Gilde Utrecht Nieuws jaargang 17 nummer 1, april 2016

Gilde Utrecht Nieuws

jaargang 17 nummer 1, april 2016

1

REDACTIE Redactioneel Colofon Gilde Utrecht is een vrijwilligersorganisatie van vijfenveertigplussers waarin meer dan tweehonderd mensen hun ervaring - opgedaan in werk en hobby - belangeloos inzetten voor Utrechtse stadgenoten

Aan dit nummer werkten mee Ben de Boer, Rob Hufen Hzn, Kees van Loenen, Hans Marcelis, Gerhard Riesthuis, Joyce Tjoa, Alfred Sturkenboom, Paul Vergeer

Redactie Jonne Blommendaal, Sigrid Hjelmevoll, Thom van Rossum, Aart de Veer

Secretariaat

In dit nummer leest u hoe goed Gilde Utrecht het verleden jaar heeft gedaan: directeur en bestuur zijn uitermate tevreden. En dat is weer brandstof in de tank voor 2016. De dynamiek van onze organisatie blijkt ook uit het komen en gaan van gildemedewerkers. In dat verband vermeld ik dat Angelique van Vondelen zich met ingang van dit jaar heeft teruggetrokken uit de redactie van ons blad. Zij heeft met veel inzet haar bijdrage geleverd aan het redactiewerk, met name het interview dat zij voor ieder nummer schreef. De redactie dankt haar op deze plaats hartelijk voor haar werk in de afgelopen drie jaar.

Foto: Paul Vergeer

In het vorige nummer werd er gevraagd waarom de naam van Wim Sonneveld verband hield met de Kanaalstraat. De lezers konden hun antwoord mailen. Van de overweldigende stroom binnengekomen antwoorden bleek er maar één juist te zijn. De inzender wilde voor hem moverende redenen onbekend blijven maar hij heeft wel de beloofde VVV-bon mogen ontvangen. Bijgaande gevelsteen is te vinden op de hoek van de Kanaalstraat/ J.P.Coenstraat.

Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7, 3511 PS Utrecht. Tel. 030 234 32 52 e-mail [email protected] website www.gildeutrecht.nl

Thom van Rossum

Drukkerij Drukkerij All Print te Utrecht

Oplage 275 exemplaren

Sluitingsdatum kopij jrg. 17 nummer 2/3 1 juli 2016

Foto omslag

Inhoud

pag

Redactioneel

2

Interne berichten

3

Van de directeur

Van de bestuurstafel

Lepelenburg Foto: Paul Vergeer

Bezoek van de burgemeester

De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij in te korten. De inhoud van de ingezonden kopij valt buiten de verantwoording van de redactie.

Het Sint Eloyen Gasthuis Koorschool en Willibrordkerk Vernieuwde Stadsschouwburg Bertken van Lichtenberg

Rondleidingen

5 8

Taalondersteuning

In de schijnwerper

14

Interview met Hilde van Werven, directeur Utrechts Monumentenfonds

Geef de pen eens door

16

Vacatures

17

Boeken

18

Column

19

Agenda en mutaties

20

12

Berichten uit Cluster II Advertorial in het Stadsblad van 9 maart jl.


2


INTERNE BERICHTEN Van de directeur Terugblik

In de voorbije weken ben ik bezig geweest met een terugblik op 2015; er moet namelijk weer een jaarverslag worden gemaakt. Ik kijk vooral met trots naar wat wij met ons allen hebben bereikt in het afgelopen jaar. Er zijn in totaal 233 vrijwilligers actief geweest. Daarvan waren 117 bezig met ondersteuning in de Nederlandse taal en 25 hielden zich bezig met vreemde talen. Bij de rondleiders hadden we 49 mensen en onder de categorie ‘overig’ (adviezen op maat, computerondersteuning e.d.) waren 17 mensen actief. De balie en verdere ondersteuning bestond uit 24 mensen. Er is heel veel werk verricht. Er zijn ook diverse nieuwe initiatieven genomen en dat siert de organisatie. Architectuurcursussen Ik wil graag even stilstaan bij de inzet van onze cursusaanbieders. Els Jimkes en Tineke Barreveld hebben in de afgelopen tien jaar een prachtige cursus Architectuur ontwikkeld. In 2015 hebben ze deze cursus aan twee nieuwe rondleiders overgedragen. Graag wil ik Tineke en Els heel hartelijk bedanken voor dit prachtige product. We kregen in de loop der jaren alleen maar positieve meldingen hierover. Zij hebben dat met veel enthousiasme en met een enorme inzet gedaan. En de overdracht is met veel zorg geregeld. Ben Ottes en Otto Verkoren hebben het stokje overgenomen en bouwen verder op hun eigen wijze. Bovendien hebben we de mooie en ook al succesvolle cursus Architectuur II ontwikkeld in 2015. Deze cursus richt zich op vijf wijken in de stad en wordt aangeboden door Gerrit van de Kraats, Henk van Hilten, Martin Brand, Bart Seidel en Alfred Sturkenboom.

najaar de cursus zelfstandig aangeboden. Dit ook met veel inzet en enthousiasme. Ze zijn van plan om er hun eigen draai aan te geven. De voorjaarscursus in 2016 wordt nu verder ingevuld met een inleiding op een leuke locatie, vóór de rondleiding om zo wat meer theoretische achtergrond mee te geven. Wat ook heel leuk is zijn de creatieve ideeën over verder uitbouw van het cursusaanbod bij Gilde Utrecht. Maar daarover later meer.

Eindejaarsfeest Op 18 december 2015 vierden wij onze jaarlijkse eindejaarsfeest, door het bestuur aangeboden aan alle vrijwilligers. Dit jaar hadden wij ervoor gekozen om

speciale aandacht te geven aan de taalvrijwilligers en hun werk. Na de inleiding van de bestuursvoorzitter Paul Vergeer en de huldiging van de jubilarissen, heeft Hans Marcelis kort verteld over de inzet van de taalvrijwilligers en was er een rondetafelgesprek met drie taalaanbieders en hun cursisten. De deelnemers aan dit gesprek waren Henny Bollen-Egmond met haar (langdurig) taalmaatje Eliamor Mendez Perez; Aart de Veer en zijn samenspraakdeelnemer Mohammad Mokbel; Anke Kattewinkel

Leer mij Utrecht (beter) kennen En ook bij Leer mij Utrecht (beter) kennen heeft er een wisseling van de wacht plaatsgevonden. Ingrid den Daas en Corrie van Leusden hebben zich er jarenlang met veel succes voor ingezet. Ook zij hebben in 2015 besloten om de cursus aan nieuwe mensen over te dragen: Gerrit Huisman en Joke van den Boogaard. Corrie en Ingrid, ook hartelijk bedankt voor jullie inzet! Het heeft echt toegevoegde waarde voor de organisatie! In het voorjaar 2015 zijn Gerrit en Joke ingewerkt en ze hebben in het


Taalaanbieders met cursisten

3

Foto: Alfred Sturkenboom


INTERNE BERICHTEN (Lest Best) en Ammar Tume (cursist Lest Best en deelnemer conversatiegroep). Het was een leuk gesprek dat een goed beeld gaf van dit deel van ons aanbod. Wel jammer dat de techniek ons af en toe in de steek liet. Cabaretière Funda Müjde trad voor ons op en de middag werd afgesloten met een borrel en een hapje. Het eindejaarscadeau was dit jaar een VVV-bon die aan het eind werd uitgedeeld door twee baliemedewerkers.

De jubilarissen Dit jaar hadden we zelfs twee mensen die 25 jaar aan Gilde Utrecht verbonden zijn: mevrouw A. van Galen is actief als aanbieder breien en naaien en Han Davidse is al 25 jaar rondleider. Han kon helaas, vanwege zijn tachtigste verjaardag die samenviel met ons eindejaarsfeest, niet aanwezig zijn. Daarnaast hadden we twee taalaanbieders die beiden meer dan 12,5 jaar actief zijn, namelijk mevrouw M. Zuurbier-Koeleman en mevrouw M. Fontein. Wij zijn trots dat deze bijzondere mensen vrijwilligers zijn voor Gilde Utrecht!

Pr Wij hebben in 2015 pr-beleid vastgesteld voor de organisatie en begin van dit jaar een pr-jaarplan gemaakt met concrete acties om onze pr te verbeteren. We zijn al geruime tijd op zoek naar iemand die de rol van pr-vrijwilliger voor Gilde Utrecht op zich wil nemen. We zijn nu in contact gekomen met iemand die enthousiast is over de organisatie en ook een achtergrond heeft in pr. Zij is gestart met een inwerkplan en wij hopen met haar ons beleid meer body te kun-



nen geven. We zullen met de publiciteitscommissie, bestaande uit mensen die zich op verschillende manieren bezighouden met pr, ons jaarplan ten uitvoer brengen.

Flyers We hebben een flyer gemaakt voor de forten rondleidingen en fietstochten. Deze zullen we breed verspreiden met de hoop dat we daarmee nog nieuwe doelgroepen kunnen bereiken. En we hebben ook nog een flyer gemaakt voor de leesgroepen in de bibliotheken. Gilde Utrecht coördineert dit en in de flyer richten wij ons op de doelgroep laaggeletterden. De flyers ziet er mooi uit!

Website We zijn overigens trots op onze nieuwe mooie website. Daar hebben een aantal vrijwilligers heel veel tijd in gestopt. Zonder hen was het echt niet gelukt. Velen van u hebben meegekeken en hebben tips voor verbeteringen aangeleverd. Deze betrokkenheid van jullie kant stellen we zeer op prijs. Onze nieuwsbrief is inmiddels gerealiseerd. Iedereen kan er zich via de website op abonneren en het is kosteloos. Het jaar is goed gestart! We gaan graag door met deze enthousiaste en betrokken mensen! We maken ook weer van 2016 een prachtjaar! Sigrid Hjelmevoll

4


VAN DE BESTUURSTAFEL Afwisseling. Dat is zo´n onderwerp waar ik af en toe aan loop te denken. Waarom wil ik afwisseling en kan ik kennelijk niet volstaan met datgene dat normaal gesproken mijn dagen vult? Komt het misschien omdat ik nieuwsgierig ben? Ik constateer dat meer mensen naar afwisseling zoeken. Laatst had ik het bij Broese. Er waren twee nieuwe boeken uitgekomen over TivoliVredenburg en over het nieuwe stadskantoor. Ik kon ze niet laten liggen. Prachtige foto´s. Maar verder struinend door de winkel zag ik een ander boek, over archeologie, en toen dacht ik: misschien moet ik dat ter afwisseling ook eens meenemen. Aldus geschiedde. Archeologie Ik lees nu dus over archeologie. Uiteraard ligt dit dicht bij het aandachtsgebied wandelingen van Gilde Utrecht en het biedt tevens de afwisseling die ik zocht. In januari vergaderen we nooit, om even de sleur te doorbreken. Dat is een mooie tijd voor andere zaken. Mijn vrouw en ik bezochten het museum Het Rondeel in Rhenen. Op de hellingen van de Utrechtse Heuvelrug zijn heel veel archeologische vondsten gedaan. De archeologische collectie bestaat uit werktuigen, vuurstenen, pijlpunten en aardewerk. De bewerkte vuursteen uit de groeve Kwintelooijen behoort tot de oudste bewoningssporen van Nederland en dateert van ongeveer 180.000 jaar geleden. Wat zijn wij als Gilde Utrecht dan toch jong met 26 jaar. Toch speelt archeologie in onze stad ook een grote rol want juist door de opgravingen wordt steeds meer duidelijk over de opbouw en structuur van Utrecht. Vooral Leidsche Rijn staat midden in de belangstelling door wat daar gevonden wordt aan Romeinse artefacten, maar die zijn pas van 2000 jaar geleden. Dat is andere koek dan 180.000 jaar geleden. (De grote excursie van de Vereniging Oud-Utrecht gaat 4 juni aanstaande naar Leidsche Rijn met als hoogtepunt een bezoek aan Castellum Hoge Woerd. Zie informatie in het tijdschrift van april.)

´Schilders in Utrecht, 1600-1700´ waarin Paul Huys Janssen een duidelijk beeld schept over het ontstaan en verloop van de schilderkunst in Utrecht. Gekoppeld aan het boekje ´Utrechtse Stadsgezichten´ van Tolien Wilmer is een wandeling opgezet langs de tegeltableaus van de Constructieven. En waar kom je dan onder andere uit? In de Florahof waar men door toevallige opgraving de fundamenten van het bisschoppelijke paleis heeft teruggevonden. En zo komt archeologie samen met afwisseling en een wandeling.

Zomerfolder In het begin van het jaar wordt de nieuwe folder voor het komende seizoen samengesteld. Bart Seidel heeft alle inzendingen van de collega-rondleiders verzameld. Foto´s zijn erbij gezocht, teksten gescreend, opmaak en drukproef geregeld en zo is dan begin maart de folder weer beschikbaar. Dit keer met 57 wandelingen, want we gaan dit jaar niet alleen 26 themawandelingen lopen maar er is ook weer het zomerprogramma met wandelingen overdag in de maanden juli en augustus. Uiteraard staan er dit jaar ook weer de nodige fietstochten op het programma, onder andere langs de Hollandse Waterlinie. We moeten dit jaar wat nadrukkelijker aan de weg timmeren om de aandacht op onze wandelingen te vestigen. Het aantal wandelaars is het afgelopen jaar teruggelopen en dat is niet goed. In de plenaire vergadering rondleiders zullen we dit onderwerp aan de orde stellen om te zien hoe we deze teruggang kunnen omdraaien in een stijging.

P.C.Wonder-wandeling Voor de afwisseling had ik me opgegeven om mee te doen aan de P.C. Wonder-wandeling die we samen met het Centraal Museum lopen. Niet dat ik wat met schilders heb, maar je wordt gedwongen om je te verdiepen in de historie van schilders. In de Historische Reeks Utrecht is in 1990 onder nummer 15 een boekje uitgegeven, getiteld Gilde Utrecht Nieuws


5


VAN DE BESTUURSTAFEL Het bestuur Dat kwam na een maand winterreces in februari ook weer bij elkaar om de nodige zaken op te pakken. Uiteraard hebben we teruggekeken naar de eindejaarsbijeenkomst, die wederom reuze gezellig was. We hebben stil gestaan bij verbeterpunten. De penningmeester heeft de eerste cijfers over 2015 opgemaakt en het resultaat stemt tot tevredenheid. Onze vermogenspositie is wat versterkt waardoor we hebben kunnen besluiten om een nieuwe printer voor kantoor aan te schaffen evenals een tweede beamer voor het groeiend aantal cursussen dat Gilde Utrecht verzorgt. Ook heeft u wellicht gezien dat de omslag van Gildenieuws in full colour is uitgevoerd waardoor het blad naar onze mening meer aanspreekt. Over aanspreken gesproken: er is een pr-plan opgesteld voor 2016 waarmee we willen proberen meer redactionele artikelen in weekbladen te krijgen om met name de activiteiten van taalcoaches en de Gildecursussen beter onder de aandacht te brengen.

Kwaliteitszorg Het niveau van wat we als Gilde brengen moet hoog blijven. We denken dat we juist door de kwaliteit kunnen uitsteken boven anderen die in de markt actief zijn. Bij wandelingen krijgt iedere aanvrager een evaluatieformulier meegestuurd. We kijken of we ook iets dergelijks kunnen invoeren bij andere activiteiten. Bij de taalcoaches proeven we enige huiver, maar bij cursussen is het heel normaal om aan het eind aan de cursisten te vragen een evaluatieformulier in te vullen over de inhoud,


de presentatie, de cursusleider, het voldoen aan de verwachtingen etc. Het is een kwestie van je kwetsbaar durven opstellen, waardoor je juist sterker kunt worden. Ook aan de lezers van Gildenieuws zal de vraag voorgelegd worden wat ze van het blad vinden en waarin we zouden kunnen verbeteren. We hopen dat iedereen daaraan mee wil werken.

Jaarverslag Ook dit project is weer gestart. Het begint altijd met het verzamelen van informatie als aantal cursisten, taaldeelnemers, coaches, wandelaars en vrijwilligers etc. In 2015 liep de registratie van deze aantallen wat moeizaam. Sigrid heeft samen met de dames van de balie maatregelen genomen om dit vanaf januari van dit jaar strak aan te pakken. Voor 2015 moeten we extra inzet plegen om alles correct op tafel te krijgen want de gemeente wil graag zien dat we ook realiseren waarvoor we budget hebben gekregen. Overigens is het vertrouwen van de gemeente groot want de subsidie over 2016 is niet alleen goedgekeurd, maar ook in één keer uitbetaald en niet meer in vier termijnen zoals andere jaren het geval was. Een reden te meer om de relatie met de Gemeente Utrecht te koesteren.

Afwisseling genoeg Dat is toch wel een van de grote genoegens in ons Utrecht: het nieuwe seizoen van Culturele Zondagen gaat weer beginnen en Wil Klein heeft veel contact met de betreffende organisatie om rondleidingen te kunnen koppelen aan de thema´s die op de Culturele Zondagen gebracht worden. Geert Boorsma onderhoudt contacten met het Centraal Museum, het Catharijneconvent en Het Utrechts Archief om ook in overleg met deze organisaties rondleidingen te organiseren, gekoppeld aan plaatsvindende tentoonstellingen. Ik oriënteer me op de omgeving rond mijn woning. Zoals op de eindejaarsbijeenkomst al getoond, is een groot stuk van de stadsbuitengracht gereed gekomen. Het nieuwe stadskantoor is klaar, TivoliVredenburg is klaar. Dit jaar moet de nieuwe OV-terminal gereed komen. Men is het laatste stuk van het dak aan het dichtmaken. In maart gaat een groot deel van het busstation van de stadskant naar het Westplein en in juli volgt de rest van alle bussen als het busstation aan de stadskant vrij gemaakt moet worden voor de aanleg van de trambaan naar de Uithof. Intussen praat men over een Noordgebouw en een Zuidgebouw boven de sporen 1 en 2. Er wordt nieuwbouw gepland aan de Sijpesteijnkade en de Leidsche Vaart moet weer opengegraven worden tot aan de nieuwe stadsbuitengracht. In de stadshart-wandelingen deze zomer ga ik er weer aandacht op vestigen. Ik zeg maar zo: Utrecht altijd afwisselend.

6

Paul Vergeer


VAN DE BESTUURSTAFEL Bezoek van de burgemeester Op 8 januari 2016 vond het eerder geplande bezoek van de heer en mevrouw Van Zanen aan Gilde Utrecht plaats (eerdere afspraken waren gesneuveld in de drukte rond de Tourstart). Hoewel het Gilde voor de burgemeester geen onbekende is - hij heeft immers onze lustrumviering in mei 2014 geopend hadden wij een presentatie voorbereid die een beeld geeft van Gilde Utrecht, zijn organisatie, de doelstellingen en alle activiteiten. Door spontane reacties van de beide gasten al tijdens de vertoning van de ‘plaatjes’ kwam vanzelf

een natuurlijk gesprek tot stand waarin duidelijk werd dat zij veel belangstelling voor ons werk hebben en daar ook uitgesproken ideeën over hebben. Ons gezelschap vormde een goede vertegenwoordiging van rondleiders, taalaanbieders, baliemedewerkers, cursusgevers, bestuur en directie, zodat ook verhalen en voorbeelden uit de praktijk aan bod konden komen. Vooral de sociale en culturele waarden van het Gildewerk worden duidelijk herkend door de heer en mevrouw Van Zanen. Natuurlijk gebruikten we de gelegenheid om


actieve medewerking van de Gemeente op diverse terreinen te vragen; maar ook wij kregen de nodige tips, vooral op het punt van de presentatie en zichtbaarheid van Gilde Utrecht in de stad. Het was al met al een ontspannen en stimulerende ontmoeting waar wij (maar ook zij, denk ik) met plezier aan terugdenken.

Hans Marcelis

Foto: Archief

7


RONDLEIDINGEN Het Sint Eloyen Gasthuis Op 15 januari brachten ongeveer vijftien personen een bezoek aan het Sint Eloyen Gasthuis in de Boterstraat. Zij werden rondgeleid door de heer Jaap Roëll die tot de jaarwisseling huismeester was. Het Gasthuis is gesticht in 1434. Het was bestemd voor behoeftige ouderen van het smedengilde. In 1450 werd het vergroot, en in 1643 nogmaals. Het poortje is van 1645. Het toont de gekroonde hamer van het gilde. Het Sint Eloyen Gilde is ouder. Als stichtingsjaar wordt 1304 aangehouden, het jaar van de eerste Utrechtse gildebrief waar in het smedengilde Sint Eloy genoemd wordt. De gildebrief voorzag in een getrapte verkiezing van het stadsbestuur door leden van de gilden, waardoor de (voorname) burgerij het bestuur van de stad kon bepalen. Alleen burgers konden lid worden van een gilde. Het aantal leden was beperkt. Oorspronkelijk vielen alle vormen van metaalbewerking onder het gilde Sint Eloy.

In 1603 komt een grote erfenis ter beschikking van het Sint Eloyen Gasthuis. Het beheer van het gasthuis en het legaat komt in handen van een broederschap van twintig regenten. Er komt een broodtafel, waar brood uitgedeeld wordt aan armen. Die bestond tot rond 1930. In 1796, toen Nederland onderdeel was van het Franse Rijk, werden de gilden opgeheven. Het gasthuis viel niet onder de opheffing. Het was wel verbonden met het Sint Eloy Gilde, maar was een aparte organisatie. Na het vertrek van de Fransen (1803) werd het Handelsbedrijf der Smeden opgericht, dat de taken van de gilden overnam. Langzamerhand vervielen deze taken omdat smeden niet verplicht waren lid van het Handelsbedrijf te worden. Maar de regenten van het gasthuis werden nog steeds uit de leden van het handelsbedrijf gerekruteerd. Het gasthuis zorgde nog steeds voor oude smeden en veranderde langzaam in een herensociëteit, onder meer omdat het gasthuis sinds 1730 beschikt over een kolfbaan. Naast regenten konden ook buitenstaanders hospitanten genoemd - tegen betaling van

de kolfbaan gebruik maken. Nu vormen de leden van het Handelsbedrijf een broederschap. Introducés die na enkele bezoeken belangstelling tonen en tegen wie geen bezwaren bestaan, kunnen hospitant worden. Na twee jaar kunnen zij gildebroeder worden, benoemd door de regenten van het Handelsbedrijf. Uit de broeders worden de regenten gekozen en de huismeester die tijdens zijn ambtstijd van twee jaar verantwoordelijk is voor het gasthuis. De broeders en hospitanten komen wekelijks bijeen voor een goed gesprek en een potje kaarten of kolven. Belangrijk voor de broederschap is daarnaast het beheer van het erfgoed en liefdadigheid. Wij zijn zeer gastvrij ontvangen en hebben twee uur lang veel leuke verhalen gehoord. Wij kregen ook nog een demonstratie van het kolfspel, dat eenvoudiger lijkt dan het is, zoals een van ons die het mocht proberen, zal beamen. Literatuur: Met hand en hart. Zeven eeuwen smedengilde en St. Eloyengasthuis in Utrecht 1304-2004 / Ronald Rommes & Joost van der Spek. Utrecht: SPOU/St. Eloyengasthuis / Het Utrechts Archief, 2004. Gerhard Riesthuis

foto: Alfred Sturkenboom


8


RONDLEIDINGEN Koorschool en Willibrordkerk Op donderdag 11 februari 2016 bezochten rondleiders en baliemedewerkers de Koorschool aan de Plompetorengracht en de Willibrordkerk. In de Koorschool werden wij rondgeleid door Huub van Eijk, in de Willibrordkerk vertelde Els Jimkes het een en ander over de geschiedenis van de kerk. Koorschool In 1939 koopt de eigenaar van Plompetorengracht 1-3, de Stichting Nederlands Instituut voor Katholieke Kerkmuziek, het pand Plompetorengracht 5. Plompetorengracht 5-7 is in de zeventiende eeuw gebouwd als een ruim dwarshuis op de gewelven van oudere bebouwing. In 1882 werd het huis nummer 7 afgesplitst van nummer 5 en is sindsdien apart bewoond. Het pand nummer 5 heeft een zeer ruime binnentuin en een koetshuis aan de Ridderschapstraat. In eerste instantie wordt in het gebouw een kerkmuziekschool gevestigd met op de eerste verdieping een orgelzaal. De kathedrale koorschool is sinds 1959 gevestigd in het pand. De initiatiefnemer was Huub Voncken, pater en dirigent van het Kathedrale Koor. Aanvankelijk werden alleen jongens toegelaten, vanaf 1968 ook meisjes. De koorschool is een basisschool met veel aandacht voor muziek- en kooronderricht (ruim zeven uur per week).Veel kinderen bespelen ook een instrument. De school heeft een A-koor voor kinderen die van blad kunnen lezen, en een B-koor voor kinderen die dat (nog) niet kunnen. De school heeft bij wet een uitzonderingspositie waarbij het is toegestaan op een aantal punten af te wijken van de norm. Het is de school toegestaan alleen kinderen toe te laten



vanaf groep vijf, omdat dan pas bij kinderen de kwaliteit van de stem is te beoordelen. Toelating vindt plaats via een auditie en je moet over een bepaalde intelligentie beschikken omdat er geen tijd is voor extra aandacht. Op dit ogenblik telt de school 75 leerlingen, wat ook het maximum is gezien de huisvesting. In dit woonhuis uit de zeventiende eeuw moet worden lesgegeven in woonkamers in plaats van klaslokalen. In de hal van de koorschool bevindt zich een opmerkelijke gedenksteen ter herinnering aan het feit dat in de zeventiende eeuw de eigenares/ bewoonster Hendrica van Duivenvoorde onderdak heeft gegeven aan de verbannen aartsbisschop Rovenius die moest onderduiken. Waarschijnlijk stamt uit die tijd ook de in het pand aanwezige kapel. De zeer ruime tuin fungeert als riant schoolplein voor de kinderen. Het koetshuis aan de Ridderschapstraat is verhuurd aan een kinderdagverblijf en zorgt samen met Plompetorengracht 1-3 (ook eigendom) voor de nodige inkomsten. Onlangs is het orgel, dat oorspronkelijk aanwezig was in de orgelzaal, gedemonteerd teruggevonden op de zolder. De geraadpleegde orgelbouwer stond versteld van de vondst van dit unieke exemplaar dat volgens hem zeer goed is te restaureren. Er heerst geen schoolsfeer maar de sfeer van een oud woonhuis met monumentale ornamenten waar ‘tussen de schuifdeuren’ les wordt gegeven. Jammer dat in het pand overal lelijke metalen ventilatiekanalen onder het plafond hangen. Maar misschien kan de komende verbouwing hierin verandering brengen.

9


Willibrordkerk De Willibrordkerk is de eerste (nieuw gebouwde) katholieke kerk na de reformatie in Utrecht. De kerk werd tussen 1875 en 1877 gebouwd onder leiding van de architect Alfred Tepe en de beeldhouwer Friedrich Mengelberg in de stijl van de neogotiek. De kerk is gebouwd op de plaats van het logement ‘Plaats Royaal’ dat later ook als weeshuis is gebruikt. Vanwege de krappe plek tussen de bebouwing zijn de steunberen van de kerk aan de binnenzijde geplaatst en moest het dwarsschip het doen zonder ‘zijarmen’. Pater Kotte heeft voorkomen dat de in 1967 door het Aartsbisdom gesloten kerk zou worden gesloopt. Dankzij zijn inspanningen is de kerk tussen 1990 en 2005 volledig gerestaureerd. Opvallend is de beschildering van muren en pilaren. Het evenement werd afgesloten in café Broers, met dank aan Wil Klein en Rien Stein, die op taart trakteerde als slot van zijn werk in de evenementencommissie. Kees van Loenen jaargang 17 nummer 1, april 2016

RONDLEIDINGEN Vernieuwde Stadsschouwburg Op 22 maart bezochten veertien rondleiders en baliemedewerkers van het Gilde de Stadsschouwburg, waar zij rondgeleid werden door de heer Sebas van Haperen, het hoofd techniek en gebouwbeheer van de schouwburg. In 1937 wordt besloten een nieuwe schouwburg te bouwen op het Lucas Bolwerk. De architect Willem Dudok maakt het ontwerp. In 1938 begint de bouw en in 1941 is het gebouw gereed. Het is voor die tijd een modern gebouw van staal en beton, maar niet in elk opzicht goed geschikt voor zijn functie (klein toneel en een nauwelijks oplopende zaal). Behalve de grote zaal bevat het gebouw een restaurant met balkon (Esplanade) en een feestzaal. Dudok besteed veel aandacht aan details, zoals de verlichting, warme kleuren en veel marmer. In 1976 komt er een grote verbouwing. De feestzaal wordt verbouwd tot een vlakke-vloertheater, de Blauwe Zaal. Het restaurant Esplanade gaat dicht, maar de foyer krijgt een vast buffet. In 1995 komt een nieuwe verbouwing. Het te kleine toneel wordt groter en de toneeltoren wordt vergroot en verhoogd. Om het geheel niet te plomp te maken


wordt de toneeltoren van glas, wat het gebouw een ander uiterlijk geeft. De grote zaal krijgt een heftribune. De eerste dertien rijen van de grote zaal kunnen desgewenst steil oplopen aansluitend bij het balkon - waardoor de zaal kleiner wordt. In 2002 wordt het interieur aangepast en een nieuw restaurant, Zindering genoemd, geopend. In 2012 - 2016 volgt de laatste aanpassing. De Blauwe zaal is volledig vernieuwd evenals het restaurant Zindering. In het intreegebied is nu een café, genoemd naar mevrouw Dudok, aan de kant van en met zicht op het park, en de garderobe is verplaatst naar de singelzijde. In de grote Douwe Egbertszaal loopt de vloer nu iets meer op en zijn nieuwe stoelen geplaatst met meer beenruimte. De heftribune is gehandhaafd. Er zijn nu circa 850 plaatsen tegen bijna 1000 vroeger.

In zekere zin heeft de architect Ronnie Kuiper van Hoogevest Architecten het gebouw weer dichter bij het ontwerp van Willem Dudok gebracht. Veel is terug gebracht in de oorspronkelijk staat. Bij deze laatste restauratie is getracht het gebouw meer duurzaam te maken, wat bij een Rijksmonument niet eenvoudig is. Het gebouw heeft veel glas in stalen kozijnen, waarin geen dubbel glas kan worden toegepast. Wel kon bezuinigd worden op elektriciteit bij verlichting en luchtverversing. Bij de rondgang valt op hoeveel veranderd is, vergeleken met een paar jaar geleden, maar ook hoezeer het gebouw hetzelfde is gebleven en hoe goed veranderingen zijn aangebracht. De glazen lampen van Andries Copier in de foyer zijn er nog steeds. Gerhard Riesthuis


10


RONDLEIDINGEN Bertken van Lichtenberg In Utrecht in 1984 uit de editie van het AD/UN van 28 januari 2016 verhaalt Jeroen Kreule onder andere over Suster Bertken (circa 1426-1514), die zich op 31-jarige leeftijd vrijwillig liet inkluizen in de Buurkerk. In het artikel wordt aangenomen dat Bertken dat deed als boetedoening voor het feit dat zij een buitenechtelijk kind was. Deze bekende veronderstelling lijkt mij ingegeven door twintigste -eeuwse normen ten aanzien van buitenechtelijke geboorten. Bertkens vader was Jacob van Lichtenberg, een rijke hoge geestelijke van het kapittel van de Pieterskerk en als kanunnik van het Domkapittel ‘de adjunct’ van de bisschop. Hij correspondeerde in

1437 met de paus en met de keizer van het Heilig Roomse Rijk over de bisschopskeuze van Rudolf van Diepholt, ondanks dat bekend was dat hij niet celibatair leefde. Hij had overigens ook nog een zoon: Alfer. Dat was in een tijd, waarin ongeveer veertig tot vijftig procent van de geestelijken in concubinaat leefde met een vaste partner. Een enkeling kwam hiertegen op, zoals een halve eeuw voor Bertkens geboorte Geert Grote (1340-1384), grondlegger van de Moderne Devotie. In Bertkens tijd was sprake van priesterdynastieën, zoals die waaruit de vermaarde Jan van Scorel (14951562) een telg was. Hij was zoon van een pastoor te Schoorl of Alkmaar,

kanunnik van de Utrechtse Mariakerk en zelf vader van zes kinderen. Onder hen was Victor Scorel (1540-1617) geestelijke aan dezelfde St. Pieterskerk, waar Bertkens vader een eeuw eerder proost was geweest. Voor de wijding van een priesterzoon werden door de trotse vader niet zelden leden van het stadsbestuur uitgenodigd. Er leefden twee vrouwen in Victors huis aan de Nieuwegracht, waarvoor ook hij door sommigen gegispt werd. Bertken bekostigde haar insluiting uit de verkoop van haar lijfrente die, evenals de inkluizing van nogal wat andere vrouwen in Utrecht en andere steden, naar mijn overtuiging werd ingegeven door niet anders dan diep religieuze motieven.

Twee coupletten van een ‘liedeken’ van Bertken:

Vertaling

Die werelt hielt mi in hair gewout Mit haren stricken menichfout; Nu ben ic hair ontcomen. Och, dat sij seer bedrieghelic is, Dat heb ic wel vernomen.

De wereld hield me in haar macht met haar talloze valstrikken; Nu ben ik haar ontvlucht. Ach, dat ze heel bedrieglijk is, dat heb ik wel degelijk ervaren.

Die edele minne boven tijt Die heeft mijn harte seer verblijt; Si wil my sterven leren. Wair my die edel minne stuert, Dair toe wil ic my keren.

De edele, alle tijd te bovengaande Liefde heeft mijn hart bijzonder verblijd; zij wil mij leren sterven. Waarheen de edele Liefde mij stuurt, daarheen wil ik mij begeven.

Rob Hufen Hzn

foto: Rob Hufen


11


TAALONDERSTEUNING Berichten uit Cluster II Sinds de eindejaarsbijeenkomst weet (bijna) iedereen dat dit gaat over de taalvrijwilligers van Gilde Utrecht. Een grote groep van ruim honderd begeleiders van mensen die Nederlands als tweede taal (NT2) willen leren en ca. 25 vrijwilligers die met Nederlanders conversatie of lezen oefenen in een van de moderne vreemde talen. Vooral bij de NT2-activiteiten is veel in beweging: niet alleen is er een gestage aanwas van nieuwe vrijwilligers en ook van ‘taalvragers’ (waardoor ook steeds een wachtlijst bestaat), maar ook in het denken rond deze vorm van taalondersteuning staat het nooit stil. De eerste taak van een organisatie als het Gilde is het koppelen van vraag en aanbod. Dat wil zeggen het vinden van een goede match tussen een vrijwilliger en een ‘cursist’; dat gebeurt op de balie, behalve als het om groepen gaat die bij

instituten als het ROC, Lest Best, het Nederlands Centrum voor Buitenlanders of andere organisaties worden begeleid. Maar ook daarna voelen wij ons verantwoordelijk voor het verloop en de resultaten van de ondersteuning en de kwaliteit van het vrijwilligerswerk. In samenwerking tussen onze directeur en de coördinatiecommissie (CCTA) worden daarom bijeenkomsten voor uitwisseling en deskundigheidsbevordering georganiseerd en wordt gewerkt aan instrumenten voor monitoring van het werk en begeleiding van beginnende vrijwilligers. Op de vrijwilligersdag begin maart, die voor alle Utrechtse taalvrijwilligers werd georganiseerd, hebben we een workshop gegeven over de genoemde instrumenten - onder de titel ‘doelen stellen en evalueren’ - en de reacties

gepeild van de aanwezigen. Door de diverse organisaties waaruit de deelnemers aan deze workshop afkomstig waren, wordt verschillend omgegaan met de begeleiding en terugkoppeling, maar men is het er wel over eens dat enige mate van bewuste aanpak, reflectie en feedback in het belang is van alle betrokkenen: de deelnemer/cursist, de vrijwilliger en de verantwoordelijke organisatie. In het kader van nieuwe publiciteit over Gilde Utrecht is een groep taalmensen eind februari geïnterviewd voor een artikel in het Stadsblad dat inmiddels is verschenen, zie hierna. Kortom, er is genoeg te beleven en te doen in dit cluster. Hans Marcelis

foto: Paul Vergeer


12


TAALONDERSTEUNING “Gilde Utrecht verleent allerlei soorten diensten in en rondom Utrecht” Uit het Stadsblad van 9 maart jl.: Interview door Roberto Cancian Vele mensen in Utrecht en omgeving kennen Gilde Utrecht. De stichting, die voornamelijk bestaat uit vrijwilligers, organiseert rondleidingen maar zorgt ook voor taalondersteuning. Een programma dat activiteiten omvat op twee terreinen, namelijk conversatie Nederlands als tweede taal (NT2) en conversatie Vreemde talen. Conversatie Nederlands heeft tot doel bij te dragen aan de individuele zelfredzaamheid, kennis van de Nederlandse samenleving en maatschappelijke participatie van migranten en anderstaligen. De conversatie Vreemde talen is voor Nederlanders die hun vaardigheden in één van de andere talen willen verbeteren. Op het terrein van NT2 zijn circa 110 vrijwilligers actief. Woensdagochtend 24 februari jl. zaten Hans Marcelis, Katy van Heeren, Hans Doddema en Lies van Dort samen met enkele cursisten aan tafel in het Gildekantoor aan de Lange Smeestraat. Ze werken een-op-een of in een groep om de Nederlandse taal zo goed mogelijk over te brengen op migranten en anderstaligen. Maatwerk dus. Lies van Dort is de spil die de koppeling tot stand brengt tussen coach en migrant. Jane Memivbia, afkomstig uit Nigeria, wordt al acht jaar begeleid door Katy van Heeren. “Dat doe ik één keer per week. Ik help haar met lezen, met de taal en ook is het een leuke afleiding.”

Veilig gevoel “Ik heb zelf in Indonesië gewoond en weet hoe het is om opgevangen te worden door anderen”, geeft Katy aan. Hans Doddema heeft Bashir Alhamed uit Syrië onder zijn hoede. “Het geeft een veilig gevoel”, geeft Bashir aan die anderhalf jaar terug naar Nederland


foto: Roberto Cancian

kwam en door vrienden op Gilde Utrecht werd gewezen. Hans Marcelis geeft de doelstelling aan van Gilde Utrecht. “Wij willen door extra oefening in het spreken en schrijven mensen op lange termijn helpen. Dit als aanvulling op het aanbod van cursussen en taalinstituten. Dat doen we met vrijwilligers, mensen die wat ouder zijn en niet meer werken.” Driekwart van wat het Gilde doet, wordt gesubsidieerd door de gemeente. Deelnemers betalen een bescheiden bijdrage. Marcelis zelf kent Mounira Al Hallak van Lest Best, een taalinstituut dat kleine groepen snel en goed opleidt voor het Staatexamen NT2. Marcelis is een van de taalbegeleiders daar. Mounira Al Hallak heeft daarnaast

13

twee keer per week een taalmaatje. “Ik ben druk met het examen Nederlands en werk ook nog twee dagen als vrijwilligster bij het Archief.” Zij zou zo maar eens een coachende rol voor anderen op zich kunnen nemen. Mounira spreekt de taal goed maar is streng voor zichzelf. “Ik wil de taal nog beter spreken en alles makkelijk kunnen lezen.” Door periodieke scholings- en uitwisselingsbijeenkomsten ondersteunt het Gilde de vrijwilligers in dit zinvolle werk.


IN DE SCHIJNWERPER “MIJN OOG ZIET ELK MONUMENTAAL PAND” Interview met Hilde van Werven Op een zonnige winterdag bezoek ik het kantoor van het Utrechts Monumentenfonds (UMF) voor een interview met de directeur, Hilde van Werven. Met onze directeur en voorzitter zijn al enkele afspraken gemaakt over samenwerking. We zitten in de vergaderzaal die grenst aan een patio - scheiding dus van het voorhuis (waarin het kantoor zich bevindt) en het particulier bewoonde achterhuis dat vroeger een schuilkerk was. Dit hele artikel zou over ‘Lange Nieuwstraat 53’ kunnen gaan, maar er is meer te vertellen … (zie ook onderaan het artikel bij publicaties).

Wat is en doet het UMF? Het is een organisatie met een eigen vermogen en circa honderd eigen monumentale panden in het centrum van Utrecht. Onze taken zijn restauratie, beheer, onderhoud en verhuur. We doen dat met vijf personen (3,9 fte) en hebben ook altijd plek voor een stagiair. We zijn opgericht in 1943 door de gemeente en de vereniging Oud-Utrecht. Aanvankelijk was het doel voornamelijk restauratie te subsidiëren en financieren, maar in de jaren zestig zijn we gaan kopen, vooral hoekpanden, om de dreigende afbraak van de binnenstad door de aanleg van doorgaande wegen te blokkeren. Dat kun je nog steeds aan de situering van sommige van onze huizen zien, zoals aan de Oudegracht het Oude Pothuys (nr. 279), Grijsesteijn (nr. 319) en ’t Witte Huis (nr. 302). De meeste panden stammen uit de zeventiende en achttiende eeuw, enkele uit de negentiende eeuw. Bekende huizen in ons bezit zijn Het Hoogt en het Literatuurhuis. Ook hebben we enkele bedrijfskelders op de werven in beheer. De meeste huizen zijn gemeentelijke of rijksmonumenten (en komen dus voor onderhoudssubsidie in aanmerking). Later hebben we ook diverse hofjes opgekocht en gerestaureerd, om ze vervolgens te verhuren, zoals de Mieropskameren en de Bruntenhof. In onze honderd panden hebben we circa 140 huurders. Er is een wachtlijst van nieuwe huurders, want wonen in een gerestaureerd monument in de Utrechtse binnenstad is heel populair. De grote complexen zijn bij de restauratie vaak in appartementen verdeeld, maar in grote lijnen blijven ze Gilde Utrecht Nieuws

van buiten en van binnen hetzelfde. Wel moet men het huis natuurlijk in de ‘gerestaureerde staat’ houden wat betreft indeling, materiaal, verfkleur e.d. Zelf een schilderijtje ophangen mag wel, hoor!

Wat is je eigen achtergrond? Ik heb gestudeerd aan de HTS in Zwolle en de Universiteit van Twente: bouwkunde en technische bedrijfskunde. Ik ben afgestudeerd op het onderwerp restauratie. Eerst werkte ik bij een verkeerskundig adviesbureau, later bij een projectontwikkelaar in Zwolle en toen bij een adviesbureau voor bouwmanagement. Daar kwam ik in contact met het UMF. Ik werd er gedetacheerd in 2008, kwam in 2011 in dienst van het UMF en eind 2013 ben ik benoemd tot directeur als opvolger van Thea de Wit. Ik ben in Kampen blijven wonen met mijn partner; hij heeft een adviesbureau en zit in de gemeenteraad. We bezitten daar weliswaar geen monument, maar leven in ons negentiende eeuws pand toch binnen de grenzen van een beschermd stadsgezicht, vlak bij de Cellebroederspoort. Ik forens tussen Kampen en Utrecht, zo’n vier keer per week, en werk één dag thuis. De liefde voor monumenten zit me in het bloed. Ook als ik op vakantie ben, speur ik in binnensteden naar oude gebouwen. Mijn oog ziet elk monumentaal pand.

14

foto: Aart de Veer

Sigrid vertelde mij dat er een samenwerking met Gilde Utrecht tot stand gekomen is. Maar wat houdt die in? Voor de Triodos Bank hebben we vorig jaar in het kader van hun HoofdHart-dag met Gilde Utrecht diverse wandelingen ontwikkeld, vooral langs onze eigen monumenten. Gerrit Huisman was de contactpersoon. Acht gidsen (van UMF en GU) hebben 170 deelnemers rondgeleid, dat is zeker voor herhaling vatbaar, ook voor Gilderondleiders. Of ze ook ergens naar binnen mogen? Dat wordt nog bekeken – de privacy van de huurders telt ook. Dit jaar zullen de huurders van UMF de wandeling lopen op 20 juni. Het is de wens deze wandeling in het reguliere zomerprogramma 2017 van het Gilde op te nemen.


IN DE SCHIJNWERPER Ik hoorde ook iets over een consolewandeling

Jullie spraken ook over het Gildecafé en LMU(B)K?

In 2014 bestond de Fundatie Maria van Pallaes 350 jaar. Deze stichting beheerde de ‘armenhuisjes ’aan de Agnietenstraat. In de twintigste eeuw werden deze overgedragen aan het UMF. Ter gelegenheid van het jubileum schreef het Fonds een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe lantaarnconsole aan het eind van de Nieuwegracht. De prijs werd gewonnen door Cissy van der Wel, die op de console twee handen gevuld met appels laat zien. Zij beelden zowel het schenken als ontvangen uit. Route nummer 6 uit het boekje De lantaarn spreekt 1 is hierdoor met één nummer uitgebreid: vast wel in te passen in een consolewandeling, bijvoorbeeld met Gerrit van de Kraats, en mogelijk gecombineerd met een bezoek aan het atelier van Cissy.

Gang Lange Nieuwstraat


Ja, in overleg met Johan Steen wordt op 19 april de presentatie in het Gildecafé verzorgd door het UMF. De Brigittenstraat staat centraal evenals ons restauratieproject Brigittenstraat 20. Ook alle andere bewoners van die straat worden uitgenodigd. Verder is het UMF geïnteresseerd in Leer Mij Utrecht (Beter) Kennen. Daarom hebben we toegezegd om in het herfstseizoen 2016 een module te verzorgen. Dit zal Karry Berentsen doen, zij spreekt over restauratie en herbestemming van monumenten in Utrecht.

Wat zijn de toekomstplannen voor het UMF? Er is een nieuw beleidsplan waarin o.a. staat dat gestreefd wordt naar de aankoop van één pand per twee jaar. Op het wensenlijstje staat ook uitbreiding met twintigste eeuws erfgoed. Een Rietveldpand binnen het UMF: dat zou toch mooi zijn. Daarnaast wil het UMF als ‘groene’ monumentenorganisatie een voortrekkersrol spelen in energiezuinig restaureren. We willen systematisch duurzaamheidsmaatregelen toepassen bij onze panden, maar dat ook aan onze huurders aanbieden. Tevens willen we inzetten op het delen van kennis en nog meer mensen enthousiast maken voor erfgoed in de stad Utrecht en natuurlijk onze werkzaamheden. Over onze panden is zoveel informatie beschikbaar en die willen we heel graag delen.

Ik zag dat het UMF ook aan de nieuwe informatiepanelen voor Kerken Kijken Utrecht heeft bijgedragen. Hoezo? Die steun komt uit een speciaal fonds van mevrouw Bakker. In het verleden is een legaat ontvangen van mevrouw Bakker waarin is bepaald dat het legaat alleen aangewend mag worden voor de restauratie van kerken of andere religieuze doelen.

Welke publicaties over het UMF raad je aan? Ten eerste het boek van Ingmar Heytze van licht en steen 2, dit was ook uitgangspunt voor de Triodoswandeling. Verder SteenGoed, dit periodiek verschijnt twee keer per jaar en wordt samengesteld door vrijwilligers uit onze werkgroep Historisch Onderzoek. De uitgave voor SteenGoed wordt gratis verstuurd aan onze begunstigers (€ 19 per jaar, met diverse andere voordelen). Het novembernummer 2013 van Steengoed behandelt uitgebreid het pand Lange Nieuwstraat 53 onder de titel ‘De pastorie van het Utrechts Monumentenfonds’. Als ik aan het slot van het interview door de gang loop met de gotische nis en de scheve doorgang naar wat ooit een zijsteegje was, bedenk ik me dat het UMF een fijne samenwerkingspartner voor het Gilde is.

1 2

besproken in GUN jaargang 15 (nr. 4), blz. 18 besproken in GUN jaargang 14 (nr. 1), blz. 19

Aart de Veer

foto: Aart de Veer

15


GEEF DE PEN EENS DOOR Uit de pen van Joyce Tjoa In de vorige uitgaven van ‘Geef de pen eens door’ zijn Wil Klein en Cor van Ingen aan het woord geweest. In tegenstelling tot hen ben ik geen rasechte Utrechtse, eerder een ‘vluchteling’. Ook ben ik geen rondleider maar baliemedewerker. Aan mijn naam is te zien dat ik van Chinese afkomst ben, ik ben geboren in Indonesië. Mijn grootvader van vaderskant is wegens hongersnood gevlucht uit China naar Indonesië. Wegens politieke omstandigheden in Indonesië ging het niet vlot met mijn studie op de Universiteit daar. In die periode stuurden veel Chinese ouders hun kinderen naar het buitenland om verder te studeren. In 1970 kon ik verder studeren in Leuven, België. Eerst ben ik verder gegaan in de studie Natuurkunde, maar later overgestapt naar een meer technische studie, vergelijkbaar met HTS. Tijdens mijn verblijf in België heb ik kennis gemaakt met de westerse wereld, de traditie en eetcultuur. Nadat ik mijn studie had afgemaakt, kon ik in België geen passend werk vinden daar ik niet volledig tweetalig ben. In België is het vaak een eis om zowel Vlaams als Frans te kennen. In 1976 ben ik in Amsterdam terecht gekomen om te werken in het toenmalige Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit als röntgenlaborant. Zo ben ik toen in de ziekenhuiswereld beland en er tot mijn pensioen gebleven. In Amsterdam kwam ik ook mijn man tegen, een rasechte Amsterdammer. Ik moest me wel aanpassen aan de gewoontes in Nederland, die vaak heel anders zijn dan in Indonesië en ook in België. In die tijd bestond toen nog niet het begrip ‘inburgering’, ik moest het mezelf eigen maken met hulp van anderen, eerst van mijn collega’s en later van mijn man. Ik ben nu wel een Nederlandse ‘op papier’, met wat Indonesische, Chinese en Belgische gewoontes vooral wat betreft eten.


Pas in 1980 ben ik naar Utrecht verhuisd door mijn baan in het voormalige AZU aan de Catharijnesingel op de afdeling Nucleaire Geneeskunde. Ik ben gaan werken bij verschillende ziekenhuizen, maar steeds op de afdeling Nucleaire Geneeskunde en ik bleef in Utrecht wonen. Toen ik korter kon werken, ben ik op zoek gegaan naar vrijwilligerswerk. Toevallig las ik een oproepje in de krant voor baliemedewerker bij Gilde Utrecht. Het werk bij Gilde Utrecht vind ik heel gezellig en het is leuk om met enthousiaste mensen te werken. Hierover ben ik al een keertje geïnterviewd door Jesse Pouw voor de brochure van het Gilde uit 2008 (de Gildegids). Het belangrijkste werk als baliemedewerker is een juiste rondleider te vinden voor een gevraagde rondleiding en daarnaast ook een juiste aanbieder te vinden voor gevraagde hulp. Je moet vaak veel vragen om de juiste match te kunnen maken. Bij het Gilde hebben ze mij ook voor andere dingen gevraagd, dit maakt dat ik me nog meer betrokken voel bij deze club. Zo zit ik bijvoorbeeld in de Coördinatiecommissie van de rondleiders en doe ik coördinatie van Leer Mij Utrecht Kennen. Door het werken bij Gilde Utrecht leer ik de stad Utrecht beter kennen, vooral door de rondleidingen. Ik kom op speciale plekken die niet altijd open zijn voor publiek. Het is nooit saai bij Gilde, er zijn altijd rondleidingen, lezingen of evenementen. Zo kan ik verschillende mensen ontmoeten op verschillende plekken, ook onbekende plaatsen.

16

foto: privé archief

Nu ik met pensioen ben heb ik geen tijd om me te vervelen, ik heb het drukker door ander vrijwilligerswerk dat ik naast het Gilde doe. Ik zit nog in het bestuur van twee verenigingen. Ik zit bij de ouderenbond KBO StadUtrecht en, komende uit Indonesië, bij de KKI Utrecht, een katholiekIndonesische gemeenschap. Het is niet alleen werken, ook ga ik graag op reis naar vreemde plaatsen, kennismaken met allerlei culturen in het Westen en Oosten. Ook ga ik vaker naar mijn geboorteland sinds ik mijn man heb verloren, om meer van de warmte van mijn familie te kunnen genieten. De pen wordt doorgegeven aan Harald Karsen, Gilde-aanbieder. Joyce Tjoa


VACATURES Gevraagd

Gevraagd

Vrijwilligers 45+ conversatie Nederlands met anderstaligen individueel (maatjesproject) (m/v)

Vrijwilligers 45+ conversatie Vreemde talen, met name Engels en Frans

Gevraagd wordt: - belangstelling voor taal en cultuur - verantwoordelijkheidsgevoel en flexibiliteit - kunnen functioneren in een vrijwilligersorganisatie

Doel: Vergroten van taalvaardigheid van mensen die minimaal de basis van een vreemde taal beheersen Gevraagd wordt: - goede kennis van Frans of Engels - didactische vaardigheden

Gilde Utrecht biedt: - onkostenvergoeding - WA-verzekering - werkmap en training

Gilde Utrecht biedt: - onkostenvergoeding - WA-verzekering

Verwachte tijdsinvestering: 4 uur per week Tijdsinvestering: 3 uur per week Hebt u interesse? Graag ontvangen wij uw aanmelding en cv. Voor meer informatie en aanmelding kunt u contact opnemen met Lies van Dort op woensdag en vrijdag tussen 14 en 16 uur, telefoon 030 234 32 52 of per e-mail via [email protected] t.a.v. Lies van Dort. Vermeld ook uw telefoonnummer.

Belangstellenden kunnen zich melden bij Marjan Heisterkamp bij het kantoor van Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7 te Utrecht, op donderdag tussen 14 en 16 uur. Of stuur een mail met uw cv naar [email protected] t.a.v. Marjan Heisterkamp. Graag hierbij uw telefoonnummer vermelden.

foto: Paul Vergeer


17


BOEKEN Rietvelds Robijnhof; de geschiedenis van een moderne Utrechtse buurt Diverse auteurs, redactie Catja Edens. Uitgeverij THOTH Bussum, 2008. 78 blz. ISBN 978 90 6868 481 0. Prijs € 14,90. Over Gerrit Rietveld is veel gepubliceerd, met name over het RietveldSchröderhuis. Dit aardige boekje over de Robijnhof in de wijk Tolsteeg-Hoograven kreeg echter nog weinig aandacht. Rietvelds complex ‘volkswoningen’ uit 1957 aan de Robijnhof is onlangs in opdracht van de Gemeente Utrecht en Woningcorporatie Bo-Ex gerenoveerd en ook de buitenruimte is geheel nieuw ingericht. De restauratiearchitect was Bertus Mulder, een echte Rietveldkenner. Het complex bestaat uit eengezinswoningen, hoogbouw en ingenieuze twee-op-eenwoningen. De indeling van de woningen is aangepast

aan de moderne eisen, maar het uiterlijk, met strakke, vooral horizontale lijnen en een uniform beeld onafhankelijk van woontype, is gehandhaafd. Robijnhof nummer 13 is een museumwoning, in beheer bij het Centraal Museum, en ingericht met meubels en materialen uit de jaren vijftig. [Men kan deze woning bezichtigen via het architectuurcentrum Aorta.] Dit alles wordt beschreven in een vijftal hoofdstukken en het boek besluit met interviews met bewoners, onder wie een echtpaar dat er woont vanaf de bouwtijd. Een mooi uitgegeven boek, ruim geïllustreerd.

Het Utrechtse Stadskantoor Auteurs: Daan Lavies, Saskia Minjon, Jan Vredenburg en Willemijn Zwikstra. Uitgeverij Matrijs, Utrecht, 2015. 120 blz. ISBN 978 90 5345 500 5. Prijs € 17,95. Wie kent het niet, ons nieuwe Stadskantoor, spectaculair met zijn zuidelijke poot in de hal van Utrecht Centraal rustend? Daar ga je nu al twee


jaar naartoe voor al je ‘gemeentelijke zaken’, daar werken nu vrijwel alle ambtenaren (met een binnenfunctie), daar vergadert het college op de twintigste verdieping. Ik noem het de ‘Legovork’ vanwege de twee tanden die de lucht inprikken en waarop witte, met diagonalen doorkruiste, gevelplaten zijn ‘vastgeklikt’. Maar dat is niet negatief bedoeld. Het is een aanwinst voor het stationsgebied, en – wat hoogte betreft – een flinke concurrentie voor de Verrekijker en de Domtoren. En een trendsetter voor de verdere ontwikkeling van Nieuw Hoog Catharijne en het Jaarbeursplein. De totstandkoming van

18

het gebouw, de architectuur van bureau Kraaijvanger en hoe het functioneert, komen ruim aan bod in dit mooi uitgegeven en ruim geïllustreerde boek, dat in elke rondleidersboekenkast (en niet alleen daar) zou passen.1 In het eerste hoofdstuk komt ook de voorgeschiedenis aan bod, met mooie afbeeldingen van (de omgeving van) het oude Stadhuis. Enkele interviews wisselen de beschrijvingen af en tot slot wordt een toekomstperspectief geschetst: want het stationsgebied is nog lang niet af. 1

Paul Vergeer besteedt uiteraard ruim aandacht aan dit gebouw tijdens zijn themawandeling ‘Het nieuwe stadshart’.

Aart de Veer


COLUMN Verzamelen: ‘ekstergedrag’ of een van de zeven hoofdzonden? “Meneer, mag ik het sigarenbandje.” Zo begon het bij mij. Ik vroeg dat aan de man (toen nog meestal met hoed) die een sigaar rookte. De verzamelde bandjes plakte ik in een schrift. Daarna volgde het verzamelen van postzegels. Na een vakantie aan zee nam ik de schelpen mee naar huis. Via gevonden haaientanden in Cadzand ontdekte ik de kick van het vinden van een fossiel of een bijzonder mineraal. Duidelijk, op mijn leeftijd: er moet heel wat opgeruimd worden. ‘Ekstergedrag’ wordt het genoemd als antwoord op de vraag waarom mensen verzamelen. Glinsterende dingen prikkelen zeker tot het opzetten van een verzameling. Maar ook poppen in klederdracht en puddingvormen leiden

tot verzamelwoede. Volgens mij staan onze hersenen nog steeds in de stand van overleven in de prehistorische tijd. Onze verre voorouders verzamelden alles wat eetbaar was. Ook een van de zeven hoofdzonden, de hebzucht, voedt onze passie en ons gedrag. We lijden meer aan hebzucht, dan we denken. Ik denk dan niet alleen aan financiële malversaties, de bouwfraude en de bonuscultuur. Je kunt ook immateriële dingen verzamelen als macht en aandacht (met wat introspectie: waarom schrijf ik deze column?). Hebzucht en macht lijken in vrijwel ieders brein een belangrijke rol te spelen. Deze oerdriften uit ons systeem bannen zal niet snel lukken. Toch zijn sommige hobbyisten sublieme verzamelaars. Ik denk dan onder andere aan de vliegtuigspotter en de vogelaar. De

laatste kruist in een boekje aan, welke vogel hij heeft gezien. Er is geen enkele bewijslast. Het kan hem niets schelen als je hem niet gelooft. Hij bewaart en verzamelt gouden momenten. Hoger kan een mens niet reiken. Ben de Boer

HET VISITEKAARTJE Onlangs meldde zich op de Gildebalie mevrouw Ina van Scheuten uit Tricht met de mededeling dat ze graag binnen cluster III kledingreparaties wil doen voor mensen die hier zelf moeite mee hebben. Ze liet haar visitekaartje achter, dat er als volgt uitziet:

Ms. INA VAN SCHEUTEN Naaister Degen 38

Tricht

Kort daarna ontdekte een redactielid van Gilde Utrecht Nieuws dat in Ina’s kaartje de titel van een themawandeling uit het zomerprogramma van 2016 verborgen zit. Ontdekt u ook welke wandeling dat is? En waarom Nina als huisnummer 38 heeft? Stuur uw oplossing in gesloten envelop naar de redactie, p/a Gilde Utrecht onder vermelding van Visitekaartje of naar [email protected] en u dingt mee naar een leuke prijs.


19


AGENDA EN MUTATIES Vergaderdata 2016 Bestuur

Gilde Utrecht is gesloten op:

Maandag 19 - 21 uur Ruimte: bij Paul Vergeer 11 april, 9 mei, 30 mei, 5 sept., 10 okt., 7 nov., 12 dec.

28 maart, Tweede Paasdag 27 april, Koningsdag 5 mei, Hemelvaartsdag en de dag daarna, vrijdag 6 mei 16 mei, Tweede Pinksterdag

Coördinatiecommissie rondleiders Donderdag 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor 7 april, 12 mei, 2 juni, 1 sept., 6 okt., 3 nov., 1 dec.

Plenaire bijeenkomsten rondleiders

Mutaties

Dinsdag 10 - 12 uur 25 oktober

Redactielid vertrokken

Evenementen rondleiders

Angelique van Vondelen

Een keer per maand

Nieuwe aanbieders

Coördinatiecommissie taalaanbieders

mevrouw C. Aarts, Samenspraak; mevrouw N. van Diest, Samenspraak; de heer J. le Fèvre, Lest Best; mevrouw N. den Boon, Samenspraak; mevrouw R. Bakker, Taalcoach in de bieb; mevrouw M. Peters, Samenspraak; mevrouw I. Brigic, Spraakmakend; de heer K. Verhave, Samenspraak; mevrouw M. Hoetmer, Spraakmakend

Dinsdag 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor 12 april

Coördinatiecommissie Cluster III Donderdag 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor woensdag 18 mei, 7 juli (reserve), 22 sept., 10 nov., 8 dec.

Aanbieders vertrokken

Balievergaderingen

de heer F. van Deventer, fotografie; mevrouw A. den Boer, tuinadvies; mevrouw K.L. Oei, Spraakmakend; mevrouw A. van der Horst, Samenspraak; mevrouw M. Vlieger, Samenspraak; de heer H. Tinholt, Spraakmakend; mevrouw I. van der Hell, Samenspraak; mevrouw R. Sijtsma, Spraakmakend; de heer R. Heerdink, Samenspraak

Dinsdag- of donderdagmorgen 11 - 13 uur Ruimte: Gildekantoor di. 17 mei, do. 30 juni, di. 13 sept., do. 27 okt., di. 13 dec.

Gildecafé Dinsdagavond, vanaf 20.30 uur Ruimte: Café van Wegen, Lange Koestraat 19 april

Architectuurcursus I Donderdag 10 – 13.30 uur 31 maart, 7, 14, 21 en 28 april

Architectuurcursus II Donderdag 10 – 13.30 uur 31 maart, 7, 14, 21 en 28 april

Leer mij Utrecht kennen Zaterdag 12 en 19 maart, 2, 9, 16 en 23 april


20


Gilde Utrecht Nieuws jaargang 17 nummer 1, april 2016

Recommend Documents