Financiële Studievereniging Groningen. Magazine. Emerging Markets. Jaargang 18 - November

Financiële Studievereniging Groningen

Magazine

Emerging Markets

Jaargang 18 - November 2008

2

Face the Challenge & go for Las Vegas. Challenge Days, Nederland, 8 t/m 12 december 2008. Audit Business Course, Las Vegas, 5 t/m 10 april 2009. Voor derde- of vierdejaars HBO/WO studenten met een financieel economische studie. Schrijf je in voor 21 november op www.deloitte.nl/lasvegas

Chris Maas Hoofdredacteur 2008-2009

Voorwoord Emerging markets: een term die

Bovendrijvende markten

pas sinds dertig jaar echt bekend is maar die de laatste jaren zeer

kunnen maken.

Het gezicht van de nouveau riche die

Tien jaar geleden schreef Jeffrey E.

paraderen in Moskou, het gezicht van een

Garten, oud decaan van Yale’s School of

opkomende middenstand en het gezicht

De algemene consensus is dat de term kan

Management, het boek ‘The Big Ten: Big

van een overheid die fors investeert. Dit

worden toegeschreven aan Antoine van

emerging markets and how they will change

alles biedt kansen, niet in de laatste plaats

Agtmaelen, die begin jaren tachtig werkzaam

our lives.’ De in dit boek beschreven lijst

aan Nederlandse bedrijven. Uit informatie

was voor de Wereldbank. De zinsnede

bevat landen die nog altijd als emerging

van het ministerie van het Ministerie van

werd gebaseerd op economische waarden

worden beschouwd. De overtuiging is er

Economische Zaken blijkt dat de handel met

en de hoogte van welvaart. Emerging

echter, zij komen eraan!

Rusland goed was voor 16,8 miljard euro in

markets waren economieën met een laag tot

Een land dat in deze tien jaar de sprong heeft

2006. Het interview met Winand Quaedvlieg

gemiddeld BNP per persoon.

gemaakt en de emerging market list heeft

van werkgeversorganisatie VNO-NCW

De bekendste lijst van emerging markets

bereikt is Rusland. Tegenwoordig onderdeel

laat zien wat voor kansen er liggen voor

wordt gevormd door Morgan Stanley Capital

van de grote vier samen met Brazilië, India

Nederlandse investeerders.

International. De MSCI All Country World

en China; of te wel BRIC. Na de crisis eind

Index is de meest gebruikte index ter wereld.

jaren negentig heeft oud-president Poetin

In mijn eerste nummer als hoofdredacteur

Het succes van de als oorspronkelijk bekend

het land hervormd in vele opzichten. Grote

heb ik de eer om u te laten kennis maken met

staande Aziatische Tijgers, Zuid-Korea en

bedrijven werden (deels) genationaliseerd

de nieuwe huisstijl van Risk. Het magazine is

Taiwan, wordt hier deels aan toegekend.

en de staat nam de export van gas en olie in

daarom in een nieuw jasje gestoken. Ik hoop

Doordat de index zoveel wordt gebruikt,

handen. De ene kant van de medaille laat

dat u geniet van deze gloednieuwe editie.

kreeg MSCI grote invloed op de richting van

zien dat Rusland r voldoende problemen

geldstromen. Deze stromen gingen vooral

kent. Het land eindigde bijvoorbeeld in

naar landen met een dynamische private

2007 hoog op de lijst van Transparency

sector en goede economische groei.

International, de organisatie die wereldwijd

De vraag is nu of de landen op deze lijst

strijdt tegen corruptie

de sprong van ‘emerging’ naar ‘emerged’

Maar Rusland heeft ook een ander gezicht.

populair is geworden.

Colofon

Uitgever: Risk, Financiële Studievereniging Groningen. Risk is gelieerd aan de Economische en Bedrijfskundige Faculteitsvereniging (EBF)





Interview: Wijnand Quaedvlieg, VNO NCW

Interview: Conrad Keijzer, AkzoNobel

Redactie: Rinze van den Akker Serosj Avetian Ton Bruijnis Querijn Chorus Toïne ten Have Sjoerd Kampen Mathijs Koster Jeroen Meesterberends Arjan Schoolderman Rik Stam Remco Uittenbroek Eddy Voogd

te kijken hoe je coalities kunt vormen.”



een soort Neelie Kroes nodig.”

14

Interview: Frederik Jan van den Bosch, FMO “Wij zijn zo bekend dat de

Interview: Conrad Keijzer, AkzoNobel

14

Interview: Frederik Jan van den Bosch, FMO

20

Artikel: Andrea Vogel, Ernst & Young

24

Artikel: Mathijs Koster & Eddy Voogd (redactioneel)

30

Column: Michael Kraland

32

Opinie

33

Column: Menno Earl

nodig is.”



20

Verenigingsnieuws

Artikel door Andrea Vogel, Ernst & Young



24

Emerging Growth Markets

Artikel door Mathijs Koster & Eddy Voogd

Vormgeving: LS Ontwerpers BNO

Beyond the BRIC

Cover: Nynke Dijk, oud actief-Risk Fotografie: Henk Veenstra Druk: Zalsman Groningen

Advertenties Voor informatie over adverteren in het Risk magazine kunt u contact opnemen met Jasper Crick (050 363 7306)

10

toevoeging ‘bank‘ niet meer

Layout: Sjoerd Kampen

Abonnementen Het Risk Magazine verschijnt vijf keer per jaar. De abonnementsprijs bedraagt 12 euro per jaar. Voor abonnementen kunt u contact opnemen met Jasper Crick (050 363 7306).

Interview: Winand Quaedvlieg, VNO NCW

“Ook in een ontwikkelingsland is

Redactieadres: Financiële Studievereniging Risk Interim gebouw 004 Landleven 5 9747 AD Groningen

Oplage: 1.200 exemplaren

6

“Het is zaak om constant

Hoofdredactie: Chris Maas

Eindredactie: Tanya Kangur Maarten Spaans Mariël Verhagen

10

6

Inhoud





30 Column: Michael Kraland All you need is LUV



32

Opinie “Alleen als de economische en

38

Verslag Risk Finance & Controlling Symposium

42

Verslag Risk Multinational Cycle

46

Foto’s

48

Column: Tanya Kangur

50

Wijzigingenkaart

52

Testimonial: Optiver

54

Testimonial: APG

56

Entree Risk Accountancy Tour Commissie

57

Entree Risk Investment Day Commissie

58

Entree Risk Lustrum Commissie

59

Entree Dagorganisatie Risk Congres

60

Afgestudeerden

62

Agenda

politieke verschillen tussen de BRIC-landen verdwijnen, zullen zij op termijn de fakkel overnemen van de VS en de EU als zwaartepunt van de

4

industriële ontwikkeling.”

5

Tekst: Ton Bruijnis, Chris Maas en Arjan Schoolderman

VNO NCW Tussen publiek en privaat

Bedrijven, groot en klein, scharen zich onder de vlag van VNO-NCW. Deze vereniging is de grootste voor werkgevers in Nederland met leden van allerlei formaat, van het MKB tot de grote multinationals van

VNO-NCW dit zelf, op internationaal niveau

en de inrichting van het netwerk van

Schipperen in Europa

Internationale aandacht

wordt samengewerkt met zusterorganisaties

exportorganisaties. Is dat netwerk volledig,

Bij Europees beleid spelen er allerlei

Ook met betrekking tot Emerging Markets

in andere landen. Business Europe, de

hoe verloopt de samenwerking binnen dat

factoren mee, omdat men in de aanpak

kijkt VNO-NCW naar kansen voor het

Europese werkgeversorganisatie verzorgt

netwerk?” geeft de heer Quaedvlieg aan.

tot een gemeenschappelijk statement wil

Nederlandse bedrijfsleven. Daarnaast

de lobby op EU niveau. Op OESO en

Andere organisaties die in dat netwerk

komen vanuit Business Europe, zodat er

wordt gepoogd de markten en economieën

wereldniveau wordt samengewerkt in

zitten zijn het Nederlands Centrum voor

een sterkere gemeenschappelijke lobby

van ontwikkelingslanden op lange termijn

respectievelijk het Business and Industry

Handelsbevordering en Kamers van

mogelijk is. Naast naar de interne markt

naar een hoger niveau te brengen. Een

Het belangrijkste doel van deze

Advisory Committee, BIAC, en de

Koophandel.

wordt er ook bijvoorbeeld gekeken naar

stijging van de welvaart in dit soort landen

organisatie is invloed uitoefenen op

International Chamber of Commerce, ICC.

anti dumpingbeleid. “Bij een onderwerp

betekent op den duur ook een groei van

Wat betreft maatschappelijk verantwoord

zoals anti dumping kunnen belangen

de wereldeconomie, wat voor Nederland

Nederland.

het te voeren beleid in Nederland

6

en Europa met als doel een zo’n

Vijf pilaren

ondernemen is het overheidsbeleid om

ernstig verdeeld zijn. Retailers zijn tegen

als handelsland positief is. Wat betreft de

gunstig mogelijke uitpak voor de

De heer Quaedvlieg: “Concreet is

bedrijven niets op te leggen, maar het wel bij

heffingen aangezien die kostenverhogend

verdeling van de aandacht voor landen

ontwikkeling van ondernemerschap

het internationale cluster van VNO-

hen te promoten. Dit gebeurt onder andere

werken en onzekerheid brengen in de

zegt de heer Quaedvlieg het volgende: “Wij

in Nederland.

NCW gericht op het Nederlandse

door het toepassen van ‘Best Practices’. Maar

supply chain. Fabrikanten in Europa vragen zijn in principe gericht op de hele wereld,

buitenlandse economische beleid. Het

uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid bij

juist om bescherming. Ondanks dit soort

“Het is ons doel het actieve intermediair te

VNO-NCW-beleid valt in vijf pilaren

de bedrijven zelf. Eerder dit jaar kwam de

zijn tussen bedrijfsleven en de politiek, op

onder te verdelen: Handelspolitiek,

Sociaal Economische Raad met een advies

alle niveaus,” vertelt de heer Quaedvlieg.

Exportbevordering, Europees beleid,

over globalisering waarin werd ingegaan

Hij is reeds verscheidene jaren actief bij

Ontwikkelingssamenwerking en

op de mogelijkheden om maatschappelijk

VNO-NCW als secretaris internationale

Internationaal verantwoord ondernemen.”

verantwoord ondernemen tot ver over de

economische zaken, een organisatie waar

Voor elke pilaar is er een commissie met

eigen landsgrenzen heen te bevorderen.

hij ook andere posities heeft bekleed. In de

vertegenwoordigers van leden actief. Zij

Ketenbeheer kan hierin een belangrijke

positie tussen bedrijfsleven en politiek is

ontwerpen beleid dat door het bestuur wordt

rol spelen. Nederlandse bedrijven zetten

meningsverschillen is het toch zaak om

ministerie van Economische Zaken, op een

het van belang te weten waar de één in zijn

vastgesteld.

reeds allerlei stappen op dit gebied. Hierbij

iedereen op één lijn te krijgen. Het is zaak

dertigtal landen. Hieronder vallen de landen

keuken mee bezig is en hoe dat van invloed

“Concrete voorbeelden van waar wij ons

zorgen zij ervoor dat ook hun leveranciers

om constant te kijken hoe je coalities kunt

die zijn aangesloten bij de Organisatie

is op de ander en om dat proces actief te

op richten bij exportbevordering zijn de

maatschappelijk verantwoord ondernemen.

vormen.”

voor Economische Samenwerking en

beïnvloeden. Op nationaal niveau doet

financieringsinstrumenten van de overheid

maar onze focus ligt, in overleg met het

“Het is zaak om constant te kijken hoe je coalities kunt vormen.”

...vervolg op pagina 8

Loopbaan Winand Quaedvlieg Mr. Winand Quaedvlieg studeerde

van het ministerie van Buitenlandse

Nederlands en Europees recht

Zaken. Eerder was hij lid van het

aan de Katholieke Universiteit

bestuur van de Netherlands – Turkey

Nijmegen en aan het Centre

Business Association (Netuba) en

Européen Universitaire in Nancy.

vice-voorzitter van de Europese

...vervolg van pagina 7

Sinds 1990 is hij secretaris

Beweging Nederland. Tevens is hij

Ontwikkeling (OESO), de OPEC landen en

Internationale Economische Zaken bij

docent aan het Masters Programme

de grotere emerging markets, waaronder

ondernemersorganisatie VNO-NCW.

European Union Studies van de

de BRIC landen. Het is ondoenlijk om zich

Hij is lid van de Commissie Europese

Rijksuniversiteit Leiden.

op elk land in de wereld afzonderlijk te

Integratie (CEI) van de Adviesraad

concentreren.”

Internationale Vraagstukken (AIV)

Gevraagd bij Grant Thornton: slagvaardige M&A professionals

www.vno-ncw.nl

Dhr. Quaedvlieg is reeds sinds 1996, toen de eerste ministeriële WTO-conferentie in Geneve werd gehouden, aanwezig bij

de Nederlandse en buitenlandse overheden.

investeerders in Rusland. Op sommige

bijeenkomsten van de WTO. Bij de afgelopen

Een voorbeeld daarvan is de economische

terreinen, zoals investingsbescherming, wil

conferentie in Geneve, juli jongstleden, werd

missie van premier Balkenende en VNO-

Rusland alle EU-landen gelijk behandelen.

wederom geen akkoord bereikt tussen de

NCW voorzitter Wientjes in 2007 naar

“De basis moet gelijk zijn, daarboven

deelnemende landen. In een peiling van de

Rusland waarbij Quaedvlieg aanwezig was.

kan concurrentie worden gevoerd,” aldus

Volkskrant op 22 juli jl. stelde de secretaris

De ontmoetingen met hoge buitenlandse

Quaedvlieg.

dat de dreiging van het mislukken van de

vertegenwoordigers is een speerpunt in het

De relatie tussen de EU en Ruslandheeft een

Doha ronde het opkomende protectionisme

beleid van de huidige regering. “President

dubbel karakter geeft Quaedvlieg aan. Aan

in de kaart speelt. “Voor je het weet, zijn

Poetin ontving normaal gesproken geen

de ene kant is het zaak dat de ontwikkeling

we jaren terug in de tijd.” Het belang van

bedrijfsdelegaties in Rusland. Dat er echter

van het contact en de dialoog gewaarborgd

de ronde, die gestart is in 2001, is groot

wel een ontmoeting plaatsvond was een

blijft, men moet on speaking terms blijven.

voor het Nederlands bedrijfsleven. Door

succes. In landen waar de overheid zoveel

Maar tevens is het ook zaak dat wanneer er

het verlagen van invoerheffingen kunnen

invloed op de economie heeft, is het van

voorvallen plaats vinden in de internationale

exporterende bedrijven vele miljoenen

belang om op het allerhoogste niveau te

sfeer die niet kunnen, dat ook kenbaar moet

euro’s besparen. “Er is nog geen zicht op

spreken.” Verder geeft Quaedvlieg aan dat

worden gemaakt. Een voorbeeld hiervan was

vervolgbesprekingen, ook doordat er dit jaar

men in zo’n gesprek geen concrete deals sluit

het recente Russisch - Georgisch conflict.

in de Verenigde Staten en volgend jaar in

of toezeggingen krijgt. Wel kan een overheid

India presidentsverkiezingen zijn.”

heel concreet aangeven welke richting zij

Meer dan multinationals

in wil. Een voorbeeld is het gebied van

Onlangs gaf de heer Wientjes, voorzitter

To Russia, with love

infrastructuur waar men mogelijkheden ziet

van het VNO-NCW aan dat Nederland zeer

VNO-NCW biedt haar leden weliswaar

voor buitenlandse investeerders. Andere

internationaal georiënteerd is. De heer

geen direct advies over ondernemen in

sectoren ontwikkelt Rusland liever zelf.

Quaedvlieg licht toe: “Naast multinationals

Emerging Markets, maar kan bedrijven

Deze handelsmissies naar emerging markets

hebben wij in Nederland ook veel kleinere,

wel doorverwijzen. Instanties die daarin

zijn niet alleen van belang voor de grote

hoog technologische, bedrijven in tientallen

gespecialiseerd zijn, zijn bijvoorbeeld

multinationals in Nederland, maar ook voor

internationale niche-markten.” Het is niet

de Kamers van Koophandel, de EVD

het Midden en Klein Bedrijf. Nederland is

alleen van belang dat handelsbarrières voor

(Economische Voorlichtingsdienst) en de

één van de grootste investeerders in Rusland

de groten worden geslecht, maar ook voor

ambassades in de desbetreffende landen.

blijkt uit cijfers van het Russisch bureau

deze bedrijven, opdat zij in de toekomst

Daarnaast heeft het VNO-NCW een

voor de statistiek, Rosstat, gemeten over

gemakkelijker kunnen exporteren en groeien.

faciliterende rol in overleg van bedrijven met

2006. Ook andere EU-landen zijn grote

8

Professioneel en full swing, zo mag de werkcultuur van Grant Thornton getypeerd worden. Wij hebben plezier in ons dagelijkse streven naar excellente kwaliteit en service.

Vanuit de kantoren Amsterdam en Rotterdam is ons Specialist Advisory Services-team actief op de expertisegebieden Corporate Finance, Transaction Advisory Services en Business Risk Services.

De pluspunten van een grote organisatie en de persoonlijke sfeer van een lokaal kantoor. Dat vind je bij ons. Grant Thornton heeft ambities, jij ook? Reken op prima arbeidsvoorwaarden, goede opleidingsmogelijkheden, doorgroeikansen en ruimte voor een goede werk-privé balans.

Kijk voor jouw carrièremogelijkheden op www.carrierebijGT.nl Grant Thornton is gevestigd in: Alphen aan den Rijn, Amsterdam, Boskoop, Gouda, Leiden, Rijswijk, Rotterdam, Woerden.

www.carrierebijGT.nl Accountancy - Belastingen - Advies

Tekst: Remco Uittenbroek enToïne ten Have

Tussen alle hectiek van de kredietcrisis door spraken we op een vrijdagochtend met één van de jonge topmanagers van AkzoNobel over globalisering, de kansen en bedreigingen van emerging markets en de formule die AkzoNobel succesvol maakt in deze markten.

Meer kansen dan bedreigingen AkzoNobel Spanje en tegenwoordig in Duitsland. Op

potentieel grotere afzetmarkten.

met concurrentie gebaseerd op lage lonen.

zijn vijfendertigste gaf hij al leiding aan de

Globalisering is in principe voordelig voor

Ondertussen ontstaat er vanuit de BRIC-

sub-businessunit die autolakken voor plastic

alle landen op deze wereld mits de voordelen

landen ook concurrentie gebaseerd op de

Belang emerging markets

onderdelen zoals bumpers produceert en

eerlijk over de landen verdeeld worden. De

daar beschikbare hooggeschoolde arbeid.

AkzoNobel is een van oorsprong Nederlands

sinds deze zomer geeft hij leiding aan de

theorie van Ricardo (1772) geeft aan dat zelfs

bedrijf en heeft zijn business verspreid

business unit Packaging Coatings.

het domste jongetje van de klas baat kan

Het Nederlandse overheidsbeleid

over de gehele wereld. Naast de bekende

In 2007 heeft hij de Young Captain

hebben bij de internationale arbeidsverdeling

Keijzer is het eens met de stelling dat het

afzetmarkten, Europa en Noord-Amerika,

Award gewonnen, een initiatief van

door zich te concentreren op die activiteiten

Nederlandse overheidsbeleid gericht is

wordt er een groot deel van de omzet

Bilderberg, Interlace Executive Search en

waarin hij het minst slecht is. De verdeling

op de ondersteuning van de Nederlandse

gemaakt in de ‘emerging markets’. In 2007

de Telegraaf. Door de jury, bestaande uit

van het voordeel over de landen hangt af van

industrie in het buitenland: “Voor AkzoNobel

kon 35% van de omzet worden toegeschreven

mensen uit het bedrijfsleven, onderwijs en

de marktmacht van de deelnemende partijen.

speelt dit wellicht een kleinere rol, maar het

aan operaties in de emerging markets. Ook

overheid, werd hij niet alleen beoordeeld

“Daarom moet er voor gezorgd worden dat er

MKB heeft hier veel baat bij. Ik heb dit zelf

aan de samenstelling van de medewerkers is

op zijn functioneren in zijn werk en

geen monopolies ontstaan en bij oligopolies

mogen aanschouwen op een handelsmissie

dit te zien; 6000 medewerkers zijn werkzaam

nevenactiviteiten, maar ook of hij een ‘breder

moet gewaakt worden voor kartelvorming.

in Rusland met Frank Heemskerk

in China en 1500 in India. In Nederland

beeld’ heeft. Deze titel mag hij dragen tot

Ook in een ontwikkelingsland is een soort

(staatssecretaris van Economische Zaken).

blijft dat aantal steken op 5000. Conrad

november dit jaar, dan zal er weer een

Neelie Kroes nodig.”

Het zorgt voor de ‘matchmaking’, het

Keijzer, general manager van de business

nieuwe award worden uitgereikt.

Als land moet je kijken waar je comparatieve

opent deuren,” aldus de general manager.

voordelen liggen en daar moet je je op

“Ook op het gebied van standaarden is het

unit Packaging Coatings bij AkzoNobel, waar

10

bijvoorbeeld verf voor op blikjes cola en

Mondiale kansen voor Nederland

concentreren. Nederland doet dat op zich

belangrijk dat er op wereldniveau een gelijk

soep wordt gemaakt, vertelt over het belang

Tijdens de nominatie werd verteld dat

goed en het innovatieplatform (in 2003

speelveld ontstaat. Het moet dus niet zo zijn

van de emerging markets en globalisering

Keijzer de mondiale kansen voor Nederland

opgericht) is hier een voorbeeld van.

dat voor industrieën in India op het gebied

voor zijn business unit en AkzoNobel in het

goed kon onderbouwen. “Ik heb een positief

“Ondanks kritieken (een veelgehoorde

van milieuwetgeving en op het gebied van

algemeen.

beeld over globalisering. Voor Nederland

kritiek is dat het platform lijkt op een

arbeidsomstandigheden een tolerantere

is de globalisering van groot belang.”

zoveelste denktank – red.) is het een goed

wetgeving geldt dan voor industrieën

Young Captain Award

Consumenten betalen daardoor minder voor

initiatief om een aantal sleutelgebieden aan

in Nederland. Dat is niet goed voor het

Keijzer, veertig jaar, begon zijn carrière

de goederen en diensten die zij kopen en die

te geven waar je als land in wilt excelleren.”

Nederlandse concurrentievermogen.

bij AkzoNobel vijftien jaar geleden. Twaalf

bijvoorbeeld vanuit de BRIC-landen worden

Inherent aan de globalisering is wereldwijde

De Nederlandse overheid speelt hier een

jaar daarvan heeft hij in het buitenland

ingevoerd. Mede daardoor krijgen de BRIC-

concurrentie. West-Europese bedrijven

positieve rol in, zij probeert inderdaad te

gewerkt, onder ander in Amerika, Mexico,

landen meer koopkracht en ontstaan daar

werden aanvankelijk vooral geconfronteerd

...vervolg op pagina 12

Alle fabrieken hanteren dezelfde policies

lag op de BRIC-landen, ligt de focus van

markets is de consumptie per persoon

verschillende landen waarin je opereert zijn

meer, blijft Nederland nog een rol spelen.

als de fabrieken in westerse landen. Dit zijn

AkzoNobel veel breder: “In principe hebben

ongeveer twee liter per persoon, in mature

kern waarden voor een global manager. Een

Keijzer: “Het nieuwe hoofdkantoor wordt

policies op het gebied van veiligheid, milieu

de vier BRIC-landen hoge prioriteit, maar

markets tussen de tien en twintig liter. Daar

bedrijfscultuur die respect uitstraalt voor

in Amsterdam gebouwd en CEO Wijers

...vervolg van pagina 11

(emissiestandaarden) en gebruikte stoffen.

landen in het Midden-Oosten, in Europa,

is dus nog veel te winnen.”

diversiteit wordt niet alleen gewaardeerd

heeft laten weten dat Nederland nog steeds

realiseren dat er wereldwijd standaarden

De wereldstandaarden zijn vastgelegd in een

Centraal Amerika (waaronder Mexico),

door onze klanten, maar ook door onze eigen

een goed land is om met het hoofdkantoor

worden overeengekomen. Het verdrag van

code of conduct, die in elk land gelijk is.”

Zuid-Amerika en in Afrika zijn ook erg

Het enige spanningsveld wat er natuurlijk

medewerkers. Ten slotte bestaat de grote

te zitten.” In dit licht sluiten we dan ook af

belangrijk. Vanuit mijn business unit zijn

heerst, is tussen groei en schaarste. “Die

meerderheid van mensen in AkzoNobel

met een toepasselijke quote van de CEO:

Kyoto is hier een goed voorbeeld van.” Dit verdrag is echter ook een voorbeeld van wat

Bedreigingen of kansen

vooral bevolkingsaantallen en een zeker basis

enorme groei in de BRIC landen neigt tot

allang niet meer alleen uit Nederlanders, en

“Je moet als bedrijf je historie ook een

nog verbeterd kan worden; er zijn een aantal

Globalisering geeft naast kansen ook

niveau van welvaart belangrijk. Voedsel en

schaarste aan grondstoffen, energie, water

zo hoort het ook!”

beetje koesteren. We zijn een Nederlands

landen, waaronder Amerika, die het verdrag

bedreigingen; er is ook veel meer

drank zitten natuurlijk lager in de piramide

en toenemende milieubelasting. Het thema

niet ondertekend hebben. De landen die wel

concurrentie bij gekomen. Maar Keijzer is

van behoeftebevrediging. Mensen beginnen

duurzaamheid staat hoog op de agenda bij

Nederland

ondertekend hebben moeten geld betalen

hierover duidelijk: “Als AkzoNobel zien wij

eerst blikken met soep of cola te kopen,

AkzoNobel, getuige ook de nummer twee

Hoewel emerging markets voor AkzoNobel

per ton CO2 uitstoot. “Het principe dat de

globalisering als een enorme kans. Gezien

voordat ze hele dure auto’s kopen. Maar men

positie in de Dow Jones Sustainability Index.

zeer belangrijk zijn en in de toekomst nog

vervuiler betaalt, onderschrijf ik volledig,

de omzetten die wij maken in ‘emerging

koopt niet vier keer zoveel cola als men vier

Niet alleen vanuit een maatschappelijke

maar het is wel van belang dat een dergelijk

markets’ zijn wij uitermate succesvol hierop

keer zoveel verdient. Zodra er een zeker basis

verantwoordelijkheid, maar ook omdat het

principe wereldwijd wordt toegepast.

ingesprongen.” De concurrentie in China

niveau van welvaart is, zien wij daar al een

voor AkzoNobel een concurrentievoordeel

Nu is het nadelig voor de Nederlandse

van Chinese bedrijven, ontstaat door onder

enorme markt ontstaan.”

oplevert. “Wij gaan efficiënter om met

concurrentie. Maar om op dit punt terug

andere het stijgende opleidingsniveau. Dit is

te komen: er moet een wereldwijd gelijk

door AkzoNobel niet onopgemerkt gebleven:

speelveld zijn, voor ontwikkelingslanden

bedrijf en daar zijn we ook trots op.”

Loopbaan Conrad Keijzer

grondstoffen dan de concurrent en wij

Conrad Keijzer (1968) is sinds

Groei en schaarste

kunnen voor meer duurzame producten

deze zomer verantwoordelijk

“ De concurrentie is sterker geworden

Terwijl wij het tijdens het gesprek hebben

(bijvoorbeeld verf op basis van powder

voor de business unit Packaging

en voor westerse landen. De Nederlandse

door het stijgende opleidingsniveau van de

over de kansen van emerging markets, is het

coating) hogere prijzen rekenen (eco-

Coatings binnen AkzoNobel. Hij

overheid zet zich hiervoor in.”

werknemers en mede daardoor wordt de

nieuws van de dag nog steeds de kredietcrisis

premium producten). Het bedrijf van de

heeft gestudeerd aan de Universiteit

toekomst zal op een andere manier met

Twente, Nyenrode en Harvard

grondstoffen om moeten gaan, zal andere

University. In 2007 won hij de Young

processen moeten ontwikkelen en andere

Captain Award.

Succesformule wereldwijd

“Ook in een ontwikkelingsland is een

Elk bedrijf heeft zo zijn eigen strategie om in het buitenland net zo succesvol

soort Neelie Kroes nodig.”

te zijn als in zijn eigen land. Keijzer zet

producten moeten ontwikkelen om te overleven. Juist in de emerging markets

uiteen wat de strategie van AkzoNobel

kwaliteit van Chinese producten beter.” Maar

en de angst voor een komende recessie. Wij

weten we hier een concurrentievoordeel te

is: “Wij proberen ons wereldwijd op een

ook AkzoNobel is constant bezig de kwaliteit

vragen ons daarom af of dit niet zijn invloed

behalen, doordat lokale bedrijven op deze

positieve manier te onderscheiden op het

te verbeteren en net als de lokale bedrijven

gaat hebben op de business unit packaging

punten minder goed zijn.”

gebied van technologie, innovatie en het

rekruteert óók AkzoNobel toptalent aan

coating. Keijzer: “Juist in de emerging

waarborgen van kwaliteit. In mijn eigen

Chinese universiteiten. De verwachting is

markets verwachten wij nog een enorme

Manager

business unit betekent dat concreet dat het

dat het aantal Chinese medewerkers alleen

groei. De cijfers spreken boekdelen: de GDP

De business unit van Keijzer is in

verven van verpakkingen in China op een

maar zal toenemen. “Met de wereldwijde

van de BRIC is nu een kwart van de G7. De

verschillende continenten vertegenwoordigd.

gelijk kwaliteitsniveau wordt gedaan als in

standaard die wij hanteren, zijn en blijven

verwachting is dat in 2030 dit gelijk zal zijn

Hij is dan ook met recht een ‘global’

westerse landen. We hebben dan ook geen

wij de aangewezen partner voor een bedrijf

en in 2050 wordt verwacht dat het GDP van

manager te noemen. Als wij hem vragen

producten in Afrika of China die we elders

als Coca-Cola om er voor te zorgen dat de

China groter is dan Amerika en dat van India

welke eigenschappen een ‘global’ manager

niet hebben. Dus hoewel producten in een

verpakkingen op een gelijk kwaliteitsniveau

groter zal zijn dan dat van Japan. Wat betreft

moet hebben is hij stellig in het antwoord.

lokale fabriek worden ontwikkeld, hanteren

geverfd kunnen worden als in Westerse

consumptie wordt een stijging met een factor

“Maatschappelijk verantwoord ondernemen

we daar dezelfde kwaliteitsstandaarden.

landen.” Hoewel de focus van het gesprek

tien verwacht, bijvoorbeeld: in emerging

en het respect voor de lokale cultuur van de

12

www.akzonobel.nl

Investeren in een emerging market brengt extra risico’s met zich mee, bovenop de normaal geldende. Extra kenmerken van het betreffende land moeten worden ingecalculeerd. Vaak leidt dit ertoe dat private banken afzien van de investering. Maar voor plannen die sterk onderbouwd zijn, is er altijd nog FMO.

Wat is FMO?

om er grote winsten te behalen. Wij keren

nog verder weten te verbeteren.

eind jaren ’90 wordt ook steeds explicieter

De Nederlandse Financieringsmaatschappij

vooral symbolisch dividend uit, iets van twee

De eerste twintig jaar van haar

gekeken naar milieu- en sociale aspecten

voor Ontwikkelingslanden (FMO)

procent van de winst.” Gemaakte winsten

bestaan was FMO vooral bezig met

en naar Corporate Governance. “Je ziet

is opgericht in 1970 en is volgens

worden vooral toegevoegd aan het eigen

Frederik Jan van den Bosch, die er als

vermogen om daarmee verdere groei te

fondsmanager werkzaam is, “dé Nederlandse

financieren.

’bank’ niet meer nodig is.”

ontwikkelingsbank.” Bij de oprichting is

Opstapje in den vreemde FMO 14

Tekst: Arjan Schoolderman, Ton Bruijnis en Chris Maas

“Wij zijn nu zo bekend dat de toevoeging

gekozen voor een financieringsmaatschappij

FMO krijgt op dit moment geen subsidie

omdat FMO nog geen banklicentie had.

meer. “In de jaren ’90 is met de Minister

Inmiddels is deze er wel, maar “wij zijn

voor Ontwikkelingssamenwerking

ontwikkelingsprojecten die niet altijd in

dat een bedrijf als Albert Heijn nu ook

nu zo bekend dat de toevoeging ’bank’

afgesproken dat we gedurende 15 jaar

staat bleken de gemaakte kosten terug

veel meer doen op milieu en sociaal vlak

niet meer nodig is,” aldus Van den Bosch.

geld zouden krijgen om dit te kunnen

te verdienen. Van den Bosch: “Vooral in

en ook commerciële banken nemen deze

De organisatie is opgericht door de

toevoegen aan ons eigen vermogen. FMO

de jaren ’80 liep dit niet goed. Met de

punten meer mee in hun beoordelingen.”

Nederlandse staat, die 51 procent van de

werd doordoor zo kapitaalkrachtig dat

Nederlandse overheid is toen afgesproken

De financieringen zijn niet alleen voor

aandelen bezit, vier grote Nederlandse

in combinatie met een garantie van de

dat we vooral leningen zouden verstrekken

Nederlandse bedrijven. “Het maakt niet uit

banken en de Nederlandse werkgevers- en

Nederlandse overheid een triple A-status

aan commercieel gezonde bedrijven die de

waar je vandaan komt, zolang je maar een

werknemersorganisaties. Daarmee is FMO

werd verkregen. Hierdoor kunnen wij het

leningen konden terugbetalen, maar die

goed plan hebt.” De enige uitzondering is

een vroeg voorbeeld van publiek-private

meest goedkope geld uit de markt halen en

geen toegang hadden tot de financiering

het Fonds Opkomende Markten (FOM) dat

samenwerking. “De private deelnemers in

zo weer uitzetten bij onze klanten.” FMO

door ‘reguliere’ commerciële banken. Dit

werkt onder een garantie van het Ministerie

het kapitaal hebben dit vooral gedaan uit

heeft de goede vermogenspositie dankzij een

betekende een verschuiving van nadruk en

van Economische Zaken. “Economische

maatschappelijke betrokkenheid en niet

aantal goede jaren en bijbehorende winsten

beoordeling op bancaire gronden.” Sinds

...vervolg op pagina 16

...vervolg van pagina 15 Zaken heeft vooral belang bij Nederlandse

hebben moeite om financiering te vinden

maar een participatie is ook mogelijk.

bedrijven. Voor FMO is dit slechts twee

voor hun dochter in een emerging market

De rente is dan een marktconforme

procent van onze uitzettingen. Dit is

(in principe alle ontwikkelingslanden op de

basisrente plus een risicomarge. Deze

ongeveer 70 miljoen aan FOM leningen op

lijsten van de Wereldbank: dus niet de hoge

risicodekking is afhankelijk van het bedrijf

een FMO totaal van 3,4 miljard euro.”

inkomenslanden als Zuid–Korea, Japan of de

en investeringsplan. Iedere lening van

EU-lidstaten, maar nog wel de Nederlandse

FOM is daarom maatwerk. Verder moet het

FMO moet uitsluitend een aanvulling zijn

Antillen en Aruba). “Wij hebben ook

Nederlandse bedrijf zeggenschap hebben in

voor de markt en zal nooit concurreren met

bedrijven in Polen en Roemenië gefinancierd,

de buitenlandse onderneming en zelf ook

commerciële banken. “Gelukkig gebeuren er

maar dat was voordat zij EU-lid werden.”

een deel van de investering financieren. In de

genoeg goede dingen in ontwikkelingslanden

Voor de meeste commerciële banken zijn

meeste gevallen is de Nederlandse moeder

op een commerciële manier. Wij financieren

de risico’s in landen op deze lijst te groot

daarnaast aansprakelijk voor de financiële

graag waar commerciële banken niet de

en wijzen zij dergelijke leningen af. Om

verplichtingen van de dochter.

gepaste financiering kunnen bieden.” Het

deze reden is FOM door het Ministerie van

kan ook voorkomen dat FMO een lening verstrekt waardoor een Nederlandse of lokale

“Het maakt niet uit waar je vandaan

Risk? Chance? ((4 + 3)² + 4) / 1/4 = - - 11 + 6³ = - - -

√576 + 11 x 3² = - - √196 = - -

bank ook instapt. “In principe willen we er na vijf à 10 jaar weer uitstappen en kan onze

komt, zolang je maar een goed plan

plaats worden ingenomen door commerciële financiering.”

http:// -

hebt.”

“Binnen Ontwikkelingssamenwerking

Economische Zaken in het leven geroepen.

Zowel moeder- als dochterbedrijf worden

werd vaak gedacht dat vooral de publieke

Het fonds is vooral bedoeld voor het Midden

beoordeeld op toekomstplannen en

sector iets moet doen aan ontwikkeling

en Klein Bedrijf (MKB), maar ook grotere

financiële positie. De FOM-leningen worden

in ontwikkelingslanden. De private sector

bedrijven kunnen er een beroep op doen.

bijvoorbeeld niet verstrekt wanneer een

kan hier echter ook sterk aan bijdragen.

Volgens Van den Bosch dienen er zich

Nederlands bedrijf zijn productie wil

Gezonde commerciële investeringen leiden

eigenlijk geen problemen aan met landen

verplaatsen naar een merging market. “Een

vaak tot creatie van werkgelegenheid,

met een dubieuze reputatie. “Problemen met

veelvoud van de aanvragen die worden

kennisoverdracht, belastinginkomsten,

investeringen in Iran of Noord-Korea hebben

goedgekeurd, wordt afgekeurd. Er komen

etc. Allemaal ontwikkelingen waar

wij niet, simpelweg omdat er bijna niemand

enorm veel wilde plannen voor, zoals van een

ontwikkelingslanden zeer gebaat bij zijn.”

is die daar wil investeren.”

Nederlandse man zonder ervaring die met zijn buitenlandse vrouw een bed & breakfast

FOM

Een FOM-lening bedraagt maximaal

in haar Afrikaanse geboorteland willen

Anders dan bij de meeste leningen die

5 miljoen euro en wordt in maximaal

opzetten. Dat kunnen wij niet financieren.”

worden verstrekt door FMO is het Fonds

12 jaar afgelost. De lening kan de vorm

Soms worden bedrijven afgewezen omdat

Opkomende Markten (FOM) alleen bedoeld

hebben van een ‘gewone’ lening, een

de plannen niet goed zijn uitgewerkt. Deze

voor Nederlandse bedrijven. Deze bedrijven

garantie, of een achtergestelde lening,

16

...vervolg op pagina 17

--.---.---.--

Life is All about Options...

...vervolg van pagina 16 bedrijven zijn echter niet voorgoed kansloos: er wordt gewezen op tekortkomingen en

Sr. Portfoliomanager Fixed Income

men wordt aangemoedigd zeker terug te komen. Een concrete tip die Van den Bosch

Business Analist

geeft, is dat klanten die in aanmerking willen komen op alle onderdelen goed voorbereid

Communicatieadviseur

moeten zijn en altijd extra ruimte in hun plannen moeten inbouwen voor tegenslagen.

Medewerker Accounting & Reporting

Accountmanager

Algemene onzekerheden zijn altijd aanwezig bij investeringen in emerging markets, net als problemen die specifiek zijn aan het

opkomende markten. Dat begon in de jaren

FMO en de kredietcrisis

desbetreffende land.

’90 met de ontwikkelingen na de val van de

Het is niet duidelijk of het aantal FOM

muur.” Dat heeft er mede voor gezorgd dat

aanvragen zal stijgen door de kredietcrisis.

De rol van de Fondsmanager

hij als een van de weinigen voor de richting

Omdat banken huiverig zijn om geld uit

Binnen FOM is Frederik Jan Van den

Algemene Economie koos. “90 procent

te lenen en de eisen zijn aangescherpt, is

Bosch fondsmanager. De manager is

van de studenten koos Bedrijfseconomie,

het aannemelijk dat dit wel gaat gebeuren.

verantwoordelijk voor de inhoud en

terwijl mijn interesse uitging naar

Aan de andere kant stellen verschillende

financiën van het fonds en de financieringen.

Ontwikkelingseconomie en Internationaal

bedrijven hun investeringsplannen nu even

Dat betekent dat hij intern bezig is met alle

Economische Betrekkingen die vielen

uit.

financieringen die langskomen en meekijkt

onder Algemene Economie.” De verplichte

“FMO heeft geen spaarders aan het loket

van begin tot goedkeuring bij het krediet

Bedrijfseconomische punten haalde Van den

of aandeelhouders die hun aandelen willen

comité. Ook overlegt de manager extern veel

Bosch als Erasmusstudent in Frankrijk.

verkopen, dus in die zin hebben wij geen last

met Economische Zaken en andere partijen die graag horen hoe FOM zijn zaken aanpakt.

Medewerker Settlements

Sr. Portfoliomanager Aandelen

Sales Manager

Datamanager

van de kredietcrisis. FMO is een hele sterke Na zijn studie Algemene Economie,

en solide bank. Er gaan zich echter nog wel

liep Van den Bosch stage bij de afdeling

problemen voordoen bij onze klanten. Dit

“Het leuke van FMO vind ik dat je hier

Handelspolitiek van de Europese

valt te verwachten als de crisis overslaat

dagelijks de economische groei en de

Commissie. Hierna volgde een traineeship

op de reële economie. FMO blijft door

praktische invulling via de private sector

bij Economische Zaken, dat gericht was op

financieren, hetzij wel extra voorzichtig, want

meemaakt.”

het binnenhalen van Algemeen Economen

deze crisis is morgen nog niet voorbij.”

bij de Rijksoverheid. Van Den Bosch kwam Frederik Jan Van den Bosch studeerde

vervolgens terecht bij Buitenlandse Zaken,

Algemene Economie aan de Rijksuniversiteit

een niet veel voorkomende richting, en na

Groningen. Toen al was het voor hem

enkele jaren daar werkzaam te zijn geweest

duidelijk dat zijn interesse lag bij Emerging

vertrok hij ten slotte richting FMO, om daar

Markets. “Ik heb altijd interesse gehad voor

te blijven werken op het raakvlak van private

de ontwikkelingen in ontwikkelingslanden en

sector en ontwikkelingssamenwerking.

18

Controller

Dit is je kans om bovenaan te beginnen. Delta Lloyd Asset Management, één van de meest succesvolle vermogenbeheerders van Nederland, is op zoek naar high potentials. Talent dat écht hogerop wil. Binnen onze compacte organisatie vind je de dynamiek van het internationale vermogensbeheer. En alle kansen om snel te groeien. Dus met meer rendement voor jezelf. Dat geldt voor financiële specialisten, maar ook voor ambitieuze ICT-ers of marketeers. Ben je net afgestudeerd of ben je juist toe aan een volgende stap in je carrière? Ga voor al onze actuele vacatures naar www.bovenaanbeginnen.nl

Tekst: Andrea Vogel

Emerging Growth Markets Ernst & Young

Doordat de ondernemingen zo hard groeien

niet alleen richt op de moedermaatschappij

controle door de oprichters/eigenaren

is het vaak zo dat de groei van de activiteiten

en haar activiteiten maar met name ook

zelf verschuift naar een stelsel van

harder gaat dan de backoffice aankan. Naast

op de buitenlandse activiteiten binnen de

interne controlemaatregelen op basis

het feit dat dit uiteraard tot verhoogde

groep. De groepsaccountant zal in dit geval

waarvan het management in control

bedrijfsrisico’s kan leiden, leidt druk op de

gebruik moeten maken van werkzaamheden

blijft. Dit houdt in dat processen moeten

backoffice er in de praktijk ook vaak toe

van buitenlandse (collega) accountants

worden geoptimaliseerd, de interne

dat de kwaliteit van de internal controls

en uit dien hoofde ook scherp moeten

controleomgeving complexer wordt en

verslechterd. Dit heeft direct gevolg voor

toezien op naleving van de group audit

strakke richtlijnen rondom financial closing

de risico-analyse van de accountant en de

instructies door de accountants van de

en managementrapportages moeten

mate van diepgang van zijn aanvullend te

groepsmaatschappijen. In de praktijk kan het

worden nageleefd. In de praktijk blijkt dit

verrichten werkzaamheden.

zijn dat de groepsaccountant ter plaatse een

voor ondernemingen een moeilijk proces

deel van de werkzaamheden van de (collega)

waarbij oprichters/eigenaren een andere

accountant zal moeten reviewen.

rol krijgen, cultuur binnen het bedrijf

Als er sprake is van snelle groei dan is er in de meeste gevallen ook sprake van

veranderd van informeel naar formeel en

internationale groei. Dit houdt in dat de

(Internationale) groei betekent voor de

organisatiestructuren en processen wijzigen.

accountantscontrole en de scope ervan zich

onderneming dat in korte tijd de interne

Voor de accountant zijn dit allen factoren

Emerging Growth Markets

deze bedrijven een specifieke aanpak en is

overige strategische transacties. Ook

Het begrip ‘Emerging Growth Markets’ is het

alles erop gericht om de ontwikkelingsimpuls

stemmen wij de fiscale strategie af op de

best te omschrijven als explosief groeiende

van groeiende ondernemingen in stand

bedrijfsdoelstellingen, riskmanagement,

markten waarbinnen ondernemingen

te houden. We weten precies wat er

procesoptimalisatie en om de regelgeving

Mijn naam is Andrea Vogel, 36 jaar

Binnen Ernst & Young ben ik

Bij snelle groei komt ook altijd het vraagstuk

opereren die naast een goed idee ook

nodig is voor duurzame groei. We hebben

en verslagleggingvereisten inzichtelijker te

en werkzaam als partner bij Ernst &

werkzaam in de audit praktijk en

overnames, herstructurering en financiering

de juiste investeerders en een enorm

immers vele dynamische en ambitieuze

maken.

Young. Ik ben mijn carrière in 1990

richt ik me op bedrijven die een

aan de orde. Bij overnames wordt veelal

groeipotentieel hebben. Groeiende

ondernemingen begeleid in dit hele traject,

Op dit moment is alles wat met renewable

gestart als assistent-accountant

enorme groei doormaken. Deze

in de due diligence gebruik gemaakt van

ondernemingen vervullen een cruciale

vanaf de beginfase tot onbetwist leiderschap.

energy, duurzaamheid en clean technology te

bij Ernst & Young in Rotterdam. In

bedrijven bevinden zich vaak in een

de werkzaamheden van de controlerend

functie. Wat zij doen is voor iedereen van

De behoeften van snelgroeiende

maken heeft booming business.

datzelfde jaar ben ik begonnen met

omgeving van Venture Capitalists en

accountant waarbij het accountantsdossier

belang. Ze creëren werkgelegenheid en

ondernemingen zijn anders dan bij stabiel

de NIVRA-Nyenrode opleiding en

Private Equity huizen.

ter inzage is voor de due diligence adviseurs.

leveren de producten en diensten die de

groeiende ondernemingen. Het gaat

Snelle groei

uiteindelijk in 1998 afgestudeerd als

De accountantsdossiers alsmede de controle

economie draaiende houden. Ernst & Young

vaak om het subtiele evenwicht tussen

In het kader van de accountantscontrole

Registeraccountant. In 2006 ben ik

aanpak en uitvoering daarvan dienen dan

helpt ondernemingen bij het doorlopen van

aandacht voor groei en innovatie enerzijds

spelen diverse zaken die specifieke aandacht

benoemd tot partner op ons kantoor

ook in alle opzichten aan de audit standards

de verschillende levensfases en het doorstaan

en risicomanagement en infrastructuur

nodig hebben in de controle aanpak een

in Den Haag.

van de nodige groeipijnen. Doordat deze

anderzijds. Wij helpen deze ondernemingen

grote rol voor de accountant die werkzaam

ondernemingen zo snel groeien behoeven

bijvoorbeeld bij fusies, overnames en

is voor snelgroeiende ondernemingen.

20

om rekening mee te houden in zijn risicoanalyse.

Loopbaan Andrea Vogel

www.ey.nl

te voldoen. In het geval van groeifinanciering wijzigt ...vervolg op pagina 22

...vervolg van pagina 21 veelal direct de corporate governance

voor de presentatie en waardering van

en medewerkers een sectorspecialisatie

structuur en breidt het aantal stakeholders

posten in de jaarrekening. Hierbij moet

aanbrengen in hun klantenpakket.

zich uit. Naast de oprichters/eigenaren is

gedacht worden aan waardering van

er vaak sprake van nieuwe (participerende)

goodwill en andere immateriële vaste

Tot slot is van belang dat alle bovenstaande

aandeelhouders in de vorm van private

activa als gevolg van purchase price

risico’s reeds bij opdrachtaanvaarding

equity of een beursgang en van bankiers die

allocation, impairment vraagstukken,

worden bekeken en overwogen alvorens tot

belang hebben bij bijvoorbeeld rendements-

reële waarde van leningen, financiële

opdrachtaanvaarding wordt overgegaan.

en cash flowverbetering. De juridische

instrumenten en personeelsbeloningen (bv

structuur alsmede de financieringstructuur

aandelenoptiecontracten).

Toekomst perspectief accountants controle in Emerging Mar-

wordt complexer hetgeen gevolgen heeft voor tendenties in de accountantscontrole

Continuïteit

kets

maar ook voor de deskundigheid van de

Een kenmerk van snelgroeiende

De emerging markets zullen nog meer

accountant. Vaak is het zo dat de kerstboom

ondernemingen is dat ze in veel gevallen

dan nu reeds het geval is globaliseren en

aan vennootschappen meer dan verdubbeld

zwaar gefinancierd zijn. Dit houdt in dat

trends in technieken en markten zullen

wordt en dat bankovereenkomsten

veel cash flow moet worden vrijgemaakt

zich wereldwijd gaan voordoen. Dit houdt

uitbreiden van slechts een kredietfaciliteit

voor rentebetalingen en aflossingen. Als

in dat wij als accountants en adviseurs van

naar complexe financieringsvormen waarbij

accountant moet je dan ook altijd aandacht

deze toekomstige corporates eveneens in

diverse convenanten moeten worden

besteden aan de cash flows en niet alleen aan

staat moeten zijn om deze ondernemingen

nageleefd en zekerheden moeten worden

de kosten en opbrengsten. Het vraagstuk

global te ondersteunen en te bedienen. Een

afgegeven. De accountant moet kennis

continuïteit verdient in de controle specifieke

rechtstreeks gevolg daarvan is dat wij onze

nemen van de juridische structuur en de

aandacht. De accountant dient dan ook het

organisatie niet meer lokaal maar global

door de onderneming gekozen constructie

businessmodel van de onderneming goed

aansturen en waar onze klanten zich ook

begrijpen, rekening houdend met juridische

te begrijpen en wat de value drivers en

bevinden, wij in staat zijn hen met de juiste

en fiscale belangen van de diverse

de gevoeligheden onder de verschillende

en meest geavanceerde kennis en ervaring te

stakeholders. De structuurwijzigingen

marktomstandigheden daarvan zijn. Wij

volgen.

zijn namelijk bijna altijd fiscaal gedreven.

hebben dan ook binnen onze organisatie

De complexe financieringsvormen en

ervoor gezorgd dat sectorkennis is

Instromen op drie niveaus: post hbo, Master en post Master

juridische structuren hebben gevolgen

gebundeld en dat Ernst & Young partners

Universitaire deeltijdopleidingen

barst jij van ambitie? Interactieve en praktijkgerichte colleges op verschillende locaties Je opleiding wordt vergoed door je werkgever

Kom naar de open dag van onze accountancy- en controllingopleidingen op 7 februari!

22

www.nivra-nyenrode.nl

Tekst: Mathijs Koster en Eddy Voogd

“The biggest, fastest-growing economies of the Third World are Brazil, Russia, India, and China. But while the Big Four, also known as BRICs, have attracted the most investor attention in recent years. There, however, are also opportunities in less prominent but more promising emerging markets.” (BusinessWeek)

Beyond the BRIC

staan. BRICM staat voor de BRIC-landen

toegenomen welvaart. Indonesië is hier een

de afgelopen jaren afgebouwd van 95

plus Mexico, BRICS voegt Zuid-Afrika toe,

van de meest aansprekende voorbeelden van.

procent van het BBP tot 65 procent. Onder

BRICET Oost-Europa en Turkije, E7 is een

Indonesië heeft roerige jaren achter de rug.

Yudhoyono is er meer politieke stabiliteit

typologie van de BRIC-landen plus Turkije,

Na de Azië crisis in 1997 en 1998 kreeg

gekomen in Indonesië.

Mexico en Indonesië en zo kan nog even

de Indonesische archipel te maken met

De groei van de Indonesische economie

doorgegaan worden. Duidelijk is dat de

meerdere natuurrampen, waaronder de

was met 6,3 procent in 2007 weer bijna op

Wanneer het over emerging markets

Minder ‘in the picture’, maar misschien

kapitaalmarkt is belangrijk om economische

BRIC-landen niet meer op zichzelf staan.

tsunami in 2004. Ook werd het land, en

hetzelfde niveau als voor de Azië-crisis van

gaat, worden al snel de BRIC-landen

net zo ‘gevaarlijk’ zijn de landen die

groei en stabiliteit te realiseren. Daarnaast

Verspreid over de wereld knagen diverse

met name de toeristische sector, getroffen

1997. Net als elders in de wereld heeft echter

genoemd. Brazilië, Rusland, India

achter de BRIC-landen staan te trappelen.

speelt ook een stabiele wisselkoers een grote

landen aan hun monopoliepositie. We

door enkele terroristische aanslagen. Op

ook de economie van Indonesië last van de

en China hebben de afgelopen jaren

Groeibriljanten met minimaal eenzelfde,

rol. Emerging markets kenmerken zich

nemen een kijkje onder de motorkap van

politiek gebied was er eveneens de nodige

effecten van de kredietcrisis. In reactie op

bewezen een grote bedreiging te

maar misschien wel een hoger potentieel. In

door lokale investeringen in bijvoorbeeld

vier relatief onderbelichte landen: Indonesie,

turbulentie. Nadat president Soeharto

de zwakke Amerikaanse economische groei

vormen voor de huidige G8 van

dit (studenten)artikel willen we een aantal

infrastructuur, maar ook buitenlandse

Mexico, Zuid-Afrika en Slowakije.

in 1998 ten val kwam, kende Indonesië

en de gestegen inflatie wordt verwacht dat

rijke geïndustrialiseerde landen.

van deze landen uit de schaduw halen om uw

investeringen zijn belangrijk. Deze zijn een

meerdere presidenten. In 2004 koos

de groei van het bbp in 2008 vertraagt tot

Jim O’Neill, hoofdeconoom van

beeld van emerging markets aan te vullen –

teken van het vertrouwen van buitenlandse

Indonesië

de bevolking, voor het eerst via directe

5,8 procent en in 2009 tot 5,5 procent. Voor

de gerenommeerde Amerikaanse

dan wel te wijzigen.

investeerders in de economie van deze

De Aziatische regio staat al geruime tijd

verkiezingen, voor Susilo Bambang

de opvolgende jaren wordt weer een groei

opkomende landen.

volop in de belangstelling. Dit voornamelijk

Yudhoyono. Hij is de strijd aangegaan met

van 6 à 7 procent verwacht. Doordat de hoge

zakenbank Goldman Sachs, voorspelt dat, ondanks de

Emerging markets

Sinds de introductie van de BRIC-afkorting

dankzij de opkomst van China en het

de wijdverbreide corruptie en voerde harde

energiesubsidies zijn afgeschaft, zijn de

kredietcrisis, de BRIC-landen

Het kenmerk van een opkomende markt

voor Brazilie, Rusland, India en China zijn

opzienbarende herstel van Japan. Het zijn

maatregelen door zoals het afschaffen van

brandstofprijzen enorm gestegen. Dit heeft

op korte termijn een grotere

is dat er een overgang plaatsvindt van

er vele nieuwe afkortingen bijgekomen.

echter niet alleen deze twee landen die een

de hoge energiesubsidies. Ook werden er

tot een hogere inflatie geleid. In juli 2008

economische macht zullen vormen

een gesloten naar een open economie.

Het lijkt alsof elke gerespecteerde econoom

grote economische groei laten zien. Ook

hervormingen doorgevoerd in de financiële

bereikte deze een maximale hoogte van 11,9

dan de G6, de voorloper van de G8.

Een transparante en meer efficiënte

een afkorting op zijn naam wil hebben

omringende landen profiteren van deze

sector. Daarnaast is de staatsschuld

24

...vervolg op pagina 26

Beleggen in opkomende markten Een belangrijk kenmerk van

economieën. Denk bijvoorbeeld aan

opkomende markten is dat zij

politieke - en wisselkoersrisico’s.

in vergelijking met westerse

De beurzen van de zogeheten E7-

economieën hoge economische

landen zijn tegenwoordig eenvoudig

groei koppelen aan een relatief

bereikbaar. Enkele voorbeelden van

lage waardering van de lokale

beleggingsfondsen die in opkomende

aandelenmarkten. Hierdoor

markten actief zijn, zijn Robeco

is opwaarts potentieel van de

Emerging stars, DWS Investments

aandelenkoersen in het betreffende

BRIC plus, Gartmore Emerging

land groter dan in westerse landen.

markets en Skagen Kon-Tiki.

Wel moet er gerealiseerd worden dat beleggen in opkomende markten grotere risico’s met zich meebrengt dan beleggen in westerse

...vervolg van pagina 25 procent. Verwacht wordt dat de inflatie in

buitenlandse investeringen eindelijk in de

van de totale export is bestemd voor de VS.

Van april 2005 tot maart 2006 liet de index

stichting, ontwikkelde zich tot slechts twintig

de 20 grootste van de wereld. Verder zien

2008 gemiddeld 10,3 procent bedraagt. Het

lift zitten. Deze zijn gestegen van circa 1,9

De Mexicaanse handel profiteert flink van

bijvoorbeeld een stijging van 50 procent

jaar geleden. Grote delen van de twintigste

we de afgelopen jaren een sterke toename

mag daarom ook verwacht worden dat de

miljard dollar in 2004 naar een verwacht

de NAFTA, de vrijhandelsovereenkomst

procent zien. Daarbij is het belangrijk op

eeuw werden gekenmerkt door de apartheid.

van buitenlandse investeringen. Hieronder

overheid rentemaatregelen zal nemen om

niveau van 6,5 miljard dollar in 2008.

die Mexico heeft afgesloten met de VS en

te merken dat de beurs, in tegenstelling tot

Er was sprake van ongelijke behandeling

vallen directe en indirecte investeringen.

Canada. Toch is de grote afhankelijkheid

de Mexicaanse staat, niet erg afhankelijk is

op basis van huidskleur. Dit heeft tot grote

De versneld ingevoerde privatisering speelt

hier enig tegenwicht aan te geven. Energie, in de vorm van olie en (vloeibaar)

Mexico

van de VS ook een risico. Een aantrekkende

van de olieprijs. De drie grootste bedrijven

inkomensverschillen geleid die nu nog steeds

hierbij een grote rol.

aardgas, is het belangrijkste exportproduct

Voordat de Azië-crisis ontstond, kampte

Amerikaanse economie stimuleert de

in de Bolsa-index zijn namelijk Telecom

duidelijk aanwezig zijn. Sinds de jaren ’90

In 2010 wordt in Zuid-Afrika het WK voetbal

van het land en maakt een kleine 25

Mexico vanaf december 1994 met de peso-

Mexicaanse economie, maar een afkoelende

bedrijf America Movil (weging 19,5%),

is de apartheid afgeschaft en probeert men

georganiseerd. Wanneer we kijken naar

procent van de totale export uit. Daarnaast

crisis, ook wel tequila-crisis genoemd.

economie in de VS zal ook de Mexicaanse

retailer Wal-Mart de Mexico (11,6 procent)

de inkomensverschillen weg te werken. Dit

recente WK’s (Japan en Zuid-Korea) zien we

exporteert Indonesië grondstoffen als goud,

In december ’94 was de koers van de

groei onder druk zetten.

en bouwconcern Cemex (10,5 procent). Naast

blijkt vooralsnog echter erg lastig.

dat het organiseren van een WK een enorme

zilver en bauxiet en landbouwproducten als

Mexicaanse peso ten opzichte van de

Mexico heeft de laatste jaren flink

America Movil bevinden zich in de top 10

Wanneer we naar de economie van Zuid-

boost kan geven aan een land. Het is voor

thee, koffie en suiker.

Amerikaanse dollar niet meer te handhaven

geprofiteerd van de hoge olieprijs. Ongeveer

nog 3 andere Telecom bedrijven. Ongeveer

Afrika kijken zien we grote kansen voor

Zuid-Afrika een unieke kans om zich aan de

De belangrijkste handelspartners zijn Japan,

en werd de regering gedwongen deze los te

een derde van de inkomsten van het

6 op de 10 Mexicanen zijn werkzaam in de

dit land. Zuid-Afrika wordt gezien als

rest van de wereld te tonen als een gastvrij

Singapore en de Verenigde Staten. Bijna

laten. Hierdoor kelderde de waarde van de

land is afkomstig uit de olie-export. De

dienstverlenende sector.

een ontwikkelingsland met een naar

land. Hier kan bijvoorbeeld de toeristische

een kwart van de totale export gaat naar

peso waardoor de Mexicaanse economie in

voor Mexico zo belangrijke olie-industrie

wereldmaatstaven gemiddeld inkomen en

sector van profiteren. Daarnaast wordt de

Japan. Indonesië profiteerde dan ook flink

een diepe crisis terechtkwam. Ondermeer

is genationaliseerd en participatie van

Zuid-Afrika

grote hoeveelheden bodemschatten (diamant

infrastructuur binnen Zuid-Afrika voor

van de opleving van de Japanse economie.

dankzij forse investeringen van het IMF is

buitenlandse bedrijven wordt (nog) niet

Anderhalve eeuw na de ontdekking van de

en goud). De financiële, communicatie,

het WK verbeterd en worden er veel banen

De binnenlandse consumptie, al jarenlang

Mexico er weer bovenop gekomen.

toegestaan.

zeeroute rond Kaap Hoorn werd in Zuid-

energie en transportsectoren zijn goed

gecreëerd.

de motor achter de economische groei, zal

Momenteel is de Mexicaanse economie na

De Bolsa-Index is de belangrijkste

Afrika in de 17e eeuw door Nederlanders

ontwikkelt. Daarnaast is de infrastructuur in

Enkele risico’s die de groei van Zuid-

door de opgelopen inflatie naar verwachting

Brazilië de grootste economie van Latijns

aandelenindex van Mexico. De Bolsa is tot

Kaapstad gesticht. De turbulente

Zuid-Afrika op een bovengemiddeld pijl. Ook

Afrika in gevaar kunnen brengen zijn het

wat teruglopen. Positief is echter dat de

Amerika. Opvallend is dat bijna 90 procent

aan de kredietcrisis spectaculair gestegen.

geschiedenis van het land, sinds die

de effectenbeurs van Zuid-Afrika behoort tot

26

...vervolg op pagina 28

...vervolg van pagina 25 veelvoorkomende HIV en aids onder de

bijgedragen. Op 1 januari 2009 zal Slowakije

In 2008 is Slowakije dan ook een land dat

bevolking, de grote inkomensverschillen

ook toetreden tot de Eurozone en zal de Euro

geen geld meer ontvangt van de Wereldbank,

en de zeer hoge criminaliteitscijfers van

als munteenheid ingevoerd worden.

maar zelf geld bijdraagt. Een van de grote

het land. Dit kan toeristen en buitenlandse

Slowakije heeft een moeilijke transitie

uitdagingen waar Slowakije voor staat is

investeerders afschrikken. Ook zijn de

meegemaakt van een centraal geplande

het ontwikkelen van een kenniseconomie.

werkloosheidpercentages erg hoog op dit

economie naar een hoog inkomen openmarkt

Om dit te bereiken ligt de komende jaren de

moment, rond de 26 procent. Deze nemen

economie. Grote privatiseringsprojecten

focus op R&D uitgaven en het verbeteren

echter snel af en de doelstelling is om in 2014

zijn bijna volledig voltooid. De banksector

van de universitaire scholing. Wanneer dit

een werkloosheidspercentage van onder de

is bijvoorbeeld vrijwel volledig in private

allemaal lukt zal Slowakije binnen afzienbare

15 procent te hebben. Als laatste is er een

handen.

tijd promoveren van een emerging market,

wisselkoers risico. De munteenheid Rand is

Eind jaren ’90 was er nog een hoog

naar een developed market.

niet altijd even stabiel ten opzichtte van de

werkloosheidspercentage van rond de 20

dollar. De regering neemt daarom diverse

procent. De overheid heeft deze op dit

(rente)maatregelen om stabiliteit van de

moment terug weten te brengen tot een

munt te verbeteren.

percentage onder de 8 procent. Ook de

Gezien het bloeiende toerisme

inflatie is teruggebracht van 12 procent

(natuurparken), WK 2010, grote

naar een percentage rond de 3.5 procent.

hoeveelheden bodemschatten en goed

Aansluiting bij de Europese unie is een van

ontwikkelde key-sectoren van de

de hoofdoorzaken van deze daling.

economie bezit Zuid-Afrika over erg veel

De Slowaakse economie wordt gekenmerkt

groeipotentieel. De afgelopen jaren steeg

door een stabiele hoge economische groei. In

de groei van de economie van 3 procent

2006 was de groei van het BBP 8.9 procent.

naar 5 procent per jaar, maar gezien de

Deze groei steeg in 2007 naar 10.4 procent

wereldwijde crisis kan deze groei afzwakken.

en in het laatste kwartaal van dat jaar was de

De verwachting voor de komende jaren is een

groei zelfs 14.3 procent.

groei van rond de 4.5%.

Door deze hoge economische groei, een laag wisselkoersrisico door de invoering van

Slowakije

de Euro en het stabiele politieke klimaat

Tot 1993 behoorde Slowakije tot

is Slowakije erg in trek bij buitenlandse

Tsjecho-Slowakije. Daarna heeft het zich

investeerders. Ook de relatief lage inflatie,

afgescheiden tot een zelfstandige staat.

lage loonkosten, lage belastingpercentages

Gedurende die periode viel Slowakije onder

en de goed opgeleide bevolking spelen

een communistisch regime. Het land is nu

hierbij een grote rol. We zien over de periode

hard op weg om een open markteconomie

2000-2006 dan ook een toename van 600

te creëren. Aansluiting bij de Europese unie

procent in de buitenlandse investeringen in

in 2004 heeft daar voor een groot deel aan

Slowakije.

28

“Maar ik zou zeggen, fuhgeddaboudid.”

Michael Kraland

Beleggerscolumn ‘All you need is LUV’

Roubini is een winnaar. Zijn website

LUV is de vorm van de recessie die gaat

Dat is het beste. Ik zou het graag willen. Dan

RGE Monitor is een groot succes en de

volgen op de huidige crisis. We kunnen, dat

doe ik niets en blijf op mijn aandelen zitten.

autoriteiten vragen hem om advies.

is heel vervelend, een Japansachtige recessie

Alles komt dan goed.

Roubini is duidelijk, kort, bondig en hij zag

krijgen. Na de crash van 1989 kwam Japan

het aankomen en schreef het op.

er niet meer bovenop en zakte de index van

Dat scenario is ook mogelijk maar ik zou

38900 tot onder de 7000. Nu staan we op

zeggen, fuhgeddaboudid.

Deze crash is erger dan de meeste mensen

John Paulson, hedge fund manager, streek

9100.

dachten en toch komt hij niet uit het niets.

vorig jaar $ 3 miljard op. Hij speelde al een

Dat is dus een L recessie, jarenlang bleef de

jaar vantevoren in op de subprime crisis. Zijn

index rond de bodem zweven.

Belegger, vermogensbeheerder, publicist, uitgever

Nassim Nicholas Taleb, auteur van Fooled

miljarden zijn een deel van de performance

by Randomness en The Black Swan geeft

fee die hij van zijn beleggers krijgt. Zij kregen

We kunnen ook een U recessie krijgen. Dat

en wijnkenner Michael Kraland is de oprichter van

al tijden lang aan hoe onze volledig foute

het grootste deel en dit jaar doet Paulson het

liggen we een tijd voor Pampus en vervolgens

Inveztor. Hij genereert meer ideeën dan een leger

wijze van kansberekening en onbegrip over

weer heel goed, plus 19%, de laatste keer dat

stijgt de markt weer.

redacteuren kan uitvoeren. Hij was in 1998 mede

psychologie van het beleggen ons in de

ik keek.

Ik denk dat U het meest waarschijnlijke

oprichter van IEX.nl en schrijft maandelijks een

scenario is. De reden waarom ik dat denk

column in Quote, waar hij ook zijn succesvolle Polderportefeuille publiceert.

ellende brengt.

30

Michael Kraland

Taleb is een winnaar in dit verhaal. Zijn

Als het fout gaat is er niets aan de hand. U

is dat de autoriteiten niet alleen allemaal

honoraria voor een spreekbeurt zijn gestegen

kunt rustig gaan slapen want onze regering

even slagvaardig en welbespraakt zijn als

van $ 20.000 naar $ 60.000.

waakt.

onze PM, maar sommigen misschien nog

Kraland houdt ervan een licht excentrieke

De heer Balkenende gaf dat duidelijk aan in

slagvaardiger, klinkt raar maar het kan. Al

humoristische toon te gebruiken. De toon mag

Nouriel Roubini is een andere winnaar.

een interview met The Wall Street Journal.

blijven wij natuurlijk gidsland.

dan luchtig zijn, zijn boodschap is dat niet. Hij wil

Roubini is professor aan de Stern School

Pas op, niet met Libelle of Margriet, nee, met

Don’t fight the Fed en vergeet niet wie de VS

zijn ideeën leveren, beleggers waarschuwen voor

aan de Universiteit van New York. Hij is

WSJ, het bastion van de financiële pers. Je

regeert, dat is Goldman Sachs.

de waan van de dag en inzicht bieden in wat er

tijdenlang uitgemaakt voor super- of perma

wordt dan gelezen door beursjongens. Nou,

bear. Maar het gaat nog slechter dan hij eerst

die zullen zich de visie en de spitsheid van

Tenslotte de V. Dat is een heftige daling snel

dacht.

onze PM herinneren.

gevolgd door een heftige stijging.

werkelijk gebeurt.

Kraland is bereikbaar op [email protected]

Opinie Stelling: “Alleen als de economische en politieke verschillen tussen de BRIC-landen verdwijnen, zullen zij op termijn de fakkel overnemen van de VS en de EU als zwaartepunt van de industriële ontwikkeling.”

Menno Earl Voorzitter Risk bestuur 2008-2009

Column Emerging markets en

In 2003 publiceerde de zakenbank Goldman

Tom Mekenkamp – 23 jaar – Master Accountancy

Sachs een document, waarin werd gesteld dat

Ik denk niet dat dit het geval zal zijn. Factoren als milieuproblemen en mensenrechten zullen achterblijven bij het belang van geld. Bovendien denk ik niet dat deze landen samen een blok zullen vormen, mede gezien het feit dat China op dit moment al een economische grootmacht is en in 2050 mogelijk de grootste economie.

Brazilië, Rusland, India en China (aangeduid met BRIC) tegen 2050 de wereldeconomie zullen domineren.

de kredietcrisis

De meest simpele definitie van een ‘emerging

groei en inflatie. Door deze opdrogende

market’ is een land dat verkeert tussen de

investeringen ontstaat er een tekort aan cash,

status van ontwikkelingsland en een volledig

waardoor er een sterke inflatie kan ontstaan

ontwikkelde markt. Veel economen maken

en de binnenlandse markt en import geremd

binnen deze categorie weer een onderscheid.

dienen te worden.

Dit naar aanleiding van de hoogte van de

Hoewel India een redelijk gesloten economie

economische groei en het politieke belang

heeft, is door opdrogende investeringen

Tussen de landen onderling vindt al

Jos Kuijer – 24 jaar – 4e jaars Economie en Management

van het wereldtoneel waarop een dergelijk

de inflatie dit jaar al toegenomen tot 12

veel handel plaats. Hierbij kunnen in de

Politieke en economische verschillen spelen een ondergeschikte rol. Ik denk niet dat er een economische grootmacht zal ontstaan. Wel denk ik dat de verschillen tussen de BRIC-landen en de VS/EU zullen nivelleren.

land zich bevindt. De meest besproken

procent. Ondanks de goed gevulde kas van

landen met het label ‘emerging market’ zijn

Rusland en Brazilië, de sterk toegenomen

de zogenaamde BRIC landen.

prijs van commodities en de sterke groei

worden aan India en China in ruil voor

Waar de focus van het dagelijkse nieuws over

van de binnenlandse economie in China,

goederen en diensten. Echter, meerdere

de kredietcrisis zich de afgelopen maanden

worden ook deze drie landen sterk getroffen.

schoot van BRIC-landen grondstoffen door Brazilië en Rusland geleverd

factoren als mensenrechtenschendingen,

Robbin van der Linde – 23 jaar – 4e jaars Bedrijfskunde

vooral op New York en Londen richtte,

Zo zijn de belangrijkste aandelen op de

milieuproblemen en

Ik zie in de BRIC-landen geen gezamenlijke grootmacht omdat ze qua ontwikkeling sterk verschillen, waarbij het niet aannemelijk is dat deze verschillen verdwijnen. Bovendien denk ik dat samenwerking met een land als Rusland überhaupt niet mogelijk is vanwege haar geslotenheid.

beginnen de gevolgen voor ons eigen kleine

Shanghai Stock Exchange al met meer dan

kikkerlandje nu ook duidelijk te worden. Met

60 procent in waarde gedaald. Deze landen

een AEX van rond de 240 punten is dit dan

hebben echter nog een sterke vraag door

ook het gespreksonderwerp van de dag. Over

de binnenlandse consumenten. Landen

de gevolgen voor de opkomende economieën

als Singapore, Maleisië en Taiwan, die erg

Peter Veeningen – 23 jaar – Master OMC

daarentegen, hoor je een stuk minder.

afhankelijk zijn van de buitenlandse vraag,

Ik denk dat geld voorop staat en dat in het kader van handel, een groei in het BBP van een land belangrijker wordt geacht dan sociale factoren als mensenrechtenschending. Politiek en handel zijn twee verschillende begrippen en worden ook apart beoefend.

Wanneer er onzekere tijden aanbreken

dienen de komende tijd dan ook goed in de

worden investeringen in opkomende

gaten te worden gehouden.

bevolkingsgroeiverschillen maken het ontstaan van een politiek en economisch verenigd BRIC niet gemakkelijk.

economieën als risicovol ervaren. Er is dan ook een sterke outflow van buitenlandse investeringen in deze landen waar te nemen. Dit is weer van invloed op de economische

32

<8> A\Y\ekafe^#dXXia\Y\ekef^m\\cd\\i%Mf\^a\eXXjkb\ee`jffbbXiXbk\ikf\6<en`ca`a a\q\c]ef^m\i[\ifekn`bb\c\e6;Xeqfl[\en\n\c\\ej^f\[Y`a\cbXXiblee\egXjj\e% N`ab`ab\em\i[\i[Xea\fgc\`[`e^\eq`aeY\e`\ln[eXXiaflng\ijffec`ab_\`[#aflnbiXZ_k%


Verenigingsnieuws

We view professionalism as the product of excellent abilities and execution. We pride ourselves on it in everything we do. Being professional is about setting the highest standards of performance and wanting to excel. If you have the same standards, we would like to hear from you. For our Analyst Program, NIBC is looking for university graduates who share our pursuit of professionalism. Personal and professional development are the key-elements of the Program: in-company training in co-operation with the Amsterdam Institute of Finance; working side-by-side with professionals at all levels and in every financial discipline is part of learning on the job. We employ top talent from diverse university backgrounds, ranging from economics and business administration, to law and technology. If you have just graduated, with above-average grades, and think you belong to that exceptional class of top talent, apply today. Joining NIBC’s Analyst Program might be the most important career decision you ever make! We offer a highly competitive compensation package with a significant variable component. Additionally, you also benefit in the company’s future growth by participating in a long-term incentive plan. Want to know more? Surf to www.careeratnibc.com. Actieve Leden Weekend 2008

THE MERCHANT BANK OF CHOICE

Interested? Please contact us: NIBC Human Resources, Angeline Appel or Frouke Röben, [email protected]. For further information see www.careeratnibc.com. NIBC is a merchant bank of Dutch origins with worldwide activities. We are entrepreneurial in a way that is always in keeping with our clients’ best interests. We believe ambition, teamwork, and professionalism are important assets in everything we do. T H E

H AG U E

•

L O N D O N

•

B R U S S E L S

•

F R A N K F U RT

•

N E W

YO R K

•

S I N G A P O R E

•

W W W. N I B C . C O M

Henk, Andy en kip Risk Magazine 02 – 09

Verenigingsnieuws

37

Risk Finance & Controlling Symposium 2008

Verslag Vrijdag 19 september vond het Risk Finance & Controlling Symposium 2008 plaats, met als thema “Investing after Sub-prime; What’s next?” Deze activiteit, georganiseerd in samenwerking met de Faculteit Economie & Bedrijfskunde, trok dit keer ongeveer zestig studenten. Het programma van het symposium bestond uit drie zeer interessante lezingen en een workshopronde, aangevuld met een lunch en een afsluitende borrel.

38

Verenigingsnieuws

vehikels waar de sub-prime hypotheken

waarderingsmethoden werd aangesneden,

nieuwe vestiging in het noordoostelijke

gaven ons een korte uitleg over verschillende

in verpakt zijn, wordt langzamerhand

met voorbeelden als de multiplier- en cash-

deel van het land. Rembrandt F&O

waarderingsmethoden. Aan de hand van

steeds duidelijker. Het niet-stijgen van

flow disconteringsmethode. Daarna werd

opereert als zelfstandige organisatie en is

deze uitleg moesten we een eenvoudige

de huizenprijzen is één van de oorzaken

specifieker op de kredietcrisis ingegaan. De

een onafhankelijke dochteronderneming

versie van de Discounted Cash Flow en

waardoor de crisis is ontstaan. Hierdoor

heer Ezinga wijde uit over de effecten van de

van de Rabobank Groep. Rembrandt is

de Economic Value methoden op een

komen mensen met sub-prime rates in de

kredietcrisis op het investeren, de impact en,

verantwoordelijk voor de transacties van

fictief bedrijf toepassen. Na dit bedrijf te

problemen en worden leningen niet meer

ook niet geheel onbelangrijk, wat men ervan

niet beursgenoteerde ondernemingen

hebben gewaardeerd volgden verschillende

afgelost. Maar hoe kan het nou dat er zoveel

kan leren.

met een omzet tot zeventig miljoen. Na de

biedingrondes. In de eerste ronde ging het

introductie voor werden de studenten aan

erom hoog genoeg te bieden zodat je door

afgeschreven moet worden, dat er wereldwijd zoveel slechte waardepapieren uitstaan en

Na een korte koffiepauze vervolgde het

de Case: ‘Schuim B.V.’ gezet. Tijdens de

mocht gaan naar de tweede ronde, maar

wat heeft deze ‘liquiditeitscrisis’ nu voor

programma met de workshops, gegeven door

case moesten de studenten door middel van

niet zo hoog dat de verkopende partij het

effect op bedrijven? Kortom “Investing after

Rembrandt Fusies & Overnames en Deloitte

de Discounted Cash Flow en de Multiplier

onrealistisch vond worden. Alleen de hoogste

Sub-prime; What’s next?”.

Corporate Finance.

methode de waarde berekenen van de 80 jaar

twee biedende partijen mochten naar de

oude brouwerij Schuim. Deze interactieve

tweede ronde. Na de tweede ronde te hebben

De eerste spreker van de dag, de heer

Vanuit Rembrandt waren het Bouke Tauw

case, zo bleek later, sloot mooi aan op de

gespeeld won de partij die het beste had

De kredietcrisis is de laatste tijd

A. Ezinga, partner van Plain Vanilla

(projectleider) en Wendy van Bremen

laatste lezing van de heer Van Maren over

gewaardeerd een fles champagne. De case

hyperactueel, er gaat geen journaal voorbij

Investments, behandelde in zijn lezing het

(Human Resources) die de workshop

waarderingen.

gaf een leuk inzicht in het hele biedingproces

zonder dat het onderwerp aan bod komt.

onderwerp investeren vanuit het perspectief

verzorgden. Rembrandt F&O is een

De crisis breidt zich uit van de VS naar

van de Private Equity. De heer Ezinga ging,

jong groeiend bedrijf, met circa dertig

Tijdens de workshop van Deloitte waren

de rest van de wereld. De impact op de

na een korte introductie van Plain Vanilla,

werknemers verspreid over drie vestigingen.

Stefanie Ruys (recruitment), Martin

banken die geïnvesteerd hebben in de

dieper in op de methodiek en aanpak van het

De planning is om dit in de nabije toekomst

Kooistra en Pieter Mol (beide waardering

slechte securitisaties of andere financiële

investeren in bedrijven. Ook het hoofdstuk

uit te breiden met het openen van een

consultants) aanwezig. De twee consultants

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

en hoe het uiteindelijke bod na de eigenlijke waardering toch heel subjectief is. ...vervolg op pagina 40

Verenigingsnieuws

39

Financiële Studievereniging Groningen

Diës Natalis

Ricky Rivaro ...vervolg van pagina 39

Prins Al Waleed Bin Talal uit Saoedi-Arabië.

wijze meegenomen door een introductie

De internationaal georienteerde kennissessie

Van de heer Boom kwam een zeer goede en

over het waarderen van bedrijven. Het was

van de heer Westerman betrof de waardering

boeiende lezing die de kern van het ontstaan

zeer leuk om te zien wat de impact van

en overname kansen van MKB-bedrijven.

van de crisis beschreef. In een duidelijk en

de kredietcrisis is op de waardering van

Allereerst werd duidelijk onderscheiden

rustig tempo ging hij langs de complexe

beursgenoteerde bedrijven. De situatie heeft

welke factoren onderhavig zijn aan de

onderwerpen als securitisaties, off-balance

daarnaast ook implicaties voor de methoden

waarde van een MKB-bedrijf. Aan de hand

vehikels en de mogelijke gevolgen van de

van waardering. De heer Van Maren gaf in

van drie verschillende cases werd duidelijk

huidige crisis.

zijn presentatie voorbeelden van verandering

hoe valuation toegepast wordt in het MKB.

door de kredietcrisis in zaken als de “cost of

Naast de welbekende factoren speelt ook de

De slotspreker van de dag was de heer M.

drijvende kracht achter het bedrijf een grote

van Maren van Deloitte Corporate Finance.

rol. Uit deze interactieve sessie bleek in ieder

De heer Van Maren sprak over valuation

Natuurlijk werd na de laatste lezing nog

geval dat het waarderen van MKB-bedrijven

en begon meteen met een goed punt: “Wat

door gepraat over de aan bod gekomen

specifieke kennis vereist en niet zomaar

is waarde?”. “Waarde”, legde de heer Van

onderwerpen en werd er geborreld, maar

volgens standaardregels gedaan kan worden.

Maren uit, “is subjectief, niet voor iedereen

inhoudelijk gezien zat de dag erop. De

gelijk en is gerelateerd aan een specifiek

commissie vond het evenement zeer

Na de lunch, die volgde op de workshops,

punt in tijd.” Daarom kan waarde ook

geslaagd. Dat is voornamelijk te danken aan

was het woord aan de heer Boom van

veranderen als tijd vergaat. Zoals vaker kan

de twee sponsoren, die het mogelijk gemaakt

Citigroup. Dit was erg interessant omdat

niemand het begrip waarde beter uitleggen

hebben om deze activiteit te organiseren,

Citibank zelf ook veel last heeft (gehad) van

dan Warrent Buffet: “Price is what you pay,

en niet te vergeten de enthousiaste

de kredietcrisis en een kapitaalinjectie heeft

value is what you get”. De heer Van Maren

deelnemende studenten. Daarom zeggen wij

gekregen van de steenrijke investeerder

heeft ons daarna op een meer interactieve

tegen allen: “Onze dank is groot.”

40

Verenigingsnieuws

&zo Groningen December 9, 2008 Admission Risk member € 2,Admission Non-Risk member €4 ,-

debt or equity”, “Risk” en “Growth”.

Book in advance:

Risk Magazine 02 – 09

www.verenigingrisk.nl

Risk Multinational Cycle 2008

Verslag Between the 7th and the 10th of October, 25 ambitious students traveled to the Randstad to visit 6 top multinationals during the Risk Multinational Cycle 2008. The goal: To find out what it is to work for a multinational enterprise as a financial specialist.

Wednesday

Corus

in a red suit with a hairnet and a beautiful

Thursday

block, and it was therefore no surprise that

After a cup of coffee or a sugar boost of Coca

red helmet, we got a guided tour over the

Royal Dutch Shell

the discussions following the presentations

Cola, we were ready for an extensive and

industrial park. The park has a surface of

When you have to get up at six in the

were quite lively and heated. But when the

long presentation about Corus IJmuiden and

750 hectares. During this bus tour we drove

morning one might have a tough time firing

time came to cease hostilities and have

the possibilities for us, as almost graduated

via the harbor, along the depot for coals, to

up the engine. But with a nice cup of black

lunch, a peaceful Q&A session with Shell’s

financial students.

the different blast furnaces and production

gold down the pipe and a smooth train

recruiter and his financial colleagues took

Briefly summarized, Corus IJmuiden

halls. We got the opportunity to go inside

ride our logistics branch was able to find

place. Refreshed and completely relaxed we

processes ore and coal into high quality

a production hall to see the production

the Shell’s pearl: a palace where even the

headed out to sort mail at the boys of TNT.

AkzoNobel

on the financial and controlling aspects of

steal. The total output per year almost

process. Especially the hot conveyer belt on

faucets appeared to be more expensive than

On wednesday the 8th of October, the first

AkzoNobel, and some insights were given

reaches 7 million tones. Besides the

which steel is being steamrolled was quite

many a municipal home off the coast of East

TNT

visit to one of the 6 multinational enterprises

on its short and long term financial strategy.

production of steal, Corus pays a lot of

impressive, in different phases the steal

Africa. Shell’s CFO kicked off the morning

Thursday afternoon at 2 PM we headed in

of the Multinational Cycle started. At 07:30

We were surprised by the specialists who

attention to improvements of environmental

gets flattened into long thin slices of a few

with a lively presentation on Shell and the

the direction of TNT, again a multinational

we departed with 25 ambitious students

were able to free up some of their valuable

performances and the use of waste products.

millimeters. These strip products are used

company’s career opportunities in both

that’s well known to everyone. The building

from the Rho Hotel to the impressive

time for us, and to what extent they shared

Currently 99% of the rough raw material

in the car industry, steel industry services,

the Netherlands and abroad. The case that

looked very modern on the inside. We we’re

headquarters of AkzoNobel, in

valuable and sensitive information about

and waste products is processed by Corus

in construction, packaging and household

followed, revolved around a project in Saõ

welcomed by two employees, a recruiter and

Amsterdam-Zuid. The first lecture contained

the financial aspects of AkzoNobel. Finally,

into removable products, which shows that

appliances.

Principé where two rivaling islands sat on

a lady of the Investor Relationship Team

information on AkzoNobel as a multinational

the opportunities for financial specialists at

the environment is important for Corus.

After the guided tour it was time for a snack

an invaluable oil well. Our mission, which

(IRT) of TNT. After a short introduction

and its core business. AkzoNobel does not

AkzoNobel were described; plant controller,

During the production of steal a lot of CO2

and a drink. After a midday at Corus the

we gladly choose to accept, was to estimate

about TNT and the afternoon programme,

only produce decorative paintings and

business unit controller, account manager,

is released and as much CO2 as possible is

slogan ‘’Made in IJmuiden’’ – Zo maken

the project’s risk factors and to organize

They explained us more about their jobs

performance coatings, it is also known for its

economics & finance manager, corporate

caught and put away in special tanks.

wij het – (This is the way we make it) was

the company’s local financial department.

and what they do for TNT. The team the

expertise in specialty chemicals. The second

Insurance manager, auditor of treasurer,

After the presentation we were transformed

clear to us and it was time to take the boat to

This highly interesting case offered us the

lady from IRT works in, consists of four

and third lecture were more emphasized

anything is possible within AkzoNobel!

into real ’Corus employees’. Dressed up

Amsterdam central to ‘make’ our own party.

possibility of a sneak peek in Shell’s motor

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

42

Verenigingsnieuws

...vervolg op pagina 44 Verenigingsnieuws

43

Financiële Studievereniging Groningen

Accountancy Week ...vervolg van pagina 43

projects that ING currently is working on

Heineken was asked to make an offer and

persons who take care of the shares of TNT.

or recently has worked on. This was very

it was our job to compose this offer. The

They travel all around the world to give road

interesting; you can see right away what

offer should not only include prices but

shows and talk with investors about the TNT

kind of projects, for instance, you would be

also possible promotional activities and

shares they have. It was a very interesting

involved in when working for ING. After

marketing tactics. Naturally the proposal had

story.

the presentation it was time to get down to

to include a thorough financial background.

We proceeded with a business case. In a

business. The group was divided into four

The offer then had to be pitched to the

group consisting of 5 students we had to

smaller sub-groups, where each sub-group

temporary board which questioned the

make projections of the future of TNT.

had to analyze one of the projects of ING,

different pitches critically.

We dealt with the liberalization of the

that were described during the presentation,

postal market, the recession and projected

on its strengths and weaknesses. After

After this case it was of course time for a

profits for the coming years. All the groups

approximately 45 minutes, we presented our

glass of (“Heerlijk Helder”) Heineken. In

presented their business case and were

results to ‘the board’ (i.e.: a recruiter and

Heinekens’ own “Harry’s bar” we joined

judged by the people of TNT.

two employees of ING) in order to convince

the employees of Heineken for the Friday

After the business case we went from The

them that ‘our’ project would add financial

afternoon drinks.

Hague to Amsterdam with TNT. There we

value to ING without bearing too much risk.

had a dinner and some drinks at a restaurant

Finally, we got some useful feedback on

Overall it was very interesting to see the

in the centre of Amsterdam. This was a good

our results and the best performing team

brewery process from up close for once at

opportunity to learn more about the culture

was announced. After this hard work it

one of the largest Dutch multinationals. The

at TNT and to get a better picture of what

was time for a nice lunch where we had the

case was very interesting, although at some

working for TNT really means. It was very

opportunity to ask our questions

points not entirely clear. The snacks and

nice to see some old famous faces from RISK,

In change we trust! Amsterdam Rho Hotel, De Dam 1 t/m 5 December 2008 Kosten € 1,-

beers afterwards made the visit to Heineken

now working or graduating at TNT.

Heineken

an excellent finale of the Risk Multinational

Conclusion of the day is that TNT is a very

As a conclusion to three fun and interesting

Cycle 2008!

open and innovative company, with lots of

days we paid a visit to Heineken in

opportunities for starters.

Zoeterwoude. Off course the visit started

Inschrijven vóór 13 november op: www.riskaccountancyweek.nl

with a tour through the biggest beer factory

Friday

of Europe. This factory produces beer for the

ING

Dutch market, but the largest part is meant

In the morning of what would already be the

for export, especially to the U.S.

last day of the multinational cycle, we visited ING. After our arrival in the Amsterdam

After the tour it was time to play a more

Bijlmer, we were received with coffee and tea

active role, by solving a real-life case. The

and we got a short presentation about the

case was about a Dutch bungalow park which

multinational ING. During this presentation,

currently serves another beer brand and

we were allowed to see some finance-related

considers switching to Heineken. Therefore

44

Verenigingsnieuws

Main Partners Risk

Risk Magazine 02 – 09

Participating Companies

Foto’s

46

Risk Finance Event

Risk Openingsfeest

Risk Beleggersavond 1

Risk Actieve Leden Weekend

Risk HALV

1 september 2008

4 september 2008

6 oktober 2008

17/18 oktober 2008

20 oktober 2008

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

Verenigingsnieuws

47

Mazars is ontstaan uit een fusie tussen Mazars en Paardekooper&Hoffman

Column Vrouw in de bankencrisis

AEX” lees ik. Welke psychologische grens?

Ik word een beetje panisch van de

Heb ik een grens? Krijg ik van de overheid

kredietcrisis. Daar ben ik redelijk vatbaar

nog €100.000? En als IJsland failliet gaat,

Radeloos sta ik op straat. Ik neem de tram

voor. Al Gore heeft me ook al jaren in zijn

heeft dat dan invloed op het smelten van de

naar huis. Op de elektronische nieuwskrant

greep met de opwarming van de aarde en

poolkappen?

lees ik: “Wall Streek zakt weg.” Het vliegt

ik neem altijd een extra vitaminepilletje

Ik ben niet kredietwaardig.

me naar de keel. Ik stap uit de tram en hol

in tegen SARS. Doemgedachten van lange

Ik verslik me in mijn boterham en begin

naar de dichtstbijzijnde pinautomaat en trek

rijen voor pinautomaten en miljoenen

te hoesten. In paniek grijp ik naar de pot

mijn rekening leeg. Glunderend bekijk ik het

Nederlanders die in bakken staan te graaien

multivitaminen en neem een extra dosis.

kleine kapitaaltje dat in mijn portemonnee

om de laatste boter, kaas en eieren te

Just in case.

verdwijnt. Het voelt wat onwennig.

Langzaam maar zeker voel ik mijn geld aan

Opeens krijg ik een geniale ingeving. Ik

me ontglippen.

spring op de metro en stap 5 haltes verder

Ik moet wat doen.

weer uit. In de verte doemt een groot blauw

bemachtigen zwerven al een paar dagen rond in mijn hoofd.

Bang gemaakt door Wouter B. log ik iedere dag in op ABN Amro internetbankieren om

gebouw op en ik loop steeds sneller richting

te kijken of Fortis niet stiekem mijn centjes

De volgende dag maak ik haastig afspraken

de ingang. Binnen ren ik de roltrap op, zoef

aan het gebruiken is om hun financieringsgat

bij de SNS, Rabo en ING. Na een halve

langs alle klanten en klamp een medewerker

te dichten.

middag ben ik erachter dat ik niet in

aan.

aanmerking kom voor een nieuwe rekening. Na een dag lang werken met andermans

Mijn zakcentjes zijn net genoeg voor een

Binnen de kortste keren sta ik buiten. Het

geld ga ik naar huis. Terwijl ik een boterham

eerste inleg op een spaarrekening maar

eerste wat ik ga doen als ik thuiskom is klant

smeer, in tijden van crisis doen we zuinig,

ik bezit onvoldoende inkomsten voor een

af worden bij mijn bank.

surf ik toch maar weer naar financiële sites.

lopende rekening, een absolute must voor

Mijn kredietcrisis is opgelost, voortaan berg

“IJsland failliet”, “Overheid dekt spaartegoed

iemand die meer waarde hecht aan haar

ik al mijn inkomsten op onder mijn nieuwe

maar tot €100.000 “ en “Psychologische

pinpas dan aan welk ander huishoudelijk

Kramfors Myrby Donkergrijze IKEA 3-zitter.

grens van 300 punten overschreden op

artikel dan ook.

ª « W. we’ kUn bij mDz ars . x

Tanya Kangur taaaat.blogspot.com

48

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

Ga verder met Mazars.

Verenigingsnieuws

49

Wijzigingskaart

“In this job, my

decisions

Persoonsgegevens gewijzigd? Hierbij het verzoek om wijzigingen door te geven via de website (www.

Bent u nog geen lid? Dan kunt u zich aanmelden

verenigingrisk.nl) of door deze kaart op te sturen naar: Postbus 800

op onze website of kom langs op de Risk Kamer (WSN

9700 AV Groningen.

Interimgebouw 0004)

Naam:

Studie:

Achternaam:

Afstudeerrichting:

Straat:

Jaar van aanvang:

Postcode:

Plaats:

are worth

millions.”

Erik, Wholesale Trader on index options

Bankrekening: Plaats bank:

Telefoonnummer: E-mail adres:

Wijzigingskaart Persoonsgegevens gewijzigd? Hierbij het verzoek om wijzigingen door te geven via de website (www.

Bent u nog geen lid? Dan kunt u zich aanmelden

verenigingrisk.nl) of door deze kaart op te sturen naar: Postbus 800

op onze website of kom langs op de Risk Kamer (WSN

9700 AV Groningen.

Interimgebouw 0004)

Naam:

Studie:

Achternaam:

Afstudeerrichting:

Straat:

Jaar van aanvang:

Postcode: Telefoonnummer:

Plaats:

Bankrekening: Plaats bank:

Explore your options at www.optiver.com

Optiver, one of the fastest growing and most successful trading firms in Europe, deals in highly-automated electronic market making and arbitrage activities in a wide variety of products including derivatives, stocks and bonds. With offices in Amsterdam, Chicago and Sydney, employing 400 talented individuals from over 30 nationalities, we trade in 20 countries, across 5 continents, 24 hours a day.

E-mail adres:

www.optiver.com Verenigingsnieuws

Testimonial

Optiver Simon Soet is sinds 2004

begin mijn twijfels had over een carrière als

kleine marge (winst) voor Optiver overblijft.

Daarnaast biedt Optiver mij een

werkzaam als Trader bij Optiver.

Market Maker, het leek mij eentonig om de

Als handelaar zit je dus achter de computer

Management Development traject aan.

Simon heeft in Groningen

hele dag achter schermen te zitten. Echter,

met informatie van over de hele wereld

Door middel van trainingen en on-the-job-

Economie gestudeerd met als

het heeft al mijn verwachtingen overtroffen.

op je schermen. Op basis hiervan moet je

coaching, ontwikkel ik mijn leidinggevende

Optiver wil tot de beste

krijg je van Optiver een training van

afstudeerrichtng Financiering

Het handelen is elke dag uitdagend en naast

continu je prijzen bepalen en transacties

vaardigheden. Omdat Optiver ook

handelshuizen ter wereld (blijven)

drie maanden waarin je on the job

& Belegging. Tijdens zijn

het handelen zijn er ook andere gebieden

doen die binnen fracties van een seconde zijn

vestigingen heeft in Sydney en Chicago zou

behoren. Om die doelstelling

wordt getraind en gecoacht. Daarna

studie is Simon lid geweest van

waarbinnen ik mij kan ontwikkelen, zoals

uitgevoerd door de computer. Dit maakt mijn

het in de toekomst ook tot de mogelijkheden

te bereiken zijn wij continu op

ga je direct zelf handelen, weliswaar

Studievereniging Risk. Hij heeft

de innovatiewerkgroep, het organiseren

werk nog uitdagender. Je wilt een zo hoog

kunnen behoren om een desk op te zetten in

zoek naar academici die onze

onder begeleiding, natuurlijk maar

net een carrièrestap gemaakt

van cursussen en het mede opzetten van

mogelijke winst voor Optiver generen, maar

een van deze kantoren, dus wie weet zit ik

handelsteams kunnen versterken.

je wordt niet eerst assistent. Het is

binnen Optiver en geeft sinds

de trainingen voor de Optiver Academy. Ik

tegelijkertijd moet je elk risico afdekken

over een aantal jaren in Sydney of Chicago!”

Voor afgestudeerden die gedreven

een steile leercurve en er wordt in

kort leiding aan een nieuw team

werk elke dag in een inspirerende omgeving

ofwel hedgen.”

en competitief zijn, heeft Optiver

het eerste jaar veel van je gevraagd,

van 20 Traders.

met slimme, jonge mensen van over de hele

Wil jij een kijkje achter de schermen nemen

verrassende carrièremogelijkheden

maar daar staat tegenover dat

“Ik wil mezelf binnen Optiver blijven

en een bezoek brengen aan ons hoofdkantoor

in een spannende en dynamische

de verdiensten heel goed zijn en

ontwikkelen als handelaar en zit in

in Amsterdam? Optiver organiseert op 28

werkomgeving.

naarmate je langer bij Optiver werkt

wereld.” “Via via, maar met name via Risk, ben

Optiver

exponentieel toenemen.

ik bekend geraakt met het fenomeen

“Na 2 jaar als Trader werkzaam geweest

verschillende projectgroepen gericht op de

november een inhousedag in samenwerking

Market Making. Market Making

te zijn ben ik nu teamleider van een groep

ontwikkeling van nieuwe handelsstrategieën.

met het Risk Investment Team!

staat voor het bepalen van koop- en

Traders. Mijn team handelt in single stock

hierbij een pre, maar kennis is niet

verkoopprijzen (de bid-ask spread)

options op de Europese markt. Binnen mijn

noodzakelijk. Als startende handelaar

van financiële (afgeleide) producten,

verantwoordelijkheid als temleider valt

zoals opties en futures. Partijen die

onder andere het begeleiden van nieuwe

deze spread bepalen, verschaffen

Traders en het verder professionaliseren van

liquiditeit aan de markt en maken het

de activiteiten van mijn team. We bespreken

voor beleggers en brokers mogelijk om

handelsstrategieën, posities en delen kennis,

via de beurs te handelen. Ik ben mij

want samen weet en kan mijn team meer dan

gaan verdiepen in bedrijven die actief

ieder team lid afzonderlijk. Team work staat

zijn in deze branche en kwam uit bij

elke dag centraal.”

Passie voor de financiële markt is

www.optiver.nl

een van de grootste: Optiver.” Optiver

52

is een internationaal onafhankelijk

“ Naast het leidinggeven aan het team handel

handelshuis en handelt in financiële

ik ook zelf mijn eigen posities. Dit houdt in

(afgeleide) producten voor eigen

dat ik prijzen afgeef aan financiële (afgeleide)

rekening en risico. Optiver heeft dan

producten, dit doe ik door de bid-ask spread

ook geen klanten. Met kantoren in

te bepalen. Op basis van informatie over de

Amsterdam, Sydney en Chicago wordt

huidige markt bepaal ik de prijs waarvoor ik

er wereldwijd 24 uur per dag gehandeld.

een optie wil kopen en de prijs waarvoor ik

“Ik moet eerlijk zeggen dat ik in het

dit product wil verkopen zodanig dat er een

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

Verenigingsnieuws

53

Testimonial

APG

Gevarieerde portefeuille

Na zijn afstuderen ging hij aan de slag

“In de telecomsector zie je dat er een enorme

als trainee bij NIB Capital. “Mijn mede-

‘boom’ is geweest doordat de aanbieders

trainees hadden een voorkeur voor corporate

op grote schaal UMTS-licenties kochten

finance”, stelt hij vast. “Ikzelf interesseerde

en die met heel veel schuld financierden.

me meer voor beleggen en koos ervoor

Inmiddels heeft zich een periode van

om naar Utrecht te gaan”. Lachend: ” Het

sanering voltrokken en hebben de bedrijven

simpele feit dat zo velen voor corporate

meer ruimte om te groeien en meer

finance kozen was al een reden voor mij om

risicovolle investeringen aan te gaan. Wat de

die richting niet te kiezen”. Na het sluiten

auto-industrie betreft, daar zie je een grote

van NIB Capital Asset Management ging hij

overcapaciteit. Zelf heb ik me de afgelopen

naar het Core Bond Fund binnen de afdeling

jaren intensief met Ford en General Motors

Fixed Income van APG Investments.

beziggehouden. De nutsbedrijven zijn

Per begin 2009 is hij benoemd als Senior

over het algemeen vrij stabiel en vereisen

Portefeuille Manager voor Aziatisch Fixed

daardoor iets minder aandacht”.

Income in Hong Kong. Hij zal daar Fixed

Maarten Kiewiet de Jonge, Senior

Income verder vorm gaan geven.

Portfolio Manager European Fixed

Team play Hij benadrukt dat de bedrijfscultuur van

Vliegende start

APG Investments gekenmerkt wordt door

“Van meet af aan was ik een volwaardig

team play. “Dagelijks overleg ik met de

Vanaf de tweede klas VWO stond het voor

lid van het team en kon direct met

analisten over de posities van de bedrijven

Maarten Kiewiet de Jonge (Voorburg,

beleggen beginnen”, vertelt hij. “Ik werkte

waarin belegd is en wekelijks is er een

1975) vast dat hij economie zou gaan

meteen al mee aan een transactie van 30

discussie over hoe de gehele portefeuille

studeren. Als afstudeerrichting aan de

miljoen euro, dus je kunt wel stellen dat

presteert en of we binnen bepaalde sectoren

Rijksuniversiteit van Groningen koos hij

ik een vliegende start heb gemaakt. Deze

de posities moeten aanpassen”. Of zijn

binnen bedrijfseconomie voor beleggingen.

werksituatie vind je niet snel ergens anders,

interesse genetisch bepaald is? “Nou, mijn

“De meeste van mijn studiegenoten kozen

dat je als portefeuillemanager met veel

vader werkt in de gezondheidszorg en geloof

voor financiering” merkt hij op. “Ik was een

verantwoordelijkheid start”. De portefeuille

me, alles wat met medicijnen te maken heeft

van de weinigen van mijn lichting die zich

die Kiewiet de Jonge beheert bevat obligaties

vind ik verschrikkelijk. Het grappige is wel

toelegde op beleggingen. Het verbaast me dat

uitgegeven in euro’s (fixed rate). “Ik kijk

dat hij nu meer aandacht besteedt aan zijn

er op de universiteit heel weinig aandacht

naar niet-financiële instellingen, vooral

pensioen, sterker nog, hij is inmiddels ook

aan obligaties wordt besteed. Veel is gericht

autofabrikanten, nuts- en telecombedrijven

actief bij een pensioenfonds”.

op aandelen. Zodra het over obligaties gaat

omdat die bedrijven de meeste obligaties

verslapt de aandacht weleens. Onterecht,

hebben uitgegeven en daar dientengevolge

want obligaties zijn veel interessanter”.

de meeste liquiditeit is”, legt hij uit.

Income

54

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

n n n n n n n n n n n n n n n n

nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn Dubiël, trainee bij APG Investments n Stephanie nnnnn nnn n nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn nnnnnnnnnn

‘Stel je voor… als trainee doe je straks zaken met New York en Hong Kong’

‘Bij APG Investments werk je bij een van de grootste pensioenvermogensbeheerders ter wereld. We beleggen ruim 200 miljard euro aan vermogen. Als trainee krijg je hier direct veel verantwoordelijkheid en kansen om jezelf te ontwikkelen. Ik draai volwaardig mee met mijn team en heb dagelijks contact met collega’s in binnen- en buitenland. In de korte tijd dat ik bij APG Investments zit, heb ik al een internationaal netwerk opgebouwd. Daar heb ik mijn hele verdere carrière wat aan.’

25.1504.08

Keuze voor beleggen

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

APG Investments zoekt toptrainees voor verschillende afdelingen. APG beheert het pensioenvermogen van 2,6 miljoen Nederlanders. Wij hebben kantoren in Heerlen, Amsterdam, Hong Kong en New York. Wil je meer weten? Ga dan naar www.investinyourcareer.nl en stel je voor…

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

n n n n n n

Entree

Entree

Accountancy Tour 2009

Risk Investment Day 2009

Aankomend jaar zal alweer de 6e

De Risk Investment Day zal plaatsvinden op

Accountancy Tour plaatsvinden. De

12 juni 2009. Deze jaarlijks terugkerende

Accountancy Tour zal plaatsvinden

dag biedt zowel de bachelor- als de

in mei. In die maand gaan wij met

masterstudenten een blik in de veelzijdige

25 medestudenten in 5 dagen langs

wereld van beleggingen. Verscheidene

verschillende accountantskantoren. Tijdens

sprekers zullen hun licht laten schijnen

deze week bezoeken we niet alleen de ‘Big

over een interessant en actueel

Four’ maar ook enkele kleinere kantoren. De

beleggingsonderwerp. Tijdens interactieve

Tour is een activiteit die georganiseerd wordt

workshops kunnen studenten zich gaan

voor tweede- en derdejaars accountancy

verdiepen in het onderwerp. Aan deelnemers

studenten. Tijdens deze week zullen de

wordt de kans geboden om kennis te maken

verschillende kantoren zich presenteren

met de bedrijven tijdens deze workshops

door middel van lezingen, cases en

maar ook op de informele delen van de dag.

workshops. Naast het formele gedeelte is er

De dag zal worden afgesloten met een

ook nog genoeg ruimte voor een informele

borrel, waar onder het genot van een

kennismaking, zoals tijdens een diner of

hapje en een drankje, de mogelijkheid

borrel. De Accountancy Tour is uitermate

De Accountancy Tour Commissie (v.l.n.r.): Maresa Spekking, Fleur Verveld, Yanouska

bestaat nader in discussie te treden over

Risk Investment Day Commissie (v.l.n.r.): Michel Visser, Maurijn Bakker, Jan-Ruben Sigger en

geschikt om een goede eerste indruk te

Doornbos en Jelle Tjerkstra

beleggingsonderwerpen.

Maikel Munsterhuis

binnen de wereld van accountancy. Maar

laten weten. Voor nu laten we jullie nog even

Tot ziens op de Risk Investment Day 2009!

naast de ontmoeting met kantoren, is het ook

in spanning. Vergeet in ieder geval niet om

een mooie gelegenheid om je medestudenten

de maand mei vrij te houden!

krijgen van hoe het er echt aan toe gaat

en Risk beter te leren kennen. Waar en wanneer de Accountancy Tour exact gaat plaats vinden, zullen we zo snel mogelijk

56

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

Verenigingsnieuws

57

Entree

Entree

Lustrum 2009

Dagorganisatie Risk Congres 2009

Risk bestaat volgend jaar 20 jaar, en dat

De Congrescommissie is vanaf mei volop

kan natuurlijk niet voorbij gaan zonder een

in touw met het organiseren van het

groot Lustrum! Omdat het over ruim een

aankomend financieel congres. Sinds een

jaar, in december, pas zal plaats vinden en

maand is deze commissie aangevuld met

de opzet dit jaar nieuw is, kunnen we nog

een viertal nieuwe leden die hen hierbij

niet heel veel zeggen over de exacte invulling.

ondersteunen. Het Risk Congres zal op 5

Maar één ding is zeker, de commissie en

maart plaatsvinden en heeft het thema wat

het budget is groter dan tijdens het laatste

altijd in de belangstelling staat: ‘Finance in

Lustrum, dus dat belooft veel! Uiteraard zal

Sports’. Het Congres schetst een beeld van

er een algemeen programma zijn met een

het financiële systeem achter de sportwereld

dagactiviteit en een groot feest, maar er zal

en probeert antwoord te geven op de vragen:

ook een activiteit zijn voor de (oud) actieve

Wie financiert de sportwereld, Wie loopt het

leden. Geconcludeerd kan worden dat het

risico en Wie strijkt uiteindelijk de winst op?

één groot feest gaat worden!

Met Michael van Praag als dagvoorzitter en

Rest mij nog te zeggen dat we er allemaal

Frank van de Wall Bake als erevoorzitter zal

veel zin in hebben en dat de nieuwsgierigen

dit Congres zeer inspirerend worden voor

rustig zullen moeten afwachten.

De Lustrum Commissie (v.l.n.r.): Harold de Vries, Gijs Esseling en Jip Lieverse.

iedereen.

De Dagorganisatie Risk Congres: Christof Tenkink, Suzanne Verwer, Arjan Bomkamp, Eline de Wagt en Steven Visser

De Dagorganisatie zet zich in opdat deze dag tot in de puntjes geregeld is. Wij

zal plaatsvinden in de theaterzaal van het

Kortom, het belooft een geweldig Risk

verzorgen een professionele locatie, met een

‘Martini Plaza’. De workshops en de lunch

Congres 2009 te worden, en we hopen

spectaculaire aankleding van het decor en

zullen hier ook plaatsvinden. Het diner zal

iedereen op donderdag 5 maart 2009 te

een heerlijk diner, uiteraard voorafgaande

echter in de sfeervolle Martinikerk worden

zullen verwelkomen!

door een borrel. Kortom wij bieden een

gehouden.

volledig verzorgde dag! Het Risk Congres

58

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

Risk Magazine 02 – 09

Verenigingsnieuws

59

Risk IFP 2009

Afgestudeerden

eind april – begin juni

Brazilië T.A. Besselink

MSc BA Finance

F. Kooistra

MSc Accountancy and Controlling

R.J. Boeijinga

MSc BA O&MC

C.B.M. Kremer

MSc BA O&MC

K.J.T. Bolhuis

MSc BA Finance

J. Kuiers

MSc Accountancy and Controlling

S.P. Brandenburg

MSc BA Marketing

I.J. Kuiper

MSc Accountancy and Controlling

J.H. van Burk

MSc BA O&MC

A.H. Kuipers

MSc Accountancy and Controlling

F.M.H. den Dulk

MSc Accountancy and Controlling

S. Linskens

MSc BA Finance

T. van Dijk

MSc BA O&MC

R. Linthorst

MSc Accountancy and Controlling

J.S. Doedel

MSc BA Finance

R.A.J. Lubberts

MSc BA Finance

S.A. van Donselaar

MSc BA Marketing

P.A. Medema

MSc BA Finance

C.M. Ellis

MSc BA Finance

J.K.E. Meijer

MSc Human Resource Management

J. Fidder

MSc IE&B

G.L.J. Nij Bijvank

MSc BA Strategy and Innovation

M. Galema

MSc BA Change Management

R.A. Olthof

MSc Accountancy and Controlling

J.A.P. van Halder

MSc BA Finance

W. van Os

MSc BA Finance

S. Hoeben

MSc Accountancy and Controlling

M.E. Pot

MSc BA O&MC

J. Hoekstra

MSc BA O&MC

G.W.E. Potgieser

MSc BA Finance

S.H.K. Hollink

MSc BA Finance

R.E.H. Romp

MSc BA Finance

L.J. Huis in het Veld

MSc BA Marketing

J.J. Seraus

MSc Accountancy and Controlling

O.M. Huyghe

MSc BA Finance

T. Streng

MSc IB&M

S. Kamp

MSc BA Finance

R. Thomas

MSc BA Strategy and Innovation

M.M.A. Kersten

MSc BA Finance

A.H. Weijers

MSc Accountancy and Controlling

W. Kevelam

MSc Accountancy and Controlling

J.H.J. Welzen

MSc IB&M

M.R. Klaasen

MSc BA SB&E

G.S. Wernsen

MSc BA Finance

A. Koffeman

MSc Accountancy and Controlling

S.M. Wulp

MSc Accountancy and Controlling

Wil jij onderzoek doen voor multinationals in het buitenland? Wil jij nieuwe mensen leren kennen? Wil jij geen tentamens missen? Wil jij rondtrekken in het Amazone gebied? Schrijf je dan nu in voor IFP 2009! Het inschrijf formulier is te downloaden op riskifp.nl of af te halen bij de stand in weken 46 en 47 in het Zernike gebouw. Aanmelden kan tot vrijdag 21 november 12:00 uur!

60

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

7IESCHRIJFTBLIJFT ¥ +0-'3TAFFING&ACILITY3ERVICES"6 EEN.EDERLANDSEBESLOTENVENNOOTSCHAP ISLIDVANHET+0-' NETWERKVANZELF STANDIGEONDERNEMINGENDIEVERBONDENZIJNAAN+0-')NTERNATIONAL EEN:WITSERSECOÚPERATIE!LLERECHTENVOORBEHOUDEN

Agenda November 2008 9-14

Risk Banking Tour

13

Risk Accountancy Dinner

17

Risk Beleggersavond 2

24

Traders Trophy

December 2008 1-5

Risk Accountancy Week

8

Risk Beleggersavond 3

9

Risk Dies

Januari 2009 12

Risk Beleggersavond 4

3CHRIJFJESCRIPTIEOFAFSTUDEEROPDRACHTBIJ+0-' %ERLIJKISEERLIJK NIETIEDERETEKSTISEVENGOED-AARVAAKZITERIETSSLIMS OFMOOISTUSSEN%NHEELSOMSIETSONVERGETELIJKS:OISDATOPDEWC DEUR VANEENKROEGENZOISDATBIJ+0-' WAARSTUDENTENALSJIJEENSCRIPTIE OFAFSTUDEEROPDRACHTKUNNENSCHRIJVEN:ONSCRIPTIEOFAFSTUDEEROPDRACHT ISEENIDEALEMANIEROMKENNISTEMAKENMET+0-'-ISSCHIENZELFSHET BEGINVANEENPRACHTIGECARRIÒREGEEFJEALSCHRIJVENDBLIJKVANPASSIE VOORHETVAK DANMOETJEMAAREENSSERIEUSOVERWEGENOMTEBLIJVEN -EERWETEN+IJKOPWWWKPMGNLSTAGES

62

Verenigingsnieuws

Risk Magazine 02 – 09

! 5 $ ) 4  4! 8  ! $6 ) 3 / 2 9

of heb jij* een beter idee om jezelf te lanceren? www.werkenbijpwc.nl

!SSURANCEs4AXs!DVISORY

*connectedthinking © 2008 PricewaterhouseCoopers B.V. Alle rechten voorbehouden.