Gilde Utrecht Nieuws. jaargang 11 nummer 1, april Gilde Utrecht Nieuws

Gilde Utrecht Nieuws

jaargang 11 nummer 1, april 2010

1


redactie

Colofon Doelstelling: Gilde Utrecht is een 50+ vrijwilligersorganisatie voor jong gepensioneerden, die hun talenten – opgedaan in werk en hobby – belangeloos willen inzetten voor Utrechtse stadgenoten.

Aan dit nummer werkten mee Ben de Boer, Gertruce van Beurden, Ingrid den Daas, Gerrit Hesselink, Hans Marcelis, Jan van Schaik, Tineke van Stijn, Paul Vergeer, Ria van Zwam.

Redactie Jonne Blommendaal, Jeanne van den Heuvel, Joke Streefkerk, Aart de Veer

Secretariaatsadres Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7, 3511 PS Utrecht. Tel. 030 234 32 52; e-mail [email protected]

Drukkerij

We mogen weer bovenop het nieuws zitten! Dit lentenummer van ons Gilde Nieuws is dan ook vers van de persen gerold in de eerste warme dagen van 2010. Hoe snel kun je ze dus ook weer vergeten: sneeuwkettingen, wegglippende schoenen waaronder je dus eigenlijk schuursponsjes had moeten binden en mede-weggebruikers die met fiets en al ongewild horizontaal kruispunten over gleden. Maar goed, het gebrek aan zout, waaraan ook de gemeente Utrecht in die periode leed, proberen we hier weer goed te maken met het zout in de pap van onze berichten. Zo kunnen we in dit nummer onder andere tot ons nemen: een levendige beschrijving van de ‘Vrouwendagwandeling’ van 8 maart jl. - en bijzondere vrouwen zijn, net als wandelingen, van alle tijden, dat blijkt maar weer uit het verslag - , een verslag van een NT2-training aan Gilde taalaanbieders - taalaanbidders ontschoot me bijna - , een door onze nieuwe coördinator van de cursus ‘Leer mij Utrecht kennen’ zelf geschreven introductie van haar als vrijwilliger, en een interview met ‘madame Etoile’(!). En bij dat alles en meer treft u natuurlijk opnieuw een overpeinzing aan van onze columnist die, in stijl van het thema ‘Jong’ van de alweer afgelopen

boekenweek, schrijft over die zo genoemde goede oude tijd, maar dan net even anders. Wij wensen alle mogelijke leesplezier toe! De oplettende lezer zal in het colofon de naam van Iemy Bulthuis missen. Zij heeft de redactie helaas verlaten, omdat haar een nieuwe uitdaging bij de Alliance Française wacht. Wij moeten haar interviews en taalkundig inzicht ontberen. Dank Iemy, voor je inzet! Joke Streefkerk

Drukkerij All Print te Utrecht

Oplage 275 ex.

Foto’s

Inhoudsopgave

Jeanne van den Heuvel, tenzij anders vermeld.

Sluitingsdatum kopij jrg. 11 nummer 2 1 juli 2010

Foto omslag Wilhelminapark De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij in te korten. De inhoud van ingezonden kopij valt buiten de verantwoording van de redactie. Gilde Utrecht Nieuws

pag. 2

Redactie Interne berichten

3

Van de bestuurstafel

4

Rondleidingen

5

Themawandelingen Rondleiders bij Aloysius en Wilhelmina Bezoek aan de Doelen Vrouwendagwandeling Extra aanbod fortenfietstocht

In de schijnwerper Vacatures

11

Projecten

13

Leer mij Utrecht kennen Verhalenuur voor ouderen

9 10

2

Conversatie Nederlands ‘Ik heb het al drie keer uitgelegd….’ Enquête taalaanbieders Berichten uit de coördinatiecommissie taalaanbieders

Geef de pen eens door

15

Column

15

Agenda en Mutaties

16


interne berichten Van de coördinator-directeur “De violen zijn binnen, het feest kan beginnen”. Deze tekst zag ik op een van mijn wandelroutes en bezorgde mij meteen lentekriebels. Ik hou van dit seizoen, waarin bloemen en mensen weer zin krijgen om zichzelf op hun mooist te laten zien. Het is een feest om buiten te zijn en mijn nieuwe voornemen is dan ook om deze lente en zomer veel met de themawandelingen van Gilde Utrecht mee te lopen. Doet u dat ook! Het wordt u gemakkelijk gemaakt omdat met de verzending van dit blad de themawandelfolder is toegevoegd. Het wordt dus kijken en aanmelden. Er is achter de schermen hard gewerkt om dit aanbod en ook dit Gildenieuws weer op tijd klaar te hebben. Maar er gebeurde meer. Nieuwe ideeën en projecten zagen het levenslicht, in Leidsche Rijn zijn we gestopt met een project. Veel nieuws dus. Deze uitgave staat er vol mee.

Drie jubilarissen Op de eindejaarsbijeenkomst 2009 in de Gertrudiskapel heeft de huldiging van drie jubilarissen plaatsgevonden die 12½ jaar bij Gilde Utrecht werken. Zij werden met Gilde-uiltje, bloemen en een speech van de voorzitter in het zonnetje gezet. De jubilarissen waren: Margreet Visser, aanbieder conversatie Spaans en Engels, Leo Bennis, aanbieder stamboekonderzoek en Annie Star Busmann, aanbieder conversatie Frans. Leo Bennis kon helaas niet aanwezig zijn bij deze huldigingceremonie. Per post heeft hij van ons de felicitaties met de versierselen ontvangen. Van Annie Star Busmann verschijnt een uitgebreid portret in dit nummer.

Rectificatie uitgave Smoelenboek rondleiders/baliemedewerkers links: margreet visser

In memoriam Teresa Dix Na een kortdurende ziekte is op 15 februari jl. op 83-jarige leeftijd Teresa Dix overleden. Teresa was als maatschappelijk werkster werkzaam geweest bij de Stichting 40-45. Sinds 2001 was zij actief bij Gilde Utrecht als aanbieder conversatie Nederlands. Van 2004-2006 was zij tevens werkzaam als baliemedewerker. Wij hebben haar leren kennen als een harde werker, intelligent in woord en schrift, accuraat, plichtsgetrouw en hulpvaardig. Teresa is bij Gilde Utrecht geïnteresseerd geraakt in de digitale wereld en heeft zich deze nieuwe wereld op haar bijzondere wijze eigen gemaakt. Allen die haar gekend hebben bij Gilde Utrecht betreuren dit verlies. Teresa heeft haar lichaam ter beschikking gesteld van de wetenschap. jaargang 11 nummer 1, april 2010

Op de erwtensoepbijeenkomst van rondleiders en baliemedewerkers in december 2009 is een hernieuwde versie Smoelenboek uitgereikt. In deze uitgave staan - op verzoek van rondleiders - meer achtergrondgegevens van rondleiders en baliemedewerkers. Niet alles is goed gegaan in deze hernieuwde versie. Hier volgen dan ook de rectificaties: Rondleiders: Geert Boorsma: aanvulling opleidingen: TU Delft, Economie Erasmus Universiteit, Cultuurwetenschappen Open Universiteit. Gerrit Hesselink: nieuw e-mailadres: [email protected] Ben Ravelli nieuw e-mailadres: [email protected] Aart van de Veer moet zijn Aart de Veer, mobiele nummer is gewijzigd in 06 4921 5147 Balie: Lies van Dort was geen receptioniste/ telefoniste maar zat 27 jaar in het basisonderwijs.

Baliewandeling op Internationale Vrouwendag Op verzoek van de baliemedewerkers heeft Gertruce van Beurden op 8 maart, Internationale Vrouwendag, een vrouwenwandeling met het balieteam gelopen. Gertruce wist met deze wandeling de medewerkers te verrassen met voor velen onbekende kennis van historische vrouwen uit de geschiedenis van Utrecht. Een impressie van deze wandeling vindt u onder de rubriek rondleidingen in dit blad.

Ander nieuws In het najaar starten we met weer met een aanbod Leer mij Utrecht kennen en met de Architectuurcursus. U kunt u zich hiervoor via de website aanmelden. Mocht u nog meer wandelfolders nodig hebben om ze bij familie/kennissen uit te delen, kom dan gerust tussen 14.00 en 16.00 uur langs in de Lange Smeestraat 7 om een stapeltje mee te nemen. Mocht u belangstelling hebben voor een van de oproepen in dit blad dan bent u ook erg welkom op ons Gildekantoor. De koffie staat klaar. En kijk af en toe eens naar onze website www.gildeutrecht.nl waarop iedere week ons actuele aanbod vermeld wordt. Ik wens u vanuit het Gildekantoor op de Lange Smeestraat met dit Gildenieuws een actief voorjaar en zomer toe. Jeanne van den Heuvel

3


van de bestuurstafel Verlangt u ook zo naar het voorjaar? Als u dit leest hoop ik dat de kou letterlijk uit de lucht is en we allemaal weer kunnen genieten van uitlopende bomen en struiken, bloemen in de tuinen en parken, zingende vogeltjes in het groen en nog een paar dingen die het leven weer kleur geven. Voor het bestuur betekent het begin van het jaar altijd achterom kijken, want onze subsidiegever, de Gemeente Utrecht, wil altijd weten wat we gedaan hebben en waaraan we de subsidiegelden hebben besteed. Dus ieder jaar rubriceren we weer wat er allemaal goed is gegaan en wat minder goed is gegaan. Activiteiten Januari is zo ongeveer de meest inactieve maand van het Gildejaar. Geen vergaderingen, nauwelijks wandelingen, slapende activiteiten. Dat geeft mooi de gelegenheid om eens na te denken. Bijvoorbeeld over Leidsche Rijn. Daar kunnen we op touw zetten wat we willen, het dreigt bijna allemaal te mislukken. En dus heeft het bestuur besloten om daar minder tijd aan te gaan besteden. Of het nou de Verhalentafel is, of een lezingencircuit, of wandelingen, het lukt allemaal niet om de bevolking ter plaatse op gang te krijgen. Na heel veel inspanning en heel veel geld hebben we er een streep onder gezet. Daarentegen zijn we wel druk geweest met een nieuwe zomerfolder, aanpassingen aan de website, installeren van nieuwe rondleiders en uiteraard voorbereiden van het nieuwe seizoen. De penningmeester heeft de boeken opgemaakt en ik kan u zeggen dat hij

op de laatste bestuursvergadering goed geluimd was. De accountant moet er nog even naar kijken, maar we eindigden het jaar in ieder geval zonder financiële problemen.

Gemeentelijke subsidies In de bestuursvergadering van februari kwam de brief van de gemeente aan de orde, waarin aangekondigd werd dat onze subsidie in 2010 is bevroren. Het was dus niet alleen koud buiten. Gelukkig behoren we niet tot de instellingen die in 2010 gekort zijn op hun inkomsten. We zullen in onze begroting duidelijk moeten maken hoe zinvol en productief onze organisatie is en hoe groot onze rol is in het maatschappelijke belang, om de subsidie voor de komende jaren veilig te stellen. De gemeente gaat werken met een meetlat waarlangs wij gelegd gaan worden, alleen de specificaties van die meetlat zijn nog niet gedefinieerd en dus weten we nog niet welke consequenties die meetlat voor

Gilde Utrecht gaat krijgen. De samenstelling van de nieuwe gemeenteraad zal daar ongetwijfeld ook een rol bij gaan spelen.

Reorganisaties Ook die spelen een grote rol in 2010. Niet alleen gaat de gemeenteraad een sterk gewijzigde samenstelling krijgen, ook DMO (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) wordt gereorganiseerd hetgeen voor ons het belangrijkste aanspreekpunt was namens de subsidieverlener. Utrecht Toerisme en Recreatie (UTR) waaronder vallen de VVV, RonDom en het Uit Buro worden het komende jaar sterk gereorganiseerd en dat heeft waarschijnlijk ook weer consequenties richting de Stichting Domplein 2013 en de Stichting Flora´s Hof. En dat zijn toch allemaal organisaties die wij in onze normale activiteiten dagelijks tegenkomen. We zijn benieuwd wat er allemaal staat te gebeuren. Bij Gilde Utrecht is dit jaar niets te reorganiseren. Wij hebben de zaak op orde. De organisatie staat als een huis en we zijn blij met de structuur waarin we werken.

Dus laat de zon nu maar komen Het jaarverslag is in concept gereed. Alle vrijwilligers willen weer graag aan de slag. Laten we ons 21e levensjaar als organisatie weer tot een succesvol jaar maken met rondleidingen, talen, conversatie, advisering, begeleiden, hulp bieden aan elkaar en aan anderen. Maar vooral met het beleven van veel plezier aan de zaken waar we mee bezig zijn. Ik hoop dat u allen een aangenaam seizoen gaat meemaken. Paul Vergeer


4


rondleidingen OOK DIT JAAR BETOVERENDE THEMAWANDELINGEN De nieuwe folder van ons Gilde met 27 themawandelingen en vier fietstochten door Utrecht is uit! De folder, in dezelfde aantrekkelijke opmaak als vorig jaar, biedt een keur aan tochten van begin april tot en met eind september 2010. De meeste wandelingen worden woensdagavond gehouden (aanvang 19.00 of 19.30 uur). Enkele wandelingen en fietstochten zijn op donderdag of zaterdag. Zoals bekend kunt u ook zelf een themawandeling aanvragen op een dag naar keuze, als u voldoende deelnemers aanbrengt. Nieuw vergeleken met ons aanbod van vorig jaar zijn: ‘Van Statie naar Waterstaat met een muzikaal slot’, een ‘Rondleiding op fort en fietstocht door landschap’, ‘Beelden en hun makers’, ‘Utrechts schoonheid en Utrechts vuil’,

‘Hofjes en Steegjes rond Sint Geerte’ en ‘Wittevrouwen’. Natuurlijk komen ook eerder beproefde en populaire thema’s terug, zoals de bierbrouwerij, Utrechtse schrijvers, bijzondere vrouwen, lantaarnconsoles, Lombok, Wijk C, bouwkunst en kerken. Als u dit leest is het spits al afgebeten door Geert Boorsma met ‘de Santiagopelgrim’ op 7 april, hekkensluiters zijn Han Davidse en Aart de Veer met ‘Bomen van de stad’ op donderdag 30 september. Het complete aanbod, inclusief stan-

daardwandelingen zonder afspraak, staat op de website www.gildeutrecht. nl en uiteraard in de nieuwe folder die verkrijgbaar is op het Gildekantoor. De kosten zijn per wandeling (of fietstocht) van ca. anderhalf uur € 5, - per persoon. U-pashouders en kinderen t/m 12 jaar betalen € 2,50. Aanmelding kan via het baliespreekuur van het Gildekantoor. Wanneer wandelingen niet volgeboekt zijn, kunnen collega-gidsen gratis mee, informatie daarover telefonisch op de dag zelf. Aart de Veer

Rondleiders bij Aloysius en Wilhelmina Op 17 november bezochten wij met ongeveer twintig Gildezusters en -broeders de Sint Aloysiuskerk aan de Adriaan van Ostadelaan in Utrecht Oost. Tot kort voor de bouw van deze kerk in 1924 was de omgeving nog tuinbouwgebied, zoals ons ook met behulp van sprekende afbeeldingen werd duidelijk gemaakt. Deze bouw maakte deel uit van een inhaaloffensief van de Rooms-Katholieke Kerk uit die tijd. Immers, in die jaren verrezen ook een nieuwe kerk aan de Biltstraat en de Heilig Hart Kerk in Oudwijk. Inmiddels zijn deze laatste kerken weer als zodanig verdwenen en zijn de parochies samengevoegd met als kerkgebouw de Aloysius.

Aloysiuskerk, 1966 (Het Utrechts Archief)

Ver voordat deze kerken werden gebouwd, in de tijd van de reformatie, hebben de katholieken uit deze buurt, vooral hoveniers, hun parochiekerken, de Nicolai- en de Geertekerk, moeten opgeven. Zij richten wel een statie ‘Buiten Wittevrouwen’ op, maar zijn toch aangewezen op schuilkerken, zoals een nabij in Abstede gelegen boerderij. Deze schuilkerk verhuist omstreeks 1700 naar de Oude Gracht en krijgt zo waar in 1753 toestemming om daar een kerk te bouwen, echter één die niet zichtbaar is vanaf de openbare weg. Later, in 1901 wordt op die plek de zeer zichtbare Martinuskerk gebouwd, inmiddels ook al weer kerk af en appartementengebouw. Hoewel op het eerste gezicht vanaf de straat niet zo erg indrukwekkend, imponeert de Aloysiuskerk bij binnenkomst onmiddellijk. De zeshoekige koepel gesteund door eveneens zeshoekige pilaren, die onderling met kettingbogen zijn verbonden, geven de indruk van een enorme ruimte. De bouwstijl is duidelijk geïnspireerd op de Amsterdamse School met o.a. prachtige paraboolbogen, maar de koepel verwijst naar de Aya Sofia en heeft Byzantijnse kenmerken. Aanvankelijk had het in de bedoeling gelegen bij de kerk een vijftig meter hoge toren te bouwen. De fundering daarvoor is ook aangelegd, maar geldgebrek of wellicht een zekere beduchtheid al te triomfalistisch te schijnen heeft een streep gehaald door dit plan. jaargang 11 nummer 1, april 2010

5


rondleidingen

We kregen toelichtingen van Tineke Barreveld en van koster Kees van Kuijk. Bovendien werden we goed voorzien van documentatie, die voor het geval het

geheugen mocht tekort schieten - wat toch soms wel eens gebeurt - uitkomst biedt. Eén en ander is hierboven ook ten dele verwerkt. Voor wat betreft de beschrijving van het gebouw wil ik hier verder volstaan met naar die documentatie te verwijzen. De deelnemers zullen die uiteraard gaarne aan belangstellenden ter inzage geven. Wel wil ik nog het orgelspel van Gildebroeder Rob Hufen vermelden, dat aan onze bezichtiging een speciaal cachet verschafte en niet te vergeten de kerkschatten die koster Van Kuijk voor ons uit de kluis had gehaald, waaronder twee fraaie gouden monstransen.

in stijl verwant. Destijds was deze bouw zo nieuw voor onze goede stad, dat de gemeente nog geen bouwvoorschriften had opgesteld die voor flatgebouwen konden worden toegepast. Misschien niet alleen een nadeel.

Na afloop van de bezichtiging van de kerk leidde Els Lagas ons nog langs een stukje schildersbuurt met o.a. het eerste flatgebouw van Utrecht aan de Rembrandtkade, gebouwd ongeveer in dezelfde tijd als de kerk en daaraan ook

Zoals gewoonlijk was ook dit evenement goed voor de verrijking van onze kennis en voor de teambuilding. Veel dank aan de organisatoren.

We beëindigden de wandeling bij de Wilhelminakerk, waar Els Jimkes ons herinnerde aan dominee Oberman, die hier in de bezettingsjaren predikant was. Oberman en zijn vriend, aartsbisschop, later kardinaal, De Jong, hebben in die tijd principiële standpunten tegen de bezetter ingenomen en die niet onder stoelen of banken gestoken.

Gerrit Hesselink

Bezoek aan De Doelen Op dinsdag 16 maart 2010 waren de rondleiders door de evenementencommissie uitgenodigd om een bezoek te brengen aan de Doelenstraat 36. Op dit adres is gehuisvest Transarte. De directeur van dit kunstuitleen- en cursuscentrum, de heer Leo van den Herik, heette op die morgen ieder van harte welkom. Geïnspireerd door de collectie van het museum Over Holland in Amsterdam, bestaande uit papieren kunstwerken, kreeg Leo de kans om 1989 in het pand aan de Doelenstraat samen met vijf andere Utrechtse kunstenaars een kunstuitleen te beginnen. De eerste collectie was kunst op papier. De kunstuitleen heeft zichzelf de volgende doelen gesteld: de werken moeten van professionele Utrechtse kunstenaars zijn, het werk moet laagdrempelig zijn en moet betaalbaar zijn. De omgeving dient klantvriendelijk te zijn en om de bezoekers te laten terugkomen, moet het een mooie ambiance zijn. Het twintigjarig bestaan laat zien dat de nagestreefde doelen voor voldoende belangstelling zorgen. De papieren kunstwerken zijn inmiddels wel verdrongen door schilderijen en andere werken. Naast de uitleen worden er in de ruimte door docenten Gilde Utrecht Nieuws

cursussen gegeven op het gebied van creativiteit, zoals tekenen en schilderen, sieraden en vormgeving, werken naar model. Vrijdag-, zaterdag- en zondagmiddag tussen twee en vijf uur is de kunstuitleen open. Mocht een rondleider met groep rond deze tijd in de buurt zijn, dan is hij van harte welkom. De kunstuitleen beschikt over ongeveer 500 werken, waarvan er zo’n 250 thuis zijn. Klanten van de uitleen mogen hun geleende werken ruilen zo vaak als ze willen. De werken worden niet ingekocht, blijven ze een jaar in het atelier hangen, dan gaan ze terug naar de kunstenaar. Twee jaar geleden heeft de kunstuitleen de beschikking gekregen over de aangrenzende tuin. Met een oppervlakte van 200 vierkante meter is hier een beeldentuin ingericht met twaalf beelden van

6

Nicolaasklooster

Utrechtse kunstenaars. In de tuin verblijven vroedmeesterpadden. Deze padden komen voor in Zuid Limburg en in enkele stadstuinen in Utrecht en Den Haag. Omwonenden stellen hun aanwezigheid vaak niet op prijs, vanwege het piepend geluid dat zij maken. Jenny Hofstede, bouwkundige, vertelt over De Doelen. In het gebouw waren vanaf 1337 begijnen, die in kuisheid en soberheid leefden. Langzamerhand kreeg het gebouw de functie van klooster. Aan de overkant van de straat, waar nu de school staat, kwam eind vijftiende eeuw een kapel. De gemetjaargang 11 nummer 1, april 2010

rondleidingen selde poort liep van het klooster naar de kapel. Tijdens de restauratie bleek dat de nonnen niet alleen bovengronds, maar ook ondergronds naar de kapel konden. Na de reformatie kwam er het verbod op de katholieke geloofsbelijdenis en mochten er geen zusters meer intreden. In 1614 moesten de nonnen het klooster verlaten en werd het gebouw ingericht als tuchthuis om de criminaliteit in de stad terug te dringen. De bewoners leerden gebruiksvoorwerpen te maken die ze konden verkopen. De kapel werd in 1632 gesloopt met het doel de doorgang van de toen geheten Nicolaassteeg, de huidige Doelenstraat, te verbreden. In 1897 werd het tuchthuis een armenhuis voor bejaarden en kinderen. De mannen en vrouwen kregen ieder hun eigen binnenplaatsen. Waar de pijpenkoppen zijn teruggevonden was de binnenplaats van

de mannen, wordt verondersteld. Begin twintigste eeuw bewoonden zo’n 150 bejaarden De Doelen. In 1958 verhuisden de bewoners en werd het pand verkocht aan de W. Arntsz Stichting. Stadsherstel werd in 1987 eigenaar en op dit moment bevinden er zich acht woningen en een tiental bedrijfsruimten. De Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel NV (UMS) is in 1985 opgericht om monumenten die worden bedreigd of dreigen verloren te gaan, te restaureren en te behouden in het belang van de volkshuisvesting. Ondanks de NV-vorm is UMS geen winst beogende maar een ideële instelling: UMS is namelijk statutair verplicht eventuele winst ten goede te laten komen aan het doel. De rondleiders werden na de interessante en deskundige inleidingen in

Jan van Schaik

de gelegenheid gesteld om het pand, de kunstwerken en de beeldentuin te bekijken. Op dinsdag 27 april en dinsdag 18 mei organiseert de evenementencommissie excursies. Mogelijk zeker zo interessant als De Doelen. Jan van Schaik

Vrouwendagwandeling Internationale Vrouwendag Op 8 maart, een druilerige en koude maandagochtend, liep ik voor het eerst mee met een wandeling van het Gilde en ondanks het weer had ik er echt zin in. Geboren noch getogen in Utrecht had ik al langer de wens om de stad beter te leren kennen en misschien was dat één van de redenen dat ik mij eind vorig jaar bij het Gilde aanmeldde als aspirant-baliemedewerkster. Zo dicht bij het vuur, dat moest toch vonken doen overspringen!

Vóór het academiegebouw, waar Wilhelmina op ons neerkeek, werd verteld over geleerde vrouwen uit het verleden. Vrouwen die al in de 17e en 18e eeuw in afgesloten nisjes, bij uitzondering, colleges mochten volgen. Vrouwen die uit een intellectueel milieu kwamen en van huis uit gestimuleerd werden om te studeren. Zo kwamen we te weten over Anna Maria van Schurman (1607-1678), een wonderkind dat zich ontwikkelde tot geleerde, dichteres en kunstenares. jaargang 11 nummer 1, april 2010

Ze blonk uit in vele talen en was vooral geïnteresseerd in theologie. Vanuit een dichterbij verleden werd Catharine van Tussenbroek genoemd (1852-1925). Tijdgenote van Aletta Jacobs en een belangrijke wegbereider voor de emancipatie van vrouwen. Zij studeerde medicijnen, na een korte carrière als onderwijzeres, en werd de tweede vrouwelijke arts in Nederland. Ze was een bekende persoonlijkheid en pleitte voor vakopleidingen voor meisjes, zodat ze economisch onafhankelijk konden worden. Na haar overlijden werd een fonds met haar naam opgericht om vrouwen in staat te stellen onderzoek te doen.

Vrouwenrechten Ook Marie Anne Tellegen werd genoemd, zij ging in 1914 rechten studeren in Utrecht en werd al snel voorvechtster van vrouwenrechten. Zij ontwikkelde zich als een vrouw met grote bestuurlijke kwaliteiten, bezat vele connecties en kwam in het begin van de Tweede Wereldoorlog als vanzelfsprekend in het verzet terecht. Toen in 1942 in Utrecht een nsb’er als burgemeester aantrad, nam zij om principiële redenen ontslag uit dienst. Verzetswerk werd voor haar een dagtaak en zij ging als Dr. Max een prominente rol spelen. Vanuit haar huis op

Maria Anne Tellegen

7


Rondleidingen de Maliebaan, naast het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst, werden vele verzetsacties georganiseerd. Zij dook tijdig onder in de Brigittenstraat: haar huis aan de Maliebaan werd kort na haar vertrek door de Duitsers overvallen. Zij kreeg een leidinggevende positie bij het NC (Nationaal Comité van Verzet) maar deze benoeming ondervond niet overal begrip. Een vrouw op een dergelijk hoge positie leidde binnen verzetskringen tot ophef. Na de oorlog werd Marie Anne benoemd tot directeur van het Kabinet van de Koningin. Zij was zowel voor Wilhelmina als Juliana werkzaam. Zij stierf in april 1976.

Domplein Op het Domplein kwamen nog meer namen voorbij van krachtige vrouwen. Truus van Lier, rechtenstudente in Utrecht en verzetsstrijder van het eerste uur, was minder gelukkig. Zij was al vanaf het begin van de oorlog actief bij een Amsterdamse verzetsgroep. Op 3 september 1943 schoot zij in het Utrechtse Willemsplantsoen de gevreesde politiecommissaris Kerlen neer, die bezig was razzia´s voor te bereiden. Zij werd datzelfde jaar opgepakt en is in Sachenhausen geëxecuteerd (tezamen met Reina Prinsen-Geerligs en Nel Hissinkvan den Brink). Als eerbetoon aan Truus en haar heldhaftig optreden verschijnt ieder voorjaar haar naam in het gras van de Singel.

En dan Trijn van Leemput: deze strijdbare, dappere vrouw uit de middeleeuwen verdient het zeker om genoemd te worden. Door met houwelen de dwangburcht af te breken tezamen met andere vrouwen en daardoor de bestuurders van de stad voor een voldongen feit te stellen, heeft zij eeuwige roem verworven. Zij stierf in januari 1607 en werd in de Dom begraven onder het luiden van de grote Salvator. En dan is er nog het prachtige verzetsbeeld op het Domplein, in 1949 gemaakt door Corinne Franzén. Ondertussen voert onze wandeling langs de eerste bibliotheek van Utrecht. Achter de Sint Pieter, net om de hoek, passeren we de Haveloozen-school waar wezen opgevangen werden en voorzien van eten, drinken en scholing. De school had weinig middelen en de voorzieningen voor de kinderen waren karig. Op vrijdag mochten de kinderen dan ook gaan bedelen. Zowel bibliotheek als school had vrouwen in de leidinggevende positie. De functies hadden te weinig aanzien en waren daardoor niet interessant voor mannen.

8 maart Vrouwendag Tot slot nog iets over de ontstaansgeschiedenis van Vrouwendag. In 1917 staakten textielarbeidsters in Sint Petersburg voor betere arbeidsomstandigheden. In1922 werd 8 maart als vrouwendag ingesteld. Aanvankelijk alleen door communistische vrouwen. Solidariteit en strijdbaarheid waren het motto. Pas in 1978 erkenden de Verenigde Naties 8 maart als internationale vrouwendag. Ondanks het barre weer heb ik genoten. En daarin was ik niet de enige. De verhalen van onze gids Gertruce over bekende Utrechtse vrouwen uit de geschiedenis riepen bij mij allerlei vragen op. Ik raakte nieuwsgierig naar de tijd waarin zij leefden, hoe hun levens eruit hadden gezien en naar de gezinnen waar zij uit voortkwamen. Ik voelde mij na de wandeling geïnspireerd om een en ander nog eens op te zoeken en na te lezen. Rest mij nog Gertruce, onze fantastische gids, te bedanken voor deze inspirerende ochtend, evenals Toos van de Laar voor het initiëren en organiseren hiervan.

Ria van Zwam, aspirant-baliemedewerker

Andere bijzondere vrouwen Op deze wandeling maakte ik voor het eerst kennis met het levensverhaal van suster Bertken. Hoe haar leven eruit heeft gezien is bij de meeste Utrechters geloof ik wel bekend, maar waar ik ook in geïnteresseerd ben: is er ook iets bekend over haar prille jeugd? Waar is ze opgegroeid en was haar jeugd extra moeilijk omdat ze het buitenechtelijk kind van een priester was? Of werd ze misschien beschermd? Er valt nog veel meer te vertellen over deze wandeling. Vrouwen als Dirkje Kuik, Catherina van Rennes, Clara Wichmann, Ina Boudier Bakker kwamen allemaal uit Gertruces mond gerold. Misschien over hen een andere keer, maar nog beter is het de themawandeling ‘Bijzondere Utrechtse Vrouwen’ zelf mee te lopen (19 mei, 19.30 uur).

Extra aanbod fortenfietstocht Rondleiding op fort en fietstocht door het landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Data: zaterdag 5 juni, 3 juli en 7 augustus. Vertrektijd 11.00 uur van Fort de Bilt. Einde tocht Fort Aan de Klop ca. 16.30 uur. De kosten zijn, inclusief een lunch in Fort Blauwkapel, € 17,50. De kosten graag ter plekke voldoen aan de gids. De tocht is bestemd voor mensen vanaf 18 jaar! Let op: zelf fiets meenemen! U kunt zich opgeven via [email protected] of op het Gildekantoor maandag t/m vrijdag tussen 14.00 en 16.00 uur via tel. 030 234 32 52

verzetsbeeld Domplein


8


in de schijnwerper FRANSE LES VAN MADAME ETOILE Interview met Annie Star Busmann Op een van de laatste februaridagen, als de lente eindelijk een beetje in de lucht hangt, breng ik een bezoek aan Gildevrijwilliger Annie Star Busmann in de Amersfoortse wijk Liendert-Zuid. Annie (72) geeft sinds jaar en dag Franse les in kleine groepen en aan privéleerlingen.

Ze heeft een goede band met hem. Annies man, van wie ze na 23 jaar huwelijk uiteindelijk toch scheidde, is inmiddels overleden. Annie heeft een tweelingzusje Lotte, die in Amstelveen woont. Ze hebben goed contact, maar hun levens zijn toch heel verschillend gelopen.

Ze noemden me daar gekscherend wel Madame Etoile, als woordspeling op mijn achternaam.” (Maar de interviewer denkt gewoon dat ze het meenden!) Hoe ben je bij het Gilde terechtgekomen? “Na onze terugkeer naar Neder-

Annie woont in een moderne seniorenflat op de tweede etage. Het gebouw oogt bijzonder: er is voornamelijk onderhoudsvrij hardhout gebruikt. Ik bereik haar flat via een soort bruggetje dat aan de vrijliggende houten galerij vastzit. Vanuit haar gezellige zitkamer – ze vindt zelf dat het nogal rommelig is – is er een ruim uitzicht op een open gebied, waar binnenkort een nieuw zwembad komt met veel groen. Annie interesseert zich ook voor deze plannen en vindt dat de Burgerpartij Amersfoort hier het meest haar (lokale) belangen behartigt. (Zo kijk ik dus even met haar mee in het stemhokje op 3 maart!). De dubbele achternaam Star Busmann vraagt natuurlijk om enige uitleg. De samenvoeging uit Star en Buschmann ontstond al in de 18e eeuw. Een lid van de familie Buschmann uit Duitsland trouwde met een Nederlander uit de familie Star en zo bleven beide wortels behouden. Buschmann verloor later zijn ‘ch’ maar hield zijn ‘nn’. Annie is een bescheiden vrouw, maar ik ben er inmiddels achtergekomen dat haar familie tot het Nederlands Patriciaat gerekend wordt en ook in het tijdschrift voor wapenkunde en heraldiek De Nederlandsche Leeuw is beschreven. Star Busmann is Annies meisjesnaam. Ze is lang getrouwd geweest en heette toen Van Beek. Uit haar huwelijk zijn twee zoons geboren. Een is jong verongelukt wat natuurlijk een zeer grote schok in haar leven is geweest. De andere zoon, Anton, woont in Amsterdam en werkt bij de rondvaartbootmaatschappij Lofers. jaargang 11 nummer 1, april 2010

foto Aart de Veer

Annie vertelt uitgebreid over haar jeugd, opleiding en werk. “Ik ben opgegroeid in Bilthoven en bezocht daar het lyceum. De Franse taal boeide me al als middelbare scholier. Ik ging als au pair naar Parijs (wat veel meisjes in die tijd deden) en na mijn school m.o. Frans studeren in Utrecht. Mijn man was handelsagent en vanwege zijn werk gingen we in St. Pieters-Woluwe wonen, dichtbij Brussel. In deze omgeving werd (en wordt) overwegend Frans gesproken. Diverse (Vlaamstalige) leden van een dameskoor vroegen mij of ik Franse les wilde geven, en zo ben ik daar begonnen om met groepen te werken. Dit duurde in totaal ca. zeven jaar. Door de contacten met de EU kwam er ook vraag van buitenlanders om Nederlands te leren, waaraan ik natuurlijk ook kon voldoen.

9

land in 1985 woonde we eerst in Mill in de Peel. We zaten in de helft van een oude boerderij, heel sfeervol maar er was van alles mis. We zijn daar met de grootste moeite en hulp van een advocaat weer weggekomen en gingen in Tilburg wonen. Daar bestond eind jaren ’80 al een Gilde en ik heb me daar aangemeld om Franse conversatie te geven. In 1997, ik was toen al gescheiden, verhuisde ik naar Amersfoort en zette mijn werk voor het Gilde voort. In Amersfoort is het Gilde echter minder op taalonderwijs gericht en meer op opvang van toeristen (stadswandelingen e.d.). Daarom ging ik naar Utrecht, waar ik eind 1997 begon.” (Annie werd daarom op onze eindejaarsbijeenkomst in De Driehoek gehuldigd voor 12½ jaar trouwe Gildedienst). Gilde Utrecht Nieuws

in de schijnwerper “Ik heb lang twee groepen Franse conversatieles gegeven, telkens bij een andere deelnemer thuis. Ik gebruik daarbij de boekjes C’est ça. Er is nu minder vraag hiernaar, en als die er is, komen jongere docenten eerder in aanmerking, wat ik ook billijk vind. Ik geef nu, ook via het Gilde, Franse privéles aan een vrouw die veel contacten in België heeft maar de taal onvoldoende beheerst. Ik blijf overigens beschikbaar voor groepsles.” Erger je je nooit aan het lelijke Frans van de Nederlanders? “Ach, ergeren? Ik moet er meer om lachen. Ik herinner me dat ik op het strand aan de Côte d’Azur lag te luisteren naar de Hollanders die daar met hun afeefoe? (avez-vous?) te koop liepen. En ik maar grinniken onder mijn parasolletje!”. Annie spreekt auto uiteraard nog op z’n Frans uit (‘oto’) maar autodidact met een ‘au’ want dat is een Griekse afleiding, ja ja dat zijn de fijne kneepjes! Frankrijk is dus je ultieme vakantieland? “Ja, ik reis regelmatig met mijn

beste vriendin, die ook in Amersfoort is komen wonen, per auto daarheen. We bezoeken dan vooral kleinere steden zoals Colmar en Charleville-Mézières en boeken via hotels via Logies de France. Nu staan Metz en Troyes op het programma. Parijs is mij voor een autoreis te druk geworden. Verder reis ik graag naar Noorwegen, waar familie van mij woont. Mijn moeder was Noorse. Ik spreek de taal een beetje en vind het een prachtig land. (De interviewer, die Zweeds spreekt, bevestigt dit en nu wordt er even over Scandinavische talen en rødgrød med fløde geroddeld.) Toen ik met mijn vriendin autopech kreeg en we aanklopten bij een eenzame boerderij, was het wel handig dat ik wat Noors kon spreken.” Heb je nog andere hobby’s? “Ik wandel graag, liefst in de natuur. Verder lees ik veel, o.a. detectives en natuurlijk ook Franse literatuur. Bij Selexyz (v/h Broese) kun je nog altijd Franse pockets kopen (of bestellen). Noorse literatuur lees ik in vertaling. Ik luister naar allerlei

soorten muziek, zoals klassiek (Debussy, Dvorak, Grieg), Franse chansons, zigeuner- en Afrikaanse muziek. Ik ben ook begonnen met bridge spelen en een enkele maal ga ik naar de schouwburg.” Je hebt wel een computer maar geen mail-adres? “Ja, hierin ben ik een beetje ouderwets. De computer gebruik ik alleen voor tekstverwerking (met Word Perfect), niet voor internet of mail. Ik geloof dat ik op mijn leeftijd niet meer met die laatste dingen moet beginnen.” Annie, die tijdens het interview thee met koekjes geserveerd heeft, geeft mij op de valreep een pak biscuits voor onderweg mee, en in de gang sta ik nog even stil voor de deur van het kleinste kamertje waarop te lezen valt ‘Ici tombe en ruïne / Les beaux arts de la cuisine’. Als je zoiets elegant wil zeggen, kan het alleen maar in het Frans. Aart de Veer

Vacature Gilde Utrecht is op zoek naar 45+ vrijwilliger conversatie Italiaans Het doel is vergroten van taalvaardigheid van mensen die minimaal de basis van Italiaans beheersen. Tijdsinvestering: 2 uur per cursist, per week (inclusief voorbereidingstijd)

Gilde Utrecht biedt: - - -

Belangstellenden kunnen zich opgeven op het Gildekantoor bij Lies van Dort. Bereikbaar op woensdag tussen 14.00 en 16.00 uur, tel. 030 234 32 52 dit kan ook per mail [email protected] Graag ontvangen wij bij uw aanmelding uw CV.

Onkostenvergoeding WA verzekering Ontmoeting met collegae taalaanbieders op eindejaarsbijeenkomst


10


conversatie nederlands Ik heb het al drie keer uitgelegd, waarom weet-ie het nog niet… Verslag NT2-training aan taalaanbieders van Gilde Utrecht Taalaanbieders van Gilde Utrecht hebben op 26 november 2009 deelgenomen aan de NT2-taaltraining in de Kargadoor te Utrecht. De training werd gegeven door Hetty Mulder, werkzaam bij de Stichting Leer Ontwikkeling. Zij maakt daar leerprogramma’s voor talen. Op gebied van NT2 (Nederlands als tweede taal) is ze een vreemde eend in de bijt, zegt ze zelf, maar het principe van een taal leren kent ze goed. Een wisselend gezelschap van 29 mannen en vrouwen, die of al heel lang actief zijn of net begonnen zijn met het leren beheersen van Nederlandse taal aan anderstaligen, bezochten deze training. Indelingsniveaus en taalprofielen Er is deze middag aandacht besteed aan de indelingsniveaus volgens het Europees Referentiekader voor talen, een soort gemeenschappelijke schaal van niveaus die voor alle talen geldt. De vaardigheden worden hiermee ingedeeld op gebied van spreken, luisteren, schrijven en lezen. Een A2-niveau is een vereiste voor het inburgeren in Nederland. Bij C2 ben je een native speaker. Er werd vooral aandacht besteed aan de taalprofielen voor deze indelingsniveaus. Omdat het best een ingewikkelde materie is kreeg iedereen de taalprofielen als naslagwerk mee naar huis. De deelnemers werden op de training uitgedaagd om hun eigen taalniveau te onderzoeken. Een mooi diagnostisch digitaal instrument hiervoor is te vinden op www.dialang.nl. Het werkt als een instrument voor veertien talen om bij twijfel over een bepaald niveau een testje te doen, zodat dan ook de juiste taaltaken op dat niveau aangeboden kunnen worden aan de ‘taalvrager’. Er kwam veel aan bod deze middag. Ik heb vooral onthouden dat vloeiendjaargang 11 nummer 1, april 2010

heid van spreken voor correctheid gaat en dat er niet teveel zout op de grammaticale slakken gelegd moest worden. Meten is weten Enkele taalaanbieders presenteerden hier praktijkvoorbeelden over de opbouw van een les, werken met een beeldwoordenboek en/of NT2-puzzelboek of een zelf geschreven tekst. Tussen de praktijkvoorbeelden door bleef Hetty Mulder ons kritisch bij de les houden met allerlei uitspraken, zoals dat goed kunnen voorlezen nog geen garantie is voor goed spreken. Ze adviseerde om van tevoren helder te hebben wat je van je taalvrager wilt. Wil je bijvoorbeeld dat iemand kan vertellen wat voor weer het morgen wordt dan zal je vooraf eerst aan de gang moeten gaan met allerlei zaken die met het weer te maken hebben. Geef niet te moeilijke opdrachten maar hou het dicht bij je taalvrager. Taalvoorbeelden zijn bijvoorbeeld een feestje organiseren, een film uitzoeken, geld opnemen bij de bank of een maaltijd voorbereiden. Het advies werd gegeven om een mapje aan te leggen van vorderingen die de taalvrager maakt. Want het motiveert natuurlijk wel als je ziet dat je vooruitgaat. Ook voor taalvragers geldt meten is weten. Tot slot. Je moet als taalaanbieder ook niet teveel illusies hebben. Een mens vergeet namelijk van wat hij hoort 95%; van wat hij ziet of leest 80%; van een combinatie van horen en lezen 60%; van zelf handelen 50% en van zelf handelen en daarop reflecteren 30%. Oefenen in de praktijk blijkt dus de beste leermeester. En daarmee werd deze bijeenkomst afgesloten. Jeanne van den Heuvel

11

Enquête taalaanbieders Net als voor de andere clusters van het Gilde Utrecht is er een Coördinatiecommissie * voor de taalaanbieders die o.a. als taak heeft te zorgen voor onderlinge samenhang in de activiteiten, het organiseren van bijscholing en het initiëren van nieuwe activiteiten. Eens in de zoveel tijd inventariseert de commissie de behoeften en meningen onder de taalaanbieders. Een dergelijke peiling heeft weer plaatsgevonden in december 2009/januari 2010 en zoals beloofd wordt hierbij kort verslag gedaan van de uitkomsten. De vragenlijst is ingevuld door 27 mensen, ca. 35 % van de vrijwilligers die taalbegeleiding van inburgeraars verzorgen in een van de projecten. De meeste invullers werken mee aan Samenspraak (één op één) enkelen aan Spraakmakend of andere projecten. De ervaring varieert van één jaar of minder tot vijf jaar of langer. Uit de enquête blijkt dat de meesten vrij tevreden zijn over hun werkzaamheden en dat ieder vooral zijn of haar eigen weg zoekt, zo goed mogelijk afgestemd op de vraag en de mogelijkheden van de ‘cursisten’. Toch is wel behoefte aan periodieke bijeenkomsten, hetzij voor bijscholing door externe deskundigen, hetzij voor uitwisseling van ervaringen en ideeën. Een frequentie van 1 à 2 maal per jaar wordt gewaardeerd. De meerderheid van de respondenten heeft bij het begin van het vrijwilligerswerk geen begeleiding gehad en de helft van hen meent dat dat wel wenselijk en nuttig zou zijn geweest. Degenen die wel een of andere vorm van begeleiding kregen, hebben daar baat bij gehad. Van het Gildewerkboek wordt door de meesten geen gebruik gemaakt, ook al omdat het verouderd lijkt. Men zoekt zelf materiaal uit lesmethodes of andere bronnen. Aan centraal vervaardigd voorbeeldmateriaal of tips bestaat weinig Gilde Utrecht Nieuws

Conversatie nederlands behoefte. Van de coördinatiecommissie wordt niet meer verwacht dan wat zij nu doet: de vinger aan de pols houden en nu en dan een bijeenkomst organiseren. Bij de vraag naar andere suggesties kwamen enkele tips of ideeën aan de orde, waarvan vooral vermeldenswaard is het organiseren van onderlinge consultatie

in kleine kring, hetzij door aanwijzing van bepaalde contactpersonen, hetzij door het bijeenroepen van kleine groepjes. Ook al zijn er uit deze peiling geen grote nieuwe opdrachten af te leiden toch zal de coördinatiecommissie, zeker bij het verdere werk en de planning, gebruik maken van de uitkomsten. Dank aan alle invullers!

* op dit moment bestaat deze commissie uit de volgende personen: Henny Bollen, Marie-Louise Brugmans, Lies van Dort, Jeanne van den Heuvel, Nine van der Houwen, Hans Marcelis, Wolter te Riele en Johan Vernède. Hans Marcelis

Berichten uit de coördinatiecommissie taalaanbieders In deze commissie wordt gewerkt aan een nieuwe websitetekst conversatie Nederlands en conversatie Vreemde talen bij Gilde Utrecht. Momenteel is de commissie druk met het verzamelen en uitwerken van materiaal voor een vernieuwd werkboek van Gilde Utrecht voor startende en geïnteresseerde taalaanbieders conversatie Nederlands. Het plan is om dit jaar met deze herziene uitgave te komen.

Oproep

Oproep

Coaches gevraagd voor nieuwe taalaanbieders conversatie Nederlands

Vrouwelijke taalmaatjes gezocht voor coaching van allochtonen vrouwen uit Iran

Nieuwe taalaanbieders conversatie Nederlands van Gilde Utrecht hebben laten weten meer ondersteuning te willen krijgen bij de start van hun werk in de vorm van een coach/adviseur. Wij zijn daarom op zoek naar mensen – die thans conversatie Nederlands geven – die voor een korte periode deze taak op zich willen nemen. Onderling maakt u daar afspraken over. U kunt als ervaringsdeskundige van grote waarde zijn voor hen en met uw adviezen de eerste onzekerheden wegnemen. Er kunnen hierdoor ook nieuwe contacten ontstaan met een collega-taalaanbieder. Kortom een win-winsituatie. Heeft u hiervoor belangstelling geef dan uw naam door aan Jeanne van den Heuvel. Dit kan per mail: [email protected]

Oproep 1: Stylingmaatje

TOP (Talent Ontmoetings Project) wil met Gilde Utrecht gaan samenwerken op gebied van het coachen van allochtone vrouwen naar economische zelfstandigheid. TOP streeft hiervoor naar interculturele en laagdrempelige ontmoetingen tussen twee vrouwen die een (gedeelde) passie hebben. De ontmoeting draagt naast talentontwikkeling van de allochtone vrouw bij aan het samen leven in een maatschappij vol diversiteit in culturen en etniciteit. Een bespreking over deze samenwerking heeft in maart jl. op het Gildekantoor plaatsgevonden. In het kader van een proef doen wij in dit blad een drietal oproepen voor een ontmoeting en coaching van getalenteerde vrouwen te weten:

Oproep 2: Kunstmaatje

Voor een kleurrijke, mooie en ijdele vrouw (Iran, 50+) uit Utrecht-Overvecht, zoekt TOP een stylingmaatje dat met haar haar talent in interieur- en modestyling verder kan ontwikkelen.

Voor een vriendelijke en sociale vrouw (Iran, 65 jaar) uit Utrecht-Overvecht zoekt TOP een kunstmaatje dat met haar haar talent in kalligrafie verder kan ontwikkelen.

Oproep 3: Kookmaatje Voor een vriendelijke en sociale vrouw (Iran, 40+) uit Utrecht-Overvecht zoekt TOP een kookmaatje dat met haar haar talent in kookkunsten verder kan ontwikkelen.

Een TOP-maatje is een autochtone vrouw - - - - - -

met een goede beheersing van de Nederlandse taal enthousiast, integer, met een open, positieve houding die het belang ziet van de wederkerigheid zich bewust is van eigen waarden en normen goed haar grenzen kan aangeven woonachtig is in Utrecht

Herkent u zich in dit profiel en wilt U voor een periode een taalmaatje zijn voor een organisatie met vrouwen uit Iran, neem dan contact op met Jeanne van den Heuvel. E-mail [email protected] Gilde Utrecht Nieuws

12


projecten Nieuw proefproject Verhalenuur gestart In november 2009 is in samenwerking met de Centrale bibliotheek Utrecht een nieuw project van start gegaan in de bibliotheek Kanaleneiland. Een keer per twee weken worden hier tot eind april verhalen voorgelezen aan deelnemers van dit project. Het is nu bekend dat het project in september een vervolg krijgt. Zeven vrijwilligers zorgen voor uitvoering. Het project wordt gecoördineerd door Tineke van Stijn. Zij is tevens baliemedewerker bij Gilde Utrecht. Een artikel van haar over dit werk leest u in deze rubriek.

Voortgang project Verhalen van Vroeger in nieuw zorgcentra Drie vrijwilligers doen dit project in ’t Huis aan de Vecht en Huize Tolsteeg. Zorgcentra de Bijnkershoek te Utrecht heeft in oktober 2009 laten weten belangstelling te hebben voor dit project. Elly Rurup, coördinator van dit Gildeproject en Pauline Brenninkmeijer (vrijwilliger Gilde Utrecht) zijn begin dit jaar gestart met een nieuwe serie bijeenkomsten in zorgcentra de Bijnkershoek.

Ontmoetingsproject Leidsche Rijn is na twee jaar beëindigd. Wegens te geringe aanmelding van deelnemers uit Leidsche Rijn aan zowel De Verhalentafel (najaar 2009) als aan de cursus Levensverhalen schrijven(voorjaar 2010) is door het bestuur in de vergadering van maart jl. besloten om te stoppen met dit project. Het is in maart 2008 van start gegaan als een pilot. Er zijn drie bijeenkomsten georganiseerd. Tweemaal Verhalentafel en eenmaal een cursus Levensverhalen schrijven. De bijeenkomsten en ontmoetingen hebben geleid tot het zelfstandig doorgaan van deelnemers in een boekenclub en een eetclub. Aan dit project hebben zes vrijwilligers met grote inzet gewerkt. Er is veel energie gestopt in de pr. Het aantal deelnemers bleef te gering om ermee door te gaan. Het proefproject was geïnitieerd als samenwerking met de Vrijwilligerscentrale, Centrum Trijn van Leempunt en Gilde Utrecht. De coördinatie werd uitgevoerd door Gilde Utrecht. Het Oranjefonds heeft financieel bijgedragen aan dit project.

Nieuwe coördinator Leer Mij Utrecht Kennen Na drie jaar coördinator te zijn geweest van dit project heeft Frank van Stigt in het voorjaar zijn werk overgedragen aan Ingrid den Daas. Zij stelt zich in deze rubriek zelf aan u voor. Frank van Stigt blijft betrokken bij het ontwikkelen van vervolgcursussen Leer mij Utrecht kennen. Besprekingen over een vervolg zijn momenteel gaande.

Leer mij Utrecht kennen Enige maanden geleden liep ik door de Lange Smeestraat en zag een aanplakbiljet op de deur van het Gilde waarop een nieuwe coördinator werd gevraagd voor het project ‘Leer mij Utrecht kennen’. Dat is het project waarbij ik tijdens de startperiode als bestuurslid van de vereniging Oud-Utrecht nauw was betrokken. Om een lang verhaal kort te maken: komende zomer legt Frank van Stigt zijn coördinatorschap neer en neem ik het stokje van hem over. Graag wil ik me aan u voorstellen. Ik ben Ingrid den Daas en woon alweer bijna 18 jaar in de binnenstad van Utrecht. Ben 64 jaar oud en sedert enige jaren niet meer actief in het arbeidsproces. Ik ben bijna 40 jaar werkzaam geweest in de gezondheidszorg in diverse functies op verschillende niveaus. Ik ben begonnen als leerling-verpleegkundige en eindigde als regionaal-manager bevolkingsonderzoek. Naast mijn werk heb ik diverse opleidingen gevolgd en een studie sociale wetenschappen afgerond met jaargang 11 nummer 1, april 2010

organisatiekunde/arbeidspsychologie als specialisaties. Tijdens en na mijn werkzame leven heb ik altijd vrijwilligerswerk gedaan en ik ben momenteel ook gids bij Kerken Kijken Utrecht. Verder houd ik mij bezig met mijn hobby’s (kunst)geschiedenis, fotograferen en tuinieren. Nieuw binnen het Gilde hoop ik me daar snel thuis te voelen en prettig samen te werken met de andere vrijwilligers. Ingrid den Daas

13


Projecten Verhalenuur voor ouderen in Bibliotheek Kanaleneiland Zo tegen elven op dinsdagmorgen druppelen ze, al pratend, binnen: de deelneemsters van deze morgen. Jassen worden opgehangen en een plekje aan tafel wordt zorgvuldig uitgekozen. Het is voor sommigen belangrijk hoe ze ten opzichte van de voorlezers zitten vanwege hun gehoor. Dan even tijd voor een kopje koffie met een koekje. Zo, we zijn er klaar voor. Vandaag zijn er vijf deelneemsters en de toon wordt al direct gezet na het zien van de knuffelbeesten op tafel en de introductie van het thema van deze morgen: dieren. Een deelneemster begint zonder dralen met een zeer smakelijk verhaal over de muizen die bij haar in huis rondlopen en waar ze niet van gediend is. Ze besluit, nadat de muizenvalletjes niet blijken te werken en na advies van een vriendin te hebben ingewonnen, een mattenklopper ter hand te nemen om de muisjes te lijf te gaan. Maar ja, het muisje is klein en de gaten in de klopper zijn groot. Niet voor een gat te vangen, bindt deze ondernemende oudere dame (83 jaar) een plastic zak over de klopper en ja hoor, het is raak. Maar helaas: het muisje is alleen buiten westen, dus plant ze haar voet er nog even op voor de zekerheid. Dit alles wordt met grote opgewektheid en energie verteld. De andere dames zijn vol bewondering en lof en griezelen er

ook wel een beetje van. En dan moet het voorlezen nog beginnen … Dit schetst een van de voorleesbijeenkomsten. Om de twee weken kunnen ouderen naar bibliotheek Kanaleneiland komen om samen te luisteren naar voorgelezen verhalen rond een bepaald thema. En om te vertellen, naar aanleiding van deze verhalen, over hun eigen ervaringen. Om herinneringen op te halen, die heel verschillend kunnen zijn. Om te luisteren naar verhalen van leeftijdsgenoten. Om sociale contacten op te doen en gezellig bij te kletsen. En dit alles onder het genot van een kopje koffie en onder de hoede van twee voorleesvrijwilligsters. Sinds november loopt dit pilot-project. En ik mag, vanuit het Gilde, dit coördineren. We zijn met zes vrijwilligsters, die onder de Gildevlag werken en die allemaal opgeleid zijn bij centrum Trijn van

Leemput om voor te lezen aan ouderen en om naar aanleiding van die verhalen gesprekken te voeren. Het is een samenwerkingsproject van centrum Trijn van Leemput, bibliotheek Kanaleneiland en Gilde Utrecht. Hoe enthousiast wij zelf ook zijn, het viel in het begin nog niet mee om een groepje luisteraars te krijgen. We startten met twee trouwe en zeer enthousiaste deelneemsters, die overal reclame maken. In het nieuwe jaar gaat het beter en zijn het er steeds vijf. Bij navraag bleken er veel ouderen te zijn die zeggen: “Ik kan nog heel goed zelf lezen, dus ik hoef niet voorgelezen te worden”. Voor ons was dit de aanleiding om het project anders te gaan noemen en uit te dragen. We zeggen nu: “Het is een verhalenuurtje”, waarbij niet het voorlezen alleen centraal staat, maar vooral het (her)beleven, het vertellen van eigen verhalen en ervaringen, en het luisteren benadrukt wordt. En het werkt. Er wordt veel aan elkaar verteld. Dit gebeurt in een gezellige en plezierige sfeer. Eigenlijk kan over alles gesproken worden. De openhartigheid van de dames vind ik elke keer weer heel bijzonder.” Tussentijds zijn er twee evaluatiebijeenkomsten geweest met Sylvia Volkert, de coördinator van de bibliotheek en de zes voorlezers. Dinsdag 20 april sluiten we dit pilot-project af en dan zullen we weer met z’n allen om de tafel gaan zitten. Om terug te kijken en vooral – daar ga ik tenminste vanuit – vooruit te kijken om te bepalen hoe dit project een vervolg krijgt. Misschien ook in andere bibliotheken? Met nog meer vrijwilligers? Aan ons zal het niet liggen! Tineke van Stijn

Tineke van Stijn en Janneke Liboekant


14


geef de pen eens door

Vroeger was alles beter! Zegt u dat ook wel eens?

Mijn naam is Gertruce van BeurdenHermans en dankzij het ´Smoelenboek´ weet ik de precieze datum waarop ik bij het Gilde kwam: nl. 9 september 2000. Ik ben geboren op 13 mei 1940, in het Limburgse Tegelen, dus drie dagen na het uitbreken van de oorlog. Mijn vader was hier ´Hoofd ener school´ zoals dat toen nog heette, en ik was het vierde kind, na mij werden er nog een zus en een broer geboren. Na de m.m.s. volgde ik een opleiding apothekersassistent en kreeg meteen een baan, eerst in Venlo en na mijn huwelijk, in 1961 met Ton, in Apeldoorn, waar we ons eerste onderkomen kregen, anderhalve kamer met een keukentje onder de trap voor veel te veel geld door de krapte op de woningmarkt. December 1962 verhuisden wij naar Harmelen waar onze twee dochters geboren werden en begon ik aan de opleiding drogist. In de Biltstraat begon mijn werkzame leven in de drogisterij en werd ik bedrijfsleider, een goed salaris en vrij wonen waren mijn deel. Hier werd in 1969 onze zoon geboren. Na zeven jaar besloten wij een eigen drogisterij te beginnen, maar dat werden er twee, in de mooie wijk Oog in Al. Na 13 jaar stopten wij en werd ik manager bij Etos, een onderdeel van Ahold. Ook daar heb ik met veel plezier gewerkt tot aan mijn VUT in 2000. Toen de Open Universiteit werd opgericht heb ik me ingeschreven voor de studie cultuurwetenschappen, hier is mijn interesse voor onze prachtige stad ontstaan. In Oog in Al leerde ik Jan van Ee kennen, die mij aanspoorde om rondleider te worden bij het Gilde. Ik was altijd al zeer geïnteresseerd in de geschiedenis en cultuur van Utrecht en kreeg van Jan het boekje ´Utrecht´ door Dr. A. van Hulzen met voorin de opdracht: ´voor Jan, van Eduard Struick met dank voor uw inzet´. Mijn nieuwsgierigheid voor de stad was gewekt. Dit boekje vormde het begin van mijn rondleiderscarrière. Ik liep ineens met heel andere ogen door de stad en kocht het ene na het andere boek. Ik trok de stoute schoenen aan en maakte een afspraak met Mirjam Verhoef jaargang 11 nummer 1, april 2010

column

(voormalig coördinator Gilde Utrecht). Trudi Schuring en ik werden uitgenodigd voor een gesprek en kregen meteen te horen dat Margriet Hoogendoorn en Ben de Boer onze begeleiders werden. Beter hadden wij ons niet kunnen wensen. Toen wij vonden dat we er rijp voor waren, mochten we onze proefwandeling doen. Het stortregende op deze bewuste dag verschrikkelijk! Ik vroeg aan Margriet of de wandeling wel doorging, waarop ik als antwoord kreeg: “Een Gildegids loopt altijd, weer of geen weer”. Het werd geen lange wandeling, doornat arriveerden we in het Springhavercafé, waar we warme chocolademelk dronken. Nu ben ik al tien jaar met veel plezier rondleider. Ik vind het heerlijk om geïnteresseerden de schoonheid van de stad te laten zien, ik houd ervan om verhalen te vertellen. Trudi en ik hebben met veel plezier themawandelingen ontwikkeld zoals die over Utrechtse schrijvers en Vrouwen in Utrecht. Ook de nieuwste wandeling over de Utrechtse jaren van Belle van Zuylen die we samen maakten is een succes, we hebben er met veel plezier aan gewerkt, onze samenwerking is uniek. Ik heb het naar mijn zin bij het Gilde, naast de rondleidingen zorg ik ervoor dat de activiteiten in de media gepubliceerd worden, archiveer samen met collega’s de boeken, en hoop van harte nog lang lid van deze unieke club te mogen blijven.

Is dat wel zo? In ieder geval was vroeger alles anders. Er waren bijvoorbeeld geen supermarkten. Mijn ouders hadden een kruidenierswinkel. ‘Kruideniers- en Grutterswaren’ stond er op een bord aan de gevel. Veel klanten kochten op de pof. Aan het eind van de week betaalden ze. De melkboer kwam aan de deur. De melk werd getapt uit een melkbus in een pannetje of in een melkkoker. De losse melk moest wel eerst gekookt worden. Anders kreeg je tongblaren. Bij de bakker kocht je een half wit of een half grof. En bij de slager kreeg de kleine een plakje worst. Voor de aardappelschillen en de groenteresten kwam de schillenboer langs. Het afval werd opgehaald om de varkens te voeren. Voor garen en draad, voor knopen of een ritssluiting ging je naar de manufacturenzaak. Die inkopen deed je bij de winkelier die bij je ‘groep’ hoorde. We bewogen ons in onze verzuilde samenleving in het rustige vertrouwen dat we ergens bij hoorden. Ook onze buren hoorden ergens bij. Waren ze protestant, dan hielden ze zich aan de zondagsrust. De katholieken vierden het Rijke Roomse Leven. De socialisten zongen ‘Morgenrood’ en waren lid van de VARA. Toen dat gevoel van ergens-bij-horen weg viel, tastte dat het zelfvertrouwen aan. Angst sloop de samenleving binnen. Niet iedereen kan tegen het gevoel er alleen voor te staan. De open en tolerante samenleving van toen, veranderde in het wantrouwen en de roep om veiligheid van tegenwoordig. En veranderingen geven weerstand. Zeggen we daarom, dat vroeger alles beter was? Ben de Boer

Ik geef de pen door aan Angelique van Vondelen. Gertruce van Beurden

15


Gilde Utrecht Nieuws Gilde Utrecht Nieuws

agenda + mutaties Vergaderdata 2010 Bestuur Elke tweede woensdag van de maand van 10.00 – 12.00 uur Ruimte: afwisselend bij Paul Vergeer en Frits Wensing 12 mei, 9 juni, 8 september, 13 oktober, 10 november, 8 december

Coördinatiecommissie rondleiders Elke eerste donderdag van de maand van 10.00 – 12.00 uur Ruimte: Gildekantoor 6 mei, 3 juni, 2 september, 7 oktober, 4 november, 2 december

Plenaire vergadering rondleiders Dinsdag 9.45 uur – 12.00 uur Ruimte: gebouw ORKA, Mariaplaats t.o. nr. 4 8 juni, 26 oktober

Evenementen rondleiders (voorlopig schema) 27 april, 18 mei, 16 juni, 20 juli, 17 augustus(?), 19 oktober, 16 november, 14 december

Balievergaderingen Maandag- of woensdagmorgen 11.00 – 13.00 uur Ruimte: Gildekantoor wo. 28 april, ma. 14 juni, ma. 13 september(?), ma. 25 oktober, wo. 1 december

Coördinatievergadering Taalaanbieders Woensdag 10.00 – 12.00 uur Ruimte Gildekantoor 21 april, 16 juni, 15 september, 15 december

Het Gilde is gesloten: 30 april Koninginnedag; 5 mei Bevrijdingsdag; 13 en 14 mei Hemelvaartsdag en de dag erna; 24 mei 2e Pinksterdag; vrijdag 17 december tot maandag 3 januari 2011.

Nieuwe rondleiders Mevr. I. Ruger, de heer J. van Schaik, de heer J. Steen.

Nieuwe Aanbieders Mevr. P. Brenninkmeijer, Verhalen van Vroeger; mevr. I. de Wit, Spraakmakend; de heer A. van Pelt, Samenspraak en Duits; mevr. A. Aarnoutse, Samenspraak; de heer H. Kraaijkamp, Engels, mevr. I. den Daas, Leer mij Utrecht kennen; de heer H. Baggen, Samenspraak; mevr. J. Kaye, Engels; mevr. M. Muntané, Spaans; mevr. A. van Odijk, Spraakmakend; mevr. M. Tebbens, Verhalenuur voor ouderen; mevr. E. Jongsma, Samenspraak.

16

Ex rondleiders De heer H. Collard, de heer J. van Ginhoven

Aanbieders weg Mevr. N. Kuypers, Spraakmakend; mevr. T. Dix, Samenspraak (overleden); mevr. M. Neschayevska, Muziek (piano); mevr. T. Dijkhof, Spraakmakend; mevr. I. Bulthuis, Redactie Gildenieuws.


Gilde Utrecht Nieuws. jaargang 11 nummer 1, april Gilde Utrecht Nieuws

Recommend Documents