Jaarbericht
DELTA Netwerkbedrijf 2014
Inhoudsopgave
2
Jaarbericht DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag Voorwoord
6
1.
Bedrijfsprofiel DELTA Netwerkbedrijf
8
2.
Onderdeel van DELTA Netwerkgroep
10
3.
DELTA Netwerkbedrijf in één oogopslag
14
4.
Jaaroverzicht 2014
16
5. Energietransitie
20
6. Spanningskwaliteit
24
7.
26
Slimme meter
8. Veiligheid
28
9.
Betrouwbaarheid van de netten
32
10.
Projecten
34
11.
Kwaliteit en Processen
38
12. Medewerkers
42
13.
Aantoonbaar in control
46
14.
Financiële gang van zaken
50
15.
Corporate Governance
54
16.
Verslag van de Ondernemingsraad
58
17.
Bericht van de raad van commissarissen
62
Jaarrekening 18.
Jaarrekening 2014
66
Overige gegevens 19.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
100
20.
Verklaring ex artikel 18 Elektriciteitswet en ex artikel 10d Gaswet
104
21.
Verklaring naleving gedragscode voor netbeheerders
106
22.
Personalia
108
Jaarbericht DELTA Netwerkbedrijf 2014
3
Jaarverslag 2014
4
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
5
Voorwoord Betrouwbaar, veilig en Zeeuws. Dat kenmerkte in 2014 de netwerken van DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB). Onder de naam DELTA Netwerkgroep werkt DNWB inmiddels een jaar samen met het zustermaatschappij DELTA Infra B.V. In totaal ruim 650 zeer vakkundige medewerkers zorgen voor aanleg, onderhoud, beheer en het in bedrijf houden van de betrouwbare netwerken.
6
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“In totaal zorgen ruim 650 zeer vakkundige medewerkers voor aanleg, onderhoud, beheer en het in bedrijf houden van de betrouwbare netwerken.” Erik Duim, directeur
Een goede indicatie van de betrouwbaarheid van de netten is de jaarlijkse uitvalduur. Ook dit jaar heeft DNWB scores die duidelijk onder het landelijke gemiddelde liggen. Zowel voor elektriciteit als gas. Dit was het laatste jaar van de kleinschalige aanbieding van slimme meters (op afstand uitleesbare elektriciteits- en gasmeters). Afgelopen jaren werden er al enkele duizenden van deze meters geïnstalleerd, maar vanaf volgend jaar gaat dat met grotere aantallen (de grootschalige aanbieding). Inmiddels staat er op de website een aanbiedplanning per postcode per kwartaal. Nog altijd staat veiligheid zeer hoog in het vaandel. Er zijn vele initiatieven geweest om de veiligheidscultuur verder te verbeteren. Van het definiëren van de veiligheids-top 10 regels voor de gehele organisatie en een speciale veiligheidsmiddag, tot het betrekken van alle managementleden bij het uitvoeren van werkplekinspecties. Alles met het doel om veiligheid continu onder de aandacht te brengen en te houden. De steeds toenemende invoeding van decentraal opgewekte elektriciteit in het netwerk kan tot enige verstoring van de stabiliteit van het netwerk leiden. Daarom heeft DNWB een campagne gelanceerd om de Zeeuwse particulieren en installateurs te helpen bij het op de juiste fase aansluiten van zonnepanelen. Deze campagne wordt ondersteund door een app: de fasulator. De financiële resultaten van DNWB zijn zonder meer goed te noemen. Alle (lange termijn) indicatoren geven het beeld van een financieel gezond en toekomstvast bedrijf.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
7
1. DELTA Netwerkbedrijf
8
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Profiel DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) is de regionale netbeheerder voor elektriciteit en gas in de provincie Zeeland en is gehuisvest in Goes. Als netbeheerder zorgt DNWB voor het transport van elektriciteit en gas van de energieleveranciers naar consumenten en zakelijke klanten binnen Zeeland. Dit wordt gerealiseerd door het aanleggen, onderhouden, beheren en ontwikkelen van de elektriciteits- en gasnetten en aansluitingen. Sinds 1 januari 2014 vormt DNWB samen met moedermaatschappij Zeeuwse Netwerkholding N.V. en zustermaatschappijen DELTA Infra B.V. en DELTA Netwerkgroep Staff B.V. de DELTA Netwerkgroep. De Zeeuwse Netwerkholding N.V. is een 100 % dochteronderneming van DELTA N.V. DNWB heeft een eigen Raad van Commissarissen. DNWB beheert in Zeeland niet alleen de 10 kV-, 20 kV- en 50 kV-netten die dienen voor het transport en de aansluiting van de grootverbruikers, maar ook de laagspanningsnetten voor de huishoudens, kleinzakelijke gebruikers en openbare verlichting. Voor gas is DNWB de beheerder van de regionale netten met een druk van 4 en 8 bar (voor transport en grootverbruikers) en 30-100 mbar voor de huishoudens. Naast deze hogedruk- en lagedruknetten is er een extra hogedruknet waarmee gas wordt getransporteerd naar industriële afnemers en tuinders. Deze Midden-Zeelandleiding is gekoppeld aan het gasnetwerk van ZEBRA Gasnetwerk B.V. Missie DNWB zorgt voor optimale werking van infrastructuren en streeft hierbij naar veilige, doelmatige, betrouwbare en toegankelijke netten. DNWB bouwt, onderhoudt en beheert de netwerken en installaties op het gebied van gas en elektriciteit in Zeeland. Hierbij biedt DNWB op non-discriminatoire wijze toegang tot de netten en faciliteert de geliberaliseerde markt. Visie DNWB is een Zeeuwse organisatie waarin veiligheid en vakmanschap hoog in het vaandel staan. De toegevoegde waarde zit vooral in kennis en ervaring. DNWB wil door middel van samenwerking zorgen voor effectief en efficiënt infrastructuurbeheer, waarbij de maatschappelijke kosten geminimaliseerd worden. DNWB wil een belangrijke bijdrage leveren aan een groene samenleving en duurzame energievoorziening. Bij DNWB kun je leren en groeien.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
9
2. Onderdeel van DELTA Netwerkgroep Sinds 1 januari 2014 vormt DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) samen met moedermaatschappij Zeeuwse Netwerkholding N.V. en zustermaatschappijen DELTA Infra B.V. en DELTA Netwerkgroep Staff B.V. de DELTA Netwerkgroep. Zeeuwse Netwerkholding N.V. is een 100% dochteronderneming van DELTA N.V.
10
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Binnen DELTA Netwerkgroep is DNWB verantwoordelijk voor veilig en betrouwbaar beheer van de Zeeuwse elektriciteits- en gasnetten. DELTA Infra is binnen DELTA Netwerkgroep de specialist op het gebied van bouwen en onderhouden van netwerken en installaties voor gas, elektriciteit, water en data. Ketengerichte organisatie De organisatie is ketengericht opgezet. Klantaanvragen en klantcontacten worden binnen de afdeling Klant & Markt afgehandeld. Deze afdeling zorgt ook voor het gehele aansluitproces. Asset Management zorgt voor het planmatig vernieuwen, uitbreiden en onderhouden van de elektriciteits- en gasnetten in Zeeland. Asset Management geeft daartoe uitvoeringsopdrachten aan de afdeling Projects (voor grote projecten) of aan Operations als het gaat om onderhoud en beheer van de netten. Total Utility & Metering Services (TUMS) zorgt voor het onderhoud en beheer van windturbines en warmtekracht opwekkingseenheden. Ook voert deze afdeling alle meteractiviteiten uit: het verzamelen en valideren van meetgegevens voor vele zakelijke klanten in heel Nederland. Alle medewerkers van DNWB en DELTA Infra zijn ondergebracht in DELTA Netwerkgroep Staff. Van daaruit vindt detachering plaats naar DNWB en DELTA Infra. ‘Brede’ netbeheerder In 2013 is besloten om DNWB en DELTA Infra dichter bij elkaar te brengen. Daarbij stond voorop dat de wettelijk verankerde onafhankelijkheid van DNWB gewaarborgd zou moeten blijven. De uitgangspunten waren: 1. het borgen van de continuïteit en daarmee de werkgelegenheid op lange termijn; 2. de realisatie van kwaliteits- en efficiencyverbeteringen door middel van een verbeterde geïntegreerde manier van werken (qua organisatie en processen). Een efficiënte en effectieve uitvoering van de infrastructurele activiteiten leidt immers tot kostenbesparingen voor de netbeheerder en dus ook voor de eindgebruiker. Door de integratie van beide organisaties wordt de klantgerichtheid verder vergroot. Tevens zijn, waar dat kan, de procesketens van beide organisatieonderdelen geïntegreerd. Hiermee wordt een flinke efficiency winst geboekt. Hiermee is DNWB van een ‘slanke’ netbeheerder omgevormd tot ‘brede’ netbeheerder.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
11
De juridische structuur is weergegeven in onderstaande figuur.
DELTA N.V.
Zeeuwse Netwerkholding N.V. DELTA Netwerkbedrijf B.V.
DELTA Netwerkgroep Staff B.V.
DELTA Infra B.V.
Figuur: juridische structuur DELTA Netwerkgroep
De organisatiestructuur is weergegeven in onderstaande figuur.
Directeur
Financiën
Directie Secretariaat
Staven
Klant & Markt
Asset management
TUMS: Total Utility & Metering services
Figuur: organisatiestructuur DELTA Netwerkgroep
12
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Projects
Operations
TUMS
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
13
3. DELTA Netwerkbedrijf in één oogopslag
KENGETALLEN
eenheid
2014
2013
116,3
Financiële kengetallen RESULTAAT Totale omzet
mln. €
107,0
Omzet elektriciteit
mln. €
75,9
83,6
Omzet gas
mln. €
31,1
32,7
Bedrijfsresultaat (EBIT)
mln. €
33,8
34,6
Resultaat vÓÓr belasting
mln. €
29,8
30,4
Resultaat na belasting
mln. €
23,2
23,2
mln. €
-2,8
2,7
BALANS Nettowerkkapitaal (1) Vaste activa
mln. €
439,4
419,7
Geinvesteerd vermogen (2)
mln. €
436,5
422,3
Eigen vermogen
mln. €
229,9
218,4
Kasstroom uit operationele activiteiten
mln. €
50,1
63,3
%
48,7
48,5
FINANCIËLE RATIO’S Solvabiliteit (3) Return on invested capital (4)
%
6,8
7,2
Return on equity (5)
%
12,9
13,9
2014
2013
Norm
werkelijk werkelijk
14
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
EBIT/rentedekking (6)
≥ 1,7
7,7
7,5
FFO (voor rente)/rentedekking (7)
≥ 2,5
10,6
11,4
FFO (na rente)/ schuld (8)
≥ 11%
23%
27%
Schuld/kapitalisatie (9)
≤ 60%
46%
47%
2014
2013
Gemiddelde uitvalduur elektriciteit in minuten/aansluiting
16,5
17,6
Hoeveelheid storingen middenspanning met onderbreking
85
75
1.858
2.094
ELEKTRICITEIT
Getransporteerde hoeveelheid elektriciteit GWh Aansluitingen elektriciteit grootverbruik
2.603
2.524
Aansluitingen elektriciteit kleinverbruik
211.415
210.669
10.596 km
10.463 km
21
811
403,4
516,1
Totale lengte van alle netkabels van 50 kV, 20 kV, 10 kV en laagspanning, inclusief OV-kabels GAS Gemiddelde uitvalduur gas in seconden/aansluiting Getransporteerde hoeveelheid gas mln. m3 Aansluitingen gas grootverbruik
758
791
Aansluitingen gas kleinverbruik
191.161
190.503
4.843 km
4.837 km
Elektriciteit
12.043
15.871
Gas
11.376
11.429
Totale lengte van alle gasleidingen AANTAL SWITCHES KLEINVERBRUIK
PERSONEEL* Personeelsleden FTE Verzuim % jaargemiddelde
0
145
0,0
138,3
n.v.t.
4,2
41,3
29,0
INVESTERINGEN Bruto investeringen
DEFINITIES: 1. Nettowerkkapitaal
Totaal vlottende activa minus kortlopende verplichtingen
2. GeÏnvesteerd vermogen
Som van de vaste activa en netto werkkapitaal
3. Solvabiliteit
Eigen vermogen x 100% gedeeld door het balanstotaal
4. Return on invested capital
Resultaat vóór belasting x 100% gedeeld door het geinvesteerd vermogen
5. Return on equity
Resultaat vóór belasting x 100% gedeeld door het eigen vermogen
6. EBIT/rentedekking
(Bedrijfsresultaat voor rente en belasting +resultaat deelnemingen)/(bruto) rentelasten
7. FFO (voor rente)/rentedekking
(Resultaat in het jaar na belasting+afschrijvingen+amortisatie+mutaties in voorzieningen+
mutaties in derivaten+(bruto)rentelasten)/(bruto)rentelasten
8. FFO (na rente)/ schuld
(Resultaat in het jaar na belasting+afschrijvingen+amortisatie+mutaties in voorzieningen+mutaties
in derivaten)/(langlopende verplichtingen -/- vooruitontvangen bijdragen van derden + kortlopende
verplichtingen) 9. Schuld/kapitalisatie
(langlopende verplichtingen -/- vooruitontvangen bijdragen van derden + kortlopende verplichtingen)/
(balanstotaal -/- vooruitontvangen bijdragen van derden)
* Als gevolg van het in dienst treden van alle medewerkers bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. heeft DNWB geen eigen personeel meer in dienst.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
15
4. Jaaroverzicht 2014
16
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“De eerste lichting monteurs voltooit de eigen vakopleiding.”
Januari Start nieuwe organisatie DELTA Netwerkgroep is op 1 januari 2014 van start gegaan. DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) vormt samen met moedermaatschappij Zeeuwse Netwerkholding N.V. en zustermaatschappijen DELTA Infra B.V. en DELTA Netwerkgroep Staff B.V. de DELTA Netwerkgroep. Februari Her- en bijscholing montage 10-20 kV verbindingsmof 55 monteurs, technisch specialisten en leerling werknemers volgen een heren bijscholing. De training wordt verzorgd door de afdeling Asset Management samen met Lovink Enertech. Doel van de training is de kwaliteit van de middenspanningsverbindingen te verbeteren om zo het aantal storingen terug te dringen. Kick-off project Gasunie Network Improvement Programma Er vindt een kick-off plaats tussen Asset Management en Gasunie Transport Services (GTS) over het project Gasunie Network Improvement Programma (GNIP). De hogedruk gasnetwerken zijn in Nederland vanaf de jaren 60 aangelegd na ontdekking van het Groningen-gasveld. Met name de bovengrondse infrastructuur van GTS nadert het einde van de technische levensduur. Gasunie geeft aan dat gas nog meer dan 50 jaar nodig zal zijn als flexibele en schone aanvulling op zon- en windenergie. De vervanging vindt de komende 15 tot 20 jaar plaats; het is een omvangrijk en complex programma. Bij DNWB gaat het om het vervangen van 22 gasontvangststations en circa 50 afsluitergroepen. Het vervangen vergt een goede onderlinge afstemming in verband met het continueren van een veilig en betrouwbaar gastransport. Het eerste gasontvangststation in Zeeland zal in 2015 vervangen worden (gasontvangststation Rilland). Maart Aansluiting tuinder Een tuinder gaat een tuinbouwkas bouwen in de Autriche polder bij Westdorpe. Men geeft opdracht voor een elektriciteitsaansluiting van 2 MW. Deze aansluiting krijgt zijn voeding vanuit het nieuw gebouwde middenspanningsstation op de Axelse Vlakte. April Windpark Zierikzee Nabij Zierikzee worden drie nieuwe windturbines gebouwd. DNWB verzorgt de 10 MW klantaansluiting. De aansluiting wordt in oktober in bedrijf genomen.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
17
Mei Kiwa audit In het kader van NTA 8120 voert Kiwa een hercertificatie audit uit. Het certificaat NTA 8120 blijft behouden. Er zijn geen kritische tekortkomingen. Juni Fasulator app Spanningskwaliteit kan ontstaan doordat zonnepanelen niet gelijkmatig verdeeld zijn over de drie aanwezige fasedraden. DNWB ontwikkelt een handige app, die op basis van het huisnummer van de klant een fase aangeeft. Zo kan de installateur gemakkelijk de aansluiting bepalen en wordt de spanning in de straat goed over alle fasen verdeeld. Lees meer hierover in hoofdstuk 6. Juli Monteurs voltooien vakopleiding De eerste lichting monteurs voltooit de eigen vakopleiding. Elf leerlingen krijgen, naast een diploma, ook een baan bij DNWG. Met de eigen vakopleiding worden technische talenten in twee jaar opgeleid tot monteur elektriciteit/COAX of monteur gas/water. Met de opleiding wordt de verwachte uitstroom van technisch personeel in de komende jaren gecompenseerd. Bovendien wordt door deze ‘on-the-job-training’ ook de vakkennis van de oude garde overgedragen op de monteurs in spé. www.DNWG.nl live De website van DELTA Netwerkgroep, www.DNWG.nl, gaat live. De gloednieuwe site is ingericht voor zowel DELTA Netwerkbedrijf als voor DELTA Infra. Augustus Aanleg Middenspanningskabels Goes DNWB legt van Goes-oost naar Goes-west nieuwe middenspanningskabels aan. De verbinding loopt via een drietal tracés. De tracékeuze is in nauw overleg met de gemeente Goes bepaald. De werkzaamheden zijn ingedeeld in drie verschillende fasen die DNWB één voor één uitvoert. Omwonenden worden zorgvuldig geïnformeerd via nieuwsbrieven en bewonersbijeenkomsten. De werkzaamheden zijn in februari 2015 afgerond. September Calamiteitenoefening Commandeur Er vindt een calamiteitenoefening plaats voor het beleidsteam van DNWB. Ondanks het feit dat calamiteiten in de elektriciteits- en gasvoorziening slechts weinig voorkomen, is het van belang om voorbereid te zijn op eventuele calamiteiten. De oefening verloopt naar behoren; vervolgacties worden vastgesteld en nader uitgewerkt. Hoofdverdeelstations Rilland en Middelburg Het hoofdverdeelstation in Rilland is in opdracht van TenneT uitgebreid door zustermaatschappij DELTA Infra. TenneT diende de aansluiting bij station Rilland te verzwaren zodat DNWB de windparken bij Kreekrak kon aansluiten op haar 20kV-net. In september 2014 is deze uitbreiding in gebruik genomen. De 150/20 kV transformator afkomstig uit Rilland is vervolgens getransporteerd naar het hoofdverdeelstation Middelburg. Het hoofdverdeelstation Middelburg voldeed volgens de Autoriteit Consument en Markt (ACM) niet aan de netcode. Met de extra transformator is de uitbreiding tijdig gerealiseerd en voldoet DNWB per 1 januari 2015 aan de netcode. Oktober Werkzaamheden elektriciteit en gas Oost-Souburg DNWB voert werkzaamheden uit aan het elektriciteitsnet en aan de gasleidingen in de Burgemeester Stemerdinglaan in Oost-Souburg. De gemeente Vlissingen richt de straat opnieuw in en vervangt het riool. Tegelijkertijd wordt een gedeelte van de bestaande elektriciteitskabels en gasleidingen vernieuwd. De drinkwaterleidingen van Evides worden ook meegenomen in het traject. Deze multi-utility aanpak helpt om kosten voor DNWB te verminderen. Ook plaatst DNWB een nieuw gasstation.
18
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Veiligheidsmiddag personeel Alle leidinggevenden zijn aanwezig op een inspirerende veiligheidsmiddag. Doel is om het veiligheidsbewustzijn te vergroten. Onderdeel van de middag is een incidentenmarkt, waarbij direct betrokkenen spreken met collega’s over een incident dat heeft plaatsgevonden. Insteek is om met elkaar in gesprek te gaan over dilemma’s rondom veiligheid en de rol die de leidinggevende daarbij heeft. Vertrouwen en respect zijn sleutelwoorden tijdens de bijeenkomst. November Werkzaamheden elektriciteitsnet Middelburg Vanaf eind oktober 2014 voert DNWB werkzaamheden uit aan het elektriciteitsnet in de Rijnstraat en omgeving in Middelburg. Ook de drinkwaterleidingen van Evides worden meegenomen in het project; een goed voorbeeld van efficiënt netbeheer. De gemeente Middelburg legt in de straten een nieuwe riolering en wegverharding aan. Nieuw schakelstation in Vlissingen-Oost DNWB realiseert een nieuw ‘sterk punt’ (schakelstation) aan de Frankrijkweg in Vlissingen-Oost. Via dit punt worden de aansluitingen van diverse industriële bedrijven gevoed. Vanuit dit sterke punt is het mogelijk om op 10kV-niveau een vermogen van circa 30 MW te leveren. Om dit te realiseren, is een nieuwe verbinding aangelegd vanuit hoofdverdeelstation Borsele. In een tracé van circa 6 km is circa 70 km MS-kabel aangelegd. December Benchmark marktpartijen Elk jaar vragen de vier grote netbeheerders aan de marktpartijen hoe ze tegen de netbeheerders aankijken. In 2014 heeft DNWB een overall score van een 6,9 (2013: 6,1) gehaald; dit is een stijging ten opzichte van de afgelopen jaren. DNWB zit nu dan ook korter op de best scorende netbeheerder. Met de marktfaciliteringsprocessen zijn door de Business Unit Klant & Markt (met name afdeling Back Office) in 2014 duidelijk stappen gemaakt. DNWB analyseert hoe zij in 2015 de marktpartijen (nog) beter van dienst kan zijn.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
19
5. Energietransitie
20
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“Duurzame energie veilig inpassen en tegelijkertijd de netten doelmatig efficiënt houden.”
Europa is langzaam maar zeker op weg naar een duurzame (hernieuwbare) energievoorziening. Dit wordt energietransitie genoemd. De energietransitie wordt ook in Zeeland steeds meer zichtbaar. Energietransitie kan vele vormen aannemen. Het gaat enerzijds om duurzame opwekking van elektriciteit en gas, anderzijds wordt ingezet op energiebesparing en een meer duurzaam (schoon) gebruik. Steeds meer mensen en bedrijven houden zich actief bezig met het onderwerp energie. Proeftuin Goes Een grote uitdaging is om de energiekosten van bewoners in de sociale woningbouw te beheersen. Daarom werkt DNWB (op verzoek van de woningbouwcoöperatie) in de proeftuin Goes-West nauw samen met projectontwikkelaar Marsaki, woningbouwcorporatie RWS en energieleverancier DELTA. Door te onderzoeken hoe met actieve bewoners en slimme apparatuur in woningen het gedrag kan worden beïnvloed, kunnen mogelijk netverzwaringen worden uitgesteld of vermeden. Stijgende energiekosten als gevolg van de stijgende kosten van grondstoffen (op de lange termijn) kunnen toepassingen zoals warmtepompen en zonnepanelen interessant maken. Actieve rol overheden Overheden zoals gemeenten concluderen dat zij een actieve rol moeten vervullen in energiebesparing en verduurzaming. Deze verplichting komt voort uit wet- en regelgeving en het SER-Energieakkoord. Het is voor gemeenten vaak een onontgonnen gebied, omdat ze tot voor kort alleen planologie in hun beschouwing meenamen. Nu moet ook worden beoordeeld in welke mate energie en duurzaamheid sociaal en financieel kunnen worden ingepast. Rol DNWB DNWB is als onafhankelijk netbeheerder een partner om bewoners en bedrijven voor te lichten en om de inpassing en aansluiting van bijvoorbeeld oplaadpunten voor elektrisch vervoer en windturbines te optimaliseren. DNWB ondersteunt bovenstaande ontwikkelingen door in eerste instantie kennis te leveren. Wat voor DNWB gesneden koek is (techniek en wet- en regelgeving) is voor veel burgers en bedrijven nieuw en onbekend. Om doelstellingen van stakeholders te realiseren, helpt DNWB door te wijzen op mogelijkheden en onmogelijkheden. Als een initiatief bovendien perspectief biedt op verbetering van de diensten en prestaties van DNWB, investeert ze graag in onderzoek en implementatie.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
21
Monitoren gasnet Walcheren In 2014 heeft DNWB de monitoring van het gasnet op Walcheren voortgezet. Daarmee wordt real-time bekeken hoe de druk en de gasstromen lopen. Het net kan zo beter worden bewaakt. Ook krijgt DNWB beter inzicht in de benutting van het gasnet en kan daardoor beter haar investeringen plannen en rechtvaardigen. Betrouwbaarheid en beschikbaarheid handhaven of verbeteren DNWB heeft geïnvesteerd in een nieuwe meetmethode voor hoogspanningsnetten. In de 50 kV Noordring (het net over de eilanden Tholen en Schouwen-Duiveland) is meetapparatuur geïnstalleerd die met een hogere frequentie en nauwkeurigheid meet. Daarmee kan instabiliteit als gevolg van de invoeding van wind, zon en WKK-installaties beter worden gedetecteerd. De meetdata wordt ter beschikking gesteld aan onderzoeksinstituten die applicaties ontwikkelen waarmee (toekomstige) knelpunten eerder en meer in detail zichtbaar worden. Die mate van detail maakt het mogelijk om aan te tonen dat (forse) investeringen uitgesteld kunnen worden. De betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de elektriciteitsnetten kan daarmee op hetzelfde (of betere) niveau gehandhaafd blijven. Met deze projecten speelt DNWB een rol in de ontwikkeling van applicaties om duurzame energie veilig in te passen en tegelijkertijd de netten doelmatig en efficiënt te houden.
22
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
23
6. Spanningskwaliteit DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) is verantwoordelijk voor een goede spanningskwaliteit binnen het gehele netwerk. Die verantwoordelijkheid loopt tot aan het overgangspunt van de aansluiting op de klantinstallatie. Spanningsproblematiek kan ontstaan wanneer de elektrische belasting en de capaciteit van de kabel in de straat niet op elkaar afgestemd zijn. Dit kan zich uiten in een te lage spanning, waardoor apparaten in huis niet juist werken of verlichting knippert. Wanneer de spanning te hoog is (bijvoorbeeld door decentrale opwekking met zonnepanelen), kunnen apparaten beschadigd raken.
24
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“Het verbruik per huishouden neemt steeds verder toe.”
Jaap Moerland, Specialist Asset management
Meldingen spanningsproblemen Jaarlijks worden ongeveer 50 spanningsproblemen gemeld. Jaap Moerland, Specialist Assetmanagement Elektriciteit: “Het verbruik per huishouden neemt steeds verder toe. We hebben meer apparaten, waardoor er meer elektriciteit (gelijktijdig) wordt gevraagd. Hierdoor kan het voorkomen dat de bestaande kabels in de straat niet langer voldoen. Wanneer er klachten zijn over spanning, onderzoeken wij waar het vandaan komt. Dit is niet altijd even makkelijk te vinden, want de oorzaak ligt lang niet altijd bij de aangeslotene die problemen ervaart. Vaak is het zo dat degene die klachten heeft, het verste weg van het transformatorstation zit. Door de lengte van de kabel ontstaat er spanningsverlies. Dit kan worden opgelost door de spanning in het station te verhogen of de (te dunne) kabels te vervangen door dikkere. Bij zakelijke klanten zien we spanningsproblemen ook vaak optreden als ze motoren hebben die ze direct op volle toeren aanzetten. De piek is dan opeens te hoog. Het is beter voor de spanning om het langzamer op te starten. Hierin adviseert DNWB de klant.” Zonne-energie en spanningsproblemen Steeds meer Nederlandse huishoudens kiezen voor zonne-energie. Dat is een goede zaak, maar het kan gevolgen hebben voor het elektriciteitsnetwerk. Om het transport van energie ook in de toekomst vlekkeloos te laten verlopen, moet worden gecontroleerd of de panelen juist zijn aangesloten in de meterkast. “Zonnepanelen, tot maximaal 20 stuks, worden in de regel op één fase aangesloten. Als er in de straat meerdere huizen zijn met zonnepanelen en deze allemaal op bijvoorbeeld fase 1 zijn aangesloten, kan iemand verderop in de straat hier spanningsproblemen door ervaren. Het goed verdelen is dus cruciaal, zeker omdat de markt voor zelf energie opwekken blijft groeien. Wanneer er meer dan 20 zonnepanelen zijn, worden ze op drie fasen aangesloten; dan is de kans op problemen kleiner,” vertelt Jaap Moerland. Makkelijk aansluiting berekenen Op basis van het huisnummer kan uitgerekend worden op welke van de drie fasen de zonnepanelen aangesloten dienen te worden. Als iedereen deze vuistregel hanteert, neemt de kans op ernstige asymmetrie in het elektriciteitsnet sterk af. Deze fase kan makkelijk worden berekend door middel van de Fasulator-app. Met één druk op de knop krijgt men direct de juiste uitkomst. De Fasulator is beschikbaar als webapplicatie en als app voor smartphone of tablet.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
25
7. Slimme meter De slimme meter is een nieuwe generatie energiemeter voor gas en elektra, die automatisch de meterstanden uitleest en doorgeeft aan de energieleverancier. De klant hoeft dus niet langer zelf de meterstanden door te geven of thuis te zijn wanneer deze worden opgenomen. Ook krijgt de klant meer inzicht in zijn energieverbruik door de tweemaandelijkse overzichten die hij ontvangt van zijn energieleverancier.
26
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“Dankzij de slimme meter kan ik bewuster met energie omgaan.”
Emke de Heus, gebruiker slimme meter
Duurzame toekomst DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) bereidt - samen met andere netbeheerders de energievoorziening voor op een duurzame toekomst met een slim energienet dat vraag en aanbod beter in balans brengt. Zo kan het energienet efficiënter worden gebruikt en blijft de energievoorziening betaalbaar, ook in de toekomst. De slimme meter is hierin een belangrijke schakel voor de netbeheerder, want het geeft inzicht in de energiestromen: waar is er veel energie nodig en waar juist minder? Dit is belangrijke informatie voor de netbeheerder. Met als doel minder storingen in het energienet. Door beter inzicht en slimme technieken binnen woningen wordt energiebesparing een stuk eenvoudiger. Plaatsingen 2014 DNWB is als eigenaar van de energiemeter verantwoordelijk voor een goede en veilige werking van de meters. Alle Nederlandse huishoudens en klein zakelijke aansluitingen krijgen voor 2020 een slimme meter aangeboden. Sinds 2012 vervangt DNWB traditionele meters voor slimme meters. Eind 2014 heeft al ruim 15% van de Zeeuwse huishoudens een slimme meter. In deze kleinschalige aanbieding worden slimme meters geplaatst in nieuwbouwwoningen, bij grootschalige renovatie en bij reguliere vervanging. In totaal zijn er in 2014 17.976 meters vervangen, waarvan 3.563 slimme meters zijn geplaatst naar aanleiding van een versnelde aanvraag. Vooruitblik 2015 In 2015 start de grootschalige aanbieding, waarbij per postcodegebied vervanging plaatsvindt. Daarnaast blijven - net als in 2014 - slimme meters geplaatst worden in onder andere nieuwbouwwoningen, bij grootschalige renovatie en bij reguliere vervanging. De planning is dat aan het eind van 2015 nog eens 10% van de Zeeuwen een slimme meter heeft. Op www.DNWG.nl/slimmemeter wordt elk kwartaal een aanbiedplanning geplaatst, waarop men per postcode kan zien of en wanneer een adres aan de beurt is. Klantervaring Emke de Heus is erg tevreden met haar slimme meter, die zij versneld aanvroeg. “Dankzij de slimme meter kan ik bewuster met energie omgaan. Elke twee maanden krijg ik een overzicht van mijn verbruik. Zo zie ik bijvoorbeeld een stijging als ik vaker de droger gebruik.”
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
27
8. Veiligheid Onder veiligheid verstaat DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) de afwezigheid van onaanvaardbare risico’s voor mens en omgeving. Hierbij staat zowel de arbeidsveiligheid als de procesveiligheid centraal.
28
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“Het verhogen van de veiligheid is en blijft een strategische ambitie.”
Met de arbeidsveiligheid wordt veiligheid van medewerkers bedoeld. Hierbij doelt DNWB niet alleen op eigen medewerkers, maar ook op de medewerkers van onder andere ingeschakelde aannemers die in het kader van de DNWB-taken werkzaamheden in opdracht uitvoeren. Met de procesveiligheid wordt de veiligheid van de gas- en elektriciteitsnetwerken ten aanzien van omwonenden, de omgeving en het milieu bedoeld. Het verhogen van de veiligheid is en blijft een strategische ambitie. Veiligheidsmanagementsysteem DNWB beschikt al meerdere jaren over een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) waarmee voorvallen die kunnen leiden tot nadelige gevolgen voor de mens of het milieu zoveel mogelijk worden voorkomen. Dit VMS is vooral ontwikkeld vanuit het beheer van het gasnet. Dit kan worden verklaard door het feit dat veiligheid en met name procesveiligheid een erg belangrijke rol speelt bij het beheren van een gasnet. In het ‘Besluit veiligheid lage druk gastransport’ worden verplichtingen geformuleerd ten aanzien van een veiligheidsmanagementsysteem. Het VMS van DNWB voldoet aan deze eisen. Veiligheid begint bij de planvorming van de netten. Door veilig te ontwerpen, veilig te bouwen en veilig te beheren en buiten gebruik te stellen zorgen we ervoor dat risico’s nu en in de toekomst zoveel mogelijk worden beperkt. Niet alleen voor de mensen die aan de installaties werken, maar ook voor alle inwoners en bezoekers van Zeeland die gebruik maken van dezelfde ruimtelijke omgeving. Deze ketenaanpak komt voort uit de ambitie om een actief veiligheidsbeleid te voeren en zo een proactieve veiligheidscultuur te bereiken. Arbeidsveiligheid/HSE Ambitie DNWB streeft naar een proactieve (veiligheids) cultuur. In 2012/2013 heeft DNWB een veiligheidscultuurscan uitgevoerd en een plan van aanpak ontwikkeld. Als vervolg op dit plan van aanpak zijn de volgende verbeteracties uitgevoerd: • Er is een veiligheidsmiddag georganiseerd. Deze middag stond in het teken van leren van ongevallen. Na een introductie door een gastspreker, is door direct betrokkenen uitleg gegeven over vier incidenten die plaats vonden. • Herziening van het huidige RI&E-stelsel. • Een verdere stap naar verbetering en meer geïntegreerde benadering van Werkplannen/Schakelplannen/TRA etc.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
29
Veiligheid Techniek
• Een meer geïntegreerde benadering van de keten, door ook de aannemers te betrekken en te beginnen met het verzamelen van hun HSE gegevens. • Het verdere verankeren van HSE doelen in de Resultaat Gerichte Afspraken (RGA’s) met medewerkers en het ook meer belonen, positief stimuleren van ‘goed veiligheidsgedrag’, waaronder melden en elkaar aanspreken/helpen.
Organisatie
Mensen
Top 10 veiligheid Eind 2013 is een top 10 veiligheidsregels samengesteld voor alle medewerkers. Deze top 10 bevat een set spelregels en gedragscomponenten. 2014 was het jaar van de doorvertaling en verdere bewustwording op de werkvloer. Onder meer in de interne communicatie(middelen) en werkoverleggen is hier veel aandacht aan besteed. Overige HSE-gerelateerde zaken In 2014 is een beleid rondom het werken in verontreinigde grond vastgesteld. De hieruit voortvloeiende gevolgen lopen door tot in 2015. Er is een standaard V&G-plan ontwerp ontwikkeld. Er zijn nieuwe bestekken opgesteld waarin HSE ruim aandacht krijgt. KIWA heeft een herhalingsaudit VCA** uitgevoerd wat resulteerde in het behoud van het VCA certificaat voor zustermaatschappij DELTA Infra. Leermomenten 2014 In totaal zijn er in 2014 303 meldingen op het gebied van HSE ingediend, variërend van verbeterpunten tot ongevallen met verzuim. Er hebben zich vijf voorvallen voorgedaan die hebben geleid tot verzuim. Deze zijn uitvoerig onderzocht en hebben geleid tot maatregelen ter verbetering teneinde herhaling te voorkomen. Naar aanleiding van diverse incidenten op het gebied van Veiligheid en Kwaliteit zijn er in het tweede en derde kwartaal bijeenkomsten georganiseerd. Alle operationele medewerkers zijn van deze incidenten op de hoogte gebracht en uitgedaagd om met verbetermaatregelen te komen zodat herhaling in de toekomst zoveel mogelijk voorkomen wordt. Deze bijeenkomsten werden door alle aanwezigen als waardevol ervaren. 2014 CATEGORIE
Afk LTIR
TRIR Totaal
jul aug sep okt nov dec
FA
x
x
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Letsel met verzuim
LTI
x
x
5
2
-
-
-
1
1
-
1
-
-
-
-
Beperking in werk of beweging/aangepast
RWC
x
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
Voorval met medische behandeing (meer dan EHBO)
MTC
x
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Voorval met EHBO
FAC
4
-
1
-
-
-
1
1
-
-
1
-
-
Other
293
25
28
36
41
27
23
15
19
24
25
15
15
303
27
29
36
41
28
25
16
20
24
27
15
15
Leermomenten, bijna ongevallen, letsel zonder verzuim, schade Totaal
2014
SEVERITY RATE MODEL VOLGENS KINNEY & WIRUTH CATEGORIE
Totaal
jan feb mrt apr mei jun
jul aug sep okt nov dec
SR 5 Zeer hoog risico (werkzaamheden stoppen)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
SR 4 Hoog risico (directe verbeteringen vereist)
2
-
-
-
1
-
1
-
-
-
-
-
-
SR 3 Belangrijk risico (maatregelen vereist) SR 2 Mogelijk risico (aandacht vereist) SR 1 Risico wellicht aanvaardbaar Verbetervoorstellen Totaal Leermomenten zonder weging/niet HSE-gerelateerd
7
2
-
2
-
-
-
-
-
1
1
-
-
36
7
3
5
4
2
-
-
4
5
3
-
3
178
12
19
25
23
22
17
12
3
11
18
8
8
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
223
21
23
30
30
24
18
12
7
17
22
8
11 4
80
6
6
6
11
4
7
4
13
7
5
7
Leermomenten in behandeling bij HSE
7
-
-
-
-
-
-
-
-
-
3
4
-
Leermomenten waarvan realisatiedatum niet is overschreden
8
1
-
-
-
-
-
-
-
1
1
1
4
Leermomenten waarvan realisatiedatum wel is overschreden Afgehandelde leermomenten
30
jan feb mrt apr mei jun
Dodelijk
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
12
-
1
-
1
2
-
-
2
1
2
3
-
283
26
28
36
40
26
25
16
18
22
24
11
11
Ongevalscijfers 2014 Over 2014 zijn de Lost Time Injury Rate en de Total Recordable Incident Rate uitgekomen op 4,86 respectievelijk 5,83. De begrippen zijn als volgt te berekenen : aantal * 1.000.000/aantal gewerkte uren. Hierbij is per begrip het aantal voorvallen terug te vinden in de tabel leermomenten. Calamiteitenoefening Ondanks het feit dat calamiteiten in de elektriciteits- en gasvoorziening slechts weinig voorkomen, is het van belang om daarop voorbereid te zijn. Vanzelfsprekend beschikt DNWB over up-to-date noodplannen en worden jaarlijks oefeningen georganiseerd waarin crisisscenario’s worden gesimuleerd. De managementwacht heeft daartoe instructies ontvangen en heeft geoefend, zodat zij, indien nodig, met voldoende ervaring oproepen van de crisisorganisatie kunnen overgaan.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
31
9. Betrouwbaarheid van de netten De Zeeuwse elektriciteits- en gasnetten zijn erg betrouwbaar. Aan de hand van de prestaties en de conditie van de elektriciteits- en gasnetten meet DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) deze betrouwbaarheid regelmatig.
32
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“DNWB kijkt samen met andere netbeheerders naar aanpakken en methodieken om processen nog verder te verbeteren.”
De prestaties van de netten meet DNWB op basis van het aantal onderbrekingen, het aantal getroffen klanten en de tijdsduur van de onderbrekingen. Onder de conditie van de netten verstaat DNWB de toestand van de verschillende materialen en netcomponenten. De conditie wordt bewaakt door het controleren van slijtage, vervuiling en corrosie van de netten. Betrouwbaarheid elektriciteitsnetten De jaarlijkse uitvalduur is een internationale en veel gebruikte kwaliteitsindicator om de mate van betrouwbaarheid van de netten weer te geven. Het is het aantal minuten dat een gemiddelde klant uit het totale klantenbestand in een jaar geen elektriciteit heeft. De jaarlijkse uitvalduur in 2014 was minder dan 17 minuten per aangeslotene. In 2013 was dit 17,6 minuten. DNWB scoort hiermee wederom beter dan het landelijk gemiddelde (20 minuten). Over het algemeen is het DNWB-net sterk gestandaardiseerd, waardoor er efficiënter en beter onderhoud kan worden gepleegd. De wat oudere componenten van het net toetst DNWB regelmatig op hun bedrijfszekere werking en waar nodig vernieuwt of vervangt DNWB deze componenten. De schakelapparatuur en het centrale besturingssysteem van het Zeeuwse elektriciteitsnetwerk zijn modern en up to date. Oudere typen schakelaars zijn door de jaren heen vervangen door nieuwere, op afstand bedienbare types. Hierdoor kan DNWB bij storingen korte hersteltijden bereiken, wat natuurlijk bijdraagt aan een hogere beschikbaarheid van het netwerk. Ook storingsverklikkers op belangrijke punten in het netwerk maken een snelle storingsafhandeling mogelijk. Betrouwbaarheid gasnetten Net zoals bij elektriciteit is het meest gebruikte kengetal de jaarlijkse uitvalduur. Voor gas is een lichte stijging te zien ten opzichte van voorgaande jaren. Opgemerkt moet worden dat het hier gaat om seconden. De jaarlijkse uitvalduur exclusief incidenten was in 2014 21 seconden ten opzichte van 18 seconden in 2013. Als streefwaarde hanteert DNWB voor de jaarlijkse uitvalduur exclusief incidenten (30 seconden). In 2014 is deze streefwaarde dus ruimschoots behaald. In 2014 hebben zich geen grote incidenten voorgedaan. Grote incidenten zijn storingen met een impact van meer dan 10.000 minuten. De gasstoring met de meeste impact vond op 12 februari 2014 plaats in Sluis. Graafwerkzaamheden waren de oorzaak van deze storing. Voor reparatie van de distributieleiding werd de gaslevering bij 56 huishoudens onderbroken. De onderbrekingsduur was 165 minuten. DNWB analyseert de processen rondom het oplossen van storingen altijd zorgvuldig. Ook kijkt DNWB samen met andere netbeheerders naar aanpakken en methodieken om deze processen nog verder te verbeteren.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
33
10. Projecten DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) voerde in 2014 verschillende projecten uit in het Sloegebied in Vlissingen-Oost. Een daarvan was de realisatie van een ‘sterk punt’, waar Century Aluminum op werd aangesloten.
34
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“Wij als Century Aluminum zijn zeer tevreden over de vakkundige aanpak van DELTA Netwerkbedrijf in dit project!” Alex Wouters, Century Aluminum
Sterk Punt Frankrijkweg Vlissingen-Oost DNWB heeft veel projecten uitgevoerd onder meer in het Sloegebied in VlissingenOost. Zo ook voor Century Aluminum. Voorheen was dit bedrijf direct aangesloten op het 150 kV hoofdverdeelstation in Borssele. De fabriek hoorde bij het toenmalige ZALCO, was veel groter opgezet en verbruikte daarom ook veel meer elektriciteit. Na het faillissement van ZALCO is een doorstart gemaakt, waaruit onder andere Century Aluminum ontstaan is. In juni 2012 heeft Century Aluminum de anodenfabriek in Vlissingen aangekocht, met het doel anoden te produceren voor zowel hun eigen IJslandse smelters als voor externe klanten. Tussenstation Door de realisatie van een zogenaamd ‘sterk punt’ in dit industriegebied, ontstond er een soort ‘tussenstation’. Een tussenstation met een lager kilovoltage dan waarop Century Aluminum voorheen aangesloten was. DNWB heeft hiermee ingespeeld op de nieuwe behoefte van deze klant. Vakkundige aanpak DNWB verzorgde het bouwen van het station en het aansluiten van Century Aluminum hierop. Alex Wouters (Electrical Superintendant bij Century Aluminum): “Behalve onze nieuwe aansluiting heeft zustermaatschappij DELTA Infra ons middenspanningskabelnet gecontroleerd en heeft zij een zogenaamde selectiviteitsberekening gemaakt. Dit houdt in dat alle beveiligingsinstellingen op elkaar afgestemd zijn.” Ingebruikname Alex Wouters over de ingebruikname en aansluiting op het nieuwe station: “Natuurlijk is de overgang van oud naar nieuw altijd spannend, want dan moet de gehele fabriek stilgelegd worden. Gelukkig ging dit zonder enig probleem. We zijn minder dan een uur uit bedrijf geweest. “
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
35
In de top 5 van onze projecten in het elektriciteitsnetwerk (zoals hieronder beschreven) is de realisatie van de eerder omschreven middenspanningsuitbreiding voor onder andere Century Aluminum ook opgenomen. Hierna wordt de top 5 van onze projecten in het gasnetwerk beschreven. Top 5 projecten elektriciteitsnetwerk 1. Enkelvoudige storingsreserve 150 kV / 20 kV in Middelburg Voor de middenspanningsaansluiting (20 kV) van windpark Roompotsluis heeft DNWB in 2012 van de ACM een last onder dwangsom opgelegd gekregen om vóór 31 december 2014 op hoogspanningstation Middelburg een extra vermogenstransformator te plaatsen. Hiervoor is op dit station ook de middenspanningsinstallatie uitgebreid en is er door TenneT een nieuw hoogspanningsveld (150 kV) gebouwd. De transformatie tussen 150 kV en 20 kV op het hoogspanningstation in Middelburg is nu dubbel uitgevoerd. In november 2014 is het project opgeleverd. 2. Realisatie middenspanningsuitbreiding Frankrijkweg in Vlissingen-Oost DNWB heeft drie nieuwe middenspanningsaansluitingen gerealiseerd aan de Frankrijkweg in Vlissingen-Oost. Het middenspanningsnetwerk ter plaatse is flink uitgebreid. Om de aansluitingen te kunnen realiseren heeft DNWB: 1. het hoogspanningsstation in Borssele uitgebreid; 2. een nieuw schakelstation (sterk punt) aan de Frankrijkweg gebouwd; 3. een kabelverbinding tussen het nieuwe schakelstation en hoogspanningsstation Borssele aangelegd. De verwachting is dat er de komende jaren nog meer nieuwe aansluitingen gebruik gaan maken van de gerealiseerde infrastructuur. 3. Nieuwe voedingskabels schakelstation Goes Oranjeweg De belasting van het schakelstation Goes Oranjeweg is dusdanig toegenomen dat maatregelen nodig waren om aan de voorschriften te kunnen blijven voldoen. DNWB koos voor het aanleggen van 3 nieuwe voedingskabels. Hierdoor stijgt de capaciteit van het schakelstation met circa 40% (van 14 MVA naar 20 MVA) en is in de toekomst een verdubbeling mogelijk. Ook verhoogt DNWB hiermee de kwaliteit van het elektriciteitsnet doordat oude kabels en oude moffen buiten gebruik gesteld worden. Dit schakelstation verzorgt de levering aan circa 7000 aangeslotenen. 4. Reconstructie N61 De N61 loopt van Terneuzen naar Schoondijke en leidt verkeer van en naar de Westerscheldetunnel. Om de veiligheid en de doorstroming van de N61 te verbeteren heeft Rijkswaterstaat de N61 de afgelopen jaren flink aangepast. Hierdoor was het voor DNWB nodig om haar infrastructuur nabij deze rijksweg aan te passen. DNWB heeft de in de weg liggende kabels en leidingen vervangen en zo nodig verzwaard. Ook is van de gelegenheid gebruik gemaakt om extra infrastructuur aan te leggen. Dit om de capaciteit en kwaliteit van de elektrische infrastructuur in de omgeving van de N61 uit te breiden en te verbeteren. 5. Fasulator Het aantal zonnepanelen in Zeeland neemt de laatste tijd sterk toe. Helaas gaat dit ook gepaard met problemen. Één van deze problemen is asymmetrie in het elektriciteitsnet. Dit ontstaat als zonnepanelen niet goed verdeeld worden over de 3 aanwezige fasedraden van de laagspanningskabel in de straat. Het gevolg van asymmetrie is dat de spanning in het elektriciteitsnet snel stijgt als de zon schijnt. Als de spanning te hoog oploopt, schakelen zonnepanelen af om schade te voorkomen. Om asymmetrie te voorkomen, heeft DNWB de Fasulator ontwikkeld. De Fasulator is een stukje software dat advies geeft over de fasedraad waarop de zonnepanelen aangesloten dienen te worden. Het advies is gebaseerd op het huisnummer van het pand waarop de zonnepanelen geïnstalleerd worden. De Fasulator is te raadplegen via www.DNWG.nl/zonnepanelen. Installateurs en anderen die zonnepanelen installeren, kunnen het advies van de Fasulator gebruiken om asymmetrie te voorkomen.
36
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Top 5 projecten gasnetwerk 1. Saneren Lagedrukgasleidingen van asbestcement DNWB voert een omvangrijk saneringsprogramma uit van gasleidingen van asbestcement (AC). Dit programma loopt tot 2025. Bij de start van het saneringstraject in 2010 bevond zich nog 66 kilometer AC-leiding in het net. Dit betekent dat er inmiddels 23 km AC-leiding is vervangen, waarvan ruim 4 kilometer in 2014. De AC-leidingen bevinden zich alleen in de gemeente Middelburg. Per jaar wordt bepaald welke AC-leidingen worden vervangen. 2. Vervangen stalen aansluitleidingen DNWB is 2009 gestart met het vervangen van alle stalen aansluitingen inclusief de stijgleidingen in de hoogbouw die voor 1975 zijn aangelegd. In 2014 is het project geheel afgerond. In totaal zijn op circa 4.800 laagbouw- en 80 hoogbouwlocaties de aansluitingen vervangen. 3. Kanaalkruising en spoorkruising Middelburg Het Kanaal door Walcheren wordt in Middelburg op een drietal plaatsen gekruist door stalen hogedruk gasleidingen. In een studie is met name de noordelijke kruising bij Middelburg nader bekeken. De kanaalkruising uit 1953 is onmisbaar in het HD-net rond Middelburg en is vervangen door een nieuwe leiding. In het kader van de aanleg van het aquaduct en de nieuwe aanleg van de N57 is ook de leiding die het spoor kruist uit de periode 1953/1954 geheel vernieuwd. Ook is het leidingwerk tussen de spoor- en de kanaalkruising uit diezelfde periode gesaneerd. Hierdoor is al het leidingnet in dit gebied volledig vernieuwd. 4. Werkzaamheden Burgemeester Stemerdinglaan in Oost-Souburg De capaciteitsvraag van het gebied dreigt de capaciteit van de bestaande gasstations te overschrijden. Omdat er bovendien sprake is van nieuwbouw zijn de plaatsing van een nieuw gasstation en aanleg van een nieuwe transportleiding noodzakelijk geworden. Dit project is gecombineerd met herinrichtingswerkzaamheden door de gemeente. Ook het vervangen van de distributieleiding uit 1968 is in dit project meegenomen. 5. Vervanging overslagstation Burgemeester Hackmanstraat in Wolphaartsdijk Dit project valt onder een omvangrijk saneringsprogramma van gasstations die niet voldoen aan de geldende regelgeving. Het project heeft een looptijd tot 2025. In 2014 is in het kader van dit project een nieuw overslagstation geplaatst aan de Burgemeester Hackmanstraat te Wolphaartsdijk. Het voormalige gebouw is gesloopt. Ook is het nieuwe overslagstation uitgerust met meetapparatuur waardoor het mogelijk wordt om de leveringsprestaties van het station op afstand uit te lezen.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
37
11. Kwaliteit en processen
38
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Integraal management systeem: prestatiemanagement en continu verbeteren Prestatiemanagement is een systematiek waarbij DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) op basis van financiële en niet-financiële informatie stuurt op de activiteiten binnen de organisatie. Vanuit de strategie zijn de operationele doelstellingen top-down uitgewerkt in de Balanced ScoreCard (BSC). De operationele en financiële doelstellingen per afdeling zijn vervolgens verwerkt in resultaatgerichte afspraken per medewerker en dragen zo bij aan de uiteindelijke realisatie van de strategie. Ook continu verbeteren is een belangrijk onderdeel van de strategie. Hiervoor maakt DNWB gebruik van een integraal managementsysteem op basis van Plan, Do, Check en Act (PDCA). Processen DNWB heeft procesoptimalisatie en procesverbetering verder opgepakt door toepassing van de Lean Six Sigma methodiek. Er is veel aandacht geweest voor het optimaliseren van de ketenprocessen binnen DNWB. Het optimaliseren van het projectenproces is in de implementatiefase gekomen. Dit wordt in 2015 afgerond. Met de in-company opleiding tot GreenBelt zijn vijf kandidaten opgeleid in de methodiek van Lean Six Sigma. Het theoretische gedeelte hebben zij afgerond (6 trainingsdagen en examen). De kandidaten voeren ook een verbetertraject uit. Bij een succesvolle afronding ontvangen de kandidaten begin april 2015 het felbegeerde GreenBelt certificaat. Voor alle hoofdprocessen wordt ketenprocesbesturing gefaseerd ingevoerd. Er is inmiddels gestart met het proces ‘aansluitingen grootverbruik’. Doel is het verhogen van de kwaliteit, effectiviteit (onder andere tijdigheid) en efficiency (onder andere verhogen van ‘first time right’ in het proces). Kwaliteit Het integrale managementsysteem is vanuit diverse invalshoeken meerdere malen getoetst op inrichting en werking. Hierbij is onder andere de effectiviteit van verbetermaatregelen getoetst. Er zijn periodieke opvolgingsaudits geweest in het kader van ISO 9001 en ISO 27001 en er heeft een hercertificering plaatsgevonden voor de NTA8120. De eerste stappen zijn gezet tot integratie van de kwaliteitssystemen van DNWB en DELTA Infra. Er is een nieuw kwaliteitsbeleid opgesteld. Hieraan wordt doorlopend invulling gegeven. In 2015 is ‘continu verbeteren’ een speerpunt, waarbij alle onderdelen van PDCA in het kader van continu verbeteren aandacht zullen krijgen.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
39
Datakwaliteit assetinformatie Doordat DNWB het verbeteren van de datakwaliteit van assetinformatie stevig heeft gecontinueerd, is een aanzienlijke verbetering bereikt. Een score van ruim boven de 98% op volledigheid en juistheid van data (in het reguliere proces van registreren van mutaties van assetdata) is hiervan het resultaat. DNWB kwam tot deze score door het opzetten van goede metingen, sturing en het doorvoeren van procesverbeteringen. Het programma Data in Control is gestart met als hoofddoel het structureel verbeteren en borgen van de algehele kwaliteit van assetdata. Alle gewenste initiatieven worden binnen het programma geagendeerd en middels programmabesturing gerealiseerd. Naast borging van datakwaliteit vallen het verrijken, registreren en ontsluiten van data binnen de scope.
40
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
41
12. De medewerkers Door het samenvoegen van DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) en DELTA Infra B.V. in DELTA Netwerkgroep zijn de DNWB-medewerkers per 1 januari 2014 in dienst getreden bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. Werkzaamheden voor DNWB worden uitgevoerd door medewerkers die vanuit DNWG Staff naar DELTA Infra en DNWB zijn gedetacheerd.
42
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“Open en eerlijk communiceren is een centraal onderwerp in alle modules.”
Medewerkerstevredenheidsonderzoek In 2014 is er wederom een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) gehouden. De uitkomsten hiervan geven inzicht in de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers. Daarover is DNWB uiteraard in gesprek gegaan met de medewerkers. Vanuit die gesprekken komt veel positieve energie vrij en worden concrete afspraken gemaakt over hoe die duurzame inzetbaarheid kan worden gerealiseerd. Daarbij is het sturen op zogenaamde energiebronnen van vitaal belang. Verder is aan de activiteiten van het MTO een speerpunt gekoppeld, dat gaat over ‘open cultuur’. Dat betekent dat DNWB streeft naar een organisatie waarin zaken bespreekbaar zijn en iedereen zich (sociaal) veilig voelt. Ontwikkeling van mensen De verwachte krimp van de bevolking en de verhoogde mobiliteit van jongeren veroorzaakt een neerwaartse druk op de beschikbare arbeidskrachten. Verder stelt de toenemende complexiteit op zowel technisch gebied als op het gebied van regulering en financiering nieuwe eisen aan de opleidingsniveaus van de medewerkers. DNWB heeft gemotiveerde en goed presterende medewerkers nodig om haar doelen te kunnen bereiken. Daartoe is personeelsontwikkeling (HR Development) een belangrijk instrument. Investeren in eigen personeel heeft positieve impact op de dienstverlening aan klanten. De prestatie- en ontwikkelingscyclus geeft medewerkers en leidinggevenden een instrument om op een gestructureerde wijze met elkaar te spreken en actie te nemen. In 2014 is er een project gestart om de organisatie daarin nog beter te kunnen faciliteren. Management Development De leidinggevenden hebben een spilfunctie bij het behalen van de organisatiedoelstellingen en het zorgen voor gemotiveerde en goed presterende medewerkers. DNWB vindt het belangrijk om op continue basis zeker te stellen dat leidinggevenden hiervoor de benodigde competenties hebben. Het Management Development (MD) programma helpt hierbij. In het MD programma is aandacht besteed aan de gewenste organisatiecultuur, persoonlijk leiderschap en integraal management. Open en eerlijk communiceren is een centraal onderwerp in alle modules. Alle leidinggevenden stellen een persoonlijk ontwikkelplan op dat helpt hun leidinggevende-competenties te ontwikkelen. Dit alles in klassikale modules en de praktijk. Andere moduleonderwerpen waren onder andere prestatiemanagement, verandermanagement, communicatie, leidinggeven aan teams en personeelsontwikkeling.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
43
Eigen monteursopleiding In 2012 is de eigen vakopleiding DIVO gestart, waar technische talenten in twee jaar worden opgeleid tot monteur elektriciteit/COAX of monteur gas/water. Dit in samenwerking met opleidingsbedrijf InstallatieWerk Brabant-Zeeland en het ROC Markiezaat College in Bergen op Zoom. Met de gerichte vakopleiding wordt de verwachte uitstroom van technisch personeel in de komende jaren gecompenseerd. Bovendien wordt door deze ‘on-the-job-training’ ook de vakkennis van de oude garde overgedragen op de monteurs in spé. Mijlpaal voor 2014 is het afstuderen van de eerste lichting monteurs. Elf leerlingen hebben, naast hun diploma, ook een baan gekregen.
44
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
45
13. Aantoonbaar in control Het management van DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) is verantwoordelijk voor de inrichting en effectieve werking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem. Dit systeem is gericht op het waarborgen van de mate waarin strategische, operationele en financiële doelstellingen worden bereikt. Betrouwbare financiële en niet financiële verslaglegging en het handelen in overeenstemming met de wet- en regelgeving zijn op alle organisatorische niveaus geïmplementeerd.
46
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Processen en systemen Er worden hoge eisen gesteld aan de continuïteit van de elektriciteits- en gasnetten die DNWB beheert. De nadruk ligt daarbij op kwaliteit en veiligheid. Deze eisen zijn verwoord in diverse wetten en regelgeving. Om aan deze hoge eisen te voldoen, investeert DNWB veel in processen en systemen. Belangrijke onderdelen hiervan zijn: • Het kwaliteitsbeheerssysteem en certificering (ISO 9001, NTA 8120, ISO 27001); • Uitgebreide informatievoorziening aan toezichthouders als de Autoriteit Consument en Markt (ACM), Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en de raad van commissarissen; • Audits op opzet, bestaan en werking van de ingerichte en beschreven processen door de toezichthouders; • Crisismanagementorganisatie en -procedure, -trainingen en -trainingsevaluaties; • Regelmatige bewustwordingsacties voor de medewerkers op het gebied van veiligheid, waarbij DNWB streeft naar een proactieve veiligheidscultuur; • Periodieke risicoanalyses en risicorapportages voor directie en managementteam; • Project-risicomanagement; • Personeelsselectiebeleid; • Planning- en controlcyclus en het proces voor maand-, kwartaal- en jaarafsluiting; • Letter of Representation (LoR); • Extended Business Review (EBR) en Management in Control Statement (MiCS); • Beschrijving van de administratieve organisatie en internal control voor de belangrijke financiële processen; • Interne autorisatieregeling en externe procuratieregeling. Over deze onderdelen communiceert DNWB uitgebreid met de medewerkers via het intranet (WerkNet). Op de goede werking van de controlesystemen worden gedurende het jaar interne audits uitgevoerd. De conclusies en aanbevelingen die vanuit de bevindingen van de interne en externe audits worden gerapporteerd, worden steevast opgevolgd door het nemen van passende maatregelen en het implementeren van verbeteringen. Dit wordt periodiek gemonitord door de Stuurgroep Management Systemen (SMS).
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
47
Risicomanagement Door bedrijfsbrede toepassing van risicomanagement wordt een zo compleet mogelijk inzicht in de (belangrijkste) risico’s nagestreefd. Om de risico’s te beheersen, hanteert en onderhoudt DNWB een integraal managementsysteem, waarin processen, procedures, rapportages en control(e)s zijn vastgelegd. Er wordt onderscheid gemaakt in drie verdedigingslinies (‘Lines of defense’) voor risicomanagement . De eerste verdedigingslinie wordt gevormd door de operationele afdelingen en het management. Zij zijn verantwoordelijk voor het identificeren, beoordelen, managen en evalueren van alle risico’s binnen de eigen afdeling. De tweede verdedigingslinie wordt gevormd door de staffuncties, zoals HSE, Finance & Control en Risicomanagement. Zij ondersteunen en adviseren de eerste lijn bij de implementatie, borging en monitoring (integratie) van risicomanagement. Risicomanagement is verantwoordelijk voor het formuleren van het risicobeleid, het bewaken van het risicomanagementproces en het rapporteren aan het management van DNWB. De grootste risico’s worden ieder kwartaal tijdens de SMS besproken. De derde verdedigingslinie wordt gevormd door Internal audit. Zij toetsen periodiek de opzet, het bestaan en de (effectieve) werking van de interne processen en control(e)s. Sinds 2012 voert het management jaarlijks een Strategic Risk Assessment uit. Hierbij worden de belangrijkste risico’s in kaart gebracht die het behalen van de strategische doelen potentieel bedreigen. Voor deze risico’s worden de meest belangrijke, al getroffen beheersmaatregelen vastgelegd en vervolgens worden deze ‘key controls’ periodiek gevalideerd op effectiviteit van de werking. Waar nodig worden aanvullende maatregelen getroffen. In 2014 zijn dertig ‘strategic key controls’ gevalideerd. De resultaten van de validatie worden meegenomen in de (twee keer per jaar) door de directeur af te geven Management in Control Statement. Controle jaarrekening Ten behoeve van de jaarrekeningcontrole beoordeelt de externe accountant, voor zover dit efficiënt is in het kader van diens controleaanpak, maatregelen van interne beheersing ten aanzien van de financiële verslaglegging. De externe accountant rapporteert de bevindingen aan de directeur en aan de raad van commissarissen. De accountant brengt aan de hand van haar bevindingen een managementletter uit waarin prioritering is aangebracht in de uitkomsten van bevindingen met de grootst mogelijke risico’s die als eerste moeten worden opgelost. De prioriteiten in de managementletter worden met sterren weergegeven waarbij drie sterren een hogere prioriteit heeft dan één ster. Eén bevinding in de in 2014 door de accountant opgeleverde management letter had als prioriteit twee sterren. De overige (zeven) bevindingen in de management letter hadden als prioriteit één ster. De directeur rapporteert en legt verantwoording af over de opzet en de effectieve werking van het systeem van interne risicobeheersing en -controle aan de raad van commissarissen. Op basis van de door haar uitgevoerde evaluatie met behulp van de Nederlandse Corporate Governance Code, is de directie van DNWB van oordeel dat het risicobeheersingsen controlesysteem ten aanzien van financiële verslagleggingrisico’s gedurende het verslagjaar naar behoren heeft gefunctioneerd en een redelijke mate van zekerheid verschaft dat de jaarrekening over het verslagjaar geen materiële onjuistheden bevat. Ondanks zorgvuldig handelen en het structureel en systematisch ingerichte systeem van risicobeheersing en -controle valt de volledigheid hierbij niet te garanderen. Het is mogelijk dat DNWB bloot staat aan risico’s die nog niet bekend zijn of die (nog) niet belangrijk worden geacht. Geen enkel systeem van interne risicobeheersing en -controle kan een absolute zekerheid bieden tegen het niet realiseren van ondernemingsdoelstellingen. Ook kan het niet geheel alle onjuistheden, verlies, fraude en overtredingen van wetten en regels voorkomen. Het management van DNWB blijft zich ook in 2015 inzetten voor een verdere versterking en professionalisering van het interne risicobeheersing- en controlesysteem.
48
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
49
14. Financiële gang van Zaken De netto-omzet van DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) bedraagt in 2014 EUR 107,0 mln. in vergelijking met een netto-omzet van EUR 116,3 in 2013, een daling van ongeveer 8%.
50
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“DNWB heeft een financieel goed jaar achter de rug.”
• De omzet Elektriciteit neemt met ongeveer 9% (ongeveer EUR 7,7 mln.) af ten opzichte van het jaar 2013. De omzet Gas daalt met ongeveer 5% ten opzichte van de omzet 2013. De tarieven voor transportafhankelijke transportdiensten dalen met gemiddeld 8% ten opzichte van 2013, terwijl de tarieven van aansluitdiensten gemiddeld ongeveer gelijk blijven. De daling van de tarieven is een gevolg van het methodebesluit dat de ACM nam voor de reguleringsperiode 2014 - 2016. • De inkoopwaarde van de omzet bestaat uit enerzijds de in te kopen netverliezen en anderzijds de inkoop van het transportvermogen bij TenneT. Bij de in te kopen netverliezen is rekening gehouden met administratieve netverliezen over de jaren 2010 t/m 2014. De kosten van technische netverliezen dalen als gevolg van de dalende elektriciteitsprijzen op de Nederlandse markt. • Door de flink dalende omzet en de iets lagere inkoopwaarde van de omzet, daalt de bruto marge van DNWB met EUR 9,0 mln. naar EUR 94,6 mln. • De bedrijfslasten blijven continue onder controle door een focus op kostenbeheersing. Door het uitvoeren van het Redesign programma zijn de kosten binnen DNWB fors gedaald. Door de samenvoeging van DELTA Infra B.V. en DNWB lopen de bedrijfslasten met name via DELTA Netwerkgroep Staff en DELTA Infra en zijn daarmee gekwalificeerd als diensten van derden. • In het verslagjaar is een aantal afwaarderingen uitgevoerd op ICT-middelen ten laste van ongeveer EUR 0,9 mln. De afschrijvingen blijven wel achter in vergelijking met het vorige jaar doordat in 2013 een aantal extra afwaarderingen (EUR 3,0 mln.) heeft plaatsgevonden. • Dankzij de fors lagere kosten daalde het bedrijfsresultaat maar met een bedrag van EUR 0,8 mln. naar een bedrag van EUR 33,8 mln (2013: EUR 34,6 mln.). • De financiële baten en lasten bleven ongeveer gelijk ten opzichte van 2013. • De effectieve belastingdruk was in 2014 met 22,0% iets lager dan in 2013. • Het resultaat na belastingen bleef uiteindelijk nagenoeg gelijk ten opzichte van 2013 (EUR 23,2 mln.). Kasstroom en investeringen De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in 2014 EUR 50,1 mln. Deze kasstroom was voldoende om de investeringen in materiële en immateriële vaste activa (EUR 41,3 mln.) te kunnen financieren. In 2014 is wederom dividend uitgekeerd aan het moederbedrijf. Deze uitkering bedroeg 50% van het netto resultaat 2013. De kasstroomontwikkeling in 2014 bedroeg uiteindelijk EUR 1,6 mln positief.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
51
Vermogenspositie en ratio’s Besluit financieel beheer netbeheerder Het eigen vermogen nam in 2014 toe tot EUR 229,9 mln. door de toevoeging van het resultaat na belasting ad EUR 23,2 mln. Ultimo 2014 voldeed DNWB ruim aan alle ratio’s uit het Besluit financieel beheer netbeheerder. Verwachtingen Naar verwachting zal het resultaat van DNWB in 2015 iets onder het resultaat 2014 uitkomen als gevolg van het methodebesluit zoals genomen door de ACM voor de reguleringsperiode 2014 – 2016. De investeringen zullen in 2015 hoger zijn (ongeveer EUR 5,0 mln.) dan in het voorgaande jaar door de grootschalige aanbieding slimme meters die in 2015 is gestart. Doordat het personeel in 2014 is overgegaan naar DELTA Netwerkgroep Staff B.V. zal er ook in 2015 geen personeel in DNWB aanwezig zijn.
52
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
53
15. Corporate governance
54
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Vennootschap DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) is een 100% dochteronderneming van Zeeuwse Netwerkholding N.V., die op haar beurt een 100% deelneming is van DELTA N.V. (DELTA). Jaarlijks stelt de directie van DNWB een statutaire jaarrekening op, gebaseerd op IFRS en de Nederlandse wetgeving. Tevens wordt jaarlijks een regulatorische jaarrekening opgesteld waarin verantwoording wordt afgelegd aan de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Elke twee jaar stuurt DNWB aan de ACM een Kwaliteits- en Capaciteitsdocument, waarin onder andere de investeringsplanning met betrekking tot de netten voor de komende jaren wordt toegelicht. De statutaire jaarrekening wordt vastgesteld door de algemene vergadering van aandeelhouders na verkregen preadvies door de raad van commissarissen van DNWB. Directie De directie heeft tot taak het besturen van de vennootschap. De directie is belast met de ontwikkeling en uitvoering van het strategisch beleid van de onderneming en de bijbehorende risicobeheersing. De directeur is de heer drs. ing. Erik J. Duim. Raad van commissarissen De raad van commissarissen van DNWB heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden ondernemingen. De raad staat de directie met advies terzijde en richt zich naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden ondernemingen. Vanaf 1 januari 2013 is de raad van commissarissen als volgt samengesteld: de heer ir. G.J.L. Zijl, voorzitter, mevrouw mr. M.A.W. Cremers-Wit en de heer drs. F. Verhagen. Aandeelhouder De algemene vergadering van aandeelhouders van DNWB benoemt de directie en de leden van de raad van commissarissen. De bezoldiging van de raad van commissarissen wordt vastgesteld door de algemene vergadering van aandeelhouders van DNWB. De aandeelhouder onthoudt zich van iedere bemoeiing met de uitvoering van de gereguleerde taken van de netbeheerder. Toezichthouders De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is belast met de uitvoering en het toezicht op de naleving van de Elektriciteits- en Gaswet. Daarnaast is de ACM verantwoordelijk voor de tarief- en kwaliteitsregulering van de energiemarkt. Het toezicht op de veiligheid van het gastransport is in handen van het
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
55
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Het Agentschap Telecom houdt toezicht op de naleving van de Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid is belast met het onafhankelijk onderzoek naar oorzaken of vermoedelijke oorzaken en categorieën van ‘voorvallen’. Externe accountant Deloitte Accountants is de accountant van de DELTA Groep. Voor DNWB verricht zij de controle van zowel de statutaire als de regulatorische jaarrekening. Bij de controle van de jaarrekening wordt een bevindingenrapport uitgebracht met daarin aanbevelingen ter verbetering. In de vergadering van de raad van commissarissen waarin de jaarrekening wordt besproken, is de externe accountant aanwezig om vragen te beantwoorden. Werknemersreglement Het werknemersreglement geldt voor eigen en ingehuurd personeel, alsmede voor opdrachtnemers. In dit reglement is bepaald dat het op grond van de bepalingen in de Elektriciteits- en Gaswet, verboden is groepsmaatschappijen van DELTA te bevoordelen bij het uitoefenen van werkzaamheden ten behoeve van DNWB boven concurrenten in de markt. Eveneens voorziet het reglement erin dat er geen informatie wordt verstrekt over aansluitingen en afnemers van DNWB aan DELTA-groepsmaatschappijen en/of derden.
56
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
57
16. Verslag van de Ondernemingsraad
58
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
“2015 zal voor DELTA en DNWG een zeer belangrijk jaar worden en dat geldt ook voor de medewerkers en dus de medezeggenschap.”
Voorwoord Ook dit jaar presenteren wij het jaarverslag 2014 van de (overgangs-) Ondernemingsraad (O(O)R) van DELTA Netwerkgroep (DNWG). Op compacte wijze doen wij verslag van de belangrijkste zaken die dit jaar door de O(O)R zijn behandeld. Een jaar waarin veel is gebeurd. De overgang naar DELTA Netwerkgroep Staff B.V, de workshops 55+ in relatie tot de duurzame inzetbaarheid van medewerkers, de arbeidstijdenwet en de storingswachtdienst; het medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO) en het thema “Naar een open cultuur op basis van vertrouwen”; beëindiging van de DELTA Utility Services (DUS)-activiteiten; veiligheid; de verkiezingen voor een nieuwe OR. Zomaar een aantal thema’s uit een groot scala van zaken die bij de OR de revue gepasseerd zijn. In dit verslagjaar is er nog geen uitspraak door de Hoge Raad gedaan over een mogelijke splitsing. Een bijzonder woord van dank is op zijn plaats voor de collega’s die de O(O)R, op wat voor wijze dan ook, ondersteund hebben in het medezeggenschapswerk. Zonder hen zou het een stuk moeilijker worden om zowel de bedrijfs- alsmede de personele belangen te behartigen. Overgangs Ondernemingsraad DNWG De samenstelling per 1 januari 2014 tot 28 mei 2014 is als volgt: Leen Boer (voorzitter); Wim Drooger; Richard Eversdijk; Hans de Groot; Han Franzen; Martijn Hofman (vice-voorzitter); Hans den Hollander (2e secretaris); Eric Jasperse; Liesbeth Janssen; Willem Joosse; Toon Maas; Harrie Martens (secretaris); Theo Nieuwburg; Willy Polderman; Ad Verhoeven. *) Verkiezingen Ondernemingsraad DNWG Op 20, 21 en 22 mei 2014 vonden er verkiezingen plaats voor een nieuwe OR (13 zetels) van DELTA Netwerkgroep. De medewerkers konden digitaal een stem uitbrengen op de kandidaat van hun keuze. Er werden 407 stemmen uitgebracht met een opkomstpercentage van 62,7%. Op 28 mei 2014 is de nieuwe OR geïnstalleerd. Ondernemingsraad (OR) DNWG Per 28 mei tot 31 december 2014 hebben de volgende collega’s hierin zitting: Leen Boer (voorzitter); Wim Drooger; Richard Eversdijk; Martijn Hofman (vice-voorzitter); Hans den Hollander; Hans van Ieperen; Peter de Jonge; Liesbeth Janssen; Toon Maas; Harrie Martens (secretaris); Aart van Mouwrik; Theo Nieuwburg (2e secretaris); Willy Polderman. *) *) de raad wordt ondersteund door een Ambtelijk secretaris (André van Os).
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
59
De werkzaamheden De O(O)R DNWG is 17x bijeen geweest, waarvan: • 9 vergaderingen van O(O)R DELTA Netwerkgroep, inclusief installatievergadering; • 8 vergaderingen O(O)R DELTA Netwerkgroep met de bestuurder (overlegvergadering), inclusief 1 Informeel overleg. Uit de punten die zijn besproken in 2014 worden er hieronder een aantal toegelicht. In verband met de toegestane hoeveelheid tekst kunnen niet alle onderwerpen specifiek worden benoemd. Dit wil echter niet zeggen dat de OR deze minder belangrijk zou vinden. Medewerkerstevredenheidsonderzoek/Cultuur De uitkomsten van het Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) zijn besproken met de bestuurder en in het werkoverleg van de afdelingen aan de orde gesteld. Tevens is hier ook het thema “Naar een open cultuur op basis van vertrouwen” aan bod gekomen. Dit op verzoek van de Raad van Bestuur van DELTA N.V. De OR is bij het werkoverleg nauw betrokken. Eind van dit verslagjaar is het werkoverleg nog niet geheel afgerond. De verwachting is dat dit in februari 2015 afgerond zal zijn. Daarna zal met de bestuurder worden gesproken over de vervolgacties. Duurzame inzetbaarheid Dit onderwerp, waarbij zaken naar voren komen zoals het MTO, arbeidstijdenwet en de storingswachtdienst, is uitgebreid aan de orde gesteld in de overleggen. Binnen de organisatie wordt uitgebreid aandacht besteed aan onder andere de inzet van oudere (technische) medewerkers en levensfase bewust personeelsbeleid. Op basis hiervan heeft de OR aangegeven om dit op de gehele organisatie van toepassing te verklaren. Dit vanuit het feit dat alle medewerkers te maken krijgen met fysieke en mentale belastingverschijnselen door het ouder worden. Gezien de complexiteit hiervan zal het overleg verder worden voortgezet. Redesign In het kader van Redesign vond er een herstructurering van de organisatie in 2014 plaats. Dit heeft de nodige gevolgen gehad voor de betrokken medewerkers. In dit verslagjaar hebben diverse managers, op verzoek van de OR, presentaties verzorgd. Hierbij is een update gegeven van de stand van zaken binnen hun afdelingen. Andere onderwerpen Daarnaast is uitgebreid stilgestaan bij onderwerpen zoals veiligheid, advies- en instemmingsaanvragen, mobiliteit, ziekteverzuim, financiële rapportages, Operationeel Plan, pilots (bijvoorbeeld Track & Trace), werkgelegenheid en HR rapportages. Vooruitblik 2015 zal een spannende en uitdagende periode gaan worden. Hoe gaat het verder op de energiemarkt? Wat wordt de toekomst van DELTA gezien het splitsingsdossier? Zomaar een aantal vragen die opkomen. Kortom, 2015 zal voor DELTA en DNWG een zeer belangrijk jaar worden en dat geldt ook voor de medewerkers en dus de medezeggenschap. Zowel de OR DNWG als de COR DELTA zullen nauw betrokken zijn bij de ontwikkelingen om zo de belangen van de medewerkers optimaal te behartigen. Wij hopen dat veel medewerkers ons weer zullen steunen in het medezeggenschapswerk. Hierdoor kan er tijdig en wezenlijk invloed worden uitgeoefend op de besluitvormingsvormingstrajecten. Goes, april 2015 André van Os Ambtelijk secretaris
60
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
61
17. Bericht van de raad van commissarissen Met de goedkeuring van het door de directie van DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) opgestelde jaarbericht waarin de jaarrekening over het boekjaar 2014 is opgenomen, spreekt de raad van commissarissen zijn waardering uit over de resultaten en de geleverde prestaties.
62
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Gert Zijl, voorzitter raad van commissarissen
De jaarrekening is gecontroleerd en goedgekeurd door Deloitte Accountants. De goedkeurende verklaring is opgenomen op bladzijde 106. De jaarrekening is te vinden op bladzijde 66 tot en met 98 van dit jaarrapport. De jaarrekening is door de raad van commissarissen in zijn vergadering van 8 april 2015 uitvoerig besproken met de directie en de accountant. De winstbestemming die de directie voorstelt heeft onze instemming. Aan de aandeelhouder is voorgesteld om de jaarrekening met daarin opgenomen voorstel tot winstverdeling, rekening houdend met wettelijke en statutaire bepalingen, ongewijzigd vast te stellen en de directie en de raad van commissarissen decharge te verlenen voor het gevoerde beleid, respectievelijk het gehouden toezicht op dit beleid over het boekjaar 2014. Samenstelling raad van commissarissen Gedurende het boekjaar 2014 was de samenstelling van de raad van commissarissen als volgt: De heer ir. G.J.L. Zijl, voorzitter Mevrouw mr. M.A.W. Cremers-Wit De heer drs. F. Verhagen Persoonlijke informatie over de leden van de raad is opgenomen op bladzijde 109. Samenstelling directie De heer drs. ing. E.J. Duim is directeur van DNWB. Per 1 januari 2014 zijn DELTA Infra B.V. en DNWB samengebracht in de DELTA Netwerkgroep. DELTA Netwerkgroep bestaat na 1 januari 2014 uit Zeeuwse Netwerkholding N.V. en haar dochtervennootschappen DNWB, DELTA Infra en personeelsvennootschap DELTA Netwerkgroep Staff B.V. Binnen de groep is sprake van een personele unie van directie om een uniform beleid te waarborgen, hetgeen betekent dat de heer Duim bestuurder is van alle genoemde vennootschappen. Bijeenkomsten raad van commissarissen De raad van commissarissen kwam in 2014 vier keer bijeen. Geen van de leden was frequent afwezig. Bij alle vergaderingen was de directie aanwezig. Onafhankelijke commissarissen De leden van de raad van commissarissen, met uitzondering van één persoon, zijn onafhankelijk in de zin van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. De samenstelling van de raad van commissarissen is zodanig dat de leden ten opzichte van elkaar en de directie onafhankelijk en kritisch kunnen opereren.
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
63
Invulling toezicht Tijdens de vergaderingen en in de contacten met de directie heeft de raad van commissarissen gesproken over de strategie van DNWB, de behaalde resultaten, besluiten die de goedkeuring van de raad van commissarissen behoefden en alle overige relevante zaken die onder de aandacht werden gebracht. In de vergadering van 3 december 2014 is het Ondernemingsplan 2015 vastgesteld. Waardering De raad van commissarissen wil de directie en alle medewerkers bedanken voor het werk dat in het afgelopen jaar met zoveel enthousiasme en inzet werd verricht en voor de goede resultaten die zijn behaald. Was getekend: ir. G.J.L. Zijl Voorzitter raad van commissarissen
64
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarverslag DELTA Netwerkbedrijf 2014
65
18. Jaarrekening 2014
66
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
67
Balans (voor bestemming van het resultaat) (bedragen x 1.000 euro)
31-12-2014
31-12-2013
ACTIVA VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa (1) Materiële vaste activa (2)
2.253
4.212
430.173
408.272
6.237
6.198
684
837
Financiële vaste activa (3) - Deelnemingen - Leningen u/g - Derivaten
3
146 439.350
419.665
VLOTTENDE ACTIVA Debiteuren (4)
10.070
5.970
Vorderingen op verbonden partijen (5)
20.827
20.561
-
3.025
2.214
641
Overlopende activa (6) Liquide middelen
TOTAAL
33.111
30.197
472.461
449.862
PASSIVA EIGEN VERMOGEN Geplaatst en gestort aandelenkapitaal Agioreserve Wettelijke reserves
18
18
140.149
140.199
2.127
2.088
Overige reserves
64.425
52.878
Te bestemmen resultaat
23.202
23.172 229.921
218.355
LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN Leningen o/g (7) Voorzieningen (8) Vooruit ontvangen bijdragen van derden (9)
149.655
149.536
1.202
2.973
55.766
51.472 206.623
203.981
KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN Belastingen (10) Crediteuren (11) Schulden aan verbonden partijen (12) Kortlopend gedeelte voorzieningen Overige schulden en passiva (13)
TOTAAL
68
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
6.104
6.001
5.329
2.342
17.908
13.371
-
419
6.576
5.393 35.917
27.526
472.461
449.862
Winst en Verliesrekening (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
106.980
116.331
OPBRENGSTEN Netto omzet (1) Inkoopwaarde van de omzet (2)
14.362
14.409
Operationele bruto marge
92.618
101.922
1.995
1.667
94.613
103.589
Overige bedrijfsopbrengsten (3) Brutomarge KOSTEN Diensten van derden, materialen en
37.574
30.949
23.344
25.781
-
11.628
andere externe kosten (4) Afschrijvingen (5) Personeelskosten (6) Overige bedrijfskosten (7)
-100
BEDRIJFSRESULTAAT Resultaat deelnemingen Operationeel resultaat Overige rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten (8) SALDO VAN DE FINANCIËLE BATEN EN LASTEN RESULTAAT VÓÓR BELASTING VENNOOTSCHAPSBELASTING (9) RESULTAAT IN HET JAAR NA BELASTING
627 60.818
68.985
33.795
34.604
654
649
34.449
35.253
96
10
4.792
4.882 4.696
4.872
29.753
30.381
6.551
7.209
23.202
23.172
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
69
Overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
23.202
23.172
NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN
-
-
Rentederivaten
-
-
23.202
23.172
RESULTAAT IN HET JAAR NA BELASTING GEREALISEERD
TOTAAL VAN GEREALISEERDE EN NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN
70
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Kasstroomoverzicht (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
Bedrijfsresultaat
33.795
34.604
Afschrijvingen
23.344
25.781
UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN
Ontvangen vooruitontvangen omzet Correctie vooruitontvangen omzet
3.839
9.468
-1.530
-1.202
Mutatie voorzieningen
-1.771
1.428
Mutatie debiteuren
-4.100
7.721
Mutatie crediteuren
2.987
-2.870
Mutatie overige vorderingen/schulden
3.844
-522
UIT BEDRIJFSACTIVITEITEN
60.408
74.408
Kasstromen voortvloeiend uit financiële baten en lasten
-4.387
-4.687
Kasstromen voortvloeiend uit ontvangen dividenden deelnemingen
615
837
Kasstromen voortvloeiend uit winstbelastingen
-6.551
-7.209
KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN
50.085
63.349
UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN Investeringen en desinvesteringen in (im)materiële vaste activa
-41.300
-36.234
KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN
-41.300
-36.234
-11.586
-9.808
UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN Uitgekeerde dividenden Agiostorting DELTA Netwerkgroep Staff B.V.
-50
-
Mutatie leningen u/g
153
-837
Mutatie leningen o/g
-
-40.000
Mutatie vorderingen/schulden aan verbonden partijen KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN KASSTROOMONTWIKKELING IN HET JAAR Saldo liquide middelen begin boekjaar SALDO LIQUIDE MIDDELEN ULTIMO BOEKJAAR
4.271
23.034
-7.212
-27.611
1.573
-496
641
1.137
2.214
641
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
71
Mutatieoverzicht eigen vermogen (bedragen x 1000 Euro)
Gestort aandelenkapitaal STAND PER 31 DECEMBER 2012 Winstverdeling 2012
Agio- Wettelijke reserve reserve
Overige Onverdeelreserves de winst
140.199
2.251
42.906
19.617
204.991
-
-
-
9.809
-9.809
0 -9.808
Dividend uitkering
-
-
-
-
-9.808
Resultaat deelneming
-
-
649
-649
-
0
Dividend uitkering deelneming
-
-
-837
837
-
0
Overige mutaties
-
-
25
-25
-
0
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten
-
-
-
-
23.172
23.172
18
140.199
2.088
52.878
23.172
218.355
STAND PER 31 DECEMBER 2013 Winstverdeling 2014
-
-
-
11.586
-11.586
-
Dividend uitkering
-
-
-
-
-11.586
-11.586
Resultaat deelneming
-
-
654
-654
-
-
Dividend uitkering deelneming
-
-
-615
615
-
-
Afsplitsing naar DELTA Netwerkgroep Staff B.V.
-
-50
-
-
-
-50
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten
-
-
-
-
23.202
23.202
18
140.149
2.127
64.425
23.202
229.921
STAND PER 31 DECEMBER 2014
De wettelijke reserve betreft de niet uitgekeerde winst uit deelneming ZEBRA. Deze wettelijke reserve is niet vrij uitkeerbaar.
72
Totaal
18
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
73
Toelichting op de jaarrekening Algemeen DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) maakt deel uit van het DELTA-concern en is opgericht op 22 oktober 1998. Aan het hoofd van deze groep staat DELTA N.V. in Middelburg. Per 9 juli 2002 is DELTA Netwerkbedrijf Gas B.V. een juridische fusie aangegaan met DELTA Gas Grid B.V., waarna beide vennootschappen zijn opgegaan in DNWB. DNWB is statutair gevestigd in Goes aan Stationspark 28. De Zeeuwse Netwerkholding (ZNH) is per 26 april 2010 opgericht als 100% dochter van DELTA N.V. , die vanaf deze datum 100% van de aandelen van DNWB bezit. Voor de uitoefening van haar taken maakt DNWB gedeeltelijk gebruik van de diensten van andere entiteiten die onderdeel vormen van het DELTA-concern. Deze dienstverlening is vastgelegd in dienstverleningsovereenkomsten en jaaropdrachten. Op grond van artikel 43, lid 6 Elektriciteitswet 1998 en artikel 32 lid 7 Gaswet dient DNWB het aantal overeenkomsten per entiteit te vermelden voor zover deze een bedrag van € 4,5 mln. te boven gaan. In 2014 betreft het overeenkomsten afgesloten met de volgende tot het DELTA-concern behorende entiteiten: DELTA Energy B.V. (1) en DELTA Infra B.V (DELTA Infra) (1). DNWB is in 2009 ter voorbereiding op een mogelijk gedwongen splitsing als autonoom onderdeel binnen het DELTA-concern gepositioneerd. Destijds is ervoor gekozen om DNWB en DELTA Infra niet te integreren tot één organisatie. Andere netwerkbedrijven hebben dit vergelijkbaar ingericht of zijn overgegaan tot de vorming van een zogenaamd “vet netwerkbedrijf”. Belangrijk argument voor de keuze van DELTA was de werkgelegenheid in Zeeland. Inmiddels is per 1 januari overgegaan tot een hechtere band tussen de netbeheerder DNWB en serviceprovider DELTA Infra die ook voor andere klanten werkt (onder andere netbeheerders). Een efficiënte en effectieve uitvoering van de infrastructurele activiteiten (door de multi-utility benadering van DELTA Infra) leidt immers tot kostenvoordelen voor de netbeheerder en dus ook de eindgebruiker. Eveneens wordt gestreefd de Netwerkgroep zelfvoorzienend te maken binnen het DELTA Concern, door zoveel mogelijk activiteiten in eigen beheer uit te voeren, waardoor ingespeeld wordt op een mogelijk gedwongen toekomstige splitsing. De juridische structuur van de Netwerkgroep wijkt nadrukkelijk af van de operationele structuur. Dit hangt samen met de bijzondere positie van de netbeheerder en de hieraan gerelateerde strikte wetgeving.
74
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
RvC
Zeeuwse Netwerk Holding
DNWB B.V.
DELTA Infra B.V.
DELTA Netwerkgroep Staff B.V.
• Zeeuwse Netwerkholding N.V. (ZNH) is de holding van de DELTA Netwerkgroep. • DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) is de netbeheerder binnen de Netwerkgroep. DNWB verricht haar wettelijke taken in eigen beheer. Op die manier worden de gereguleerde activiteiten binnen de Netwerkgroep gescheiden van de commerciële activiteiten. In de praktijk verandert er niets; de werkzaamheden worden door dezelfde medewerkers uitgevoerd. Omdat de mensen die de werkzaamheden uitvoeren niet in dienst zijn van de netbeheerder maar via DELTA Netwerkgroep Staff B.V. gedetacheerd worden bij de netbeheerder én bij DELTA Infra, kunnen dezelfde monteurs zowel de gas- als de waterwerkzaamheden uitvoeren waardoor de synergie in stand blijft. • DELTA Infra B.V.: DELTA Infra is de serviceprovider binnen de Netwerkgroep en verricht op commerciële basis infrastructureel gerelateerde diensten aan met name beheerders van netten. Alle personeelsleden van DNWB (evenals alle medewerkers van DELTA Infra) zijn per 1 januari 2014 in dienst getreden bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. Door middel van detacheringsovereenkomsten worden de medewerkers of bij DNWB of bij DELTA Infra gedetacheerd. Overeenstemmingverklaring IFRS en samenvatting van wijzigingen in de waarderingsregels IFRS De geconsolideerde jaarrekening van de vennootschap is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS), uitgegeven door de International Accounting Standards Board (IASB), en de interpretaties uitgegeven door het IFRS Interpretations Committee (IFRS IC) van de IASB die door Europese Commissie (EC) zijn goedgekeurd tot en met 31 december 2014. Ten opzichte van het voorgaande boekjaar zijn de volgende nieuwe standaarden en/of aanvullingen/verbeteringen door de IASB uitgegeven en door de EC goedgekeurd voor gebruik binnen de Europese Unie. De nog niet door de EC goedgekeurde wijzigingen zijn niet in onderstaand overzicht meegenomen. 1.1. De volgende richtlijnen zijn door DNWB toegepast in de jaarrekening 2014: 1) Wijzigingen in IAS 32 Financiële instrumenten: presentatie – Saldering van financiële vaste activa en financiële verplichtingen. AS 32 is gewijzigd om aanvullende leidraden te verschaffen, zodat de standaard minder inconsequent wordt toegepast in de praktijk. 2) Wijzigingen in IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening, IFRS 12 Informatieverschaffing over belangen in andere entiteiten en IAS 27 (herzien) Enkelvoudige jaarrekening – Beleggingsentiteiten. IFRS 10 is gewijzigd om beter aan te sluiten bij het bedrijfsmodel van beleggingsentiteiten. Op grond van deze standaard zijn beleggingsentiteiten verplicht hun dochterondernemingen te waarderen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening in plaats van hen te consolideren. IFRS 12 is gewijzigd om de verschaffing van specifieke informatie over dergelijke dochterondernemingen van beleggingsentiteiten verplicht te stellen. Als gevolg van de wijzigingen in IAS 27 (herzien) beschikken beleggingsondernemingen tevens niet meer over de mogelijkheid om investeringen in bepaalde dochterondernemingen ofwel tegen kostprijs, ofwel tegen reële waarde in hun enkelvoudige jaarrekening te waarderen. 3) Wijzigingen in IAS 36 Bijzondere waardeverminderingen van activa - Informatieverschaffing over de realiseerbare waarde van niet – financiële activa. Met de wijzigingen wordt beoogd te verduidelijken dat het toepassingsgebied van de informatieverschaffing over de realiseerbare waarde van activa beperkt blijft tot activa die een bijzondere waardevermindering hebben ondergaan, wanneer deze realiseerbare waarde op de reële waarde minus vervreemdingskosten is gebaseerd. 4) Wijzigingen in IAS 39 Financiële instrumenten; opname en waardering – Novatie van derivaten en voortzetting van hedge accounting. Deze wijzigingen willen uitkomst bieden in situaties waarin een centrale tegenpartij als gevolg van wet- of regelgeving in het kader van een novatie de plaats inneemt van een tegenpartij bij een derivaat dat als afdekkingsinstrument is aangewezen. Op die manier kan de hedge accounting ondanks de novatie toch worden voortgezet, wat zonder de wijziging niet zou zijn toegestaan.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
75
Volledigheidshalve worden de volgende nieuwe standaarden en/of aanvullingen/verbeteringen vermeld die reeds met ingang van 1 januari 2013 door DNWB worden toegepast en in de jaarrekening 2013 van DNWB zijn toegelicht. 1) IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening. 2) IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten. 3) IFRS 12 Informatieverschaffing over belangen in andere entiteiten. 4) IAS 27 Enkelvoudige jaarrekening. 5) IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures. 6) IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 Overgangsleidraden. 2.1 Schattingen en veronderstellingen Het opstellen van een jaarrekening brengt met zich mee dat gebruik wordt gemaakt van schattingen en veronderstellingen die zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en op factoren die naar het oordeel van het management aanvaardbaar zijn. Deze schattingen en veronderstellingen hebben invloed op de jaarrekeninggegevens en kunnen afwijken van de werkelijke gegevens. De effecten van schattingswijzigingen worden verwerkt in de winst- en verliesrekening. Schattingswijzigingen kunnen eveneens leiden tot wijzigingen in activa en verplichtingen of in een component van het eigen vermogen. Dergelijke schattingswijzigingen worden verwerkt in de periode waarin een dergelijke schattingswijziging heeft plaatsgevonden door de boekwaarde van het betreffende actief, verplichting of component van het eigen vermogen te wijzigen. 2.2 Bijzondere waardevermindering van activa Gedurende het verslagjaar wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn voor een bijzondere waardevermindering van activa. Indien dit het geval is, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van het actief. Voor de activa is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten (fair value less costs to sell) of de bedrijfswaarde (value in use). De bedrijfswaarde wordt bepaald door de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen. Voor de discontering van de kasstromen wordt gebruik gemaakt van een discontovoet vóór belastingen, die zowel de actuele marktrente, als de specifieke risico’s met betrekking tot het actief weergeeft. Ten aanzien van verantwoorde goodwill wordt jaarlijks een impairmentberekening opgemaakt. Een bijzondere waardevermindering wordt verwerkt indien de boekwaarde van een actief of de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort, hoger is dan de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen van aan kasstroomgenererende eenheden toegewezen activa worden eerst in mindering gebracht op de boekwaarde van eventueel aan kasstroomgenererende eenheden (of groepen van eenheden) toegerekende goodwill en vervolgens naar rato in mindering gebracht op de boekwaarde van de overige activa van de eenheid (groep van eenheden). De betreffende activa worden niet lager gewaardeerd dan de eigen (individuele) realiseerbare waarde. Een bijzondere waardevermindering wordt eventueel teruggenomen indien vastgesteld wordt dat de uitgangspunten zijn veranderd op basis waarvan in het verleden de realiseerbare waarde is bepaald. Een bijzondere waardevermindering wordt alleen teruggenomen voor zover de resterende boekwaarde van het actief niet hoger is dan de boekwaarde die zou zijn bepaald, na aftrek van afschrijvingen, in de veronderstelling dat geen bijzondere waardevermindering had plaatsgevonden. In 2014 hebben er geen bijzondere waardeverminderingen plaatsgevonden. 3. Grondslagen voor de waardering 3.1 Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa hebben alleen betrekking op geactiveerde software. De geactiveerde software is gewaardeerd tegen historische kostprijs onder aftrek van afschrijvingen. Zij wordt over een periode van vijf jaar lineair afgeschreven. De resterende levensduur wordt jaarlijks beoordeeld. Eventuele aanpassingen worden prospectief verwerkt. 3.2 Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van gecumuleerde lineaire afschrijvingen op basis van geschatte levensduur, welke op technisch-economische maatstaven wordt bepaald, rekening houdend met een geschatte restwaarde en onder aftrek van (eventuele) gecumuleerde bijzondere waardeverminderingen. Als een actief uit meerdere componenten met verschillende afschrijvingstermijnen en restwaarden bestaat, worden deze componenten afzonderlijk verantwoord. De geschatte levensduur wordt jaarlijks beoordeeld; indien op basis van impairmentberekeningen sprake is van een bijzondere waardevermindering, wordt de waardering aangepast. De materiële vaste activa in aanbouw zijn in de balans opgenomen tegen de per balansdatum daaraan bestede kosten van materiaal en diensten, kosten van directe manuren en de direct toerekenbare overheadkosten.
76
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
3.3. Financiële vaste activa Deelnemingen De deelnemingen waarin DNWB een belang van 20% of meer heeft, zijn opgenomen op basis van de equity methode. Volgens deze methode vindt de initiële waardering plaats tegen kostprijs waarna de boekwaarde wordt verhoogd of verlaagd met het aandeel van DNWB in het resultaat van de deelneming. Dividenduitkeringen worden op de waardering in mindering gebracht. Eventuele rechtstreekse eigen vermogen mutaties worden bij DNWB evenzo verwerkt. Waardestijgingen van deelnemingen waarvan DNWB uitkering niet kan afdwingen, worden onder de wettelijke reserve verantwoord. Onder financiële vaste activa worden ook de deelnemingen geclassificeerd waarin DNWB een belang heeft dat kleiner is dan 20%. Deze deelneming is gewaardeerd tegen kostprijs. 3.4 Leningen uitgeleend geld (leningen u/g) De leningen u/g worden gewaardeerd tegen nominale waarde. 3.5 Derivaten DNWB maakt gebruik van renteopties in de vorm van caps en swaptions. Dit zijn instrumenten die bescherming bieden tegen renteschommelingen. De reële waarde van deze rentederivaten wordt berekend op basis van opgaven van verschillende banken en getoetst met behulp van marktinformatie. 3.6 Financiële instrumenten DNWB maakt gebruik van financiële instrumenten om de normale marktrisico’s, die samenhangen met haar renteposities te beheersen en te optimaliseren. DNWB past de richtlijnen IAS 32 ‘Financial Instruments: Presentation’ en IAS 39 ‘Financial Instruments: Recognition and Measurement’ toe. Op grond van deze richtlijnen worden derivaten (afgeleide financiële instrumenten) gewaardeerd tegen reële waarde (fair value). Definiëring Een derivaat is een financieel instrument of ander contract dat binnen het toepassingsgebied van IAS 39 valt en dat de drie volgende kenmerken bezit: • De waarde verandert als gevolg van veranderingen in een bepaalde rentevoet, prijs van een financieel instrument, commodityprijs, valutakoers, index van prijzen of rentevoeten of andere variabelen, mits, in geval van een niet-financiële variabele, de variabele niet specifiek voor een contractpartij is (soms ‘de onderliggende waarde’ genoemd); • Er is geen of slechts een geringe netto aanvangsinvestering benodigd in verhouding tot andere soorten contracten die op vergelijkbare wijze reageren op veranderingen in marktfactoren; • De afwikkeling vindt in de toekomst plaats. Rubricering en saldering Derivaten worden onder de kortlopende- of langlopende activa geclassificeerd indien de reële waarde positief is respectievelijk onder de kortlopende- of langlopende verplichtingen indien de reële waarde negatief is. Verwerking reële waarde mutaties (fair-value) Onder IAS 32 en 39 en onder IFRS 7 worden alle derivaten vanaf eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde. Onder IAS 39 worden swaptions en caps als derivaat aangemerkt. Aanpassingen in de reële waarde (fair value mutaties) van derivaten worden in het resultaat verwerkt. Op het algemene principe dat alle mutaties in de fair value in het resultaat moeten worden verwerkt, bestaan twee uitzonderingen: 1. Own use behandeling: Voor commodity-contracten voor eigen gebruik, productie en in- en verkoopcontracten die bestemd zijn voor fysieke levering aan eindgebruikers past DNWB accrual accounting toe, hetgeen impliceert dat tussentijdse waardestijgingen niet in het resultaat worden verwerkt. Dergelijke transacties worden op het moment van effectuering tegen de dan geldende prijzen verwerkt als aan- of verkoop (op dit moment heeft DNWB geen own-use contracten); 2. Hedge-accounting: Dit biedt de mogelijkheid om het effect van fair value mutaties op het resultaat te beperken, doordat bij hedge-accounting rekening wordt gehouden met tegengestelde effecten op het resultaat van fair value mutaties van de hedge-transacties en van de afgedekte positie; de fair value mutaties van derivaten worden in dit geval (via het overzicht van de niet gerealiseerde resultaten) in het eigen vermogen verwerkt tot het moment dat de afgedekte positie/transactie plaatsvindt.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
77
Hedge-accounting Doel van de renteopties is om de variabiliteit van de rentebetalingen van de variabel rentende schuld en daarmee de variabiliteit van de kasstromen weg te nemen. DNWB past hiervoor cash flow hedging (kasstroomafdekking) toe, waarbij door middel van hedge-transacties het risico van schommelingen in (toekomstige) kasstromen, die het resultaat kunnen beïnvloeden, wordt afgedekt. De hedges zijn toewijsbaar aan een specifiek risico dat is gerelateerd aan een balanspost of een toekomstige transactie die hoogst waarschijnlijk is. Het effectieve deel van de wijzigingen in de reële waarde van de hedge-reserve wordt (via het overzicht van de niet-gerealiseerde resultaten) in het eigen vermogen onder de hedge-reserves verwerkt. Het niet-effectieve deel wordt verwerkt in het resultaat. De cumulatieve bedragen die in het eigen vermogen zijn verwerkt, worden overgeheveld naar het resultaat in dezelfde periode waarin de afgedekte transactie in het resultaat wordt verwerkt. Criteria voor toepassing van hedge-accounting Voor het toepassen van hedge-accounting gelden strikte regels ten aanzien van noodzakelijke documentatie en effectiviteitmeting. Een derivaat kan onder hedge-accounting worden gebracht indien het voldoet aan de volgende criteria: 1. Bij het aangaan van de transactie dient het derivaat formeel als hedge te worden aangemerkt en moeten de hedge-relatie, de doelstellingen van de hedge en de risicomanagementstrategie worden gedocumenteerd; 2. Voor cash flow hedges geldt, dat ingedekte, verwachte, toekomstige transacties hoogst waarschijnlijk dienen te zijn en dat voornoemde verwachte toekomstige transacties de onderneming blootstellen aan schommelingen in (toekomstige) kasstromen die invloed op het resultaat kunnen hebben; 3. De effectiviteit van de hedge-transactie kan betrouwbaar worden vastgesteld; 4. De hedge-transactie is naar verwachting in hoge mate effectief; 5. De hedge-transactie wordt periodiek beoordeeld op effectiviteit. Effectiviteitmeting van hedges DNWB beoordeelt, zowel bij het aangaan van de hedge-relatie als gedurende de looptijd daarvan, of de derivaten waarvan gebruik is gemaakt ten behoeve van hedge-transacties effectief zijn geweest voor het opvangen van veranderingen in de reële waarde of kasstromen van de afgedekte positie. Hiertoe beoordeelt en bepaalt DNWB of veranderingen in de reële waarde of de kasstromen van de afgedekte positie worden gecompenseerd door veranderingen in de reële waarde of kasstromen van het hedge-instrument. Hierbij wordt een bandbreedte van 80% tot 125% gehanteerd. Het ineffectieve deel van een hedge-relatie is de mate waarin de veranderingen in de reële waarde van het derivaat verschillen van de veranderingen in de reële waarde van de afgedekte positie in een reële waarde hedge of de mate waarin veranderingen in de reële waarde van het derivaat uitstijgen boven de reële waardeverandering van de verwachte kasstroom in een kasstroom hedge. Ineffectieve hedges en winsten en verliezen op componenten van een derivaat die bij de beoordeling van de effectiviteit van de hedge-transactie buiten beschouwing worden gelaten, worden direct in het resultaat verwerkt. De tijdswaarde component van de renteopties wordt buiten beschouwing gelaten omdat het effect van alle variabelen in de prijs van de opties (zoals bijvoorbeeld volatiliteit) wordt gereflecteerd. Veranderingen in tijdswaarde van de optie worden daarom direct verwerkt in de winst en verliesrekening. DNWB beëindigt hedge-accounting indien de hedge-relatie niet langer effectief is of indien niet langer verwacht wordt dat deze effectief zal blijven. De huidige derivaten zijn ineffectief. 3.7 Vorderingen Vorderingen op debiteuren worden de eerste maal gewaardeerd tegen reële waarde en vervolgens tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen ter zake van eventuele oninbaarheid. Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden in het resultaat verwerkt, indien objectief is vast te stellen dat bedragen oninbaar zijn. 3.8 Liquide middelen Onder de liquide middelen worden niet alleen de geldmiddelen opgenomen, maar ook kasequivalenten, die zonder materieel risico van waardeverandering in liquide middelen kunnen worden omgezet. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. 3.9 Eigen vermogen In het mutatieoverzicht eigen vermogen is het verloop van het eigen vermogen toegelicht. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000 verdeeld in 180 aandelen met een nominale waarde van elk € 100. Per 31 december 2014 is € 18.000 geplaatst en volgestort. Gedurende 2014 is hierin geen wijziging opgetreden.
78
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
3.10 Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare feitelijke verplichtingen welke samenhangen met de bedrijfsactiviteiten. De in 2013 opgenomen personeelsvoorzieningen en voorziening voor reorganisatiekosten zijn opgenomen tegen de contante waarde van de te verwachten uitgaven. De contante waarde wordt berekend met behulp van een disconteringsvoet vóór belasting waarin de actuele marktbeoordeling van de tijdswaarde van geld tot uitdrukking komt. De verwachte uitgaven binnen een jaar na balansdatum worden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. In 2013 zijn geen rechten overgenomen ten aanzien van voormalige DELTA-medewerkers. Per 1 januari 2014 zijn de bestaande rechten en verplichtingen ten aanzien van het voormalige DNWB personeel overgenomen door DELTA Netwerkgroep Staff B.V. De voorziening administratieve netverliezen betreft de mogelijke claims van marktpartijen als gevolg van allocatie-, reconciliatie-, en meetfouten in het allocatie- en reconciliatieproces over de jaren 2010 tot en met 2014. Deze claims zijn gebaseerd op actuele berekeningen en worden niet gedisconteerd. 3.11 Vooruit ontvangen bijdragen van derden De van derden vooruit ontvangen bijdragen worden bij activering van het bijbehorende project (sinds 1 januari 2009) als langlopende verplichting gepassiveerd. De amortisering vindt plaats volgens de lineaire methode waarbij rekening wordt gehouden met de verwachte gebruiksduur van het actief. 3.12 Leningen opgenomen geld (leningen o/g) De leningen o/g worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve rentemethode. De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen op langlopende verplichtingen worden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. 3.13 Overige posten De niet hiervoor genoemde balansposten zijn opgenomen tegen reële waarde zijnde veelal de nominale waarde. 4. Grondslagen voor de resultaatbepaling 4.1 Netto-omzet Onder netto-omzet wordt verstaan de omzet verkregen uit de in het kalenderjaar verrichte netwerk- en meetdiensten die conform artikel 16 lid 1 van de Elektriciteitswet, respectievelijk artikel 14 van de Gaswet, door de toezichthouder ACM worden gereguleerd. Onder de netto-omzet zijn ook begrepen de opbrengsten van diensten die bedoeld worden in artikel 17 van de Elektriciteitswet, de opbrengsten van periodieke aansluitvergoedingen gas en de opbrengsten van diensten zoals benoemd in artikel 10 van de Gaswet lid 5. Laatstgenoemde diensten vallen niet onder de regulering van de toezichthouder. 4.2 Netto bedrijfslasten De kosten worden bepaald op basis van gerealiseerde verplichtingen. De kosten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Verliezen worden genomen in het jaar waarin zij voorzienbaar zijn. 4.3 Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben volgens de effectieve rente methode. 4.4 Vennootschapsbelasting De vennootschapsbelasting over het resultaat wordt berekend door toepassing van het nominaal geldende tarief op het in de jaarrekening getoonde resultaat voor belasting, rekening houdend met permanente en tijdelijke verschillen in dit resultaat. 5. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Onderscheid is aangebracht tussen de operationele, investerings- en financieringsactiviteiten.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
79
Toelichting op de balans Immateriële vaste activa (1) (bedragen x 1.000 euro)
Totaal BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2013 Activeringen
Software Activa in aanbouw
8.070
6.972
1.098
-
1.045
-1.045
Investeringen
907
-
907
Afschrijvingen
-4.765
-4.765
-
4.212
3.252
960
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
14.514
14.514
-
AANSCHAFWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
18.726
17.766
960
4.212
3.252
960
Activeringen
-
966
-966
Investeringen
6
-
6
Afschrijvingen
-1.965
-1.965
-
2.253
2.253
-
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
16.479
16.479
-
AANSCHAFWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
18.732
18.732
-
-
5
n.v.t
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2014
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
Afschrijvingstermijn in jaren
In het afgelopen jaar zijn er nauwelijks investeringen in immateriële vaste activa geweest. Alle projecten zijn, gezien de geringe omvang van de hoogte van de investering, uiteindelijk in de exploitatiekosten genomen voor een bedrag van in totaal circa € 1,2 mln. Dit betreft met name onderzoekskosten. In 2014 is voor een bedrag van circa € 0,9 mln. versneld afgeschreven op software aangezien de systemen niet meer in gebruik waren bij DNWB.
80
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Materiele vaste activa (2) (bedragen x 1.000 euro)
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2013 Activeringen
Machines en Andere vaste installaties bedrijfs(incl. FV) middelen
Totaal
Gebouwen en terreinen
Activa in Bijdrage van aanbouw derden
390.390
22.342
465.502
864
23.518
-121.836
-
813
36.134
60
-37.007
-
Investeringen
38.872
-
-
-
38.872
-
Afschrijvingen
-21.016
-1.001
-25.814
-216
-
6.016
Overige mutaties
26
-
-
26
-
-
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
408.272
22.154
475.822
734
25.383
-115.820
BOEKWAARDE VOOR AFTREK BIJDRAGEN
524.093
22.154
475.822
734
25.383
-
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
164.840
6.667
157.669
504
-
-
AANSCHAFWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
688.933
28.821
633.491
1.238
25.383
-
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2014
408.273
22.154
475.822
734
25.383
-115.820
-
546
28.975
-
-29.521
-
Investeringen
Activeringen
43.244
-
-
-
43.244
-
Afschrijvingen
-21.379
-1.013
-26.083
-204
-
5.921
35
-
61
-26
-
-
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
430.173
21.687
478.775
504
39.106
-109.899
BOEKWAARDE VOOR AFTREK BIJDRAGEN
540.072
21.687
478.775
504
39.106
-
Cumulatieve afschrijvingen en impairment
192.166
7.680
183.752
734
-
-
AANSCHAFWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
732.238
29.367
662.527
1.238
39.106
-
-
0-40
10-40
5
n.v.t
10-40
Overige mutaties
Afschrijvingstermijn in jaren
De investeringen in 2014 betroffen nieuwe investeringen in het elektriciteits- en gasnet en investeringen in (slimme) meters.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
81
Financiële vaste activa (3) (bedragen x 1.000 euro) Geassocieerde deelnemingen en financiële instrumenten DNWB heeft een 33 1/3% belang in ZEBRA Gasnetwerk B.V., de netbeheerder van de hoofdtransportleiding voor hoogcalorisch gas van Zelzate naar Moerdijk. Verder betreft deze post een in december 2007 verworven belang van 1,65% in Energie Data Services Nederland B.V. (EDSN).
STAND PER 1 JANUARI 2013
Totaal
Geassocieerde deelnemingen
Financiële instrumenten
6.386
6.374
12 -
Resultaat
649
649
Dividend
-837
-837
-
6.198
6.186
12 -
STAND PER 31 DECEMBER 2013 Resultaat
654
654
Dividend
-615
-615
-
6.237
6.225
12
STAND PER 31 DECEMBER 2014
De deelneming in ZEBRA is aangemerkt als geassocieerde deelneming.
Samenvattende informatie met betrekking tot ZEBRA (bedragen x 1.000 euro) 31/12/2014
31/12/2013
140
131
BALANS Immateriële vaste activa Materiële vaste activa
27.766
30.528
Financiële vaste activa
12.000
12.000
Vlottende activa
450
350
3.537
3.440
43.893
46.449
Eigen vermogen
18.673
18.556
Langlopende schulden
21.930
24.441
Kortlopende schulden
3.290
3.452
43.893
46.449
9.290
9.276
Liquide middelen
RESULTAAT Totaal baten
82
Totaal lasten
6.862
6.980
RESULTAAT VOOR BELASTING
2.428
2.296
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Leningen u/g (bedragen x 1.000 euro) STAND PER 1 JANUARI Nieuwe vordering Aflossing STAND PER 31 DECEMBER
2014
2013
837
-
34
875
-187
-38
684
837
Deze post betreft diverse leningen u/g aan EDSN B.V. De lening is gewaardeerd op nominale waarde. De gewogen gemiddelde rentevoet bedraagt over 2014: 3,0%.
Derivaten Renterisico’s Het risicobeleid van DNWB met betrekking tot renterisico’s is er op gericht om renteschommelingen te beperken. Voor het afdekken van de risico’s maakt DNWB hierbij gebruik van derivaten zoals caps en swaptions. Met behulp van deze renteopties wordt de maximale rente voor DNWB beperkt tot een vooraf vastgelegd niveau. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat DNWB onvoldoende financiële middelen ter beschikking heeft om aan zijn korte termijn betalingsverplichtingen te voldoen. De afdeling Treasury stelt periodiek kasstroomprognoses op om een inschatting te maken of DNWB voldoende financiële middelen heeft voor een periode van ten minste 12 maanden. Eind 2014 had DNWB een positief kassaldo van € 2,2 mln. (2013 € 0,6 mln.). Eind 2014 had DNWB een intercompany lening met DELTA N.V. (zie verder de post vorderingen op verbonden partijen). Mutaties De reële waarde van de financiële instrumenten, die zijn toegewezen als commodity cashflow hedging instrumenten, bedroeg per 31 december 2014 € 0,0 mln. De reële waarde van de financiële instrumenten per 31 december 2013 bedroeg € 0,1 mln. De waardemutatie is circa € 143.000 en is verwerkt in de winst en verliesrekening (onder de post financiële baten en lasten). Prijsrisico’s uit hoofde van variabele rente-instrumenten Over de rentederivaten wordt geen Value-at-Risk (VaR) berekend. DNWB heeft een aantal rente-opties. Deze renteopties zijn alle effectief per balansdatum. De gevoeligheid is berekend door de floating spot met 10% te verhogen respectievelijk te verlagen. In de tabel is het verschil van 10% stijging, dan wel 10% daling weergegeven ten opzichte van de boekwaarde per 31 december 2014.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
83
Sensitiviteitsanalyse (bedragen x 1.000 euro) Derivatenbalans
Hedge-reserve
Winst- en verliesrekening
Intrest rates 10% stijging
3
0
3
Intrest rates 10% daling
-3
0
-3
31-12-2014
Als het interestpercentage op rentedragende leningen met een variabele rente, 10% hoger dan wel 10% lager zou zijn op 31 december 2014 en alle andere variabelen constant worden verondersteld, dan zou het resultaat stijgen respectievelijk dalen met € 3.000.
Debiteuren (4) De debiteuren zijn in 2014 flink gestegen ten opzichte van de stand per eind 2013. De belangrijkste oorzaak ligt in het feit dat de kleinverbruik afrekening over zowel november als december per ultimo december nog niet definitief verrekend waren met de belangrijkste debiteur. Deze heeft begin januari plaatsgevonden. In 2014 is sprake van een beperkte vrijval van de voorziening dubieuze debiteuren (€ 0,1 mln.). De gemiddelde looptijd van de vorderingen op debiteuren per 31 december 2014 bedraagt minder dan een jaar. Er zijn geen zekerheden voor de debiteuren ontvangen.
Ouderdom (dagen) (bedragen x 1.000 euro) 2014
2013
9.758
5.299
31-60
32
78
61-90
50
24
<30
91-120 >120 OPERATIONALE DEBITEUREN (BRUTO) VOORZIENING VOOR DUBIEUZE DEBITEUREN OPERATIONELE DEBITEUREN (NETTO)
84
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
0
263
1.030
1.206
10.870
6.870
-800
-900
10.070
5.970
Mutaties in voorziening voor dubieuze debiteuren (bedragen x 1.000 euro) BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2013 Dotatie Vrijval Afboeking BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013 Dotatie Vrijval Afboeking BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
1.000 -100 900 -100 800
Vorderingen op verbonden partijen (5) Deze post heeft voornamelijk betrekking op een intercompany lening met DELTA N.V. voor een bedrag van € 14,0 mln. per 31 december 2014 (2013: € 13,0 mln.). De overeenkomst is afgesloten voor zes maanden en eindigt van rechtswege op 2 januari 2015. Echter de intentie van beide partijen is om deze overeenkomst halfjaarlijks te verlengen. De maximale kredietfaciliteit bedraagt € 40 mln. en vervroegde dan wel gedeeltelijke aflossing is toegestaan zonder aanvullende kosten. De intercompany lening is dagelijks opvraagbaar. Daarnaast bestaat deze post uit vorderingen (voornamelijk omzet december) inzake netwerk en meetdiensten elektriciteit en gas voor een bedrag van circa € 5,8 mln. Tot slot is in 2012 een overeenkomst afgesloten met DELTA Infra tot voorfinanciering voor een bedrag van € 1,0 mln. Deze overeenkomst dient om de kosten van materialen en uitbestede diensten aan derden voor door DNWB in opdracht gegeven werkzaamheden te compenseren.
Overlopende activa (6) In 2013 zijn in deze post voornamelijk de (positieve) nacalculaties en correcties, zoals verwerkt in de tarieven 2014, begrepen als gevolg van diverse besluiten van de ACM voor een bedrag van € 2,1 mln. nog te verrekenen transportkosten en systeemdiensten met TenneT (€ 0,7 mln.). De posten met betrekking tot de nacalculaties en correcties en de te verrekenen transportkosten en systeemdiensten zijn in de loop van 2014 afgewikkeld.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
85
Langlopende leningen o/g (7) (bedragen x 1.000 euro) 2014
2013
STAND PER 1 JANUARI
149.536
149.368
Opgenomen leningen
150.000
150.000
Kortlopend gedeelte
-
-
Vervroegde aflossing
-
-
Geamortiseerde kosten Subtotaal Afschrijvingen op geamortiseerde kosten STAND PER 31 DECEMBER
-464
-633
149.536
149.367
119
169
149.655
149.536
De langlopende schulden betreffen schulden aan banken. De gewogen gemiddelde rentevoet van de schuld in 2014 was 3,0%. Het gehele saldo heeft per eind 2014 een looptijd tussen 1 en 5 jaar. De geamortiseerde kosten betreffen de kosten om de leningen aan te kunnen trekken. Deze kosten worden gedurende de looptijd van de leningen afgeschreven.
Voorzieningen (8) Personeelsvoorzieningen (bedragen x 1.000 euro) BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2013 Dotaties Vrijval
464 43 -8
Onttrekkingen
-21
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
479
Overboeking naar DELTA Netwerkgroep Staff B.V. BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
-479 0
Deze personeelsvoorzieningen betroffen uit de contante waarde van de toegerekende rechten op uitgestelde personeelsvoorzieningen met name jubilea-uitkeringen en uitkeringen bij pensionering. DNWB kent als gevolg van Cao-bepalingen diensttijd gebonden uitkeringen toe aan personeelsleden. Vanaf het moment van indiensttreding wordt voor deze uitkeringen een voorziening gevormd op basis van verstreken dienstjaren, verwachte prijs- en salarisstijgingen, kansen op ontslag, invaliditeit en sterfte. Als gevolg van het in dienst treden van alle medewerkers bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. zijn de personeelsvoorzieningen overgegaan naar deze B.V.
86
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Voorzieningen voor administratieve netverliezen (bedragen x 1.000 euro) BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2013
1.500
Dotaties
1.109
Vrijval Onttrekkingen
-393 30
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
2.186
Dotaties
1.042
Vrijval
-
Onttrekkingen
-2.026
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
1.202
In haar beleidsdocument (IC011) heeft de Nederlandse Energie Data Uitwisseling (hierna NEDU) beschreven hoe zij de processen van optimalisatie, allocatie en reconciliatie Elektriciteit meer transparant wil maken naar marktpartijen. Daarbij streven de marktpartijen er naar dat in de gehele keten aan de juiste partij, het juiste volume, op het juiste moment wordt toegewezen. Alle betrokken marktpartijen binnen de vereniging NEDU hebben voor het opsporen en corrigeren van afwijkingen sectorafspraken gemaakt (IC011). Deze afspraken zijn vervolgens vertaald in een aantal codewijzigingen. In de codes is een aantal zaken geregeld ten aanzien van het vaststellen van het standaardverbruik, het aanleveren van verbruiken ter reconciliatie en de wachttijd om correcties voorafgaand aan de reconciliatie uit te voeren. DNWB heeft in haar jaarcijfers een voorziening getroffen ter compensatie van de administratieve netverliezen veroorzaakt door een onjuiste energie-uitwisseling en toekenning. Hierbij is een inschatting gemaakt op basis van de registratie in haar aanwezige IT-systemen rond het proces van allocatie en reconciliatie van de administratieve netverliezen. Het saldo per ultimo 2014 bedraagt de mogelijke claims van marktpartijen als gevolg van allocatie-, reconciliatie-, en meetfouten in het allocatie- en reconciliatieproces over de jaren 2009 tot en met 2014. De jaren 2013 en 2014 zijn voornamelijk gebaseerd op schattingen. In 2014 is met de grootste debiteur (DELTA Energy B.V.) overeenstemming bereikt over de periode 2008 tot en met 2012 voor een bedrag van € 2,2 mln. De overige post betreft een verrekening (vordering) op een marktpartij van circa € 0,2 mln.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
87
Voorziening voor reorganisatiekosten (bedragen x 1.000 euro) BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2013 Dotaties Onttrekkingen BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013 Overboeking naar DELTA Netwerkgroep Staff B.V. BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
727 727 -727 0
Naar aanleiding van een reorganisatietraject in 2013 is een voorziening gevormd voor een bedrag van circa € 0,7 mln. Deze reorganisatie heeft onder andere tot doel de kosten verder te kunnen reduceren, de efficiency van de organisatie te kunnen verhogen en de integratie van DNWB en DELTA Infra B.V. in een nieuwe Netwerkgroep per 1 januari 2014 mogelijk te maken. Als gevolg van het in dienst treden van alle medewerkers bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. zijn alle personeelsgebonden voorzieningen in 2014 overgegaan naar de DELTA Netwerkgroep Staff B.V.
Vooruit ontvangen bijdragen van derden (9) (bedragen x 1.000 euro) BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012
39.635
Gepassiveerde vooruitontvangen omzet
13.039
Afschrijvingen
-1.202
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2013
51.472
Gepassiveerde vooruitontvangen omzet
5.824
Afschrijvingen
1.530
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2014
Belastingen (10) Deze post bestaat volledig uit nog af te dragen BTW (€ 6,1 mln.).
88
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
55.766
Crediteuren (11) De post crediteuren bestaat eind 2014 onder andere uit een nog te ontvangen factuur voor administratieve netverliezen voor een bedrag van € 2,2 mln. In 2014 is overeenstemming bereikt met de grootste partij inzake de afrekening van de administratieve netverliezen over de periode 2008 tot en met 2012. De bijstorting van leveranciers uit hoofde van de maandelijkse vastgestelde verplichting voor de af te dragen bedragen inzake netwerk –en meetdiensten elektriciteit en gas bedraagt circa € 1,3 mln. Het resterende saldo heeft betrekking op nog te ontvangen facturen voor afgenomen diensten en openstaande facturen van TenneT.
Schulden aan verbonden partijen (12) Deze post representeert het saldo van de schulden aan in de DELTA-concern verbonden partijen. Verder is in deze post de over het resultaat over 2014 te betalen vennootschapsbelasting begrepen. DNWB vormt samen met DELTA N.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting.
Overige schulden en passiva (13) Deze post is opgebouwd uit (negatieve) nacalculaties en correcties, zoals verwerkt in de tarieven 2015, als gevolg van diverse besluiten van de ACM voor een bedrag van € 2,8 mln. en nog te ontvangen facturen van TenneT voor een bedrag van € 1,1 mln. en overige nog te ontvangen facturen € 0,2 mln. Ook is in deze post de nog verschuldigde interest op langlopende schulden per balansdatum opgenomen voor een bedrag van € 2,4 mln. De resterende looptijd van de schulden en overige passiva is minder dan een jaar. Voor de schulden zijn geen zekerheden gesteld.
Transacties met verbonden partijen (bedragen x 1.000 euro) Ingekochte goederen en diensten DELTA N.V. DELTA Netwerkgroep Staff B.V. DELTA Infra B.V.
Verkochte goederen en diensten
Debiteuren
Crediteuren
2014
2013
2014
298
1.485
15
2013 31/12/2014 31/12/2013 31/12/2014 31/12/2013 -
14.082
13.066
6.516
7475
-
-
-
-
-
-
75
5.476
27.013
16.897
-
-
1.000
1.000
10.771
DELTA Comfort B.V.
237
474
-
-
5.583
6102
-
-
Zeelandnet Zakelijk B.V.
821
820
-
-
-
-
28
411 9
ZEBRA Gasnetwerk B.V. DELTA Energy B.V. TOTAAL
408
495
-
-
-
-
35
4.410
5.823
2.141
2.092
162
393
483
-
33.187
25.994
2.156
2.092
20.827
20.561
17.908
13.371
De exploitatiekosten (met name personeelsgerelateerde kosten) die door groepsmaatschappijen bij DNWB in rekening zijn gebracht, liggen hoger dan de kosten in 2013. Dat komt door het feit dat kosten die in het verleden in DNWB werden geboekt, nu via DELTA Infra lopen. Denk hierbij aan stafdiensten als ICT, Finance en Control, Klant en Markt HRM en directie.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
89
De post debiteuren met DELTA N.V. heeft voornamelijk betrekking op een intercompany lening met DELTA N.V. van € 14,0 mln. (2013: € 13,0 mln.). De post crediteuren met DELTA N.V. bestaat voornamelijk uit te betalen vennootschapsbelasting (€ 6,6 mln.) over het resultaat 2014. De post debiteuren met DELTA Infra bestaat uit een in 2012 afgesloten overeenkomst met DELTA Infra tot voorfinanciering voor een bedrag van € 1,0 mln. Deze overeenkomst dient om de kosten van materialen en uitbestede diensten aan derden voor door DNWB in opdracht gegeven werkzaamheden te compenseren. De post debiteuren met DELTA Comfort B.V. bestaat uit de vorderingen inzake netwerk- en meetdiensten elektriciteit en gas. De post debiteuren bestaat uit vorderingen inzake netwerk- en meetdiensten elektriciteit en gas. De post crediteuren betreft nog te ontvangen facturen voor de inkoop van netverliezen over december 2014.
Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Lopende procedures Per balansdatum liepen nog de volgende procedures: Systeemdienstentarief Een windpark heeft een civielrechtelijke vordering ingesteld tegen DNWB bij de rechtbank Middelburg. Grondslag voor de vordering is dat DNWB onrechtmatig heeft gehandeld door het windpark geen standaardaansluiting aan te bieden tegen een gereguleerd tarief behorende bij aansluiting op het dichtstbijzijnde punt in het MS-net. De vordering bedraagt ongeveer € 3.000.000. De rechtbank heeft de vordering aan het windpark toegewezen. DNWB heeft hoger beroep ingesteld bij het Gerechtshof Den Bosch. Het Gerechtshof heeft op 10 december 2013 een uitspraak gedaan waarin hij DNWB gelijk heeft gegeven. Op grond van de uitspraak van het Gerechtshof is DNWB geen schadevergoeding verschuldigd aan het windpark. Het windpark heeft cassatie bij de Hoge Raad ingesteld. De datum voor de conclusie van de procureur-generaal zal in het 2e kwartaal van 2015 zijn. Wanneer de Hoge Raad vervolgens uitspraak doet, is niet bekend. Een aangeslotene op het net van DNWB vordert teruggave van het tarief voor systeemdiensten van DNWB over de periode 1 januari 2000 tot 1 juli 2011 tot een bedrag van € 2.631.000. De betreffende aangeslotene heeft een geschilprocedure bij de ACM gestart. Zowel DNWB als TenneT zijn in deze procedure betrokken. Materieel schat DNWB het risico in dit dossier als nihil in. TenneT is immers de partij aan wie de tarieven voor systeemdiensten uiteindelijk zijn afgedragen.
90
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Overige niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Vermeende vordering TenneT TenneT heeft DNWB in 2007 een te hoog tarief in rekening gebracht. TenneT heeft hetgeen zij teveel ontvangen heeft terugbetaald aan DNWB, vermeerderd met rente. TenneT stelt nu dat zij onverschuldigd rente betaald heeft en vordert een bedrag van € 153.000 van DNWB. DNWB is van mening dat TenneT tot betaling van rente gehouden is als compensatie van het nadeel dat DNWB geleden heeft door een te hoog tarief aan TenneT te betalen dat achteraf beschouwd niet voldeed aan de uitgangspunten van de Elektriciteitswet. DNWB en TenneT voeren schikkingsonderhandelingen. Schade 50 kV-Westerscheldekabel DNWB heeft op Rijkswaterstaat een vordering van € 680.000 vanwege een kapotgetrokken 50kV kabel in de Westerschelde. Naast Rijkswaterstaat heeft DNWB de (onder)aannemers van Rijkswaterstaat aansprakelijk gesteld. Er wordt geprobeerd de zaak buiten rechte te regelen. Wanneer dit op korte termijn niet lukt, overweegt DNWB een gerechtelijke procedure starten. Asbestcement leidingen In Middelburg ligt nog circa 42,8 km (2012: 47 km) aan asbestcement leidingen. Het is de bedoeling dat dit materiaal voor 2026 planmatig wordt vervangen. Dit betreft een verplichting waarvoor geen voorziening behoeft te worden gevormd, want deze vervanging is onderdeel van de normale vervangingscyclus. Er is geen sprake van een acute verplichting, omdat er geen sprake is van milieurisico’s, die directe vervanging noodzakelijk maken. De werkzaamheden worden zoveel mogelijk gecombineerd met reconstructiewerken en/of bestratingswerkzaamheden van de gemeente om overlast waar mogelijk te beperken en zo kostenefficiënt mogelijk te opereren. Het projectmatig vervangen van dit type gasleidingen is een van 2010 t/m 2025 doorlopend project. De geschatte kosten over de resterende looptijd van het project bedragen € 11.900.00. Splitsingsplan De minister heeft op 2 december 2009 het splitsingsplan goedgekeurd. In dit splitsingsplan wordt de juridische splitsing van het netwerkbedrijf beschreven. De voorwaarden waaronder dit zal plaatsvinden, zullen worden neergelegd in een overeenkomst. Het Gerechtshof in ‘s-Gravenhage heeft op 22 juni 2010 de splitsingswet op onderdelen, waaronder het groepsverbod, onverbindend verklaard. Tegen de uitspraak is cassatie ingesteld door de Staat. De Hoge Raad heeft prejudiciële vragen gesteld aan het Europees Hof van Justitie welke door het Europees Hof beantwoord zijn. De Hoge Raad zal nu of het arrest van het Hof Den Haag vernietigen en de zaak terugverwijzen naar een ander Hof of zelf voorzien in een uitspraak. De Hoge Raad zal waarschijnlijk 26 juni 2015 uitspraak doen in deze zaak. Huurcontract Stationspark 28, Goes Inzake de bedrijfshuisvesting is in november 2010 het huurcontract getekend voor een periode van zes jaar en een maand. De verplichting die hieruit op balansdatum volgt voor de jaren 2015-2016 bedraagt circa € 350.000 per jaar. Dit is gebaseerd op het prijspeil 2014. De huurprijs wordt via indexering jaarlijks aangepast op aanwijzing van de verhuurder.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
91
Toelichting op de winst en verliesrekening Netto omzet (1) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
Netbeheer Elektriciteit 59.037
64.516
Omzet transportonafhankelijke transportdiensten
Omzet transportafhankelijke transportdiensten
4.819
4.774 5.595
Omzet meterhuur
5.709
Omzet voorgaande boekjaren
1.970
-590
Omzet aansluitdiensten
7.113
7.659
Nacalculatie en overige reguleringseffecten Omzet huur transformatoren en overige bedrijfsopbrengsten
-4.086
473
1.363
1.149
75.925
83.576
20.659
22.501
3.495
3.488
Netbeheer Gas Omzet transportafhankelijke transportdiensten Omzet transportonafhankelijke transportdiensten Omzet aansluitdiensten
3.624
3.616
Omzet meterhuur
4.002
3.881
-899
95
Omzet voorgaande boekjaren
214
-648
Overige bedrijfsopbrengsten
-40
-178
31.055
32.755
106.980
116.331
Nacalculatie en overige reguleringseffecten
TOTAAL
De omzet Elektriciteit neemt met ongeveer 9,2% af ten opzichte van het jaar 2013. Op basis van het wijzigingsbesluit moeten de tarieven met 4,7% (exclusief inflatiecorrectie) dalen. De post omzet voorgaande boekjaren heeft voornamelijk betrekking op het terugdraaien van afloopverschillen over de jaren 2010 en 2011. Deze afloopverschillen zijn in de omzet van 2014 verwerkt en bedragen circa € 2,0 mln. (2013: -/- € 0,6 mln.). In de post nacalculatie en overige reguleringseffecten zijn de (negatieve) nacalculaties en correcties, zoals verwerkt in de tarieven elektriciteit 2015, begrepen als gevolg van diverse besluiten van de ACM voor een bedrag van -/-€ 2,1 mln. en het effect van (het omkeren) van de nacalculaties en correcties vanuit de omzet 2013 voor een bedrag van -/-€ 1,9 mln. De omzet Gas daalt met ongeveer 5,2% ten opzichte van de omzet 2013. De tarieven voor transportafhankelijke transportdiensten dalen met gemiddeld 5% ten opzichte van 2013, terwijl de tarieven van aansluitdiensten gemiddeld ongeveer gelijk blijven. De post nacalculatie en overige reguleringseffecten bestaat voornamelijk uit de (negatieve) nacalculaties en correcties, zoals verwerkt in de tarieven gas 2015, als gevolg van diverse besluiten van de ACM voor een bedrag van -/-€ 0,9 mln.
92
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
De post omzet voorgaande boekjaren in 2014 heeft betrekking op het terugdraaien van afloopverschillen over de jaren 2010 en 2011 voor een bedrag van € 0,2 mln. (2013: -/- € 0,6 mln.) De overige bedrijfsopbrengsten in 2013 hebben betrekking op betaalde (coulance)vergoedingen vanwege te grote gasmeters bij een aantal afnemers.
Inkoopwaarde van de omzet Elektriciteit (2) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
Inkoop transport TenneT
8.687
8.215
Inkoop energie ter compensatie van technische netverliezen
4.395
5.352
Inkoop energie ter compensatie van administratieve netverliezen
1.042
656
Af te dragen vergoeding voor systeemdiensten TOTAAL
238
186
14.362
14.409
De post Inkoop transport TenneT laat een stijging zien. In 2014 is sprake van lagere inkoop (€ 0,8 mln.) tegen gemiddeld genomen 5% hogere tarieven ten opzichte van 2013 (-/- € 0,4 mln.). De inkoop komt desondanks hoger uit vanwege het verwerken van een aantal incidentele posten met betrekking tot de inkoop transport in 2013. Zo heeft DNWB begin 2014 een creditfactuur ontvangen voor een bedrag van € 0,5 mln. voor een nog openstaande factuur voor de inkoop transportdiensten van TenneT over het jaar 2008 en was er sprake van een positief incidenteel effect vanwege de herfacturering door TenneT op basis van lagere tarieven voor de jaren 2009 en 2010 van € 0,2 mln. In 2014 profiteert DNWB van lagere prijzen voor de inkoop van de technische netverliezen (-/-€ 1,1 mln.) en is slechts sprake van beperkt hogere inkoopvolumes (€ 0,2 mln.). Per saldo daalt de post technische netverliezen met € 0,9 mln. De administratieve verliezen bestaan uit nog mogelijke claims van marktpartijen als gevolg van allocatie-, reconcilliatie- en meetfouten in het allocatie- en reconciliatieproces. In 2014 is € 1,0 mln. (2013: € 0,7 mln.) toegevoegd aan de voorziening administratieve netverliezen. De systeemdiensten betreffen verschillen met betrekking tussen de aan afnemers in rekening gebrachte systeemdiensten en de aan TenneT af te dragen vergoedingen voor systeemdiensten. DNWB brengt de systeemdiensten namens TenneT bij haar klanten in rekening.
Overige bedrijfsopbrengsten (3) Dit betreft met name vooruit ontvangen bijdragen van derden voor een bedrag van € 1,5 mln. Deze bijdragen worden parallel aan de afschrijving van de betreffende activa geamortiseerd. Ook zijn in deze post de ontvangen vergoedingen begrepen vanwege gedetacheerd personeel bij verbonden partijen voor een bedrag van € 0,4 mln. Tevens zijn in deze post de bijdragen op projecten verantwoord voor een bedrag van € 0,1mln. die oorspronkelijk als investeringsproject zijn aangemerkt, maar later alsnog als exploitatieproject zijn gekwalificeerd.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
93
Diensten van derden, materiaal en andere externe kosten (4) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
32.920
20.171
4.619
10.742
Door groepsmaatschappijen in rekening gebrachte bedragen: Exploitatiekosten Overige exploitatiekosten Bezoldiging bestuurders (RvC) TOTAAL
35
36
37.574
30.949
Als gevolg van het in dienst treden van alle medewerkers bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. heeft DNWB geen eigen personeel meer in dienst. In 2013 bedroegen de totale personeelskosten circa € 11,6 mln. De personeelsleden in dienst van DELTA Netwerkgroep Staff B.V. voeren echter wel werkzaamheden uit voor DNWB. Om de bovenstaande kosten goed te kunnen vergelijken ten opzichte van 2013 zouden de personeelskosten 2013 moeten worden opgeteld met de diensten van derden uit 2013. Voor het jaar 2013 zijn de vergelijkbare kosten dan een bedrag van circa € 42,5 mln. In 2014 zijn de vergelijkbare kosten voor DNWB met ongeveer € 4,9 mln. gedaald (€ 42,5 mln. ten opzichte van € 37,6 mln.). De diensten van derden zijn te verdelen in drie grote onderdelen: kosten voor het direct in stand houden van de elektriciteitsen gasnetwerken (€ 13,6 mln.), kosten voor diensten vanuit stafdiensten inclusief ICT (€ 19,5 mln.) en kosten voor DNWB projecten en contributies (€ 4,5 mln.). De kosten voor het direct in stand houden van de netwerken zijn ten opzichte van vorig jaar met ongeveer € 1,8 mln. gedaald. Deze daling wordt met name veroorzaakt door een verdere efficiency verbetering in de uitvoering. Onder kosten van stafdiensten worden de toe te rekenen kosten vanuit afdelingen als Asset Management, Human Resources, Regionaal Centrum, Finance & Control, ICT, Communicatie, Directie, HSE, Juridische zaken, Klant en Markt en Huisvesting verstaan. In 2014 laten deze kosten een flinke daling zien. De belangrijkste oorzaak voor deze kostendaling is een gevolg van het uitvoeren van minder projecten op ICT-gebied (€ 1,2 mln). De doorbelastingen vanuit DELTA N.V. zijn in het afgelopen jaar eveneens afgenomen (€ 0,7 mln.). Verdere kostenbesparingen zijn gerealiseerd als gevolg van de uitgevoerde reorganisatie. De kosten voor de reorganisatievoorziening welke in 2013 zijn geboekt (€ 0,8 mln.) bleken voldoende te zijn om de uitgaven te dekken. De kosten voor het uitvoeren van het project Redesign zijn opgenomen onder diensten van derden. Deze kosten hebben met name betrekking op het aanpassen van ICT systemen. De kosten voor DNWB projecten en contributies laten ook een daling zien in vergelijking met vorig jaar. Bepaalde contributies zijn geschrapt wat leidt tot minder uitgaven. De kosten van onderzoeksprojecten welke in exploitatie zijn genomen lieten in 2014 een daling zien van ongeveer € 0,6 mln. De overige exploitatiekosten zijn kosten die rechtstreeks aan de netbeheerder zijn toe te rekenen. Hieronder vallen het eigen verbruik van de installaties, de te betalen precariobelastingen, contributies voor lidmaatschappen (bijvoorbeeld EDSN, Netbeheer Nederland), betaalde compensaties en belastingen.
94
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Afschrijvingen (5) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
1.965
4.765
Afschrijvingen op materiële vaste activa
21.379
21.016
TOTAAL
23.344
25.781
Immateriële vaste activa Afschrijvingen op immateriële vaste activa Materiële vaste activa
De afschrijvingen op immateriële vaste activa zijn in 2014 sterk gedaald ten opzichte van 2013 doordat in 2013 een aantal ICT systemen die niet meer pasten in de toekomstige doelarchitectuur van DNWB (€ 3,0 mln.) versneld waren afgeschreven. In 2014 is nog een beperkt aantal systemen versneld afgeschreven (€ 0,8 mln.).
Personeelskosten (6) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
Salarissen
-
8.512
Sociale lasten
-
962
Dotaties aan personeelsvoorzieningen
-
44
Pensioenlasten
-
1.328
Overige personeelskosten
-
1.547
-
12.393
Dekking pers. kosten i.v.m. activering en detachering
-
-765
TOTAAL
-
11.628
Als gevolg van het in dienst treden van alle medewerkers bij DELTA Netwerkgroep Staff B.V. heeft DNWB geen eigen personeel meer in dienst. De kosten van het ingehuurde personeel worden via diensten van derden verantwoord.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
95
Beloning bestuurders (in euro) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
Bezoldiging
-
319
Pensioenlasten
-
14
Variabele beloning
-
59
TOTAAL
-
393
Gelijk alle andere medewerkers wordt de directeur vanuit DELTA Netwerkgroep Staff ingehuurd. De kosten van zijn inhuur bedroegen € 131.000 en zijn opgenomen in de post diensten van derden.
Overige bedrijfskosten (7) Deze post bedraagt in 2014 ongeveer -/- € 0,1 mln. (2013: € 0,6 mln.). Uit de voorziening dubieuze debiteuren is in 2014 en 2013 een bedrag van € 0,1 mln. vrijgevallen. In 2013 is een reorganisatievoorziening gevormd voor een bedrag van circa € 0,7 mln. vanwege de noodzaak om de kosten verder te reduceren, de efficiency te verhogen en om de integratie van DNWB en DELTA Infra in de nieuwe Netwerkgroep per 1 januari 2014 gestalte te kunnen geven.
Financiële baten en lasten (8) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
-4.462
-4.715
Afschrijving geamortiseerde kosten
-118
-169
Mutatie rentederivaten
-143
2
27
10
-4.696
-4.872
Rentelasten
Rentebaten TOTAAL
De waardedaling van de rentederivaten wordt verantwoord via de financiële baten en lasten. De mutaties in zowel de rentederivaten als de afschrijving op de geamortiseerde kosten zijn non-cash mutaties en zullen derhalve ook niet worden gepresenteerd in het kasstroomoverzicht.
96
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Vennootschapsbelasting (9) (bedragen x 1.000 euro)
2014
2013
-6.551
-7.209
BELASTINGEN GERAPPORTEERD IN DE WINST- EN VERLIESREKENING
-6.551
-7.209
EFFECTIEVE BELASTINGDRUK
22,0%
23,7%
29.753
30.381
WINST- EN VERLIESREKENING VENNOOTSCHAPSBELASTING Vennootschapsbelasting over boekjaar Mutatie uitgestelde belastingvordering/verplichting
ACTUEEL VERSCHULDIGDE VENNOOTSCHAPSBELASTING: De aansluiting tussen het resultaat voor belastingen en het feitelijk belastbaar bedrag met de hieruit voortvloeiende belastinglast is als volgt: Resultaat voor belastingen Overige verschillen
-
-
-654
-649
Verschillen als gevolg van verschillen tussen fiscale en commerciële waardering
-2.895
-858
BELASTBAAR BEDRAG
26.204
28.874
Vigerende belastingtarief Nederland
25,00%
25,00%
Belasting
-6.551
-7.209
VERSCHULDIGDE BELASTING OVER JAAR
-6.551
-7.209
EFFECTIEVE BELASTINGDRUK JAAR
22,0%
23,7%
Deelnemingsvrijstelling
In het kader van de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON) zijn begin 2008 activa gekocht van DELTA N.V. Door de wettelijke regeling zijn verschillen ontstaan tussen de commerciële en fiscale afschrijvingen. Deze verschillen zijn van tijdelijke aard. Over het resultaat vóór belasting 2014 bedraagt de te betalen vennootschapsbelasting € 6,6 mln. Het feitelijke belastingtarief (22,0%) is lager dan het nominale tarief (25,0%) vanwege permanente verschillen ten gevolge van het resultaat uit deelnemingen en de hierboven toegelichte verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering. DNWB vormt met DELTA N.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en is uit dien hoofde aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel.
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
97
Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Het resultaat uit deelnemingen in de winst- en verliesrekening leidt niet tot directe kasstromen, daarom is dit bestandsdeel in de kasstromen geneutraliseerd. Het resultaat uit deelnemingen wordt niet volledig uitgekeerd in de vorm van dividend. Het niet-uitgekeerde deel van het resultaat leidt tot een toename van het eigen vermogen bij deze deelneming en daarmee tot een balansmutatie van de financiële vaste activa bij DNWB. Daarom is gekozen om slechts de werkelijke dividendontvangsten in de kasstroom te verwerken. De ontvangen vooruitontvangen omzet in 2014 daalt met circa € 5,6 mln. In 2014 was slechts sprake van een beperkt aantal projecten waarvoor een bijdrage van klanten is ontvangen. In 2013 was sprake van hogere bijdragen vanwege de realisatie van diverse (grote) windparken en grote infrastructurele projecten (NKL regeling). Ten opzichte van 2014 zijn in 2013 veel bijdragen ontvangen voor kleinere projecten. De post crediteuren neemt onder andere toe vanwege een nog te ontvangen factuur vanwege de afrekening van administratieve netverliezen voor een bedrag van € 2,2 mln. Daarnaast is sprake van de bijstorting van leveranciers € 1,3 mln. uit hoofde van de maandelijkse vastgestelde verplichting voor de af te dragen bedragen inzake netwerk –en meetdiensten elektriciteit en gas en een toename van de overige nog te ontvangen facturen ultimo 2014. De post voorziening daalt vanwege de mutatie van de voorziening voor administratieve netverliezen (€ 1 mln.) en de overboeking van de personeelsvoorzieningen naar DELTA Netwerkgroep Staff. De post debiteuren neemt toe vanwege het feit dat de kleinverbruik afrekening over zowel november als december per ultimo december nog niet definitief verrekend waren met de belangrijkste debiteur. Deze heeft begin januari 2015 plaatsgevonden.
Voor akkoord: Statutair bestuur Drs. Ing. E.J. Duim, Directeur
98
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
Raad van Commissarissen Ir. G.J.L. Zijl, Voorzitter Mr. M.A.W. Cremers-Wit Drs. F. Verhagen RA
Overige gegevens Winstbestemming 2013 De algemene vergadering heeft op 26 maart 2014 besloten van de vrij beschikbare winst over 2014 € 11.586k. uit te keren als dividend en het restant (€ 11.586k.), zoals blijkt uit de door de algemene vergadering vastgestelde winst- en verliesrekening, toe te voegen aan de overige reserves. Voorstel winstbestemming 2014 Voorgesteld wordt om het resultaat 2014 als volgt te bestemmen: (bedragen x 1.000 euro) Resultaat na belasting Interim dividend
2014
2013
23.202
23.172
-
-
Te bestemmen resultaat
23.202
23.172
Voor winstbestemming beschikbare winst
23.202
23.172
Dividend
11.601
11.586
Toevoeging aan overige reserves
11.601
11.586
Jaarrekening DELTA Netwerkbedrijf 2014
99
19. Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
100
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
Aan: de algemene vergadering van DELTA Netwerkbedrijf B.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2014 van DELTA Netwerkbedrijf B.V. te Middelburg gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2014, het overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten, het mutatieoverzicht eigen vermogen en het kasstroomoverzicht over 2014 en de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als zij noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
101
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van DELTA Netwerkbedrijf B.V. per 31 december 2014 en van het resultaat en de kasstromen over 2014 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Middelburg, 8 april 2015 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: W.A. de Leeuw RA
102
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
103
20. Verklaring
104
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
Verklaring ex artikel 18, derde lid Elektriciteitswet 1998 en ex artikel 10d, derde lid Gaswet Ondergetekende, Drs. Ing. E.J. Duim, verklaart hierbij in zijn hoedanigheid van statutair directeur van DELTA Netwerkbedrijf B.V. dat: De financiële verhouding tussen DELTA Netwerkbedrijf B.V. en een via DELTA N.V. met DELTA Netwerkbedrijf B.V. verbonden groepsmaatschappij die activiteiten verricht die de netbeheerder op grond van artikel 17 van de Elektriciteitswet 1998 en artikel 10b van de Gaswet niet zelf mag verrichten, in het jaar 2014 voldoet aan de eisen die gesteld worden in artikel 18, eerste lid, van de Elektriciteitswet 1998 en artikel 10d, eerste lid, van de Gaswet, hetgeen betekent dat DELTA Netwerkbedrijf B.V. in het jaar 2014 een dergelijke groepsmaatschappij niet heeft bevoordeeld boven andere ondernemingen waarmee een dergelijke groepsmaatschappij in concurrentie treedt, of anderszins voordelen heeft toegekend die verder gaan dan in normaal handelsverkeer gebruikelijk is. Als bevoordelen van een groepsmaatschappij of het toekennen van voordelen die verder gaan dan in normaal handelsverkeer gebruikelijk is, worden in ieder geval aangemerkt: ∙ Het verstrekken van gegevens aan een groepsmaatschappij over afnemers, niet zijnde afnemers als bedoeld in artikel 95a, eerste lid, van de Elektriciteitswet 1998 en afnemers, niet zijnde afnemers als bedoeld in artikel 43, eerste lid, van de Gaswet, die een verzoek hebben gedaan als bedoeld in artikel 23 of 24 van de Elektriciteitswet 1998 respectievelijk een verzoek als bedoeld in hoofdstuk 2 van de Gaswet; ∙ Het leveren van goederen of diensten aan een groepsmaatschappij tegen een vergoeding die lager is dan de redelijkerwijs daaraan tot te rekenen kosten; ∙ Het toestaan van het gebruik door een groepsmaatschappij van de naam of het beeldmerk van de netbeheerder op een wijze waardoor verwarring bij het publiek te duchten is over de herkomst van goederen of diensten. Goes, 8 april 2015
Drs. Ing. E.J. Duim Directeur
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
105
21. Verklaring naleving gedragscode voor netbeheerders
106
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
Verklaring naleving Gedragscode voor Netbeheerders aangaande gegevens uit kleinverbruikmeetinrichtingen die op afstand uitleesbaar zijn. DELTA Netwerkbedrijf B.V. te Goes maakt voor het goed kunnen uitvoeren van haar diensten gebruik van meetgegevens die zijn verkregen uit kleinverbruikmeetinrichtingen die op afstand uitleesbaar zijn. In aanvulling op de Wet Bescherming Persoonsgegevens hebben netbeheerders in de Nederlandse energiebranche een gedragscode opgesteld ten aanzien van het gebruik, het vastleggen, het uitwisselen en het bewaren van gegevens die zijn verkregen uit een kleinverbruikmeetinrichting die op afstand uitleesbaar is. Ondergetekende, Drs. Ing. E.J. Duim, verklaart hierbij in zijn hoedanigheid van statutair directeur van DELTA Netwerkbedrijf B.V. te Goes dat: DELTA Netwerkbedrijf B.V. zich gedurende de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014 heeft gehouden aan het gestelde in de regels en verplichtingen, genoemd in de Gedragscode Verwerking van Persoonsgegevens door Netbeheerders in het kader van Installatie en Beheer van Slimme Meters bij Kleinverbruikers (Netbeheer Nederland – Inwerkingtreding 19-5-2012). Goes, 8 april 2015
Drs. Ing. E.J. Duim Directeur
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
107
22. Personalia
108
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
De heer ir. G.J.L. Zijl De heer Zijl is in 2011 benoemd als voorzitter van de raad van commissarissen van DELTA Netwerkbedrijf. Hij vervulde een aantal bestuurlijke functies in de energiesector, waaronder directeur van de N.V. Samenwerkende Elektriciteitsproductiebedrijven (1990-1998) en algemeen directeur van TenneT B.V. (1998-2002). Voorts was hij werkzaam als directeur DTe (2003-2005) en als lid van de raad van bestuur van de NMa (2005-2009).
De heer drs. F. Verhagen RA De heer Verhagen maakt sinds 2009 deel uit van de raad van commissarissen van DELTA Netwerkbedrijf. Hij is CFO van DELTA N.V. Hij bekleedt vanaf 1993 diverse CFOfuncties in Engeland, de VS en Zwitserland. Van 1989 tot 2006 was hij werkzaam bij Reed Elsevier en van 2006 tot 2009 was hij werkzaam bij Essent N.V. Sinds januari 2009 is hij in zijn functie als CFO bij DELTA N.V. verantwoordelijk voor alle aspecten van financiën en risicomanagement. De heer Verhagen is tevens commissaris bij waterbedrijf Evides en is lid van de raad van toezicht van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis en de Hogeschool Zeeland.
Mevrouw mr. M.A.W. Cremers-Wit Mevrouw Cremers maakt sinds 2012 deel uit van de raad van commissarissen van DELTA Netwerkbedrijf. Zij is Managing Director van BT (Netherlands) Holding B.V. / Legal Counsel Governance & Compliance Benelux bij British Telecommunications. Daarvoor werkte zij bij diverse grote Nederlandse advocaten- en notarissenkantoren. Mevrouw Cremers is gespecialiseerd in ondernemingsrecht en aanverwante rechtsgebieden. Ze beschikt over een ruime kennis van en ervaring met de energiemarkt en gereguleerde (netwerk)bedrijven in het bijzonder.
Overige gegevens DELTA Netwerkbedrijf 2014
109
110
Colofon Dit jaarbericht is een uitgave van DELTA Netwerkbedrijf B.V. Met bijdragen van Medewerkers DELTA Netwerkgroep
(Eind)redactie Afdeling Communicatie DELTA Netwerkgroep
Vormgeving 10uur
Fotografie Ton Stanowicki, Evert van Moort
Contactgegevens DELTA Netwerkbedrijf B.V. Bezoekadressen: Stationspark 28, 4462 DZ Goes Anthony Fokkerstraat 8, 4462 ET Goes Postadres: Postbus 5013, 4330 KA Middelburg
[email protected] Telefoon: 0113 – 74 11 00 Voor vragen, opmerkingen of suggesties over dit jaarbericht kunt u contact opnemen met de afdeling Communicatie van DELTA Netwerkgroep via telefoonnummer 0113 – 88 42 63.
111