Gilde Utrecht Nieuws jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011 Gilde Utrecht Nieuws

Gilde Utrecht Nieuws

jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

1


redactie Redactioneel Om het lijstje aan artikelen van dit zomerse Gilde Utrecht Nieuws af te kunnen vinken, ben je even wat tijd kwijt. Maar dat is dan weer aangenaam informatieve tijd. Colofon Doelstelling: Gilde Utrecht is een vrijwilligersorganisatie van vijftigplussers die hun ervaring – opgedaan in werk en hobby – belangeloos willen inzetten voor Utrechtse stadgenoten

Aan dit nummer werkten mee Gertruce van Beurden, Ben de Boer, Joke Keijmel, Jan van Schaik, Rien Stein, Sylvia Volkert

Redactie Jonne Blommendaal, Jeanne van den Heuvel, Thom van Rossum, Joke Streefkerk, Aart de Veer

Secretariaatsadres Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7, 3511 PS Utrecht. Tel. 030 234 32 52; e-mail [email protected]

Drukkerij Drukkerij All Print te Utrecht

Oplage 300 exemplaren Foto’s Jeanne van den Heuvel, tenzij anders vermeld.

Sluitingsdatum kopij jrg. 12 nummer 4 15 oktober 2011

Foto omslag Maliesingel, achterzijde Centraal Museum De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij in te korten. De inhoud van ingezonden kopij valt buiten de verantwoording van de redactie. Gilde Utrecht Nieuws

Het eerste hoogtepunt in dit nummer is natuurlijk dat Gilde Utrecht de eerste prijs (€ 2.500,- en een werk van Dick Bruna) heeft gewonnen in het (competitie)kader van: ‘2011, het Europese jaar van het vrijwilligerswerk’ en wel in de categorie ‘Innovatie’. Trots vervulle ons! U vindt de verslaggeving hierover van onze directeur, Jeanne van den Heuvel, in haar rubriek Interne Berichten. In deze zelfde rubriek leest u ook dat er onder andere een Proefproject internetcafé van start is gegaan. Wie niet langer als (half-)digibeet door het leven wil gaan, kan hier dus zijn kansen grijpen. Omdat het Gilde ook altijd hevig aan de weg heeft getimmerd met taalonderwijs, gebracht in allerlei vormen, verwijs ik graag naar onze rubriek ‘In de Schijnwerper’. Daarin doet Mariëtte ZuurbierKoeleman een boekje open over haar leven en werken in combinatie met de lessen Conversatie Nederlands aan Anderstaligen. Het zijn lessen die ze al sinds jaar en dag geeft: zij stond aan de wieg van het fenomeen Taalverwerving,

eerst voor een buurthuis, later voor het Gilde. Neemt u bij alles tevens nota van het feit dat wij als organisatie een eigen café hebben, het Gildecafé dus. Onze voorzitter, Paul Vergeer, schrijft daarover in zijn rubriek ‘Van de Bestuurstafel’. Dat café is namelijk echt open voor iedereen van het Gilde, en dus niet alleen voor de rondleiders onder ons die er nu vooral komen. We zullen er onze prijs van € 2.500,- net zo min stuk kunnen slaan als een wellicht wat te impulsief geheven glas, want de eigenaar van het etablissement, Café van Wegen in de Lange Koestraat, waakt volgens Paul Vergeer over zijn domein ‘als een dominee over zijn gemeente’. U kunt er dus gerust eens ‘anders’ achterover leunen. Wij van de redactie wensen u in ieder geval weer veel (vakantie)plezier met de leesstof van dit zomerse Gildenummer. Is er geen zon, dan is er altijd nog dit magazine! Joke Streefkerk

Inhoud

Conversatie Nederlands 16 Berichten uit de coördinatiecommissie pag Redactioneel2 Vacature17 Interne berichten 3 Column 18 Gilde Utrecht winnaar Projecten19 Vrijwilligersprijs XL 4 Van de bestuurstafel

5

Rondleidingen7 Gebedshuizen Een penitentiaire inrichting Wandeling langs oude platanen en andere veteranen Het Gilde en de Kerkennacht Eropuit met de Franse slag

In de schijnwerper Interview met Mariëtte Koeleman Interview met Ton Viguurs

2

12

Verhalen in de bibliotheek Proefproject leesclub voor laaggeletterden Architectuurcursus voorjaar 2012 Programma Gildecafé Leer mij Utrecht kennen

Geef de pen eens door

21

Boeken en zo

22

Column23 Agenda en Mutaties

24


INTERNE BERICHTEN Van de directeur Terwijl de bezuinigingsgolf rond kunst, cultuur en inburgering als een spook door Nederland waart, stroomt Utrecht vol met toeristen. Terwijl de zomerzon straalt over de overvolle terrassen, er uitjes worden bedacht en koffers worden ingepakt, draait de balie op volle toeren. Er gebeurde de afgelopen maanden veel op het Gildekantoor. Het harde werken blijft ook bij de jury voor de vrijwilligersprijs niet onopgemerkt. En zo krijgt Gilde Utrecht weer een onverwachtse bekroning. Over deze opsteker en ander nieuws leest u in deze rubriek. Nieuwe ontwikkelingen zijn altijd weer gaande. Zo is en wordt er thans gewerkt aan de opstart van twee nieuwe projecten. Dit zijn: Proefproject internetcafé In samenwerking met Bartholomeus Gasthuis, Seniorweb en Gilde Utrecht is in juli gestart met computerhulp in het internetcafé van Brasserie Zunte in het Bartholomeus Gasthuis in de Lange Smeestraat. Hier kunnen bewoners en omwonenden voortaan iedere dinsdagmiddag van 14.00 – 16.00 uur terecht met hun vragen. Of het nu gaat over het gebruik van het internet, een e-mail versturen, de aanschaf van een computer, een brief typen of andere hulp. Deskundige vrijwilligers van Gilde Utrecht en Seniorweb staan hier voortaan klaar om u met al deze vragen te helpen.

Vlaer en Kol 1967, Foto: HUA


Proefproject leesclub voor laaggeletterden In samenwerking met bibliotheek Utrecht en ROC Midden Nederland willen we gaan proberen in het najaar een leesclub voor laaggeletterden te gaan starten. Wij zijn hiervoor op zoek naar een vrijwilliger die dit wil gaan begeleiden. Een uitgebreide oproep hiervoor staat in dit blad.

steld zijn. Monumentendag viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. Zoals altijd staat Gilde Utrecht op Monumentendag met de Gildekraam in het Pandhof van de Domkerk. U kunt ons hier tussen 11.00 en 16.00 uur bij de kraam opzoeken voor vragen over Gilde Utrecht en vacatures.

Jaarverslag 2010 Geïnteresseerden in dit verslag kunnen dit vinden op onze website www.gildeutrecht.nl onder download: Bestuurlijk.

Monumentendag 2011: Nieuw gebruik – Oud gebouw Monumentendag vindt dit jaar plaats op zaterdag 10 september. Het thema van dit jaar is herbestemming van monumenten. Zoals elk jaar kunt u ook dit jaar weer mee met de populaire Gildewandelingen. Elk half uur brengt een Gilderondleider u van het Domplein naar de Tolsteegbrug. De eerste wandeling vertrekt om 10.30 uur van het Domplein, de laatste om 15.30 uur. De wandeling is gratis en kaartjes hiervoor zijn verkrijgbaar bij het centrale informatiepunt op het Domplein. De wandeling voert langs gebouwen die een nieuwe bestemming hebben gekregen zoals Winkel van Sinkel, Buurkerk, Hiëronymushuis. Rond het eindpunt bij de Tolsteegbrug zijn veel panden met een nieuwe functie te bezoeken. U kunt van hier de boot naar Rotsoord nemen waar ook veel gebouwen op deze Monumentendag openge-

3

Winkel van Sinkel, 2011

Tot slot Op het moment van dit schrijven is het nog volop zomer. Maar toch wil ik u alvast melden dat onze eindejaarsbijeenkomst dit jaar plaatsvindt op vrijdagmiddag 16 december in de Driehoek/Gertrudiskapel. Houdt deze datum alvast vrij. Misschien zie ik een aantal van u nog op de Monumentendag van 10 september bij de Gildekraam in het Pandhof. Vanuit het Gildekantoor wens ik iedereen nog veel zon en een goede nazomer toe. Jeanne van den Heuvel Gilde Utrecht Nieuws

interne berichten Gilde Utrecht winnaar Vrijwilligersprijs XL: Innovatie In het kader van ‘2011 het Europese jaar van het Vrijwilligerswerk’ vond op 23 juni in de Janskerk te Utrecht de uitreiking van de vrijwilligersprijs plaats. Er waren vier categorieën waarmee een prijs te winnen viel: Competentie, Innovatie, Verbinding en Passie. Er waren bijna honderd aanmeldingen voor deze prijzen. Juryvoorzitter en oud-minister Ella Vogelaar en wethouder Welzijn Victor Everhardt van de Gemeente Utrecht maakten op 23 juni jl. bekend dat de Stichting Gilde Utrecht de eerste prijs kreeg op gebied van innovatie.

Voorbeeldorganisatie ‘Zinvol ouder worden’

Verdraagzaamheid en zelfstandigheid Wij werken aan een verdraagzame samenleving door bruggen te slaan tussen bevolkingsgroepen, zoals door ons rondleidingenaanbod, taalaanbod aan anderstaligen en digitale informatievoorziening voor ouderen. Dit feit bleek

Compleet verrast Nadat Gilde Utrecht half juni gehoord had genomineerd te zijn, bleken wij tot onze grote verrassing zelfs prijswinnaar Innovatie te zijn. De prijs bestaat uit een cheque van € 2.500,- en een kunstwerk van Dick Bruna. Met het winnen van deze prijs doet Gilde Utrecht ook mee

Bij inzending vroeg de jury te beschrijven waarom onze organisatie voor de prijs in aanmerking moest komen. En zonder ons te veel op de borst te kloppen, menen wij dat Gilde Utrecht een organisatie is die laat zien hoe je positief en zinvol ouder kan worden. Wij zijn duidelijk in onze werkwijze en beleid en garanderen kwaliteit. Wij zijn ons bewust dat er ook grenzen zijn aan wat vrijwilligers kunnen verwachten en schromen niet om in te grijpen als de samenwerking stagneert. Er is veel belangstelling voor onze werkwijze en ons beleid, zowel bij de Vrijwilligerscentrale als bij andere (Gilde)organisaties in de provincie Utrecht. Dit beleid bleek ook bij de jury aan te slaan.

Voorbeeldbeleid Onlangs zijn wij door de Vrijwilligerscentrale gevraagd om ons beleid als voorbeeld op hun site te mogen zetten. Dit beleid vastgelegd in de notitie “Ieder zijn waarde”, wordt uitgereikt aan iedere vrijwilliger. Wij werken volgens de methodiek van de zes B’s: te weten binnenhalen, binden, boeien, begeleiden, belonen en beëindigen. En deze werkwijze bleek voor de jury doorslaggevend te zijn. Men was vooral onder de indruk van de B van beëindigen.

Wolter te Riele, Jeanne van den Heuvel en wethouder Welzijn Vixctor Everhardt Foto Wijnand Sta Vrijwilligerscentrale

mede doorslaggevend voor de jury. Deskundigheidsbevordering is een onderdeel van ons beleid waardoor kwaliteit gewaarborgd blijft. We leggen de verantwoordelijkheid zo laag mogelijk in de organisatie. Dat bevordert de zelfstandigheid van mensen en maakt hen blijvend bewust van hun verantwoordelijkheid. Onze vrijwilligers kunnen hierdoor ook nog op hoge leeftijd blijven acteren in de samenleving. Wij bestaan 21 jaar en zijn uitgegroeid van een pioniersorganisatie tot een volwassen organisatie

met de nominatie voor de landelijke prijs. Het kunstwerk, een tekening van Dick Bruna, hangt op het Gildekantoor en de oorkonde prijkt vol trots in de etalage van Gilde Utrecht. Het geld kunnen we goed gebruiken. Een geweldige opsteker voor het mooie werk dat door ruim 200 vrijwilligers van Gilde Utrecht wordt gedaan. Een welverdiende felicitatie kregen wij ook van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht, onze subsidiegever. Jeanne van den Heuvel


4


van de bestuurstafel Net terug van vakantie valt het niet mee om de draad weer op te nemen. Ik moet ook wel zeggen dat ik aan vakantie toe was. Men merkt vaak aan zichzelf dat je anders gaat reageren, sneller geprikkeld raakt. Als ik op vakantie ga, moet ik ook altijd alle paswoorden van de computer en pincodes van bankpassen opschrijven want als ik drie weken weg geweest ben, ben ik echt alles vergeten. Maar daarvoor ga je dan ook op vakantie. Drie weken geen krant, geen telefoon, geen e-mail, geen mensen aan de deur, gewoon helemaal weg. Hoewel … Ik had Jeanne gevraagd me toch even te bellen als we de Vrijwilligersprijs van de gemeente Utrecht zouden winnen. En verdraaid, ik heb dus telefoon gekregen op een afgesproken tijd dat mijn telefoon was aangezet. Het is echt geweldig dat we als Gilde in vier jaar tijd twee keer de vrijwilligersprijs uitgereikt krijgen en we verbeelden ons dan dat we toch iets heel erg goed doen met elkaar. Jeanne schrijft in een apart artikel in dit Gilde Utrecht Nieuws over de prijs, dus hou ik er verder over op.

Civil Society In het aprilnummer van Gilde Nieuws heeft u veel kunnen lezen over Civil Society. Sommigen dachten misschien: Ís dat nou nodig?´ maar ik kan u verzekeren dat we met dit themanummer gescoord hebben. De hele discussie over Civil Society is voor veel vrijwilligersorganisaties toch een moeilijk onderwerp. De ambtenaren van de gemeente Utrecht die met dit onderwerp bezig zijn en een gesprek wilden hebben met een delegatie van bestuur en directie, waren verrast met de stellingnames van Gilde Utrecht en de duidelijke standpunten die we ten aanzien van dit onderwerp innemen. Ze ervaren dat als een steun om tot heldere standpunten te komen. Over hetzelfde onderwerp praten we natuurlijk ook met leidinggevenden binnen het gemeentelijke apparaat en daardoor leer je elkaar kennen, elkaar respecteren, en als je dan op zoń bijeenkomst voor de Vrijwilligersprijs binnenkomt, word je direct met naam en als bekende begroet door mensen als Burgemeester of Wethouder. En dat noemen we dan netwerken. Het besturen van Gilde Utrecht is ook af en toe net werken! Vandaar dus een zomerreces. Geen vergaderingen en gewoon even weg. Maar het leven in Utrecht gaat gelukkig wel gewoon verder. Voorbereidingen lopen voor het programma van het najaar. ´Leer mij jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

Utrecht kennen´ gaat weer van start evenals de Architectuurcursus ondanks de plotselinge ziekte van Els Jimkes. Ik heb gelukkig een reactie van haar mogen ontvangen dat het weer een beetje beter gaat, maar ze heeft nog een weg te gaan voor ze weer de oude hoopt te zijn. En dan zijn er uiteraard zaken als een Oranjewandeling, een Bockbierfestival, de Monumentendag op 10 september, de eerste coördinatievergadering op 1 september en uiteraard weer het nieuwe seizoen voor het Gildecafé.

Gildecafé Bij dat Gildecafé wil ik nog even stilstaan. Het valt me op dat er erg weinig Gildevrijwilligers komen anders dan rondleiders. Het Gildecafé is bedoeld als een moment van samenkomst voor alle Gildemensen, dus ook voor taalcoaches, individuele hulpverstrekkers, baliemedewerkers en introducés. Het is ook een gelegenheid voor mensen die gestopt zijn met hun activiteit, om de oude collega´s weer te ontmoeten. Café van Wegen is een keurig café zonder dronkenlappen of onaangenaam gedrag en Nico Veerman waakt over zijn café als een dominee over zijn gemeente. Net als in de kerk mag je er ook niet vloeken, dan word je buitengezet. Dus: kom allen op 20 september naar het Gildecafé in de Lange Koestraat, vlak achter C&A, een veilige plek en makkelijk bereikbaar op de fiets of met openbaar vervoer.

5

Rooster van aftreden Een jaar of vier geleden hebben we voor alle commissies een rooster van aftreden gemaakt. Dat rooster is een beetje in de versukkeling geraakt en we willen dat weer in ere herstellen. Een rooster van aftreden is bedoeld als evaluatiemoment om met elkaar stil te staan bij de vraag ´hoe het gaat´. Om te voorkomen dat de activiteiten een soort automatisme worden is het goed om in de commissievergadering eens even met elkaar uit te wisselen of we vinden dat alles nog naar wens verloopt en of we van mening zijn dat we onze taakstelling goed vervullen. Je kunt het ook een leermoment noemen, wanneer je nadenkt over vragen als ‘is dit wat ik wil en leuk vind’ of ‘voldoen we nog wel gezamenlijk aan de taakstelling van de commissie’. Het is in ons land niet altijd gebruikelijk om jezelf in een vrijwilligersorganisatie dit soort vragen te stellen, maar het geeft tegelijkertijd wel een aantal vrijheden. Iemand kan zeggen: Ík heb dit drie Gilde Utrecht Nieuws

van de bestuurstafel jaar gedaan, laat nu maar weer eens een ander de taken overnemen´ of Ík zou wel eens wat anders willen gaan doen´. Al dit soort meningen kunnen dan op tafel komen en maken feitelijk deel uit van het vrijwilligersbeleid dat we met elkaar effectueren. Er is geen zwaarwichtigheid. Het kan wel een moment zijn om te denken aan een wisseling van de wacht bijvoorbeeld, zonder dat je je bezwaard hoeft te voelen dat je de anderen misschien in de steek laat. Als bestuur hebben we dit ook gedaan en ik heb van mijn medebestuursleden te horen gekregen dat ik nog even mag blijven als voorzitter van Gilde Utrecht. Waarvoor mijn dank.

Ja, en verder? Besturen is vooruitzien dus we zijn al bezig met bijvoorbeeld het vervangen van onze computerserver, hetgeen gaat gebeuren in het najaar als het wat rustiger wordt. Voor 1 september moet de penningmeester de begroting voor 2012 al weer bij de gemeente indienen, waarbij we altijd proberen een verfrissend verhaal te presenteren en niet de neiging te volgen een kopie van vorig jaar te maken. Er moet dus nog heel goed naar de tekst worden gekeken. De eindejaarsbijeenkomst moet gereserveerd worden want zaalruimte is om die tijd altijd erg moeilijk te vinden en we willen toch weer graag naar De Driehoek en Gertrudiskapel. Gilde Nederland heeft ons gevraagd een landelijke Gil-

dedag te organiseren in 2014, maar we hebben besloten om dat te koppelen aan ons 25-jarig jubileum en dus is aangeboden om dat in 2015 te doen. Het aanbod is geaccepteerd. En zo ziet u hoe bestuur en directie soms heel ver voor de troepen uit moeten lopen om ook in de toekomst, ver of dichtbij, dingen te laten plaatsvinden. Wat heel dichtbij is: dat velen van u op vakantie zijn geweest, nog op vakantie zijn of nog moeten gaan. Ik hoop dat u allen een mooie zomer mag beleven, ook als u in ons mooie Utrecht blijft, en dat we elkaar begin september weer uitgerust en vol nieuwe energie mogen treffen voor een nieuw Gildeseizoen. Paul Vergeer, voorzitter

rondleider Geert Boorsma tijdens themawandeling pelgrims onderweg naar Santiago


6


Rondleidingen Gebedshuizen De evenementencommissie had ervoor gezorgd dat op dinsdagmorgen 29 maart van dit jaar belangstellende gidsen en baliemedewerksters een bezoek konden brengen aan de gebedshuizen aan de Springweg in Utrecht. Grieks-orthodoxe kerk De wandeling startte in de voormalige gymzaal voor kleuterjuffrouwen. Deze ruimte is nu in gebruik als Grieks-orthodoxe kerk. Deze kerk is ontstaan uit een afscheiding van de Rooms-Katholieke kerk in 1054. Het kerkgebouw is in 1986 ingericht op initiatief van een GrieksUtrechtse bonthandelaar. De schilderingen op de muren zijn gemaakt met de hulp van een projector. De afbeeldingen werden op de muur geprojecteerd en zo geschilderd. De kerk behoort tot het bisdom Nederland, België en Luxemburg, met als bisschop de patriarch van Brussel. Dit bisdom staat rechtstreeks onder Constantinopel. Voor de volgelingen van deze kerk is de kerk de verbinding tussen de hemel en aarde. De iconenwand symboliseert de scheiding. De voorzijde van de wand is de wereld, de achterzijde de hemel. Tijdens de eredienst gaan de deuren van de wand in het midden open. Men ziet de ark van het verbond met de icoon van Christus. Twee engelen staan achter de ark. De hele eredienst vindt plaats in het Grieks en vertoont veel overeenkomst met de liturgie van de katholieke kerk.

Broodhuis

broodhuis

schap gekocht om te worden ingericht als synagoge. De architect Harrie Elten, leerling van Berlage, heeft het huidige gebouw ontworpen in 1926. De stijl van het gebouw is art déco. Omdat de synagoge te klein was, werd het balkon gemaakt. Vroeger zaten de vrouwen achter de mannen: nu nemen de vrouwen op het balkon plaats.

Het tweede gebedshuis dat bezocht werd was ‘het Broodhuis’, voormalig synagoge. Utrecht heeft een periode gekend die niet bepaald joodvriendelijk was. Toen in 1643 een pestepidemie uitbrak werd gezegd dat de joden de bron hadden vergiftigd en moesten zij de stad verlaten. Pas in 1789 stond het gemeentebestuur van Utrecht het toe, dat joden in Utrecht gingen wonen, mits zij een bewijs van goed gedrag konden overleggen. Door de burgerlijke gelijkstelling ten tijde van Napoleon mochten de joden overal gaan wonen. Al in 1697 werd de toenmalige doopsgezinde kerk door de joodse gemeen-

Na de Tweede Wereldoorlog waren er te weinig joden om de synagoge te kunnen bekostigen. Het gebouw werd eerst aan een meubelhandelaar verkocht die echter failliet ging. In 1983 kwam het gebouw in het bezit van de ‘Stichting Zending en Opwekking’. In de maanden juli en augustus kan Het Broodhuis op de zaterdagmiddag worden bezocht. Grenzend aan Het Broodhuis ligt de synagoge van de orthodoxe joden. In 1982 werd dit een zelfstandige synagoge. Ook deze synagoge of ‘sjoel’ is niet helemaal afgebouwd. Zolang de joden geen tempel meer hebben in Jeruzalem, wordt er geen enkele synagoge helemaal


7

afgebouwd. Het gebouw heeft wel facilitaire zaken die belangrijk zijn voor de geloofsuitoefening. Bij de entree is een plakkaat aangebracht ter herinnering aan de meer dan 1000 omgebrachte joden uit deze omgeving tijdens de Tweede Wereldoorlog. De diensten worden in het Hebreeuws uitgevoerd. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de Minjan: het aantal van tien volwassen mannen, dat vereist is voor het gemeenschappelijke gebed in de synagoge. De erediensten staan minder open om redenen van veiligheid, maar ook omdat de joden niet missionair zijn ingesteld. In Nederland kennen we twee joodse stromingen: de orthodoxe en de liberale. De orthodoxen houden zich meer aan de oude regels. In Utrecht wordt de synagoge aan de Springweg door de eerste groep gebruikt. De liberale joden gaan naar de synagoge aan de Nieuwe Gracht. Jan van Schaik Gilde Utrecht Nieuws

Rondleidingen Een penitentiaire inrichting Niet zo maar een bezoekje, nee, je moest je er wel degelijk op voorbereiden. Legitimatie verplicht en geen mobiel of fototoestel. Dit gold voor het bezoek aan de penitentiaire inrichting aan het Wolvenplein op 26 april 2011, op uitnodiging van de evenementencommissie. Rond half elf meldden zich bijna twintig geïnteresseerden om vrijwillig deel te nemen aan een ‘korte vrijheidsberoving’. In de voorgeschiedenis van de gevangenis werden in Utrecht de gevangenen onder meer opgesloten in diverse stadspoorten en verdedigingstorens zoals de Tolsteegpoort en de Plompetoren. Rond 1830 werd in Utrecht begonnen met de sloop van de oude stadsverdediging. In de noordoosthoek van de stad kwam het daarin tot een ontmanteling van het uit omstreeks 1580 daterende aarden bolwerk Wolvenburg aan de verdedigingsgracht. De vrijgekomen ruimte werd vervolgens gebruikt voor de bouw van de gevangenis. In 1856 vond de officiële opening plaats en daarmee is het de oudste gevangenis in Nederland die nog in gebruik is. In 1900 kwam het kerkgebouw op het terrein. Rond diezelfde tijd werden uitsluitend mannen in het Wolvenplein gevangengezet.

maaltijden. Dit maakt het voor de bezoekers mogelijk een indruk te krijgen van het gevangenisgebouw. Eigenlijk is het Wolvenplein geen gevangenis. Het is een huis van bewaring, waarin 128 mannen op hun veroordeling wachten. Hierdoor wordt de duur van hun verblijf in deze inrichting meestal acht tot tien maanden. De leeftijden zijn gevarieerd, de grootste aantallen liggen tussen de twintig en dertig jaar. Iedere gedetineerde beschikt over een bankrekening

Wolvenplein

Na de binnenkomst merken de bezoekers dat in het gebouw alle mogelijkheden om naar buiten te gaan uit het hoofd gezet kunnen worden. Zodra een deur ontsloten wordt, wacht een volgende deur op de ontsluiting, nadat de eerste weer gesloten is. De gastheer en gastvrouw vertellen ons dat de gedetineerden ‘achter de deur’ zitten. Zij krijgen tussen elf en twaalf uur hun opgewarmde Gilde Utrecht Nieuws

waarmee hij dingen kan aanschaffen, zoals kleding of rookgerei. Als hij deelneemt aan de arbeid, gehuisvest in het voormalig kerkgebouw, kan hij per week ongeveer 15 euro verdienen. Hiervan moet 4 euro voor het gebruik van de tv worden ingehouden. De buitenwacht zorgt ervoor dat er zo nu en dan drugs naar binnen worden gesmokkeld. Inventiviteit en creativiteit spelen hierbij een

8

grote rol. Zo kreeg een gevangene rond de kerst een mooi, wit kerstboompje voor in zijn cel. Later bleek dat de witte poeder waarmee het boompje gekleurd was, de celbewoner een zeer verruimde geest bezorgde. Het personeel is er zich van bewust dat er geprobeerd wordt zaken binnen de muren te brengen die daar niet thuishoren. Naast het bezoek aan de arbeid kunnen de gevangenen ook kiezen voor onderwijs. Een docente is op bepaalde uren aanwezig en men kan ervoor kiezen een taal te gaan studeren of zich het Nederlands meer eigen te maken. Er kan ook gekozen worden voor houtof metaalbewerken. Agressie naar het personeel van de gevangenis komt weinig voor. Onderling doen er zich wel eens problemen voor, maar dan is er altijd nog de isoleercel. Enkele gedetineerden zitten in de open afdeling. Zij kunnen het terrein af en hebben een baantje. ‘s Avonds melden zij zich in het gebouw. De open afdeling is een voorbereiding op de terugkeer in de maatschappij. De gildemensen mochten op deze afdeling de koffie en cake proeven en dit interessante bezoek afsluiten met een woord van dank aan de gastheer, uitgesproken door Rien Stein. Jan van Schaik jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

Rondleidingen Wandeling langs oude platanen en andere veteranen Met deze pakkende slogan werden de leden van Gilde Utrecht door de evenementencommissie uitgenodigd deel te nemen aan een wandeling op dinsdag 17 mei 2011 onder leiding van de bomenspecialist Aart de Veer. Rond tien uur was de start van de wandeling bij de plataan in de Abraham Dolehof. De wandelaars kregen een overzicht uitgereikt van monumentale platanen in de binnenstad van Utrecht. De route liep langs de Hamburgerstraat, Kromme Nieuwe Gracht, Hiëronymusplantsoen, Lepelenburg, Servaasbolwerk, Oude Gracht, Nieuwe Gracht en Geertebolwerk en eindigde in de Officierstuin van het Duitse Huis.

De plataan De naam plataan is afkomstig uit het Frans. Vanaf 1360 zien we de plataan in Nederland, waarschijnlijk hier gekomen vanuit een kloostertuin. Er worden drie soorten onderscheiden: de gewone plataan, Platanus hispanica, de westerse plataan, P. occidentalis, die in Amerika groeit, en de oosterse plataan, P. orientalis. Als in de soortnaam een derde naam tussen aanhalingstekens en met een hoofdletter wordt aangegeven, gaat het om een cultivar die door de mens is gekweekt. Zo zijn er enkele exemplaren te vinden van P. orientalis ‘Digitata’ met een diep ingesneden blad. De oudste platanen in Utrecht dateren van rond 1850. Linden, beuken en eiken in de stad kunnen ouder zijn. Dat er speciaal voor de platanen belangstelling is, komt waarschijnlijk door het feit dat zij iets exotisch hebben. Het meten van de hoogte van een boom wordt o.a. gedaan met behulp van een neuskruis. De omvang van de stam wordt op borsthoogte met een meetlint gemeten. Het vaststellen van de ouderdom van een boom kan op verschillende wijzen gedaan worden. In archieven kunnen bronnen worden onderzocht, waarin het planten van bomen wordt vermeld. Met behulp van een lepelboor die in de stam wordt geduwd, kunnen de jaarringen worden geteld en hiermee kan jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

ook de ouderdom worden bepaald. De derde manier maakt gebruik van een groeikromme die op basis van onderzoek is vastgesteld. Bij het schoolplein op het Hiëronymusplantsoen staan twee kastanjes, waarvan er één al meermalen is aangetast door de kastanjemineermot. Als dit beestje in de zomer in de boom komt, verdort het blad en valt van de boom. Dit blad moet snel worden opgeruimd voordat andere bomen worden aangetast.

Monumentaal De Bomenstichting houdt een bestand bij waarin ongeveer 3000 bomen zijn opgenomen. Deze worden volgens verschillende criteria geclassificeerd als monumentaal. Criteria voor de opname in het bestand kunnen zijn: de esthetische waarde - de boom is mooi en groot; de cultuurhistorische waarde: men heeft bijvoorbeeld ooit recht gesproken onder de boom, en de natuurwetenschappelijke waarde: in de boom komen bijzondere vogels, insecten of andere dieren voor. Een boom kan al zeldzaam zijn door zijn afmetingen. Als de boom in het register van de Bomenstichting is opgenomen, kan deze stichting subsidie geven als er bij de boom moet worden ingegrepen. Het kan nodig zijn de boom te beschermen tegen schimmels of hem steun te geven met behulp van kabels.

Ziekten Een ziekte die platanen bedreigt in ons land is de bladvlekkenziekte. Hierbij verwelkt het blad van de boom al vroeg in

9

Abraham Dolehof

de zomer. Een andere ziekte is massaria: een schimmel die aan de bovenkant op hoge takken voorkomt. De aangetaste tak kan afbreken en daarom kan het nodig zijn om met een hoogwerker te kijken of er iets mis is. In Utrecht staan ca. 110.000 bomen. Utrecht is minder groen dan Amsterdam, maar het is toch zeker de moeite waard om de bomen tijdens een wandeling te bekijken. Bij het milieucentrum van Utrecht, Oude Gracht 60, is het boekje Zochergroen te verkrijgen met een wandeling langs de singel van Utrecht. In het restaurant van Karel V strekten de wandelaars hun benen om bij het genot van een kop koffie na te genieten van een boeiende, instructieve wandeling. Jan van Schaik Gilde Utrecht Nieuws

Rondleidingen Het Gilde en de Kerkennacht Passen Gildeactiviteiten in de doelstelling van de Kerkennacht? Een paar rondleiders denken van wel. En dan niet een activiteit in een kerk, maar wandelen van kerk naar kerk. De ‘Preek van de leek’ door Claudia de Breij, een discussie waaraan een aartsbisschop en de burgemeester deelnemen plus nog zo’n dertig programmaonderdelen in de verschillende kerken, zijn eenmalig. Maar je kunt nooit weten: toch maar met een rondleider mee? Hier volgen chronologisch hun ervaringen.

Dan is het ’s avonds, 24 juni: Kerkennacht - even na 18.00 uur: Sint Willibrorduskerk, de burgemeester houdt een inleidend praatje, er zijn kerkelijke functionarissen, bekende Gildegezichten, betrokkenen; van hieruit begint straks een bonte stoet prominenten aan een wandeltocht via het Domplein naar het Catharijneconvent; - 18.30 uur: Domplein, Gildeparaplu markeert ons startpunt bij Jan van Nassau, de kerkklokken van de Willibrordus gaan luiden, de Domklokken voegen zich bij dat geluid, de stoet draait het


plein op, voorop een mevrouw met een tros ballonnen, daarachter twee aartsbisschoppen in ambtskledij, de burgemeester, een dominee in liturgisch gewaad, een 150 medewandelaars, zwaaiende Gildecollega’s, ik sluit me aan bij de stoet; - rond 19.00 uur: binnenplaats Catharijne Convent, helemaal vol, de directeur van het Convent heet ons welkom, acht daarvoor uitgenodigden knippen acht touwtjes door van acht ballonnen, deze stijgen – hoe kan het anders – bijna loodrecht ten hemel, start Kerkennacht! - in het overvolle Convent presenteren zich verschillende organisaties, Aart de Veer bijt het spits af door aanwezigen uit te nodigen hem te volgen naar een kunstwerk; - 19.45 uur: Domplein, we komen bij elkaar, met Marijke Liedmeijer, Gerhard Riesthuis en Henk van Hilten bereid ik me voor op dat wat komt, we houden er rekening mee, dat men kiest voor andere programmaonderdelen, de Gildepara-

plu en brandende Kerkennachtkaarsjes markeren ons startpunt, wandelaars melden zich; - 20.00 uur: Gerhard gaat op weg met negen wandelaars, het gaat regenen, fietsers zoeken een stallingsplekje, gaan de Domkerk in, het wordt stil op het plein; - 20.30 uur: Henk vertrekt met één wandelaar, overleg met Marijke, we verwachten geen toeloop voor de geplande wandeling van 21.00 uur; - bijna 21.00 uur: ik doof de kaarsjes, vouw de paraplu op, dan ineens: vier jonge mensen en vlak daarna twee echtparen: “Start hier de Gildewandeling?”: gemotiveerde enthousiastelingen; - 22.15 uur we eindigen bij de Buurkerk, een deskundige geeft uitleg bij het daar te restaureren uurwerk, we wensen elkaar alle goeds en gaan ons weegs, de echte nacht in.

10


Ben de Boer

Rondleidingen Eropuit met de Franse slag Ik zal het missen, de bijna dagelijkse elektronische correspondentie met ‘Hécate’, een groep cultureel geïnteresseerde Franse senioren, die een bezoek aan onze mooie stad hebben gebracht. Paul Vergeer en ik hebben er vele uren in gestoken om het hen zoveel mogelijk naar de zin te maken. Ze wilden van alles. Op één dag een busreis met bezoek aan Slot Zeist, het Huize Doorn en het Rietveld-Schröderhuis, een rit langs de Vecht en de Loosdrechtse Plassen, naar de Hortus en nog een rondwandeling door Amersfoort… Dat waren nog maar de plannen voor de zondag. (Paul heeft zaterdag met hen o.a. het Centraal Museum en het museum Van speelklok tot pierement bezocht en in Oudaen gegeten.) Op zondag zou ik ze begeleiden. Na een uitgebreide correspondentie is een programma opgesteld, dat kleiner was dan ze wensten, maar uiteindelijk toch nog groter dan wat gerealiseerd is, maar ze waren tevreden. Vooral over de maaltijden! Na een vroege, natte fietstocht van Maartensdijk naar Utrecht haalde ik de gasten op bij Hotel Karel V. We begonnen met een rit langs de Vecht. Bij de Zuilense Brug – onze eerste stop – heb ik de functie van de rolpaal uitgelegd. In Maarssen heb ik ze natuurlijk verteld over de misjpoche die daar was gevestigd, en die in de oorlog volledig is gedeporteerd. In Nieuwersluis kwam het voormalige militaire strafkamp aan de orde. Voor Loenen zijn we tussen de plassen door richting Nieuw-Loosdrecht gegaan, waarbij ik over de drinkwatervoorziening van Amsterdam heb verteld. Via de Knorr-fabrieken en Hilversum ging het vervolgens richting Soestdijk, waar we het paleis passeerden. Daarna reden we naar Amersfoort, waar mijn rondleiding vanwege de regen verviel. Museum Flehite was gesloten en daarom gingen we koffie drinken bij de Varkensmarkt. Hier heb ik het verhaal van Everard Meister verteld, over de Amersfoortse Kei. (Huize De Krakeling had Paul de vorige dag helaas moeten overslaan.) Na de koffie gingen we lunchen in ‘La Brocante’, een uitspanning van hoge jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

kwaliteit (ik had er proefgegeten). Ze hadden gereserveerd voor zichzelf en voor mij (dertien personen), maar toen ik vroeg hoe het stond met Riny de chauffeuse, zei de leider van de groep gelukkig, dat die natuurlijk ook mee moest eten en drinken. Een drankje en nog een gingen er vlot in; Riny koesterde gelukkig het standpunt van 100% bob, 0% op. Na drie kwartier in La Brocante hadden we nog steeds geen menukaarten! Terwijl ik bij aankomst had gezegd, dat we om half drie in Doorn moesten zijn. Dus heb ik opgebeld, dat we een uur later kwamen. De Franstalige gids zou wachten. Het was toen al duidelijk, dat we het Rietveld-Schröderhuis waar we om vier uur moesten zijn, niet meer zouden halen. In Huize Doorn, het laatste onderkomen van de gevluchte Duitse keizer, aangekomen, was een vijftal personen intussen moe geworden, en ging buiten in de zon zitten, de andere zeven vonden het heel leuk en hadden allerlei vragen, zodat de rondleiding ruim vijf kwartier duurde. De tomtom leidde ons via Langbroek terug, dus ook langs Werkhoven. Toen we ’s morgens langs twee molens in de polder tussen Utrecht en Maarssen reden was er vanwege de regen geen belangstelling voor het maken van foto’s, maar nu de zon scheen, moest deze molen natuurlijk uitgebreid gekiekt worden. Om kwart over vijf waren we bij het Rietveldhuis, de groep was tevreden het

11

Rietveld Schröderhuis

van buiten te hebben gezien en ook hier was het aantal gemaakte foto’s groot. Daarna ging het terug naar Karel V, waar ‘lunchpakketjes’ voor de terugreis per trein naar Parijs werden opgehaald. De treinenloop was niet helemaal okselfris. De trein die ze wilden nemen had een kwartier vertraging, maar dat was tot daar aan toe. Op de wisselborden stond Rotterdam Centraal. En dat stond ook op de eerste twee rijtuigen. Op het derde rijtuig stond echter Den Haag Centraal. Daar stapten ze in en dat zag ik pas op het ogenblik dat de deur dicht ging… Het kwam toch nog goed: ze zijn in Gouda overgestapt en waren op tijd in Rotterdam om de Thalys te halen, die ook een vertraging had, van 35 minuten, maar ze waren toch op tijd thuis. De volgende dag kreeg ik een mail, waarin stond, dat ze zich het hele weekeinde uitstekend vermaakt hadden; het niet halen van de planning was geen bezwaar geweest, en: het eten was ‘excellent’. Rien Stein Gilde Utrecht Nieuws

In de schijnwerper Een spannende reis door een huiskamer Interview met Mariëtte Koeleman Op de middelbare school had je ze al: docenten die het bij hun eerste stap over de drempel van een klaslokaal al voor het zeggen hadden vanwege hun persoonlijkheid. Daar was geen imponerende fysieke lengte voor nodig, geen trendy, woest interessant kapsel, zelfs geen aansprekende jonge leeftijd: je luisterde gewoon direct geboeid naar hen. Mariëtte ZuurbierKoeleman is er zo een in mijn ogen. Inmiddels heeft zij er 12½ jaar conversatielessen voor Gilde op zitten: een jubileum. Voor die tijd had ze zich overigens al elders in het lesgeven bekwaamd. Alles bijeen even bewogen als avontuurlijk leven… Als ik bij Mariëtte ben gearriveerd is dat te laat, vanwege onverhoedse perikelen in het openbaar vervoer. Ik voel me behoorlijk opgelaten, maar Mariëtte verwelkomt me hartelijk en geduldig, of er niets aan de hand is. Kennelijk altijd op verrassingen voorbereid, staat ze in de deuropening: geen imponerende fysieke lengte, maar wel zo energiek en met die open blik die direct boekdelen spreekt, terwijl ze de tachtig jaar toch al gepasseerd is. En dat laatste zou je dus echt niet zeggen. Voor ik het weet zit ik bij haar tafel in haar huiskamer met brandende kaarsjes om de ochtendkoffie, en ben met haar op reis als in een fraaie touringcar met verre bestemming, Mariëtte achter het stuur, schakelend en wijzend op wat er onderweg allemaal te zien is.

Utrecht Mariëtte is een echte Utrechtse. Geboren in de binnenstad, vlakbij het oude, ooit nog glorieuze centraal station. Ze vertelt er levendig over. Zoals over veel andere, oude gebouwen in de stad die zijn verdwenen, verbouwd of nieuwe functies hebben gekregen. Over ‘Galeries Modernes’ bijvoorbeeld, een zaak in huishoudelijke artikelen aan de Oude Gracht die nooit leek te kunnen verdwijnen, maar die later toch plaats moest maken voor andere ondernemers. En over de bedrijvigheid langs de werven in de binnenstad, destijds nog in een ander tempo, maar geleverd met minstens zoveel inspanning als die van tegenwoordig. In dat kader haalt Mariëtte een Italiaans familielid van haar aan, van grootmoeders kant. Betrokken familielid, met een zangerige, ‘vreemde’ achternaam, was in


lang vervlogen tijden als schoorsteenveger zijn geluk in Utrecht komen beproeven. Een gedreven, creatieve nieuwkomer zou hij nu genoemd worden, maar hij was die tijd dus al ver vooruit. Hij volgde dan ook een zeer geslaagd integratietraject. En daarvan mag onder andere het zogeheten Eerste Kruis op de Dom getuigen. Volgens de familieverhalen, die bij voorbaat meer dan aannemelijk zijn, heeft dit familielid dat kruis op de toren gezet, waardoor de hoogte van de Dom toenam met zo’n twee meter, van 110 naar 112 meter.

behoorlijke bezienswaardigheid was. Het gezegde luidde destijds neerbuigend: ‘Een vrouw achter het stuur betekent bloed aan de muur’. Maar Mariëtte zet dat commentaar gewoon aan de kant van de weg: “Ik haalde mijn rijbewijs na vijftien lessen!” zegt ze lachend.

Mariëtte zelf was – en is – ondernemingslust ook bepaald niet vreemd. Haar degelijke, hoewel vrij gemakkelijke r.k. meisjesopvoeding was voor haar geen belemmering over de landsgrenzen te gaan kijken. Menig jong meisje ging begin jaren vijftig van de afgelopen eeuw dorp of stad nog niet uit, maar Mariëtte dus wel. Met een r.k. reisorganisatie, onder leiding van een Augustijn, trok ze met andere jongeren de Zwitserse Alpen in en genoot volop. Ook zeilde ze regelmatig een flink eind weg op de Loosdrechtse Plassen, in een gehuurde boot, een Grote BM. En toen zij 24 was, haalde ze haar rijbewijs, waarmee ze in die tijd toch wel een

Mariëtte werkte allereerst in de administratie van een papiergroothandel in Utrecht, op de verkoopafdeling; in de ‘marketing’ zou dat nu heten. Vervolgens kwam ze in dienst van een gerenommeerde modezaak, Schröder. Daarna ging ze aan de slag bij het Rutgershuis, een organisatie die als een van de eerste actief was op het gebied van seksuele voorlichting. Ze werkte er samen met een verpleegkundige en een arts die spreekuur hielden. Ook in de jaren zestig van de vorige eeuw, ten tijde van de zogeheten Flower-Powergene-

12


foto familiealbum Zuurbier-Koeleman

Werk en privé

in de schijnwerper ratie, bleek die voorlichting hard nodig. Mariëtte vertelt over de grote gêne en onwetendheid van bezoekers aan het Rutgershuis. Maar met hun vragen konden ze dan ook vaak nergens anders fatsoenlijk terecht. In 1959 trouwt Mariëtte haar grote liefde, Gijsbert, en volgt hem naar Engeland. Naar Sheffield, een stad ten noorden van Londen. Van daaruit werkt haar man, samen met diens broer, mee aan de constructie en aanleg van nieuwe gaspijpleidingen. In 1957 zocht Mariëtte haar dan nog toekomstige echtgenoot al op in Sheffield. Dan nam ze het vliegtuig in haar eentje. Geen enkel probleem met haar reiservaringen. Toen haar man naar het zuiden van Engeland moest voor werkvergaderingen, ging Mariëtte dan ook met hem mee, maar dat betekende niet dat ze de hele dag thuis bleef zitten. Zo was ze op zeker moment zelfs zoek. Nu had haar zwager haar eerder al geïntrigeerd zien kijken in de richting van het eiland Wight, waar een verlokkend bord ergens onderweg naar verwees. En ja hoor: haar man en zwager wachtten uiteindelijk niet vergeefs aan de kade bij het afmeren van de veerboot, terug van de oversteek naar het prachtige eiland, waar koningin Victoria en haar geliefde Albert een schitterend buitenverblijf met eindeloze tuinen hadden. Hun zomerpaleis is inmiddels al weer sinds jaren voor toeristische blikken opengesteld. Het zuiden van Engeland heet zeker voor Mariëtte niet voor niets ook wel de Engelse Rivièra. Mariëtte en Gijsbert kregen een zoon, en daarmee was het natuurlijk anders leven en werken. Maar Mariëtte bleef, na een paar jaar weer terug in Nederland, zorg en arbeid combineren met haar ondernemingslust. Dat was bepaald niet altijd eenvoudig, want zij en haar man vingen, op latere leeftijd al, thuis ook nog de (puber-)kinderen op van een jongere gescheiden zus van Mariëtte, die inmiddels overleden was, terwijl Mariëtte toen zelf nog buitenshuis werkte. Een even turbulente als dankbare periode. “Maar goed, dat had ik allemaal dan ook niet gekund zonder de steun van Gijsbert”,


zegt ze over haar man, die nu alweer jaren geleden overleed. Ze spreekt met veel zichtbare liefde over hem, haalt dan met verve een lijst van de muur en wijst daarin enthousiast op haar echtgenoot, gefotografeerd in zo’n kleurige vakantiestoel, ergens veraf in een zonnig Zuiden.

1990 - heden Na 1990 kwam een inmiddels gepensioneerde Mariëtte in contact met buurthuis Marco Polo. Ze gaf er acht jaar taallessen. Vol overgave, al konden haar inspanningen ‘voelen als water naar de zee dragen’, zoals ze voorzichtig bekent. Het bleek in de praktijk heel moeilijk mensen/kinderen goed het reguliere onderwijs in ‘te praten’ bij voorbeeld. Een vriend van Mariëtte die voor Gilde werkte, raadde haar na al die jaren aan taallessen te gaan geven aan hoger opgeleide nieuwkomers. “Nou, vooruit dan maar”, reageerde Mariëtte. En met die beslissing heeft ze er inmiddels alweer die 12½ jaar conversatie Nederlands (in het kader van Samenspraak) voor Gilde op zitten. Een bonte stoet aan mensen uit allerlei windrichtingen is langs haar tafel in haar huiskamer getrokken. Ze heeft nieuwkomers uit onder andere voormalig Joegoslavië, Turkije, Duitsland en Georgië vertrouwd gemaakt met het Nederlands en dus ook met de ‘aanhangende’ culturele eigenaardigheden van die taal. ”Ik begin gewoon met het rijtje Hebben en Zijn”, zegt Mariëtte daarover, “daarmee kun je al gauw een hele zin maken”. En ja, haar inspanningen hebben duidelijk succes. (Toen ik haar belde voor dit vraaggesprek, zat er net weer iemand aan haar tafel om de nodige leerstof via haar tot zich te kunnen nemen.) Alle betrokkenen stellen die uitwisseling dan ook zeer op prijs. “Een Duitse meneer, die nu perfect Nederlands spreekt, helpt me nu met het doorgronden van de geheimen van mijn pc”, verklaart Mariëtte, opnieuw aanstekelijk lachend.

dan toch volkomen onverwacht durft aan te dienen. Ook deze man heeft ze helaas moeten afstaan ‘aan de overkant’, maar ze geniet zichtbaar van deze herinneringen, als van een late lente; inspirerend en eindeloos positief. Ik maak haar als vanzelf een compliment over haar begenadigde meisjesachtige, dikke bos krullend haar. “Ja”, zegt ze, “staat hij (haar tweede man) ineens onderaan de trap, die ik net af kom, naar me te kijken en zegt tot mijn onuitgesproken verbazing: Ik wilde het gewoon even zien: hoe een vrouw van zeventig de trap neemt!” Bij iemand met zo’n levendige, jeugdige verteltrant, bij kaarslicht overdag al, kom je dan ook graag op bezoek. Even voor ik weer terugga naar eigen huis en haard kan ik, zelf moeder, Mariëttes klinkende uitspraak over kinderen, en indirect over taalverwerving, daarom nog enthousiast meenemen: “Je doet met een kind wat je kunt,” zegt ze, “niet wat je wilt”. En zo is het. Joke Streefkerk

Intussen heeft Mariëtte, na het overlijden van haar man, ook nog haar tweede grote liefde mogen meemaken. Het is zo’n liefde waarvan je denkt dat die je niet meer zal overkomen, maar die zich

13


in de schijnwerper Een ‘vrijwillige liefhebber’ van pracht en praal in het Utrechtse Interview met Ton Viguurs, rondleider bij Gilde Utrecht sinds 1993 Hij ontvangt mij in het Utrechtse Hoog Boulandt in zijn ruime flat op de vijfde en hoogste verdieping van gebouw Zwaanschild. Met panoramisch stedelijk uitzicht op het westen. Aan de galerijkant, oost dus, is het vooral aardig om naar beneden te kijken waar je een prachtig aangelegde binnentuin ziet, nu ik dit schrijf (begin mei) met wit bloeiende boomvormige kornoeljes. Ton – korte brede gestalte, blauwe polo / lichte broek – beent energiek door zijn woonvertrek en voorziet mij van een kopje Nespresso met bijbehorende luxe bonbon. Het interview begint. Kun je wat over je jeugd vertellen? Ik ben in 1941 geboren in Den Bosch waar mijn vader een aantal slagerijen had onder de naam ‘Hertogstad’. Viguurs is een echte – nooit goed verklaarde – Bossche naam, maar inmiddels heeft men zich over het land verspreid. Ook onze voorvaderen ‘deden iets’ in het vlees en ik heb nog een broer die vleeskeurmeester is geweest. In 1954 verhuisde ons gezin naar een villa in Hintham, richting Oss. We waren met ons vieren: drie jongens en een meisje, ik ben de tweede. We hadden ook een inwonende huishoudelijke hulp, die bijna een geheel vormde met de familie. Ze heeft later nog op mijn kinderen gepast als ik met mijn vrouw uitging. Zoals het hoorde ben ik rooms-katholiek opgevoed, echter niet fanatiek. Ik was misdienaar en koorzanger bij de Paters Redemptoristen. Voor mijn middelbareschooltijd ging ik naar Nijmegen waar ik interne leerling werd op het Canisiuscollege van de Jezuïeten. Het internaat was tamelijk streng en we mochten alleen in de vakanties naar huis.

Zag je in het internaat wel eens een meisje? Meisjes(behalve dan je zus) mochten niet in het internaat komen. Bij de jaarlijkse toneeluitvoering werden de vrouwenrollen eerst door jongens gespeeld! Later werd het wat liberaler en deden er wel meisjes ‘van buiten’ mee. Ook gingen we in de stad op dansles.

Ton naast schilderij van Gérard Grassère. foto Aart de Veer


14


in de schijnwerper Volg je de discussie over misbruik in de kerk ook? Natuurlijk! We hebben het onderwerp op een reünie van onze eindexamenklas (1960) zelfs aan de orde gesteld. Het bleek gelukkig dat niemand van ons ermee te maken heeft gehad. Deze reünies vinden sinds kort elk jaar plaats, de voorlaatste keer was het in de Jezuïetenberg, een kalksteengroeve in Maastricht (een Rijkscultuurmonument) waarin de paters in opleiding op hun vrije woensdagmiddag een groot aantal reliëfs, beelden en portretten in houtskool en kleur hebben aangebracht. Een van hen was pater Krekelberg, bekend van ‘links voorrang’ en de steen die hij door de ruit van een seksshop in Maastricht gooide!

Hoe ging het verder met je studie? Ik deed eindexamen in 1960 en ging in militaire dienst (AAT: Aan- en Afvoertroepen) in Tilburg. Daar ging ik vervolgens ook studeren, en wel bedrijfseconomie en organisatiekunde. In die tijd leerde ik mijn vrouw kennen (tijdens carnaval). Ook maakte ik haar mee bij Remington Rand waar zij secretaresse was, en ik vakantiewerk deed. Ik was actief in de studentenvereniging St. Olof en werd lid van jaarclub Symposium en dispuut Sinn Féin (verwijzing naar de Ierse vrijheidsstrijd). In 2013, als de Vrede van Utrecht herdacht wordt, en mijn jaarclub vijftig jaar bestaat, ga ik hier het programma voor onze jaarclub organiseren.

uur per week. Een belangrijke omwenteling in het ziekenhuiswezen die ik heb meegemaakt, was de overgang van de openeindfinanciering naar het werken met een vast budget. Het NZI werd later Prismant, en vanaf 1995 was ik verbonden aan Zorgconsult Nederland BV. Mijn belangrijkste werk daar omvatte advisering, managementopleidingen en interim-management.

Waar woonden jullie? Na ons trouwen woonden we kort in Benschop, daarna in Beesd, aan de Linge. Ik reisde eerst heen en weer naar Den Haag en later naar Utrecht, waar het NZI zich had gevestigd. De files werden echter een steeds groter probleem; parkeren in Utrecht was een ramp – ik kende deze stad eerst voornamelijk door de bekeuringen… In 1990 overleed mijn vrouw, 50 jaar oud, aan kanker, na een zware periode van drie jaar van leven tussen hoop en vrees. Onze dochters waren toen nog maar 12 en 15. Na een korte periode met hulp in ons huis in Beesd verhuisde ik met de meiden naar mijn huidige flat in Utrecht. Zij wonen nu allebei zelfstandig in Utrecht en komen vaak op bezoek. We gaan binnenkort met ons drieën naar Amerika!

En nu wil ik nog wat over je link met het Gilde horen!

Als drs. economie ging ik werken bij het NZI, het Nationaal Ziekenhuis Instituut in Den Haag. Daar deed ik onderzoek voor intramurale instellingen en de overheid, bijvoorbeeld op het gebied van de kosten van inserviceopleidingen voor verpleegkundigen versus opleiding via het dagonderwijs. Zo raakte ik ook betrokken bij het besturen van centrale scholen en mbo- en hbo-opleidingen. Een ander onderzoeksobject was het berekenen van de personele en financiële effecten van de verkorting van de arbeidsduur van 45 naar uiteindelijk 36

Toen ik hier kwam wonen, wilde ik graag de stad beter en anders leren kennen en meldde mij in 1993 bij het toenmalige kantoor in Stade aan de Nachtegaalstraat. Het werd een soort intakegesprek dat uitmondde in de vraag of ik rondleider wilde worden. De nodige kennis daarvoor kreeg ik vooral van de bekende dr. Struick, die mij een aantal malen persoonlijk gidste. Omdat ik in die tijd meer dan fulltime werkte, wilde ik alleen op zaterdag en zondag rondleiden, na mijn pensionering kwam de woensdagmiddag daarbij. Ik heb een eigen route door het zuidelijk deel van de binnenstad ontwikkeld (Dom, Archief, binnentuin Weeshuis, Mieropskameren, Mariaplaats, Buurkerk e.a.) en vertel over alle aspecten van de stad. Ook kan men mij benaderen voor


15

Hoe verliep je carrière?

een fortentocht of een bezoek aan de St. Willibrordus. (Ik doe ook mee als vrijwilliger bij Kerken Kijken Utrecht.)

Ben je nog betrokken bij de kerk? Ik ben geen lidmaat meer. Maar ik verloochen mijn afkomst niet. De ‘pomp and circumstance’ spreken mij nog altijd aan.

Heb je nog bepaalde wensen met betrekking tot Gilde Utrecht? Nee, ik ben tevreden. De sociale infrastructuur vind ik heel positief. Ik ga zelf graag low profile en ontspannen door met mijn werk voor het Gilde. Het is fijn dat anderen de zaak organiseren en runnen.

Wat zijn je voornaamste hobby’s? Ik heb een brede belangstelling voor kunst en cultuur, lezen en reizen en ik volg met veel plezier HOVO-cursussen van islam tot architectuur en van opera tot niet-westerse filosofie. Ik bezoek (als vrijwilliger) met bewoners van het Bartholomeus Gasthuis de Utrechtse musea. Ik houd van mooie dingen aan de muur (zie foto, AdV). Verder ga ik graag naar de opera: meestal in Amsterdam – ik houd niet van de Rode Doos. Ik ben enthousiast golfspeler en lid van de club Batouwe (bij Tiel). En wat de bezoekers van de eindejaarsbijeenkomst van het Gilde al weten: ik zing mee in het koor Quasi Niente (alsof ’t niets is). Vol met informatie (quasi tutto?) neem ik afscheid van mijn informant en zet mij – op een steenworp van Ton, ik kan net niet wuiven – aan mijn tekstverwerker. Ik hoop en verwacht dat Gilde Utrecht nog lang van Tons diensten gebruik mag maken. Aart de Veer


Conversatie nederlands Berichten uit de coördinatiecommissie Taalaanbieders Ieder activiteitencluster staat onder leiding van een coördinatiecommissie. In dit geval gaat het over het cluster Andere culturen, talen en conversatie. Op het moment van dit schrijven staan hier 99 vrijwilligers ingeschreven. Het is te verwachten dat we dit jaar nog de 100e vrijwilliger in dit cluster gaan verwelkomen. De Coördinatiecommissie Taalaanbieders (CCTA) bespreekt zaken rondom diverse Nederlandse taalprojecten aan anderstaligen, conversatie vreemde talen en de leeskring Duits. In deze rubriek komen de thema’s aan de orde die thans in de aandacht staan. Het verwerven van een tweede taal Het verwerven van een tweede taal is niet eenvoudig. Een keer per week deze taal spreken is te weinig. Als deze taal vanaf drie keer per week wordt gesproken, kan de taal op niveau geleerd worden. Bij vier of vijf keer per week kan men een taal verder verbeteren. Als je zeven keer iets gehoord hebt, dan pas ontwikkel je een passieve woordenschat. Pas als je een woord 70x hebt gebruikt wordt de woordenschat actief. Het is dus belangrijk om anderstaligen veel te laten praten. Ze moeten ook alle fouten kunnen maken, want dit is de beste manier om de taal te leren. Van groot belang is dat de taalcoach de taaldrempel verlaagt door vertrouwen te geven en door fouten op speelse wijze ‘terug te geven’. Het tempoverschil in een taal leren is groot. De een haalt binnen een half jaar een redelijk niveau, de ander bereikt datzelfde pas na enkele jaren. Dit onderwerp komt o.a. aan de orde op onze informatie- en uitwisselingsbijeenkomst van Gildetaalaanbieders op 27 oktober a.s.

Informatieuitwisselingsmiddag: Taalcoaching meer dan taal alleen Onder deze titel vindt op 27 oktober van 13.00 – 17.15 uur voor alle ruim 70 taalaanbieders conversatie Nederlands een ontmoetings- en uitwisselingsbijeenkomst plaats in de Smeezaal van het Bartholomeus Gasthuis. Een medewerker van het ROC zal uitleg geven over de stand van zaken en plannen rond inburgering. Er vindt een uitwisseling van ervaringen plaats over het vergroten van participatie, zelfredzaamheid en taalkennis van cliënten/taalvragers, Gilde Utrecht Nieuws

zodat zij zich staande kunnen houden in onze Nederlandse samenleving. Tevens zal er voorlichting worden gegeven door Willemijn Giessen van de Vrijwilligerscentrale over de mogelijkheden van het doen van vrijwilligerswerk voor anderstaligen. De bijeenkomst wordt afgesloten met een borrel. Deze bijeenkomst mag u niet missen; houd daarom deze datum vrij in de agenda. Uitnodiging en aanmelding voor deze middag ontvangen de taalaanbieders van Gilde Utrecht half september.

Landelijk Gilde Samenspraak op LinkedIn Gilde Samenspraak (één op één) gaat met de tijd mee. Om ook zichtbaar en actief te zijn via de zogeheten social media, heeft Gilde Samenspraak twee groepen aangemaakt op LinkedIn. Vrijwilligers anderstaligen en relevante derden kunnen aanhaken bij de open groep Gilde Samenspraak. Voor coördinatoren is daarnaast de gesloten groep Coördinatoren Gilde Samenspraak opgericht. Mensen met een LinkedIn-profiel kunnen elkaar vragen stellen die andere (vak)mensen kunnen beantwoorden. Zo is het dus ook te gebruiken voor betrokkenen van Gilde Samenspraak. Een handige manier om elkaar te vinden en te benaderen. Het is uiteraard niet verplicht, maar kost ook niets, dus doe er je voordeel mee. Zie: http://www.linkedin. com/groups?about=&gid

9.000 koppelingen project Gilde Samenspraak Uit het landelijke onderzoeksrapport van Regioplan april 2011 blijkt dat vrijwilligers van het Project Samenspraak, waar Gilde Utrecht deel van uitmaakt, een belangrijke aanvulling geven op de

16

inburgeringcursussen. Door de één-opééncontacten kunnen taalcoaches aan de slag met specifieke taalwensen van de inburgeraars. Hierdoor nemen de taalvaardigheid en de zelfredzaamheid van inburgeraars toe. Door het grotere zelfvertrouwen durven inburgeraars meer Nederlands te spreken en meer naar buiten te treden. Hierdoor raken zij gemotiveerd om de taal nog beter te leren en de inburgering af te ronden. Er zijn tussen 2008 en 2011 ruim 9.000 koppelingen tussen inburgeraars en vrijwilligers tot stand gebracht. Het is wrang dat er vanaf 2012 een einde komt aan landelijke financiering van het Rijk voor dit project, waardoor er geen landelijke trainingen meer zijn en geen foldermateriaal meer wordt verstrekt aan lokale groepen. Gilde Utrecht gaat echter gewoon door met dit één-op-éénproject en haar trainingsaanbod.

Gildetaalaanbieders bij ROC Midden Nederland Sinds januari 2011 is Gilde Utrecht met tien vrijwilligers gestart bij het ROC Midden Nederland met de ondersteuning van het inburgeringstraject van anderstaligen. Dit tot volle tevredenheid van zowel de taalaanbieders als de NT2docenten van ROC Midden Nederland. De overstap van deze groep, die voorheen bij Bureau Inburgering werkte, was voor een aantal even wennen. Maar dat duurde niet lang. Ze hebben hun plek weer gevonden en zijn erg enthousiast. Er is door Gilde Utrecht op aangedrongen om de taalaanbieders die nog op de wachtlijst staan voor het ROC, ook te gaan inschakelen bij de start van het nieuwe seizoen in september.


conversatie nederlands Toekomst voor taalaanbieders bij Gilde Utrecht

Marie Louise Brugmans tijdens conferentie ‘Toekomst voor taal’ in Utrecht

Op 30 mei jl. vond in het Stadhuis een conferentie plaats onder de titel: ‘Toekomst voor taal in Utrecht’. Aanleiding is het stopzetten van regie en financiering voor inburgering in de Gemeente Utrecht per 2014. Naast diverse betrokken organisaties was ook Gilde Utrecht aanwezig. Utrecht telt 10.000 inburgeraars die vanaf 2014 zelf voor hun inburgering moeten gaan zorgen. De Gemeente Utrecht heeft hier dan geen enkele financiële en ondersteunende rol meer in. De huidige contacten zullen in de komende twee jaar dan ook worden afgebouwd. Deze nieuwe situatie kan betekenen dat er nog meer vraag naar vrijwilligers komt voor ondersteuning van dit werk bij Gilde Utrecht. We verwachten tevens meer samenwerking met multiculturele organisaties. De eerste organisaties hebben zich al gemeld. Jeanne van den Heuvel

Vacature Gilde Utrecht is voor het Project Samenspraak (één op één) op zoek naar:

Tijdsinvestering (inclusief eventuele voorbereiding) vier uur per week.

vijfenveertigplus-taalcoaches

Gilde Utrecht biedt - Ontmoeting diverse culturen - Werkmap - WA-verzekering en onkostenvergoeding - Ontmoeting met andere taalbieders bij trainingen en eindejaarsbijeenkomst

Het gaat hier om ondersteuning bij conversatie Nederlands voor mensen die aan het inburgeren zijn. Deze taalvragers afkomstig uit het Midden-Oosten, Afrika, China, Midden- en Noord-Amerika, Oost-Europa en Rusland zijn veelal goed opgeleide mensen en willen door het verbeteren van hun Nederlands hun zelfvertrouwen vergroten, een beter contact met Nederlanders krijgen en hun kans op de arbeidsmarkt vergroten. jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

Belangstellenden kunnen zich per e-mail aanmelden bij [email protected]. Vermeld hierbij ook uw telefoonnummer. Het toesturen van een CV wordt op prijs gesteld.

17


column Hoezo Oud? Kijk een paar uur naar de televisie en de onzekerheid slaat toe. De programma’s en reclamespots voor en over ouderen geven een beeld van mensen, die niet goed zelf kunnen nadenken en handelen. Kijk ’s morgens naar het ouderenprogramma Max en je voelt je oud en onnozel. Als de voorzitter van ouderenomroep Max zijn geheugentrainer presenteert, waan je je in een verpleegtehuis met demente bejaarden. De mevrouw die zich tomaten herinnerde, terwijl er toch duidelijk worteltjes getoond werden, kreeg toch haar prijs. De toon waarop dit alles gepresenteerd wordt, is neerbuigend en vooral infantiel. Als je niet sterk in je schoenen staat, slaat de onzekerheid toe. Zap naar een andere zender en kijk naar de reclames: je moet van World press foto 2011 Lauretta Schrijver naar Schoonenberg om je gehoor te laten testen, het is zo gepiept, of, nóg erger Beter Horen laat Marijke Helwegen - met haar gereconstrueerd poppengezicht - opdraven, die trots veronderstelt dat ze er als een 19-jarige i.p.v. 61-jarige uitziet. Een vrolijk ouder echtpaar fietst voorbij, gaat gezellig in het gras liggen, en eet een appel; wie van hen zal een kunstgebit hebben en Kukident gebruiken? En oma’s met Tena Lady kan al helemaal niets meer gebeuren, die spelen en huppelen weer als kleine kinderen, dankzij dat mooie roze maandverbandje met het heerlijke kamillegeurtje. Vergeet vooral niet de anti-aging crème te kopen, die je in een klap tien jaar jonger maakt. En mocht je moe en gedesillusioneerd zijn van al dat vrolijke gedoe, dan hebben we nog de Stressless: ga zitten, gooi je telefoon in een glas water en relax. Er wordt vaak een karikatuur gemaakt van ouderen: ze zijn dement, of incontinent en weinig lollig, of ze zijn bang, vervelend en ouderwets. Men zou deze beledigingen niet pikken als het een etnische groep zou betreffen. De reclame waarin een jongetje zijn zwemdiploma’s aan oma’s in een bejaardenhuis laat zien, omdat ze toch niet weten dat het hun kleinkind niet is, is ronduit beledigend. En van Marco Borsato, die zo’n zin heeft in chips dat hij een oude dame omverloopt, word ik ook niet echt vrolijk. Kijk vooral ook naar de o zo geestige dekselse dames die al grootmoeders trucs toepassen om de problemen in het leven op te lossen en ondertussen heerlijk ouderwetse maaltijden met pastinaak en schorseneren bereiden. Vanaf nu geen vetvlekken meer, muizen en ratten worden met de eenvoudigste middelen verjaagd, roest verdwijnt uit je aanrechtblad met cola, de dekseks vliegen van de potten zonder enige krachtsinspanning en dit alles danken we aan deze dekselse dames. Je ziet: het leven kan zo eenvoudig zijn! Eigenlijk zouden we geen enkele onzekerheid meer hoeven te hebben; alles wordt voor ons opgelost. Als je naar een verpleeghuis gaat, krijg je een chip in je kleding, zodat je te traceren bent, of ze bouwen een boekenkast voor de uitgang om je te foppen. Gelukkig kunnen ouderen er ook om lachen en verschijnen er programma’s als Benidorm Bastards waarin ouderen de draak steken met de jeugd door zich onbeschoft te gedragen en niet-traditionele woorden te gebruiken. Ik werd gisteren tijdens een rondleiding voor een winkel weggestuurd, men zag ons als hangouderen; en echt, mijn gasten hadden de rollators thuis gelaten! Een van de meest positieve reclames is die van Bertolli; iedereen, oud en jong, flirt met elkaar, mensen blijven fit en vrolijk dankzij olijven. Nee, de ouderen doen het goed en mogen best zekerder over zichzelf zijn. Er komt nog een tijd, dat wij moderne ouderen, als de kinderen of kleinkinderen op bezoek komen, snel ons joggingpak uit moeten doen, de computer verbergen, geraniums buiten zetten en een breiwerkje of naaiwerkje pakken om ons te transformeren in traditionele ouderen. Het zal enige inspanning vergen om het beeld dat de reclame over ouderen weergeeft te veranderen, maar aan ons zal het niet liggen. Wij gooien onze onzekerheden over ouder worden (zo wij die al hadden) van ons af en zullen zolang wij leven er alles uithalen wat er in zit. Want… uit al deze commercials en programma’s blijkt duidelijk dat ouderen van groot economisch belang in de maatschappij zijn: er is nog hoop. Gertruce van Beurden Gilde Utrecht Nieuws

18


projecten Verhalen in de bibliotheek Sinds 2009 organiseert Gilde Utrecht in samenwerking met de bibliotheek een Verhalenuur voor ouderen in bibliotheek Kanaleneiland. Een vaste groep van zes luisteraars komt trouw luisteren naar de met zorg uitgezochte verhalen door vrijwilligers van Gilde Utrecht. De ontmoeting, het sociale contact is even belangrijk als het luisteren naar de verhalen. Er is ruimte om op herinneringen of opmerkingen in te gaan. Daarom wordt er altijd met twee vrijwilligers voorgelezen. Men kan elkaar dan afwisselen. Door verhalen en gedichten voor te lezen die direct aansluiten bij de leef- en belevingswereld van ouderen, wordt het gesprek over het eigen levensverhaal gestimuleerd. Er is belangstelling voor het initiatief: zoals van antropoloog Paul van de Universiteit van Amsterdam, die onderzoek doet naar nostalgie. Of zoals studenten van de hbo-opleiding leraar/tolk Nederlandse Gebarentaal het verhalenuur benutten om te oefenen. Ook is de televisie langs geweest: ‘U in de Wijk’, het filmpje is nog op internet te zien. Nu nog meer luisteraars maar ook niet te veel, want het verhalenuur is een knus gebeuren voor maximaal twaalf luisteraars. We starten weer op dinsdag 5 september 2011, met verhalen over de natuur: alles wat groeit en bloeit. Sylvia Volkert, Bibliotheek Utrecht

Proefproject leesclub voor laaggeletterden Gildevrijwilliger gezocht die graag leest Dit project is een samenwerkingsverband tussen Bibliotheek Utrecht, ROC Midden Nederland en Gilde Utrecht ter bevordering van het leesplezier en het vergroten van de leesvaardigheid bij laaggeletterden. Laaggeletterden zijn Nederlanders die niet goed hebben leren lezen en schrijven. Het grote verschil tussen een ‘normale’ leesclub en deze leesclub is dat deze groep onder begeleiding zal gaan lezen in eenvou-

dige boeken. Het is de bedoeling dat de groep start in het najaar en dan een aantal boeken leest in groepsverband. Dit lezen zal gebeuren in groepjes van ongeveer zes tot acht personen. De groep leest dus niet thuis. We zijn op zoek naar iemand die deze groep wil begeleiden. Je moet geduld hebben en het leuk vinden om met taal om te gaan. Je zult verrassende vragen krijgen en veel leren. De plaats van samenkomst zal een bibliotheekvestiging zijn. Hier zal ongeveer een uur of anderhalf uur

gelezen worden. Na een aantal maanden zal er gekeken worden of de club voorgezet wordt. Verwachting is dat de club ongeveer drie maanden bij elkaar zal komen. ROC Midden Nederland biedt de vrijwilliger een korte introductie aan in het omgaan met laaggeletterden en zal ook voor de deelnemers zorgen. Aanmelden kan per e-mail bij Gilde Utrecht, Jeanne van den Heuvel: [email protected]

Architectuurcursus voorjaar 2012 Gilde Utrecht organiseert vijf bijeenkomsten om u kennis te laten maken met de bouwstijlen in Utrecht. Na een mondelinge inleiding van circa een uur wandelt u onder deskundige leiding langs gebouwen uit de behandelde stijlperiode. De stijlen die behandeld worden zijn o.a. romaans, gotiek, classicisme, maar ook neostijlen, jugendstil, Art Déco en moderne bouwkunst zullen aan bod komen. De bijeenkomsten worden gehouden op donderdag 29 maart en 5,12,19, 26 april 2012 van 10.00 – 13.30 uur. jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011

Per bijeenkomst kunnen 14 personen deelnemen. Locatie O.R.K.A. schoolgebouw, Mariahoek t.o. no. 5. Kosten € 60,- inclusief studiemateriaal en koffie. Meer inlichtingen zijn verkrijgbaar bij Ria van Zwam via post@gildeutrecht. nl Wilt u hierbij uw telefoonnummer vermelden voor contactopname. Aanmelden kan via het download- formulier van www.gildeutrecht.nl Stuur dit naar Gilde Utrecht, t.a.v. Ria van Zwam, Lange Smeestraat 7, 3511 PC Utrecht.

19


projecten Programma Gildecafé Het Gildecafé vindt elke 3e dinsdag in de maand plaats in de maanden september t/m november 2011 en de maanden februari t/m april 2012. Het café vindt plaats in Café van Wegen, Lange Koestraat 15 te Utrecht tussen 19.30 – 22.00 uur. Alleen van de laatste avond is het programma nog niet bekend.

ring van diverse ontwerpen na Rietvelds overlijden begeleid. Mulder en zijn gezin woonden ook jaren in de woning die Rietveld boven de bioscoop aan het Utrechtse Vredenburg had gebouwd.

Op dinsdagavond 20 september 2011 is er een avond met Martin van Thiel. Hij is na zijn carrière als commercieel fotograaf gestart met het maken van fotoseries en het werken aan fotografieprojecten. De series en projecten worden afgerond in de vorm van een boek. Een van zijn boeken is: “Over bruggen van Lombok”.

Op 20 maart 2012 treedt het kamerkoor Quasi Niente op. Het koor bestaat uit ongeveer 24 zangers, die vooral klassieke muziek zingen. Sommige stukken a capella, andere met begeleiding. Op deze avond wordt in vogelvlucht een indruk gegeven van de muziekgeschiedenis van de middeleeuwen tot nu. Zowel in gesproken als gezongen taal. Het koor is in 2010 opgetreden op de eindejaarsbijeenkomst van Gilde Utrecht. Een bijzonder koor met daarin ook Gildevrijwilligers, dat u deze keer niet mag missen.

Dinsdagavond 18 oktober 2011 spreekt Jos te Water Mulder over het Museum Dirkje Kuik. Op 15 november 2011 een avond met Bertus Mulder over architect Gerrit Rietveld (1888-1964). Hij kan als geen ander over het leven, werken en denken van Rietveld vertellen. Bertus Mulder (1929) ontmoette Rietveld in 1959 en heeft in de jaren zestig enige tijd met hem samengewerkt. Daarnaast heeft hij de realise-

Dinsdagavond 21 februari 2012 spreekt Vincent van Drie, restaurator van meubelen en objecten van hout.

Het laatste café is op dinsdagavond 17 april 2012. Van deze avond is het programma nog niet bekend. Alle vrijwilligers van Gilde Utrecht zijn welkom.

Leer mij Utrecht kennen Wilt u ook de stad Utrecht beter leren kennen? Bijvoorbeeld omdat u net in de stad bent komen wonen? Of kent u de stad al door en door? Maar is dat eigenlijk wel zo? Voor iedereen die de ruim 1200 jaar oude stad Utrecht dieper wil ontrafelen en ontraadselen, is er de cursus ‘Leer Mij Utrecht kennen!’. Gedurende zes zaterdagochtenden dringt u door tot de kern van de historische én de nieuwe stad. Programma najaarscursus 2011: zaterdag 24 september: beklimming Domtoren en rondleiding Domplein; zaterdag 1 oktober: rondleiding over de werven en door de steegjes in de binnenstad; zaterdag 8 oktober: inleiding over stedebouwkundige aspecten in Utrecht en rondleiding door Leidsche Rijn; zaterdag 15 oktober: inleiding over de bouwstijlen in Utrecht en rondleiding om voorbeelden te bekijken van de diverse stijlen in de stad; zaterdag 29 oktober: bezoek Projectorganisatie Stationsgebied en rondleiding door stationsgebied; zaterdag 5 november: bezoek en rondleiding Nederlands Volksbuurtmuseum en Wijk C. De cursustijden zijn van 10.00 – 12.30 uur. Behalve op zaterdag 8 oktober, dan zijn de tijden van 11.00 – 13.30 uur. De cursusprijs bedraagt € 60,-. Dit bedrag is inclusief koffie. Voor nadere informatie: Gilde Utrecht: Lange Smeestraat 7, Utrecht. Openingstijden: 14.00 - 16.00 uur. Telefoon: 030 234 32 52 E-mail: [email protected], www.gildeutrecht.nl


20


geef de pen eens door Dat ik rondleider wilde worden bij Gilde Utrecht, wist ik al een tijdje. “Echt iets voor jou”, tipte een familielid. En ze had gelijk. Ik heb altijd al een grote belangstelling voor geschiedenis gehad. Het fascineert me hoe iets zo gegroeid is. Wat het eigene is aan een stad of streek. Wat de lijnen zijn naar het heden. Dat is in mijn boekenkast ook goed te zien! In mijn werk kwam ik de geschiedenis ook tegen, maar dan op het menselijke vlak. Na de opleiding voor maatschappelijk werkster heb ik jaren met plezier gewerkt, vooral in het buurtwerk en de psychiatrie. Zo’n jaar of tien geleden ben ik daarnaast algemene cultuurwetenschappen gaan studeren. Het leek me wel iets om meer die richting op te gaan. Maar daar ging een streep door. Mijn man overleed plotseling. Onze eigen geschiedenis ging op zijn kop. Aan studeren kwam ik, naast gezin en werk, niet meer toe. Inmiddels staan onze beide kinderen op eigen benen. Ik ben trots op ze. Hoe wilde ik zelf verder? Dat was eigenlijk niet zo moeilijk. Weer terug naar Utrecht, de stad waar ik opgegroeid

ben en het grootste deel van mijn leven gewoond heb. Op school in de binnenstad. Actief bij het oude Rasa. Ons eerste huis in oost. Ik kijk uit naar het moment dat ik weer gewoon op de fiets naar de lapjesmarkt kan om te kijken of ik iets van mijn gading kan vinden. Nog van beroep wisselen leek me niet meer bij de mogelijkheden horen, maar stoppen met werken en veel tijd steken in de geschiedenis – vooral die van Utrecht – kon wel. Gids worden bij het Gilde leek mij een goed kader te bieden. En dat is ook zo. Ik voelde me welkom. Tineke Barreveld heeft me heel goed op weg geholpen. Ik ben nu vaak gericht bezig met een periode of een onderwerp. Snuffel graag bij de tweedehands boeken. De rijke geschiedenis van Utrecht biedt zoveel mogelijkheden. Als gids kom je

nog eens ergens door de evenementen. En de forten – als kind liep ik vaak langs de brug van twaalf gaten – laten me heel anders naar het landschap kijken. Zoals veel medegidsen werd ik al snel de Willibrorduskerk ingetrokken. Ook hier leer ik heel veel van. Een rondleiding geven vond ik in het begin best spannend. Gelukkig zijn familie, vrienden en oud-collega’s zeer bereid om als proefkonijnen te dienen. Ze hebben me daardoor echt over de drempel geholpen. Ik vind het leuk om een rondleiding speciaal voor de groep of de gelegenheid te maken. Als het lukt om een interactie te krijgen en de wandelaars er plezier aan hebben, ben ik tevreden. De pen wordt doorgegeven aan Henny Bollen. Joke Keijmel


21


boeken en zo Straffen door de eeuwen heen Een speurtocht voor kinderen en volwassenen Het arrondissementsparket Utrecht heeft een speurtocht ontwikkeld in het kader van de viering van ‘200 jaar Open Ministerie’. De route begint en eindigt bij het Gerechtsgebouw. De speurtocht is geschikt voor kinderen en volwassenen. Afstand wandelroute 4 kilometer. Duur speurtocht ongeveer twee uur. Het boekje is gratis af te halen bij het Gerechtsgebouw Utrecht, Vrouwe Justitiaplein 1 te Utrecht. Openingstijden maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur.

‘Genoeg te doen’ – 25 jaar Vrijwilligerscentrale Utrecht Auteur: Koen-Machiel van de Wetering. ISBN 978-90-9026218-5 Gratis af te halen bij de Vrijwilligerscentrale, Janskerkhof 1. Ter gelegenheid van het zilveren jubileum verscheen dit kleurrijke boek over de geschiedenis van de Vrijwilligerscentrale Utrecht. De centrale, die vraag en aanbod van vrijwilligers(werk) bij elkaar brengt, bestaat eigenlijk al 33 jaar maar maakte de eerste acht jaar deel uit van het Maatschappelijk Advies- en Informatiecentrum (MAIC). De auteur geeft een gedegen beschrijving van de groei van de centrale, die vanaf 2005 ook zelf ‘de straat opgaat’ om vrijwilligers te vinden om hen vervolgens via een vacaturebank snel aan activiteiten te helpen. De zes hoofdstukken over de geschiedenis van de centrale worden afgewisseld door interviews met vrijwilligers uit verschillende organisaties: Landschapsbeheer, Centraal Museum, Handjehelpen, Kindertelefoon, VoorleesExpress, Stichting Turkse Ouders en Humanitas. Gemist worden hier Gilde Utrecht en Kerken Kijken Utrecht, twee organisaties die toch elk met ca. 200 vrijwilligers werken! Maar als je (op blz. 55) de rond 75 instellingen ziet die ooit hun propagandamateriaal in de etalage van de Vrijwilligerscentrale lieten zien, is deze kritische noot misschien niet terecht.

Het leven in verre landen Gilde Alkmaar heeft een mooi overzicht gemaakt van Nederlandstalige boeken over verre landen. Het zijn vooral persoonlijke verhalen van mensen die veel hebben meegemaakt. De politieke en sociale situatie is daar vaak niet vreemd aan. Voor taalaanbieders kan het van pas komen om een boek te lezen over het land dat ze kennen door het contact met de leerling. Het levert nieuwe stof tot praten en brengt je dichter bij elkaar. De volgende landen komen in de boeken voor: Afghanistan, Birma (Myanmar), Bosnië, Brazilië, Centraal-Afrika, China, Colombia, Cuba, Irak, Iran, Israël, Marokko, Pakistan, Rusland, Saoedi-Arabië, Soedan, Somalië, Turkije en Vietnam. Op het Gildekantoor is een lijst met titels en ISBN-codes aanwezig. Je kunt ook surfen naar www.samenspraak.gildealkmaar.nl/boekbeschrijvingen Wilhelminapark


22


Column Geld! Geluk? Elders in deze uitgave leest u over de prijs die we hebben gewonnen. We worden beloond voor de manier waarop we onze klussen klaren. Bij de beloning hoort een bedrag in geld. Geld? Wat is dat en wat doen we ermee? Het is rond en het moet rollen. Je kunt er van bulken en je kunt er naar fluiten. We kunnen er eieren voor kiezen en we kunnen het in het water gooien. Het kan ons door de vingers glijden en het groeit ons niet op de rug. ‘Als je het hebt, doe je wonderen. Heb je het niet, dan is het donderen’, zegt een spreekwoord. En zonder geldelijke steun voor Griekenland stort het financiële systeem in elkaar. Meer en meer groeit het besef, dat geld een middel is en geen doel. Na de oorlog zongen we over geld: ‘Money is the root of all evil’, geld is de wortel van alle kwaad. Wim Sonneveld maakte er een liedje over: ‘Poen, poen, poen, poen’. Abba zong ervan: ‘Money, money, money’. Marx schreef er over: ‘Geld is een godheid. We verschillen niet van de primitieven van Afrika. Zij verheffen houten beelden tot hun God en aanbidden het’. Ooit in lang vervlogen tijden, bestond er geen geld. Onze verre, verre voorouders verbouwden zelf hun groenten en graan en hielden een paar dieren. Kleding, eten en drinken, alles maakten ze voor zichzelf, hun gezin en de familie. Als je geen potten kon bakken, dan ruilde je het door jou gemaakte vloerkleed voor het door een ander gemaakte aardewerk. Ruilhandel. Dan ontstaat de behoefte aan een algemeen aanvaard voorwerp in ruil voor goederen. Zo ontstond geld. Zijn we daar gelukkig mee? Ik houd het erop dat de winnaar van de Nobelprijs gelijk heeft: ‘Op de juiste manier gebruikt, kan het bijdragen aan menselijk geluk’.

Ben de Boer

Ben de Boer

Rijksmunt Muntkade


23


AGENDA EN mutaties Vergaderdata 2011 Bestuur

Balievergaderingen

Elke tweede woensdag van de maand woensdag 10.00 – 12.00 uur Ruimte: afwisselend bij Paul Vergeer, Frits Wensing 14 september; 12 oktober; 9 november; 14 december

ma.- of do.mo. 11.00 - 13.00 uur Ruimte: Gildekantoor ma. 5 september; do. 20 oktober; ma. 12 december

Coördinatievergadering Taalaanbieders

Coördinatiecommissie rondleiders

woensdag 10.00 – 12.00 uur Ruimte: Gildekantoor 7 september; 23 november

Elke eerste donderdag van de maand donderdag 10.00 uur - 12.00 uur Ruimte: Gildekantoor 1 september; 6 oktober; 3 november; 8 december

Leeskring Duits literatuur Ruimte‫ ׃‬ Gildekantoor donderdag 8 september 20.00 – 22.00 uur

Plenaire bijeenkomsten rondleiders dinsdag 9.45 uur - 12.00 uur Ruimte: Smeezaal, Bartholomeus Gasthuis, Lange Smeestraat 40 dinsdag 25 oktober

Eindejaarsbijeenkomst vrijdagmiddag 16 december 2011

Evenementen rondleiders

Gildekantoor gesloten

Voorlopige data zijn: 27 september; 25 oktober; 22 november maandag 2 januari 2012

maandag 19 december 2011 tot maandag 2 januari 2012

Mutaties Nieuwe aanbieders mevrouw N. van Bemmel, Samenspraak; mevrouw A. van der Horst, Samenspraak; mevrouw J. Bos, Verhalenuur voor ouderen; de heer C. Wallenburg, PC- en Knoppendienst en Samenspraak; mevrouw M. Vanstraelen, Samenspraak; mevrouw T. Vaags, Verhalenuur voor ouderen; de heer M. Bernardina, Italiaans; de heer J. Tonnon, Samenspraak; mevrouw A. Braams, Samenspraak; mevrouw M. Arts, Spraakmakend.

Lepelenburg


24


Gilde Utrecht Nieuws jaargang 12 nummer 2-3, augustus 2011 Gilde Utrecht Nieuws

Recommend Documents