H. HOOLBOOM
"ARBEIDSSITUATIES EN BEDRUFSGEZONDHEIDSZORG IN DE GEZONDHEIDSZORG"
VOORDRACHT VOOR DE NEDERLANDSE VERENIGING VAN VERPLEEGKUNDIGEN IN BEDRIJVEN
BIJSCHOLINGSDAGEN 1987
Nederlands lnstituut voor Praeventieve Gezondheidszorg
HPG.il3] Leiden OKTOBER 1987
1.
Voorgeschiedenis (onderbouwend onderzoek t. b. v. verplichtstelling
BGZ )
sheet
2. Literatuurstudie o Onderwerpen o Resultaten
3. Interviews
o Ziekenhuizen o Sleutelinformanten o Onderwerpen o Overeenkomsten/verschillen met literatuurstudie
4. Enguête o Doel o Opzet o Onderwerpen
3
4
s/6
representativiteit
l I
o Resultaten - vergeleken met extern kriterium: o verschillen tussen leeftijdscategorieën o verschillen tussen instellingen
9
vergeleken met het gemiddelde klachtenniveau van aIIe instellingen:
BÍj
algemene ziekenhuizen:
o verschillen tussen leeftijdscategorieën o verschj-llen tussen functiegroepen
10 11
5. Vergelijking literatuurstudie/interviews/enguête 6.
Probleemgebieden
I2
in de gezondheidszorg o Opbrengst van het onderzoek o Overeenkomsten
o
(pm verschillen binnen één t1.1pe instelling enorm) Overeenkomsten en verschillen met problemen
in de arbeidssituatie elders o Vlie moet de problernen aanpakken?
- verantwoordelijkheden - bestaande structuren (pZ, medische
com-
missies, ziekenhuishygiënist, bacterioIoog)
- RoI BGD (beperkt,
mensgericht)
12
sheet
7.
8.
De
BGD
o Taak en rol t.b.v. de organisatie o Voorwaarden voor een goed functioneren - kennis van het personeel en de organisatie - s.impele aanpak o Taakverdeling tussen bedrijfsarts en bvk o Praktijk van BGZ volgens literatuur en interviews
13
L4
15
De BVK in de gezondheidszorg
o Positie binnen de instelling o Voorwaarden voor optimaal functioneren
9. Stellingen:
-
I7
18
BA BVK
Problemen BVK
16
in de gezondheidszorg
in de gezondheidszorg
LITERATUURSTUDIE
HOOFDAANDACHTSPUNTEN
O SOCIAAL PSYCHOLOGISCHE PROBLEMATIEK IN DE WERKSITUATIE
O EFFECTEN
HIERVAN OP BELEVING EN GEDRAG
VAN MEDEWERKERS
.
CHEMISCHE, BIOLOGISCHE EN FYSISCHE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
O
FYSIEKE BELASTING
O BEDRIJFFSCCZONDHEIDSZORG
LITERATUURSTUDIE
VOORNAAMSTE KNELPUNTEN DE WERKORGANISATIE (SAMENWERKING, PERSONEELSGEBREK, DTENSTTIJDEN)
O HET WERK (INHOUD,
SPECIFIEKE CONTACTEN)
O BLOOTSTELLING AAN BEPAALDE TOXISCHE STOFFEN (ONCOCHEMOTHERAPEUTICA, ANESTHETICA ETC.)
.
BEPAALDE INFECTIERISICO'S (HEPATITIS B, AIDS) STRALING (IONISEREND EN NIET-IONISEREND) STATISCH BELASTENDE WERKHOUDINGEN
PRAKTIJK VAN BGZ (WEERSTANDEN, BEPERKTE TIJDSBESTEDING, BEPERKTE TAKEN)
INTERVIEWS
3 10 ZIEKENHUIZEN
PROVINCIE GLOBALE VORM VAN HUIS PERSONEELS- BEDRIJFSGENEESSTERKTE KUNDIGE ZORG 1* NOORD-HOLLAND 28OO EIGEN BGD 2 NOORD-HOLLAND 14OO EIGEN BGD 3 NOORD-HOLLAND 4OO HUISARTS (KEURINGEN) 4 NOORD-HOLLAND 2OO RIJKS. GEN. DIENST (RGD) 5* zutD-HoLLAND g600 RIJKS. cEN. DTENST (RGD) 6 ZUID-HOLLAND 1 1OO GEM. GEN. DIENST (GG & GD) 7 ZUID-HOLLAND 4OO HUISARTS (KEURINGEN, KONTROLE) 8 UTRECHT GEZAMELIJKE/REGIONALE BGD 5OO 9 NOORD-BRABANT 18OO GEZAMELIJKE/REGIONALE BGD 10 FRIESLAND 7OO HUISARTS (KEURINGEN) ZIEKEN-
*AcADEMrscH ztEKENHUIS
INTERVIEWg
INTERVIEWS
5
RESULTATEN UIT DE INTERVIEWS
KOMEN OVEREEN MET LITERATUUR OVERHOUDING VERPLEGING-ARTSEN SOMS PROBLEMATISCH O
PERSONEELSSCHAARSTE LEIDT TOT PROBLEMEN
OTHEORIE EN PRAKTIJK VAN DE VERPLEGING VERSCHILLEN OSPANNINGEN EN KLACHTEN BIJ CIVIELE DIENST O
PSYCHISCHE PROBLEMEN BIJ JONGE VERPLEEGKUNDIGEN
oT.A.V. BEDRIJFSGEZONDHEIDSZORG:
- GROTE VARIËTEIT INDIVIDUGERICHT
- WEINIG (ARBEIDSHYGIËNISCH) WERKPLEKONDERZOEK
INTERVIEWS
6
RESULTATEN UIT DE INTERVIEWS VERSCHILLEN VAN LITERATUUR O
GEEN KLACHTEN OVER ONREGELMATIGE DIENSTEN
O
CHEMISCHE, BIOLOGISCHE EN FYSIEKE WERKOMSTANDIGHEDEN NIET ALS PROBLEEM ERVAREN
O
TILLEN GEEN GROOT PROBLEEM MEER
. ZIEKTEVERZUIM MEER BEINVLOED
DOOR WERKDRUK EN ONZEKERHEID OVER WERKSITUATIE DAN DOOR INHOUD VAN DE TAAK EN WERKTIJDEN
O
GEEN INZICHT IN INVLOED VAN ARBEID, ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN EN ARBEIDSVOORWAARDEN OP VERLOOP
ENQUETE
7
INSTELLINGEN EN PERSONEELSLEDEN
TOTALE AANTAL EN AANTAL IN STEEKPROEF INSTELLINGEN
TYPE INSTELLING
TOTAAL AANTAL (1
e84)
PERSONEELSLEDEN
AANTAL tN
STEEKPROEF (1
e86)
TOTAAL
AANTAL
(1e84)
AANTAL IN
STEEKPROEF
(1e86)
ALGEMENE ZIEKENHUIZEN
164
I
96.762
3.522
ZWAKZINNIGEN. INRICHTINGEN
114
5
27.535
1.303
25.214 49.336 198.847
PSYCHIATRISCHE ZIEKENHUIZEN
61
7
VERPLEEGHUIZEN
307
14
TOTAAL
646
34
(5%)
1.940 1.937
8.702 Q%)
ENQUETE
8
VRAGENLIJST: KLACHTGEBIEDEN MET AANTAL VRAGEN PER KLACHTGEBIED KLACHTGEBIED, (MENrNc vAN DE GEENouÊreeRDE) 1. INHOUD VAN HET WERK
z. pnrrËNTENzoRc 3. ORGANISATIE VAN HET WERK 4. RELATIE MET LEIDING EN COLLEGA'S 5. SOCIAAL LEIDERSCHAP 6. INSTRUMENTEEL LEIDERSCHAP 7. DIENSTEN EN ROOSTERS 8. FYSIEKE WERKOMSTANDIGHEDEN 9. VEILIGHEID
AANTAL VRAGEN 10 6 21
I 3 3 6
I 6
10. WAARDERING VAN DE WERKKRING
7
1. REFERENTIE VRAGENLIJST (VPFA)
(41)
1
12. INSPANNING
17
13. GEZONDHEID 14. SPANNING 15. ZIEKTEGEDRAG
13
TOTAAL
14
4
126
I
ENQUETE VPFÆSCORES DIE MEER DAN 10% AFWIJKEN VAN HET REFERENTIEBESTAND, NAAR GESLACHT EN LEEFTIJD TOT. ALGEM. zwAKz. PSYCH. VERPL. INTRAM. ZIEKENH. INR. ZIEKENH. HUIZEN GEZ.HZ VROUWEN
,15-24 JAAR 25-34 JAAR 35-49 JAAR 50+ JAAR
MANNEN
15-24 JAAR 25-34 JAAR
35-49 JAAR
AANTAL
2325
25r5
+
+
-
11 12
I
269
I
AANTAL
240 1 058 824
I
I
-
I
I I
I
50+ JAAR 321 * VPFA Vragenlijst over Persoonlijk Functioneren I
* -
+
I
I
I
I
in de Arbeidssituatie (Dijkstra et all981, 1983) Gem¡ddelde score minstens 10% hoger dan het referentiebestand Gemiddelde score minstens 10% lager dan het referentiebestand
ENQUETE
10 SCORES DIE 1O% HOGER (+)
ALGEMENE ZIEKENHUIZEN, GEMIDDELDE OF 1O% LAGER (-) ONN HET TOTAAL GEMIDDELDE OVER DE 4 TYPEN INSTELLINEEN BEDRAGEN
soMscoREs
LEEFTIJDSCATEGORIE
15-24 ir
25-34 ir
35-49 jr
TAAKINHOUD
PATIËNTENZORG
+
ORGANISATIE VAN HET WERK
+
LEIDING EN COLLEGA'S
SOCIAAL LEIDERSCHAP INSTRUMENTEEL LEIDERSCHAP DIENSTEN EN ROOSTERS
+
FYSIEKE WERKOMSTANDIGHEDEN VEILIGHEID WAARDERING VOOR DE WERKKRING
VPFA KORTE VERSIE INSPANNING
GEZONDHEIDSKLACHTEN SPANNINGSKLACHTEN ZIEKTEGEDRAG
+
)so jr
ENQUETE
11
ALGEMENE ZIEKENHUIZEN, GEMIDDELDE SCORES DIE 1O% HOGER (+) OF 1O% LAGER (-) ONru HET TOTAAL GEMIDDELDE OVEB DE 4 TYPEN INSTELLINGEN BEDRAGEN FUNCTIEGROEP
soMscoREs
ALGEMEEN GEDI. PARA. PERSONEEI LEERLING PLOMEERD MEDISCH STAF
TAAKINHOUD
+ +
PATIENTENZORG ORGANISATIE VAN HET WERK
LEIDING EN COLLEGA'S
+
+
+
SOCIAAL LEIDERSCHAP INSTRUMENTEEL LEIDERSCHAP
DIENSTEN EN ROOSTERS
+
+
+
+
+ +
+
FYSIEKE WERKOMSTANDIGHEDEN VEILIGHEID WAARDERING VOOR DE WERKKRING
VPFA KORTE VERSIE INSPANNING GEZONDHEIDSKLACHTEN SPANNINGSKLAGHTEN ZIEKTEGEDRAG
+ + +
+ + +
ENQUETE
12
VERGELIJKING TUSSEN IN DE ENQUETE DOOR LEERLINGEN EN GEDIPLOMEERDEN IN ALGEMENE ZIEKENHUIZEN AANGEGEVEN KLACHTGEBIEDEN EN GESIGNALEERDE PROBLEEMGEBIEDEN IN LITERATUUR EN INTERVIEWS LITERATUUR INTERVIEWS
KLACHTGEBIEDEN ORGANISATIE VAN HET WERK (ORGANISATIE EN OVERLEG; BELEMME RINGEN; SAMENWERKING)
-
+
+
DIENSTEN EN ROOSTERS VEILIGHEID (ONGELUKKEN, VOORLICHTING, VOORSCHRIFTEN) INSPANNING (WERKBELASTING, LICHAMELIJK EN GEESTELIJK)
+ + +
t
NVT
NVT
+
+
ZIJN EMOTIONEEL ¿I
+
GEZONDHEID
SPANNING (ANGST, GESPANNEN, GEJAAGDHEID)
ALLEEN DOOR LEERLINGEN GENOEMD PATIENTENZORG (TEVREDENHEID MET DE ZORG , TOEGERUST VOOR EN HULP BIJ AANGRIJPENDE GEBEURTENISSEN)
ALLEEN DOOR GEDIPLOMEERDEN GENOEMD WAARDERING WERKKRING
* ovTneENSTEMMtNG
t
n¡oceLUKE ovEREENSTEMMTNG
-
GEEN OVEREENSTEMMING
+
.
.TEN
TAAK EN ROL VAN BGD BEHOEVE VAN ORGANISATIE
14
TAAKVERDELING BEDRIJFSARTS EN BEDRIJFSVERPLEEGKUNDIGE BVK
- GENERALIST
- GENERALIST
- INDIVIDUELE (EERSTE)
- INDIVIDUELE (EERSTE)
HULPVERLENING
- SIGNALEREN VAN RISICO
HULPVERLENING
-'LUISTEREN'/EENVOUDIGE
GROEPEN/PROBLEMATISCHE ARBEIDSSITUATIES
-
COÖRDINEREN/INTERPRE. TEREN VAN SPECIALIS TISCHE ONDERZOEKS RESULTATEN
SCREENING VAN ARBEIDSSITUATIES
-
IMPLEMENTEREN VAN ONDERZOEKSRESULTATEN D.M.V. GVO
I
i
PRAKTIJK VAN DE BGZ
16 :
POSITIE VAN RVK BINNEN DE IN.STELLING STERKE PUNTEN
- DICHT BIJ HET PERSONEEL
- MAKKELIJK
TOEGANG TOT DE WERI(PLEK
ZWAKKE PUNTEN
- REPRESENTANT
VAN ZACHTE SECTOR
- CONFRONTATIE MET (PATIËNT GERICHTE) SPECIALISTISCHE VERPLEEGKUNDIGEN
17
BVK IN DE BEDRIJFSGEZONDHEIDSZORG VOORWAARDEN VOOR OPTIMAAL FUNCTIONEREN
-
GOEDE VERPLEEGKUNDIGE KENNIS
- SPECIFIEKE
INBRENG DUIDELIJK MAKEN OKENNIS OVER PERSONEN IN RELATIE
TOT ARBEIDSSITUATIES O SPECIALISTISCHE KENNIS OP DEELTERREINEN
.
BEPERKINGEN VAN EIGEN KENNIS ERKENNEN: GENERALIST
-
SPECIALISTISCHE KENNIS INHUREN
-
GOEDE VERTAALSLAGEN MAKEN
18 STELLINGEN
- DE BEDRIJFSARTS IS DE HUISARTS VAN HET BEDRIJF - DE BVK VORMT DE OREN, OGEN EN MOND VAN DE BA -
DE PROBLEMEN IN DE GEZONDHEIDSZORG ZIJN SLECHTS OP DEELASPECTEN VERSCHILLEND VAN DIE IN ANDERE WERKSITUATIES
- ZEKER IN DE GEZONDHEIDSZORG MOET DE BEDRIJFSVERPLEEGKUNDIGE HET VERPLEEGKUNDIG
VAK GOED BEHEERSEN
LITERATUUR
4., M.P. VAN DER GRINTEN, M.J.Th. SCHIÀTI.ÍANN & c.R. DE WINTER. Funktioneren in de arbeidssituatie, uitgangspunten, ontwerp en handleiding voor ond,erzoek onder werknemers naar gezondheld, werk
DIJKSTRA,
en werkomstandigheden, Leiden, NIpG-TNO, 1981. DIJKSTRA,
4., M.P.
VAI{ DER GRINTEN, M.J.Th. SCHI.ATI,ÍANN & C.R. DE WINTER.
Maatwerk; over werknemers en hun werksituatie. Utrecht, 1983 (Aula paperback).
H. & P.G.W. SMULDERS. Arbeidssituaties en bedrijfsgezondheidszorg in ziekenhuizen; de visie van zesendertig sleutelinformanten in tien algemene ziekenhuizen. Den Haag, DG-A¡beid, 1986. (pubf.
HOOLBOOM,
s 14-1).
H. The handicap of being a doctor in multidisciplinary work. Bewerking van de voordracht gepresenteerd op de conferentie van the International Conrnittee on Occupational Mental Health (ICOMH) te Dublin van 12-14 september 1984. Leiden, NIPG-TNO, 1985.
HOOLBOOM,
RIJSSEN-MOL, M. VAN, F. NIJHUIS, J.M. MEIJERS, P. VA}T DE BORNE & TJ. DE BOORDER. Voorstel ter implementatie van bedrijfsgezondheidszorg
voor de j-ntramurale gezondheidszorg in Nederland. Maastricht, Vakgr. Arbeidsgeneesk. / Vakgr. Med. Psychol. RU Limburg, 1997 (verschijnt binnenkort) .
p.G.tÍ., p.C.
BRAGT, M.p. VAN DER GRINTEN & J.S. OVERSLOOT. Arbeidssituaties en bedrijfsgezondheidszorg in ziekenhuizen; een literatuurstudie. Den Haag, DG-Arbeid, 1985 (publ. S 14).
SMULDERS,
C.R. DE, J.S. OVERSLOOT, M.J.Th. SCHLAI'I4AI{N & p.c.tf. SMULDERS. Arbeid en gezondheid in vier tlpen instellingen van intramurale gezondheidszorg. Lej.den, NIPG-TNO, 1987 (verschijnt binnenkort).
WïNTER,
