Gilde Utrecht Nieuws jaargang 16 nummer 1, april 2015

Gilde Utrecht Nieuws

jaargang 16 nummer 1, april 2015

1

REDACTIE Redactioneel Colofon Gilde Utrecht is een vrijwilligersorganisatie van vijfenveertigplussers waarin meer dan tweehonderd mensen hun ervaring - opgedaan in werk en hobby - belangeloos inzetten voor Utrechtse stadgenoten.

Mensen komen en mensen gaan, maar Gilde Utrecht blijft bestaan. In dit nummer vindt u onder meer een foto van de jongste samenstelling van het bestuur waartoe nu ook een vrouw is toegetreden. Hulde! De verslagen van de verschillende bezoeken aan interessante panden in onze stad ondersteunen het werk van onze rondleiders. Zo komen niet alleen Nieuwegracht en Oud Amelisweerd maar ook de grootste moskee van Nederland aan bod. Een aflevering op papier van het programma Spoorloos laat zien dat Fins ook onderdeel is van onze taalondersteuning. En als uitsmijter een pilsje bij café Van Wegen, proost! Thom van Rossum

Aan dit nummer werkten mee Ben de Boer, Kees van Loenen, Hans Marcelis, Ellen Prevoo, Jan van Schaik, Paul Vergeer

Redactie Jonne Blommendaal, Sigrid Hjelmevoll, Thom van Rossum, Aart de Veer, Angelique van Vondelen

Secretariaat Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7, 3511 PS Utrecht. Tel. 030 234 32 52 e-mail [email protected] website www.gildeutrecht.nl

Drukkerij Drukkerij All Print te Utrecht

Oplage 275 exemplaren

Sluitingsdatum kopij jrg. 16 nummer 2/3 1 juli 2015

Foto omslag Vismarkt met Domtoren foto Jeanne van den Heuvel De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij in te korten. De inhoud van de ingezonden kopij valt buiten de verantwoording van de redactie.


Jubilarissen (zie Van de directeur): V.l.n.r. Ellen, Mariska, Wiene, Tineke, Paul

Inhoud

pag

Redactioneel

2

Interne berichten

3

Van de directeur

Van de bestuurstafel Rondleidingen

4 6

Het Evert Zoudenbalch Huis en het voormalig Centraal Israëlitisch Weeshuis Oud Amelisweerd De Ulu moskee

foto: Sigrid Hjelmevoll

Projecten Architectuur II

Vacature

10

10

In de schijnwerper

11

Interview met Marjatta Saarela-van der Horst Interview met Niek Veerman, kastelein café Van Wegen

Geef de pen eens door

15

Taalondersteuning

9

Boeken

15

Column

9

Agenda en mutaties

16

2


INTERNE BERICHTEN Van de directeur Het jubileumjaar ligt inmiddels achter ons en we kunnen terugkijken op een zeer geslaagde viering van dit feit! En ondertussen denderen we het nieuwe jaar in. De organisatie is krachtig en vitaal. We hebben al een goede start gemaakt in 2015. Het bruist aan alle kanten. Het ruikt naar lente en het nieuwe wandelseizoen gaat weer van start met een mooi, uitgebreid aanbod. Jubilarissen Een van de bijzonderheden aan deze organisatie is dat velen zich voor een langere tijd verbinden. Dat zorgt voor stabiliteit en continuïteit van ons aanbod. De jubilarissen die 12,5 jaar gehaald hebben in 2014, zijn op ons eindejaarsfeest gehuldigd: Ellen Prevoo, Frank Kaiser, Tineke Barreveld, Fokko Ebbens, Mariska Tjon. Wiene Alma is ook gehuldigd. Die is al 15 jaar actief als taalvrijwilliger voor Gilde Utrecht. Het jaarverslag van 2014 is al bijna opgemaakt. Ook daarin kunnen we constateren dat 2014 een goed jaar is geweest. We hebben een breed spectrum aan activiteiten voor de vrijwilligers, voor een zinvolle inzet op verschillende terreinen. En wat we te bieden hebben voorziet heel duidelijk in een behoefte in het veld. Dat is mooi in balans en dat willen heel graag de komende jaren zo houden.

PR Willen wij onze activiteiten goed onder de aandacht brengen, dan moeten we zorgen voor een goede pr. Daarvoor zijn we voor een groot deel afhankelijk van de creativiteit en de inzet van onze vrijwilligers die de schouders eronder willen zetten. In januari hebben we een eerste bijeenkomst gehad van de Publiciteitscommissie. Daarin zijn vele ideeën over de tafel gegaan en we hebben die gebundeld om er een helder pr-plan van te maken. We willen in de loop van 2015 de pr beter en planmatiger oppakken.

Ontwikkelingen binnen het talencluster Binnen het talencluster gebeurt er momenteel heel veel. Voor Samenspraak (aanbod een-op-een) zijn er momenteel zo’n zeventig vrijwilligers actief. Die


begeleiden mensen uit meer dan dertig verschillende landen bij het leren van de Nederlandse taal. Daarnaast is inmiddels een groep van circa vijf taalvrijwilligers actief bij ROC Midden Nederland Participatieopleidingen. Zij spannen zich in om in een schoolse setting de taalvaardigheid te verbeteren van mensen die bezig zijn met het leren van de Nederlandse taal. Ook zijn twee vrijwilligers geplaatst bij een opvanghuis waar slachtoffers van huiselijk geweld tijdelijk kunnen wonen. Zij krijgen een dagdeel in de week extra Nederlandse les. Lest Best is een particulier taleninstituut waar momenteel vijf Gildevrijwilligers actief zijn. Samen met ‘Taal doet meer’, ‘Prago’ en de bibliotheek nemen we deel aan het project ‘Taalcoach in de bieb’, waarbij mensen eenmaal per week taalondersteuning krijgen in leesgroepen. De stedelijke samenwerking heeft geleid tot een mooi ondersteuningsaanbod voor taalvrijwilligers en hun cursisten in de vorm van Tip Top taal. Tip (taalinformatiepunt) is een aanbod voor de cursisten en Top (taalondersteuningspunt) is een aanbod voor taalvrijwilligers. En dan is er ook nog een groep van ongeveer vijfentwintig vrijwilligers die een vreemde taal aanbiedt. Dat kan zijn Engels, Frans, Duits, Italiaans, Pools, Fins, Spaans en Arabisch. Meestal eenop-een en soms ook in kleine groepjes. Bovendien voeren we gesprekken met andere aanbieders en partijen om te onderzoeken of verdere samenwerking gewenst is.

3

Cluster III Binnen het derde cluster is ook sprake van nieuwe ontwikkelingen. Er is voor dit jaar een coördinatiecommissie samengesteld die zich bezighoudt met beleid voor de activiteiten die hieronder vallen. Dat betreft onder andere de individuele aanbieders en de verschillende cursussen.

Vertrekkende en binnenkomende vrijwilligers Eerst wil ik de mensen die hebben aangegeven te stoppen bij Gilde Utrecht bedanken voor hun (soms jarenlange) inzet. En tot slot onze nieuwe vrijwilligers welkom heten in onze mooie organisatie! Sigird Hjelmevoll


VAN DE BESTUURSTAFEL Gilde Utrecht is een fantastische organisatie. Nu moet u niet denken: ´dat zegt de voorzitter altijd,’ want verderop in deze bestuurstafel leest u het tegendeel. In ieder geval hebben we op 19 december jongstleden ons jubileumjaar op een waardige wijze afgesloten. Een prachtige fotocollage van Wim Hendriks, een sprankelend optreden van Vincent Bijlo, een boeiende presentatie van Rob Hufen Hzn, een heerlijk koud en warm buffet en een prachtig cadeau bij vertrek. Het boek van Rob was dik genoeg om de feestdagen en zelfs oud en nieuw mee door te komen. Wat een werk, 422 pagina´s over ´Meesters voor God en Kerk´. Het tweede verhaal Dat drong het diepst in mij door. De slechte manier van omgang met hun personeel en het diepe respect van de werknemers voor hun superieuren. De jaren 1920 en 1930 waren natuurlijk crisisjaren met veel werkeloosheid en armoede. Ze konden wellicht niet anders dan klakkeloos gehoorzamen maar waardering voor de feitelijke kunstenaars die de producten maakten heb ik niet geproefd. Zo ga je niet met elkaar om en dan kom ik bij het Gilde Utrecht waar we gelukkig een andere manier van omgang met elkaar hebben.

Vincent Bijlo

Foto: Paul Vergeer

Wat een pil Normaal gesproken zit ik vreselijk aan te hikken tegen een dik boek. Niet dat ik niet lees, want mijn boekenkast bevat inmiddels negen meter Utrecht-boeken die ik echt allemaal van haver tot gort gelezen heb. Ik lees ook nog regelmatig terug om mijn kennis weer op te frissen als er om een bijzondere wandeling gevraagd wordt of als een collega een vraag heeft waar het antwoord op gevonden moet worden. Maar goed, ik ben begonnen aan de Brommetjes en werd geboeid door Robs schrijftrant en het verhaal achter het verhaal. Want dat vond ik het boeiendst. De gebroeders Brom hadden als firma een naam opgebouwd met kerkelijke en andersoortige kunst. Ze waren van metaalbewerkers kunstenaars geworden en van arbeiders tot mensen van hoge stand die omgingen met de notabelen in de stad en de wereld.


Toch ondervind je af en toe teleurstelling. Zo vroegen we een vrijwilliger of hij bereid was om iets extra´s voor het Gilde te doen. Het antwoord was nee, want hij werd zo weinig ingezet door het Gilde dat er zeker geen bereidheid was om iets extra´s te doen. En dan vraag ik me af of iedereen zich wel bewust is van de bestaansgrond van Gilde Utrecht. Kwestie van geven en nemen Gilde Utrecht kan alleen maar bestaan als iedereen zijn uiterste best doet om er wat van te maken. En dat betekent inzet om de organisatie tot een succes te maken en daarvoor leuke contacten en prettige activiteiten terug te krijgen. Het werkt twee kanten op. Het is halen en brengen. Als we allemaal meewerken om het succes van Gilde Utrecht van de daken te schreeuwen, krijgen we veel aanvragen voor steun, hulp, rondleidingen, taalonderricht, computerles, cursussen enz. terug. Succes moet je verdienen. Mensen moeten op verjaardagen enthousiast vertellen over hun ervaringen met Gilde Utrecht en dan komen ze niet alleen zelf terug maar ook anderen willen het ervaren. Rondleiders kunnen geen groter

4

compliment aan het eind van een wandeling krijgen dan dat er geapplaudisseerd wordt of dat men vraagt of ze de volgende keer weer naar u mogen vragen. Dan weet je dat je gedaan hebt wat de groep hoopte te ervaren. En datzelfde geldt voor de taalcoaches als cliënten anderen adviseren om naar die bepaalde taalcoach te vragen want dat is een goede. Veranderingen Ik heb al eerder over veranderingen geschreven in voorgaande bestuurstafeltjes. Het is een onderwerp waar ik iedere keer tegenaan loop. Ik kreeg van mijn pedicure een stapel boeken en formulieren die van haar onlangs overleden echtgenoot waren geweest. Wat bleek, deze heer was lang geleden rondleider bij Gilde Utrecht geweest en had de lijst van rondleiders, baliemedewerkers en bestuursleden, die toen voor Gilde Utrecht actief waren, nog tussen zijn papieren zitten. Ik ben aan de hand van die lijst eens gaan staffelen hoeveel mensen in de loop der jaren gestopt zijn, vertrokken zijn of overleden zijn. En ik ben geschrokken. Bij Gilde Utrecht wisselt het bestand van vrijwilligers niet met 10% per jaar maar wel 20%. Anders gezegd, op 200 vrijwilligers gaan er gemiddeld elk jaar 40 mensen weg en komen er 40 mensen bij. En dan nog hebben we elk jaar enkele vrijwilligers die hun 12,5-jarig jubileum vieren. Is het niet een aparte combinatie? Ik concludeer dat er kennelijk een harde kern in ons midden is die het vrijwilligerswerk heel veel jaren met plezier doet en dat veel nieuwkomers relatief snel vertrekken. Ik heb begrip voor de mensen die nog een


VAN DE BESTUURSTAFEL sollicitatieverplichting hebben en weer aan de slag gaan als ze de kans krijgen. Maar over de rest verbaas ik me. We blijven dus veranderen.

UMC krijgen via een programmaboekje, personeelsblad en intranet informatie onder ogen waarbij gewezen wordt op de mogelijkheid om deel te nemen aan onze rondleidingen.

Samenstelling bestuur Per 4 februari 2015 is Marie-Louise Kuijpers lid geworden van het bestuur. Het is de bedoeling dat Marie-Louise zorgt voor een verbreding van het bestuur, zodat we wat makkelijker taken kunnen verdelen en minder kwetsbaar zijn als iemand even afwezig is. MarieLouise gaat zich in het bijzonder bezighouden met publiciteit want dat is voor Gilde Utrecht van levensbelang

Zomerprogramma Voor het eerst dit jaar gaan de rondleiders in de zomermaanden gedurende zes weken een dagprogramma draaien op dinsdagmiddag en vrijdagmorgen. We doen dit met het oog op veel mensen die als gepensioneerden in het vooren najaar op vakantie gaan en de zomermaanden thuis in Utrecht zijn. Bovendien horen we van mensen dat ze het niet prettig vinden om er in de avonduren uit te gaan voor een gildewandeling. Men krijgt dus nu de kans om overdag aan een themawandeling deel te nemen. Een bijkomende reden is dat bijvoorbeeld een wandeling langs winkelpuien of bijzondere snoepwinkeltjes, zoals de chocolaterie met de oudst bekende vakwerkmuur van Utrecht, alleen maar overdag bezocht kan worden. Al met al voldoende reden om Het huidige bestuur samen met onze directeur een zomerprogramma uit te gaan Foto: Adri Vergeer proberen. omdat we ons gewoon geen betaalde pr kunnen veroorloven. Hans Marcelis 3D in archeologie is bestuurssecretaris zoals eerder Al schrijvend denk ik terug aan de gerapporteerd is. Frits Wensing neemt geweldige presentatie van René de Kam omstreeks deze tijd afscheid als over de toepassing van 3D-technieken penningmeester van het bestuur en we waarmee men in de archeologie qua praten nog met een kandidaat voor het tijd zowel vooruit als achteruit kan penningmeesterschap. gaan. Men doet dit vaak aan de hand van tekeningen en schilderijen die in Samenwerking met UMC-Utrecht het grijze verleden zijn gemaakt van Marie-Louise heeft als aspirant situaties in de stad, die feitelijk niet bestuurslid al gelijk haar visitekaartje kunnen. Zo staat de Domtoren op afgegeven want ze is erin geslaagd met veel schilderijen afgebeeld op plekken haar werkgever afspraken te maken waar deze nog nooit gestaan heeft. over achttien rondleidingen in Utrecht De schilder of tekenaar heeft dus een getiteld ‘Van gasthuis naar ziekenhuis’, beetje staan goochelen om gewenste over ziekenzorg door de eeuwen heen onderwerpen samen te voegen in één in het kader van het vijftienjarig bestaan plaat. Deze 30ste lezing in het kader van van het UMC. Ze gaat deze wandelingen de jaarlijkse Van der samen met Joke Keijmel verzorgen en Monde-lezing van de vereniging Oud als alles volgens plan gaat, levert dat Utrecht werd wederom door veel minimaal 270 extra wandelaars op. Deze gildemensen bijgewoond en ik zou bijna activiteit leidt tevens tot veel publiciteit zeggen onmisbare kost voor mensen op want alle 12.000 werknemers van het die geïnteresseerd zijn in de historie van


5

Utrecht. En dan vraag ik me af of deze 3D-toepassingen iets zouden zijn voor onze cursus ´Leer mij Utrecht kennen´ of voor de Architectuurcursus. En dan deze presentatie downloaden naar de iPad van de rondleiders zodat je tijdens je wandeling kunt laten zien hoe in enkele seconden de Domtoren wordt opgebouwd of welke fantastische balkenstructuur in huize Oudaen aanwezig is. Er zullen ongetwijfeld lezers zijn, waar nu de ogen beginnen te glimmen. Maar laat een voorzitter af en toe ook eens even een paar jaar vooruitdenken als hij met veel enthousiasme zijn bestuurstafeltje zit te typen. Ik wens u allemaal veel leesplezier toe met dit Gildenieuws en ik hoop dat u weer kunt genieten van een mooi voorjaar. Dat geeft energie aan enthousiaste vrijwilligers. Paul Vergeer


RONDLEIDINGEN Het Evert Zoudenbalch Huis en het voormalig Centraal Israëlitisch Weeshuis De evenementencommissie nodigde rondleiders en baliemedewerkers uit om op de koude ochtend van dinsdag 2 december vorig jaar te komen naar de Nieuwegracht, voor een bezoek aan het Evert Zoudenbalch Huis en het voormalige Centraal Israëlitisch Weeshuis. In het Evert Zoudenbalch Huis stonden voor de deelnemers de koffie en thee klaar. De beheerder van het huis heette ieder welkom en vertelde over de geschiedenis van het huis. Het voormalig burgerweeshuis binnen In 1963 is het weeshuis gestopt. Er erfpachtopbrengsten van het koetshuis, Utrecht, daarvoor het Elisabeth waren toen nog maar 18 wezen, die de opbrengsten uit het agrarisch bezit Gasthuis, is gesticht door Evert werden ondergebracht bij pleeggezinnen. en de opbrengsten uit het financiële Zoudenbalch. Hij was domkanunnik in Bovendien wenste de overheid invloed vermogen. Utrecht en proost van Maastricht, van op het beleid van het weeshuis. De Urk en van Emmeloord. In de functie regenten waren echter allergisch voor de Het bezoek aan het voormalig van kanunnik heeft hij in de loop der bemoeienis van de overheid. Hierdoor Israëlitisch Weeshuis, gelegen op jaren veel middelen vergaard. In 1385 werd het weeshuis gesloten. de hoek van de Nieuwegracht en de heeft hij dit eerste weeshuis in de Magdalenastraat, leerde ons niet de Noordelijke Nederlanden gesticht. historie van het pand kennen, maar Hij was zeer gecharmeerd van men informeerde ons over wat men Elisabeth van Thüringen, de heilige daar tegenwoordig doet. In het Elisabeth. Evert heeft het weeshuis pand is een vestiging van het Leger aan haar opgedragen en aan haar des Heils. De benedenverdieping gewijd. is geheel ingericht voor de Het weeshuis heeft oorspronkelijk laagdrempelige zorg aan 15 tot 20 gelegen aan het Vredenburg. hulpbehoevende patiënten. Deze Het gebouw is bij een belegering zorg kan verschillen van het geven in puin geschoten. De regering van hulp bij een gebroken been tot van de stad Utrecht heeft toen het bieden van terminale zorg. De het, vanwege de reformatie hulp betreft mensen uit het dakvrijgekomen, Regulierenklooster, en thuislozenmilieu. Zij hebben gelegen tussen de Oudegracht en vaak geen huisarts en zijn meestal Springweg, in 1582 beschikbaar Evert Zoudenbalch Huis foto: Archief hulpmijdend. De langdurige zorg gesteld. Het weeshuis is daar die deze mensen behoeven kunnen tot 1927 gehuisvest. In 1927 was het Zoudenbalch heeft een behoorlijk de ziekenhuizen niet bieden. kloostergebouw zo uitgewoond, dat een vermogen nagelaten. Vrijwel alle grote restauratie nodig zou zijn. Het panden aan de Lange Nieuwstraat en Op de eerste verdieping wonen de aantal wezen was echter teruggelopen aan de Twijnstraat behoorden toe aan patiënten die 24 uur per dag worden van 200 naar 37. Mede daarom werd het weeshuis, ook landerijen met veel begeleid. Zij beschikken over een kamer; er verhuisd naar het huidige pand hectaren grond. In de loop der jaren is voor de maaltijden wordt gezorgd. De aan de Nieuwegracht, dat tegen een bijna alles verkocht om de exploitatie mensen die zelfstandiger zijn verblijven schappelijke prijs van een regent van het weeshuis mogelijk te maken. op de tweede verdieping; zij maken hun was gekocht. De regentenkamer, Tegenwoordig is het weeshuis een eigen maaltijden klaar. De opzet is om met uitzondering van de schouw, is stichting geworden die moeite doet de patiënten van de eerste verdieping meegenomen van de Oudegracht. De kinderen uit de goot te houden. Zij door te laten stromen naar de tweede schouw is naar het Centraal Museum steunt hiertoe allerlei projecten, verdieping. Aansluitend wordt er naar gegaan. Het goudleren behang en waarvan het ‘maatjesproject’ het meest een terugkeer in de maatschappij de hele inrichting van de kamer is succesvolle is. Bij dit project worden gewerkt. Op beide verdiepingen wonen afkomstig van het weeshuis. De kinderen met problemen in contact nu 30 mensen. afbeeldingen van Evert Zoudenbalch zijn gebracht met mensen die hen proberen De deelnemers aan de opvang dragen allemaal kopieën van kleine plaatjes uit te helpen. hun uitkering af aan het Leger des Heils. een getijdenboek dat in de Oostenrijkse De inkomsten van de stichting zijn De bijdrage voor de kost en inwoning Nationale Bibliotheek in Wenen ligt. de huuropbrengsten van het huis, de bedraagt € 550,- per maand. Het restant


6


RONDLEDINGEN van hun uitkering is hun zakgeld. Het Leger des Heils gaat ervan uit dat de zorg voor iedereen toegankelijk moet zijn. Men wordt niet bestookt met gebeden en bijbelverzen. Bij de aanname van personeel wordt er wel

rekening gehouden met de christelijke identiteit. De gedachtegang van de grondlegger William Booth dient te worden onderkend en men dient enige achtergrond te hebben of affiniteit met het christelijke geloof.

Op één morgen twee bezoeken aan twee panden aan de Nieuwegracht in Utrecht. Heel verschillend, maar beide zeer de moeite waard. Jan van Schaik

Oud Amelisweerd Op initiatief van onze evenementencommissie waren de gidsen en baliemedewerkers uitgenodigd om op de koude ochtend van dinsdag 20 januari een bezoek te brengen aan de historische buitenplaats Oud Amelisweerd. Astrid van der Steil was onze gastvrouw bij de rondgang door het huis. Het landhuis is gebouwd tussen 1760 en 1770 door baron Gerard Godard Taets van Amerongen. Hij was getrouwd met Anne van Hasselaar. Haar vader was burgemeester van Amsterdam en bestuurder van de VOC. Met het geld dat zijn vrouw inbracht heeft hij het huis kunnen laten bouwen. Het park werd als eerste aangelegd. Het huis werd gebouwd op de restanten van de ridderhofstad uit 1224. Ridder Amelius, van wiens naam Amelisweerd is afgeleid, had in die jaren dit stuk grond in pacht gekregen van de proosdij van Oud Munster. De ridderhofstad is in 1672 door de troepen van Lodewijk XIV verwoest. De familie Taets van Amerongen gebruikte het landhuis als zomerhuis en heeft hier gewoond tot 1808. Het huis is daarna verkocht aan Lodewijk Napoleon, koning van Holland. Lodewijk heeft het huis een jaar in bezit gehad, maar er slechts één week in gewoond. In 1810 kwam het in het bezit van de familie Bosch van Drakestein. Deze familie had ook het kasteeltje Drakestein. De heer Bosch van Drakestein was burgemeester van Utrecht en rijk geworden met drankstokerijen. De buitenplaats werd in 1951 verkocht aan de gemeente Utrecht. Door verplichtingen aan de bewoners komt het pand pas in 1989 vrij en vindt er een restauratie plaats. Het huis is gebouwd als zomerhuis en


beschikt niet over verwarming, zoals ieder van ons dat mocht ervaren. De keuken van het huis bevindt zich niet in de kelder, maar op de begane grond. Het sterfkamertje was bedoeld om het wild dat was buitgemaakt tijdens de jacht, te laten besterven. De lift werd en wordt met de hand bediend. De Oud Hollandse salon is voorzien van behang gemaakt van olieverf op linnen en beeldt een arcadisch landschap uit; een Behang Vogeltjeskamer foto: Archief parklandschap dat is aangelegd in de geest van de Verlichting. Ook in de fazantenkamer heeft men is het eerste machinaal vervaardigde middels de afbeeldingen de natuur behang in Nederland aangebracht. naar binnen gehaald. Het behang in de Het in classicistische stijl opgetrokken Chinese salon is in de periode 1750 – herenhuis is sedert augustus 2012 in 1770 in het Chinese Kanton gemaakt en handen van stichting Museum Oud kwam met de VOC naar Nederland. Een Amelisweerd. De Armando Collectie jachtpartij en een drakenbootrace zijn heeft na de brand van het museum in afgebeeld. In het jachttafreel staat een Amersfoort een zwervend bestaan van vrouw afgebeeld. De Chinese figuren enkele jaren geleid. Nu vindt de collectie hebben een opvallend grote neus. Bij in het Museum Oud Amelisweerd een het maken van het behang zouden de nieuw tehuis. Chinezen op deze wijze rekening hebben Tijdens ons bezoek was er de expositie gehouden met de bestemming van het ‘Armando 85; tussen het weten en behang: het Westen. begrijpen’. Met behulp van een gidsje Op elke baan van het behang in de konden wij ons verdiepen in en genieten Vogeltjeskamer zit een vogelpaar. Dit van de producten van de kunstenaar. behang is ook van Chinese makelij. De De waardering voor de werken was spiegel van Venetiaans glas in deze wisselend. kamer stamt uit 1770. In de kleine en grote acanthuskamer Jan van Schaik

7


RONDLEDINGEN De Ulu moskee Op donderdag 12 februari brachten rondleiders en baliemedewerkers een bezoek aan de Ulu moskee op de kop van Lombok. Wij werden rondgeleid door Metin Duran, bestuurslid van de moskee en actief in de bouwcommissie. Inleiding kan/moet worden gefinancierd via de bemachtigen. Een groot deel op de Het oude badhuis aan de Kanaalstraat is verhuur van de commerciële ruimten. begane grond is bestemd voor winkels in 1983 als moskee in gebruik genomen. De moskee wordt beheerd door de en een groot Turks restaurant (680 m2). Al snel werd duidelijk dat het gebouw De eerste verdieping is zakelijk met o.a. Islamitische Stichting Nederland eigenlijk niet geschikt was als moskee ruimten voor vergaderen, administratie (een tak van het soennitisch-Turkse en werden er initiatieven genomen voor en een multifunctionele ruimte die directoraat Diyanet) het bouwen van een nieuwe moskee. met een verplaatsbare wand in tweeën Het heeft 25 jaar geduurd voordat is te splitsen. Hier bevinden zich De rondleiding dit plan kon worden gerealiseerd. De ook een plek voor andersgelovigen De moskee staat met de voorgevel naar verwachting is dat de Ulu moskee (= (stilteruimte) en een vrouwenkantine het oosten (Mekka) en is ontworpen grote moskee) in mei van dit jaar in (met keukenblok). door de architect Ishak Öner. De gebruik kan worden genomen. Op de tweede verdieping bevindt hoofdopzet is een vierkant gebouw Metin legt uit dat de meeste moskeeën zich onder de koepel de grote met vijf verdiepingen (incl. kelder), zijn opgezet voor de Marokkaanse of de gebedsruimte, met rondom ruime hoger twee minaretten van 44 meter hoog en Turkse gemeenschap. De nieuwe Ulu liggende balkons voor de vrouwen en met gevels van rode baksteen en veel moskee wordt wel gebouwd op initiatief aangrenzend de rituele wasruimten. glas. Het interieur is ontworpen door van en voor de Turkse De moskee telt ca. gemeenschap in de 1200 leden, de grote wijk Lombok, maar de gebedsruimte is geschikt verwachting is dat ca. voor 1600 tot 1700 40% van de bezoekers personen. Het geheel zal bestaan uit mensen ademt een moderne sfeer met een niet-Turkse met veel geïmporteerd achtergrond. marmer uit Turkije en De grootste moskee India (kashmir white). van Nederland, gelegen In de grote gebedsruimte aan het Moskeeplein, zijn speciaal uit Turkije is tevens een cultureel ingevlogen vaklieden bezig centrum, heeft een marmeren ornamenten ruimte (stiltecentrum) aan te brengen incl. een marmeren preekstoel voor niet-moslims en ook andere functies van waaruit de imam zoals winkels en overige op het druk bezochte vrijdagmiddaggebed de ruimten voor de verhuur (o.a. flexplekken). Gebedsruimte met balkons foto: Alfred Sturkenboom gelovigen kan toespreken. De bouw (gestart in Installatietechnisch is 2009) heeft o.a. wegens het een modern gebouw, geldgebrek en slecht bestuur in 2010 geheel voorzien van vloerverwarming, een interieurarchitect uit Turkije. Het computergestuurde installaties en een en 2011 stilgelegen. Dankzij de aanpak gebouw heeft twee ingangen (aan beide van een nieuw slagvaardiger (en jonger) uitgebreid beveiligingssysteem. zijgevels) en via twee trappenhuizen zijn bestuur kon het resterende geld voor (Op internet staan veel foto’s van de de verdiepingen te bereiken. buitenkant). het 8,5 miljoen kostende gebouw bijeen De rondleiding begint in de kelder worden gebracht, enerzijds door actiever van het gebouw. Hier bevinden zich Het was een geslaagd evenement dat geld in te zamelen en anderzijds door in werd afgesloten in het café van het o.a. ruimten (zonder daglicht) voor het gebouw commerciële ruimten onder Hiltonhotel. huiswerkbegeleiding en de commerciële te brengen. verhuur. Kees van Loenen Uiteindelijk is ca. € 3,5 miljoen verkregen Ambtenaren zouden al geïnteresseerd via collectes en de rest via leningen zijn in een werkplek omdat het in het waarvan een groot deel (renteloos) stadskantoor lastig is een flexplek te Gilde Utrecht Nieuws

8


TAALONDERSTEUNING Berichten uit de Coördinatiecommissie Taalaanbieders In het decembernummer van Gilde Utrecht Nieuws is verslag gedaan van de plenaire bijeenkomst voor onze taalvrijwilligers NT2 in november 2014. In de maanden daarna heeft de CCTA een tweetal toen aangekondigde - en goed ontvangen voornemens nader uitgewerkt. Het gaat daarbij om coaching van beginnende taalaanbieders en om verbetering van de start bij Samenspraak door het gebruik van een aandachtspunten- en afsprakenlijst, gezamenlijk in te vullen door vrijwilliger en ‘cursist’. Er is een duidelijke omschrijving gemaakt van het doel en de aanpak van coaching en de verwachtingen waaraan potentiële coaches moeten voldoen. Op basis daarvan willen we na de zomer beginnen met een kleinschalig

experiment. Een uitnodiging tot aanmelding daarvoor zal in de komende weken verstuurd worden. Ook de genoemde aandachtspuntenlijst heeft inmiddels vorm gekregen en kan, met een duidelijke toelichting, binnenkort gehanteerd gaan worden door startende combinaties van taalaanbieders en taalvragers bij Samenspraak. Naast deze concrete verbeteringen in het werk van de taalondersteuners NT2 besteedt de CCTA tijd en aandacht aan

overleg en samenwerking met partners en organisaties op ons werkterrein en aan initiatieven die onderlinge contacten tussen onze vrijwilligers en bekendheid van ons aanbod bij potentiële ‘klanten’ moeten bevorderen. Ter afsluiting een oproep: de CCTA is er voor, maar ook namens de taalaanbieders van Gilde Utrecht. Als er onder hen mensen zijn die tips of suggesties hebben of actief willen bijdragen aan het werk van de CCTA, laten die dat vooral melden aan Sigrid Hjelmevoll.

COLUMN Hoe vind jij het om oud(er) te worden? Het gaat in de media veel over ouderen. Zorgautoriteiten, een minister, artsen, iedereen zegt wat en discussieert ‘over’ ouderen. Maar wat zeggen de ouderen zelf? Soms komt er een senior in beeld met meestal een schrijnend verhaal. Hoe reageer jij, als je gevraagd wordt hoe jij het vindt om oud(er) te worden? Ook als Gildelid bereik je een leeftijd, waarop je van alles hebt meegemaakt en waarin je veel hebt zien veranderen. Op school gebruikte je het leesplankje. Thuis hing de snijbonenmolen in de keuken. Op straat kon je tollen en hoepelen. De ziekenfondsbode kwam aan de deur. Dan is er de transistorradio, de solex, de nozem. Henri Knap bedacht het woord bromfiets. Na verloop van tijd heeft half Nederland een telefoon in huis, meestal een zwarte, van bakeliet en met een draaischijf. De


andere helft van Nederland moest om te telefoneren naar buiten. Hier en daar stond een telefooncel. In Groningen ontdekken we een gasbel. We worden mobiel en we kopen een mobieltje. We kunnen een waslijst aan vernieuwingen opstellen. Hoe heb jij die ontwikkelingen ervaren? Niet alle veranderingen geven weerstand. Maar het schokt ons, als we horen dat de gulden verdwijnt. De euro wordt het betaalmiddel. Ook de privatiseringswoede werd (en wordt) met argwaan bekeken. Hoe kijk jij daarnaar? Nu is het lente 2015. De tijd vliegt, heeft vleugels, maar geen teugels. Het afgelopen jaar gaat niet de boeken in als het meest vreedzame ooit. Ook verder valt er het nodige te somberen. Stap daar overheen, denk ik dan. Als mijn zomer voorbij is, geniet ik van mijn herfst.


Ben de Boer

9


PROJECTEN Architectuur II Nieuwe cursus bij Gilde Utrecht! Op 17 september 2015 start een nieuwe cursus Architectuur. Werd er zomaar wat gebouwd of is het architectuur? Dat gaan we zien! Vijf stadswijken in Utrecht komen aan bod: Lombok, Rivierenwijk, Oog in Al, Zuilen en Tuinwijk/Tuindorp. Op vijf opeenvolgende donderdagen wordt op locatie in de wijken een lezing gegeven en daarna door het stadsdeel een wandeling gemaakt, van 10 tot circa 13 uur.

De kosten voor de totale cursus bedragen € 75,- incl. koffie en cursusmateriaal. Voor aanmelding en nadere informatie Gilde Utrecht. Tel. 030 234 32 52. e-mail: [email protected]

Zuilen

foto: Gerrit van de Kraats

VACATURE Gevraagd

Gevraagd

Twee 45+ vrijwilligers voor taalondersteuning bij Moviera, opvanghuis voor slachtoffers van huiselijk geweld. In maart 2014 is deze samenwerking gestart en die loopt zeer naar tevredenheid, maar de huidige vrijwilligers gaan stoppen. Het betreft ondersteuning aan een groep van gemiddeld acht cursisten van verschillende niveaus. De taalvrijwilligers begeleiden samen een groep. Gevraagd wordt: - belangstelling voor taal en cultuur - verantwoordelijkheidsgevoel en flexibiliteit - kunnen functioneren in een groep met wisselende samenstelling, diverse niveaus en etnische achtergronden - goede samenwerking met collega-vrijwilliger

Vrijwilligers 45+ conversatie Nederlands met anderstaligen individueel (maatjesproject) (m/v) Gevraagd wordt: - belangstelling voor taal en cultuur - verantwoordelijkheidsgevoel en flexibiliteit - kunnen functioneren in een vrijwilligersorganisatie Gilde Utrecht biedt: - onkostenvergoeding - WA-verzekering - werkmap en training Verwachte tijdsinvestering 4 uur per week

Gilde Utrecht biedt: - onkostenvergoeding - WA-verzekering - werkmap en training - begeleiding Heeft u interesse in een van deze vacatures? Graag ontvangen wij uw reactie en cv. Voor meer informatie en aanmelding kunt u contact opnemen met Sigrid Hjelmevoll van maandag tot en met donderdag van 10 tot 16 uur telefoon 030 234 32 52 of per e-mail aan [email protected] Vermeld a.u.b. ook uw telefoonnummer.

Moviera biedt: - huisvesting - cursisten - koppeling tussen de taalondersteuning en de rest van de organisatie Tijdsinvestering ca.4 uur per week.


10


IN DE SCHIJNWERPER HOE GILDE UTRECHT ‘SPOORLOOS’ WERD … Interview met Marjatta Saarela-van der Horst Twee uur was ik te gast bij Marjatta Saarela van der Horst, aanbieder Finse taal, in het huis van haar en haar man Kees van der Horst aan de Bemuurde Weerd. Zij beschrijft hieronder haar leven chronologisch: ‘een leven van vele levens’, zoals ze zelf zegt. Ik heb het alleen licht geredigeerd. Een ongelofelijk verhaal wil ik het noemen, het zou een roman kunnen zijn. Het is echter pure non-fictie! De vorm waarin ik dit artikel heb gegoten wijkt af van wat de lezer van mij gewend is: ik vróég niet, maar Marjatta vertelde, vertelde … Het is eigenlijk een ‘Geef de pen eens door’ geworden, op basis van een tweegesprek. Aart de Veer In 1946 ben ik geboren in Finland, in het provinciestadje Kouvola, ca. 120 km ten noordoosten van Helsinki. Mijn vader en zijn familie waren vluchtelingen uit Karelië (Karjala) dat door de Russen bezet was. Zij gingen wonen in de gemeente Lapinjärvi waar mijn moeder in een sanatorium was. Zij waren verliefd, maar toen mijn moeder in verwachting was, heeft mijn vader haar verlaten. Hij vluchtte, ook zijn familie wist helemaal niet waarheen. Waarschijnlijk – maar niet zeker – heeft hij mij nooit gezien. Mijn moeder moest mij direct na de geboorte afstaan aan pleegouders. Zij was ziek (had tbc) en alleen. Haar ouders waren allang overleden. Toen mijn moeder genezen was, ging zij werken in Lahti. Daar trouwde zij 1955. Ik ben opgegroeid bij mijn pleegouders in de bossen van Zuid-Finland. Het was heel moeilijk om een pleegkind te zijn in een dorpje waar iedereen iedereen kende. Mijn moeder kwam een paar keer in het jaar langs. Ik wist wie zij was, maar er was geen echte band. Mijn pleegouders waren oudere, lieve mensen. Vaak werd ik gepest op school en ik had geen vrienden. Pas later, op de middelbare school, ging het beter. Ik wist niets over mijn vader. Mijn moeder vertelde niet eens zijn naam. Die kwam ik pas te weten toen ik een jaar of negen was; ik zag hem toen toevallig in een brief aan mijn moeder. Als kind dacht ik steeds aan mijn vader, droomde erover hoe hij zou komen en mij mee zou nemen!


Toen ik volwassen werd, ging ik werken in Lahti en woonde enkele maanden bij mijn moeder. Steeds probeerde ik iets te weten te komen over mijn vader. Ik eiste van mijn moeder mij zijn adres te geven, dat zij ergens had gevonden. Toen schreef ik voor het Marjatta met een zelfgebakken,traditioneel Fins brood eerst aan mijn foto: Päivi Kuitunen vader en was zeer teleurgesteld dat ik geen antwoord mijn huwelijk voorbij en ging ik met mijn kreeg. Maar ik wist nu waar hij woonde dochter in Finland wonen. Daar werkte en dat hij getrouwd was. ik in een pottenbakkerij en later volgde ik een opleiding tot ziekenverzorgster en Ondertussen had ik mijn eerste man werkte vervolgens meer dan twintig jaar ontmoet, een Nederlander, en met in het stadsziekenhuis. hem ben ik getrouwd. Wij kregen een dochter in 1966 en woonden enkele In 1977 trouwde ik met mijn tweede jaren in Utrecht. Ik werkte in de man, een Fin, en wij kregen een dochter. tegelfabriek Westraven, schilderde daar Mijn moeder en haar man zag ik Oudhollandse tegels en ging studeren geregeld en zij waren lieve grootouders op de Academie Artibus in 1969. Daar voor mijn dochters. In 1985 verhuisde ontmoette ik 46 jaar geleden mijn mijn eerste dochter naar Nederland en huidige man, Kees. Er was geen sprake in 1989 eindigde mijn tweede huwelijk. van verliefdheid, hij was een huisvriend Toen dacht ik veel aan mijn vader en van ons. schreef weer een brief. Na een tijdje Toen ik mijn dochter kreeg, heb ik mijn belde een man, hij had mijn brief vader weer geschreven en verteld dat hij gekregen. Hij had dezelfde naam als opa was geworden. Zonder resultaat, mijn vader en hij woonde in de buurt. wat ik heel jammer vond. In 1975 was Hij vertelde mij dat mijn vader was

11


IN DE SCHIJNWERPER overleden in 1987, maar dat ik een halfzuster had, die judokampioen van Scandinavië geweest was en de mensen kenden haar daarvan. Ik vond het heel erg dat mijn vader overleden was. Ik heb het ook aan mijn moeder verteld maar ze reageerde nauwelijks. Eerst dacht ik dat het nu te laat was, en ik zou moeten stoppen met zoeken. Toch was ik blij dat er een halfzus was en ik vond haar adres op internet. Ik schreef haar en hoopte dat zij een foto van onze vader zou kunnen opsturen, misschien zelfs iets vertellen over hem. Weer geen antwoord. Ik kwam nooit te weten of mijn vader mijn brieven had gelezen of ongeopend had weggegooid. In 1994 had ik weer een Finse man leren kennen en wij woonden samen tot 2004. Toen ging hij weg met een jongere vrouw. 2004 was een zwaar, moeilijk jaar voor mij. Ineens was ik ‘alles’ kwijt: mijn partner, mijn gezondheid, mijn werk en alle toekomstplannen. Ik had al veel pijn gehad de laatste jaren en toen werd er een reuma-aandoening gevonden. Ik had vooral last van mijn rug en benen. Ik moest stoppen met mijn zware drieploegenwerk in het ziekenhuis. Ik had het gevoel dat mijn wereld instortte. Na de scheiding en nadat ik gestopt was met werken, was ik erg moe. Om bij te komen ging ik naar mijn dochter in Utrecht. Daar ontmoette ik oude kennissen en ook een vriendin van de kunstacademie, met wie ik was blijven corresponderen. Met haar ging ik op bezoek bij Kees in zijn smederij. Wij kenden elkaar vanaf 1969. Ook was ik met mijn Finse man en partner bij mijn dochter geweest en bij Kees in de smederij. Een keer had ik Kees toevallig in de stad gezien tijdens mijn korte vakanties. Nu hadden wij allebei geen partners en Kees vroeg of wij samen zouden gaan eten. Wij gingen … en werden verliefd. Het was echt als een blikseminslag! Ik moest terug naar Finland maar wij schreven en sms’ten elkaar. Snel kwam


ik weer naar Utrecht en daarna Kees naar Finland... Zo bloeide liefde op en in de herfst 2006 kwam ik bij Kees wonen en in 2007 trouwden wij. Maar om te trouwen waren er veel papieren nodig, ook met namen en gegevens van onze ouders! Mijn moeder kon nog haar geboortebewijs opsturen, maar mijn vader bleef ‘onbekend’. Ik had altijd gehoopt dat mijn moeder meer zou vertellen over mijn vader toen zij ouder werd, zij werd meer toegankelijk maar wilde toch niet praten over ‘oude tijden’. Het verleden moet je met rust laten! Zij werd ook dement in heel korte tijd en kon zich niets meer herinneren. Mijn moeder is in 2011 overleden. Ik had mijn zuster nog een keer geschreven, zonder resultaat. In Utrecht keek ik naar Spoorloos op tv, ik dacht aan Fiom of het Leger des Heils, die vermiste familieleden opsporen, maar gaf het op. Als mijn zuster niet wilde, kon niemand haar dwingen. En toen gebeurde er een wonder. In 2006 was ik bij het Gilde terechtgekomen, ik wilde les hebben in de Nederlandse taal. Het schooljaar 2006-2007 kreeg ik les van MarieLouise Brugmans. Ik was erg tevreden over het Gilde. Mijn vriendin van de kunstacademie geeft er conversatie Nederlands, zij vindt het leuk. Ik kwam op de gedachte om iets terug te doen voor het Gilde en zo werd ik aanbieder Finse taal (zie kader, AdV). Tot nu toe heb ik vier cursisten gehad. Een van hen is een Nederlandse predikant. Hij heeft een Finse vrouw, ook predikant. Zij hebben een vrijetijdshuis in Finland, ik de buurt van Jyväskylä, waar mijn vader had gewoond.

Vorige zomer waren wij allemaal in Finland, mijn dochter woont op een boerderij circa 80 km van hun zomerhuis. Wij werden uitgenodigd om op bezoek te gaan bij het predikantenpaar. Het was zondagmiddag en de vrouw vertelde dat zij net had gepreekt in een kerk in mijn vaders woonplaats. Toen ik haar vertelde dat mijn vader daar had gewoond, vroeg zij of ik daarvandaan kwam. Toen heb ik hen het verhaal verteld over mijn zoektocht en zij waren onder de indruk. De vrouw zei dat ze tijdens hun vakantie nog wel meer zou preken en dat zij na de kerkdienst bij de koffie kon informeren of iemand mijn familie kende. De eerste keer lukte het niet, de tweede keer ook niet. Zij vroeg ook de plaatselijke dominee, hij kon niet helpen. Pas de derde keer was er iemand, een oude studievriend van de schoonzuster van mijn vader. De predikante had haar mobielnummer gekregen en zij hebben elkaar toen ontmoet. De schoonzuster van mijn vader was verrast en bereid om te helpen. Ik kreeg haar e-mailadres en ik kon haar vragen stellen. Zij kende natuurlijk haar zusters familie goed. Ik hoorde dat ik ook een halfbroer heb en was zeer verrast! Van de schoonzuster van mijn vader kreeg ik ook het e-mailadres van een nicht, dochter van mijn oom en zij heeft me heel veel verteld over onze grootouders, tantes en ooms, neven en nichten. Maar er was nog een verrassing! Mijn vader had nog een buitenechtelijke dochter, twee jaar jonger dan ik. Hij had ook haar moeder verlaten toen zij zwanger was! Pas veel later ging hij trouwen en kreeg mijn broer en zuster en ook weer contact met

FINS is voor Nederlanders moeilijk om te leren. Het behoort, met o.a. Estisch en Hongaars, tot de Fins-Oegrische taalgroep, die niet Indo-Europees is. De meeste, vaak lange, woorden zijn voor ons abracadabra en een extra handicap zijn de vele naamvallen. Marjatta spreekt vloeiend Nederlands (hoewel niet geheel foutloos) en ze heeft een mooie, voor kenners Finse tongval in onze taal. Vanaf 2006 heeft ze enige jaren Nederlandse conversatie gedaan bij Marie-Louise Brugmans. Ze spreekt ook wat Engels én Zweeds (dit was en is verplicht op Finse scholen). Marjatta helpt belangstellenden graag met Fins, zowel beginners als gevorderden (AdV).

12


IN DE SCHIJNWERPER zijn broers en familie. Hij had niemand verteld over mij en mijn zuster. In oktober vorig jaar (2014) heb ik mijn buitenechtelijke zuster en haar dochter ontmoet, ook mijn nicht en de schoonzuster van mijn vader. Wij zijn samen bij het graf van mijn vader

geweest. Wij willen elkaar leren kennen, maar onze broer en zuster uit het huwelijk willen niet. Het is jammer, omdat ze weten hoe onze vader was. Misschien gaan we komende zomer naar het geboortedorp van mijn vader in Karelië, alleen is het een beetje lastig omdat het nu in Rusland ligt.

Mijn lange zoeken – meer dan zestig jaar – is eindelijk voorbij en ik ben heel gelukkig met alles. Zonder het Gilde had ik mijn vaders familie waarschijnlijk nooit gevonden! Marjatta Saarela-van der Horst

“Dit vak vraagt om discipline” Interview met Niek Veerman, kastelein café Van Wegen Onder de naam Gildecafé vindt ieder vooren najaar een aantal lezingen over de stad Utrecht plaats bij ‘Van Wegen’. Het café aan de Lange Koestraat 15 heeft steevast een notering in de Misset Café top 100, een ranglijst met de beste cafés van Nederland. En volgens Midas Dekkers is Van Wegen ‘het échtste Utrechtse café’. Wat maakt de tapperij van de familie van Wegen zo bijzonder? Tijd voor een nadere kennismaking met eigenaar en uitbater Niek Veerman. Aan de rand van wijk C, midden in het gebied waar de stadsvernieuwing steeds verder oprukt en onverminderd tot verkeersopstoppingen leidt, biedt Van Wegen een oase van rust. “Wij zitten hier een beetje verstopt, we zijn geen passantencafé”, aldus Niek Veerman. “Dat heeft zo zijn voordelen, want hierdoor kun je een bepaalde sfeer bewaren.” Eenmaal binnen waan je je terug in de tijd. Rode vloerbedekking, een groot biljart en het typische, ouderwetse meubilair van een bruin café, alles keurig opgepoetst. “Sinds de jaren vijftig is hier niets veranderd.”

Portemonnee inleveren De tapperij van de familie van Wegen bestaat sinds 1883 en kent een rijke historie. “Heel vroeger was het café gevestigd aan de Lange Koestraat nummer 5. Op het Vredenburg werd toen de vee- en paardenmarkt gehouden en de veehandelaren kwamen na afloop langs om wat te drinken. Ook veel kelners, die elders in de stad werkten, behoorden tot de vaste klantenkring.” Als in de jaren vijftig de Korte Viestraat (nu St. Jacobsstraat) wordt verbreed, moet het pand wijken en verhuist het café naar het huidige onderkomen op nummer 15. Vanaf de jaren twintig zwaait Nieks opa de scepter in het café. Hij voert een aantal huisregels in die tot op de dag


van vandaag gelden. “Dronkenschap wordt niet getolereerd, en ook vloeken is uit den boze. Als je dat doet, dan kan je vertrekken.” Daarnaast is er géén muziek, zijn er geen gokkasten en ook geen barkrukken. ”Mijn opa was een sociaal bewogen mens. Als mensen te veel hadden gedronken, moesten ze hun portemonnee bij hem inleveren. Hij deed dat uit voorzorg, want de klanten moesten op weg naar huis door Wijk C en hij wilde voorkomen dat ze ’s avonds laat bestolen werden.” Die sfeer, het sociale karakter, zorgde ervoor dat Van Wegen naamsbekendheid kreeg in de stad. “Je trekt een bepaald publiek, dat kristalliseert zich vanzelf uit. Het café is een rustpunt, mensen komen hier om elkaar te ontmoeten, lief en leed met elkaar te delen. Onze gasten zijn van jong tot oud, van burgemeester tot stratenmaker. Iedereen komt hier om te kletsen en rustig een biertje te drinken.”

jaren waarin Niek, samen met zijn drie broers en drie zussen, opgroeit. “Als we uit school kwamen, moesten we door de voordeur van het café naar binnen. Mijn ouders waren dan aan het werk,

Met veel minder tevreden In de jaren 60 en 70 beleeft Van Wegen zijn hoogtijdagen. “We waren zes dagen per week open, van tien uur in de ochtend tot één uur ’s nachts. In de drukste periode werkten hier acht personen. Naast mijn opa en oma en mijn vader en moeder waren er twee kelners die meehielpen. Ook was er een schoonmaakster en hadden we een huishoudster in dienst.” Het zijn de

13

Foto: Angelique van Vondelen

maar boven was er altijd iemand die ons opving. We maakten ons huiswerk en speelden vaak spelletjes. Je was in die tijd met veel minder tevreden. Ook speelde ik buiten met schoolvriendjes, dan gingen we voetballen op straat. Maar het was niet de bedoeling dat we continu heen en weer liepen door het


IN DE SCHIJNWERPER café, daar zorgden mijn ouders wel voor.” De kinderen droegen ook hun steentje bij. “Buiten openingstijden hielpen we mijn ouders met opruimen en dergelijke. Maar op woensdag, als het café de hele dag gesloten was, gingen we ’s middags altijd op stap met het hele gezin. Mijn ouders vonden het belangrijk om dan iets te doen met de kinderen en ik kan me nog goed herinneren dat we in de zomer met z’n allen naar het Wilhelminapark gingen om te spelen.”

In het spotlight Inmiddels staat Niek zelf al 34 jaar achter de bar. Hij is er bij toeval ingerold. “Geen van de kinderen had interesse om het café van mijn ouders over te nemen, we hebben allemaal een opleiding gevolgd. Ik heb de MTS gedaan en liep stage bij het Wilhelmina kinderziekenhuis toen mijn vader begin jaren 80 ziek werd. In eerste instantie is mijn broer toen ingesprongen om mijn moeder te assisteren. Geleidelijk aan ben ik ook steeds meer gaan helpen en heb uiteindelijk besloten om te blijven. Dat was een bewuste keuze, ik vond het namelijk erg leuk om in het café te werken en met allerlei mensen om te gaan.” In de afgelopen jaren is er veel veranderd in de horeca. “De tijd dat iedereen zomaar binnenloopt om wat te drinken is voorbij. Je moet steeds iets nieuws verzinnen om voldoende klanten te trekken.” Soms moet er dan

een kleine concessie worden gedaan aan de huisregels die zijn opa ooit heeft ingevoerd. “Zo’n twintig jaar geleden werd ik benaderd door Cees van Leeuwen met het verzoek of we mee wilden doen met de Bluesroute. Dat leek me wel wat. Het was even afwachten hoe de vaste bezoekers dat zouden vinden, we zijn tenslotte een café waar geen muziek wordt gedraaid, maar iedereen reageerde positief.” Vanaf die tijd biedt Van Wegen regelmatig onderdak aan allerlei clubs en verenigingen. “We hebben hier onder meer het politiek café van D66 gehad, dichtersavonden van de Stichting Literaire Activiteiten Utrecht en thema-avonden van de Zwarte Katers, de oudste carnavalsvereniging van Utrecht. Je krijgt zo nieuwe mensen over de vloer en daarmee wordt het café toch even in het spotlight gezet.” Sinds een jaar of vier fungeert Niek ook als gastheer bij de lezingen van het Gildecafé. “In het begin werden de mooiste onderwerpen gekozen. Zoals Frank Kaiser vertelde over De Dom, dat vond ik fantastisch. De laatste tijd merk ik wel dat het steeds lastiger wordt om nieuwe onderwerpen of boeiende sprekers te vinden; het moet niet te saai worden.” Over het publiek dat af en toe op de Gildelezingen afkomt is Niek niet altijd even enthousiast. “Je merkt duidelijk dat het geen cafébezoekers zijn. Er zijn er bij die geen gedag zeggen en je zo voorbijlopen. Tenenkrommend vind ik dat. Zo gaan we hier niet met

Café van Wegen


elkaar om. En als klanten de hele avond met één kopje koffie doen en na afloop de deur uitrennen, denk ik wel eens: waar doe ik het voor?”

Houdbaarheidsdatum Sinds het overlijden van zijn moeder vorig jaar staat Niek er alleen voor. “Ik heb geen personeel. Mijn vrouw, die assistent-verpleegkundige is in het Diaconessenhuis, werkt af en toe mee. En mijn zus Jacqueline vindt het leuk om te komen helpen bij activiteiten, zoals het jazzcafé dat we sinds kort een keer per maand op de zondagavond houden. Ik maak werkweken van 70 tot 80 uur en dat vergt veel van je, zowel fysiek als mentaal. Dat moet je er wel voor over hebben, dit vak vraagt om discipline. Ik kan wel eens een dag niet lekker in mijn vel zitten, maar als er klanten binnen komen en ik maak een praatje, dan fleur ik zo weer op.” Niek is nu 53 jaar en hoopt het nog een aantal jaren zo vol te houden. En daarna? “Mijn zoon en dochter volgen allebei een opleiding. Ik heb ze vrij gelaten in hun keuze en ze hebben geen interesse om het café in deze vorm voort te zetten.” Komt daarmee een einde aan de traditie? “Ach, alles heeft een bepaalde houdbaarheidsdatum. Ik wil niet altijd met de toekomst bezig zijn. Gewoon lekker werken, ik zie wel wat er gebeurt.” Angelique van Vondelen

foto: Archief

14


GEEF DE PEN EENS DOOR door Ellen Prevoo Hoe en waarom kwam ik bij het Gilde? Mijn man, Jan, studeerde in de jaren zestig in Amsterdam. Hij kende alle straatjes, hofjes, gebouwen, kortom had veel belangstelling voor de stad waar hij ruim dertien jaar woonde op twaalf verschillende plekken. Hij kende heg en steg. Overal waar we liepen vertelde hij een interessant verhaal. Hetzelfde gebeurde in Utrecht, waar ik sinds 1967 studeerde (Nederlands Recht) en waar wij in 1973 gingen wonen in de Parkstraat, randje binnenstad. Daar werd de boekenplank met boeken over Utrecht al gauw voller en voller. Ook omdat Jan, enige jaren later, in de Provinciale Staten zat en zowel over de stad als de provincie veel boeken had. Toen Jan begin 2000 overleed en ik al die boeken over Utrecht op de plank had staan en graag iets wilde doen, raadde een goede vriend mij aan om, nu ik al zo veel informatie over de Domstad had, vrijwilligster te worden bij Gilde Utrecht. Rondleiden door deze mooie middeleeuwse stad. Het Gildekantoor was nog op de Nachtegaalstraat. Ik fietste daar bijna iedere dag langs. Op een gegeven moment dacht ik “als ik nu niet afstap en me aanmeld, doe ik het

nooit meer”. De daad bij de gedachte voegend stapte ik van de fiets en liep bij het Gildekantoor binnen. De volgende dag al kwamen, als ik me goed herinner, Ben Ravelli en Hans Waay bij mij thuis. Er was toen nog niet een echt examen, je stelde je eigen wandeling samen en liep die met je begeleiders. Ook voor mij was het een ontdekkingsreis in eigen stad. Je kunt jarenlang ergens wonen, maar, als je met een gids je eigen stad bekijkt, zie je zo veel nieuwe dingen die je niet eerder waren opgevallen, vaak zelfs vlakbij je huis. Enige tijd later kreeg ik mijn eerste wandeling op Monumentendag met een groep Chinezen, dus in het Engels en gebarentaal. Vele andere wandelingen volgden. Enkele jaren geleden hebben Gerhard Riesthuis en ik de themawandeling van Henk Denneman overgenomen, een wandeling door ‘Joods Utrecht’. Er is niet veel meer te zien, maar des te meer te vertellen. Ieder jaar zijn er veel belangstellenden voor dit thema. Vaak lopen er mensen mee, die zelf een interessante aanvulling hebben.


Dat er voor de vrijwilligers bij Gilde Utrecht bijna iedere maand een evenement wordt georganiseerd, een bezoek aan een plek waar je normaal niet zo gauw toegang hebt, is een prettige bijkomstigheid. Dan spreek je elkaar en leer je elkaar beter kennen. Via het Gilde heb ik veel heel leuke mensen ontmoet die ik anders nooit ontmoet zou hebben. Hoewel ik nu al meerdere jaren alleen nog maar betrokken ben bij de themawandeling, zou ik het Gilde niet gemist willen hebben! Na overleg met Wil Klein geef ik de pen graag door aan haar.

BOEKEN Geschiedenis van Utrecht. De canon van het Utrechts Verleden Anne Doedens, 2013. Walburg Pers, Zutphen. 192 blz., gebonden. ISBN 978.80.5730.902.1. Oorspronkelijke prijs € 29,95. Nu bij Broese, Utrecht € 9,95. (Bij inschrijving voor de elektronische nieuwsbrief nog € 5,00 extra korting.) Dit boek bestaat al twee jaar, maar heeft in Gilde Utrecht Nieuws nog geen aandacht gehad. Onterecht, want het gaat om een prachtig overzicht van de geschiedenis van de provincie Utrecht. Vijftig ‘vensters’ vertellen deze geschiedenis in woord en prachtig


beeld, van de prehistorie tot nu. In een tabel achterin het boek worden de Utrechtse vensters vergeleken met de landelijke canon (ook bestaande uit vijftig vensters) en met de zogenaamde tijdvakken van De Rooij (van ‘Jagers en boeren’ tot en met ‘Televisie en

15

computers’). Voor een spotprijs een waardevolle aanwinst voor uw boekenkast en uw kennis van provincie en stad! Aart de Veer


AGENDA EN MUTATIES Vergaderdata 2015 Bestuur

Coördinatiecommissievergadering Taalaanbieders

Woensdag 16 - 18 uur Ruimte: bij Paul Vergeer 8 april, 6 mei, 27 mei, 9 sept., 14 okt.,11 nov., 9 dec.

Dinsdag 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor 14 april, 15 sept., 24 nov.

Coördinatiecommissie rondleiders

Balievergaderingen

Donderdag 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor 7 mei, 4 juni, 10 sept., 1 okt., 5 nov., 3 dec.

Dinsdag- of donderdagmorgen 11 - 13 uur Ruimte: Gildekantoor di. 12 mei, do. 25 juni, di. 15 sept., do. 22 okt., di. 1 dec.

Gildecafé

Plenaire bijeenkomsten rondleiders

Dinsdagavond, vanaf 20.30 uur Ruimte: Café van Wegen, Lange Koestraat 21 april, 15 sept., 20 okt., 17 nov.

Dinsdagmorgen 10 - 12 uur 27 oktober

Evenementen rondleiders

Architectuurcursus

Een keer per maand

2, 9, 16 en 23 april

Leer mij Utrecht kennen 11 april, 18 april, 25 april, 2 mei, 9 mei

Mutaties Nieuwe baliemedewerker De heer A.P. Köpping

Nieuwe aanbieders Mevrouw M. v.d. Heuvel, Samenspraak; mevrouw J. Zijlmans, Samenspraak; mevrouw F. Block, Engels; de heer H. Bruens, Spraakmakend; mevrouw I. v. Zuidam, Frans en Lest Best; de heer R. Bikhoe, Samenspraak; de heer W. van Gool, Spraakmakend; mevrouw H. Wolf, Spaans; de heer V.R. Okker, Samenspraak; de heer H. Tinholt, Spraakmakend; de heer J. Eshuis, Spraakmakend; mevrouw E. Engbers, Spraakmakend; mevrouw M. v.d. Meer, Spraakmakend; de heer A. Nuijs, Spraakmakend; de heer A.P. Köpping, bedrijfsorganisatie. Gilde Utrecht Nieuws

Baliemedewerkers vertrokken Mevrouw W. Kaiser, mevrouw W. Wierda, mevrouw J. Boidin

Aanbieders vertrokken Mevrouw A. Elling, Voortburgeren; de heer H. Ishaak, Engels; mevrouw M. Floor, Samenspraak; de heer J. Buschman, Samenspraak, mevrouw A. Star Busmann, Frans; mevrouw M. Vanstraelen, Nederlands (Wolvenplein); de heer D. Bentaina, Frans.

16


Gilde Utrecht Nieuws jaargang 16 nummer 1, april 2015

Recommend Documents