Werkgelegenheid in Twente Jaarbericht 2014
Inhoudsopgave 1. Ontwikkeling werkzame personen en vestigingen (groei / afname) Ontwikkeling naar sectoren 2. Ontwikkeling naar sectoren Ontwikkeling naar branches 3. Groeiers en dalers I 4. Groeiers en dalers II Inzoomen per branche 5. Bouwnijverheid 6. Industrie I 7. Industrie II 8. Advisering, onderzoek en overige specialistische dienstverlening Inzoomen naar gemeente 9. Aantal werkzame personen en vestigingen & groei en afname 10. Winst en verlies full- en parttime werkzame personen 11. Werkzame personen in nieuwe bedrijfsvestigingen & afname werkzame personen door vertrek en beëindiging Inzoomen naar grootte van vestiging 12. Aantal werkzame personen naar grootte van vestiging & groei en afname 13. Aantal werkzame personen naar grootte van vestiging naar branches, stijgers en dalers Full- en parttime 14. Aantal full- en parttimers in 2012 en 2013 Leeswijzer
1 Aantal werkzame personen en vestigingen 2012 en 2013 350.000
Werkzame personen Groei Overijssel Groei Nederland
groei tov 2012 +0,8% -1,5%
291.374
300.000
287.107
250.000 200.000
-1,1% -1,2%
150.000 100.000
2012-2013: • groei aantal vestigingen & afname aantal werkzame personen • relatieve afname aantal werkzame personen Twente groter dan in Overijssel en Nederland
0 aantal werkzame personen
aantal vestigingen 2012
2013
Aantal werkzame personen en bedrijfsvestigingen per 1 april. 320.000
60.000 55.000
300.000
werkzame personen
• Aantal werkzame personen en aantal bedrijfsvestigingen in de loop der jaren toegenomen • Vanaf 2004: Aantal bedrijfsvestigingen toegenomen met 24 procent en het aantal werkzame personen met 5 procent: er zijn dus veel kleine bedrijven bijgekomen
39.967
39.657
50.000
50.000 280.000
45.000
260.000
40.000 35.000
240.000
30.000 220.000
25.000
200.000
20.000 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
vestigingen
Twente 2013 Aantal bedrijfsvestigingen 39.967 Aantal werkzame personen 287.107
Ontwikkeling naar sectoren
2 2013 10.366 62.885 130.100 83.756 287.107
% groei tov 2012 -2,3% -4,2% -0,2% -1,2% -1,5%
Commerciële dienstverlening: ondanks daling in het laatste jaar grootste stijger sinds 2004 Landbouw en delfstoffen • 3.101 minder werkzame personen Industrie & ambacht sinds 2004 • Groei werkzame personen tot begin van de economische crisis • Vanaf 2008 gestage afname van industrie en ambacht met 11.517 werkzame personen Commerciële dienstverlening • Vanaf 2004 16.812 werkzame personen erbij Dienstverlening (semi-)overheid • Vanaf 2004 8.460 werkzame personen erbij Totaal aantal werkzame personen • In totaal 13.089 meer
Ontwikkeling aantal werkzame personen naar sector, 2004=100
Index
Ontwikkeling per sector Landbouw& delfstoffen Industrie& ambacht Commerciële dienstverlening Dienstverlening (semi-) overheid
125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 75 2004
2005
2006
2007
2008
2009
landbouw&delfstoffen commerciële dienstverlening
2010
2011
2012
2013
industrie&ambacht dienstverlening (semi-) overheid
Aantal werkzame personen naar sector 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2004
2005
2006
2007
landbouw&delfstoffen commerciële dienstverlening
2008
2009
2010
2011
2012
industrie&ambacht dienstverlening (semi-) overheid
2013
Ontwikkeling naar branches
3 • Advisering & onderzoek grootste stijger zowel bij aantal werkzame personen als bij vestigingen: + 426 werkzame personen + 323 vestigingen • Industrie ook grote daler bij werkzame personen (-882) en bij aantal vestigingen (-45) • Andere dalers werkzame personen zijn: groot- en detailhandel, openbaar bestuur en gezondheidszorg
Grootste groeiers en dalers, werkzame personen per branche 20122013 Advisering&onderzoek Informatie en communicatie Cultuur, sport en recreatie Vervoer en opslag Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Verhuur onroerend goed Financiële instellingen Onderwijs Landbouw, bosbouw en visserij Verhuur roerende goederen Gezondheids-&welzijnszorg Openbaar bestuur Groot- en detailhandel; reparatie auto’s Industrie Bouwnijverheid
-2000
2012-2013 Bouw is met 1.883 werkzame personen minder, de grootste daler
-1500
-1000
-500
0
500
1000
1500
2000
Grootste groeiers en dalers, vestigingen per branche 2012-2013 Advisering&onderzoek
• Aantal vestigingen gegroeid met 0,8%; Aantal werkzame personen afgenomen met 1,5% • Grootste percentuele groei: informatie en communicatie (+3,9%), cultuur, sport en recreatie (+3,8%) en advisering, onderzoek en overig (+2,2%) • Grootste percentuele afname: bouwnijverheid (-8,6%), productie en handel in gas en elektriciteit (-8,1%) en in winning van delfstoffen (-4,7%)
Informatie en communicatie Gezondheids- en welzijnszorg Verhuur roerende goederen Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Groot- en detailhandel; reparatie auto’s Financiële instellingen Industrie Bouwnijverheid Landbouw, bosbouw en visserij -400
-200
0
200
400
4 Grootste groeiers naar branche, werkzame personen vanaf 2004
% groei
• Gezondheids- en welzijnszorg grootste groei aantal werkzame personen (+7.942) in periode 2004-2013 • In 2012 is de branche Advisering, onderzoek en overige specialistische dienstverlening de grootste groeier: + 426 werkzame personen en + 323 vestigingen • Bouwnijverheid: stijging aantal werkzame personen en vestigingen tot topjaren 2008 en 2009. Daarna daling van beide. • Landbouw, bosbouw en visserij 2004-2013: afname aantal werkzame personen (3.343) en afname aantal vestigingen (1.304)
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 -10 2004
• Groot- en detailhandel grootste branche in aantal bedrijfsvestigingen en in aantal werkzame personen • Ten opzichte van 2004 kwamen er 1.761 bedrijfsvestigingen bij en werken er 6.323 personen meer in deze branche
2006
2007
2008
2009
Informatie en communicatie (4.917) Winning/water/afval/sanering (917) Gezondheids-&welzijnszorg (46.266)
40
2010
2011
2012
2013
Advisering&Onderzoek Cultuur, sport en recreatie (4.836)
Grootste dalers naar branche, werkzame personen vanaf 2004
30 20
% groei
Informatie en communicatie: grootste en constante groeier sinds 2004
2005
10 0 -10 -20 -30 -40 2004
2005
2006
2007
Elektriciteit & gas (490) Bouwnijverheid (20.135) Financiële instellingen (4.009)
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Openbaar bestuur (12.175) Industrie (42.750) Landbouw, bosbouw, visserij (9.307) tussen haakjes het aantal werkzame personen in 2013
Inzoomen per branche
5 Aantal werkzame personen in de bouwnijverheid, 2004-2013 Werkzame personen • Daling aantal werkzame personen laatste jaar 8 procent • Topjaar is 2009, daarna afname, tot nu toe 21 procent • Grootste daling bij algemene bouw / projectontwikkeling • Afname 2012-2013:1 .883 werkzame personen, waarvan 1.027 algemene bouw, 770 gespecialiseerde bouw en 86 in grond-, water, wegenbouw
16.000
14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000
2.000 0 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet)
Bouwnijverheid werkzame personen: grootste daler in 2013
Aantal bedrijfsvestigingen in de bouwnijverheid, 2004-2013 3.000
Bedrijfsvestigingen • Vanaf 2004 aantal bedrijfsvestigingen toegenomen • Topjaar aantal vestigingen is 2008 • Grootste groeier is gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw • Grond-,water-, wegenbouw stijgt als enige tot 2011 en daalt daarna licht • Afname 2012-2013: 67 vestigingen, waarvan 49 in gespecialiseerde bouw
2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet)
2012
2013
6 Werkzame personen: • Totaal aantal werkzame personen in periode 2004-2013 gedaald met 6.479 personen, -13% • Daling 2012-2013 is 2% • Meeste werkzame personen in het onderdeel overige machines en apparaten; dit is ook de grootste groeier 2004-2013 en 2012-2013 • Andere grote groeiers 2004-2013: machines en apparaten (+652 werkzame personen), gevolgd door vervaardiging van overige niet-metaal-houdende minerale producten (+295) • Grootste daler 204-2013: vervaardiging van elektrische apparatuur (-1.233) is ook grote daler 2012-2013 (-188) • Andere grote dalers 2004-2013: vervaardiging meubels (-879) en vervaardiging overige goederen (-856) • Grootste daler 2012-2013: vervaardigen voedingsmiddelen (-244).
Aantal werkzame personen in grootste onderdelen industrie-branche ( > 3.000 werkzame personen) 8.000 7.500 7.000 6.500 6.000 5.500 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2004
2005
2006
2007
2008
overige machines en apparaten producten van metaal (geen machines en app) elektrische apparatuur
2009
2010
2011
2012
2013
overige goederen voedingsmiddelen producten van rubber en kunststof
Aantal vestigingen in grootste onderdelen industrie-branche (> 3.000 werkzame personen) 400 350 300 250
Industrie: grootste daler periode 2004-2013 Vestigingen: • Voortgaande daling, vanaf 2004 van 142 vestigingen, dit is afname van 8% • Daling 2012-2013 is 2%
200 150 100 50 0 2004
2005
2006
2007
2008
overige machines en apparaten producten van metaal (geen machines en app) elektrische apparatuur
2009
2010
2011
2012
overige goederen voedingsmiddelen producten van rubber en kunststof
2013
7 Werkzame personen: • 2004-2013: Aantal toegenomen bij overige niet-metaalhoudende minerale producten toegenomen tot 2012, daarna ook hier een daling
Aantal werkzame personen in kleinere onderdelen industrie-branche 2.500
2.000
1.500
In bijna alle branche-onderdelen Industrie vanaf 2004 een daling van het aantal werkzame personen
1.000
500 2004 2005 2006 2007 chemische producten meubels primaire houtbew & houtartikelen textiel
• 2012-2013: stijging van het aantal werkzame personen bij vervaardiging van chemische producten (+67) en bij vervaardiging van computers en van elektronische en optische producten (+61)
2008
2009
2010 2011 2012 2013 computers en elektronische en optische prod drukkerijen & reproductie overige niet-metaalhoudende minerale prod
Aantal vestigingen in kleinere onderdelen industrie-branche (1.000-3.000 werkzame personen) 250 200 150 100 50 0 2004
2005
2006
2007
chemische producten meubels primaire houtbew&houtartikelen textiel
2008
2009
2010
2011
2012
2013
computers en elektronische en optische app drukkerijen & reproductie overige niet-metaalhoudende minerale prod
8 • Groei 2004 -2013 in totaal aantal werkzame personen 41% en in aantal vestigingen 73% • Grootste groei in holdings & concerns bij zowel het aantal werkzame personen (+97%) als bij aantal vestigingen (+85%)
Advisering en onderzoek, aantal werkzame personen in grootste branche-onderdelen (> 1.000 werkzame personen) 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000
1.000 0 2004
Advisering, onderzoek en overige specialistische dienstverlening: groei in alle onderdelen zowel in werkzame personen als in vestigingen
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Rechtskundige & fiscale dienstverlening
Holdings & concerndiensten
Architecten & ontwerpers
Reclame en marktonderzoek
2013
Industrieel ontwerp & vormgeving
Advisering en onderzoek, vestigingen in grootste branche-onderdelen (>1.000 werkzame personen) 2.000 1.500
• Ook veel nieuwe bedrijven in het onderdeel industrieel ontwerp en vormgeving: van 310 naar 886 vestigingen
1.000 500 0 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Rechtskundige & fiscale dienstverlening
Holdings & concerndiensten
Architecten & ontwerpers
Reclame en marktonderzoek
Industrieel ontwerp & vormgeving
2012
2013
Inzoomen naar gemeenten
9
2013 Almelo Borne Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Losser Oldenzaal Tubbergen Wierden Twenterand Hof van Twente Rijssen-Holten Dinkelland Twente
werkzame vestigingen personen 4.083 40.079 1.126 5.817 9.794 79.057 1.696 9.383 2.156 12.766 5.109 47.146 1.378 6.950 1.979 18.198 1.786 7.398 1.607 6.824 1.975 10.234 2.920 14.582 2.277 17.843 2.081 10.830 39.967 287.107
Alleen groei in aantal werkzame personen in Dinkelland en Hengelo • •
Grootste groei in aantal werkzame personen in Hengelo (+420) en Dinkelland (+335) Grootste afname in aantal werkzame personen in Enschede (-1.324) en Oldenzaal (-930)
% Groei aantal werkzame personen per gemeente 2012-2013 Dinkelland Hengelo Twenterand Almelo Twente Enschede Rijssen-Holten Hof van Twente Borne Losser Haaksbergen Wierden Hellendoorn Oldenzaal Tubbergen -8,0%
-6,0%
-4,0%
-2,0%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
6,0%
8,0%
% Groei aantal vestigingen per gemeente 2012-2013 Wierden Hof van Twente Twenterand Enschede Hellendoorn Hengelo Losser Oldenzaal Twente Rijssen-Holten Dinkelland Tubbergen Haaksbergen Borne Almelo -8,0%
-6,0%
-4,0%
-2,0%
0,0%
2,0%
4,0%
10 Winst/verlies werkzame personen totaal 2012-2013 • Groei aantal werkzame personen in Hengelo vooral in part time banen • Afname in Enschede aantal werkzame personen vooral in fulltime banen
Grootste groei aantal werkzame personen in Hengelo en Dinkelland 2013 fulltime parttime Almelo 35.115 4.964 Borne 4.553 1.264 Dinkelland 8.519 2.311 Enschede 66.992 12.065 Haaksbergen 7.592 1.791 Hellendoorn 10.059 2.707 Hengelo 40.475 6.671 Hof v Twente 11.444 3.138 Losser 5.523 1.427 Oldenzaal 15.177 3.021 Rijssen-Holten 14.942 2.901 Tubbergen 5.870 1.528 Twenterand 8.354 1.880 Wierden 5.502 1.322
Hengelo Dinkelland Twenterand Almelo Borne Losser Wierden Hof van Twente Rijssen-Holten Haaksbergen Hellendoorn Tubbergen Oldenzaal Enschede -1.324
420 335 -6 -135 -153 -184 -245 -283 -309 -315 -537 -601 -930
-1.500 -1.250 -1.000
-750
-500
-250
0
250
500
750
1.000
1.250
1.500
Winst/verlies full- & parttime werkzame personen 2012-2013 Hengelo Dinkelland Twenterand Almelo Borne Losser Wierden Hof van Twente Rijssen-Holten Haaksbergen Hellendoorn Tubbergen Oldenzaal Enschede -1.500 -1.250 -1.000
-750
-500
-250 0 fulltime
250 500 parttime
750
1.000
1.250
1.500
11 • In Twente 8.086 nieuwe arbeidsplaatsen door nieuwe bedrijven. • De meeste arbeidsplaatsen door nieuwe bedrijven in de drie grote gemeenten in Twente: Enschede (+ 2.423), Hengelo (1.334) en Almelo (+1.044) • In de gemeenten Dinkelland (+190) en Losser (+199) toename nieuwe arbeidsplaatsen door nieuwe bedrijven het kleinst
Werkzame personen in nieuwe bedrijven naar gemeente 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0
Enschede: grootste groei werkzame personen in nieuwe bedrijven, grootste daling door vertrek en beëindiging • In Twente zijn 9.567 ‘arbeidsplaatsen’ verloren gegaan door vertrek uit Twente en bedrijfsbeëindiging • Afname het grootst in de drie grote gemeenten in Twente: Enschede (-2.440), Hengelo (-1.363) en Almelo (-1.318) • Afname in gemeenten Losser (-237) en Dinkelland (-237) kleinst • Verschil nieuwe ‘arbeidsplaatsen’ en afname het grootst in Borne (-375), Almelo (-274) en Hellendoorn (-240) • Verschil positief in Twenterand (+40) en Hof van Twente (+14)
fulltime
parttime
Afname aantal werkzame personen door vertrek en beëindiging bedrijf 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0
fulltime
parttime
Inzoomen naar grootte van vestiging
12 •
• •
Aantal eenmansbedrijven toegenomen (+520) Ook aantal werkzame personen bij bedrijven met 251-500 personen toegenomen (+1216) In alle andere klassen een afname van het aantal werkzame personen
Aantal werkzame personen naar grootte van vestiging 2012 en 2013 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000
Meeste mensen werken in kleine bedrijven tot 50 werknemers
0 1
2-50
51-250
251-500
501-1500
Aantal werkzame personen per vestiging 2012
1501-3000
> 3000
2013
Totale toename of afname 2012-2013 aantal werkzame personen 2.500
• Toename aantal werkzame personen bij bedrijven met 251-500 werkzame personen • Grootste afname aantal werkzame personen bij bedrijven met 2-50 werkzame personen
2.000 1.500 1.000 500 0 -500 -1.000 -1.500
-2.000 -2.500 1
2-50
51-250
251-500
501-1500
Aantal werkzame personen per vestiging
1501-3000
> 3000
13 • Grootste stijger Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening: grootste toename aantal werkzame personen bij bedrijven met 251500 werkzame personen en 308 eenmansbedrijven • Informatie en communicatie kent in geenenkele grootteklasse dalers. De omvang van de bedrijven is maximaal 250 personen • Vervoer en opslag verschuiving aantal werkzame personen naar bedrijven met 251-500 werkzame personen
Aantal werkzame personen naar grootte per branche, stijgers 800 600 400 200 0 -200 -400 Advisering & onderzoek 1
Toelichting: per grootteklasse van vestigingen is er een kleur. Onder de nul staan er de klassen die dalen, boven de nul een klassen die stijgen in omvang.
• In bouwnijverheid in geen enkele grootteklasse een stijging van het aantal werkzame personen • In de industrie een verschuiving van het aantal werkzame personen bij grote en bij kleine bedrijven en naar middelgrote bedrijven
Informatie en communicatie 2-50
51-250
Cultuur, sport en recreatie 251-500
Vervoer en opslag
501-1500
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
1501-3000
> 3000
Aantal werkzame personen naar grootte per branche, dalers 2000 1500 1000 500 0 -500 -1000 -1500 -2000 -2500 -3000 Landbouw, bosbouw en visserij 1
Verhuur roerende goederen 2-50
Gezondheidsen welzijnszorg
51-250
Openbaar bestuur
251-500
Groot- en detailhandel; reparatie van auto's 501-1500
Industrie
1501-3000
Bouwnijverheid
> 3000
Full- & parttime
14
Aantal full en parttimers in 2012 en 2013 • Afname aantal fulltimers met 1,9% • Toename aantal parttimers met 1%
350.000
300.000 250.000
46.512
46.990
244.862
240.117
2012
2013
200.000 150.000 100.000 50.000
Full- en parttimers 20122013: aantal fulltimers gedaald en parttimers gestegen • In zowel 2012 als in 2013 heeft 84% van de werkzame personen een fulltime baan, 16% werkt parttime
0
fulltime
parttime
Leeswijzer: Landbouw en delfstoffen: • landbouw, bosbouw en visserij • winning van delfstoffen Industrie & ambacht: • industrie • winning, distributie van water; afval/afvalbeheersing en sanering • bouwnijverheid Commerciële dienstverlening; • distributie, handel in elektriciteit, aardgas, stoom en lucht • groot- en detailhandel; reparatie van auto’s • vervoer en opslag • logies-, maaltijd- en drankverstrekking • informatie en communicatie • Financiële instellingen • verhuur van en handel in onroerend goed • advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening • overige dienstverlening Dienstverlening (semi-)overheid: • openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen • onderwijs • gezondheids- en welzijnszorg • cultuur, sport en recreatie
Een vergelijkbare analyse als in dit Jaarbericht over de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Twente zal verschijnen in de Twentse Arbeidsmarktmonitor van april respectievelijk van juni 2014. Dan echter volgens de invalshoek van speerpuntsectoren: Hightech systemen en materialen, Logistiek, Recreatie & toerisme en Zorg).
Gebruikte afkortingen: Advies & onderzoek:
Elektriciteit & gas Openbaar bestuur:
Verhuur onroerende goed: Verhuur roerende goederen:
Winning/water/afval/sanering
Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening productie/distributie/handel in elektriciteit, aardgas, stoom en lucht openbaar bestuur overheidsdiensten en verlichte sociale verzekeringen Verhuur van en handel in onroerend goed Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening Winning en distributie van water; afval/afvalwaterbeheer en sanering
Colofon Bron:
Laatste peildatum: Bewerking: Redactie:
Bedrijven en Instellingen Register Overijssel (BIRO), jaarlijkse enquête onder bedrijven en instellingen gebruikte indeling is volgens code Standaard Bedrijfsindeling (SBI) 1 april 2013 Kennispunt Twente drs. W. de Jong, J. Elhorst, J.W.L. Rappa
Voor informatie kunt u contact opnemen met W. de Jong (
[email protected] / telefoon 053-4876655) of Janny Elhorst (
[email protected] / telefoon 053-4876663).
Contactgegevens:
Kennispunt Twente, Nijverheidsstraat 30, 7511 JM Enschede e-mail:
[email protected] website: www.kennispunttwente.nl
