126
Overige gegevens Winstbestemming Controleverklaring DELTA in cijfers, geconsolideerd DELTA kengetallen
135 136 138 139
48
Geconsolideerde balans per 31 december 2010 (Bedragen x EUR 1.000)
Ref. nr
31-12-2010
31-12-2009
Vaste Acitva Immateriele vaste activa
1
419.949
514.878
Materiele vaste activa
2
977.407
1.032.810
Joint ventures, deelnemingen en financiele instrumenten Leningen u/g overige deelnemingen Overige financiele vaste activa Uitgestelde belastingvorderingen Derivaten Financiele vaste activa
3 4 4 4 5
521.563 13.775 22.295 91.056 51.574 700.263
548.271 15.797 54.468 88.580 179.316 886.432
2.097.619
2.434.120
Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden
6
14.975
33.040
Handelsvorderingen Actuele belastingvorderingen Onderhanden projecten voor derden Overige vorderingen Derivaten Totaal vorderingen
7 7 7 7 5
310.179 61.065 0 43.791 219.470 634.505
339.778 35.067 2.070 87.745 272.655 737.315
Activa aangehouden voor verkoop
24
3.964
0
653.444
770.355
49.410
59.137
Totaal activa
2.800.473
3.263.612
Eigen vermogen Netto resultaat lopend jaar Vermogen toerekenbaar aan aandeelhouders DELTA NV
1.307.601 1.129.814
1.251.014 7.091 1.258.105
Minderheidsbelang derden Groepsvermogen
53.270 1.183.084
54.369 1.312.474
Totaal vlottende activa Liquide middelen
8
(177.787)
Voorzieningen Pensioenverplichting Langlopende financiele verplichtingen Uitgestelde belastingverplichtingen Vooruitontvangen omzet Overige langlopende verplichtingen Derivaten Langlopende verplichtingen
9 9 10 11 11 11 5
95.504 21.874 451.007 62.688 68.843 161.460 31.209 892.585
92.538 20.936 438.256 60.454 69.944 154.975 186.827 1.023.930
Handelscrediteuren Actuele belastingverplichtingen Vooruitontvangen omzet Onderhanden projecten voor derden Overige verplichtingen Bankkrediet Derivaten Subtotaal Vlottende passiva
12 12 12
227.303 109.796 12.268 964 114.467 65.329 164.677 694.804
283.491 96.307 14.950 0 101.657 96.074 334.728 927.207
Passiva aangehouden voor verkoop
24
30.000
0
724.804
927.207
2.800.473
3.263.612
Vlottende passiva Totaal passiva
12 12 5
49
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (bedragen x EUR 1.000)
Ref. nr
2010
2009A
Netto omzet
13
2.073.051
1.869.441
Inkoopwaarde van de omzet
14
(1.454.047)
(1.294.902)
619.004
574.539
Operationele bruto marge Overige bedrijfsopbrengsten (derden)
15
28.618
34.019
Reele waardemutatie handelsportefeuille
16
3.248
33.912
650.870
642.470
249.759 197.958 125.490 12.811 586.018
226.288 195.778 111.948 8.080 542.094
64.852
100.376
62.993
66.492
127.845
166.868
(21.863)
(26.875)
105.982
139.993
(16.383)
(21.559)
89.599
118.434
(265.393)
(108.300)
(175.794)
10.134
Bruto marge Diensten van derden Personeelskosten Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Overige bedrijfskosten Totaal netto bedrijfslasten
17 18 19 20
Bedrijfsresultaat Resultaat deelnemingen
21
Operationeel resultaat Financiele baten en lasten
22
Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting
23
Resultaat na belastingen uit voortgezette bedrijfsactiviteiten
Resultaat na belastingen uit beëindigde activiteiten Resultaat in het jaar
24
Resultaat toe te rekenen aan: Minderheidsbelangen Aandeelhouders van DELTA NV
1.993 (177.787)
3.043 7.091
DELTA heeft in 2010 besloten haar activiteiten op het gebied van zonne-energie te verkopen. Daarnaast is in 2010 het faillissement uitgesproken over DELTA Biovalue B.V. De financiële gevolgen hiervan, incl. het reguliere resultaat over 2010 van deze activiteiten, zijn verantwoord onder “Resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten”. In lijn met deze verslaglegging zijn de cijfers in de winst-en-verliesrekening over 2009 dienovereenkomstig aangepast (zichtbaar via toevoeging „A‟: 2009A).
50
Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet – gerealiseerde resultaten (Bedragen x EUR 1.000)
2010
Ref. nr.
2009A
Resultaat in het jaar na vennootschapsbelasting gerealiseerd Niet gerealiseerde resultaten: Effectieve deel van winsten en verliezen op afdekkingsinstrumenten in een kasstroomafdekking
10.134
(175.794)
5
Energiederivaten Herclassificatie - aanpassingen
82.857
(69.137)
51.735
35.612 134.592
Rentederivaten Herclassificatie - aanpassingen
(33.525)
(4.001)
(8.396)
8.386
6.117 4.385
(Latente) winstbelastingen
(2.279)
9.204
(35.205) 103.772
(26.600)
Aandeel in niet gerealiseerde resultaten van joint ventures en geassocieerde deelnemingen Aandeel in niet gerealiseerde resultaten van joint ventures en geassocieerde deelnemingen
(4.475)
(18.163)
Herclassificatie - aanpassingen (Latente) winstbelastingen (4.475)
(18.163)
Translatiereserve verschillen Translatiereserve verschillen
(60)
Herclassificatie - aanpassingen
(13)
(3) (73)
(3)
(Latente) winstbelastingen (73)
(3)
Overige mutaties Overige mutaties Herclassificatie - aanpassingen
33
7
-
(244) 33
(237)
(Latente) winstbelastingen
Niet gerealiseerde resultaten van voor verkoop beschikbare financiele activa Totaal van niet gerealiseerde resultaten
Totaal van gerealiseerde en niet - gerealiseerde resultaten
33
(237)
520
(12) 99.777
(45.014)
(76.017)
(34.880)
2.274
2.511
(78.291)
(37.391)
Totaal van gerealiseerde en niet - gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan: Minderheidsbelangen Aandeelhouders van DELTA NV
Het aandeel in niet gerealiseerde resultaten van joint ventures en geassocieerde deelnemingen betreft vrijwel geheel mutaties in de hedgereserve bij joint ventures. De niet-gerealiseerde resultaten worden samen met de gerealiseerde resultaten verwerkt in het mutatie overzicht van het eigen vermogen. Het totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten over 2009 sluit niet aan bij het mutatie overzicht van het eigen vermogen, omdat (conform IFRS) de vergelijkende cijfers in de winst-enverliesrekening 2009 wel zijn aangepast voor beëindigde en te verkopen bedrijfsactiviteiten terwijl de vergelijkende balanscijfers 2009 niet zijn aangepast voor deze activiteiten.
51
Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen (bedragen x EUR 1.000)
Boekwaarde per 31 december 2008 Transactie tussen aandeelhouders Winstverdeling 2008 Dividendbetaling Mutatie i.v.m. geactiveerde ontwikkelingskosten Overboeking naar verplichtingen agv put-opties Totaal van gerealiseerde en nietgerealiseerde resultaten Boekwaarde per 31 december 2009 Wijziging consolidatiekring
Totaal 1.432.968 (31.944) (50.458) -
Gestort aandelenkapitaal
Wettelijke reserve
Hedge reserve
6.937
92.899
(35.508)
-
-
-
-
(3.316)
-
(34.776) 1.312.474
6.937
(9.329) (10.499) (18.163) 54.908
Overige reserves 1.199.422
Onverdeelde winst 100.916
(18.712)
-
110.245 (50.458)
-
-
-
10.499
-
-
-
-
-
(61.636) -
(191) 1.250.805
7.091 7.091
-
-
-
-
-
-
Winstverdeling 2009
-
-
40.581
-
(33.490)
-
-
-
(50.000)
-
-
587 (1.005)
-
Mutatie i.v.m. geactiveerde ontwikkelingskosten Overige mutaties Overboeking naar verplichtingen agv put-opties Totaal van gerealiseerde en nietgerealiseerde resultaten Boekwaarde per 31 december 2010
(50.000) -
-
(3.373)
-
(76.017) 1.183.084
6.937
(587) 1.005
(4.475) 91.432
-
-
-
103.473
498 1.167.395
41.837
(13.232)
(100.916)
Vermogensinbreng door derden Dividendbetaling
68.302
-
(26.128)
-
Aandeel derden
(3.316) 2.615 54.369
-
-
(7.091)
(177.787) (177.787)
-
(3.373) 2.274 53.270
De wettelijke reserve betreft onder andere de niet uitgekeerde winsten uit minderheidsdeelnemingen. De wettelijke reserve en de hedgereserve zijn niet vrij uitkeerbaar. De overboeking naar verplichtingen als gevolg van putopties, heeft betrekking op het minderheidsbelang derden in Indaver. Aan de aandeelhouders, die de overige 25% van de aandelen Indaver in hun bezit hebben, is een put-optie versterkt. Deze put-optie is opgenomen onder langlopende verplichtingen. Het aandeel derden in het eigen vermogen van DELTA heeft met name betrekking op het minderheidsbelang van NEIF (NIBC European Infrastructure Fund) in het Duitse afvalverwerkingsbedrijf SAV.
52
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (Bedragen x EUR 1.000)
Uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Opbrengst uit afgestoten activiteiten Reële waardemutaties handelsportefeuille Correctie vooruitontvangen omzet Afschrijvingen en waardeverminderingen Mutatie voorzieningen Mutatie voorraden Mutatie handelsvorderingen Mutatie handelsschulden Mutatie overige vorderingen/schulden Overige mutaties Uit bedrijfsactiviteiten
Kasstromen voortvloeiend uit ontvangen dividenden uit deelnemingen Kasstromen voortvloeiend uit financiële baten en lasten Kasstromen voortvloeiend uit winstbelastingen Kasstroom uit operationele activiteiten
Uit investeringsactiviteiten Investeringen en desinvesteringen in (im)materiële vaste activa Investeringen in groepsmaatschappijen en deelnemingen (na aftrek van verworven liquide middelen) Vervreemding van groepsmaatschappijen en deelnemingen (na aftrek van afgestane liquide middelen) Mutatie overige financiële vaste activa
2010
2009
(234.221) (3.248) (3.783) 382.251 17.834 10.728 25.167 (49.028) 17.450 (2.907) 160.243
(29.235) 51.535 (33.912) 9.847 191.243 (11.730) (2.001) 39.207 118.524 (10.636) (2.347) 320.495
65.712 (24.283)
30.423 (29.500)
(19.802)
4.716
181.870
326.134
(141.417)
(124.791)
(14.307)
(58.920)
10.435 4.162
206.083
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
(141.127)
22.372
Uit financieringsactiviteiten Mutatie bankkrediet Mutatie langlopende verplichtingen Uitgekeerde dividenden Kasstroom uit financieringsactiviteiten
(30.745) 30.275 (50.000) (50.470)
(8.317) (285.619) (50.458) (344.394)
Kasstroomontwikkeling in het jaar
(9.727)
4.112
Saldo liquide middelen begin boekjaar
59.137
55.025
Saldo liquide middelen ultimo jaar
49.410
59.137
-
-
49.410
59.137
Koersverschillen Eindsaldo volgens balans
Het kasstroomoverzicht is gebaseerd op resultaten en balansmutaties vóór eliminatie van activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten. Hierdoor is er geen directe aansluiting met de balans, aangezien zowel de activa aangehouden voor verkoop als de beëindigde bedrijfsactiviteiten niet zijn geconsolideerd in de balans per ultimo 2010. Een aansluiting met de winst-en-verliesrekening is evenmin niet zichtbaar, omdat in de winst-en-verliesrekening alle resultaten met betrekking tot de activa aangehouden voor verkoop en met betrekking tot de beëindigde bedrijfsactiviteiten zijn gecorrigeerd. 53
Grondslagen voor de financiële verslaglegging DELTA N.V. is een naar Nederlands recht opgerichte naamloze vennootschap en is de moedermaatschappij van een aantal groepsmaatschappijen die zich bezig houden met: opwekken, transporteren en leveren van energie, verrichten van milieudiensten m.b.t. afvalverwerking en industriële reiniging, leveren van kabeldiensten, zowel met betrekking tot analoge en digitale televisie alsook internet en digitale telefonie, ontwikkelen en produceren van duurzame energie op het gebied van wind- en zonne-energie. wateractiviteiten. Mede in dit kader heeft de groep belangen in een aantal Joint Ventures en Geassocieerde Deelnemingen. De aandeelhouders van DELTA N.V. zijn de provincie Zeeland, de Zeeuwse gemeentes, enige ZuidHollandse en Noord-Brabantse gemeentes en de provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant. DELTA N.V. is statutair gevestigd in Middelburg aan de Poelendaelesingel 10. In 2010 hebben de volgende wijzigingen zich voorgedaan in de consolidatiekring: 1. Begin 2010 heeft Indaver N.V. haar belang van 98,36% in Indaver Polska verkocht voor een bedrag van EUR 0,6 mln. 2. DELTA Caribbean B.V. is in maart 2010 geliquideerd zonder resultaatconsequenties. 3. Per 7 juli 2010 houdt DELTA Infra B.V. 50% van de aandelen in V.o.f. Diepp. 4. Op 8 november 2010 is het aandelenbelang van Sunergy Investco B.V. in RGS Development B.V. uitgebreid van 35% tot 100% voor een symbolisch bedrag van EUR 1,5. Op 14 december 2010 is het faillissement uitgesproken over DELTA Biovalue B.V. en haar dochtermaatschappijen. 6. Per 15 december 2010 heeft DELTA Energy B.V. het 100% eigendom verworven in Limo Energie B.V. en Litro Energie B.V. De overdracht van deze Special Purpose Companies (in het kader van in het verleden met de Rabobank gesloten sale/lease back overeenkomsten) heeft met gesloten beurzen plaatsgevonden 7. PVNED B.V. (waarin DELTA Energy B.V. voor 50% participeert) heeft per 30 december 2010 haar naam gewijzigd in PVNED Holding B.V. waarna PVNED B.V. als 100% dochter is opgericht. Naast de aankopen en verkopen in 2010 heeft een aantal mutaties plaatsgevonden onder common control: 1. De aandelen van DNWB B.V. zijn per 8 april 2010 door DELTA N.V. overgedragen aan Zeeuwse Netwerkholding N.V. 2. Per 29 april 2010 is het aandeel in AZN Holding B.V., zijnde 20%, door DELTA N.V. overgedragen aan DELTA Milieu B.V. 3. De aandelen van DELTA Milieu Industriële Reiniging B.V. zijn per 1 juli 2010 door DELTA Milieu B.V. overgedragen aan DELTA N.V. 4. De aandelen van DELTA Milieu B.V. zijn per 31 augustus 2010 door DELTA N.V. overgedragen aan Indaver N.V. De functionele valuta is de Euro. Alle bedragen zijn, tenzij anders vermeld, opgenomen in duizenden Euro‟s.
54
Conform de IFRS regelgeving zijn de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht in het licht van het besluit tot de verkoop van de activiteiten van zonne-energie en tot beëindiging van de activiteiten van biodiesel dienovereenkomstig opgesteld. Dit heeft ertoe geleid dat de activa en passiva op de balans ultimo 2010 zijn gewaardeerd naar verwachte opbrengst c.q. verplichtingen en opgenomen onder “activa/passiva, aangehouden voor verkoop”. In de winst-en-verliesrekening zijn alle financiële consequenties, incl. het reguliere resultaat over 2010, verantwoord onder “resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten”; om de vergelijking met de financiële informatie over 2009 te vereenvoudigen, is deze informatie geherstructureerd in lijn met de opstelling over 2010. In het kasstroomoverzicht zijn de inkomsten en uitgaven verantwoord die rechtstreeks in relatie staan tot de operationele activiteiten in 2010 (inclusief de operationele kasstroom van Solland, Sunergy en Biovalue). DELTA N.V. heeft gebruik gemaakt van de optie in Titel 9 Boek 2 BW om de vennootschappelijke jaarrekening op te stellen volgens de IFRS grondslagen die worden gehanteerd in de geconsolideerde jaarrekening, met uitzondering van de groepsmaatschappijen en deelnemingen welke worden gewaardeerd op netto vermogenswaarde. De vennootschappelijke winst-en-verliesrekening is op basis van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW in beknopte vorm weergegeven. Deze jaarrekening 2010 is op 11 april 2011 ondertekend en vrijgegeven voor publicatie door de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen zal de jaarrekening ter vaststelling voorleggen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 27 juni 2011.
1. Overeenstemmingverklaring IFRS en samenvatting van wijzigingen in de waarderingsregels IFRS De geconsolideerde jaarrekening van de vennootschap is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Report Standards (IFRS), uitgegeven door de International Accounting Standards Board (IASB), en de interpretaties uitgegeven door het IFRS Interpretations Committee (voorheen IFRIC genaamd) van de IASB die door Europese Commissie (EC) zijn goedgekeurd tot en met 31 december 2010. Ten opzichte van het voorgaande boekjaar zijn de volgende nieuwe richtlijnen of aanvullingen/verbeteringen door de IASB uitgegeven en door de EC goedgekeurd voor gebruik binnen de Europese Unie. De nog niet door de EC goedgekeurde wijzigingen zijn niet in onderstaand overzicht meegenomen. 1.1
De volgende richtlijnen en verbeteringen zijn door DELTA toegepast in de jaarrekening 2010
Aangepaste richtlijnen, vervroegd toegepast 1) Herziening van IFRS 3, Bedrijfscombinaties. De herziene versie van richtlijn IFRS 3 “Bedrijfscombinaties” is van toepassing met ingang van 1 januari 2010. De belangrijkste wijzigingen betreffen de verwerking van acquisities voor items als kostprijs, goodwill en aankoop in delen en verkoop van deelnemingen met of zonder behoud van zeggenschap. Bij eerdere toepassing moet ook IAS 27 herzien tegelijkertijd worden toegepast. DELTA heeft de herziene versie van IFRS 3 al in 2009 vervroegd toegepast.
55
2) Herziening van IAS 27, Geconsolideerde jaarrekening en enkelvoudige jaarrekening. Ook de herziene versie van richtlijn IAS 27 “De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening” is van toepassing met ingang van 1 januari 2010. Deze herziening betreft de verwerking van verkoop van een gedeelte van een gehouden belang in een dochteronderneming, joint venture of geassocieerde deelneming. Aangezien de herziene versie van IFRS 3 vervroegd is toegepast in 2009, is ook de herziene versie van IAS 27 vervroegd toegepast in 2009. Aangepaste richtlijnen, van toepassing vanaf 1 januari 2010 3) IFRS 1, Eerste toepassing van geherstructureerde International Financial Reporting Standards. Door de herstructurering van de bestaande IFRS 1 richtlijn, is de richtlijn gebruiksvriendelijker geworden en in de toekomst gemakkelijker te wijzigen. De bestaande vereisten blijven ongewijzigd; zodoende heeft de herstructurering geen invloed op de jaarrekening 2010. 4) Wijziging in IFRS 1, Additionele vrijstellingen voor eerste toepassers. Volgens deze wijzigingen mogen entiteiten die olie- en gasactiviteiten uitoefenen en naar IFRS‟s overgaan, voor de administratieve verwerking van olie- en gasactiva gebruik maken van boekwaarden die volgens hun voorheen toegepaste verslaggevingregels zijn bepaald. Entiteiten die besluiten op die vrijstelling een beroep te doen, dienen ertoe gehouden te worden verplichtingen voor ontmanteling, herstel en soortgelijke verplichtingen in verband met olie- en gasactiva overeenkomstig IAS 37 “Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa” te waarderen en de verplichting in de ingehouden winsten te verwerken. Deze wijzigingen in IFRS 1 hebben ook betrekking op de herbeoordeling van de vaststelling of een overeenkomst een leaseovereenkomst bevat. DELTA heeft geen olie- of gas exploratiebedrijf. Derhalve geen invloed op de jaarrekening 2010. 5) Wijziging in IFRS 2, Op aandelen gebaseerde betalingen. Met de wijziging in IFRS 2 wordt duidelijkheid verschaft over de administratieve verwerking van op aandelen gebaseerde transacties waarbij de leverancier van goederen of diensten contant wordt betaald en de verplichting door een andere entiteit van de groep wordt aangegaan (in geldmiddelen afgewikkelde, op aandelen gebaseerde betalingstransacties van groepen). Bij DELTA hebben geen op aandelen gebaseerde betalingen plaats gevonden. 6) Wijziging in IAS 39, Financiële instrumenten: toepassing van hedge accounting. Met deze wijziging wordt verduidelijkt hoe hedge accounting moet worden toegepast op het inflatiedeel van financiële instrumenten en op optiecontracten die als hedging instrument worden gebruikt. In 2010 zijn enkele rente derivaten afgesloten die classificeren als optiecontracten waarvoor de uitzondering genoemd in IAS 39, alinea 74, geldt. De verandering in de intrinsieke waarde wordt verwerkt in de hedge reserve, de verandering in de tijdswaarde wordt verwerkt in de winst-enverliesrekening. 7) Jaarlijkse verbeteringen (door IASB uitgegeven in mei 2008) Eén van deze (in 2008 uitgegeven) jaarlijkse verbeteringen heeft als ingangsdatum 1 januari 2010 en valt in de categorie wijzigingen die resulteren in aanpassingen in de financiële verslaggeving op het gebied van presentatie, opname en waardering. Het betreft een wijziging van IFRS 5 “Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten”. Deze wijziging geeft aan dat alle bepalingen van IFRS 5 ook betrekking hebben op verkoop van entiteiten waarbij een minderheidsbelang in de voormalige dochter behouden blijft. In 2009 en 2010 zijn geen entiteiten verkocht waarbij een minderheidsbelang overbleef.
56
8) Jaarlijkse verbeteringen (door IASB uitgegeven in april 2009) Het merendeel betreft verduidelijkingen of correcties van bestaande IFRS‟s of wijzigingen die uit eerdere in IFRS‟s aangebrachte veranderingen voortvloeien. Deze worden hier niet verder genoemd. De wijzigingen in IFRS 8, IAS 17, IAS 36 en IAS 39 betreffen veranderingen in de bestaande vereisten of aanvullende leidraden voor de toepassing van deze vereisten.
De wijziging in IFRS 8, “Operationele segmenten”, verduidelijkt dat een waardering van de activa van een segment alleen moet worden gerapporteerd als een dergelijke waardering regelmatig wordt medegedeeld aan de hoogstgeplaatste functionaris die belangrijke operationele beslissingen neemt. Voorheen was een dergelijke rapportage verplicht. De segmentrapportage in de jaarrekening van DELTA N.V. blijft op dit punt ongewijzigd; derhalve is er geen invloed op de jaarrekening 2010.
De wijziging in IAS 17, “Leaseovereenkomsten”, heeft geleid tot een reclassificatie van een operational lease contract naar een financial lease contract. Hierdoor is per ultimo 2010 een boekwaarde van EUR 14,7 mln. opgenomen onder de materiële vaste activa, een langlopende verplichting opgenomen van EUR 15,6 mln. en is in het resultaat 2010 een last (na uitgestelde belastingen) verwerkt van EUR 0,6 mln.
De wijziging in IAS 36, “Bijzondere waardevermindering van activa”, betreft de toewijzing van goodwill verworven in een bedrijfscombinatie, dit in relatie tot IFRS 8, “Operationele segmenten”. De invoering van IFRS 8 heeft geen invloed gehad op de operationele segmenten van DELTA; derhalve is er geen invloed op de jaarrekening 2010.
Eén van de wijzigingen in IAS 39, “Financiële instrumenten: opname en waardering” betreft het toepassingsgebied bij bedrijfscombinaties. IAS 39 is niet van toepassing op alle termijncontracten tussen een overnemende partij en een verkopende aandeelhouder tot aankoop of verkoop van een overeengekomen partij welke op een toekomstige overnamedatum in een bedrijfscombinatie zullen resulteren. De looptijd van het termijncontract mag niet langer zijn dan de redelijke termijn die normaliter noodzakelijk is om alle vereiste goedkeuringen te verkrijgen en de transactie te voltooien. Het gaat om termijncontracten die op een toekomstige overnamedatum resulteren in een bedrijfscombinatie.DELTA heeft dergelijke contracten niet; derhalve is er geen invloed op de jaarrekening 2010.
Eén van de wijzigingen in IAS 39, “Financiële instrumenten: opname en waardering”, betreft toepassing van hedge – accounting bij transacties tussen segmenten. Na wijziging resulteert: de toepassing van hedge - accounting op transacties tussen entiteiten in dezelfde groep is alleen toegestaan in de individuele of enkelvoudige jaarrekening van die entiteiten en niet in de geconsolideerde jaarrekening van de groep. Tot nu toe is er geen sprake van toepassing van hedge- accounting op transacties tussen entiteiten en/of segmenten binnen de DELTA-groep; derhalve heeft deze wijziging geen invloed op de jaarrekening 2010.
Eén van de wijzigingen in IAS 39, “Financiële instrumenten: opname en waardering”, betreft de verwerking van afdekkingstransacties in gerealiseerde en niet – gerealiseerde resultaten. Het is een verduidelijking van de administratieve verwerking van afdekkingstransacties. Het betreft een verduidelijking en heeft geen invloed op de jaarrekening 2010.
Eén van de wijzigingen in IAS 39, “Financiële instrumenten: opname en waardering”, betreft een wijziging in de toepassingsleidraad. Vooruitbetalingsopties met kredietverstrekkers bij in contracten besloten derivaten. DELTA heeft dergelijke contracten niet; derhalve is er geen invloed op de jaarrekening 2010.
57
Nieuwe interpretaties, van toepassing vanaf 1 januari 2010 9) IFRIC 12, Dienstverlening uit hoofde van concessieovereenkomsten Deze interpretatie verschaft duidelijkheid over de wijze waarop de voorschriften, vervat in reeds door de Commissie goedgekeurde IFRS‟s, moeten worden toegepast op dienstverlening uit hoofde van concessieovereenkomsten. IFRIC 12 verduidelijkt hoe een exploitant infrastructuur die in het kader van dienstverlening uit hoofde van concessieovereenkomsten wordt gebruikt, administratief moet verwerken. Tevens wordt helderheid verschaft over het onderscheid tussen de verschillende fasen (bouwfase / exploitatiefase) van dienstverlening uit hoofde van concessieovereenkomsten en over de wijze waarop opbrengsten en kosten telkens administratief moeten worden verwerkt. DELTA heeft geen concessie overeenkomsten aangaande infrastructuur; derhalve is er geen invloed op de jaarrekening 2010. 10) IFRIC 15, Contracten voor de bouw van vastgoed. Deze interpretatie geeft aan wanneer opbrengsten uit de bouw van vastgoed in de jaarrekening worden verantwoord en met name of een bouwcontract onder IAS 11 “Onderhanden projecten in opdracht van derden” of onder IAS 18 “Opbrengsten” valt. DELTA noch één van haar dochters valt onder het toepassingsgebied van IFRIC 15. 11) IFRIC 16, Afdekking van een netto - investering in een buitenlandse activiteit. Deze interpretatie verduidelijkt hoe de vereisten van IAS 21, “De gevolgen van wisselkoerswijzigingen” en IAS 39, “Financiële instrumenten: opname en waardering”, moeten worden toegepast in gevallen waarin een entiteit het valutarisico afdekt dat uit haar netto – investering in buitenlandse activiteiten voortvloeit. Voor netto – investeringen in een buitenlandse activiteit met aan andere valuta dan de Euro worden geen afdekkingsinstrumenten gebruikt; derhalve is er geen invloed op de jaarrekening 2010. 12) IFRIC 17, Uitkeringen van activa in natura aan eigenaars. IFRIC 17 is een interpretatie die meer duidelijkheid over en leidraden voor de administratieve verwerking van uitkeringen van activa in natura aan eigenaars van een entiteit verschaft. DELTA heeft tot op heden dividenden alleen cash uitbetaald. 13) IFRIC 18, Overdracht van activa van klanten. IFRIC 18 is een interpretatie die meer duidelijkheid over en leidraden voor de administratieve verwerking van overdrachten van materiële vaste activa van klanten of van geldmiddelen voor de bouw of verwerving van een materieel vast actief verschaft. Deze interpretatie geeft standaarden voor de verwerking van het verkrijgen van activa of geldmiddelen van de klant om activa aan te schaffen die nodig zijn om de klant te verbinden met een netwerk of om hem toegang te geven tot het verkrijgen van goederen of diensten. Overdracht van activa blijkt nauwelijks voor te komen. Door deze interpretatie vindt uitsluitend een aanpassing plaats in de presentatie van de ontvangen gelden. In plaats van de bijdragen van derden in mindering te brengen op de materiële vaste activa, worden deze met terugwerkende kracht tot 1 januari 2009 verwerkt als verplichting, vanuit de visie dat er omzet vooruit is ontvangen; in de resultatenrekening vindt zodoende verschuiving plaats van afschrijving naar omzet.
58
1.2 De volgende richtlijnen en verbeteringen zijn door DELTA nog niet toegepast in de jaarrekening 2010 (officieel van toepassing vanaf 1 januari 2011): 14) Wijzigingen in IFRS 1 en IFRS 7, Beperkte vrijstelling bij eerste toepassing van IFRS, van de verplichting om door IFRS 7 vereiste vergelijkende informatie te verschaffen. Deze wijziging beoogt de mogelijkheid te bieden voor entiteiten die IFRS voor het eerst toepassen, gebruik te maken van de lastenverlichting die geldt ten aanzien van de lastenverlichting van door IFRS 7 “Financiële instrumenten: informatieverschaffing”, vereiste vergelijkende informatie over waarderingen tegen reële waarde en liquiditeitsrisico indien de betreffende vergelijkende periodes vóór 31 december 2009 aflopen. 15) IAS 24 herzien, Informatieverschaffing over verbonden partijen. Het doel van de wijzigingen is de definitie van verbonden partijen te vereenvoudigen en tegelijkertijd bepaalde interne inconsistenties weg te nemen. Tevens wordt aan (met de overheid verbonden) entiteiten enige lastenverlichting geboden met betrekking tot de hoeveelheid door hen te verstrekken informatie over transacties met verbonden partijen. 16) Wijziging in IAS 32, Financiële instrumenten: presentatie van classificatie van claimemissies Deze wijziging verduidelijkt hoe bepaalde claims administratief moeten worden verwerkt wanneer de uitgegeven instrumenten in een andere dan de functionele valuta van de emittent luiden. 17) Wijziging van IFRIC 14, Vooruitbetalingen bij minimaal vereiste dekkingsbijdragen. Doel van de wijziging is om een onbedoeld gevolg van de interpretatie weg te nemen: wanneer een aan een minimaal vereiste dekkingsgraad onderworpen entiteit een vooruitbetaling van toekomstige bijdragen verricht, zou de entiteit die een dergelijke vooruitbetaling doet, onder bepaalde omstandigheden verplicht zijn een last op te nemen. Ingeval er voor een toegezegd – pensioenregeling een minimaal vereiste dekkingsgraad bestaat, moet krachtens de wijzigingen in IFRIC 14 een dergelijke vooruitbetaling, evenals om het even welke andere vooruitbetaling, als een actief worden behandeld. 18) IFRIC 19, Aflossing van financiële verplichtingen met eigenvermogensinstrumenten. Het doel van deze interpretatie is het verschaffen van een leidraad voor de administratieve verwerking door een debiteur van de eigenvermogensinstrumenten die hij aan een crediteur verstrekt om een financiële verplichting geheel of gedeeltelijk af te lossen nadat over de voorwaarden van de verplichting is heronderhandeld. Het niet vervroegd toepassen van deze nieuwe en/of gewijzigde richtlijnen is naar de mening van het bestuur niet nadelig voor het beeld van de financiële positie van DELTA.
2. Algemene grondslagen 2.1 Overheidssubsidies Overheidssubsidies worden opgenomen zodra het redelijkerwijs zeker is dat aan de voorwaarden voor verkrijging is of wordt voldaan en dat de subsidies zijn of zullen worden ontvangen. Bij activering van investeringsprojecten worden ontvangen subsidies, evenals ontvangen bijdragen in de aanlegkosten, in mindering gebracht op de aanschafwaarde van de activa. Exploitatiesubsidies worden veelal in mindering gebracht op de inkoopkosten. Fiscale subsidieregelingen worden opgenomen bij de berekening van de belastingplicht. 2.2 Schattingen en veronderstellingen Het opstellen van een jaarrekening brengt met zich mee dat gebruik wordt gemaakt van schattingen en veronderstellingen die zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en op factoren die naar het oordeel van 59
het management aanvaardbaar zijn. Deze schattingen hebben voornamelijk betrekking op de opbrengsten uit levering en transport van elektriciteit en gas aan kleinverbruikers in verband met gespreide meteropname, daarnaast op uitgestelde belastingvorderingen en de hoogte van voorzieningen. Deze schattingen en veronderstellingen hebben invloed op de jaarrekeninggegevens, waarbij de werkelijke gegevens kunnen afwijken. De effecten van schattingswijzigingen worden prospectief verwerkt in de winsten verliesrekening. Schattingswijzigingen kunnen eveneens leiden tot wijzigingen in activa en verplichtingen of in componenten van het eigen vermogen. Dergelijke schattingswijzigingen worden verwerkt in de periode waarin een schattingswijziging heeft plaatsgevonden. 2.3 Bijzondere waardevermindering van activa Gedurende het verslagjaar wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn voor een bijzondere waardevermindering van activa. Indien dit het geval is, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van het actief; deze is gelijk aan de hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten (fair value less costs to sell) of de bedrijfswaarde (value in use). Als de reële waarde minus verkoopkosten leidt tot niet vermijdbare uitgaven, zal hiervoor een verplichting worden opgenomen. De bedrijfswaarde wordt bepaald door de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen, gebaseerd op de intern opgestelde en door de directie goedgekeurde ondernemingsplannen, gebruik makend van een discontovoet vóór belastingen die zowel de actuele marktrente als de specifieke risico‟s met betrekking tot het actief weergeeft. Ten aanzien van verantwoorde goodwill wordt jaarlijks een impairmentberekening opgemaakt. Een bijzondere waardevermindering wordt verwerkt indien de boekwaarde van een actief of de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort, hoger is dan de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen van aan kasstroomgenererende eenheden toegewezen activa worden eerst in mindering gebracht op de boekwaarde van aan kasstroomgenererende eenheden (of groepen van eenheden) toegerekende goodwill en vervolgens naar rato in mindering gebracht op de boekwaarde van de overige activa van de eenheid (groep van eenheden). De betreffende activa worden niet lager gewaardeerd dan de eigen (individuele) realiseerbare waarde. Een bijzondere waardevermindering wordt teruggenomen indien vastgesteld wordt dat de uitgangspunten zijn veranderd op basis waarvan in het verleden de realiseerbare waarde is bepaald. Een bijzondere waardevermindering wordt alleen teruggenomen voor zover de resterende boekwaarde van het actief niet hoger is dan de boekwaarde die zou zijn bepaald, na aftrek van afschrijvingen, in de veronderstelling dat geen bijzondere waardevermindering had plaatsgevonden. Bijzondere waardeverminderingen van goodwill worden niet teruggenomen. Een bijzondere waardevermindering of terugname ervan wordt ten laste of ten gunste van het resultaat gebracht. 2.4 Gesegmenteerde informatie Er wordt nadere informatie verstrekt per bedrijfssegment. Bedrijfssegmenten worden onderscheiden overeenkomstig de bestuurlijke en interne rapportagestructuur van DELTA N.V. Leveringen tussen segmenten worden tegen marktconforme prijzen verrekend.
60
2.5 Vreemde valuta De activa en passiva welke in vreemde valuta worden gehouden, worden omgerekend tegen de valutakoersen welke gelden aan het einde van de verslagperiode. De verschillen die verband houden met de wijziging van valutakoersen worden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover deze geen betrekking hebben op de netto investering in buitenlandse deelnemingen; deze laatste leiden als onderdeel van de niet gerealiseerde resultaten tot een mutatie in het eigen vermogen. In de winst- en verliesrekening zijn de kosten en opbrengsten, luidend in vreemde valuta omgerekend naar Euro‟s tegen de koers op het moment van de transactie.
3. Grondslagen voor de consolidatie De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van DELTA N.V. en haar groepsmaatschappijen. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen waarin beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur en het operationele en financiële beleid wordt uitgeoefend. Bij de bepaling of er sprake is van beslissende zeggenschap worden de bestaande en potentiële stemrechten, die momenteel uitoefenbaar of converteerbaar zijn, meegewogen. Daarnaast wordt hierbij beoordeeld in hoeverre andere overeenkomsten aanwezig zijn die DELTA N.V. de mogelijkheid bieden het operationele en financiële beleid te bepalen. Groepsmaatschappijen worden in de consolidatie betrokken vanaf het moment waarop van beslissende zeggenschap sprake is. Anderzijds wordt vanaf de datum waarop van beslissende zeggenschap geen sprake meer is, de consolidatie beëindigd. De groepsmaatschappijen zijn geconsolideerd volgens de integrale methode, waarbij vermogen en resultaat voor 100% in de consolidatie worden opgenomen. In het geval dat het belang in een groepsmaatschappij minder bedraagt dan 100 % wordt het aandeel van derden afzonderlijk in de balans en de winst-enverliesrekening tot uiting gebracht. In het geval van put-opties wordt het hiermee samenhangende minderheidsbelang gereclassificeerd onder langlopende dan wel kortlopende verplichtingen. De uitoefening van puts wordt gezien als onderdeel van de acquisitieprijs, waardoor uiteindelijk de goodwill zal muteren. Puts worden zodoende als earn-out clausule conform IFRS 3 behandeld. Uitbreiding van een minderheidsbelang en waardemutaties van een putoptie worden via het eigen vermogen gemuteerd. Purchase accounting wordt toegepast bij de verwerking van verwerving van groepsmaatschappijen. De waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen worden, indien nodig, aangepast teneinde een uniforme toepassing binnen DELTA te realiseren.
4. Grondslagen voor de balanswaardering De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten, met uitzondering van de waardering op reële waarde van derivaten (financiële instrumenten). Alle transacties in financiële instrumenten worden verantwoord op transactiedatum. 4.1 Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa hebben betrekking op betaalde goodwill, ontwikkelingskosten, software, klantenbestanden alsmede gekochte transportrechten. Goodwill De goodwill vertegenwoordigt het positieve verschil tussen de verwervingsprijs van groepsmaatschappijen ten opzichte van de reële waarde van de verwerving. Goodwill, betaald bij de overname van groepsmaatschappijen, wordt verantwoord onder de post immateriële vaste activa. Goodwill betaald bij de overname van een Joint Venture of Geassocieerde Deelneming wordt 61
begrepen in de verkrijgingprijs van de betrokken deelnemingen. Indien de overnameprijs lager is dan de reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen (negatieve goodwill), dan wordt dit verschil direct in het resultaat verwerkt. De boekwaarde van goodwill omvat de historische kostprijs verminderd met de cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. Op goodwill wordt niet afgeschreven. Jaarlijks wordt door middel van impairment tests vastgesteld of sprake is van noodzaak tot een bijzondere waardevermindering van goodwill. Bij het uitvoeren van de impairment tests wordt goodwill toegewezen aan kasstroomgenererende eenheden. Indien een transactie kan worden aangemerkt als een transactie tussen aandeelhouders, zal het verschil tussen de aankoopprijs en de reële waarde worden verwerkt in het eigen vermogen. Ontwikkelingskosten Ontwikkelingskosten worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs en worden afgeschreven over een periode van 10 jaar volgens het patroon van de extra kasstromen die gegenereerd worden door de verworven proceskennis. Software De geactiveerde software is gewaardeerd tegen historische kostprijs onder aftrek van afschrijvingen. Zij wordt in beginsel over een periode van 5 jaar lineair afgeschreven. De gebruiksduur wordt jaarlijks beoordeeld. Eventuele aanpassingen worden prospectief verwerkt. Klantencontracten Klantencontracten zijn gewaardeerd tegen verkrijgingprijs en worden afgeschreven volgens het patroon van de extra kasstromen, die gegenereerd worden door de overgenomen klantencontracten. Transportrechten Transportrechten zijn gewaardeerd tegen verkrijgingprijs en worden lineair afgeschreven over een periode van 20 jaar. De gebruiksduur wordt jaarlijks beoordeeld. Eventuele aanpassingen worden prospectief verwerkt. 4.2 Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs, onder aftrek van gecumuleerde lineaire afschrijvingen op basis van een geschatte levensduur, welke op technisch-economische maatstaven wordt bepaald, rekening houdend met een geschatte restwaarde en onder aftrek van (eventuele) gecumuleerde bijzondere waardeverminderingen. Ontvangen bijdragen van derden in aanlegkosten van vaste bedrijfsmiddelen zijn in navolging van IFRIC 18, met terugwerking naar 1 januari 2009 niet meer in mindering gebracht op de waarde van de activa maar gepassiveerd als vooruit ontvangen omzet.
62
Onder de materiële vaste activa is ook opgenomen het gedisconteerde bedrag dat naar verwachting benodigd is voor eindafdichting van de stortplaatsen aan het einde van de stortperiode. De afschrijving is gebaseerd op de werkelijk in de periode verbruikte stortcapaciteit. Wijzigingen in de eindwaarde als gevolg van technische of economische ontwikkelingen en gevolgen van hantering van een gewijzigde disconteringsvoet worden gemuteerd onder de vaste activa en worden via de afschrijvingen in de toekomstige jaren ten gunste/laste van het resultaat gebracht. Indien het activum is afgeschreven, wordt het verschil direct in het resultaat verantwoord. Kosten van externe financiering van activa (bouwrente) worden in de kostprijs opgenomen indien deze rechtstreeks aan het activum kunnen worden toegerekend. Als een actief uit meerdere componenten met verschillende afschrijvingstermijnen en restwaarden bestaat, worden deze componenten afzonderlijk verantwoord. Investeringen t.b.v. vervanging van componenten worden geactiveerd onder gelijktijdige afwaardering van de te vervangen componenten. De geschatte levensduur en de geschatte restwaarde worden jaarlijks ten tijde van het opstellen van het ondernemingsplan beoordeeld; indien op basis van impairment berekeningen sprake is van een bijzondere waardevermindering, wordt de waardering aangepast. De materiële vaste activa in aanbouw zijn in de balans opgenomen tegen de per balansdatum daaraan bestede kosten van materiaal en diensten, kosten van directe manuren, een passend gedeelte van de direct toerekenbare overheadkosten en de rechtstreeks aan het activum toe te kennen financieringskosten. Indaver heeft in 1999 een cross border lease overeenkomst afgesloten met een Amerikaanse investeerder met betrekking tot het gebruik van lijn 1 en 2 van de verbrandingsoven in Doel. In deze transacties is het juridische en economisch eigendom bij de vennootschap behouden gebleven. Derhalve zijn deze activa in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen overeenkomstig de waarderingsgrondslagen die worden toegepast voor de materiële vaste activa. 4.3
Financiële vaste activa
Algemeen Een bedrijfscombinatie is het samenbrengen van afzonderlijke entiteiten of bedrijfsactiviteiten in één verslaggevende entiteit. Een bedrijfscombinatie die in het toepassingsgebied valt, wordt verwerkt volgens de overnamemethode, waarbij de volgende stappen genomen worden: 1. Identificatie van de overnemende partij. 2. Bepalen van de kostprijs van de bedrijfscombinatie. 3. Toerekenen op de overnamedatum van de kostprijs van de bedrijfscombinatie. De kostprijs van een bedrijfscombinatie is het totaal van de reële waarde, op de datum van de ruil, van afgestane activa, aangegane of overgenomen verplichtingen en door de overnemende partij uitgegeven eigen vermogen instrumenten. Hieraan werden onder IFRS 3 (goedgekeurd in 2004 door de EU) de rechtstreeks aan de bedrijfscombinatie toe te schrijven kosten toegevoegd. Sinds de herziening van IFRS 3 (vanaf 2009 toegepast) worden de rechtstreeks aan de verwerving toe te rekenen kosten niet langer verwerkt als onderdeel van de kostprijs van de bedrijfscombinatie doch direct ten laste van het resultaat gebracht. Goodwill wordt gewaardeerd als de waarde waarmee de kostprijs van de bedrijfscombinatie het belang van de overnemende partij in de netto reële waarde van de identificeerbare activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen overschrijdt. Negatieve goodwill wordt direct in de winst-en-verliesrekening opgenomen en minderheidsbelangen in het eigen vermogen.
63
Joint ventures, geassocieerde deelnemingen en overige deelnemingen Joint ventures zijn contractuele overeenkomsten waarbij DELTA N.V. tezamen met één of meerdere partijen activiteiten uitvoert waarbij alle partijen gezamenlijk de zeggenschap uitoefenen. Geassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waarin DELTA N.V. direct of indirect invloed van betekenis heeft maar geen beslissende zeggenschap. In het algemeen is hiervan sprake indien DELTA N.V. tussen 20% en 50% van de stemrechten kan uitoefenen. Investeringen in joint ventures en geassocieerde deelnemingen worden in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt volgens de “equity methode”. Volgens deze methode vindt de initiële waardering plaats tegen kostprijs, waarbij derhalve ook de betaalde goodwill in dit bedrag is opgenomen. Jaarlijks wordt het aandeel in het resultaat bij- of afgeboekt en worden dividenduitkeringen op de waardering in mindering gebracht. Indien de (gecumuleerde) verliezen van de Joint Venture en/of deelneming de boekwaarde overstijgen, worden deze verliezen niet meer verwerkt, tenzij DELTA N.V. de verplichting heeft of betalingen heeft gedaan om deze verliezen aan te zuiveren. Overige deelnemingen zijn niet-geassocieerde deelnemingen waarin DELTA N.V een belang heeft dat kleiner is dan 20%. In de geconsolideerde jaarrekening worden deze gewaardeerd tegen reële waarde tenzij onvoldoende informatie beschikbaar is. Waardering vindt dan plaats tegen kostprijs. Niet uitgekeerde resultaten van joint ventures en geassocieerde deelnemingen en rechtstreekse vermogensvermeerderingen betreffende deelnemingen waarvan uitkering niet zonder beperking kan worden bewerkstelligd, worden als onderdeel van de niet – gerealiseerde resultaten toegevoegd aan de wettelijke reserve. Leningen u/g overige deelnemingen Verstrekte leningen aan deelnemingen of aan externe partijen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, hetgeen overeenkomt met de geamortiseerde kostprijs. Waar nodig, wordt een voorziening getroffen in verband met mogelijk oninbaarheid, die in mindering wordt gebracht op de boekwaarde. Uitgestelde belastingvorderingen en –verplichtingen Onder financiële activa zijn ook uitgestelde belastingvorderingen opgenomen. Deze zijn een gevolg van het verschil in commerciële en fiscale waardering, alsmede verrekenbare verliezen. Uitgestelde belastingvorderingen en –verplichtingen worden tegen nominale waarde gewaardeerd op basis van vennootschapsbelastingtarieven, waarvan het wetgevingsproces materieel is afgesloten per balansdatum. Uitgestelde belastingvorderingen worden opgenomen als redelijkerwijs kan worden aangenomen dat verrekening kan plaatsvinden met toekomstige fiscale resultaten. Jaarlijks wordt een herbeoordeling gedaan voor de opname van de uitgestelde belastingvordering. 4.4 Voorraden Voorraden worden gewaardeerd tegen een gewogen gemiddelde kostprijs, gebaseerd op basis van de FIFO-methode (first in first out) of tegen de netto opbrengstwaarde als deze lager is, onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. De waardeverminderingen op voorraden worden ten laste van het resultaat geboekt en afzonderlijk vermeld. 4.5 Vorderingen De handelsvorderingen worden bij eerste opname verwerkt tegen reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. Door de korte looptijd is de geamortiseerde kostprijs in de regel gelijk aan de nominale waarde van de vorderingen.
64
4.6 Onderhanden projecten in opdracht van derden DELTA hanteert de methode „percentage of completion‟ voor de onderhanden projecten in opdracht van derden om de kosten en opbrengsten te bepalen die in het resultaat van de verslagperiode worden verwerkt. Voor het bepalen van het stadium van voltooiing worden de productiemetingen gebruikt. Onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening voor waarschijnlijke verliezen en reeds gefactureerde termijnen. Indien de gerealiseerde winst naar rato van de voortgang van het project betrouwbaar kan worden vastgesteld, wordt deze opgenomen in de waardering. 4.7 Vaste activa aangehouden voor verkoop en bedrijfsbeëindiging DELTA classificeert een activum (of een groep van activa) als aangehouden voor verkoop indien de boekwaarde hoofdzakelijk door een verkooptransactie zal worden gerealiseerd en niet door het voortgezette verbruik ervan. Hiervoor dient het actief in de huidige staat onmiddellijk beschikbaar te zijn voor verkoop en de verkoop dient ook zeer waarschijnlijk te zijn en naar verwachting binnen één jaar plaats te vinden. Bij de (voorgenomen) afstotingen van een groep van activa zullen ook de rechtstreeks daaraan verbonden verplichtingen worden opgenomen in de waardering. Direct na de classificatie als aangehouden voor verkoop wordt de waardering van de activa gesteld op de laagste waarde van de boekwaarde en de reële waarde minus verkoopkosten en wordt meteen ook de afschrijving stopgezet. Bijzondere waardeverminderingen worden opgenomen in de resultatenrekening. 4.8 Liquide middelen Onder de liquide middelen worden niet alleen de geldmiddelen opgenomen maar ook kasequivalenten, die zonder materieel risico van waardeverandering in liquide middelen kunnen worden omgezet. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen reële waarde. 4.9 Eigen vermogen In het mutatieoverzicht eigen vermogen wordt het verloop van het eigen vermogen toegelicht. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt EUR 9.080.000 en is verdeeld in 20 duizend aandelen met een nominale waarde van elk EUR 454. Per 31 december 2009 is EUR 6.937.120 geplaatst en volgestort. Gedurende 2010 is hierin geen wijziging opgetreden. Dividenden worden opgenomen als een verplichting in de periode waarin ze worden toegekend. 4.10 Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare feitelijke verplichtingen welke samenhangen met de bedrijfsactiviteiten. De voorzieningen worden opgenomen tegen de contante waarde van de te verwachten uitgaven. De contante waarde wordt berekend met behulp van een disconteringsvoet vóór belasting waarin de actuele marktbeoordeling van de tijdswaarde van geld tot uitdrukking komt. De verwachte uitgaven binnen een jaar na balansdatum worden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. 4.11 Personeelsverplichtingen Daar waar deze voorzieningen betrekking hebben op pensioenverplichtingen en ziektekosten, zijn deze berekent op basis van actuariële grondslag. Deze verplichtingen worden apart zichtbaar gemaakt op de balans. Dit is enkel het geval bij de groepsmaatschappij Indaver. Indaver voorziet in vergoedingen na uitdiensttreding voor de meeste van haar medewerkers. Deze vergoedingen worden verstrekt onder toegezegde-bijdragenregelingen en toegezegd-pensioenregelingen via een verzekeringsplan of via een ongefinancierde regeling. De betaalde bijdrage o.b.v. de toegezegde bijdrageregeling wordt onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen De kostprijs voor elk van de uitkeringen o.b.v. de toegezegde pensioenregeling wordt afzonderlijk bepaald waarbij gebruik gemaakt wordt van de actuariële “Projected Unit Credit” waarderingmethode. 65
De onderneming neemt een gedeelte van de actuariële winsten/verliezen op als opbrengsten/kosten indien de gecumuleerde, niet opgenomen winsten/verliezen op het einde van het voorgaande boekjaar de 10% overschrijden met betrekking tot: - De contante waarde van de bruto-verplichting uit hoofde van toegezegde pensioenrechten op die datum - De reële waarde van de fondsbeleggingen op die datum Het overschot en tekort wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening over de verwachte gemiddelde resterende dienstperiode van de werknemers die deelnemen aan de regeling. 4.12 Langlopende verplichtingen De langlopende verplichtingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve rentemethode. De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen op langlopende verplichtingen worden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. Bij financiële lease (alle aan het eigendom verbonden voordelen en risico‟s zijn voor rekening van de lessee) wordt bij aanvang van een leaseperiode de financiële lease als activum en de verplichtingen onder de passiva opgenomen tegen de reële waarde. De afschrijving van het actief wordt bepaald conform de geldende regels voor materiële vaste activa. Bij operationele lease (alle aan het eigendom verbonden voordelen en risico‟s zijn voor rekening van de lessor) worden de leasebetalingen op tijdsevenredige basis in de winst- en verliesrekening opgenomen. Het langlopende deel van de vooruit ontvangen omzet wordt onder langlopende verplichtingen geclassificeerd. Het gedeelte dat het eerstvolgende jaar vrijvalt wordt onder de kortlopende verplichtingen opgenomen. Het gedeelte dat betrekking heeft op het huidig verslagjaar, is opgenomen onder de omzet. 4.13 Putopties De putopties worden tegen fair-value opgenomen, toekomend aan de desbetreffende putoptiehouder, minus eventueel uitgekeerd dividend. Deze waarde wordt gebaseerd op de indirecte opbrengstwaarde van het desbetreffende minderheidsbelang, waarbij een bandbreedte wordt gehanteerd voor het vereiste rendement.
66
5. Grondslagen voor de waardering van financiële instrumenten 5.1 Waardering derivaten DELTA handelt in contracten voor elektriciteit, gas, kolen, olie, CO 2 certificaten en valuta met betrekking tot het lopende kalenderjaar en de drie opvolgende jaren. DELTA beschouwt de markten voor deze producten als liquide voor deze periode; hiervoor zijn betrouwbare prijzen beschikbaar via brokers, beurzen en dataleveranciers. De reële waarde van commodity-contracten wordt berekend op basis van deze gepubliceerde prijzen; er wordt geen gebruik gemaakt van eigen waarderingsmodellen. De gepubliceerde maand-, kwartaal- en jaarprijzen worden slechts bewerkt om aan te sluiten op de relatieve perioden in de handelssystemen. Ook heeft DELTA derivaten als interest rate swaps. De reële waarde van interest rate swaps wordt berekend op basis van yield curves beschikbaar via o.a. brokers en De Nederlandsche Bank. 5.2 Financiële instrumenten DELTA maakt gebruik van financiële instrumenten om de normale marktrisico‟s, die samenhangen met haar energie-, valuta- en renteposities te beheersen en te optimaliseren. DELTA past de richtlijnen IAS 32 „Financial Instruments: Presentation‟, en IAS 39 „Financial Instruments: Recognition and Measurement‟ toe. Op grond van deze richtlijnen worden derivaten (afgeleide financiële instrumenten) gewaardeerd tegen reële waarde (fair-value) en worden handelscontracten in de winst- en verliesrekening verwerkt op basis van “fair value through P&L”. Definiëring Een derivaat is een financieel instrument of ander contract dat binnen het toepassingsgebied van IAS 39 valt en dat de drie volgende kenmerken bezit: - de waarde verandert als gevolg van veranderingen in een bepaalde rentevoet, prijs van een financieel instrument, commodityprijs, valutakoers, index van prijzen of rentevoeten of andere variabele, mits, in geval van een niet financiële variabele, de variabele niet specifiek voor een contractpartij geldt (soms „de onderliggende waarde‟ genoemd); - er is geen of slechts een geringe netto aanvangsinvestering benodigd in verhouding tot andere soorten contracten die op vergelijkbare wijze reageren op veranderingen in marktfactoren; - de afwikkeling vindt in de toekomst plaats. Rubricering en saldering Derivaten worden onder de kortlopende, respectievelijk langlopende activa geclassificeerd indien de reële waarde positief is; onder de kort-, respectievelijk langlopende verplichtingen indien de reële waarde negatief is. Vorderingen en verplichtingen uit hoofde van derivaten voor verschillende transacties met dezelfde tegenpartij worden gesaldeerd indien er een contractueel of juridisch recht tot saldering bestaat en DELTA de desbetreffende kasstromen eveneens op gesaldeerde basis verrekent.
67
Verwerking reële waarde mutaties Onder IAS 39 worden energie commodity-contracten (elektriciteit, gas, kolen, olie en,CO2 certificaten alsmede de daaraan gerelateerde posities in vreemde valuta) en renteswap contracten als derivaat aangemerkt. Onder IAS 32 en 39 en onder IFRS 7 worden alle derivaten vanaf eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde. Als algemeen uitgangspunt geldt dat aanpassingen in de reële waarde van derivaten in het resultaat dienen te worden verwerkt. Ten aanzien van dit algemene uitgangspunt bestaan twee uitzonderingen: 1. Own use behandeling: voor commodity-contracten voor eigen gebruik, productie en in- en verkoopcontracten die bestemd zijn voor fysieke levering aan eindgebruikers past DELTA accrual accounting toe, hetgeen impliceert dat tussentijdse waardestijgingen niet in het resultaat worden verwerkt. Dergelijke transacties worden op het moment van effectuering tegen de dan geldende prijzen verwerkt als aan- of verkoop; 2. Hedge-accounting: dit biedt de mogelijkheid om het effect van fair-value mutaties op het resultaat te beperken, doordat bij hedge-accounting rekening wordt gehouden met tegengestelde effecten op het resultaat van fair-value mutaties van de hedge-transacties en van de afgedekte positie; de fair-value mutaties van derivaten worden in dit geval (via het overzicht van de niet – gerealiseerde resultaten) in het eigen vermogen verwerkt tot het moment dat de afgedekte positie/transactie plaatsvindt. Hedge-accounting DELTA maakt gebruik van derivaten om prijs- en valutarisico‟s die voortvloeien uit energie commoditycontracten (elektriciteit, gas, kolen olie) af te dekken. Door afgesloten renteswaps wordt het risico van fluctuaties in de kasstroom als gevolg van rentemutaties afgedekt. DELTA past hiervoor cashflow hedging (kasstroomafdekking) toe, waarbij door middel van hedgetransacties het risico van schommelingen in (toekomstige) kasstromen die het resultaat kunnen beïnvloeden, worden afgedekt. De hedges zijn toewijsbaar aan een specifiek risico dat is gerelateerd aan een balanspost of een toekomstige transactie die hoogst waarschijnlijk is. Het effectieve deel van de wijzigingen in de reële waarde wordt (via het overzicht van de niet – gerealiseerde resultaten) in het eigen vermogen onder de hedgereserves verwerkt. Het niet-effectieve deel wordt verwerkt in het resultaat. De cumulatieve bedragen die in het eigen vermogen zijn verwerkt, worden overgeheveld naar het resultaat in dezelfde periode waarin de afgedekte transactie in het resultaat wordt verwerkt. Criteria voor toepassing van hedge-accounting Voor het toepassen van hedge-accounting gelden strikte regels ten aanzien van noodzakelijke documentatie en effectiviteit-meting. Een derivaat kan onder hedge-accounting worden gebracht indien het voldoet aan de volgende criteria: 1. bij het aangaan van de transactie dient het derivaat formeel als hedge te worden aangemerkt en moeten de hedge-relatie, de doelstellingen van de hedge en de risicomanagement strategie worden gedocumenteerd; 2. voor cash flow hedges geldt, dat ingedekte verwachte toekomstige transacties hoogst waarschijnlijk dienen te zijn en dat voornoemde verwachte toekomstige transacties de onderneming blootstellen aan schommelingen in (toekomstige) kasstromen die invloed op het resultaat kunnen hebben; 3. de effectiviteit van de hedge-transactie kan betrouwbaar worden vastgesteld; 4. de hedge-transactie is naar verwachting in hoge mate effectief; 5. de hedge-transactie wordt periodiek beoordeeld op effectiviteit.
68
Effectiviteitmeting van hedges DELTA beoordeelt formeel, zowel bij het aangaan van de hedgerelatie als gedurende de looptijd daarvan, of de derivaten waarvan gebruik is gemaakt ten behoeve van hedgetransacties, effectief zijn geweest voor het opvangen van veranderingen in de reële waarde of kasstromen van de afgedekte positie. Hiertoe beoordeelt en bepaalt DELTA of veranderingen in de reële waarde of kasstromen van de afgedekte positie worden gecompenseerd door veranderingen in de reële waarde of kasstromen van het hedge-instrument, binnen een bandbreedte van 80% tot 125%. Het ineffectieve deel van een hedgerelatie wordt bepaald door de mate waarin de veranderingen in de reële waarde van het derivaat verschillen van de veranderingen in de reële waarde van de afgedekte positie in een reële waarde hedge of de mate waarin veranderingen in de reële waarde van het derivaat afwijken van de reële waardeverandering van de verwachte kasstroom in een kasstroom hedge. Ineffectieve hedges en winsten en verliezen op componenten van een derivaat die bij de beoordeling van de effectiviteit van de hedge transactie buiten beschouwing worden gelaten, worden direct in het resultaat verwerkt. DELTA beëindigt hedge-accounting indien de hedgerelatie niet langer effectief is of indien niet langer verwacht wordt dat deze effectief zal blijven.
6. Grondslagen voor de resultaatbepaling In de winst-en-verliesrekening zijn alle financiële consequenties welke voortvloeien uit de besluitvorming met betrekking tot de verkoop en beëindiging van activiteiten, incl. het reguliere resultaat over 2010, verantwoord onder “resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten”; om de vergelijking met de financiële informatie over 2009 te vereenvoudigen, is deze informatie geherstructureerd in lijn met de opstelling over 2010. 6.1 Netto omzet Onder de netto omzet worden de direct toerekenbare opbrengsten verantwoord van aan derden geleverde goederen en diensten, onder aftrek van kortingen en over de omzet geheven en af te dragen belastingen zoals de omzetbelasting en regulerende energiebelasting. Opbrengsten worden opgenomen als de wezenlijke risico‟s en voordelen van eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten van diensten worden opgenomen naar rato van de verrichte prestaties aan het einde van de verslagperiode. De verantwoording van de opbrengsten uit hoofde van transportdiensten en levering van elektriciteit en gas is gebaseerd op de verrichte leveringen in het kalenderjaar. De opbrengst van leveringen aan kleinverbruikers is voor een deel geraamd in verband met de over het jaar gespreide meteropname. Voor de verantwoording van de omzet van elektriciteit wordt er van uit gegaan dat de geproduceerde elektriciteit uit de eigen productiemiddelen (incl. joint ventures) aan derden wordt verkocht, terwijl de aan eindverbruikers geleverde elektriciteit volledig bij derden wordt ingekocht. Indien sprake is van handelscontracten met betrekking tot gas en elektriciteit welke geen fysieke levering betreffen, zijn inkoop- en verkoopwaarden gesaldeerd. De omzet welke wordt verantwoord onder telecommunicatie betreft naast de abonnementsgelden uit signaal-levering ook de opbrengsten uit internetdiensten en overige datatransmissieactiviteiten. De baten en de daarmee rechtstreeks samenhangende lasten van milieudiensten en activiteiten binnen het duurzame segment worden toegerekend aan de periode waarin de activiteiten plaatsvinden. Opbrengsten uit projecten in opdracht van derden worden in het resultaat verwerkt volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties. 69
6.2 Netto bedrijfslasten De netto bedrijfslasten worden bepaald op basis van verkregen prestaties en op basis van de hiervoor reeds gememoreerde grondslagen met betrekking tot waardering en afschrijving. De kosten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin zij daadwerkelijk worden geëffectueerd; verliezen worden genomen in het jaar waarin zij voorzienbaar zijn. 6.3 Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben volgens de effectieve rente methode. Kosten van externe financiering (bouwrente) wordt door DELTA in voorkomende gevallen geactiveerd. 6.4 Vennootschapsbelasting Vennootschapsbelasting over het resultaat wordt berekend door toepassing van het nominaal geldende tarief op het in de jaarrekening getoonde resultaat voor belasting, rekening houdend met permanente verschillen tussen dit resultaat en het resultaat op basis van fiscale grondslagen. Binnen de fiscale eenheid van DELTA N.V. hanteert DELTA de no-settlement methode; dit met uitzondering voor de verrekening van voorvoegingsverliezen. Voor het netwerkbedrijf wordt vanwege het speciaal toezichtregiem, de separate return approach gevolgd.
7. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode en op basis van de werkelijke mutaties, i.e. vóór herstructurering van de winst-en-verliesrekening in het kader van de besluitvorming tot verkoop en beëindiging van activiteiten. Onderscheid is aangebracht tussen de operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. Het kortlopend deel van de langlopende verplichtingen is in de balans weliswaar opgenomen als onderdeel van de overige (kortlopende) verplichtingen, echter is de mutatie op het kortlopende deel van de langlopende verplichtingen in het kasstroomoverzicht verantwoord onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Mutaties in financiële baten en lasten en winstbelastingen zijn door de aard (rentedotatie aan voorzieningen) of de doorlooptijd (belastingaanslagen) niet volledig aan te wijzen als directe kasstromen; voor deze niet direct gerealiseerde kasstromen is de kasstroom gecorrigeerd.
70
Toelichting op de geconsolideerde balans 1. Immateriële vaste activa (bedragen x EUR 1.000)
Totaal
Goodwill
Ontwikkeling
Software
Klant contracten
Transport rechten
Overig
2009 Boekwaarde per 1 januari 2009
576.441
447.945
11.211
70.276
17.766
10.563
18.680
14.940 (37.056) (27.100) (339) (13.719) 1.713
(2.254) (8.985) (13.719) 2.129
843 (897) (10.445) -
16.142 (28.008)
(1.011)
9 (2.018)
(196) (1.301)
200 (5.122) (7.670) (143) 606
514.878
425.116
712
56.913
5.637
9.831
16.671
161.674
13.552
13.102
101.952
19.855
9.477
3.736
676.552
438.668
13.814
158.865
25.492
19.308
20.407
514.878
425.116
712
56.913
5.637
9.831
16.671
Investeringen Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Desinvesteringen Acquisitie RGS Earn Out (Indaver Ierland) Overige mutaties
18.595 (26.794) (89.028) (358) 472 465 1.719
(85.906) 472 465 -
16.878 (24.591) (851) (358) 1.720
(1.160) -
(1.011) -
-
Boekwaarde per 31 december 2010
419.949
340.147
125
49.710
4.477
8.820
16.671
277.927
99.458
15.405
127.825
21.015
10.488
3.736
697.876
439.605
15.530
177.535
25.492
19.308
20.407
Investeringen Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Desinvesteringen Aanpassingen PPA Indaver/SAV Overige mutaties Boekwaarde per 31 december 2009
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
Aanschafwaarde per 31 december 2009
279
-
2010 Boekwaarde per 1 januari 2010
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
Aanschafwaarde per 31 december 2010
Afschrijvingstermijnen in jaren
Goodwill per kasstroom genererende eenheid Indaver Solland Milieu Kreekraksluis Zeelandnet Sunergy Triqua Totaal Goodwill
1.717 (32) (2.271) (1)
nvt
5
31-12-2010
31-12-2009
326.428 2.486 1.390 9.843 340.147
5
variabel
20
variabel
325.963 67.923 4.069 1.390 9.843 13.246 2.682 425.116
71
Algemeen Marktontwikkelingen enerzijds en productontwikkelingen anderzijds hebben geleid tot een heroriëntatie op de realiseerbare marktwaarde van activiteiten op het gebied van duurzaamheid. Werd in 2009 reeds besloten tot volledige afwaardering van de activa van Biovalue, in 2010 heeft deze heroriëntatie geleid tot het besluit om de activiteiten op het gebied van zonne-energie te verkopen. De bijzondere waardeverminderingen in 2009 zijn toe te schrijven aan de afwaardering van de goodwill, welke is betaald bij de verwerving van Biovalue, de afwaardering van immateriële vaste activa van Biovalue en de afwaardering van de fair value van enkele klantcontracten binnen de zonne-energie. Goodwill IFRS schrijft voor dat voor die groepsmaatschappijen waarvoor in het verleden goodwill is betaald, jaarlijks een berekening van de bedrijfswaarde dient te worden gemaakt om vast te stellen of een impairment op de geactiveerde goodwill dient plaats te vinden. Indaver Met betrekking tot de activiteiten van Indaver zijn impairmentberekeningen gemaakt op het niveau van haar Kasstroom Genererende Eenheden. Het management heeft de kasstroomvoorspellingen daarbij gebaseerd op de ondernemingsplannen voor de jaren 2011–2013 en in enkele gevallen voor een langere zichtperiode. Na de zichtperiode is een eeuwigdurende reeks gehanteerd. In de opgestelde ondernemingsplannen is rekening gehouden met de beschikbare informatie met betrekking tot marktontwikkelingen. Er is geen gebruik gemaakt van extrapolaties met groeipercentages welke uitgaan boven inflatie. De impairmentberekeningen zijn uitgevoerd op basis van een disconteringsvoet per entiteit. Rekening houdend met de verhoudingen eigen vermogen / vreemd vermogen welke gebruikelijk zijn in de markt en de risicopercepties per land en per branch, is met betrekking tot de disconteringvoet een aantal scenario‟s uitgewerkt; hierbij is uitgegaan van een disconteringsvoet per entiteit in een range van 7,9% tot 10,6% vóór belastingen, waarbij rekening is gehouden met lokaal vigerende belastingen. Op Indaver niveau heeft dit geleid tot een impairment van de betaalde goodwill (EUR 1,6 mln.) in het kader van in het verleden door DELTA Milieu verworven deelnemingen (DELTA Milieu Composteren). Solland / Sunergy De activiteiten in de solar business hebben in 2009 en 2010 te kampen gehad met grote tegenslagen. Als gevolg hiervan heeft DELTA in 2009 stappen ondernomen om haar positie in de solar business naar de toekomst te versterken. Zo zijn in 2009 alle contracten met toeleveranciers van wafers heronderhandeld. Een andere belangrijke ontwikkeling betrof ook de ontwikkeling van de Sunweb-cel. Niettemin heeft DELTA, op grond van de actuele ontwikkelingen en vooruitzichten in 2010 besloten tot volledige beëindiging c.q. verkoop van de activiteiten op gebied van zonne-energie. In dit licht heeft, na verwerking van de uitkomsten van de impairmentberekeningen, een afwaardering plaatsgevonden van alle immateriële vaste activa van Solland Solar Holding B.V. en Sunergy B.V. Voor verdere toelichting wordt verwezen naar noot 24 van de toelichting op balans en winst-en-verliesrekening. Triqua Was enkele jaren geleden nog sprake van positieve marktontwikkelingen, inmiddels is gebleken dat de activiteiten op het gebied van waterzuivering en slibdroging negatief worden beïnvloed door de economische ontwikkelingen. Op basis van de impairmentberekening is daarom besloten tot afwaardering van de geactiveerde goodwill (EUR 2,7 mln.). Software In het kader van vervanging van enkele belangrijke software applicaties, mede in het kader van de geplande splitsing tussen het netwerkbedrijf en de commerciële activiteiten, heeft ook in 2010 een uitfasering en afboeking op ICT activa plaatsgevonden ad. EUR 9,5 mln. 72
2. Materiële vaste activa (bedragen x EUR 1.000)
Totaal
Gebouwen en terreinen
Machines en installaties
Andere vaste bedrijfsmid.
Activa in aanbouw
Bijdrage van derden
2009 Boekwaarde per 1 januari 2009 Investeringen Geactiveerde financieringskosten Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Desinvesteringen Aanpassingen PPA Indaver/SAV Overige mutaties
1.015.770 111.859 2.059 (90.605) (34.586) (7.736) 19.668 16.385
205.883
714.253
36.238
240.026
6.121 (11.648) (12.977) (106) 10.868 17.485
52.815 (78.020) (21.569) (777) 8.800 187.826
7.579 (7.329) (2.077) (6.874) (506)
45.344 2.059 (225) (56) (197.370)
Boekwaarde per 31 december 2009
1.032.810
215.626
863.328
27.031
89.778
Boekwaarde voor aftrek bijdragen
1.195.763
215.626
863.328
27.031
89.778
1.065.214
171.946
822.274
70.713
281
2.260.977
387.572
1.685.602
97.744
90.059
1.032.810
215.626
863.328
27.031
89.778
131.170 2.112 (97.408) (88.212) (6.797) 9.949 (6.217)
2.215 (12.893) (23.415) (4.605) 1.638
36.095 (86.267) (49.404) (329) 9.949 18.265
2.271 (4.284) (3.652) (424) (6.854)
92.299 2.112 (401) (11.741) (2.102) (15.962)
977.407
178.566
791.637
14.081
153.983
1.138.267
178.566
791.637
14.081
153.983
1.203.936
150.930
998.023
54.582
401
2.342.203
329.496
1.789.660
68.663
154.384
Cumulatieve afschrijvingen en impairment Aanschafwaarde per 31 december 2009
(180.627) 6.617 2.093 21 8.950 (162.946)
2010 Boekwaarde per 1 januari 2010 Investeringen Geactiveerde financieringskosten Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Desinvesteringen Wijziging consolidatiekring Overige mutaties Boekwaarde per 31 december 2010 Boekwaarde voor aftrek bijdragen Cumulatieve afschrijvingen en impairment Aanschafwaarde per 31 december 2010
Afschrijvingstermijnen in jaren
10 - 40
7 - 40
5 - 15
(162.946) (1.710) 6.437 663 (3.304) (160.860)
nvt
De investeringen in machines en installaties (inclusief activa in aanbouw) hebben met name betrekking op de uitbreiding en vervanging in elektriciteit- en gasnetwerken (DNWB) en de uitbreiding en renovatie in afvalverwerkinginstallaties (Indaver). Onder de overige mutaties in 2009 is een reclassificatie van een financial lease contract bij Indaver verwerkt als gevolg van de gewijzigde verslagleggingstandaard IAS 17. De bijzondere waardevermindering is met name een gevolg van het besluit tot verkoop van de activiteiten van zonne-energie. Daarnaast heeft deze waardevermindering betrekking op de fair value van terreinen in Cork (EUR 8,4 mln.), in het licht van de economische c.q. prijsontwikkelingen in Ierland, en een afwaardering van activa van DELTA Industriële Reiniging en MBR, gebaseerd op de berekening van de bedrijfswaarde welke voortvloeit uit de actuele ondernemingsplannen (EUR 1,8 mln.). De desinvestering heeft met name betrekking op de verkoop van gebouwen en terreinen in Terneuzen. De wijziging in consolidatiekring heeft betrekking op de verwerving door DELTA Energy B.V. van een tweetal Special Purpose Companies (in het kader van sale / lease back) van de Rabobank. Bij de overige mutaties is onder andere de restwaarde van de gebouwen en terreinen van Biovalue voor een bedrag van EUR 1,8 mln. niet meer opgenomen onder de gebouwen en terreinen. 73
Conform IFRIC 18 dienen de in het kader van bouw/aanleg van equipment ontvangen “bijdragen van derden” met terugwerkende kracht naar 1 januari 2009 niet meer in mindering gebracht te worden op de activa (waarvoor de bijdrage is ontvangen), maar verantwoord te worden als “vooruit ontvangen omzet”. Deze reclassificatie is verwerkt onder “overige mutaties”.
3. Joint ventures, geassocieerde deelnemingen en overige deelnemingen Totaal
Joint Ventures
Boekwaarde per 1 januari 2009
512.274
461.813
41.472
8.989
Investeringen/ Verkopen Ontvangen dividenden Resultaat Overige mutaties
18.791 (30.423) 66.492 (16.969)
6.433 (23.853) 59.614 (18.232)
13.152 (5.095) 5.899 1.247
(794) (1.475) 978 16
Boekwaarde per 31 december 2009
548.271
485.776
54.780
7.715
Boekwaarde per 1 januari 2010
548.271
485.776
54.780
7.715
Investeringen/ Verkopen Ontvangen dividenden Terugbetalingen op kapitaal Resultaat Bijzondere waardevermindering Overige mutaties
1.035 (65.711) (13.584) 62.993 (10.755) (687)
(61.621) (13.584) 56.693 (1.174)
1.035 (3.669) 5.415 (10.755) 487
Boekwaarde per 31 december 2010
521.563
466.090
47.294
(Bedragen x EUR 1.000)
Geassocieerde Deelnemingen
Overige Deelnemingen
(421) 886 0 8.179
De investeringen betreffen agiostortingen in geassocieerde deelnemingen. De terugbetalingen van kapitaal hebben betrekking op terugstortingen van kapitaal door dochterbedrijven (Sleco en Sloe Centrale) naar de moederbedrijven (Indaver en DELTA Energy). Onder het resultaat uit deelnemingen is ook de afwaardering verwerkt van de fair value van de participatie in het afvalbergingsbedrijf Intercommunale Hooge Maey. Het besluit om de activiteiten op het gebied van zonne-energie volledig te beëindigen via een verkoop van de betrokken bedrijven heeft geleid tot een bijzondere waardevermindering van de waarde van gerelateerde geassocieerde deelnemingen.
74
3.1
Joint ventures
Samenvattende informatie mbt de belangrijkste joint ventures (o.b.v. 100%):
(Bedragen x EUR 1.000)
Balans
31-12-2010
31-12-2009
Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen
1.884.471 164.648 223.985 330.685
1.931.581 171.679 174.403 376.853
Totaal activa
2.603.789
2.654.516
Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden
550.435 521.440 1.080.082 451.832
586.549 516.101 1.166.360 385.506
Totaal passiva
2.603.789
2.654.516
Totaal baten Totaal lasten
810.447 687.863
744.452 610.846
Saldo
122.584
133.606
Resultaat
Bovenstaande informatie heeft betrekking op de belangrijkste joint ventures waarin DELTA participeert: de elektriciteitsproductiebedrijven EPZ NV, Elsta BV en Sloe Centrale Holding BV, het waterbedrijf Evides NV en afvalverbrandingbedrijf Sleco-Centrale NV.
75
3.2
Geassocieerde deelnemingen
Samenvattende informatie mbt de belangrijkste geassocieerde deelnemingen (o.b.v. 100%):
(Bedragen x EUR 1.000)
Balans
31-12-2010
31-12-2009
Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen Totaal activa
184.042 7.259 22.710 65.627 279.638
338.070 8.966 30.121 79.318 456.475
Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva
86.956 11.458 144.560 36.664 279.638
110.883 7.281 159.223 179.088 456.475
110.372 95.168
141.751 117.815
15.204
23.936
Resultaat Totaal baten Totaal lasten Saldo
Deze informatie heeft betrekking op de belangrijkste deelnemingen waarin DELTA participeert: Afvalbergingsbedrijf Intercommunale Hooge Maey en afvalverbrandingsbedrijf AZN.
76
3.3
Financiële instrumenten
Onder Financiële Instrumenten zijn opgenomen de participaties in NV KEMA, Synergia Capital Partners BV, Sustainable Energy Technology (SET) Fund CV, Business Park Terneuzen (BPT) BV, Vlar Papier NV, GRL GlasRecycling NV en IVVO CvbA. Ook het belang in Decu Beheer BV (60%) en Decu CV (60%) is geclassificeerd als financieel instrument omdat DELTA geen doorslaggevende zeggenschap heeft. 3.4
Transacties met verbonden partijen Verkochte goederen
Ingekochte goederen
Debiteuren
Crediteuren
Verstrekte leningen
Betaalde rente
(Bedragen x EUR 1.000)
% Deel nem ing
Elsta B.V en Co C.V.
24,75%
-
-
-
-
13.567
-
-
-
-
-
-
Elsta B.V.
25,00%
3.726
3.334
27.021
24.538
348
455
303
243
-
-
-
N.V. EPZ
50,00%
42.983
36.188
140.709
125.941
2.973
4.202
3.807
4.952
-
-
Sloecentrale Holding B.V.
50,00%
1.174
16.138
39.032
19.291
185
51
10.135
7.726
-
-
-
8.788
BMC Moerdijk B.V.
50,00%
1.616
1.392
5.605
4.277
133
881
524
872
16.004
14.912
1.091
938
Zebra Pijpleiding vof
33,33%
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Zebra Gasnetwerk B.V.
33,33%
-
-
233
4.556
-
-
15
98
-
-
-
-
IC Hooge Maey cvba
30,00%
1.090
1.016
178
200
330
333
118
113
-
-
-
-
Sleco Centrale NV
50,00%
45.702
32.851
50.629
28.598
2.766
4.541
5.066
2.661
Evides N.V.
50,00%
17.233
31.194
-
1.816
4.428
6.689
4.660
157
-
-
113.524
122.113
263.408
209.218
24.730
17.152
24.628
16.822
12.704
14.912
Totaal
2010
2009
2010
2009
31-12-2010 31-12-2009 31-12-2010 31-12-2009 31-12-2010 31-12-2009
(3.300)
2010
2009
(2.471)
-
(15) (1.395)
(61)
9.665
Transacties met verbonden partijen worden uitgevoerd tegen marktconforme prijzen. Elsta, EPZ en Sloe werken met tolling-agreements (feitelijke cost-plus methodiek). Sleco hanteert daarnaast intern afgesproken tarieven die niet altijd in relatie zijn tot de marktprijzen. Ten behoeve van de vorderingen op verbonden partijen zijn geen voorzieningen voor oninbaarheid opgenomen in verband met het ontbreken van de noodzaak daartoe.
77
4. Overige financiële vaste activa Totaal
Leningen u/g deelnemingen
(Bedragen x EUR 1.000)
Boekwaarde per 1 januari 2009
Uitgestelde Belasting vordering
Overige financiële activa
352.551
203.808
95.395
53.348
23.029 51.074 (16.014) 9.140 (264.614) 9.204 36 (5.561)
12.752 50.684 (249.295) (1.101) (1.051)
(16.014) 9.204 (5) -
10.277 390 9.140 (15.319) 1.142 (4.510)
Boekwaarde per 1 januari 2010
158.845
15.797
88.580
54.468
Wijziging consolidatiekring Terugboeking kortlopend gedeelte Nieuwe vorderingen Resultaat Ontvangen aflossingen Ten laste van eigen vermogen ivm hedgereserve Overige mutaties Kortlopend gedeelte Bijzondere afwaardering
(1.785) 5.561 2.342 3.428 (14.059) (35.206) 15.628 (4.029) (3.598)
1.051 1.914 (2.964) (1.003) 130 (1.150) -
(1.785) 28.282 (35.206) 14.783 (3.598)
4.510 428 (21.890) (13.056) 715 (2.879) -
Boekwaarde per 31 december 2010
127.126
13.775
91.056
22.295
Terugboeking kortlopend gedeelte Nieuwe vorderingen Resultaat Verstrekte vooruitbetalingen Ontvangen aflossingen Ten laste van eigen vermogen ivm hedgereserve Overige mutaties Kortlopend gedeelte
4.1 Leningen u/g deelnemingen De vorderingen op deelnemingen betreffen leningen u/g aan joint ventures, geassocieerde deelnemingen en financiële instrumenten. De leningen zijn gewaardeerd op nominale waarde; voor een bedrag van EUR 12,1 mln. is sprake van achtergestelde leningen. De gewogen gemiddelde rentevoet bedraagt per ultimo 2010: 7,3% (2009: 6,1 %).
78
4.2
Uitgestelde belastingvordering
(Bedragen x EUR 1.000)
31-12-2010
31-12-2009
(Im)materiele vaste activa Voorzieningen Verrekenbare verliezen Hedgereserve ingevolge IAS39 / derivaten Overig
53.124 18.580 31.923 (13.027) 457
48.075 9.330 8.997 22.178
Totaal uitgestelde belastingvordering
91.056
88.580
De latente belastingvorderingen staan in relatie tot de waardering van (im)materiële vaste activa en voorzieningen. De vordering inzake (im)materiële vaste activa is voor een deel ontstaan als gevolg van de verschillen tussen de fiscale waardering en de bedrijfseconomische boekwaarde in de jaarrekening per 1 januari 1998 (fiscale openingsbalans). Voor nadien ontstane verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van (im)materiële vaste activa (o.a. fiscale investeringsregelingen) is eveneens een vordering opgenomen. De belastingvordering in relatie tot (in het verleden) gevormde voorzieningen heeft als oorzaak dat voor een aantal commercieel opgenomen voorzieningen de kosten fiscaal eerst bij feitelijke besteding ten laste van het resultaat mogen worden gebracht. Bij enkele ondernemingen is een uitgestelde belastingvordering opgenomen voor verrekenbare verliezen die naar verwachting in de komende jaren kunnen worden gecompenseerd. Per balansdatum is overleg met de Belastingdienst gaande over het vaststellen van de omvang van deze verrekenbare verliezen. Afhankelijk van de uitkomst van deze gesprekken kan de latente belastingvordering wijzigen. De uitgestelde belastingvorderingen inzake verliescompensatie worden jaarlijks beoordeeld en worden opgenomen voor zover naar verwachting, verrekening kan plaatsvinden met toekomstige fiscale resultaten. Sinds 2006 wordt een hedge-reserve gevormd voor niet gerealiseerde waardemutaties op derivaten en handelscontracten ingevolge IAS 39/32. Voor deze ongerealiseerde resultaten wordt eveneens een belastinglatentie gevormd. Per balansdatum is de betreffende hedge-reserve positief (credit), hetgeen resulteert in een vermindering van de uitgestelde belastingvordering. Ultimo 2010 is een latente belastingvordering ten bedrage van EUR 21,5 mln. niet in de balans opgenomen vanwege het feit dat het onzeker is of en op welke termijn de (in binnen- en buitenland) compensabele verliezen c.q. de belastingvoordelen gerealiseerd kunnen worden. 4.3 Overige financiële activa De overige financiële activa betreffen met name koopsommen, ontvangen in het kader van afgesloten sale/lease-back overeenkomsten, welke als zekerheid in deposito zijn verstrekt aan de lessor. Tevens worden onder de overige financiële vaste activa de verstrekte vooruitbetalingen verantwoord.
79
5
5. Derivaten en risicomanagement DELTA handelt in contracten voor gas, elektriciteit, kolen, olie, CO2 certificaten en valuta voor het lopende kalenderjaar plus de drie eerstvolgende jaren. DELTA beschouwt de markten voor deze producten als liquide voor deze periode: hiervoor zijn betrouwbare prijzen beschikbaar via brokers, beurzen en dataleveranciers. Reële waarde van commodity-contracten worden berekend op basis van deze gepubliceerde prijzen; er wordt geen gebruik gemaakt van eigen waarderingsmodellen. De gepubliceerde maand-, kwartaal- en jaarprijzen worden slechts bewerkt om aan te sluiten op de relatieve perioden in de trade-systemen. De prijzen voor levering over meer dan zesendertig maanden worden verder geëxtrapoleerd. DELTA is contractueel verplicht de forward contracten te betalen op het einde van de looptijd. Voor het afdekken van de renterisico‟s maakt DELTA gebruik van derivaten als interest rate swaps. Met behulp van deze swaps wordt bewerkstelligd dat voor dit bedrag variabel rentende leningen worden omgezet in vastrentende leningen. In dit hoofdstuk worden de volgende onderdelen behandeld: 5.1 Derivaten 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4
Samenhang derivaten in de jaarrekening Derivatenpositie Verloop Hedge reserve Hiërarchie van financiële instrumenten
5.2 Risicomanagement 5.2.1 Risicobeheer 5.2.2 Marktrisico‟s 5.2.3 Valutarisico‟s 5.2.4 Renterisico‟s 5.2.5 Liquiditeitsrisico 5.2.6 Kredietrisico‟s
80
5.1.1 Samenhang derivaten in de jaarrekening 2010
(bedragen in EUR 1.000)
Stand derivaten Activa 2010
Activa 2009
Passiva 2010
Mutatie derivaten Passiva 2009
Mutatie 2010 activa
Mutatie 2010 passiva
Derivaten op de balans (zie 5.1.2) Vaste Activa Vlottende Activa
51.575
179.317
219.469
272.655
(127.742) (53.186)
271.044
451.972
(180.928)
Langlopende Verplichting
31.209
186.828
(155.619)
Kortlopende Verplichting
164.676
334.728
(170.052)
195.885
521.556
(325.671)
Hedgereserve (zie 5.1.3)
41.837
(61.636)
103.473
Belastinglatentie (zie 5.1.3)
13.027
(22.179)
35.206
Overige balansposities gerelateerd aan derivaten
Minderheidsbelang ivm swaps (zie 5.1.3) Subtotaal
-
-
Aankoop rentederivaten door DNWB
(1.366)
(1.665)
53.498
(85.480)
299 -
138.978
2.250
Overige reserves
2.250 (20)
Mutatie via resultaat in eigen vermogen
20
247
Mutatie MtM via resultaat in eigen vermogen
Totaal
247
19.164
15.916
-
-
75.159
(69.584)
271.044
451.972
271.044
451.972
3.248 -
144.743
(180.928)
(180.928)
5.1.2 Derivatenpositie (bedragen in EUR 1.000) ACTIVA Vaste activa 2010 Commodity contracten Gas Elektriciteit Kolen Olie Overige Overige derivaten Valuta contracten Renteswaps Totaal
2009
VERPLICHTINGEN
Vlottende activa 2010
2009
Langlopend
PER SALDO
Kortlopend
2010
2009
2010
2009
2010
2009
29.844 4.604 5.951 509 961
134.143 26.818 4.461 2.901 1.579
151.606 26.972 25.466 3.461 2.001
165.242 78.289 11.766 6.722 10.555
(10.164) (10.631) (2.798) (2.195)
(150.113) (16.493) (5.916) (220) (4.847)
(111.135) (20.691) (18.480) (871) (5.924)
(249.461) (20.262) (27.396) (2.018) (21.825)
60.151 254 10.139 3.099 (5.157)
(100.189) 68.352 (17.085) 7.385 (14.538)
7.162 2.544
9.415 -
9.963 -
81 -
(878) (4.543)
(3.556) (5.683)
(2.406) (5.169)
(5.379) (8.387)
13.841 (7.168)
561 (14.070)
51.575
179.317
219.469
272.655
(31.209)
(186.828)
(164.676)
(334.728)
75.159
(69.584)
Van de waardemutaties is een bedrag van EUR 139,0 mln. (2009: EUR 35,8 mln.) verwerkt via de hedgereserve.
81
5.1.3 Verloop Hedge reserve De veranderingen in de reële waarde na belastingen van de derivaten, die effectief zijn afgedekt voor het risico van wijzigingen in de toekomstige kasstromen, vormen onderdeel van de hedgereserve. Dit is een niet vrij uitkeerbare reserve. De hedge reserve vertoonde het volgende verloop over de afgelopen twee jaar.
Verloop Hedge reserves (bedragen in EUR 1.000) COMMODITY CONTRACTEN Gas
Elektriciteit Kolen
SWAPS
Olie
CO2
Valuta Totaal
Rente swaps
Totaal
2009 Hedgereserve 1-1-2009
(34.614)
(10.436)
5.583
16.815
(5.587)
-
(28.238)
Minderheid Uitgestelde belasting
11.848
3.572
(1.911)
(46.462)
(14.008)
7.494
(68.235)
15.942
25.789
43.283
(16.216) (17.244)
Totaal mutaties 2009
(42.446)
59.225
(19.593) (22.684)
Hedge reserve 31-12-2009 bruto
(88.908)
45.217
(12.099)
22.673
(11.530)
3.085
Hedgereserve 1-1-2009 bruto
(5.756)
(7.270)
(35.508)
(1.193)
(1.193)
1.912
-
9.666
3.309
12.975
22.571
(7.499)
-
(37.904)
(11.772)
(49.676)
(5.440)
(5.473) (2.554)
(69.137)
(8.396)
(77.533)
35.612
6.117
41.729
(5.473) (2.554)
(33.525)
(2.279)
(35.804)
(113) (12.972) (2.554)
(71.429)
(14.051)
(85.480)
18.215
3.964
22.179
Mutaties 2009 Opgenomen in Eigen Vermogen Vrijval naar resultaat
Uitgestelde belasting
(3.377)
29
-
3.308
-
651
Minderheid Hedgereserve 31-12-2009
(66.235)
33.687
(9.014)
(84)
(88.908)
45.217
(12.099)
Opgenomen in Eigen Vermogen
73.268
(11.668)
12.335
(21)
2.888
Vrijval naar resultaat
76.682
(42.321)
9.801
9
6.061
149.950
(53.989)
22.136
(12)
8.949
10.037
1.665
1.665
(9.664) (1.903)
(53.214)
(8.422)
(61.636)
(113) (12.972) (2.554)
(71.429)
(14.051)
(85.480)
6.054
82.856
(4.001)
78.855
1.503
51.735
8.386
60.121
7.557
134.591
4.385
138.976
2010 Hedgereserve 1-1-2010 bruto Mutaties 2010
Totaal mutaties 2010 Hedge reserve 31-12-2010 bruto Uitgestelde belasting
61.042
(8.772)
(125)
(4.023)
5.003
63.162
(9.666)
53.496
(15.260)
2.193
(2.509)
31
1.006
(1.251)
(15.790)
2.764
(13.026)
1.366
1.366
45.783
(6.579)
7.528
(94)
(3.017)
3.752
47.373
(5.536)
41.837
Minderheid Hedgereserve 31-12-2010
82
De opbouw van de bruto hedgereserve ultimo 2010 met betrekking tot de commodities kan als volgt worden toegewezen aan de komende jaren:
Stand Hedge reserve commodities bruto
(bedragen in EUR 1.000)
COMMODITY CONTRACTEN Gas
Elektriciteit
Kolen
Olie
CO2
Valuta
Totaal
2011
37.559
(1.517)
7.235
(847)
(2.703)
2.428
42.155
2012
21.608
(5.034)
1.982
723
(868)
2.607
21.018
2013
1.873
(2.221)
820
-
(452)
(31)
(11)
61.040
(8.772)
10.037
(124)
(4.023)
5.004
63.162
Totaal
De vrijval uit de hedgereserve naar het resultaat komt ten gunste van de operationele bruto marge. De verwachte kasstromen vallen niet altijd samen met het moment van opname in het resultaat. De reden hiervoor is dat in sommige hedges een zogenaamd tijdsverschuivend effect zit. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de meeste gas hedges waarbij de gasprijs voor het eerste kwartaal van een jaar bepaald kan worden door de gemiddelde olie prijs over het halve jaar voorafgaand aan dat kwartaal. De waarde van de swaps die gebruikt worden in zo'n hedge relatie en die settelen in het halve jaar voorafgaande aan het kwartaal van leverening, wordt tot het kwartaal van levering meegenomen in de hedge reserve en wordt ten gunste of ten laste van het resultaat gebracht ten tijde van het eerste kwartaal van levering. De maximale tijdsverschuiving bij contracten die in een hedge relatie worden gebracht is 9 maanden. Er is in het afgelopen jaar geen sprake geweest van hedge relaties die gediscontinueerd zijn in verband met het niet doorgaan van een verwachte transactie.
5.1.4
Hiërarchie financiële instrumenten
De financiële instrumenten, gewaardeerd tegen reële waarde, zijn geclassificeerd volgens onderstaande hiërarchie zoals vereist door IFRS 7 “Toelichting Financiële Instrumenten”: Niveau 1: Genoteerde prijzen (niet-aangepast) op actieve markten voor identieke activa of verplichtingen; Niveau 2: Andere inputs dan de in niveau 1 ondergebrachte genoteerde prijzen die voor het actief of de verplichting waarneembaar zijn, hetzij direct (d.w.z. als prijzen) hetzij indirect (d.w.z. afgeleid van prijzen); Niveau 3: Inputs voor het actief of de verplichting die niet zijn gebaseerd op waarneembare marktgegevens (niet-waarneembare inputs).
83
Activa en Passiva gewaardeerd tegen reële waarde
(bedragen in EUR 1.000)
REËLE WAARDE HIËRARCHIE
Totaal 31 december 2010
2009
Niveau 1 2010
Niveau 2 2009
2010
Niveau 3 2009
2010
2009
Activa Derivaten Deelnemingen < 20% Totaal activa
271.044 7.795 278.839
451.971 7.330 459.301
-
-
271.044 271.044
451.971 451.971
7.795 7.795
7.330 7.330
Passiva Derivaten Put optie Totaal passiva
195.885 138.646 334.531
521.555 135.540 657.095
-
-
195.885 195.885
521.555 521.555
138.646 138.646
135.540 135.540
De reële waarde van de deelnemingen (financiële instrumenten) is t.o.v. ultimo 2009 gestegen met EUR 0,5 mln. Dit betreft ontvangen dividend. De putopties worden tegen fair-value opgenomen, waarbij de fair-value wordt benaderd door de desbetreffende waardering van de putoptie jaarlijks te muteren met het aandeel in het resultaat en andere vermogensmutaties toekomend aan de desbetreffende putoptiehouder minus eventueel uitgekeerd dividend. Deze waarde wordt getoetst aan de indirecte opbrengstwaarde van het desbetreffende minderheidsbelang, waarbij een bandbreedte wordt gehanteerd voor het vereiste rendement. De verplichting is in 2010 gemuteerd met EUR 3,4 mln. ten laste van het resultaat. Er zijn gedurende 2010 geen reclassificaties geweest tussen de drie niveaus van de reële waardehiërarchie.
5.2
Risicomanagement
5.2.1
Risicobeheer
Het risicobeleid van DELTA is erop gericht om op korte termijn de gevolgen van koersschommelingen te beperken en op lange termijn de vigerende marktprijzen te volgen. Onder verantwoordelijkheid van het statutaire bestuur heeft het Risk Management Committee procedures en limieten op het gebied van risicobeheersing vastgesteld. Deze procedures omvatten zowel procedures en richtlijnen met betrekking tot het risicomanagement voor de gehele onderneming als procedures en richtlijnen die betrekking hebben op specifieke gebieden. Het Risk Management Committee is verantwoordelijk voor de handhaving van het risicomanagementbeleid. De afdeling Corporate Risk Management is verantwoordelijk voor de operationele uitvoering van dit toezicht en rapporteert daarover aan het Risk Management Committee. Door gebruik te maken van financiële instrumenten mitigeert DELTA commodity marktrisico‟s, valuta risico‟s, rente risico‟s, liquiditeitsrisico en kredietrisico. Hiervoor zijn de randvoorwaarden vastgelegd in het Risk Policy Document en het Treasury Statuut. In onderstaande beschrijvingen worden de verschillende soorten risico‟s beschreven en de wijze waarop DELTA met deze risico‟s omgaat.
84
5.2.2
Marktrisico’s
5.2.2.1 Commodity prijsrisico’s Marktrisico‟s vloeien voort uit prijsbewegingen in de inkoop- en verkoopmarkten waarin DELTA actief is. Deze risico‟s worden systematisch beheerst waarbij DELTA afhankelijk van de verwachte prijsontwikkelingen activa inzet en posities inneemt. Deze posities worden op dagelijkse basis gevolgd. Handelsrisico‟s worden beperkt door strikte toepassing van een stelsel van limieten. 5.2.2.2 Value-at-Risk DELTA hanteert in de commoditymarkten waarin zij opereert – gas, kolen, olie, elektriciteit, emissierechten, valuta, transportcapaciteit, import/exportcapaciteit, etc. – de Value-at-Risk-methodiek (VaR) om de marktrisico‟s te beoordelen. Hierbij wordt een aantal aannames voor diverse veranderingen in marktomstandigheden gehanteerd. Binnen DELTA is VaR een belangrijk instrument voor de toetsing van het marktrisico. De VaR geeft, met een betrouwbaarheid van 95%, de maximale daling van de waarde van de portefeuille aan als gevolg van prijsveranderingen over een periode van drie dagen (derhalve kan in 5% van de gevallen de waardedaling van de portefeuille de VaR overstijgen). Binnen DELTA is VaR een belangrijk instrument voor het beheer van de portfolio‟s en wordt daarom dagelijks berekend en gerapporteerd. Op basis van deze dagelijkse rapportage is onderstaande specificatie opgesteld.
Value at Risk (bedragen in EUR 1.000) Value at Risk 1-1-2010
1-1-2011
Trading Portfolio
2.446
2.275
Gashedge Portfolio
1.499
1.768
Sales Portfolio
816
747
Generation & Allocation Portfolio
14.348
13.099
Diversificatie over Portfolio's
(6.563)
(5.383)
Totaal
12.546
12.506
Doordat portfolio‟s tegengestelde posities bevatten en er een onderlinge correlatie is, is de VaR op de totale portfolio kleiner dan de som van de individuele portfolio‟s. Voor het risico op de Generation & Allocation portfolio en op de Gashedge Portfolio is de hedge ratio leidend. De hedge ratio geeft het percentage reeds verkochte capaciteit ten opzichte van de totale capaciteit van de centrales respectievelijk gascontracten over de handelshorizon. Bij een hoge hedge ratio is een portfolio minder gevoelig voor prijsbewegingen. De hedge ratio wordt dagelijks gemeten en gerapporteerd en dient zich tussen een minimum en maximumwaarde te bevinden. Op 1 januari 2011 bedroeg de hedge ratio voor beide portfolio‟s 62%. 5.2.2.3 Cash flow hedges DELTA gebruikt financiële instrumenten om fluctuaties in verwachte cash flows zoveel mogelijk te beperken. Om de gevolgen van toekomstige veranderingen in marktprijzen te beheersen, maakt DELTA gebruik van derivaten zoals termijncontracten, opties en swaps. De hedging instruments zijn derivaten in de door DELTA verhandelde commodities welke afgesloten worden om het cashflow-, prijs- en valutarisico te beperken. Hedge accounting wordt toegepast om de totale waardemutatie van deze derivaten te dempen. 85
Waar toegestaan, neemt DELTA deze financiële instrumenten en fysieke aankoop- en verkoopcontracten boekhoudkundig op in een cashflow hedge relatie onder IAS 39. Hierbij is het hedged item de toekomstige aankooptransactie (centrales, LT sourcing) of verkooptransactie (sales) van gas of elektriciteit.
Cash flow hedges elektriciteit en brandstoffen
(bedragen in EUR 1.000)
BEDRAG REËLE WAARDE
2009 Gas swaps
2010
2011
2012
2013 en later
Totaal
Gemiddelde prijs
Contract waarde
10.909
13.250
-
-
24.159
0,24
84.368
Gas swaps (heren)
(27.857)
(11.181)
-
-
(39.038)
0,22
(135.503)
Gas forwards
(64.260)
(10.516)
(2.703)
-
(77.479)
0,21
(315.693)
48.191
8.952
(427)
-
56.716
62,92
80.326
(766)
-
-
(16.623)
72,72
(56.755)
-
-
-
-
-
3.965
476,49
Forward elektriciteit Kolen swaps
(15.857)
Olie forwards Olie swaps CO2 forwards Valutaswaps
Totaal
2010
2.911
1.054
-
-
22.650
(11.800)
(3.166)
(132)
-
(15.098)
19,14
(45.209)
(4.770)
(634)
(508)
-
(5.912)
1,14
(193.644)
(62.533)
(3.007)
(3.770)
-
(69.310)
2011
2012
2013
2014 en later
Totaal
Gemiddelde prijs
Contract waarde
Gas swaps
1.560
-
-
-
1.560
0,24
54.880
Gas swaps (heren)
3.903
-
-
-
3.903
0,22
(60.644) (322.471)
Gas forwards
14.892
1.297
-
42.626
0,21
Forwards elektriciteit
7.825
(1.234)
(2.289)
-
4.302
56,24
33.179
Kolen swaps
6.491
1.797
747
-
9.035
75,85
(66.194)
Olie forwards Olie swaps
26.437
(196)
-
-
-
(196)
563,29
5.971
320
196
-
-
516
573,64
(11.139)
(753)
CO2 forwards
(3.443)
(668)
-
(4.864)
16,71
(37.675)
Valutaswaps
1.952
3.496
279
-
5.727
0,97
(194.508)
44.849
18.394
(634)
-
62.609
Totaal
In de hedgereserve, zoals behandeld bij hoofdstuk 5.2, is de waardeontwikkeling van onderliggende derivaten opgenomen in de periode dat deze opgenomen zijn in een effectieve hedgerelatie. De in het overzicht „cash flow hedge‟ weergegeven derivaten betreffen de derivaten die per balansdatum opgenomen zijn in een hedgerelatie. Mismatch ontstaat doordat: in het overzicht „cash flow hedge‟ ook het ineffectieve deel van de hedge instrumenten is opgenomen; de waarde ontwikkeling in de hedge instrumenten tot het aangaan van een hedge relatie ook is opgenomen in het overzicht „cash flow hedge‟; in de hedgereserve ook opgenomen is de waardeontwikkeling van de hedge instrumenten welke in het verleden waren opgenomen in een hedge relatie, doch per einde boekjaar niet daarin zijn opgenomen. De in de hedge reserve gerapporteerde waarden houden rekening met de toewijzingsdatum van een instrument in een hedgerelatie, deze kan afwijken van de handelsdatum, daarnaast wordt in de hedge reserve alleen het effectieve gedeelte van de totale in de hedge toegewezen reële waarde van de hedge instrumenten meegenomen. 86
5.2.3
Valutarisico’s
Valutarisico‟s hebben betrekking op het prijsrisico dat samenhangt met de wijziging van wisselkoersen. Het risicobeleid van DELTA is er op gericht om valutarisico‟s op ingenomen posities luidend in vreemde valuta af te dekken. Voor het afdekken van de risico‟s gebruikt DELTA financiële instrumenten om fluctuaties in verwachte cash flows zoveel mogelijk te voorkomen. Ingenomen valutapositie welke voortvloeien uit afgesloten (commodity)contracten worden day-to-day gerapporteerd aan de treasury afdeling en op groepsniveau aldaar afgedekt. Valutarisico limieten worden periodiek in overleg met Risk Management Comittee vastgesteld en vervolgens bewaakt door Treasury Front office. Ten behoeve van de omrekening van in de balans begrepen valutaposities zijn de volgende koersen gebruikt: Middenkoersen Amerikaanse dollars Britse pond Noorse kroon
5.2.4
31-12-2009
31-12-2010
1,4400 0,8875 8,2850
1,3375 0,8616 7,8050
Renterisico’s
Het risicobeleid van DELTA met betrekking tot renterisico‟s is er op gericht om renteschommelingen te beperken. Voor het afdekken van de risico‟s maakt DELTA gebruik van derivaten als interest rate swaps. Met behulp van deze swaps wordt bewerkstelligd dat voor dit bedrag variabel rentende leningen worden omgezet in vastrentende leningen. Afgedekte leningen Over de rente derivaten wordt geen Value-at-Risk (VaR) berekend. DELTA heeft een aantal renteswaps. Deze swaps zijn alle effectief per balansdatum. De gevoeligheid is berekend door de floating spot met 10% te verhogen respectievelijk te verlagen. De swaps blijven effectief. Enkele van deze rente derivaten zijn te classificeren als optiecontracten waarvoor de uitzondering genoemd in IAS 39, alinea 74, geldt. De verandering in de intrinsieke waarde wordt verwerkt in de hedge reserve, de verandering in de tijdswaarde wordt verwerkt in de winst- en verliesrekening. In de tabel is het verschil van de 10% stijging, dan wel 10% daling weergegeven ten opzichte van de boekwaarde per 31 december 2010.
87
Gevoeligheidsanalyse renterisico's (bedragen in EUR 1.000) Stijging 10%
Positie 31 december
Daling 10%
Waardestijging t.o.v. actuele balans
Waarde t.o.v. yieldcurve
Waarde t.o.v. yieldcurve
Waardedaling t.o.v. actuele balans
2010
2009
2010
2009
2010
2009
2010
2009
2010
2009
(7.168)
(14.070)
(5.656)
(12.672)
1.512
1.398
(8.564)
(15.525)
(1.396)
(1.455)
2.765
3.983
2.419
3.587
(346)
(396)
2.975
4.395
210
412
(4.403)
(10.087)
(3.237)
(9.085)
1.166
1.002
(5.589)
(11.130)
(1.186)
(1.043)
Hedgereserve
5.534
8.422
4.737
7.652
(797)
(770)
5.929
9.215
395
793
Minderheid
1.366
1.665
1.238
1.433
(128)
(232)
1.486
1.915
120
250
Totaal
6.900
10.087
5.975
9.085
(925)
(1.002)
7.415
11.130
515
1.043
(246)
-
(487)
-
(241)
-
425
-
671
-
Derivaat Derivaat Uitgestelde belasting Totaal
Renteswaps
Resultaat swaps Totaal
De rentederivaten laten per 31 december 2010 een schuldpositie zien. Bij een hogere yieldcurve neemt deze schuldpositie af. De hedgereserve in verband met renteswaps heeft per 31 december 2010 een debetstand binnen het Eigen Vermogen. Bij een hogere yieldcurve ontstaat een lagere debetstand binnen het Eigen Vermogen. Niet afgedekte leningen Als de interestpercentages op niet afgedekte rentedragende leningen met een variabele rente 10% hoger dan wel lager zouden zijn op 31 december 2010 en alle andere variabelen constant worden gehouden, zou het resultaat (voor minderheidsbelang) dalen respectievelijk stijgen met EUR 275.000.
5.2.5. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat DELTA onvoldoende financiële middelen ter beschikking heeft om aan haar verplichtingen te voldoen. Het beleid van DELTA op het gebied van kapitaalbeheer is er op gericht om het beheer van de liquide middelen en het aantrekken en aflossen van financiële middelen zoveel mogelijk te centraliseren in de holdingmaatschappij DELTA N.V. Op basis van het ondernemingsplan wordt jaarlijks het financieringsplan opgesteld dat richting geeft aan de activiteiten van de afdeling Treasury van DELTA N.V. Een onderdeel hiervan is de jaarlijkse vaststelling van de verhouding tussen kort en lang vreemd vermogen. Ten behoeve van de noodzakelijke flexibiliteit in verband met de uitvoering van strategische projecten, beschikt DELTA over een standby kredietfaciliteit van maximaal EUR 500 mln. welke eind 2010 is benut voor een bedrag van EUR 135 mln. Het is daarnaast mogelijk om naar behoefte op andere wijze de kapitaalmarkt te betreden.
88
Twee onderdelen van de DELTA Groep hebben een eigen financieringslijn, te weten: 1. De Indaver groep beheert het liquiditeitsrisico door het aanhouden van adequate reserves en voldoende “committed credit facilities” en door het voortdurend opvolgen van verwachte en werkelijke kasstromen. De Indaver groep heeft voor EUR 327 mln. aan kredietfaciliteiten en uitstaande overige leningen, waarvan EUR 148,8 mln. onbenut. 2. DELTA Netwerkbedrijf heeft een kredietfaciliteit van EUR 210 mln. die per balansdatum volledig was getrokken.
DELTA heeft een corporate credittrating van BBB bij Standard & Poor‟s. Het beleid van DELTA is erop gericht om tenminste een minimum niveau van financiële middelen ter beschikking te hebben ter hoogte van EUR 100 mln. Om inzicht te verschaffen in het liquiditeitsrisico, zijn in de volgende tabel de contractuele looptijden weergegeven van de financiële verplichtingen:
Contractuele looptijden (bedragen x EUR 1,0 m ln.)
Totaal
< 1 jaar
1-5 jaar
> 5 jaar
2009 Crediteuren Rentedragende leningen Derivaten Overige 31 december 2009 Gerelateerde te betalen rente
283,5 555,7 521,5 446,3 1.807,0 34,0
283,5 117,4 334,7 191,6 927,2 8,1
363,9 186,8 229,5 780,2 21,3
74,4 25,2 99,6 4,6
227,3 537,1 195,9 539,7 1.500,0 62,0
227,3 86,1 164,7 246,8 724,8 11,0
235,4 31,2 288,2 554,9 38,0
215,6 4,8 220,3 13,0
2010 Crediteuren Rentedragende leningen Derivaten Overige 31 december 2010 Gerelateerde te betalen rente
De contractuele looptijd van de financiële verplichtingen geeft de te verwachten uitgaande kasstromen weer met betrekking tot de op de balansdatum uitstaande schulden.
89
5.2.6. Kredietrisico’s Kredietrisico betreft het verlies dat zou kunnen ontstaan indien een tegenpartij in gebreke blijft bij het voldoen aan de contractuele verplichting. DELTA heeft kredietlimieten opgesteld met betrekking tot haar externe tegenpartijen teneinde het kredietrisico te beperken. Een intern kredietbeoordelingssysteem stelt voor elke externe tegenpartij een kredietlimiet vast. Dit interne beoordelingssysteem is gebaseerd op beschikbare, gepubliceerde informatie over de betreffende onderneming of de garantsteller daarvoor (jaarverslagen, creditratings, etc.). Gedurende de kredietcrisis is de handel met een aantal banken ingeperkt, omdat de markt voor Credit Default Swaps het risico daarop veel hoger inschat dan de rating agencies. Voor eindgebruikers waarmee DELTA al eerder zaken heeft gedaan, speelt het historische betaalgedrag een belangrijke afweging voor het al dan aangaan van een leveringscontract. DELTA hanteert verschillende instrumenten om kredietrisico‟s te managen, waaronder het handelen onder standaardcontracten en –voorwaarden, het handelen via beurzen, het diversificeren naar eindgebruikers en het vragen van garanties. Indien de creditrating van een externe tegenpartij of de garantsteller daarvoor niet (langer) investment grade is, wordt daarvoor geen additioneel kredietrisico geaccepteerd. Per ultimo 2010 vertoonden de externe tegenpartijen de volgende verdeling over de ratingklassen:
30% 25% 20% 15%
10% 5% 0% BBB-
BBB
BBB+
A-
A
A+
AA-
AA
AA+
credit rating (S&P equivalent)
90
6. Voorraden (Bedragen x EUR 1.000)
2010
Grondstoffen Hulpmateriaal Eindprodukt Handelsgoederen
9.212 3.501 277 4.371 17.361
af: Voorziening incourante voorraden
(2.386)
Totaal Voorraden
14.975
2009
8.934 5.723 1.893 17.399 33.949 (909) 33.040
In 2009 is een gedeelte van de voorraden bij Biovalue en Solland Solar Energy Holding B.V afgewaardeerd naar lagere opbrengstwaarde, verminderd met verkoopkosten; totale waarde: EUR 19,5 mln. In 2010 is de waarde van de voorraad van Solland opgenomen onder de “activa, aangehouden voor verkoop”.
7. Vorderingen (Bedragen x EUR 1.000)
Handelsdebiteuren Actuele vennootschapsbelasting Actuele overige belastingen Totaal belastingen Onderhanden projecten voor derden Liquide middelen niet direct opeisbaar Kortlopend deel langlopende uitgegeven gelden Transacties verbonden partijen Overige en overlopende activa Totaal overige vorderingen Totaal Vorderingen (exclusief derivaten)
2010
2009
310.179
339.778
15.898 45.167 61.065
1.746 33.321 35.067
0
2.070
2.884 4.029 24.730 12.148 43.791
26.682 5.561 17.152 38.350 87.745
415.035
464.660
De onderhanden projecten voor derden bestaan met name uit werkzaamheden van Infra, Indaver en Triqua. Ultimo 2009 resulteerde dit in een vordering van EUR 2,0 mln. Ultimo 2010 heeft Infra als gevolg van vooruitbetalingen door klanten een verplichting ad EUR 1,0 mln. welke is opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. De liquide middelen, welke niet direct opeisbaar zijn, betreffen deposito‟s in het kader van de handelsactiviteiten op de Endex. Op de vorderingen op handelsdebiteuren is een voorziening in verband met mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht van EUR 15,2 mln. (2009: EUR 25,1 mln.).
91
Mutaties in voorziening voor dubieuze debiteuren 2010
(Bedragen x EUR 1.000)
Voorziening per 1 januari Onttrekking wegens oninbare vorderingen Dotaties / vrijval Voorziening per 31 december
2009
25.082
18.697
(12.144) 2.279
(6.979) 13.364
15.217
25.082
In 2010 is het debiteurenbestand opgeschoond, waardoor de onttrekkingen wegens oninbare vorderingen hoger zijn dan in 2009. Ouderdomsanalyse Handelsdebiteuren (Bedragen x EUR 1.000)
2010
Vervaldatum: < 30 31-60 61-90 91-120 > 120
288.615 15.403 2.990 2.273 16.115
Totaal
325.396
Voorziening dubieuze debiteuren
(15.217)
Totaal Handelsdebiteuren
310.179
In de categorie “< 30 dagen” zijn voor een bedrag van EUR 89,0 mln. (in 2009: EUR 70,3 mln.) vorderingen, voortvloeiend uit handelsactiviteiten op de Endex, opgenomen. Deze debiteurenposities worden altijd binnen een maand tussen de partijen vereffend. Met betrekking tot openstaande vorderingen worden geen kredietrisico‟s van enige omvang verwacht.
8. Liquide middelen Onder de liquide middelen zijn niet alleen de geldmiddelen opgenomen maar ook kasequivalenten, die zonder materieel risico van waardeverandering in liquide middelen kunnen worden omgezet. (Bedragen x EUR 1.000)
2010
2009
Deposito's Kas/Bank/Giro
28.307 21.103
35.729 23.408
Totaal Liquide Middelen
49.410
59.137
De bedragen welke in deposito zijn geplaatst, vallen vrij binnen een termijn van 3 maanden.
92
9. Voorzieningen Totaal (Bedragen x EUR 1.000)
Boekwaarde per 1 januari 2009
104.269
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen Dotaties Rentedotaties Vrijval Onttrekkingen Overige mutaties
5.386 903 4.576 (6.540) (12.450) 758
Boekwaarde per 31 december 2009
96.902
Kortlopend gedeelte van voorzieningen
(4.364)
Boekwaarde per 1 januari 2010
92.538
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen Dotaties Rentedotaties Onttrekkingen Overige mutaties
4.364 16.260 4.220 (4.063) (484)
Milieu herstelkosten
59.719 1.188 1 2.961 (760) (85) 63.024 (524) 62.500 524 3.101 (410) (9)
Verlieslatende contracten
26.098 435 1.121 (6.195) (8.200) (9) 13.250 13.250 11.900 663 (1.211) 9
Boekwaarde per 31 december 2010
112.835
65.705
24.611
Kortlopend gedeelte van voorzieningen
(17.331)
(10.157)
-
Boekwaarde per 31 december 2010
95.504
55.548
24.611
Personeels kosten
4.817 932 385 124 (597) 179 5.840 (851) 4.989 851 360 119 (652) (2) 5.665 (886) 4.780
Amovering voorziening
2.145 82 (399) -
Overige voorzieningen
11.490 3.266 370 54 (2.893) 673
1.828
12.960
-
(2.989)
1.828
9.971
4.000 (1.828)
2.989 337 (1.789) 1.345
4.000
12.854
(4.000)
(2.288)
-
10.565
De vrijval welke binnen een jaar is gepland ad EUR 17,3 mln. (2009: EUR 4,4 mln.) is opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. Bij de te verkopen activiteiten van Solland en Sunergy was noch in 2009 noch in 2010 sprake van vorming van voorzieningen op de balans. Milieu herstelkosten Binnen Indaver zijn voor de eindafdichting en nazorg van de afvalbergingen, welke in gebruik zijn, voorzieningen gevormd. Er wordt verwacht dat gedurende de eerstvolgende 5 jaar een bedrag van EUR 13,8 mln. van de voorziening zal worden uitgegeven. Het resterende gedeelte zal worden uitgegeven over een periode die oploopt tot 59 jaar. Deze kosten worden door het management geraamd volgens de „best practice‟ methode en op basis van de huidige technologie. De discontering heeft plaatsgevonden op basis van 4,67%.(2009: 4,67%) voor de Belgische afvalbergingen en op basis van 5,0% voor de Duitse en Nederlandse afvalbergingen (2009: 5,0%). Voor de pré-nazorg, eindafdekking en recreatieve inrichting van de afvalberging Derde Merwedehaven is tot 2020 circa EUR 31,3 mln. benodigd (prijspeil 2010). De onttrekkingen zullen plaatsvinden vanaf 2017. Voor de pré-nazorg en eindafdekking van de afvalberging Noord- en Midden Zeeland is tot 2025 circa EUR 22,1 mln. (prijspeil 2010) benodigd. De onttrekkingen zullen plaatsvinden vanaf 2017. Het kortlopend gedeelte van de voorziening heeft met name betrekking op de in 2005 gesloten afvalberging Koegorspolder.
93
Verlieslatende contracten Dit betreft een voorziening voor niet marktconforme langjarige energie in-/verkoopcontracten. In het kader van de liberalisering van de energiemarkt en mede in het licht van de huidige ontwikkelingen van de marktprijzen zijn enkele energie in-/verkoopcontracten niet renderend. Daarom wordt ter afdekking van het onrendabele deel van deze contracten een voorziening getroffen. De jaarlijkse onttrekkingen komen ten gunste van de bruto-marge. De voorzieningen worden, in het licht van de prijsontwikkelingen op de elektriciteits- en brandstofmarkten, ieder jaar opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid, bij een disconteringsvoet van 4,5% (2009: 5%), tot een dotatie van ca EUR 12,0 mln; de beperkte onttrekking uit de desbetreffende voorziening is afgewikkeld via de bruto marge. Personeelskosten Deze voorzieningen zijn met name gevormd om aan de bestaande toekomstig financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Als gevolg van de invoering van het nieuwe ziektekosten stelsel per 1-1-2006 zijn de verplichtingen die ten grondslag liggen aan de voorziening ziektekosten substantieel gewijzigd. De publiekrechtelijke ziektekosten verzekering van IZA/IZR, waarbij DELTA ten behoeve van een groot deel van haar Nederlandse medewerkers was aangesloten, is komen te vervallen; volgens de publiekrechtelijke voorwaarden was DELTA, als voormalig werkgever, voor ex-werknemers verplicht tot betaling van een werkgeversbijdrage in de ziektekosten van de (gepensioneerde) medewerkers; deze verplichting is als gevolg van de nieuwe wetgeving vervallen. Uit het oogpunt van sociaal beleid zijn de sociale partners een overgangsmaatregel overeengekomen, hetgeen inhoudt dat (met ingang van 2006) gedurende een periode van 10 jaar de werkgever jaarlijks een bijdrage zal verstrekken van EUR 240,- per gepensioneerde medewerker Van de voorziening die in het verleden is gevormd, resteert zodoende nog een bedrag van EUR 1,2 mln. (2009 EUR 1,3 mln.). Daarnaast kent DELTA, als een gevolg van CAO bepalingen, diensttijdgebonden uitkeringen toe aan personeelsleden. Vanaf het moment van indiensttreding wordt voor deze uitkeringen een voorziening gevormd op basis van verstreken dienstjaren, verwachte prijs- en salarisstijgingen (gemiddeld 1,5%), kansen op ontslag, invaliditeit en sterfte. De desbetreffende disconteringsvoet bedraagt 4,5% (2009: 5%). Pensioenverplichtingen DELTA (met uitzondering van Indaver) heeft de pensioenverplichtingen ondergebracht bij pensioenfondsen in Nederland en vooral bij het ABP. De pensioenpremies die DELTA afdraagt aan het ABP (en andere van belang zijnde pensioenfondsen), zijn gebaseerd op verwachtingen ten aanzien van de ontwikkeling van inflatie, de stijging van salarissen, de vergrijzing van het personeelsbestand, de sterftekansen en de rendementen van de beleggingsportefeuille van het pensioenfonds. Door het ABP branchepensioenfonds is aangegeven dat er geen consistente en betrouwbare basis is om de pensioenverplichting, fondsbeleggingen en kosten toe te rekenen aan de separate deelnemende partijen. Dientengevolge maakt DELTA gebruik van de vrijstelling onder IAS 19 om de toegezegde pensioenregeling te behandelen als een toegezegde bijdrageregeling.
94
Pensioenverplichtingen inzake Indaver (Bedragen x EUR 1.000)
2010
2009
Pensioenverplichtingen
21.874
20.936
Totaal Pensioenverplichtingen
21.874
20.936
Onder kortlopende schulden zijn de korte termijn pensioenverplichtingen inzake Indaver opgenomen ad EUR 1,1 mln. (2009: EUR 1,1 mln.). Defined benefit plans: Indaver voert een defined benefit plan voor medewerkers van de Indaver Holding en sommige deelnemingen welke voor 31 december 2007 onderdeel van de Indaver groep waren. Een en ander bevat twee polissen afgesloten bij verschillende verzekeringsmaatschappijen. Indaver hanteert daarnaast “unfunded defined benefit plans” voor de medewerkers van de SAV groep in Duitsland. Defined contribution plan: Indaver voert tevens “defined contribution plans” voor nieuwe medewerkers die na 1 januari 2008 in dienst zijn getreden bij de Holding en bij sommige deelnemingen in België als wel voor de medewerkers van Indaver Ierland (100% deelneming).
95
Pensioenvoorzieningen inzake Indaver (Bedragen x EUR 1.000)
31-12-2010
31-12-2009
België
Duitsland
België
Duitsland
21.908 (19.136) 2.772 7.813 115 10.700
13.543 13.543 (2.347) 1.121 12.317
23.116 (17.373) 5.743 4.153 135 10.031
12.273 12.273 (1.604) 1.351 12.020
23.116
12.273
20.294
10.437
1.854 1.200
1.766 1.045
(3.962) 261 (53) (262) (275) 41 (12) 21.908
280 660 (94) 775 (351) 13.543
89 250 (49) (261) (163) 145 23.116
245 610 1.589 (608) 12.273
Reële waarde per 1 januari
17.373
-
15.480
-
Verwacht rendement Actuariële winsten of verliezen Bijdragen door werkgever Bijdragen door deelnemers Expenses paid Premiums paid Betaalde vergoedingen Afwikkelingen Bedrijfscombinaties Reële waarde per 31 december
965 (215) 1.322 261 (53) (262) (275) (9) 28 19.136
1 Netto verplichting Contante waarde van de bruto verplichting Reële waarde van de fondsbeleggingen Contante waarde van de netto verplichtingen Nog niet opgenomen pensioenkosten van verstreken jaren Actuariële winsten of verliezen Toegezegde bijdrage regeling met eenvoudige actuariële berekening Netto verplichting opgenomen in de balans 2 Wijzigingen in de contante waarde Verplichting per 1 januari Betaalde bijdragen Interestkosten Overig Actuariële winsten Bijdragen door deelnemers Betaalde kosten Betaalde premies Betaalde vergoedingen Netto transfer in/out Inperkingen en afwikkelingen Verplichting per 31 december 3 Wijzigingen in de reële waarde
858 (57) 1.225 250 (49) (261) (163)
-
90 17.373
-
4 Pensioenkosten Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten Rentekosten Overig Verwacht rendement op fondsbeleggingen Actuariële winsten en verliezen Opgenomen in personeelskosten
1.854 1.200 (965) (76) 2.012
280 660 (62) 878
1.766 1.045
5,0%
5,5% 5,5% 4,0% 2,0%
(858) (96) 1.856
251 610 861
5 Actuariële veronderstellingen Verplichtingen voor personeelsbeloningen Disconteringsvoet Verwacht rendement Toekomstige loonsverhogingen Evolutie medische kosten
5,0% 5,0% 4,0% 2,0%
1,8% 2,0%
5,5% 2,0% 2,0%
96
Amoveringsvoorzieningen In 2009 was een amoveringsvoorziening opgenomen m.b.t. de geschatte kosten (na aftrek van restwaarde) voor een verplichte amovering indien werd besloten tot sluiting van operationele activa. De overige mutatie in 2010 heeft volledig betrekking op Biovalue. De dotatie vloeit voort uit een verplichting tot amovering, welke een kortlopend karakter heeft. Overige voorzieningen Dit betreft onder andere een voorziening in het kader van het Bedrijfsmilieuactieplan (BMAP). Resterende verplichtingen, voortvloeiend uit activiteiten welke in het verleden ten laste van de BMAP zijn uitgevoerd, worden op deze voorziening in mindering gebracht. Binnen Indaver zijn voorzieningen opgenomen voor verwachte kosten als gevolg van vastgestelde verontreinigingen op bepaalde locaties.
10. Langlopende financiële verplichtingen (Bedragen x EUR 1.000)
Waarde per 1 januari
2010
2009
459.622
755.645
360.198 (337.346) -
574.100 (561) (866.357) (3.205)
482.474
459.622
Aflossingen in het volgend boekjaar
(31.467)
(21.366)
Langlopende financiële verplichtingen
451.007
438.256
Opgenomen leningen Mutaties CBL Aflossingen Overige mutaties
De schulden betreffen verplichtingen aan kredietinstellingen. De gemiddelde rentevoet van de schuld per 31 december 2010 was 2,3% (2009: 1,7%). Van dit saldo heeft EUR 215,8 mln. een looptijd van meer dan vijf jaar. DELTA heeft met een vijftal banken een bilaterale stand-by kredietfaciliteit ter grootte van EUR 500 mln. Voor deze faciliteiten zijn geen zekerheden verstrekt. Binnen DELTA Netwerkbedrijf BV en Indaver wordt gebruik gemaakt van eigen kredietfaciliteiten. Als waarborg voor de schulden van Indaver Duitsland (SAV) zijn de immateriële en materiële activa van SAV als zekerheid verstrekt, als ook de vorderingen, voorraden en liquide middelen.
97
11. Overige langlopende verplichtingen 2010
(Bedragen x EUR 1.000)
2009
Uitgestelde belastingverplichting Vooruitontvangen omzet Put optie Indaver Overige langlopende verplichtingen
62.688 68.843 138.913 22.547
60.454 69.944 135.540 19.435
Totaal Overige langlopende verplichtingen
292.991
285.373
Mutatieoverzicht Overige langlopende verplichtingen 2010
(Bedragen x EUR 1.000)
2009
285.373
Waarde per 1 januari Vrijval uitgestelde belastingverplichting (via resultaat) Overige mutaties in uitgestelde belastingverplichting Mutatie uitgestelde belastingverplichting Vrijval vooruitontvangen omzet (via resultaat) Vooruitontvangen omzet (o.b.v. IFRIC 18) Mutatie put optie Indaver Overige mutaties
70 2.164
(9.159) 5.949 2.234 (7.800) 6.699 3.373 3.111 292.991
Totaal overig langlopende verplichtingen
264.255
(3.210) (5.554) 15.401 3.316 11.165 285.373
De uitgestelde belastingverplichting vloeit met name voort uit acquisities door Indaver en in mindere mate uit de acquisitie van Indaver door DELTA. Hierbij zijn de materiële en immateriële activa gewaardeerd tegen fair value. Het verschil tussen de fair value en de boekwaarde is verwerkt in de balans. Aanpassingen naar fair value zijn fiscaal niet toegestaan. Vandaar dat in relatie tot deze reële waardeaanpassingen van (im)materiële vaste activa een uitgestelde belastingverplichting is gevormd. Deze belastingverplichting neemt af naar rato van de afschrijvingen op de reële waardeaanpassingen (exclusief de reële waardeaanpassingen op grond). De uitgestelde belastingverplichting vloeit voort uit: (Bedragen x EUR 1.000)
31-12-2010
31-12-2009
Immaterieel Materieel Overig
4.191 51.331 7.165
1.447 58.472 535
Totaal
62.688
60.454
De vooruit ontvangen omzet heeft betrekking op ontvangen vergoedingen voor nog te verwerken afval bij Indaver. Daarnaast is de vooruit ontvangen omzet zowel in 2009 als in 2010 verhoogd, als gevolg van IFRIC 18, met de ontvangen bijdragen van derden. 98
DELTA heeft in 2008 haar belang in Indaver vergroot naar 75%. Aan de aandeelhouders die de overige 25% in hun bezit hebben is een put-optie versterkt. Deze put-optie (die o.a. kan worden uitgeoefend vanaf het einde van het 5e jaar tot het einde van het 7e jaar na closing in 2007), is opgenomen onder langlopende verplichtingen en is gewaardeerd tegen de fair value per 31 december van enig jaar.
12. Kortlopende verplichtingen 2010
(Bedragen x EUR 1.000)
2009
Handelscrediteuren
227.303
283.491
Actuele belastingverplichtingen
109.796
96.307
12.268
14.950
964
0
Vooruitontvangen omzet Onderhanden projecten voor derden Kortlopend deel van de langlopende verplichtingen Kortlopend deel van de voorzieningen Schulden aan verbonden partijen Overlopende passiva Overige kortlopende verplichtingen
31.467 17.331 24.628 41.041
Bankkrediet Totaal kortlopende verplichtingen (exclusief derivaten)
21.366 4.365 16.822 59.104 114.467
101.657
65.329
96.074
530.127
592.479
Onder kortlopende verplichtingen zijn naast operationele handelscrediteuren en overige kortlopende schulden en transitorische posten, ook begrepen de voor 2010 geplande aflossingen op langlopende leningen en onttrekkingen aan voorzieningen. De actuele belastingverplichtingen bestaan voor het grootste deel uit nog af te dragen omzetbelasting, die bij de afdracht in januari 2011 wordt verrekend met de te vorderen omzetbelasting. Verder zijn onder de actuele belastingverplichtingen nog de loonbelasting en sociale lasten, de vennootschapsbelasting en af te dragen energiebelasting opgenomen. Als gevolg van ontvangen vooruitbetalingen van klanten zijn de onderhanden projecten voor derden zowel in 2009 als in 2010 onder de kortlopende verplichtingen opgenomen.
99
Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Investeringsverplichtingen Per 31 december 2010 is de vennootschap financiële verplichtingen aangegaan voor een bedrag van ca. EUR 76,3 mln. (2009: EUR 114,3 mln.), welke niet in de balans zijn opgenomen. Deze verplichtingen hebben met name betrekking op nog uit te voeren investeringswerken. Sale / Lease-back contracten In voorgaande jaren heeft DELTA een aantal warmtekrachtinstallaties en windparken gerealiseerd. Een deel van deze activa is ondergebracht in sale / lease back constructies. In december 2010 heeft DELTA een aantal installaties van Rabobank gekocht waardoor de totale positie significant is gedaald ten opzichte van ultimo 2009. De contante waarde van de contractuele verplichtingen bedraagt ultimo 2010 EUR 16,8 mln. Deze verplichtingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: Periode niet langer dan 1 jaar: EUR 3,6 mln. Periode langer dan 1 jaar, niet langer dan 5 jaar: EUR 10,8 mln. Periode langer dan 5 jaar: EUR 2,4 mln. Door middel van het deposito van de koopsommen zijn voor een bedrag van ca. EUR 13.9 mln. zekerheden verstrekt; deze bedragen zijn als vorderingen opgenomen onder de financiële vaste activa. Cross border lease verbrandingsoven Op 17 augustus 1999 heeft Indaver een cross border lease overeenkomst afgesloten met een Amerikaanse investeerder met betrekking tot het gebruik van lijn 1 en 2 van de verbrandingsoven in Doel. De initiële leasetermijn heeft een looptijd van 25,4 jaar met de optie voor een onderhoudscontract voor een extra 13 jaar. Onder de afspraken van deze lease heeft Indaver op de ingangsdatum van de lease een bedrag ad USD 135 mln. ontvangen en hiervan USD 129,4 mln. op deposito geplaatst. Met het geplaatste deposito is bij banken met een hoge credit rating een vrijwel volledig gedekte betalingsovereenkomst afgesloten. In dit kader diende ook een bankgarantie gesteld t.o.v. de Amerikaanse tegenpartij. Deze wordt verzekerd door een bedrag op een geblokkeerde bankrekening van Indaver. Zekerheden en garanties DELTA heeft een aantal financiële zekerheden verstrekt en ontvangen als waarborg voor aangegane transacties: Verstrekte zekerheden (Bedragen x EUR 1.000)
Zekerheden verstrekt voor geassocieerde deelnemingen en joint ventures Overige verstrekte zekerheden Totaal verstrekte zekerheden
< 1 jaar 28.098,1 35.088,6 63.186,7
Termijn in jaren 1 – 5 jaren 44.105,1 417,8 44.522,9
> 5 jaar 1.539,6 82.058,5 83.598,1
Totaal 73.742,8 117.565,0 191.307,7
< 1 jaar 22.135,2 22.135,2
Termijn in jaren 1 – 5 jaren 88.183,8 88.183,8
> 5 jaar 130.866,9 130.866,9
Totaal 241.186,0 241.186,0
Ontvangen zekerheden Ontvangen zekerheden voor geassocieerde deelnemingen en joint ventures Overige ontvangen zekerheden Totaal ontvangen zekerheden
Belangrijkste verstrekte zekerheden DELTA heeft zich borg gesteld ten behoeve van de provincie Zeeland voor de financiële verplichtingen welke samenhangen met de eindafdichting van de afvalbergingen Koegorspolder en Noord en Midden Zeeland; deze borgtocht bedraagt in totaliteit EUR 22,3 mln. Evenzo heeft DELTA zich ten behoeve van de provincie Zuid-Holland borg gesteld tot financiële zekerheid voor de eindafdichting van de Afvalberging Derde Merwedehaven te Dordrecht; deze borgtocht bedraagt EUR 24,6 mln.
100
Met name ten behoeve van de handelsactiviteiten van DELTA Energy en enkele specifieke werkzaamheden van Triqua zijn bankgaranties afgegeven voor een totaal bedrag van EUR 3,9 mln. Hiernaast is bij het uitvoeren van de de verstrekte put-optie door het voormalige management van Solland Solar Energy Holding B.V een garantie verstrekt van EUR 3,2 mln aan de begunstigden i.v.m. nog lopende onderzoeken betreffende de waardebepalingen van de put-optie. Als exploitant van stortplaatsen in Antwerpen en Doel stelt Indaver NV zich borg ten behoeve van de Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaamse Gewest (OVAM) d.m.v. bankgaranties. Deze bankgaranties stemmen overeen met de kosten van de eindafdichting en de nazorg van deze stortplaatsen en worden geleidelijk opgebouwd naargelang de vordering van de stortactiviteiten. Voor de periode van de nazorg, na de definitieve eindafwerking, dient een verlaagde bankgarantie te worden gesteld. Op 31 december 2010 bedroegen deze bankgaranties EUR 21,3 mln. Indaver heeft voor een bedrag van EUR 82,2 mln. bankgaranties uitgegeven, waarvan het merendeel samenhangt met het transport en behandeling van afvalstromen (EUR 58,5 mln.). Daarnaast heeft Indaver zich garant gesteld voor bankleningen aangegaan door de joint venture Sleco Centrale. Per 31 december 2010 bedragen deze EUR 50,0 mln. Belangrijkste ontvangen zekerheden De ontvangen zekerheden hebben voor een bedrag van EUR 50,3 mln. betrekking op ontvangen bankgaranties voor specifieke werkzaamheden van DELTA Infra, handelsactiviteiten van DELTA Energy en ontvangen bankgaranties inzake defeasances. Indaver heeft bankgaranties van klanten en leveranciers ontvangen voor een totale som van EUR 84,6 mln. die voornamelijk betrekking hebben op turnkey-projecten in Ierland en België. Tevens zijn deze gerelateerd aan de Duitse activiteiten. Portfolio handelscontracten DELTA Energy B.V. Het risicobeleid van DELTA is erop gericht om de uit de productie-activa en lange termijn inkoopcontracten resulterende risicoposities actief te beheersen. Uit handelstransacties voortvloeiende posities worden door middel van een strikt toegepast systeem van limieten in omvang beperkt. Daarbij wordt gebruik gemaakt van zowel financiële als energiederivaten, waaronder swaps en opties. De in de portfolio opgenomen verkoopcontracten hangen samen met de energieleveringen aan eindverbruikers en handelspartijen en de daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Op balansdatum bedraagt de waarde van de verkoopcontracten in 2010: EUR 1.107 mln. (2009: EUR 1.267 mln.). De in de portfolio opgenomen inkoopcontracten hebben betrekking op de productie- en inkoopovereenkomsten met handelspartijen en daaraan gerelateerde contracten aangaande financiële instrumenten. Op balansdatum bedraagt de waarde van de inkoopcontracten in 2010 EUR 2.746 mln. (2009: EUR 2.051 mln.). De waardering van de financiële instrumenten wordt in samenhang met transacties die zijn afgesloten in het kader van de fysieke goederenhandel op basis van marktwaarden vastgesteld. Borssele convenant In 2006 is met de landelijke overheid een convenant gesloten met betrekking tot de openstelling van de kerncentrale. In dit kader zijn ook afspraken gemaakt ten aanzien van de inspanningen welke DELTA (en Essent) zich zal getroosten om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie technisch en financieel ter hand te nemen en te ondersteunen. Hiertoe is in 2007 een commanditaire vennootschap opgericht (Sustainable Energy Technology –SET- Fund C.V.) waarin DELTA via DELTA Investeringsmaatschappij B.V. (DIM) als stille vennoot voor 50% zal participeren voor een bedrag van EUR 25,0 mln. (waarvan reeds uitgegeven EUR 12,2 mln.). 101
Naast bovengenoemde afspraken in het kader van het Borssele convenant, is hierin ook sprake van Additionele Innovatieve Projecten. Dit betreft een verplichting voor DELTA tot het doen van investeringen tot een bedrag van tenminste EUR 100 mln. NEA-claim op EPZ In februari 2008 heeft NEA een claim gelegd bij EPZ waarbij NEA circa EUR 200 mln. van EPZ vordert vanwege voordelen op de voorzieningen restkern en amovering van de kerncentrale voortvloeiende uit de verlenging van de levensduur van 2003 tot en met 2033. De voorganger van NEA, de Samenwerkende Elektriciteitsproductiebedrijven (SEP) heeft tot en met 2000 in het kader van de toen geldende "overeenkomst van samenwerking" de dotaties aan deze voorzieningen betaald. NEA stelt dat het voordeel dat ontstaat doordat de voorzieningen veel later benodigd zijn dan 2003 grotendeels aan haar toekomt. De directie van EPZ heeft de claim afgewezen. Afgesproken is tussen partijen dat via arbitrageprocedure het geschil zal worden beslecht. Inmiddels zijn de wederzijdse standpunten in de vorm van conclusies aan arbiters voorgelegd. Ook in 2010 zijn stukken in deze procedure door de partijen ingediend. Op 10 januari 2011 heeft een mondelinge behandeling plaats gevonden. Arbiters streven ernaar om in april 2011 een (tussen) vonnis te wijzen in deze arbitrage. REB claim In 2009 heeft de belastingdienst DELTA een naheffing opgelegd voor de afdracht van regulerende energiebelasting (REB) over de jaren 2001 en 2002. In vervolg hierop heeft DELTA een juridische procedure aangespannen bij het Nederlands Arbitrage Instituut met betrekking tot de terugvordering van één van haar toenmalige leveranciers van zijn aandeel in deze naheffing. Een uitspraak wordt in mei 2011 verwacht; de exposure is EUR 0 – 16 mln. Lange termijn contracten voor de verwerking van afval Indaver heeft diverse lange termijn contracten afgesloten voor de verwerking van afval. Deze worden gedekt door up-front betalingen. Deze betalingen zijn opgenomen op de balans (31/12/2010: EUR 52,8 mln; 31/12/2009: EUR 59,3 mln). In 2010 is een bedrag van EUR 6,5 mln. in opbrengst genomen. In sommige gevallen wordt aan de klant een put-optie toegekend die het recht verleent om een gedeelte van deze rechten terug te verkopen aan Indaver. Hiervoor wordt geen verplichting opgenomen, omdat het niet waarschijnlijk is dat deze put-opties worden uitgeoefend. Concessieovereenkomsten Indaver WIPS, een 50% dochter van Indaver NV, heeft in 2001 een overeenkomst gesloten voor de exploitatie van een GFT-composteringsinstallatie (groenten-, fruit- en tuinafval) die eigendom is van de intercommunale ILVA. Deze overeenkomst loopt tot 01/03/2016 en alle kosten verbonden aan het in stand houden en in bedrijf houden van de composteringsinstallatie in deze periode komen ten laste van WIPS. BV Grondbezit AVI Moerdijk - 4e lijn Afvalcontract DELTA en aan haar gelieerde ondernemingen hebben zich jegens BVG verplicht om op basis van een afval leveringsovereenkomst jaarlijks 55.000 ton afval aan te leveren tot en met 2028. DELTA Netwerkbedrijf BV Door DELTA Netwerkbedrijf BV (DNWB) zijn procedures aangespannen bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (BBb) inzake de aansluiting van een tweetal windparken welke, indien en voor zover DNWB door het college niet in het gelijk wordt gesteld, zullen leiden tot aanvullende kosten in de orde van grootte van tenminste EUR 3,5 mln. Splitsingsplan – WON De minister heeft op 2 december 2009 het splitsingsplan goedgekeurd. De minister heeft in haar besluit opgenomen dat DELTA in de beginperiode voor DNWB extra financiële zekerheid moet voorzien, door een 102
aanvullende storting van eigen vermogen ad EUR 10 mln. en een garantie van EUR 40 mln. waarop DNWB gedurende 5 jaar na splitsing een beroep kan doen indien zij niet aan een van de ratio‟s uit het Besluit Financieel Beheer Netbeheerders voldoet. Ondanks het feit dat de splitsing niet is geëffectueerd uit hoofde van het arrest van het Hof ‟s-Gravenhage van juni 2010, is toch voldaan aan de voorwaarden gesteld door de Minister en is de garantie door DELTA aan DNWB verstrekt. Gerechtelijke procedure (1) Tegen DELTA is een procedure aangespannen door een voormalige minderheidsaandeelhouder in een groepsmaatschappij, waarbij deze claimt dat schade is toegebracht, welke de betreffende partij vergoed wenst te zien door DELTA. De niet geheel duidelijk geformuleerde omvang van de claim bevindt zich in een range van EUR 60 tot 250 mln. Gerechtelijke procedure (2) Tegen DELTA is een procedure aangespannen door een tweetal voormalige medeaandeelhouders in een groepsmaatschappij die daarbij een bindend advies aanvechten waarin de waarde is vastgesteld van de door hen gehouden aandelen welke zij, bij hun vertrek als lid van de directie van de betreffende onderneming, te koop dienden aan te bieden aan DELTA, die vervolgens deze aandelen ook daadwerkelijk heeft gekocht. De procedure loopt bij Rechtbank Amsterdam. De omvang van de claim is enkele tientallen miljoenen Euro‟s.
103
Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 13. Netto omzet 2010
(Bedragen x EUR 1.000)
2009A
Levering elektriciteit Levering gas Transport E & G Kabel, internet en telecommunicatie Afvallogistiek en milieudiensten Zonne-energie Biobrandstof Overige omzet
1.073.084 312.273 100.586 71.320 461.848 0 0 53.940
874.595 299.451 124.930 68.675 446.437 0 0 55.353
Totaal netto omzet
2.073.051
1.869.441
De omzet uit levering van elektriciteit is met EUR 200 mln. toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar. Deels is dit de resultante van het feit dat de Sloecentrale na de aanloop in 2009, gedurende het gehele jaar 2010 heeft geproduceerd; deels ook een gevolg van het feit dat de productie van de overige centrales tegen hogere prijzen op lange termijn was verkocht dan in 2009. De omzet van geleverd gas is met ca. 5% gestegen, vooral als gevolg van de koude wintermaanden, zowel in het begin van het jaar als in de maand december. Van de totale omzet elektriciteit en gas is een deel geraamd in relatie tot de over het kalenderjaar gespreide meteropneming bij de kleinverbruikers. In de omzet transportdiensten is in 2009 een eenmalige opbrengst opgenomen welke is gerelateerd aan de bouw en aanloopfase van de Sloecentrale. De omzet van kabel en internetdiensten toont ondanks de hevige prijsconcurrentie, een lichte groei door een toename van het aantal klanten, de diversiteit aan producten (analoge en digitale televisie, telefoon, datacommunicatie, internet) en de constante kwaliteit van dienstverlening. De omzet van afvallogistiek en milieudiensten (sinds september geconcentreerd binnen Indaver) toont een lichte stijging welke volledig is toe te schrijven aan de bezetting van de verbrandingsovens; de prijsdruk, welke een gevolg is van de economische ontwikkeling, kan hierdoor volledig worden gecompenseerd. De omzet in zonne-energie producten en biobrandstof is geëlimineerd; het resultaat is verwerkt in het “resultaat uit beëindigde bedrijfsactiviteiten”.
14. Inkoopwaarde van de omzet Een deel van de benodigde elektriciteit wordt ingekocht bij verbonden partijen EPZ, Sloecentrale en Elsta waarin DELTA een kapitaal belang heeft. Deze inkoop vindt plaats op cost-plus basis. Door de additionele productie output van de Sloecentrale is het inkoopvolume sterk gestegen. Door meer gebruik te maken van beschikbare flexibiliteit met betrekking tot gasinkoop en de ontwikkeling van de gasprijzen zijn de inkoopkosten voor gas licht gedaald.
15. Overige bedrijfsopbrengsten De overige opbrengsten bestaan voornamelijk uit vergoeding door derde partijen voor verleende diensten.
104
16. Waardering reële waardemutatie handelsportefeuille DELTA maakt gebruik van derivaten om prijs- en valutarisico‟s die voortvloeien uit energie commoditycontracten (elektriciteit, gas kolen, en olie) af te dekken. DELTA past hiervoor cash flow hedging (kasstroom afdekking) toe, waarbij door middel van hedge-transacties het risico van schommelingen in (toekomstige) kasstromen die het resultaat kunnen beïnvloeden, wordt afgedekt. De hedges zijn toewijsbaar aan een specifiek risico dat is gerelateerd aan een balanspost of een toekomstige transactie die hoogst waarschijnlijk is. Het effectieve deel van de wijzigingen in de reële waarde van de hedge reserve wordt in het eigen vermogen onder de reserves verwerkt. De cumulatieve bedragen die in het eigen vermogen zijn verwerkt, worden overgeheveld naar het resultaat in dezelfde periode waarin de afgedekte transactie in het resultaat wordt verwerkt. Het gedeelte van de waardemutatie van de contractenportfolio dat niet is afgedekt door hedge contracten (de niet effectieve hedges) wordt als reële waardemutatie in de resultatenrekening opgenomen. De prijsontwikkelingen op de energiemarkten hebben in 2010 geleid tot een positieve ontwikkeling van de reële waarde van de contractenportfolio van EUR 137,8 mln. waarvan ca. EUR 3,2 mln. ten gunste van het resultaat is gekomen en ca. EUR 134,6 mln. ten gunste van het eigen vermogen.
17. Diensten van derden, materiaalkosten en andere externe kosten (Bedragen x EUR 1.000)
2010
2009A
Materiaalverbruik Werkzaamheden en diensten van derden Andere externe kosten
51.514 179.874 18.371
38.949 163.265 24.074
Totaal diensten van derden, etc.
249.759
226.288
Een groot deel van de externe kosten wordt gemaakt door Indaver. De kosten voor materiaalverbruik door Indaver bedragen EUR 46,3 mln., kosten voor werkzaamheden en diensten van derden EUR 88,9 mln. en overige externe kosten EUR 5,7 mln.
105
18. Personeelskosten (Bedragen x EUR 1.000)
Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Personeelskosten Dekking personeelskosten ivm activeringen Totaal personeelskosten
2010 151.399 23.793 15.862 11.574 202.628 (4.670)
2009A 156.159 21.862 14.575 13.816 206.412 (10.634)
197.958
195.778
Aantal medewerkers (FTE) per 31 december 2010 resp. 2009 FTE m.b.t. beeindigde bedrijfsacitivteiten/aangehouden voor verkoop Aantal FTE gerelateerd aan bovenstaande personeelskosten
3.197 270 2.927
3.285 259 3.026
Gemiddeld aantal FTE (gerelateerd aan bovenstaande personeelskosten)
2.977
3.025
Bezoldiging statutaire bestuurders DELTA N.V. conform inschrijving Kamer van Koophandel. Het beloningsbeleid voor de statutaire bestuurders is op voorstel van de Raad van Commissarissen vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in juni 2005. Het uitgangspunt voor het beloningsbeleid is dat DELTA N.V. een zodanige beloning toekent dat de mensen die beschikken over de juiste kennis en ervaring uit de markt aangetrokken kunnen worden en voor DELTA N.V. kunnen worden behouden. Op advies van de Remuneratie Commissie stelt de Raad van Commissarissen stelt jaarlijks de bezoldiging van de individuele bestuurders vast. Voor de andere statutaire bestuurders maakt de CEO een voorstel hiervoor aan de Remuneratie Commissie. Het ijkpunt voor het vaststellen van het bruto vaste salaris vormt het Q-3 niveau van de Bestuurdersmarkt in Nederland. Het Q3 niveau betekent dat driekwart van de vergelijkbare functies (middels een waardering door de firma Hay) in de markt lager wordt beloond en een kwart hoger. Met ingang van de nieuwe 4 jarige benoemingsperiode van de CEO per 1 maart 2010 is hierin een versobering doorgevoerd. Het ijkpunt voor de CEO is nu gesteld op het M niveau. Dit betekent dat de helft van de vergelijkbare functies in de markt lager wordt beloond en de helft hoger. Het variabele deel van de beloning is gericht op de realisatie van een aantal overeengekomen doelstellingen binnen het lopende jaar. Het maximum van deze variabele beloning bedraagt 30% van het bruto vast jaarsalaris. Het on-target percentage bedraagt hier driekwart van zijnde 22,5%. Deze percentages liggen op ongeveer de helft van het Q3 niveau van vergelijkbare functies.
106
Jaarlijks worden de in dit kader te behalen doelstellingen door de Remuneratie Commissie en door de CEO (voor de andere statutaire bestuurders) geformuleerd en door de Raad van Commissarissen vastgesteld. Voor 2009 en 2010 zijn deze doelstellingen voor 40% van financiële van aard (netto resultaat en kasstromen), voor 40% gerelateerd aan persoonlijke doelstellingen en voor 20% aan het persoonlijk functioneren en het leveren aan een bijdrage aan bedrijfsbrede HR doelstellingen. Voor het jaar 2011 zijn deze percentages gewijzigd naar 70% voor financiële doelstellingen en 30% voor persoonlijke doelstellingen. De statutaire bestuurders hebben een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd en worden statutair voor een periode van 4 jaar benoemd. Het arbeidscontract is daarop afgestemd en bevat een geclausuleerde beëindigingvergoedingen van maximaal 1 jaar overeengekomen conform de Governance Code. De statutaire bestuurders nemen ook deel aan de voor alle werknemers van de onderneming geldende pensioenregeling (Stichting Pensioenfonds ABP). De CEO ontvangt daarnaast een jaarlijks een extra pensioenuitkering ter compensatie van (vroeg)pensioenrechten, die vervielen bij zijn indiensttreding bij DELTA NV.
Specificatie bezoldiging bestuurders 2009 Bruto vast jaarsalaris Pensioenlasten werkgever Variabele beloning4) Totaal
P.G. Boerma CEO € 378.3723) € 87.833 € 67.932 € 534.137
F. Verhagen1) CFO € 183.339 € 28.905 € 24.751 € 236.995
J.J. Rieter2) CCO € 30.000 € 4.764 € 30.0005) € 64.764
A.S. Louter COO € 219.996 € 31.602 € 29.699 € 281.297
F. Verhagen CFO € 220.893 € 30.842 -7) € 251.735
J.J. Rieter CCO € 193.836 € 27.589 -7) € 221.425
A.S. Louter COO € 233.640 € 34.094 -7) € 267.734
1)
in dienst vanaf 01.02.2009 in dienst vanaf 01.11.2009 3) inclusief nabetaling in 2010 over 2009 van € 14.330 4) uitbetaald in 2010 5) op basis van gemaakte afspraken bij indiensttreding 2)
2010 Bruto vast jaarsalaris Pensioenlasten werkgever Variabele beloning Totaal
P.G. Boerma CEO € 378.2616) € 115.516 -7) € 493.777
6)
exclusief nabetaling in 2010 over 2009 van € 14.330 vanwege het zwaar negatief netto resultaat over 2010 heeft de statutaire directie besloten af te zien van de variabele beloning over 2010. 7)
107
19. Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 2010
(Bedragen x EUR 1.000)
2009A
Immateriële vaste activa Afschrijvingen op immateriële vaste activa Bijzondere waardeverminderingen
26.769 4.265
33.305 -
90.711 10.182 (6.437)
82.978 (4.335)
Materiële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa Bijzondere waardeverminderingen Vrijval bijdragen van derden (ontvangen voor 2009) Totaal afschrijvingen
125.490
111.948
De bijzondere waardeverminderingen onder immateriële vaste activa betreffen de impairments op de in het verleden geactiveerde goodwill voor Triqua en DELTA Milieu Composteren. De bijzondere waardevermindering op materiële vaste activa heeft betrekking op de afwaardering van de fair value van gronden in Cork (Ierland) en enkele kleinere afwaardering op vaste activa van Industriële Reiniging en MBR. De overige bijzondere afwaarderingen binnen immateriële en materiële vaste activa hebben betrekking op activa, aangehouden voor verkoop.
20. Overige bedrijfskosten (Bedragen x EUR 1.000)
Dotatie voorziening debiteuren Kosten ivm betaling debiteuren Overige bedrijfskosten Dotaties overige voorzieningen Totaal Overige bedrijfskosten
2010
2009A
2.279 2.365 3.807 4.360
4.239 563 2.458 820
12.811
8.080
Aan de voorziening debiteuren is een bedrag gedoteerd als gevolg van enige faillissementen. De dotaties aan de overige voorziening betreffen de dotaties aan voorzieningen aangaande verplichte amovering en personeelskosten. Ook worden de honoraria welke zijn uitgekeerd aan de leden van de Raad van Commissarissen van de vennootschap hieronder verantwoord.
108
Beloning Raad van Commissarissen 2010 Evenals in 2009, bestond in 2010 de Raad van Commissarissen (RvC) uit de voorzitter en acht commissarissen. De leden van de RvC ontvangen een vast honorarium per jaar (EUR 18.003,-). Dit honorarium wordt vastgesteld voor een regulier lidmaatschap. Sommige leden hebben echter een uitgebreidere taak doordat zij ook participeren in een of meerdere commissies; in dit geval ontvangt hij een toeslag van 15% per commissie waarin hij zitting heeft, berekend over het vaste honorarium. De voorzitter van de RvC ontvangt een honorarium van 130% van het vaste honorarium van een regulier lid van de RvC. Daarenboven ontvangt de voorzitter de vastgestelde procentuele vergoedingen van 15% voor zijn lidmaatschap voor elke commissie waaraan wordt deelgenomen, berekend over zijn vaste honorarium. In 2010 werd per commissaris aan maximaal 2 commissies deelgenomen. De totale vergoeding van de leden van de RvC bedroeg in 2010 EUR 215.423,- en in 2009 bedroeg dit EUR 207.948,-. Per 1 januari 2011 is een nieuwe RvC aangetreden bestaande uit vijf personen. Hun bezoldiging is per die datum aangepast en bedraagt op jaarbasis: Voorzitter RvC Lid RvC Lid audit comité: Lid commissie:
€ 40.000 € 25.000 € 5.000 € 3.000
Deze bedragen worden jaarlijks per 1 januari geïndexeerd.
21. Resultaat uit deelnemingen (Bedragen x EUR 1.000)
NV EPZ Evides NV Elsta BV IC Hooge Maey Sleco Centrale NV AZN Holding BV Sloe Centrale BV Overige deelnemingen Totaal Resultaat uit deelnemingen
2010
2009A
11.898 24.639 5.259 (2.989) 9.514 3.752 4.172 6.748
15.805 22.838 5.732 (1.508) 8.903 4.071 6.471 4.180
62.993
66.492
Dit betreft het resultaat dat toekomt aan DELTA vanuit de participatie in joint ventures en geassocieerde deelnemingen. Hier is ook de bijzondere waardevermindering verwerkt die betrekking heeft op de afwaardering op de fairvalue van de participatie in het afvalbergingsbedrijf Intercommunale Hooge Maey (IHM), als gevolg van de dalende aanvoer van stortafval en de daaraan gerelateerde afnemende winstgevendheid.
109
22. Financiële baten en lasten (Bedragen x EUR 1.000)
Externe financieringsbaten Externe financieringslasten Rente dotatie aan voorzieningen Afkoop / rente dotatie aan CBL Vergoeding voor bankfaciliteit Koersverschillen Overige financiele baten en lasten
Geactiveerde rente Totaal financiele van baten en lasten
2010
2009A
4.322 (22.350) (4.221) (213) 525 (1.768) (23.705)
13.881 (26.536) (4.575) (5.750) (1.784) (1.491) (620) (26.875)
1.842
-
(21.863)
(26.875)
Het gehanteerde rentepercentage voor activering van de bouwrente bedroeg in 2010: 2,3% (2009: 1,7%) In 2009 was sprake van een hoge schuldenlast, mede als gevolg van de voorfinanciering van de bouw van de Sloecentrale; daardoor was ook sprake van hoge opbrengsten uit financiering. Na oplevering van de centrale in december 2009 is deze financiering door Sloecentrale Holding BV omgezet in een projectfinanciering waardoor baten en lasten voor DELTA drastisch zijn verminderd. Bovendien heeft DNWB in 2010 (ter voorbereiding op de splitsing) de intercompany financiering door DELTA NV omgezet naar een eigen, externe financiering. Hierdoor en door de internationale ontwikkelingen van de rente, zijn de financieringslasten van DELTA in 2010 verder gedaald.
110
23. Vennootschapsbelasting (Bedragen x EUR 1.000)
2010
2009A
Vennootschapsbelasting: Vennootschapsbelasting over boekjaar Mutaties uitgestelde belastingvorderingen/-verplichtingen Totaal belastingen Waarvan gerapporteerd onder beeindigde bedrijfsactiviteiten Belastingen gerapporteerd in de winst-en-verliesrekening
(8.340) 28.211 19.871 36.254
5.251 (10.493) (5.242) 16.317
(16.383)
(21.559)
Effectieve belastingdruk (inclusief beeindigde bedrijfsact.)
10,2%
34,0%
Vennootschapsbelasting over boekjaar: De aansluiting tussen het resultaat voor belastingen en het feitelijk belastbaar bedrag met de hieruit voortvloeiende belastinglast is als volgt: Resultaat voor belastingen (incl. beeindigde bedrijfsactiviteiten)
(195.701) (63.548) (229)
15.424 (61.676) (70)
46.898 87.584 372
(15.546) (2.866) 10.985 739
(124.624)
(53.010)
Vigerende belastingtarief Nederland in 2010 / 2009 Vigerende belastingtarief Nederland vanaf 2011
25,50% 25,00%
25,50%
Belasting in het boekjaar Correctie voorgaande jaren Belasting meerderheidsdeelnemingen buitenland Vennootschapsbelasting over boekjaar
(1.125) (7.215) (8.340)
(2.348) (5.919) (8.267)
Deelnemingsvrijstelling EIA/MIA regeling Tijdelijke verschillen in verband met waardering van activa en voorzieningen (incl. VAMIL) In eerdere jaren verwerkte bedrijfslasten Verrekening voorvoegingsverliezen Goodwill Overige verschillen Belastbaar bedrag binnenland
Mutaties uitgestelde belastingvorderingen/-verplichtingen De bate vloeit voort uit verschillen tussen de commerciële en fiscale winstberekening, alsmede uit verliescompensatie. Toepasbare verliescompensatie Tijdelijke verschillen Mutaties in de latentie voor verrekenbare verliezen Mutaties latentie door verliescompensatie Mutatie belastinglatentie i.v.m. met tariefswijziging in Nederland Correctie voorgaande jaren Mutaties belastingvoorzieningen bij meerderheidsdeelnemingen (inclusief buitenland) Mutaties in de belastingvoorzieningen
18.325 9.643 (1.661) (1.359) (203)
13.518 (3.900) (7.977) (712)
3.466 28.211
2.170 3.025
(35.496)
9.204
(75)
Geconsolideerde overzicht eigen vermogen Latente belastingen gerelateerd aan posten direct verwerkt in het eigen vermogen: Netto-waardering hedge-relaties Mutatie belastinglatentie op hedges i.v.m. met tariefswijziging in Nederland
291
(35.205)
9.204
111
24. Activiteiten aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten In november 2010 is door de directie van DELTA besloten om de groepsmaatschappijen Solland en Sunergy te verkopen. Daarnaast is op 14 december 2010 het faillissement uitgesproken over DELTA Biovalue B.V. en haar dochtermaatschappijen. Op basis van bovenstaande ontwikkelingen zijn alle hieruit voortvloeiende financiële gevolgen in kaart gebracht; deze zijn in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder “resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten” en op de balans onder “activa/passiva aangehouden voor verkoop”. In het kasstroomoverzicht zijn de inkomsten en uitgaven verantwoord die rechtstreeks in relatie staan met de operationele activiteiten in 2010.
24.1 Winst-en-verliesrekening Het gecombineerde effect van Solland, Sunergy en Biovalue op de winst-en-verliesrekening kan als volgt worden weergegeven: (Bedragen x EUR 1.000)
2010
2009A
Nettto omzet Overige bedrijfsopbrengsten
136.310 371 136.681
97.825 535 98.360
Reguliere bedrijfskosten Bijzondere afwaarderingen/verplichtingen Financiele lasten
153.666 282.352 2.310
226.125 0 3.261
(301.647)
(131.026)
(36.254)
(19.420)
(265.393)
(111.606)
Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Netto Resultaat
24.2 Balans De afwaardering van activa/passiva heeft betrekking op zowel de immateriële, materiële en financiële vaste activa en werkkapitaalcomponenten als op de in het verleden betaalde goodwill. De waarde van de “activa aangehouden voor verkoop” is conform IFRS 5 per saldo vastgesteld op EUR 4 mln. Dit bedrag is een inschatting van de directe opbrengstwaarde, rekening houdend met verkoopkosten. DELTA heeft zich ten behoeve van een dochteronderneming verplicht om voor 2011 en mits DELTA een meerderheidsbelang heeft in de betreffende vennootschap, de noodzakelijke financiering beschikbaar te stellen welke is benodigd ter continuering van de operationele activiteiten en investeringen. Een bedrag van EUR 30 mln. is als verplichting hieruit opgenomen. 112
24.3 Kasstroomoverzicht In het geconsolideerde kasstroomoverzicht van DELTA NV zijn de volgende bedragen opgenomen voor Solland, Sunergy en Biovalue: (Bedragen x EUR 1.000)
2010
Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringen Kasstroom uit financiering
(53.484) (20.239) 0
Kasstroomontwikkeling
(73.723)
Onder de kasstroom uit operationele activiteiten zijn bedragen opgenomen in verband met de heronderhandeling van inkoopcontracten. De kasstroom uit financiering is nihil, omdat alle drie de dochtermaatschappijen door DELTA NV zijn gefinancierd.
113
Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is gebaseerd op de Winst- en Verliesrekening en de Balans vóór herstructurering c.q. vóór overboeking van activa/passiva en resultaat naar “activa aangehouden voor verkoop”. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Gezien het feit dat enkele posten in de Winst- en Verliesrekening en de Balans geen directe kasstroom effecten genereren, is voor deze bestanddelen de kasstroom geneutraliseerd. Dit betreft met name een drietal onderdelen:
Behandeling derivaten De reële waarde mutatie van handelscontracten leidt enerzijds tot (langlopende en kortlopende) mutaties op zowel de activa als op de passiva zijde van de balans. Anderzijds worden deze mutaties deels verwerkt in het bedrijfsresultaat en deels in de hedgereserve, als onderdeel van het groepsvermogen. Geen van deze wijzigingen heeft echter een directe kasstroom tot gevolg. Daarom zijn alle mutaties binnen de operationele kasstroom verwerkt, waardoor de positieve en negatieve mutaties elkaar neutraliseren. Resultaat uit deelnemingen Het resultaat uit deelnemingen wordt slechts gedeeltelijk uitgekeerd in de vorm van dividenden; het gedeelte dat niet wordt uitgekeerd leidt tot een toename van het eigen vermogen van de betreffende onderneming en daarmee tot een balansmutatie van de financiële activa bij DELTA. Dientengevolge is er voor gekozen om in de kasstroom alleen de werkelijke dividendontvangsten te verwerken. Vennootschapsbelasting In het resultaat is niet alleen rekening gehouden met de te betalen vennootschapsbelasting, gerelateerd aan het belastbaar resultaat, maar ook met de latente belastingvorderingen en verplichtingen welke voortvloeien uit compensabele verliezen en de overeenkomst met de belastingdienst ten aanzien van de fiscale waardering van de openingsbalans 1998. Daar de mutaties in de latenties niet leiden tot een daadwerkelijke kasstroom zijn de mutaties in de latente belastingvorderingen en schulden in de kasstroom geëlimineerd.
In de investeringskasstroom zijn naast de uitgaven voor uitbreiding en vervanging van materiële en immateriële activa, ook verwoord de uitgaven in het kader van bijstorting van eigen vermogen bij joint ventures en geassocieerde bedrijven voor een totaal bedrag van EUR 5,2 mln. Dit betreft met name bijstortingen via Sunergy Investco bij RGS Development B.V. en Fesil Sunergy A.S. ten behoeve van de financiering van de ontwikkelingsactiviteiten van deze bedrijven. Beëindigde bedrijfsactiviteiten en Activa aangehouden voor verkoop Het kasstroomoverzicht is gebaseerd op resultaten en balansmutaties vóór eliminatie van activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten. Hierdoor is er geen directe aansluiting met de balans, aangezien zowel de activa aangehouden voor verkoop als de beëindigde bedrijfsactiviteiten niet zijn geconsolideerd op de balans per ultimo 2010. Een aansluiting met de Winst-en-verliesrekening is eveneens niet zichtbaar, omdat in de winst-en-verliesrekening alle resultaten met betrekking tot de activa aangehouden voor verkoop en met betrekking tot de beëindigde bedrijfsactiviteiten zijn gecorrigeerd. In de kasstroom uit operationele activiteiten zijn met betrekking tot de “activa aangehouden voor verkoop en de beëindigde bedrijfsactiviteiten” de volgende bedragen verwerkt: operationeel resultaat ad. EUR 269,0 mln. negatief, voor een groot deel gecompenseerd door extra afschrijvingskosten ad. EUR 226,8 mln. Verder is onder de kasstroom uit investeringen een totaalbedrag ad. EUR 20,2 mln. opgenomen. Het saldo van de kasinstroom is aangewend voor de uitkering van het dividend. De kasstroom was in 2010 niet geheel toereikend; daarom is het restant onttrokken aan de liquide middelen. 114
Gesegmenteerde informatie De DELTA Groep onderscheidt de volgende divisies: Energy, Comfort, DNWB, Infra, Afval (Milieu), Duurzaam, Deelnemingen Holding en Overige activiteiten. In dit hoofdstuk wordt inzicht verstrekt op basis van de bestuurlijke en interne rapportagestructuur. De divisie Energy is actief in de gehele energieketen. Vanaf de inkoop van de benodigde brandstoffen, de productie van elektriciteit tot en met de levering van energie (gas / elektriciteit) aan de zakelijke markt. De divisie Comfort zorgt voor de levering van elektriciteit, gas, water, radio- en televisiesignalen en telefonie via kabel en internet aan de consumenten en klein zakelijke markt. Tevens is zij actief op het gebied van verhuur van warmteapparatuur (CV installaties) en voorlichting, onderzoek en projecten voor duurzame energie en energiebesparing. Het netwerkbedrijf (DNWB) verzorgt het transport van elektriciteit en gas en is verantwoordelijk voor de aanleg, beheer en onderhoud van de hiervoor noodzakelijke netwerken. De divisie Infra verzorgt (in opdracht van o.a. Comfort, DNWB en Evides) aanleg, beheer en onderhoud van de verschillende netwerken voor elektriciteit, gas, water, warmte en telecommunicatie. Daarnaast verzorgt Infra plaatsing, beheer en opname van de verbruiksmeters voor elektriciteit, gas en water. Indaver richt zich op alle activiteiten van de afvalketen: het ophalen, recyclen, bewerken en verwerken van afval. De activiteiten op het gebied van ontwikkeling productie en verkoop van duurzame energie hebben met name betrekking op diverse schakels in de zonne-energie keten. Aangezien de directie heeft besloten tot verkoop van de entiteiten binnen de zonne-energie keten, is het segment Duurzaam niet separaat zichtbaar op de volgende gesegmenteerde overzichten. Dochtermaatschappijen Triqua en MBR worden gerapporteerd binnen het segment Deelnemingen Holding. Onder overige activiteiten zijn begrepen de werkzaamheden van de centrale stafafdelingen, behoudens de stafafdelingen van Afval en Duurzaam; de kosten van deze stafafdelingen zijn begrepen in de cijfers van deze segmenten. Transacties tussen de verschillende segmenten geschieden tegen prijzen die vergelijkbaar zijn met het prijsniveau van transacties met derden.
115
Gesegmenteerde Omzet en Operationele resultaten (Bedragen x EUR 1,0 mln.)
Omzet 2010
Energy Comfort DNWB Infra Afval Deelnemingen Holding Overig Totaal
Winst 2009A
2010
2009A
67,2 23,4 14,42 2,1 25,6 (3,9) (64,0) 64,9
72,3 21,0 18,0 4,4 26,6 (1,8) (40,2) 100,4
Resultaat Deelnemingen Financiële baten en lasten Vennootschapsbelasting Aandeel Derden Beëindigde bedrijfsactiviteiten
63,0 (21,9) (16,4) (2,0) (265,4)
66,5 (38,6) (21,6) (3,0) (96,5)
Nettowinst
(177,8)
7,1
1.230,4 244,1 98,7 36,1 442,4 1,9 19,4 2.073,1
1.031,9 248,4 100,6 39,8 446,4 2,4 1.869,4
EBIT
In de omzet en in het operationeel resultaat (EBIT) is de financiële informatie met betrekking tot beëindigde bedrijfsactiviteiten en met betrekking tot bedrijfsactiviteiten (segment Duurzaam) aangehouden voor verkoop geëlimineerd.
Gesegmenteerde Activa (Bedragen x EUR 1,0 mln.)
Activa 31-12-2010
Energy Comfort DNWB Infra Afval Deelnemingen Holding Overig Niet verdeelde activa Activa aangehouden voor verkoop Totaal
834,7 117,5 382,0 15,9 1.111,2 65,5 220,2 49,4 4,0 2.800,5
Passiva 31-12-2009
31-12-2010
31-12-2009
968,3 82,8 379,8 20,8 1.181,6 271,0 300,2 59,1 3.263,6
2.800,5
3.263,6
De activa van het segment Duurzaam zijn als gevolg van bijzondere waardeverminderingen op nihil gewaardeerd. De activa aangehouden voor verkoop is gerelateerd aan het segment Duurzaam.
116
Overige gesegmenteerde informatie Afschrijvingen
(Bedragen x EUR 1,0 mln.)
2010
Energy Comfort DNWB Infra Afval Deelnemingen Holding Overig Totaal
10,3 9,7 24,5 1,0 37,5 0,4 27,6 111,0
Bijz. waardeverminderingen 2009A
2010
2009A
7,7 9,6 21,5 1,4 46,5 0,3 24,8 111,9
10,0 3,3 1,2 14,4
-
De bijzondere waardevermindering bij Afval heeft met name betrekking op de afwaardering van de fair value van gronden in Cork (Ierland). Daarnaast is er een impairment op geactiveerde goodwill met betrekking tot het onderdeel Compostering. De bijzondere waardeverminderingen bij Deelnemingen Holding betreft geactiveerde goodwill voor Triqua en impairment van activa van MBR.
Geografische informatie (Bedragen x EUR 1,0 mln.)
Omzet naar land 2010
Nederland Belgie Groot Brittannie & Ierland Duitsland Overig EU Buiten EU
1.737,4 168,6 27,1 131,8 7,9 0,5
Totaal
2.073,1
De omzet per land bestaat uitsluitend uit externe opbrengsten. De omzet buiten Nederland komt vrijwel geheel voor rekening van Indaver.
117
Geconsolideerde deelnemingen Deelneming
Vestigingsplaats
Stem rechten
Aandeel DELTA 31-12-2010
31-12-2009
DELTA Infra BV
Middelburg
100%
100%
100%
Zeeuwse Netwerkholding NV DELTA Netwerkbedrijf BV DNWB MZL Activa BV
Middelburg Middelburg Middelburg
100% 100% nvt
100% 100% 100%
100% 100% nvt
DELTA Energy BV DELTA Ficus Holding BV DELTA Pipe BV Deltius BV Windpark Kreekraksluis BV DELTA Caribbean NV DELTA Tolling Sloe BV DELTA Saefthinge NV Limo Energie Nederland BV Litro Energie Nederland BV
Middelburg Middelburg Middelburg Ritthem Middelburg Willemstad, Curaçao Middelburg Doel, België Utrecht Utrecht
100% 100% 100% 1) 100% 100% nvt 100% 99,9% 100% 100%
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 99,9% nvt nvt
100% 100% 100% 100% 100% nvt 100% 99,9% 100% 100%
DELTA Comfort BV DELTA Kabelcomfort Netten BV DELTA Kabelcomfort BV ZeelandNet BV Internetservices Zeeland BV Internetplatform Zeeland BV DELTA Comfort Service BV
Middelburg Middelburg Middelburg Kamperland Kamperland Kamperland Middelburg
100% 100% nvt 100% 100% 1) 100% 1) nvt
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
100% 100% nvt 100% 100% 100% nvt
DELTA Industriële Reiniging BV DELTA Milieu Industriële Reiniging NV
Bergen op Zoom België
100% 100%
100% 100%
100% 100%
DELTA Investerings Maatschappij BV DELTA Onroerend Goed Ontwikkelingsmaatschappij BV Stichting DELTA Zeeland Fonds
Middelburg Middelburg Middelburg
100% 100% 100%
100% 100% 100%
100% 100% 100%
DELTA Development & Water BV DELTA MBR BV Triqua BV DELTA Biovalue BV (in staat van faillissement) DELTA Biovalue Nederland BV (in staat van faillissement) DELTA Biopat BV (in staat van faillissement) DELTA Solar BV Solland Solar Energy Holding BV Solland Solar Energy BV Solland Solar Real Estate BV Solland Solar Cells BV Solland Solar Cells GmbH
Middelburg Middelburg Wageningen Eemshaven Eemshaven Eemshaven Middelburg Heerlen Heerlen Heerlen Heerlen Aken, Duitsland
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Sunergy Investco BV Solsic Development Company AS RGS Development BV Solwafer BV
Rotterdam Noorwegen Petten Middelburg
100% 60% 100% 100%
100% 60% 35% 100%
100% 60% 100% 100%
1) 1) 1) 1) 1) 1) 1)
1) aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming
118
Geconsolideerde deelnemingen (vervolg) Deelneming
Vestigingsplaats
Indaver NV België Indaver Participaties NV België Indaver Logistics NV België Indaver Medical Services NV België Indaver Italia S.R.L. Italië Indaver Ireland Ltd Ierland Indaver Nederland BV Nederland Indaver Gevaarlijk Afval BV Nederland Indaver Personeel BV Nederland AROC BV Nederland DELTA Milieu BV Terneuzen Promar BV Terneuzen DELTA Milieu Compost en Biomassa BV Terneuzen DELTA Milieu Biofuels BV Terneuzen DELTA Milieu Groencompost BV Terneuzen DELTA Milieu Composteren BV Terneuzen DELTA Impex BV 's-Gravenpolder Zeeuwse Reinigingsdienst BV Terneuzen DELTA Milieu Verwerking BV Terneuzen DELTA Milieu Recycling BV Terneuzen Perex BV Terneuzen DELTA Milieu Afvalbergingen BV Terneuzen Derde Merwedehaven BV Terneuzen Stortplaats Koegorspolder BV Terneuzen Stortplaats Noord en Midden Zeeland BV Terneuzen DELTA Milieu Verbranding & Handel BV Terneuzen BTC Zoetermeer BV Terneuzen DELTA Milieu Personeel BV Terneuzen Indaver Portugal SA Portugal Indaver Schweiz AG Zwitserland Indaver UK Ltd Groot-Brittannië Indaver Polska Sp. z o. o. Polen Indaver Deutschland GmbH (was:SAV Beteiligungs GmbH) Duitsland SAV Zweite Beteiligungs GmbH & Co. KGHIM GmbH Duitsland AVG Abfall-Verwertungs-Gesellschaft GmbH Duitsland Gareg Umwelt-Logistik GmbH Duitsland HIM GmbH Duitsland Frassur GmbH Umweltschutz-Dienstleistungen Duitsland Panse Wetzlar Entsorgung GmbH Duitsland AVA Abwasser- und Verwertungsanlagen GmbH Duitsland
Aandeel DELTA 31-12-2010
31-12-2009
75% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 99% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% nvt 51% 94,90% 99,74% 100,00% 93,83% 100,00% 100,00% 100,00%
75% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 99% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 98,36% 51% 94,90% 99,74% 100,00% 93,83% 100,00% 100,00% 100,00%
1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1)
1) 1) 1) 1) 1) 1) 1)
Stem rechten
75% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 99% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 0,00% 51% 94,90% 99,74% 100,00% 93,83% 100,00% 100,00% 100,00%
1) aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming
119
Niet-geconsolideerde deelnemingen Deelneming
Vestigingsplaats
Aandeel DELTA 31-12-2010
Stem rechten
31-12-2009
Joint Ventures DELTA Infra BV vof Diepp
Etten-Leur
DELTA Energy BV NV EPZ Sloewind BV Windpark Distridam vof PVNed Holding BV PVNed BV BMC Moerdijk BV Sloe Centrale Holding BV Sloe Centrale BV
Borssele Middelburg Terneuzen Middelburg Middelburg Moerdijk Vlissingen Vlissingen
DELTA Industriële Reiniging BV Vedis Reiniging BV DELTA Mourik Industrial Services (DEMIS) vof
Terneuzen Terneuzen
Indaver NV Indaver Relight NV Sleco-Centrale NV Svex NV Wips NV
50%
50,00% 50,00% 50,00% 50,00% 100,00% 1) 50,00% 50,00% 100,00% 1)
nvt
50%
50,00% 50,00% 50,00% 50,00% nvt 50,00% 50,00% 100,00%
50,00% 50,00% 50,00% 50,00% 100,00% 50,00% 50,00% 100,00%
50,00% 50,00%
50,00% 50,00%
50,00% 50,00%
België België België België
nvt 50,00% 50,00% 50,00%
50,00% 50,00% 50,00% 50,00%
nvt 50,00% 50,00% 50,00%
DELTA Milieu Verbranding & Handel BV Depmer BV
Dordrecht
50,00%
50,00%
50,00%
DELTA Milieu Afvalbergingen BV Zeeuwgrond BV
Nieuwdorp
50,00%
50,00%
50,00%
DELTA Milieu Biofuels BV Ecofuels BV
Well, Limburg
50,00%
50,00%
50,00%
DELTA NV Evides NV Elsta BV Elsta BV & Co CV DELTA/Essent Lighting vof
Rotterdam Middelburg Middelburg Goes
50,00% 25,00% 24,75% 50,00%
50,00% 25,00% 24,75% 50,00%
50,00% 25,00% 24,75% 50,00%
1) aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming
120
Niet-geconsolideerde deelnemingen (vervolg) Deelneming
Aandeel DELTA
Vestigingsplaats
31-12-2010
Stem rechten
31-12-2009
Geassocieerde deelnemingen DELTA Netwerkbedrijf BV Zebra GasNetwerk BV Zebra Activa BV Zebra Pijpleiding vof Entrade Pipe BV Zebra Pijpleiding vof
Middelburg Middelburg Middelburg Vught Middelburg
DELTA Energy BV Windpark Neeltje-Jans BV Windpark Zeeland 1 BV NPG Willebroek NV
Veere Vlissingen/Kapelle-Schore Antwerpen, België
DELTA NV Sunergy Investco BV Fesil Sunergy AS Partners Vliegveld Zeeland BV Zeeland Airport BV Indaver NV IHM cvba Ibogem cvba Intercommunale vereniging Verko NV Ecowest NV Indaver Participaties NV Sita Decontamination Services NV Ecov NV Ivago cvba DELTA Milieu BV AZN Holding BV BV Grondbezit AVI Moerdijk BV Grondbezit AVI Moerdijk II NV AZN
33,33% 100,00% 33,33% 100,00% 66,67%
33,33% 100,00% 33,33% 100,00% 66,67%
40,00% 40,00% 49,00%
40,00% 40,00% 49,00%
40,00% 40,00% 49,00%
Noorwegen Middelburg Middelburg
49,00% 1) 45,00% 48,00% 1)
49,00% 45,00% 48,00%
49,00% 45,00% 48,00%
België België België België
30,00% 35,12% 39,90% 42,61%
30,00% 35,12% 39,90% 42,61%
30,00% 35,12% 39,90% 42,61%
België België België
26,00% 1) 50,00% 1) 50,00% 1)
26,00% 50,00% 50,00%
26,00% 50,00% 50,00%
20,00% 100,00% 100,00% 100,00%
nvt 20,00% 20,00% 20,00%
20,00% 100,00% 100,00% 100,00%
1,65%
1,65%
1,65%
60,00% 59,76%
60,00% 59,76%
60,00% 59,76%
7,60% 5,00%
7,60% 5,00%
7,60% 5,00%
49,93% 1) 15,00%
49,93% 15,00%
49,93% 15,00%
34,99% 34,96% 50,00%
34,99% 34,96% 50,00%
34,99% 34,96% 50,00%
nvt
24,63%
Wijster Moerdijk Moerdijk Den Bosch
Overige deelnemingen DELTA Netwerkbedrijf BV Energie Data Services Nederland BV DELTA Energy BV Decu Beheer BV Decu CV DELTA NV NV Kema Synergia Capital Partners BV DELTA Investerings Maatschappij BV Sustainable Energy Technology Fund CV Business Park Terneuzen BV Indaver NV GRL Glasrecycling NV Vlar Papier NV Spanin NV Indaver Schweiz AG Sibag AG Ecowest NV IVIO cvba Ivvo cvba
33,33% 100,00% 33,33% 100,00% 66,67%
1) 1) 1) 1)
1,50% 1) 3,46%
1,50% 3,46%
nvt 1,50% 3,46%
1) aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming
121
VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING 2010
.
122
Vennootschappelijke balans per 31 december 2010 (voor resultaatverdeling) (Bedragen x EUR 1.000)
Ref. nr
31-12-2010
31-12-2009
ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Vorderingen op groepsmaatschappijen Leningen u/g overige deelnemingen Overige leningen Uitgestelde belastingvorderingen
1 2 3 3 3 3 3 4
28.415 27.510 1.001.826 288.567 29.550 13.342 74.440
42.352 35.489 725.649 289.016 36.876 1.202 26.145 74.959
1.407.725 1.463.650 Vlottende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen Vorderingen op verbonden partijen Overige vorderingen
5
113.548 26.781
Liquide middelen
1.153.847 1.231.688
473.237 617 56.552 140.329
530.406
1.385
9.294
1.605.365
1.771.388
PASSIVA Eigen vermogen Eigen vermogen Netto Resultaat
6 6
1.307.601 (177.787)
1.251.014 7.091 1.129.814
1.258.105
Voorzieningen
7
3.372
3.702
Langlopende verplichtingen
8
146.383
314.295
Kortlopende verplichtingen Schulden aan groepsmaatschappijen Schulden aan verbonden partijen Overige schulden
9
248.637 77.158
130.695 130 64.461 325.795
195.286
1.605.365
1.771.388
123
Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening
2010
2009
Resultaat uit eigen bedrijfsvoering Resultaat deelnemingen
(7.537) (170.250)
(41.723) 48.814
Resultaat
(177.787)
7.091
(Bedragen x EUR 1.000)
124
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening DELTA N.V. is de naar Nederlands recht opgerichte houdstermaatschappij van een aantal groepsmaatschappijen die zich bezig houden met het opwekken, transporteren en leveren van energie alsmede het verrichten van milieu en kabeldiensten. De functionele valuta is de Euro. Alle bedragen zijn, tenzij anders vermeld, opgenomen in duizenden Euro‟s. DELTA heeft gebruik gemaakt van de optie in Titel 9 Boek 2 BW om de vennootschappelijke jaarrekening op te stellen volgens de IFRS grondslagen die worden gehanteerd in de geconsolideerde jaarrekening met uitzondering van de groepsmaatschappijen en deelnemingen welke worden gewaardeerd op netto vermogenswaarde. De vennootschappelijke winst-en-verliesrekening is op basis van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW in beknopte vorm weergegeven. Waarderingsgrondslagen en grondslagen voor de resultaatbepaling De deelnemingen worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde, die is bepaald op basis van de IFRS-grondslagen die worden gehanteerd in de geconsolideerde jaarrekening, gecorrigeerd voor de waarde van de betaalde goodwill bij overname, verminderd met eventuele bijzondere waardeverminderingsverliezen op goodwill. Tevens wordt geen rekening gehouden met een minderheidsbelang derden. Dit wordt gecorrigeerd op de waarde van de desbetreffende groepsmaatschappij. Voor de overige grondslagen wordt verwezen naar de toelichtingen bij de geconsolideerde jaarrekening.
125
Toelichting op vennootschappelijke balans 1. Immateriële vaste activa (Bedragen x EUR 1.000)
Totaal
Software
2009 Boekwaarde per 1 januari Investeringen Afschrijvingen Herrubricering/overige mutaties Boekwaarde per 31 december
65.755
65.755
7.831 (26.267) (4.967)
7.831 (26.267) (4.967)
42.352
42.352
42.352
42.352
3.751 (17.101) (587)
3.751 (17.101) (587)
28.415
28.415
2010 Boekwaarde per 1 januari Investeringen Afschrijvingen Herrubricering/overige mutaties Boekwaarde per 31 december
Afschrijvingstermijn in jaren
5
De mutatie met betrekking tot de immateriële vaste activa is volledig veroorzaakt door investeringen in nieuwe IT-Software en afschrijvingen op IT-software. In het kader van vervanging van enkele belangrijke software applicaties, mede in het kader van de geplande splitsing tussen het netwerkbedrijf en de commerciële activiteiten, heeft ook in 2010 een uitfasering en afboeking op ICT activa plaatsgevonden.
126
2. Materiële vaste activa Totaal (Bedragen x EUR 1.000)
Gebouwen en terreinen
Machines en installaties
Andere vaste bedrijfsmid.
Activa in aanbouw
Bijdrage van derden
2009 Boekwaarde per 1 januari
48.847
23.197
2.243 (1.079) (426) (14.096)
(635) (23) (1.422)
(403) (9.078)
(1.668)
(12.755)
10.827
Boekwaarde per 31 december
35.489
21.117
7.636
1.467
9.315
(4.046)
Boekwaarde voor aftrek bijdragen
39.535
21.117
7.636
1.467
9.315
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
94.789
23.649
51.815
19.325
134.323
44.766
59.450
20.792
9.315
35.489
21.117
7.636
1.467
9.315
(4.046)
721 (1.034) (4.605) (3.061)
(803) (4.605) 2.547
730 (8.309)
(9) 3.088
Boekwaarde per 31 december
27.510
18.256
6.923
1.562
1.736
(967)
Boekwaarde voor aftrek bijdragen
28.477
18.256
6.923
1.562
1.736
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
96.106
24.735
51.815
19.556
124.582
42.991
58.737
21.118
Investeringen Afschrijvingen Desinvesteringen Overige mutaties
Aanschafwaarde per 31 december
17.117
3.579
19.827
(14.873)
2.243 (444)
2010 Boekwaarde per 1 januari Investeringen Afschrijvingen Desinvesteringen Overige mutaties
Aanschafwaarde per 31 december
Afschrijvingstermijnen in jaren
10 - 40
(713)
7 - 40
(231) 326
5 - 15
1.736
nvt
Onder materiële vaste activa worden met name investeringen in huisvesting verantwoord. De desinvestering heeft betrekking op de verkoop van gebouwen en terreinen in Terneuzen.
127
3. Financiële vaste activa (excl. belastingvorderingen) Totaal (Bedragen x EUR 1.000)
Stand per 1 januari 2009 Terugboeking/opboeking kortlopend gedeelte
1.308.400
Deelnemingen Andere Vorderingen op Vorderingen Overige in groepsmaat- deelnemingen groepsmaatop andere vorderingen schappijen schappijen deelnemingen
756.030
288.518
79.445
150.426
33.980
5.767
-
-
-
-
Aankoop / uitgegeven leningen
32.820
(18.712)
8.907
(5.700)
47.935
Resultaat
48.814
20.564
28.249
-
-
(262.603)
-
(18.908)
(31.265)
(51.688)
(45.262)
(6.426)
-
-
-
15.744
15.744
-
-
-
-
(18.363)
(2.715)
(11.323)
(5.605)
-
1.279
289.016
36.876
1.202
26.145
-
-
Verkoop / aflossing / dividend Mutaties hedgereserve Storting aandelenkapitaal Overige mutaties
Stand per 31 december 2009 Mutatie groepsmaatschappijen Terugboeking/opboeking kortlopend gedeelte Aankoop / uitgegeven leningen Resultaat
1.078.891
725.649
5.767 390 -
(197.159)
(42.276)
(42.276)
-
-
1.231
-
-
-
(399)
28.128
-
(10.197)
37.855
450
1.630 20
(170.250)
(200.570)
30.320
-
Verkoop / aflossing / dividend
(47.629)
15.452
(20.677)
(29.838)
Mutaties hedgereserve
124.866
124.866
-
-
-
-
Overige mutaties
360.327
378.705
105
(15.344)
(1.202)
(1.937)
1.333.285
1.001.826
288.567
Stand per 31 december 2010
29.550
-
(15.271)
-
(51)
0
(12.515)
13.342
De mutatie in groepsmaatschappijen betreft voor een groot deel de verkoop van DELTA Milieu BV aan Indaver. Daarnaast heeft DELTA NV de aandelen van DELTA Industriële Reiniging BV aangekocht van de groepsmaatschappij DELTA Milieu BV. De hedgereserve laat een positieve ontwikkeling zien in het jaar 2010. De mutatie is exclusief de bijbehorende belastinglatentie. De vorderingen op groepsmaatschappijen betreffen de leningen met groepsmaatschappijen of die een van haar dochters heeft met groepsmaatschappijen. De negatieve waarde van de deelneming in Development & Water is in mindering gebracht op de vordering op de betreffende groepsmaatschappij. Het effect hiervan is verwerkt onder de overige mutaties.
128
4. Uitgestelde belastingvorderingen De uitgestelde belastingvorderingen zijn ontstaan als gevolg van verschillen tussen de boekwaarde in de jaarrekening enerzijds en de fiscale boekwaarde anderzijds. Tevens zijn bedragen opgenomen in verband met compensabele verliezen. DELTA vormt daarnaast een hedge-reserve voor niet gerealiseerde waardemutaties op derivaten/handelscontracten ingevolge IAS 39/32.
5. Overige vorderingen (Bedragen x EUR 1.000)
Handelsdebiteuren Actuele vennootschapsbelasting Actuele overige belastingen Totaal actuele belastingen Overige en overlopende activa Kortlopend deel langlopende uitgegeven gelden Overige vorderingen Totaal
2010
2009
5.570
37.811
15.898 20 15.918
1.745 1.745
1.964 3.329 5.293
12.435 4.561 16.996
26.781
56.552
129
6. Mutatieoverzicht van het eigen vermogen Totaal
Gestort aandelenkapitaal
(Bedragen x EUR 1.000)
Stand per 31 december 2008
1.364.667
Wettelijke reserve
Hedge Reserve
6.937
92.899
(35.508)
Overige reserves
1.199.422
Onverdeelde winst
100.916
Transactie tussen aandeelhouders
(18.712)
-
-
-
(18.712)
Winstverdeling 2008
(50.458)
-
(9.329)
-
59.787
Overige mutaties
(18.354)
-
(18.163)
-
-
-
(10.499)
-
10.499
-
(33.525)
-
-
(33.525)
-
-
(1.807)
-
-
(1.807)
-
-
Bij: vpb-effect
9.204
-
-
9.204
-
-
Netto Resultaat 2009
7.091
-
-
-
-
7.091
6.937
54.908
(61.636)
(50.000)
-
40.581
-
(83.490)
(3.977)
-
(3.470)
-
(507)
-
-
-
(587)
-
587
-
Mutatie ivm geactiveerde ontwikkelingskosten Mutaties in hedgereserve energiederivaten Muaties in hedgereserve rentederivaten
Stand per 31 december 2009 Winstverdeling 2009 Overige mutaties Mutatie ivm geactiveerde ontwikkelingskosten Mutaties in hedgereserve energiederivaten Muaties in hedgereserve rentederivaten Bij: vpb-effect Netto Resultaat 2010 Stand per 31 december 2010
1.258.105
(191)
1.250.805
(100.916) -
7.091 (7.091)
134.592
-
-
134.592
-
-
4.086
-
-
4.086
-
-
(35.205)
-
-
(35.205)
-
-
(177.787)
-
-
-
-
6.937
91.432
41.837
1.129.814
1.167.395
(177.787) (177.787)
De wettelijke reserve betreft de niet uitgekeerde winsten van deelnemingen. Dientengevolge is de wettelijke reserve niet vrij uitkeerbaar, evenmin als de hedgereserve welke in relatie moet worden gezien met de niet gerealiseerde resultaten uit de reële waardemutatie van de handelsportefeuille. Voor een verklaring van de mutaties in het eigen vermogen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening. In tegenstelling tot de geconsolideerde jaarrekening is het minderheidsbelang per groepsmaatschappij rechtstreeks in mindering gebracht op de betreffende groepsmaatschappijen conform de equity value methode.
130
7. Voorzieningen (Bedragen x EUR 1.000)
Totaal
Pers. voorzieningen
B-map
Overige voorzieningen
Boekwaarde per 1 januari 2009
3.867
579
3.289
-
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen Dotaties Rentedotaties Vrijval Onttrekkingen Overige mutaties
1.578 275 141 (682) 21
650
928 275 124
-
Boekwaarde per 31 december 2009
5.200
Kortlopend gedeelte van voorzieningen
(1.498)
(650)
Boekwaarde per 31 december 2009
3.702
494
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen Dotaties Rentedotaties Vrijval Onttrekkingen Overige mutaties
1.498 4.360 122 (776) -
650
Boekwaarde per 31 december 2010
8.906
Kortlopend gedeelte van voorzieningen
(5.534)
(650)
Boekwaarde per 31 december 2010
3.372
408
16 (101)
1.144
3 (89)
1.058
(580) 21
4.057 (848) 3.208 848 360 119 (687) -
3.848 (884) 2.965
4.000 -
4.000 (4.000) -
De voorzieningen betreffen met name personeelsvoorzieningen en voorzieningen voor B-map. Deze voorzieningen zijn gevormd om aan de toekomstig financiële verplichtingen te kunnen voldoen. De B-map voorziening betreft een voorziening in het kader van het Bedrijfsmilieuactieplan (BMAP); in de jaren 1991 t/m 1999 werd aan bepaalde categorieën verbruikers over de elektriciteit en gasleveringen een milieutoeslag in rekening gebracht welke de grondslag vormt voor deze voorziening. Resterende verplichtingen, voortvloeiend uit activiteiten welke in het verleden ten laste van de BMAP zijn uitgevoerd, worden op deze voorziening in mindering gebracht. Als gevolg van de invoering van het nieuwe ziektekosten stelsel per 1-1-2006 zijn de verplichtingen die ten grondslag liggen aan de voorziening ziektekosten substantieel gewijzigd. Van de voorziening die in het verleden is gevormd, resteert nog een bedrag van EUR 1,2 mln. Daarnaast kent DELTA als gevolg van CAO bepalingen diensttijdgebonden uitkeringen toe aan personeelsleden. Vanaf het moment van indiensttreding wordt voor deze uitkeringen een voorziening gevormd op basis van verstreken dienstjaren, verwachte prijs- en salarisstijgingen (gemiddeld 1,5%), kansen op ontslag, invaliditeit en sterfte. De desbetreffende disconteringsvoet bedraagt 4,5% (2009: 5,0%). De dotatie onder overige voorzieningen vloeit voort uit een verplichting tot amovering, welke een kortlopend karakter heeft. 131
8. Langlopende verplichtingen (Bedragen x EUR 1.000)
Waarde per 1 januari Terugboeking kortlopend gedeelte Opgenomen leningen Mutaties CBL Aflossingen Mutaties Renteswap Overige mutatie
Aflossingen in het volgend boekjaar Langlopende financiële verplichtingen
2010
2009
314.295
519.588
2.616 115.000 (282.616) (789) 34
9.899 550.000 (420) (760.000) (2.156) -
148.540
316.911
(2.157)
(2.616)
146.383
314.295
2010
2009
9. Overige schulden (Bedragen x EUR 1.000)
Handelscrediteuren
12.382
6.926
Actuele belastingverplichtingen
4.976
29.199
Derivaten
2.887
5.575
2.157 5.534 44.323 52.014
2.616 1.498 13.946 18.060
4.900
4.700
77.158
64.461
Kortlopend deel van de langlopende schulden Kortlopend deel van de voorzieningen Overlopende passiva Totaal overige schulden Bankkrediet Stand per 31 december
Onder overige schulden zijn onder andere het kortlopende gedeelte van de voorzieningen, het kortlopende gedeelte van de opgenomen gelden en de uitstaande crediteurenpositie verantwoord. Onder de actuele belastingverplichtingen zijn de te betalen omzetbelasting en energiebelasting opgenomen.
132
Niet uit de balans blijkende verplichtingen 403-Verklaringen DELTA N.V. heeft per balansdatum een verklaring zoals bedoeld in artikel 2:403 BW bij de Kamer van Koophandel gedeponeerd waarbij ze zich hoofdelijk aansprakelijk stelt voor de uit de rechtshandelingen van onderstaande dochterbedrijven voortvloeiende schulden. DELTA Infra B.V. DELTA Energy B.V. DELTA Pipe B.V. DELTIUS B.V. DELTA Ficus Holding B.V. DELTA Tolling Sloe B.V. DELTA Comfort B.V.
ZeelandNet B.V. DELTA Kabelcomfort Netten B.V. Internetplatform Zeeland B.V. Internetservices Zeeland B.V. DELTA Netwerkbedrijf B.V.
Op grond hiervan en van jaarlijks bij de Kamer van Koophandel te deponeren instemmingverklaringen van de aandeelhouders zijn deze vennootschappen vrijgesteld van de voorgeschreven inrichtingsvoorschriften voor de jaarrekening. DELTA NV vormt met een aantal dochterbedrijven een fiscale eenheid en is als zodanig hoofdelijk aansprakelijk voor de diverse belastingverplichtingen van deze bedrijven.
Put-opties DELTA heeft put-opties verstrekt aan minderheidsaandeelhouders van Indaver. Voor een verdere bespreking wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.
Splitsingsplan – WON De minister heeft op 2 december 2009 het splitsingsplan goedgekeurd. De minister heeft in haar besluit opgenomen dat DELTA in de beginperiode voor DELTA Netwerkbedrijf (DNWB) extra financiële zekerheid moet voorzien, door een aanvullende storting van eigen vermogen ad EUR 10 mln. en een garantie van EUR 40 mln. waarop DNWB gedurende 5 jaar na splitsing een beroep kan doen indien zij niet aan een van de ratio‟s uit het Besluit Financieel Beheer Netbeheerders voldoet. Ondanks het feit dat de splitsing niet is geëffectueerd uit hoofde van het arrest van het Hof ‟s-Gravenhage van juni 2010, is toch voldaan aan de voorwaarden gesteld door de Minister en is de garantie door DELTA aan DNWB verstrekt. Activa aangehouden voor verkoop DELTA heeft zich ten behoeve van een dochteronderneming verplicht om voor 2011 en mits DELTA een meerderheidsbelang heeft in de betreffende vennootschap, de noodzakelijke financiering beschikbaar te stellen welke is benodigd ter continuering van de operationele activiteiten en investeringen. Een bedrag van EUR 30 mln. is als verplichting hieruit opgenomen.
133
Honoraria accountant In 2010 heeft DELTA NV de volgende honoraria uitgegeven aan accountantskosten:
(bedragen x EUR 1.000)
Deloitte Accountants B.V.
Overige onderdelen Deloitte netwerk Nederland
Totaal
2010
2009
2010
2009
2010
2009
739
629
--
--
739
629
38
148
--
--
38
148
--
--
--
--
--
--
Andere niet-controlediensten
124
119
303
247
427
366
Totaal
901
896
303
247
1.204
1.143
Onderzoek van de jaarrekeningen DELTA-Groep Andere controleopdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein
Er is geen sprake van resultaatafhankelijke honoraria. Het onderzoek van de jaarrekeningen van de vennootschappen behorende tot de DELTA-groep heeft in 2010 betrekking op de afwikkeling van de jaarrekeningen 2009 (17 in totaal) alsmede de interim controle 2010. De stijging van de controlekosten wordt veroorzaakt doordat in 2010 twee voorschotnota's inzake de controle van de jaarrekening 2010 zijn geboekt.
134
Winstbestemming Statutaire bepalingen inzake de winstbestemming In artikel 39 van de statuten zijn de volgende bepalingen opgenomen inzake de winstbestemming. 1.
2.
3.
Indien de winst-en-verliesrekening, welke van de vastgestelde jaarrekening deel uitmaakt, een bedrag aanwijst als verlies, zal dit verlies ten laste worden gebracht van de algemene reserve. Indien deze reserve daartoe niet toereikend is, zal het resterende verlies ten laste komen van de winsten van volgende jaren. Indien de winst-en-verliesrekening, welke van de vastgestelde jaarrekening deel uitmaakt, een bedrag aanwijst als winst, kan de Raad van Commissarissen ten laste van die winst bedragen toevoegen aan de algemene reserves. De resterende winst staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. De algemene vergadering is bevoegd tot uitkering van één of meer interimdividenden en/of andere interim uitkeringen te besluiten, mits aan het vereiste van artikel 2:105 lid 2 Burgerlijk Wetboek is voldaan blijkens een tussentijdse vermogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4 Burgerlijk Wetboek.
Voorstel winstverdeling (Bedragen x EUR 1.000)
Resultaat over 2009 resp. 2008 Onttrekking/toevoeging aan de wettelijke reserve
2010
(177.787)
2009
7.091
(7.677)
(40.581)
Voor winstverdeling beschikbare winst
(185.464)
(33.490)
Onttrekking/toevoeging aan de algemene reserves
(235.464)
(83.490)
50.000
50.000
Voorgesteld dividend
Was getekend te Middelburg op 27 juni 2011
Raad van Commissarissen:
Ir. P.G. Boerma, Algemeen directeur
Ir. D. van Doorn, Voorzitter drs. Ing. J. Bout drs. R. Frohn
Drs. F. Verhagen RA, Financieel directeur
J.G. van der Werf B.P. de Wit, MA
135
136
137
DELTA in cijfers, geconsolideerd
(Bedragen x EUR 1,0 mln.)
2010
2009A
2008
2007
2006
2005
Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen
420 977 700 653 49 2.800
515 1.033 886 770 59 3.264
576 1.016 1.102 886 55 3.635
446 857 794 614 61 2.772
92 502 547 384 196 1.721
48 498 431 379 280 1.636
1.183 96 797 725 2.800
1.312 93 931 927 3.264
1.433 104 1.269 829 3.635
1.433 108 666 565 2.772
1.288 72 59 301 1.721
1.198 101 34 303 1.636
1.073 312 101 71 462 54 2.073
875 299 125 69 446 55 1.869
990 387 106 1 63 393 118 76 77 2.211
704 147 113 3 73 278 91 13 31 1.453
623 271
514 113
51 103 1 45 1.093
49 104
1.454 (3) (29) 586 2.008
1.295 (34) (34) 542 1.769
1.649 13 (42) 518 2.138
1.008 (24) (36) 427 1.375
804 31 223 1.058
539 (4) 203 738
65 63 128
100 66 167
73 47 120
79 60 139
35 70 105
77 68 145
(22) 106 (16) (265) (2) (178) 50
(27) 140 (22) (108) (3) 7 50
(6) 114 (15) 2 (1) 100 50
(15) 124 (4) (4) 116 57
5 110 59 169 68
4 149 (22) 127 50
Passiva Groepsvermogen Voorzieningen Schulden op lange termijn Schulden op korte termijn
Opbrengsten Elektriciteit Gas E&G transport Water/afvalwater Telecommunicatie Afvallogistiek en milieudiensten Zonne-energie Biodiesel Diversen Totaal opbrengsten
36 816
Kosten Inkoopwaarde netto omzet Reele waardemutatie handelsportefeuille Overige opbrengsten Netto bedrijfslasten Totaal operationele kosten Bedrijfsresultaat Resultaat deelnemingen Operationeel resultaat Saldo van financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat uit beeindigde bedrijfsactiviteiten Aandeel derden Netto resultaat Voorgesteld dividend
138
DELTA kengetallen (Bedragen x EUR 1,0 mln.)
Netto-omzet waarvan: Levering elektriciteit Levering gas Transport E & G Kabel, internet en telecommunicatie Afvallogistiek en milieudiensten Zonne-energie Biobrandstof Overige omzet
2010
2009
2.073,1
1.967,3
1.073,1 312,3 100,6 71,3 461,8 53,9
874,6 299,5 124,9 68,7 446,4 66,7 31,1 55,4
Financiën Brutomarge Operationeel resultaat Resultaat voor Vpb Nettoresultaat Groepsvermogen (ex. dividend) Balanstotaal
650,9 127,8 106,0 (177,8) 1.183,1 2.800,5
630,1 38,5 9,0 7,1 1.312,5 3.233,0
Ratio’s Rentabiliteit geïnvesteerd vermogen Rentabiliteit vermogen toekomend aan aandeelhouders Solvabiliteit Interest Coverage Ratio
6,5% -15,7% 42,2% 14,3
2,3% 0,6% 40,6% 13,2
De vergelijkende kengetallen uit 2009 zijn niet aangepast, omdat een aangepaste balans (gecorrigeerd voor beëindigde bedrijfsactiviteiten) niet bestaat. Bovenstaande ratio‟s kunnen niet worden berekend op basis van aangepaste winst-en-verliesrekening gecombineerd met een niet-aangepaste balans. De Interest Coverage Ratio kan wel op basis van de aangepaste 2009 cijfers worden berekend. De Interest Coverage Ratio 2009A komt uit op 23,1.
139
Berekeningswijze financiële ratio’s Rentabiliteit van het geïnvesteerd vermogen (ROIC) Bedrijfsresultaat + rentebaten uit financiële vaste activa + resultaat uit deelnemingen x 100%, gedeeld door het geïnvesteerd vermogen. Geïnvesteerd vermogen Som van vaste activa en netto werkkapitaal op balansdatum. Rentabiliteit van het eigen vermogen (REV) Netto resultaat toe te rekenen aan de aandeelhouders van DELTA NV, gedeeld door het eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouders van DELTA NV. Solvabiliteit Groepsvermogen x 100%, gedeeld door het balanstotaal. Interest Coverage Ratio Operationeel resultaat + afschrijvingskosten + rentebaten gedeeld door het saldo van externe rentelasten en rentebaten.
Jaarverslag 2010 DELTA NV Poelendaelsingel 10 4335 JA Middelburg T +31 (0)118 88 20 00 F + 31 (0)118 88 21 00 E
[email protected] W www.DELTA.nl Ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Middelburg onder nummer 22031457. 140