Gilde Utrecht Nieuws jaargang 14 nummer 4, december 2013

Gilde Utrecht Nieuws

jaargang 14 nummer 4, december 2013

1

redactie Redactioneel Colofon Gilde Utrecht is een vrijwilligersorganisatie van vijfenveertigplussers waarin meer dan tweehonderd mensen hun ervaring - opgedaan in werk en hobby - belangeloos inzetten voor Utrechtse stadgenoten.

Aan dit nummer werkten mee Ben de Boer, Joke Boidin, Jeanne van den Heuvel, Marie-Louise Kuijpers, Jan van Schaik, Johan Steen, Paul Vergeer

Redactie Jonne Blommendaal, Sigrid Hjelmevoll, Thom van Rossum, Aart de Veer, Angelique van Vondelen

Secretariaat Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7, 3511 PS Utrecht. Tel. 030 234 32 52; e-mail [email protected] website www.gildeutrecht.nl

Voor deze laatste aflevering in 2013 van Gilde Utrecht Nieuws schrijf ik als lid van de redactie deze opmaat. Ons redactielid Joke Streefkerk heeft daar tot en met het vorige nummer voor gezorgd. In dat nummer heeft u meer over haar kunnen lezen in de rubriek ‘Geef de pen eens door’. Maar nu ze besloten heeft om persoonlijke redenen uit de redactie te stappen, wil de redactie Joke op deze haar vertrouwde plek hartelijk danken voor alles wat zij in de afgelopen jaren voor Gildenieuws heeft gedaan. In dit nummer leest u de eerste bijdrage van Angelique van Vondelen die een interview heeft met Sylvia Volkert, educatief medewerker van Bibliotheek Utrecht. Verder een interview van Aart de Veer, dit keer met Gerhard Riesthuis, die hier afgeschilderd wordt als een rondleider met kennis van zaken. Op een vraag hoe hij over ons blad denkt, vertelt hij dat hij er tevreden over is en vrijwel alles leest. Dat mogen wij als redactie in onze zak steken.

ben gebracht aan de Fundatie van Renswoude. Voorts de gebruikelijke rubrieken van het bestuur en de nieuwe directeur met allerlei berichten over de laatste maanden die een goed beeld geven van de dynamiek van onze organisatie. De aandacht voor taal komt natuurlijk ook aan bod, met o.a. een oproep aan taalondersteuners. Kortom, het is weer een nummer met veel onderwerpen die uw belangstelling verdienen. Bekijk het maar...

Verder een verslag van het bezoek dat rondleiders en baliemedewerkers heb-

Thom van Rossum

Drukkerij Drukkerij All Print te Utrecht

Oplage 300 exemplaren Foto’s Jeanne van den Heuvel, tenzij anders vermeld.

Sluitingsdatum kopij jrg. 15 nummer 1

Inhoud

pag

Redactioneel

2

Interne berichten

3

Van de bestuurstafel

5

Utrecht in de sneeuw

Rondleidingen

6

De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij in te korten. De inhoud van de ingezonden kopij valt buiten de verantwoording van de redactie.

Conversatie Nederlands

8

1 maart 2014

Foto omslag

‘Boek je toekomst in Utrecht’ Bijeenkomst voor taalondersteuners NT2 Oproep aan taalondersteuners

Projecten

10

In de schijnwerper

11

Interview met Gerhard Riesthuis, rondleider Interview met Sylvia Volkert

Geef de pen eens door

16

Vacature

17

Boeken

18

Column

19

Agenda en Mutaties

20

Gildecafé 2014


2


INTERNE BERICHTEN Van de directeur Lange Smeestraat 7 Mijn eerste maanden bij Gilde Utrecht zitten erop. Ik heb in deze periode de organisatie goed leren kennen. Wat mij vooral opvalt, is de enorme gedrevenheid van de vrijwilligers. Ik vind dat prachtig! Dat geeft mij energie en heel veel werkplezier. Met trots vertel ik aan derden over wat Gilde Utrecht allemaal doet! In het begin ben ik door zowel Jeanne als Jonne goed geholpen om wegwijs te geraken in de organisatie. Wat moet ik allemaal weten, wie moet ik leren kennen, waar kan ik de dingen vinden en welke gebruiken zijn er. Allemaal nuttige informatie. Er hebben veel gesprekken met kandidaat-vrijwilligers plaatsgevonden en er zijn nu acht nieuwe vrijwilligers aan het werk. Daarvan zijn er vier werkzaam als taalvrijwilliger en vier aspirant-medewerkers aan de balie. Tijdens de plenaire rondleidersvergadering op 22 oktober zijn er maar liefst zes nieuwe rondleiders geïnstalleerd. Zij hebben in de afgelopen maanden keihard gewerkt om te ‘slagen’ bij hun proefwandeling. Zij kunnen vanaf nu ingezet worden voor de verschillende Gildewandelingen. En ik ben benieuwd naar wat ze allemaal meebrengen aan nieuwe ideeën en thema’s voor Gilde Utrecht.

Ik wil ze graag feliciteren met hun installatie en van harte welkom heten bij de organisatie! Op kantoor heb ik inmiddels de baliemedewerkers goed leren kennen. Zij hebben een cruciale rol in het koppelen van vraag en aanbod en doen dit op zeer professionele wijze. Verder is er veel in- en uitloop door rondleiders en anderen die om verschillende redenen het kantoor bezoeken. Ik heb al verschillende soorten vergaderingen en overleg meegemaakt. Ik heb een stadswandeling en een proefwandeling meegemaakt. En tot slot heb ik een leuk, inspirerend Gildecafé bijgewoond, waar Ronald Trum vertelde over Kasteel de Haar.

25 jaar bestaan Met het oog op het jubileumjaar 2014 waarin Gilde Utrecht haar 25-jarig bestaan gaat vieren ben ik bezig met allerlei voorbereidingen. We willen van deze gelegenheid gebruik maken om Gilde Utrecht goed op de kaart te zetten. Ik ben bezig te onderzoeken hoe we aan extra middelen kunnen komen en ik ben nu doende met diverse fondsen te benaderen hiervoor. We gaan een jubileumcommissie formeren die meedenkt en de dag mede organiseert.

Externe relaties Ik heb kennisgemaakt met diverse externe relaties, mensen die voor ons werk van belang zijn bij de gemeente Utrecht, de directeur van Gilde Nederland. En ook waren er een aantal contacten die meer over inhoud gingen. Zo zit ik in het stedelijke overleg van ‘Taal voor het Leven’, waar diverse externe partners deelnemen. Ik heb een plenair overleg meegemaakt en ik heb individueel kennis gemaakt met de diverse partners. Ik heb met Doenja dienstverlening een overleg gehad waarin we ook gesproken hebben over mogelijke samenwerking bij verschillende thema’s.

Leren en evalueren

Op de foto vlnr: Foto Johan Steen Gerrit Huisman, Carolien ter Burg, Martin Brand, Joke van den Boogaard en Bart Seidel en zittend links Joop Swieringa en Alfred Sturkenboom


3

Op 13 september hebben we afscheid genomen van Jeanne van den Heuvel die tien jaar zich met hart en ziel ingezet heeft voor de organisatie. Ik ben in een goed geordende organisatie ingestroomd waar de vrijwilligers zich verbonden voelen met de organisatie. Dat blijkt ook uit het feit dat Gilde Utrecht een heel lage uitstroom kent en het feit dat we op ons eindejaarsfeest wederom jaargang 14 nummer 4, december 2013

interne berichten twee mensen huldigen die zich 12,5 jaar inzetten voor Gilde Utrecht. Ik ben erg blij met het bestaande beleid en ik sluit zo goed mogelijk aan bij de manier van doen die jullie gewend zijn. Ik heb ook gemerkt dat men in de organisatie gericht is op het leveren van kwaliteit. Steeds meer wordt dat ook van buitenaf als eis gesteld. Zo is de kwestie van leren en evalueren een punt dat heel sterk leeft in de organisatie en zullen we in de komende tijd ons daarmee op verschillende manieren bezighouden. Zo is bijvoorbeeld in het talencluster de stedelijke samenwerking een trend die ook van ons vereist dat we beschikken over actuele kennis. Wij zullen steeds meer gebruik maken van het scholingsaanbod dat binnen Taal voor het leven

ons wordt aangeboden. Maar ook binnen het rondleiderscluster wordt gekeken naar hoe we kunnen zorgen dat we ons product vernieuwen en verbeteren en goed gebruik maken van de feedback die we krijgen bij het organiseren van rondleidingen. Dit door, naast dat iedere individuele rondleider feedback ontvangt, bijvoorbeeld twee keer per jaar een analyse te maken van alle ontvangen informatie. En dan kijken of er signalen zijn waar we ons voordeel mee kunnen doen.

Tot slot Het jaar loopt ten einde. Vaak word ik overvallen doordat de tijd zo hard voorbijsnelt, maar dit jaar is het helemaal erg snel gegaan voor mijn gevoel. Dat

schijnt, naar men zegt, een goed teken te zijn! Op 20 december willen wij met alle Gildevrijwilligers het eindejaarsfeest vieren. Zoals velen van jullie weten, vindt het feest plaats in de Driehoek/Gertrudiskapel. We willen jullie een feestelijk programma aanbieden en hopen jullie daar allemaal te ontmoeten en samen het jaar uit te luiden om straks in januari 2014 weer een frisse start te maken. De persoonlijke uitnodiging is onderweg! Dan wil ik jullie allemaal tot slot heel fijne feestdagen en alle goeds voor het nieuwe jaar toewensen! Sigrid Hjelmevoll

De letters van Utrecht Het graveren van de steen van haar letter door Jeanne van den Heuvel Bij haar afscheid op 12 september kreeg Jeanne van de baliemedewerkers een letter aangeboden van ‘de letters van Utrecht’ (dat is een groeiend gedicht in de straatstenen op de Oudegracht), namelijk letter nummer 258, dat is een letter J, die met een tekst op de zijkant gegraveerd, aan haar opgedragen werd. De opdracht luidt: Voor Jeanne van den Heuvel, je onvergetelijke inzet, je toewijding, je plezier, je talent om ieder zijn waarde te geven. Balie Gilde Utrecht. De onuitwisbare indruk die Jeanne heeft nagelaten met haar werk voor het Gilde kon op deze manier vorm krijgen. De tekst op de zijkant van de steen moest natuurlijk zijn: ‘Ieder zijn waarde’, zoals Jeanne heeft geleefd in en geleerd aan het Gilde. Zaterdag 28 september was het dan zover dat we met een tiental onder een zonnige hemel bij Jeanne op de Oudegracht, vlak om de hoek bij het Gildekantoor, stonden om bij de gravering van haar letter te zijn. Er kwam een karretje met gereedschap aangereden, en daarbij de steengraveur en de penningmeester van ‘de letters van Utrecht’. Er werd een bord op de straat neergezet, waardoor de fietsers en auto’s nieuwsgierig en voorzichtig om ons heen reden en na een toelichting Gilde Utrecht Nieuws

door de penningmeester kon steen nummer 258 uit de straat worden gehaald. Jeanne schreef met potlood op de zijkant: ‘Ieder zijn waarde’, en de steengraveur kerfde de letters vervolgens in de steen. De steen werd weer op zijn plekje teruggelegd en met behulp van een hamer en zand weer keurig ingebed in de straat. Er was een lach en een traan, er werden foto’s gemaakt en er was koffiedrinken na voor de liefhebbers in Ziezo. Het was fijn om erbij te kunnen zijn om Jeanne op deze manier te eren voor al haar werk, en wat ze daarin heeft gegeven aan ons allemaal. Een mooie, eenvoudige, betekenisvolle gebeurtenis. De opdracht en de gegraveerde tekst kan iedereen terugvinden op de site van de letters van Utrecht: www.delettersvanutrecht.nl

Foto: dochter Jeanne

Bericht van Jeanne van de Heuvel Graag wil ik iedereen heel erg bedanken voor het mooie afscheid dat voor mij georganiseerd is, ook de steenonthulling was heel bijzonder (zie verslagje). Ik wil hier graag laten weten dat ik een blog heb zodat mensen die dat willen mij kunnen volgen: http://heuvel48.blogspot.nl/ Jeanne van den Heuvel

Joke Boidin

4


van de bestuurstafel Na lang nadenken heb ik uitgevonden wat het moeilijkst is voor een voorzitter van Gilde Utrecht. Het zal u wellicht verbazen maar dat is het schrijven van ´Van de Bestuurstafel´ drie keer per jaar. Vooral wanneer je een overijverige directeur aanstelt die wil laten zien wat ze allemaal tot zich genomen heeft in de paar maanden dat ze in dienst is. Maar een nieuwe directeur geeft ook een verfrissende kijk op het Gilde en dat werkt inspirerend. En dus laat ik mijn probleem langzaam van me afglijden om na te denken over de feitelijke inhoud van mijn geschrijf. Einde 2013 Zo aan het einde van het jaar tracht ik te evalueren. Niet om genoegzaam achterom te kijken, maar meer om de vraag te beantwoorden: Wat hadden we beter kunnen doen. Triest was natuurlijk het ziek worden van Jeanne van den Heuvel en ik proef haar frustratie dat zo snel besloten werd een nieuwe directeur aan te trekken. Daar staat tegenover dat de organisatie niet in een diep gat mocht geraken door haar plotselinge vertrek. Wij, als bestuursleden, denken dat we er goed aan gedaan hebben om te trachten zo snel mogelijk een opvolger te vinden. De eerste ervaringen zijn zeer positief. Sigrid Hjelmevoll is op een rustig moment binnengekomen waardoor ze tijd heeft gehad om zich in te werken voordat het seizoen weer in volle hevigheid begon. De activiteiten hebben niet gehaperd en de conclusie is dus dat Gilde Utrecht zonder schade door de directiewisseling is heengekomen.

Ook de organisatie wijzigt We zijn blij dat onze organisatie zich kan verheugen op een behoorlijke toeloop van nieuwe vrijwilligers. Begin van dit jaar zijn we begonnen met tien aspirant-rondleiders, van wie er op het moment dat u dit leest zeven zijn geïnstalleerd en inmiddels rondleidingen verzorgen. De aannameprocedure die een aantal jaren geleden is opgezet, blijkt op een buitengewoon goede manier te werken. Als je dan van een aantal nieuwkomers te horen krijgt dat het binnengehaald worden door Gilde Utrecht aanvoelt als een warm bad, dan doet dat goed. Ook zijn er vier nieuwe medewerkers op de balie aangetrokken, Gilde Utrecht Nieuws

die zich inmiddels warmlopen om de procedures te leren kennen en om zich het uitdragen van het gastvrouwschap namens Gilde Utrecht eigen te maken. De positieve uitstraling is fantastisch en wordt feitelijk gedragen door alle vrijwilligers van Gilde Utrecht, want waar je ook komt en wie je ook spreekt, men is positief over Gilde Utrecht en men spreekt met waardering over alle activiteiten die ontplooid worden.

Gebeurtenissen Tussen alle gewone bedrijven door zijn er ook de nodige ongewone bedrijven geweest. Vrijdag 13 september hebben we in ons Gildekantoor een afscheidsreceptie gehad voor Jeanne. Zelf had ze met Jonne Blommendaal de mensen geselecteerd die ze graag nog een keer wilde ontmoeten. Dat moest helaas een beperkt aantal blijven omdat het Gildekantoor geen grote ontvangstruimte heeft. Daarnaast is het een vermoeiende bezigheid om daar uren te staan en met iedereen emoties te moeten delen die het midden houden tussen dankbaarheid voor tien jaar

directeurschap en verdriet om te moeten vertrekken vanwege ziekte. Op zaterdag 28 september heeft Jeanne officieel de steen gelegd in de dichtregel op de Oudegracht met de letter J erop. In de zijkant van de steen heeft Jeanne de tekst `Ieder zijn waarde´ laten graveren, naar de nota die iedereen binnen Gilde Utrecht ontvangt bij binnenkomst. Het zijn allemaal stapjes in een proces waar niemand op voorbereid is en niemand naar uitkijkt. En toch moet het gebeuren.

Oktober was even anders

De voorzitter moest er tussenuit. Dat kon, omdat Wolter te Riele en Frits Wensing samen met Sigrid Hjelmevoll de bestuursvergadering hielden, de coördinatiecommissie rondleiders door Geert Boorsma werd geleid en Frank van Stigt de plenaire vergadering rondleiders voorzat. Het moet ook kunnen. Een organisatie moet niet omvallen als iemand weg is of weggaat. Als ik op vakantie ga, ga ik altijd goed weg. Ik vergeet namen, paswoorden, toegangscodes etc. en dus moet ik van tevoren alles opschrijven. Bij thuiskomst is mijn geheugen leeg en moet ik aan mijn medebestuurders vragen wat er gebeurd is en waarover ´Van de Foto: Wim Hendriks Bestuurstafel´ moet gaan.

5


van de bestuurstafel En laten nou net alle onderwerpen die genoemd zijn, door Sigrid behandeld zijn in haar notitie ´Van de directeur´. Deze ´Van de Bestuurstafel´ is dus weinig inhoudelijk.

nieuwkomer van buitenaf weer eens met een helikoptervisie naar de organisatie kijkt en ons als bestuursleden attendeert op mogelijkheden.

We kijken uit naar de eindejaarsbijeenkomst. We zijn begonnen met de voorbereiding van ons jubileumjaar in 2014. We verzamelen informatie voor ons jaarverslag, want iedereen wil weten hoe we het gedaan hebben. We spreken regelmatig met Jeanne, die begonnen is met chemokuren om de kwaliteit van leven nog enigszins te kunnen handhaven en in de hoop nog wat tijd te kunnen winnen. We denken na en praten over nieuwe ontwikkelingen om de toekomst van Gilde Utrecht weer van frisse energie te voorzien. Wat dat betreft is het positief dat een

Gilde Utrecht gaat zo langzamerhand grossieren in prijzen. We hebben in het verleden al de Tolerantieprijs verworven alsmede de Vrijwilligersprijs. Op 13 september is daar in een samenwerkingsverband genaamd ´Taalcoach in de Bieb´ nog eens de ´Henk-Westbroek Trofee´ aan toegevoegd. Sigrid wijdt er in een apart artikel aandacht aan. Het is verheugend dat we als Gilde Utrecht er telkens in slagen om op de voorgrond te treden, genomineerd te worden en ook nog in de prijzen te vallen. Als bestuur beschouwen we deze erkenningen als

Grossieren

een beloning voor het totale Gilde. Alle vrijwilligers mogen aan het einde van 2013 opnieuw trots zijn op de fantastische organisatie die we met elkaar vormen. Laat dit ook een basis zijn voor de komende jaren, om te beginnen in 2014 met ons 25-jarig jubileum. Namens het bestuur danken we alle vrijwilligers voor hun steun in 2013 en de geweldige inzet die getoond is om Gilde Utrecht te maken tot wat we nu zijn. Voor 2014 wensen wij u toe: veel gezondheid, geluk, maar ook tevredenheid over het dagelijkse bestaan van uzelf en uw naasten. Een goed 2014. Paul Vergeer, voorzitter

Rondleidingen De Fundatie van Renswoude Op dinsdag 29 oktober van dit jaar is er op initiatief van onze activiteitencommissie een bezoek gebracht aan de Fundatie van Renswoude aan de Agnietenstraat. De deelnemers werden daar welkom geheten door mevrouw Constance Kohsiek, châtelaine. Omdat er verbouwd werd, was het niet mogelijk een bezoek te brengen aan de collegezaal. Maria Duyst van Voorhout, Vrijvrouwe van Renswoude, bestemde op hoge leeftijd haar vermogen voor de opleiding van weeskinderen. Bij haar overlijden in 1754 liet zij anderhalf miljoen gulden na aan de Burgerweeshuizen in Delft en Den Haag en aan het Stadsambachtskinderhuis te Utrecht. Daaraan verbond ze de opdracht de schranderste jongens uit de kinderhuizen in de drie steden ‘af te zonderen’ en op te leiden in kunstzinnige en technische vakken. Elk kinderhuis bracht zijn deel van het kapitaal onder in een fundatie en wijdde zich op eigen manier aan de uitvoering van de opdracht. Zo ontstonden na de dood van Maria Duyst van Voorhout de drie ‘Fundatie van Renswoude’. Gilde Utrecht Nieuws

Vrijvrouwe Maria Duyst van Voorhout, barones met bezittingen, was de dochter van de burgemeester van Delft. Haar moeder stierf toen ze drie jaar was, haar vader toen ze twaalf was. Ze erfde een aanzienlijk vermogen van haar ouders. Nadat haar eerste man in 1681 was overleden, trouwde Maria in 1683 met Frederik Adriaan Reede van Renswoude, die schulden had. Maria’s grootmoeder maakte bezwaar tegen dit huwelijk. Baron van Reede loste zijn schulden af door de landgoederen te verkopen. In 1713 was hij betrokken bij de Vrede van Utrecht. In 1738 overleed hij en mocht Maria over de erfenis van haar grootmoeder beschikken.

6

De Fundatie van Renswoude in Utrecht besloot tot de bouw van een nieuw pand naast het Stadsambachtskinderhuis. De bouwmeester was Johan Verkerk, afkomstig uit een steenhouwersgeslacht, hetgeen nog te zien is aan de indrukwekkende voorgevel. Toen het gebouw in 1756 klaar was, werden er de jongens in het Stadsambachtskinderhuis geselecteerd en mochten zij bij de fundatie komen wonen en leren. Zij konden kiezen uit opleidingen in kunstschilderen, klokkenmaker, arts, sterrenkunde, waterbouw en stuurkunde. De jongens kwamen, als ze veertien of vijftien jaar waren, het huis binnen en gingen met 35 jaar weg. Het waren dan echte vakmensen, maar vaak jaargang 14 nummer 4, december 2013

Rondleidingen niet goed voorbereid op het leven in de maatschappij. Hierdoor is er in heel wat jongens veel geïnvesteerd zonder dat zij echt iets hebben bereikt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er in de fundatie verpleegsters van de Willem-Arntszstichting ondergebracht en lieten de Duitsers het huis ongemoeid. Van 1952 tot 1978 voert de directeur van de opleiding een tiranniek beleid. In 1978 is men gestopt met het verzorgen van de opleidingen. De leerlingen of élèves, zoals ze genoemd worden sinds de achttiende eeuw,

bezoeken nu reguliere opleidingen in de stad. Naast het geven van huisvesting – vijf meisjes wonen in het gebouw – verstrekt de fundatie renteloze voorschotten aan jonge mensen die een hogere of universitaire studie willen volgen. Het gebouw heeft een vertrek voor de regenten van de fundatie en had een vleugel voor de élèves. Daar bevonden zich de slaapzalen, collegezalen en het kantoor van de secretaris-rentmeester: de Portrettenkamer. Deze kamer en een

collegezaal zijn nog volledig intact. Het pronkstuk van het gebouw is de Regentenzaal. Een aparte trap voert naar deze imposante ruimte, helemaal in rococostijl. De haardpartij laat ook hier zien dat de bouwmeester afkomstig is uit een steenhouwersgeslacht. De schoorsteen is helemaal in steen opgetrokken. Naast de plafondschildering zijn er vier wandschilderingen, gemaakt door een élève, voorstellende de lente, de zomer, de herfst en de winter. Het meubilair dateert uit 1760, waarbij de kaarttafeltjes voorzien zijn van uitsparingen voor de fiches en de glazen voor de drank. In grote wandkasten zit het Chine de Commande porselein. Dit porselein wordt eenmaal per jaar gebruikt, als de regenten en hun echtgenoten bij elkaar komen voor de vriendelijke maaltijd. De negen regenten vertegenwoordigen diverse disciplines uit de maatschappij, zoals beleggingsadviseur, jurist, kunsthistoricus en bouwregent. In de Portrettenkamer hangen afbeeldingen van de eerste regenten van de fundatie tegenover portretstudies die de élèves van elkaar maakten. Deze studies uit 1780 – 1790, gemaakt in houtskool, laten ook de studierichtingen van de fundatie zien. Het bezoek aan dit eeuwenoude monument was meer dan de moeite waard. Jan van Schaik

Foto: Rem Laan


7


Conversatie nederlands ‘Boek je toekomst in Utrecht’ Op 28 januari 2013 heeft Gilde Utrecht, samen met 29 medeondertekenaars, een handtekening gezet onder de Alliantie Taal voor het Leven. In de stad Utrecht wonen 30.000 mensen die laaggeletterd zijn. De gemeente stimuleert vrijwilligerswerk en initiatieven in de stad om mensen te helpen taalvaardiger te worden. Vanuit Gilde Utrecht doen we daar ook aan mee en leveren wij vrijwilligers aan diverse initiatieven in de stad.

In het kader van de landelijke Week van de Alfabetisering werd op 12 september een bijeenkomst georganiseerd in de Stadsschouwburg in Utrecht, ‘Boek je toekomst in Utrecht’ genaamd. Deze bijeenkomst was bedoeld om alle taalvrijwilligers en ook sommige cursisten een prettige dag te bezorgen met een leuk programma en daarnaast onderling ervaringen uit te wisselen. In Utrecht zijn er in totaal ongeveer 700 mensen die zich vrijwillig inzetten om anderen te helpen taalvaardiger te worden.

De bijeenkomst die goed werd bezocht, opende met een buffet. Daarna werd een programma aangeboden, met Henk Westbroek die als dagvoorzitter de bijeenkomst op eigen wijze inkleurde. Vrijwilligers en cursisten vertelden over hun ervaringen met taalvrijwilligerswerk en laaggeletterdheid. Cabaretier Funda Müjde gaf een voorstelling en wethouder Spigt reikte de jaarlijkse Henk Westbroek Trofee uit. Er waren vijf verschillende initiatieven genomineerd voor deze onderscheiding.

Het project ‘Taalcoach in de Bieb’, een samenwerkingsproject tussen Taal doet meer, Prago (Praktisch Gericht Onderwijs), Bibliotheek Utrecht, Gemeente Utrecht, Stichting Lezen & Schrijven en Gilde Utrecht heeft de trofee gewonnen. Taalcoach in de bieb stelt zich ten doel de taalvaardigheid van laaggeletterden te vergroten door ondersteuning van taalcoaches in de bibliotheek. De taalcoaches zijn vrijwilligers die worden ondersteund door deskundige beroepskrachten. Zij maken gebruik van methodieken die hun waarde hebben bewezen. Een van de belangrijkste redenen om de Henk Westbroek Trofee juist aan dit project uit te reiken was het feit dat het project zich onderscheidt door de mooie samenwerking in de stad. Onze oud-directeur Jeanne van den Heuvel heeft zich ingezet om dit project te realiseren. Daarom vinden wij het extra leuk dat Gilde Utrecht, als een van de samenwerkingspartners, hiermee in het zonnetje werd gezet. Evenals de mensen die zich met de uitvoering bezighouden! Daarom wil ik iedereen die zich hier voor inzet of ingezet heeft van harte feliciteren met deze erkenning! Sigrid Hjelmevoll


8


conversatie Nederlands Bijeenkomst voor taalondersteuners NT2 Op woensdag 30 oktober kwamen zo’n dertig taalondersteuners van Gilde Utrecht bijeen in de Smeezaal van het Bartholomeus Gasthuis. Een divers gezelschap van zowel nieuwe taalaanbieders als mensen die zich al jaren vrijwillig inzetten als taalaanbieder. Op het programma stond een inleiding door Eliane Smits van Waesberghe, onderzoekster bij het Verwey-Jonker Instituut. Zij heeft in opdracht van de landelijke koepel ‘het begint met taal’ (een samenwerkingsorganisatie van landelijk Gilde Samenspraak en het Landelijk Netwerk Thuislesorganisaties) een onderzoek uitgevoerd naar ‘de inzet van informele taalbegeleiding door vrijwilligers aan anderstaligen’. Het rapport van dit onderzoek beschrijft niet alleen de motieven van de vrijwilligers en de anderstaligen en de effecten van de ondersteuning, maar doet ook aanbevelingen voor de toekomst en mogelijke versterking van dit werk. De eerste aanbeveling is om vooral door te gaan met de huidige inzet, waarbij het belang van de persoonlijke benadering wordt benadrukt. Daarnaast zijn er een aantal verbetervoorstellen waar wij als Gilde ons voordeel mee kunnen doen. Zo werd aangegeven dat het zinvol zou kunnen zijn om best practices te beschrijven en deze te kennis te delen. Beginnende begeleiders moeten nu vaak alles zelf uitvinden. De bijdrage (die nu vaak ontbreekt of symbolisch is) zou omhoog kunnen en bijvoorbeeld naar draagkracht worden bepaald. En tot slot dat het belangrijk is om aansluiting te zoeken vanuit de informele taalondersteuning op andere vormen van scholing. Het informele vrijwilligerswerk moet aanvullend werken op het formele aanbod. Na de presentatie werd in drie subgroepen over deze gegevens geanimeerd doorgepraat met de nadruk op wat wij ervan kunnen leren. Er werd gesproken over herkenning van de uitkomsten, wat men het meest opvallend vond in deze rapportage en met welke conclusies wij ons voordeel kunnen doen. De


discussies in de drie groepen verliepen verschillend maar er was genoeg stof om over te discussiëren. Er werden kritische opmerkingen geplaatst en ook heel opbouwend gesproken over mogelijkheden en onmogelijkheden van de gegevens uit de presentatie. En het vormde een goede opstap naar de tweede presentatie. Na een korte koffiepauze werd een presentatie gegeven door Leidy Bosman, regiocoördinator voor ‘Taal voor het Leven’ in Utrecht. Zij vertelde over de huidige ontwikkelingen op het gebied van taalondersteuning, landelijk en regionaal. De veranderingen in het overheidsbeleid op het gebied van de inburgering en de accentverschuiving naar de bestrijding van laaggeletterdheid - zowel onder Nederlanders als onder anderstaligen - zijn de aanleiding geweest voor het aangaan van een Alliantie onder de naam ‘Taal voor het Leven’, waarin allerlei organisaties die actief zijn op het gebied van taalondersteuning en andere partners zoals de bibliotheek, de gemeente en het bedrijfsleven de krachten bundelen om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Ook Gilde Utrecht heeft zich hierbij aangesloten. Het werken aan kwaliteitsverbetering van het vrijwilligerswerk door scholing en het aanbieden van materiaal zijn hierin van groot belang. Leidy legde uit dat er een TOP (taalondersteuningspunt) is ontwikkeld, waar de taalaanbieder terecht kan in de bibliotheken, een soort helpdesk voor taalinhoudelijke vragen. Deze is momenteel ook digitaal in ontwikkeling. Naast het TOP is er ook een TIP (taalinformatiepunt) waar je terecht kunt als cursist om het juiste aanbod te vinden. Momenteel zijn deze al actief in

9

Kanaleneiland en Overvecht. Binnenkort vindt uitbreiding naar vijf andere bibliotheken plaats. En in het voorjaar van 2014 wordt het in alle bibliotheken aangeboden. Op de website www.jekuntmeer.nl kan de cursist het aanbod passend bij zijn/haar eigen behoefte vinden. Daarin hebben alle organisaties in de regio hun aanbod op het gebied van taal geregistreerd. Daarnaast vertelde Leidy over het aanbod aan taaltrainingen/cursussen die de Stichting Lezen & Schrijven geeft en waarvan wij gratis gebruik mogen maken. Aan het einde vond er weer een discussie in subgroepen plaats. Daar werd ingegaan op de meerwaarde die Taal voor het Leven kan hebben voor de taalaanbieders van Gilde Utrecht. Er werd gesproken over de behoefte aan voorbeeldmateriaal voor de vrijwillige taalaanbieders. Ook werd gesproken over de rol van vrijwilligers en de wenselijkheid van enige (bij-)scholing. Het trainingsaanbod van de Stichting Lezen & Schrijven werd besproken en de mogelijkheid werd geboden om je ter plekke op te geven voor een van de trainingen die in het najaar nog plaatsvinden. Daar werd gretig op ingegaan en er hebben zich nu al negentien mensen opgegeven om een training/cursus te volgen. Het was goed om ons te laten informeren over deze ontwikkelingen en gezamenlijk na te gaan wat dit betekent voor ons werk. Maar ook fijn om met collega’s wat ervaringen en gedachten uit te wisselen. Sigrid Hjelmevoll


conversatie Nederlands Oproep aan taalondersteuners Laat uw cursist meedoen met de schrijfprijs NT2! Met de Schrijfprijs NT2 wil Stichting Les cursisten voor NT2 stimuleren tot creatief schrijven waarbij plezier in het schrijfproces vooropstaat. De prijs gaat naar de NT2-leerling die binnen zijn categorie het beste verhaal of gedicht schrijft over het thema: ‘Hier voel ik me thuis, mijn plek, mijn stad!’ De wedstrijd richt zich op NT2-leerders die lessen volgen op een Vlaamse of een Nederlandse instelling. Er zijn vier categorieën: • ERK-niveau A1/A2 • ERK-niveau B1/B2 • Alfabetisering niveau Alfa B/C • ISK/OKAN(jongeren) De NT2-leerders kunnen via hun docent een verhaal of gedicht insturen van maximaal 500 woorden en daarmee 250 euro winnen. Er zijn prijzen voor elke categorie.

Beoordelingscriteria De beoordelingscriteria zijn per categorie verschillend. Maar voor elke categorie geldt dat plezier, originaliteit en creativiteit vooropstaan.

De beoordeling De beoordeling van de teksten gebeurt in twee rondes. Eerst selecteert een panel van Nederlandse en Vlaamse NT2-docenten en redactieleden de tien beste teksten per categorie. Daarna kiest een deskundige jury hieruit de beste schrijfproducten, waaruit zij tenslotte de vier winnaars kiezen.

De prijs De vier geselecteerde teksten worden gepubliceerd op de site van de schrijfprijs NT2 en worden met de shortlist (veertig teksten) mooi vormgegeven en gebundeld in een boekje. De winnende verhalen worden

ook gepubliceerd in het tijdschrift Les. De winnaars krijgen elk € 250, -

Inleveren De schrijfproducten kunnen tot 17 januari 2014 worden ingestuurd, in digitale vorm, samen met het inleverformulier, naar [email protected]. De nominaties worden bekend gemaakt op 24 april 2014. De feestelijke uitreiking is op 16 mei 2014 in het Huis van het Nederlands in Antwerpen. De schrijfprijs NT2 2013/2014 is gebaseerd op de Taalunie Schrijfprijs NT2 2010. Meer informatie is te vinden op http:// www.schrijfprijsnt2.org/

PROJECTEN Gildecafé 2014 Op 18 februari komt Kees Visser een boeiende presentatie geven over pleinen in Utrecht of eigenlijk het feit dat er geen pleinen zijn en misschien zal hij ook iets vertellen over verloren gegane zaken. Hij heeft jaren bij de gemeente gewerkt en weet als geen ander over Utrecht te vertellen. Op 18 maart, tijdens de maand van de Dom, komt René de Kam een presentatie geven over de mooiste stadstoren in Nederland. Hoe hebben de bouwers het voor elkaar gekregen om zo’n hoge toren te bouwen in de


veertiende eeuw, en hoe werden al die bouwmaterialen over de gracht naar de binnenstad vervoerd? Welke knappe staaltjes bouwkunst zijn er uitgehaald? Zijn boek dat hij samen schreef met Frans Kipp komt in maart 2014 uit en wij als Gildecafé zijn beretrots dat hij bij ons meer komt vertellen over dit boek. Vraag hem zeker ook naar het verhaal achter ‘ladderzat’.

Op 15 april is er een Gildecafé belegd over het Initiatief Domplein. Twee zeer betrokken sprekers waaronder Frank Kaiser komen vertellen over wat er allemaal aan de hand is op het Domplein en de situatie tot dan toe. Dit belooft een zeer interessante avond te worden. Kom naar Café van Weegen, Lange Koestraat 15, 3512 RL Utrecht Tijd: 20.30 – 22.00 uur Kosten: geen Johan Steen

10


in de schijnwerper RONDLEIDER MET KENNIS VAN ZAKEN Interview met Gerhard Riesthuis De ochtend dat ik Gerhard Riesthuis zal interviewen, regent het pijpenstelen en ik bel hem op of, als ik met de auto kom, er een parkeerplaats is. Moeilijk, moeilijk zegt Gerhard, misschien in de garage onder het gebouw… Maar goed dat je belt zegt hij, want er is een rondleiding (ook in de regen) tussengekomen. Geen probleem, we maken een nieuwe afspraak en dan blijkt zijn appartement in de Rivierenwijk droog en makkelijk per fiets bereikbaar. Op de bovenste verdieping beland moet ik natuurlijk meteen het panoramische uitzicht op Utrecht Centrum bewonderen: de Dom, vele andere kerken, het stationsgebied, en zelfs de hoogbouw in Rijnsweerd zijn te zien. Echt een uitzicht voor een Gilderondleider! Gerhard (geboren in 1939 in Enschede) woont nu alleen maar heeft een langdurig huwelijk achter de rug. Met zijn (ex-)echtgenote, die nu zijn vriendin is (ja, zo kan het ook!) en dichtbij woont, heeft hij twee zonen en vier kleinkinderen. De zoons zijn veertigers, wonen in Haarlem en Zwolle en hebben goede banen. Het is dus Gerhard met een ook uitgesproken h, en niet Gerard – maar hij wordt niet boos als je Gerard zegt.

Aan de koffie gezeten - met het eerste gevulde speculaas van het seizoen - vraag ik of hij een beeld van zijn familie en jeugd kan geven. Ik kom uit een groot rooms-katholiek gezin. Mijn vader werkte bij de PTT. Ik heb zes broers en zussen. Alleen mijn oudste zuster is overleden. De jongste is net met pensioen. We woonden tot mijn zevende jaar in Enschede, toen werd mijn vader naar Amsterdam overgeplaatst. Ik ging daar naar een r.k. lagere school, die gemengd was, behoorlijk modern voor die tijd! Na een jaar op het Ignatiuscollege (bij de jezuïeten)


Foto: Aart de Veer

verhuisden we naar Dinther in NoordBrabant, mijn vader kreeg toen werk in Heeswijk-Dinther. Daar gold ons gezin niet als groot! Ik zat op het r.k. Lyceum St. Jan, er bestond toen nog wel de scheiding der seksen – de jongens aan de ene kant van het riviertje de Dieze en de meisjes in een gebouw aan de overkant. In klas 5 en 6 kwamen de meisjes voor de beta-uren wel bij ons, want er waren er te weinig voor een eigen klas.

Toen ging je naar Utrecht. Om wat te studeren, en wat kon je ermee? Eerst deed ik wis- en natuurkunde, maar ik vond het te saai, met name de natuurkunde. Ik zwaaide al snel om naar sociologie, een vak dat in Nederland pas na de oorlog op de universiteit gedoceerd werd. Wij waren nog met weinigen, pas later werd het een ‘modevak’.

11

Sociologie is een sociale wetenschap, die zich in Nederland vooral uit de (sociale) geografie heeft ontwikkeld. Sociologen onderzoeken de menselijke samenleving en interactie tussen groepen. Voorlopers waren Auguste Comte en Adolphe Quetelet (19e eeuw). De Utrechtse school, met als voormannen Jakob P. Kruijt en Sjoerd Groenman, gingen vooral empirisch te werk (hypothesen toetsen aan de werkelijkheid), terwijl de Amsterdamse school meer filosofisch was ingesteld. Ik maakte doctoraalscripties over het leven op het platteland in het noordoosten van Noord-Brabant en over jeugdwerk. Al na mijn kandidaatsexamen werd ik assistent in de bibliotheek en zo werd ook mijn interesse voor informatiewetenschap gewekt. Na mijn doctoraal kreeg ik een aanstelling als hoofd van de afdeling Documentatie, later de Bibliotheek.


in de schijnwerper Bleef je in Utrecht hangen? Nee, ik ging in 1976 naar Amsterdam waar ik bibliothecaris werd van het IISG (Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis) en later van de Universiteit van Amsterdam. Ik werkte daar in het monumentale gebouw aan het Singel. We woonden lange tijd in Utrecht, De Meern en opnieuw Utrecht, en de laatste tien jaar van mijn carrière woonde ik (alleen) in Amsterdam. Ik kwam veel in het buitenland, voor congressen, o.a. op het gebied van documentatie van literatuur. Mijn specialisme was de UDC (Universal Decimal Classification), een internationaal systeem waarmee aan publicaties een getalscode wordt toegekend waarop je ook kan zoeken. Dat is overigens niet gemakkelijk en later heb ik onderzoek gedaan naar de relatie tussen UDC en ‘gewone’ trefwoorden, zodat het zoeken gemakkelijker zou worden. Op dat onderwerp ben ik in 1998 gepromoveerd, in Utrecht bij een Belgische gastpromotor. In 2004 ging ik met pensioen en niet lang daarna keerde ik terug naar Utrecht.

Kwam je toen bij het Gilde? Niet lang daarna, begin 2006. Ik had al ervaring met het geven van taalles aan buitenlanders en kon dus gemakkelijk het project Samenspraak ‘instromen’. Het liefst heb ik hoog opgeleiden die al een redelijke basis in onze taal hebben. Dan duik ik verder met hen onze taal in, en werk aan woordvolgorde, woordkennis, uitspraak enz. Ik ga morgen naar huis zeggen wij, maar een Engelstalige zegt I go home tomorrow, waarbij tijden plaatsbepaling wisselen en dat beseft lang niet iedereen. Een tijdje gaf ik les aan een Litouwse: zij sprak vrij goed Nederlands maar door haar werk moest ze zich ambtelijke teksten over keukens van zorginstellingen eigen maken en daarbij had ze wel hulp nodig! Zoals bekend ben ik verder actief voor de rondleidingen: ik zit in de coördinatiecommissie en doe zelf de algemene stadswandeling. Ook


heb ik themawandelingen ontwikkeld waaronder ‘Lombok’ en ‘Deuren’.

Deuren? Je loopt er al gauw achteloos aan voorbij, maar de voordeur van een huis vertelt een verhaal. Zo’n deur is soms nog uit de tijd van de bouw en sluit dan mooi aan op de architectuur, bijvoorbeeld de dubbele deur vanuit het Pandhof naar de Dom. Langs de grachten zijn veel mooie deuren te vinden. Natuurlijk is er ook veel, meestal lelijke, modernisering.

Op mijn vraag of Gerhard tevreden is over Gilde Utrecht Nieuws antwoordt hij volmondig ja, en hij zegt zelfs dat hij vrijwel alles leest. Nou, dat steekt de interviewer in zijn zak. We nemen afscheid in de lange gang, waarin net als in de woonkamer zeer veel boeken staan. Veel van die informatie zit ook in het hoofd van Gerhard, denk ik, en daar profiteren al die deelnemers van onze rondleidingen toch maar mooi van. Aart de Veer

Enschede en Hongarije. Hoewel Gerhard - geïnterviewde - en Aart interviewer - elkaar pas in 2007 voor het eerst bewust ontmoet hebben (namelijk bij het Gilde), hebben ze elkaar mogelijk al veel eerder gezien: in de oorlog in Enschede waar ze allebei als kleine jongen woonden, met gemeenschappelijke herinneringen aan de bevrijding op 1 april 1945 door de Canadezen, of in … Hongarije, waarheen beiden veel gereisd hebben en nog reizen. (Gerhards familie heeft een zomerhuis in het heuvelland van Noord-Hongarije.) Wat is die grote wereld toch klein, denk je dan. Szervusz Gerhard!

Naar jouw hobby hoef ik niet te vragen: overal in deze kamer staan uit Meccano gemaakte objecten. Klopt. Ik was er al als jongeman mee bezig. En nog steeds maak ik nieuwe dingen en breid mijn collectie uit. Er is Meccano-fabriek in Calais, Frankrijk. De mooiste collectie in Nederland vind je in het speelgoedmuseum in Deventer. In mijn woonkamer staat ook een antiquiteit: het opbergkastje no. 10 uit de jaren ’50 (waarin alle onderdelen keurig soort bij soort zijn gerangschikt). Mijn kleinkinderen vinden dit natuurlijk ook leuk.

12


in de schijnwerper “Ik heb niet meer het gevoel dat ik het alleen moet doen” Interview met Sylvia Volkert Met de ondertekening van de Alliantie Taal voor het Leven en het project Taalcoach in de Bieb in januari van dit jaar is er voor de taalaanbieders Nederlands na een onrustige periode met veel onduidelijkheid weer perspectief. De nieuwe samenwerkingsverbanden zijn aanleiding om onze lezers nader kennis te laten maken met een aantal medewerkers bij de Utrechtse partners. Wie zijn zij, wat zijn hun drijfveren en hoe verloopt de samenwerking met het Gilde? In deze eerste aflevering een gesprek met Sylvia Volkert, educatief medewerker van Bibliotheek Utrecht. Het is een mooie nazomerdag als ik in de ochtend op weg ga naar de bibliotheek in Kanaleneiland. Na 20 minuten fietsen arriveer ik op de Trumanlaan nummer 70. Het tegenovergelegen flatgebouw onderstreept de diversiteit in de wijk. De bezoeker wordt welkom geheten in acht verschillende talen, van Hos geldiniz tot Witamy. Het bordje naast de deur geeft aan dat de bibliotheek op dinsdag pas om 14.00 uur opengaat voor het publiek. Binnen heerst een onwerkelijke stilte. Met een kop koffie neem ik plaats aan een grote tafel bij het raam. Nog voordat ik mijn pen en papier heb kunnen pakken, valt Sylvia met de deur in huis: “Aan deze tafel komen eens in de twee weken op dinsdagochtend oudere wijkbewoners bijeen voor het project Verhalen aan de leestafel. En iedere woensdagochtend is de bibliotheek helemaal vol met allerlei groepjes mensen die Nederlandse taalles krijgen. En nu … het is hier zo stil, dat vind ik jammer”.

Ze geeft me tips hoe ik op internet meer informatie kan vinden en komt meteen aanzetten met een boek, Asta’s ogen van Eveline Stoel, dat het leven van Indische families in een contractpension beschrijft. “Na de middelbare school wilde ik eerst juf worden, maar na het eerste jaar aan de pedagogische academie dacht ik ‘dit wordt niks’ en heb ik de overstap gemaakt naar de bibliotheekopleiding in Tilburg.” In 1977 solliciteert Sylvia op een baan als plaatsvervangend hoofd bij de bibliotheek Utrecht. Ze wordt aangenomen en komt terecht in de Kanaalstraat. “Lombok was in die tijd een achterstandswijk, een beetje wat Kanaleneiland nu is. De komst van nieuwe Nederlanders in deze arbeiderswijk gaf spanningen. Het was wel een leuke tijd omdat er heel veel

werd samengewerkt. Dan zaten we met z’n allen rond de tafel om te kijken hoe we de wijk beter konden maken. En iedereen deed mee, van de huisarts tot allerlei welzijnsorganisaties. De bibliotheek had daar toen ook een rol in. Er werden natuurlijk veel boeken uitgeleend, maar het was ook dé plek voor informatie. Ik kan nog wel eens terugverlangen naar die tijd.”

Werken met mensen De bibliotheek heeft nog steeds een open functie in de wijk, maar sinds de jaren 70 is er veel veranderd. Het handmatig werken, zoals het afstempelen van boeken, is verdwenen. Dat is nu geautomatiseerd zodat mensen dat zelf kunnen doen, er komt geen medewerker meer aan te pas. “De bibliotheekmedewerker is er om advies

Verlangen naar de jaren 70 Sylvia Volkert is in 1954 geboren in Indonesië. In 1957 komt ze met haar familie naar Nederland. “Indische families werden over het hele land verspreid omdat ze zo snel mogelijk moesten integreren. Wij kwamen terecht in een hotel in Valkenburg, in een zogenoemd contractpension. Dat was geregeld door de overheid en bedoeld als tijdelijke opvang. Na twee jaar kregen we een woning toegewezen in Posterholt, een klein dorp vlak bij Roermond.” Als ik doorvraag over deze periode in haar leven, ontpopt Sylvia zich tot de ware bibliotheekmedewerker. Foto: Angelique van Vondelen


13


in de schijnwerper te geven. Toen ik de bibliotheekopleiding ging doen dacht ik ‘lezen, lezen en nog eens lezen’, maar het is werken met mensen, en het werken voor en met kinderen is zo ongelooflijk leuk. Zo zijn we, met een Skoolzone in verschillende bibliotheken, gericht bezig om kinderen te ondersteunen bij het maken van werkstukken en presentaties voor school. Ook wordt er, in samenwerking met andere organisaties, een plan ontwikkeld om de digitale vaardigheid van klanten te verbeteren. Het doel is om mensen te ondersteunen. De bibliotheek wil daarin een grotere rol spelen.” In 2007 kreeg Sylvia een functie als medewerker van het Team Educatie. Dit team ondersteunt scholen en educatieve instellingen met collecties, activiteiten en advies. “Ik houd me vooral bezig met volwasseneneducatie. In de praktijk is dat veel regelwerk zodat allerlei activiteiten op dit gebied in de bibliotheek kunnen plaatsvinden. Het is allang geen plek meer waar je stil moet zijn en je tot de orde wordt geroepen als er hardop wordt gepraat. De bibliotheek is juist levendig.” Een van de activiteiten die Sylvia coördineert is het project Verhalen aan de leestafel. “Oorspronkelijk was dat een cursus die werd georganiseerd door Centrum Trijn van Leemput. Zij vroegen of de bijeenkomsten in de bibliotheek gehouden konden worden. In een later stadium is Gilde Utrecht daar ook bij betrokken geraakt. Er wordt gewerkt met verschillende thema’s. De vrijwilligers zoeken daar geschikte verhalen bij en lezen die voor. Dat is een middel om met elkaar in gesprek te komen. Een thema is bijvoorbeeld oorlog en vrijheid. De deelnemers reageren op het verhaal en vertellen over hun eigen ervaringen. Dat kan soms best het nodige oproepen. Het is dan ook belangrijk dat de deelnemers zich veilig voelen in zo’n groep en dat ze met hun verhaal naar buiten durven te komen.” Sylvia benadrukt dat het hier niet gaat om therapie. De Gildemedewerkers worden wel getraind om hier goed mee om te kunnen gaan en geschikte verhalen uit te zoeken. “De bijeenkomsten zijn heel


populair en het project is de afgelopen vier jaar via mond-tot-mondreclame behoorlijk gegroeid. De rol van de bibliotheek is dat ze deze projecten faciliteert.”

Taalcoach in de Bieb In de afgelopen jaren heeft Sylvia heel hard gewerkt om van de bibliotheek een leercentrum te maken voor diverse groepen. “Ik heb zelf niet de didactische vaardigheden die nodig zijn voor de taalprojecten, maar we kunnen wel een ondersteunende rol spelen in het realiseren daarvan. Die functie van de bibliotheek is heel groot.”Een van de speerpunten is laaggeletterdheid. “Er zijn nog steeds heel veel mensen die niet kunnen lezen en schrijven, dat is doodzonde. Het is een probleem dat je die mensen niet goed kan bereiken. Want als je niet kan lezen, kom je ook niet naar de bibliotheek.” Er is volgens Sylvia veel geïnvesteerd zodat deze mensen zelfstandig de weg kunnen vinden naar de bibliotheek om informatie te krijgen, bijvoorbeeld over het cursusaanbod. “De bibliotheek is daarin de stabiele factor. Er is inmiddels draagvlak voor dat idee en samenwerking met allerlei organisaties. Het is die ketenaanpak die werkt, we moeten het samen doen.” Een voorbeeld is het project Taalcoach in de Bieb dat in 2012 van start is gegaan.“Het is juist door de samenwerking met andere organisaties zoals Taal doet meer, Gilde Utrecht en Prago avondschool, en programma’s als Taal voor het Leven dat er iets nieuws ontstaat. De energie waarmee mensen aan de slag gaan, dat is bijzonder. Ik heb niet meer het gevoel dat ik het alleen moet doen.” Een vorm van ondersteuning zijn de leeskringen, of samenleesgroepen, voor laaggeletterden. Die vinden plaats in de bibliotheken Lombok, Kanaleneiland, Overvecht en bij Prago avondschool. De deelnemers van de samenleesgroep in Lombok zijn Nederlandse mannen (50+) die een keer per week bijeenkomen. “De leeskringen worden erg gewaardeerd. Tijdens de bijeenkomsten wordt voorgelezen uit eenvoudige boekjes en de mannen lezen mee. Het is gebleken

14

dat dat veel beter werkt dan als je dat thuis alleen moet doen. Bovendien wordt ’s avonds dan al gauw de tv aangezet.” Het project wordt geleid door een van de Gildevrijwilligers, Simone van Weteringen. “De mannen zijn dol op haar en dragen haar op handen.” Eigenlijk is een project als Taalcoach in de Bieb niet echt nieuw, aldus Sylvia. “Het is ooit begonnen als een klein experiment, nu is het uitgegroeid tot een groot project dat breed is opgezet. Het is een mooi voorbeeld van ‘bottom up’ werken: op uitvoerend niveau geïnitieerd en vervolgens op beleidsmatig niveau opgepakt en breder toegepast. Er is zelfs een beleidsstuk uit voortgekomen.” Als kroon op het werk heeft Taalcoach in de Bieb onlangs de Henk Westbroek Trofee 2013 ontvangen. De goede samenwerking tussen de organisaties was een belangrijke reden om de prijs aan dit project toe te kennen.

Veel ballen in de lucht Op dit moment is Sylvia druk bezig met het plaatsen van stagiaires in de bibliotheek. Daar is veel vraag naar vanuit hbo-opleidingen. “Aan de ene kant is dat prettig, want je krijgt hulp. Aan de andere kant moet je tijd investeren in de begeleiding van die stagiaires. Soms denk ik wel eens ‘ik houd te veel ballen in de lucht’, maar ik heb het altijd zo gedaan. Ik vind het belangrijk om ondersteuning te bieden. Ook aan de vrijwilligers, zij kunnen altijd terugkoppelen. Zelf vind ik het ook prettig om feedback te krijgen. Laatst ontving ik een e-mail van Annemarie Aarnoutse, Gildevrijwilliger in de bibliotheek Overvecht. Zij had een cursist een compliment gemaakt over haar vorderingen. Ze schreef me dat zij helemaal glunderde. Kijk, dat is leuk om te horen.” Ik vraag Sylvia of ze tussen alle bedrijven door ook nog tijd heeft voor hobby’s. “Lezen natuurlijk, en koken. Vroeger ging ik nog wel eens op reis, maar nu moet ik daar niet meer aan denken. Uren wachten in de rij voor het vliegtuig, nee, dat vind ik niks.” Veel van haar vrije tijd gaat op aan de zorg voor haar broer


in de schijnwerper Rob, die verstandelijk gehandicapt is. “Vroeger woonde hij in een instelling, maar mijn moeder en mijn zus hebben hem daar op een gegeven moment weer vandaan gehaald. Doordeweeks wordt hij opgevangen in een logeerhuis en sinds mijn moeder is overleden ga ik ieder weekend naar Limburg om samen met mijn zus voor hem te zorgen.” Het lijkt mij best een zware taak, maar Sylvia zegt daarover: “Ik ben niet getrouwd, ik heb geen kinderen. Ik zie Rob als mijn kind. Ik ben er aan gewend om voor hem te zorgen. Je komt in een bepaalde

routine terecht, het zit in je systeem. Als je me zou vragen of ik het anders zou willen, ja natuurlijk. Maar het is niet anders, het is goed zo.”

Droom Na al die jaren is Sylvia gehecht geraakt aan Utrecht. “Ik woon er zelf niet, maar Kanaleneiland is ‘mijn’ Kanaleneiland. Ik kan er niet tegen als er zo negatief over wordt gedaan. Die diversiteit, dat maakt het juist tot een heerlijke wijk. Eind jaren 80 ben ik een tijdje hoofd geweest in Lunetten. Wat heb ik me daar verveeld,

er moet wel een beetje roering zijn.” Het centrum van de stad vermijdt ze op dit moment liever. “Al die gaten in de stad en dan verrijst er weer een nieuw bouwsel, nee.” Toch is er een nieuw bouwsel waar Sylvia reikhalzend naar uitkijkt: de grote, nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld. “En dat deze dan, net zoals de bibliotheek in Amsterdam, iedere dag vanaf 10 uur in de ochtend tot 10 uur in de avond open is voor het publiek. Dat is mijn droom.” Angelique van Vondelen

Singel Lepelenburg


15


geef de pen eens door Juist terug van een gezellige vakantie met een goede vriendin, zet ik mij achter mijn pc: ‘De pen’ heeft nu even alle prioriteit. Na twee heerlijke weken zwerven door Italië, ben ik nog vol van alle mooie dingen die we hebben gezien en de vriendelijkheid van de Italianen die we hebben ontmoet. Het meest houd ik van sobere, pure romaanse kerkjes met van die vervaagde fresco’s op de vaak brokkelige muren, zoals de Santa Maria Impensole in Orvieto. Ook heb ik een voorliefde voor oude stadspoorten ontwikkeld. Daaraan heb ik nu ruimschoots mijn hart weer kunnen ophalen. Zó jammer dat er bij ons, in Utrecht, niet één poort is blijven staan. Ze waren nog wel zo mooi……! Zo’n jaar of vijf geleden heb ik een colloquium kunstgeschiedenis gedaan aan de Vrije Academie, gevolgd door een paar gespecialiseerdere cursussen op kunstgebied. Sindsdien loop ik, mede ook na het architectuurklasje van Els en Tineke, met mijn blik omhoog door de stad. Niet altijd zonder gevaar, maar je ziet zoveel moois zo. In 1974 verliet ik het ouderlijk nest en vestigde mij in Utrecht. Na mijn middelbare schooltijd had ik totaal geen idee van wat ik wilde gaan doen. Mijn ouders vonden dat het dan maar Schoevers moest worden, netjes, degelijk, nooit weg. Na Schoevers ben ik meteen gaan werken. Achteraf heb ik het wel eens jammer gevonden dat ik niet aansluitend een vervolgopleiding ben gaan doen. Later heb ik dit gecompenseerd door op allerlei gebieden avondopleidingen, cursussen en bedrijfstrainingen te volgen. Ik kan terugkijken op een paar relaties met fijne mannen. Nu leef ik alweer geruime tijd alleen. Deze status past me. Ik vind het heerlijk om veel vrienden en vriendinnen om me heen te hebben, voor hen te koken en met hen uit te gaan, maar daarnaast heb ik veel ruimte en tijd voor mezelf nodig. Heb veel gereisd binnen en buiten Europa, samen en ook alleen. Zo ben ik in mijn eentje van Hong Kong, met tussenstops in Guilan en Ping’an, naar Xi’an in China gereisd, waar ik had afgesproken met een vriendin. Samen hebben we daar het prachtige en indrukwekkende Terracottaleger bezichtigd. De ontdekker van de eerste terracottasoldaten, de analfabete boer Yang, hebben we persoonlijk de hand mogen drukken. Vervolgens zijn we per trein, via Pingyao, naar Beijing gereisd. Het geeft me altijd weer een positieve prikkel om het reizen in zo’n land, soms met handen


en voeten communicerend, voor elkaar te krijgen. Mijn loopbaan doorliep zo’n dertig jaar lang een redelijk probleemloze en rustige groei. Eind 2008 kwam daar bruusk een eind aan toen mijn toenmalige werkgever me liet weten dat, in verband met bezuinigingen, mijn functie als manager Facilitaire Zaken zou worden opgeheven en uitbesteed. Ik werd vriendelijk verzocht uit te gaan kijken naar iets anders. De crisis schemerde. Vrij snel gelukkig vond ik een nieuwe baan bij GITP. Opeens ging ik assessments organiseren en dat in een heel andere sfeer dan het Amerikaans-commerciële bedrijf waar ik vandaan kwam. Dit was veel meer een op mensen gericht bedrijf en dat beviel heel goed. Het werd 2009 en de crisis zette door. Ook GITP moest op de kleintjes gaan letten en daarom zouden jaarcontracten niet meer worden verlengd. Natuurlijk was ik aangesteld op basis van een jaarcontract en moest dus opnieuw serieus gaan nadenken over mijn toekomst. In een vakantie – dan komen vaak vruchtbare ideeën bij mij naar boven – besloot ik om ‘out of the box’ denkend om me heen te gaan kijken naar activiteiten buiten mijn ‘comfortzone’. Ik ging een ‘voicetraining’ doen, solliciteerde bij Vluchtelingenhulp voor een aanstelling als taalmaatje en schreef me in voor een reisbegeleidersopleiding. Van de stemcursus kreeg ik een negatief advies; ‘ik had een geaffecteerde touch in mijn stem en een Gooise achterin-de-keel-‘r’. Dáár konden ze echt niks mee! En tijdens de (superleuke) opleiding voor reisbegeleider kwam ik al gauw tot de ontdekking dat ik niet in de juiste fase van mijn leven verkeerde om als reisbegeleider te gaan werken; het verdiende simpelweg veel te weinig

16

Eigen foto

voor een trotse huiseigenaar mét hypotheek. Conclusie: omzien naar een zo leuk mogelijke baan met degelijke inkomsten. En toch, het reisgebeuren bleef kriebelen. Een van de examenopdrachten van de opleiding was een rondleiding door Utrecht in elkaar zetten en deze samen met medecursisten uitvoeren. Zowel voorbereiding als uitvoering van deze opdracht vond ik ontzettend leuk. Mijn belangstelling voor geschiedenis, kunst en cultuur vond hier een perfecte voedingsbodem. Zou ik dan weliswaar niet het begeleiden van reizen door verre vreemde streken kunnen waarmaken, het rondleiden van groepen in Utrecht en het delen van wetenswaardigheden over deze mooie stad,zou wellicht wel tot de mogelijkheden kunnen behoren. En zo liepen er begin 2010 twee sollicitatietrajecten. Een voor betaald werk en een voor het rondleiderschap. Door Vluchtelingenhulp was ik inmiddels in contact gebracht met Maria de Luz, een immigrante uit Kaap Verdië. Samen zijn we sindsdien vrijwel iedere


Geef de pen eens door week wel een paar uur bezig met taal en andere zaken waar ze mijn hulp bij kan gebruiken. Mijn gesprekken met Jeanne resulteerden in een aanstelling als rondleider bij het Gilde, en het betaalde werk heb ik, ongeveer tegelijkertijd, gevonden als officemanager bij de staf van de raad van bestuur van het UMC Utrecht. Ik werk er nog steeds met veel genoegen.

Het rondleiderschap geeft mij veel voldoening. De afgelopen jaren heb ik zoveel bijgeleerd - en ik leer nog steeds - over Utrecht en over geschiedenis in het algemeen. Bij iedere rondleiding vind ik het weer leuk-spannend wat voor mensen ik zal treffen en altijd weer is het een leuke uitdaging om, zo goed als ik kan, te voldoen aan hun vraag. Ik ben zó blij dat ik niet heb gewacht

met solliciteren bij Gilde tot na mijn pensionering! Beste baliemedewerkers, jullie kunnen me niet vaak genoeg bellen! De pen geef ik door aan: Arthur van Wijk, rondleider Marie-Louise Kuijpers

VACATURE Gevraagd

Gevraagd

45+ vrijwilligers voor conversatie Vreemde talen(m/v)

45+ vrijwilligers conversatie Nederlands (m/v) aan anderstaligen individueel

Tijdsinvestering 3 uur per week Doel: Vergroten van taalvaardigheid van mensen die minimaal de basis van een vreemde taal beheersen.

Tijdsinvestering 4 uur per week

Gilde Utrecht biedt: - Onkostenvergoeding - WA-verzekering - Gratis deelname aan themawandelingen, evenementen en architectuurcursus Belangstellenden kunnen zich melden bij het kantoor van Gilde Utrecht, Lange Smeestraat 7, Utrecht op dinsdag tussen 14 en 16 uur bij Wiesje Wierda, coördinator Vreemde talen. Of stuur een mail met uw cv naar: [email protected] t.a.v. Wiesje Wierda. Graag hierbij uw telefoonnummer vermelden.

Gevraagd wordt: - Belangstelling voor taal en cultuur - Verrantwoordelijkheidsgevoel en flexibiliteit - Kunnen functioneren in een vrijwilligersorganisatie Gilde Utrecht biedt: - Ontmoeting met diverse culturen - Onkostenvergoeding - WA-verzekering - Werkmap en training Heeft u interesse? Graag ontvangen wij uw aanmelding en cv. Voor meer informatie en aanmelding kunt u contact opnemen met Lies van Dort op woensdag en vrijdag tussen 14 en 16 uur, telefoon 030 234 3252 of per e-mail via [email protected]. Stuur uw mail t.a.v. Lies van Dort en vermeld ook uw telefoonnummer. Utrecht Kromme Rijn Amelisweerd


17


BOEKEN De Vrede van Utrecht. Jaarboek 2013 Vereniging Oud-Utrecht. Eindredactie Mariëlle Beukers. ISBN 978 90 71108 32 7 Voor leden van de vereniging (€ 30,- per jaar) gratis. Inlichtingen: [email protected] Fraai geïllustreerde bundel met twaalf artikelen over de Vrede van Utrecht. Bijlage: Kroniek over het jaar 2012 door Frank Kaiser.


Utrechtse tegels 1600-1900 door Peter Sprangers. ISBN 978 90 78094 500 Prijs € 24,95 Bestellen via www.stilinovi.nl In tekst en (800!) afbeeldingen beschrijft dit boek het Utrechtse aandeel in de fabricage van wandtegels. Van opgravingen tot wandtegels in verre oorden. Tevens opgenomen: een wandelroute door de binnenstad met tegels en tegeltableaus.

18

De eerste kerken op het Utrechtse Domplein een samenhangende visie. Auteurs Charlotte J.C. Broer en Martin W.J. de Bruijn. ISBN 978 90 805772 6 8 Prijs € 11,95 Over de (voorlopers van de) Domkerk, de Heilig-Kruiskapel en de Sint Salvator, de verschillen van inzicht hierover en de op handen zijnde ondergrondse presentatie op het Domplein.


Column Wat let ons? Binnenkort wisselen we het jaar. Dan is het tijd om even achterom te zien. Onze herinneringen bestrijken een lange reeks van jaren. Als kind spelen we op straat. We hoepelen en spelen verstoppertje. We knikkeren en vermaken ons met belletje trekken. Onze moeders schrobben iedere week de stoep en poetsen de koperen deurbel. In de keuken ligt de snijbonenmolen. Naast de kachel staat de kolenkit. De groenteman (paard en wagen!) en de melkboer komen aan de deur. In 1945 krijgen de mannen van onze bevrijders een sigaret en de kinderen een reep chocolade of een Canadese vader. Even later is er de solex en bedenkt Henri Knap het woord bromfiets. Daarna krijgt de tijd vleugels maar geen teugels. Bij oversteekplaatsen komt een knipperbol. De supermarkt verschijnt en de buurtwinkel verdwijnt. De zwarte bakelieten telefoon wordt vervangen door een draadloos mobieltje. Het voor


ons uit staren op perron 5, wachtend op de trein, verandert in het even checken van onze smartphone: heb ik iets gemist? De tijden veranderen en wij met hen. De tijd terroriseert het vertrouwde landschap van onze zekerheden. Hoe lossen we het klimaatprobleem op? Hoe krijgen we de banken weer op de rails? Hoe verdelen we schaarse grondstoffen? Hoe gaan we om met moeder aarde? Waarom vervuilen we onze omgeving? Alle problemen aanpakken kan niet. Ook een olifant eet je niet in één keer op. Wat dan wel? Denk eens aan een topergernis, de troep op straat. Vooral plastic flesjes en blikjes. Wat bezielt mensen (ons?) om overal rotzooi neer te gooien? Wat zegt dat over ons land? Bepalen we zelf wel wat we met onze rommel doen? Wat let ons om ons aan te sluiten bij het Genootschap van Ongediplomeerde Aanpikkelateurs? We zeggen tegen onszelf: eenmaal per week ga ik andermans rommel

19

oprapen in het plantsoen, uit de berm, op straat. Iedere week één flesje opruimen betekent zo’n 50 per jaar. Per twintig Gildeleden leidt dat tot 1000(!) flesjes/blikjes of wat dan ook minder op straat. Utrecht wordt weer schoon. Dus nogmaals: wat let ons? Ben de Boer


AGENDA EN mutaties Vergaderdata 2014 Bestuur

Balievergaderingen

De tweede woensdag van de maand 10 - 12 uur Ruimte: afwisselend bij Paul Vergeer en Frits Wensing 12 febr., 12 maart, 9 april, 28 mei, 10 sept., 8 okt., 12 nov., 10 dec.

maandag- of donderdagmorgen 11 - 13 uur Ruimte: Gildekantoor do. 13 febr., ma. 31 maart, do. 15 mei, ma. 30 juni, do. 11 sept., ma. 27 okt., do. 11 dec.

Coördinatievergadering Taalaanbieders

Coördinatiecommissie rondleiders

woensdag 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor 5 maart

Elke eerste donderdag van de maand 10 - 12 uur Ruimte: Gildekantoor 6 febr., 6 maart, 3 april, 8 mei, 5 juni, 4 sept., 2 okt., 6 nov., 4 dec.

Leeskring Duits donderdag 20.00 uur Ruimte: Gildekantoor 9 januari

Plenaire bijeenkomsten rondleiders dinsdagmorgen 10 - 12 uur 25 maart, 28 oktober

Eindejaarsbijeenkomst vrijdag 20 december 14.30 - 17.30 uur

Evenementen rondleiders Een keer per maand

Gildekantoor gesloten 20 december - 6 januari 21 april 2e Paasdag 29 en 30 mei Hemelvaartsdag en de vrijdag daarna 9 juni 2e Pinksterdag

Mutaties Baliemedewerker vertrokken Mevrouw E. Hoeve

Aanbieder overleden Mevrouw A. Rumsey, Engels

Nieuwe aanbieders Mevrouw J. Pennings, Samenspraak; de heer H. Prüst, Engels; de heer J. Vreeken, Engels; de heer J. Buschman, Samenspraak; mevrouw E. Cohen, Samenspraak; mevrouw H.T. de Wilde van Vliet, Frans.


Aanbieders vertrokken De heer A. van Pelt, Samenspraak; mevrouw Y. de Mari, Samenspraak; mevrouw L. van Leeuwen, SpraakMakend; mevrouw R. Vellinga, DUO-project; de heer Th. Haffmans, Computer; de heer J. Iburg, Samenspraak; de heer W. van Oord, SpraakMakend; mevrouw K. Janssen, Samenspraak; mevrouw L. Mans, Samenspraak; mevrouw A. van Baars, Samenspraak; de heer C. Verrips, Samenspraak;

20

mevrouw H. Terwee, Samenspraak; mevrouw J. Libochant, Verhalenuur voor ouderen; mevrouw P. van der Vat, Samenspraak; mevrouw M.L. Brugmans, Voortburgeren mevrouw J. Streefkerk, redactielid Gilde Utrecht Nieuws.


Gilde Utrecht Nieuws jaargang 14 nummer 4, december 2013

Recommend Documents