Financiële Studievereniging Groningen
Magazine
In of uit de kunst?
Jaargang 18 - Juni 2009
5
7IE SCHRIJFT BLIJFT ¥ +0-' 3TAFFING &ACILITY 3ERVICES "6 EEN .EDERLANDSE BESLOTEN VENNOOTSCHAP IS LID VAN HET +0-' NETWERK VAN ZELF STANDIGE ONDERNEMINGEN DIE VERBONDEN ZIJN AAN +0-' )NTERNATIONAL EEN :WITSERSE COÚPERATIE !LLE RECHTEN VOORBEHOUDEN
3CHRIJF JE SCRIPTIE OF AFSTUDEEROPDRACHT BIJ +0-' %ERLIJK IS EERLIJK NIET IEDERE TEKST IS EVEN GOED -AAR VAAK ZIT ER IETS SLIMS OF MOOIS TUSSEN %N HEEL SOMS IETS ONVERGETELIJKS :O IS DAT OP DE WC DEUR VAN EEN KROEG EN ZO IS DAT BIJ +0-' WAAR STUDENTEN ALS JIJ EEN SCRIPTIE OF AFSTUDEEROPDRACHT KUNNEN SCHRIJVEN :ON SCRIPTIE OF AFSTUDEEROPDRACHT IS EEN IDEALE MANIER OM KENNIS TE MAKEN MET +0-' -ISSCHIEN ZELFS HET BEGIN VAN EEN PRACHTIGE CARRIÒRE GEEF JE AL SCHRIJVEND BLIJK VAN PASSIE VOOR HET VAK DAN MOET JE MAAR EENS SERIEUS OVERWEGEN OM TE BLIJVEN -EER WETEN +IJK OP WWWKPMGNLSTAGES
! 5 $ ) 4 4! 8 ! $6 ) 3 / 2 9
Chris Maas Hoofdredacteur 2008-2009
Voorwoord Kunst, een betrouwbare alternatieve belegging?
schilderkunst gerekend kunnen worden. Pas
opbrengst van kunstwerken. Het is moeilijk
op de tiende plek vindt met een werk van een
om een eerlijk oordeel uit te spreken over
der oude meesters, de legendarische Peter
een kunstwerk met betrekking tot het
Paul Rubens. Dit weerspreekt het idee dat
risicoprofiel.
het generaties duurt voordat een kunstwerk tot soms hoge waarde kan stijgen.
Een interessante prijs krijgen voor een kunstwerk hangt, naast de kenmerken van
Een recent voorbeeld van de het beleggen
het schilderij, ook af van een aantal factoren
in kunst is de verkoop van een tekening
zoals de markt, modeverschijnselen en geluk.
van Elizabeth Taylor, gemaakt door de
Verder zijn er tal van verborgen kosten:
Wie kijkt naar de duurste schilderijen
Amerikaanse pop-art artiest Andy Warhol.
veilinggeld, experts, verzekeringen en de kost
ooit verkocht, wordt begroet door
De acteur Hugh Grant kocht dit werk in 2001
van het transport bijvoorbeeld.
duizelingwekkende getallen. In 2006 werd er
aan voor 2 miljoen pond en verkocht het in
Eens het schilderij aan de muur hangt,
een nieuw record gevestigd door de verkoop
2007 voor het zesvoudige. Maar niet alleen
wordt het cashflow negatief- het betaalt geen
van het schilderij No.5 van de Amerikaanse
westerse miljonairs bevinden zich op de
dividend uit- en er zijn kosten verbonden
abstracte expressionist Jackson Pollock.
kunstmarkt, ook in India, Rusland en China
aan de verzekering en het onderhoud ervan.
Destijds werd de som van 140 miljoen dollar
is grote belangstelling voor de aanschaf van
Steeds meer kunstliefhebbers verzekeren
opgebracht voor dit stuk.
kunst.
zich tegen de kans dat hun werk gestolen, vervalst of in beslag genomen werd.
De rest van de top tien laat nog meer
De reden waarom professionele
bedragen van enkele tientallen miljoenen
investeerders ondanks mogelijke gouden
In dit magazine wordt de kunstmarkt vanuit
dollars zien. Wat echter opvalt is dat de
bergen niet snel in kunst stappen, laat zich
verschillende hoeken belicht. Ik wens u
twee duurste werken ooit beiden van na de
raden. Er zijn vaak niet genoeg accurate
wederom veel leesplezier met dit laatste
Tweede Oorlog zijn en dus tot de moderne
gegevens beschikbaar over de financiële
magazine van het jaar 2008/2009.
Colofon
Uitgever: Risk, Financiële Studievereniging Groningen Hoofdredactie: Chris Maas
Redactie: Rinze van den Akker José de Bruin Arjan Schoolderman Mariël Verhagen Marc Vonk
6 Interview: Annabelle Birnie “Kunst is een emotionele investering en geen
Eindredactie: Michiel Dijkstra
financiële belegging.”
Redactieadres: Financiële Studievereniging Risk Interim gebouw 004 Landleven 5 9747 AD Groningen Layout: Mariël Verhagen Vormgeving: LS Ontwerpers BNO
Cover: Toïne ten Have, Oud-Actief Risk Lid
14 Interview: Maarten van Gijn
Fotografie: Henk Veenstra Druk: Zalsman Groningen
“Koop kunst vooral omdat je het mooi vindt.”
Oplage: 1.200 exemplaren Abonnementen Het Risk Magazine verschijnt vijf keer per jaar. De abonnementsprijs bedraagt 12 euro per jaar. Voor abonnementen kunt u contact opnemen met Henk Panman (050 363 7306). Advertenties Voor informatie over adverteren in het Risk magazine kunt u contact opnemen met Henk Panman (050 363 7306).
18 Interview: Cees Kortleve
Risk is gelieerd aan de Economische en Bedrijfskundige Faculteitsvereniging
4
“Brons buiten vinden ze niet leuk meer tegenwoordig.”
Inhoud 6
24
Interview: Annabelle Birnie, Hoofd ING Art Management
14
Interview: Maarten van Gijn, Christie’s
18
Interview: Cees Kortleve, Aon
24
Artikel: Mr. Monica Bremer en Prof. dr. Inge van der Vlies
32
Verslag: Beleggingssymposium
35
Column: Joline Stavasius
Artikel door Mr. Monica Bremer & Prof. dr. Inge van der Vlies Kunst en zakelijk ondernemen Verenigingsnieuws
32
Beursgenoten Symposium José de Bruin
38
Verslag Risk Accountancy Tour
42
Foto’s
44
Entree Risk Accountancy Week
45
Entree Risk Beleggersavonden
46
Entree Risk Congres
47
Entree Risk Lustrum
48
Entree Risk International Financial Program
49
Entree Risk Magazine
50
Entree Risk Multinational Cycle
52
Entree Risk Investment Team
55
Afgestudeerden
56
Agenda
5
Er zijn in Nederland veel bedrijven die zich, naast hun kernactiviteiten, bezighouden met het verzamelen van kunst. De ING beschikt over een collectie van 25.000 kunstwerken. Annabelle Birnie, hoofd van de afdeling ING Art Management, is verantwoordelijk voor deze grote collectie.
Liefde voor kunst
ING Art Management Tekst: Chris Maas en Mariël Verhagen
6
Foto: Arend Velsink Amsterdam
De collectie De kunstcollectie van ING is in 1974
“Je moet een ING kantoor kunnen her-
ontstaan. Achter de eerste kunstwerken zat vooral een decoratieve gedachte, omdat ING
kennen, niet omdat het knaloranje is,
destijds een nieuw hoofdkantoor kreeg. De bank kreeg toen een aantal kunstwerken van
maar omdat er kunstwerken hangen.”
relaties ter gelegenheid van de opening van het nieuwe hoofdkantoor. Daarnaast werd er ook een kleine kunstenaar gevraagd om
Een belangrijk doel van ING is het creëren
Een aantal bedrijven daarvan beschikten
een kleine expositie in de hal in te richten en
van een stimulerende werkomgeving.
ook over een kunstcollectie. Deze zijn
van het één kwam het ander. “De decoratie
Een werknemer brengt een aanzienlijke
telkens toegevoegd aan de ING collectie.
is nog steeds belangrijk. Als je een ING
hoeveelheid tijd door in dezelfde ruimte.
Toen de Nationale-Nederlanden bij
kantoor binnenloopt, moet je altijd kunnen
Daarom is het belangrijk om die ruimte
NMB Postbank Groep kwam, beschikte
herkennen dat het een ING kantoor is. Niet
aantrekkelijk te laten zijn zodat creatief
Nationale-Nederlanden al over circa 5.000
alleen maar omdat het knaloranje is, maar
denken wordt bevorderd. Vandaar dat
kunstwerken. Deze zijn vervolgens ook
ook omdat er kunstwerken hangen.” Van de
werknemers in de gelegenheid worden
aan de ING Collectie toegevoegd. Op deze
verzamelaars van bedrijfscollecties is ING
gesteld om een zelf gekozen werk in hun
manier is de collectie hard gegroeid. Het
de enige die een harde keuze heeft gemaakt
werkplek te hangen.
beheer en onderhoud van de hele collectie
voor enkel moderne en hedendaagse kunst.
Intussen heeft ING 25.000 kunstwerken,
is in handen van ING Art Management.
“Daar kan je om geroemd worden en om
die niet allemaal zelf zijn aangekocht.
Alle 25.000 kunstwerken zitten met een
verguisd worden, maar onze collectie heeft
ING bestaat namelijk uit meer dan 40
locatie, bruikleencontract, de aangewezen
herkenbaarheid.” Daar is Annabelle Birnie
deelbedrijven. In de loop der jaren hebben
verantwoordelijke en een afbeelding in het
blij om.
er veel fusies en overnames plaatsgevonden.
computersysteem van ING Art Management.
Foto: Marijn Scheeres. Beschrijving: Ietje en Pisanello van Koosje van Keulen op de tiende etage van ING House met twee glazenwassers.
Zo is continu bekend binnen de afdeling
collectie. Daarnaast kijkt ze of het origineel
thuis, bij kunstenaars, bij galerieën, bij de
waar de werken zouden moeten zijn.
is en of het kwaliteit heeft. Volgens Birnie
kunsthandel, bij veilingen, eigenlijk overal.
In 2008 zijn ongeveer 100 kunstwerken
is het mogelijk om te herkennen of het een
Het aanbod is vrij constant. Kunstenaars zijn
aangekocht. Hieronder vallen origineel werk,
schilder is gelukt wat hij wilde schilderen.
er altijd, zeker in Nederland.”
opdrachten en grafiek, maar ook foto’s. ING
Het is ook te zien wanneer een kunstenaar
is in de loop der jaren minder kunstwerken
probeert een Picasso na te schilderen of
ING is lid van de Vereniging
gaan aankopen, maar is wel relatief meer
dat hij het zelf bedacht heeft. “Slechte
Bedrijfscollecties Nederland (VBCN), een
origineel werk gaan kopen. Vroeger werd
kwaliteit kun je aanwijzen; over goede
samenwerkingsverband van bedrijven in
er vrij veel grafiek gekocht. Van de 25.000
kwaliteit kan je discussiëren of iedereen
Nederland die naast hun primaire activiteit
kunstwerken, zitten er in totaal 14.000
die mening deelt. Dit kan je oefenen door
kunst verzamelen. Birnie vervulde zelf ook
stuks grafiek bij. Dit betekent dat ING over
veel te kijken en veel te zien en dan kan je
enige tijd een rol in het bestuur van deze
ongeveer 10.000 originele werken beschikt.
meedoen aan een dergelijke discussie. Maar
vereniging. Naast kwesties als behoud
Birnie vertelt: “ING koopt hedendaagse
je kunt ook kijken naar prijsontwikkelingen
en beheer, vervullen ook thema’s als
kunst met de nadruk op figuratie. Tot vijf
in het verleden van de werken van die
gezamenlijke presentatie van de collecties
jaar geleden verzamelde ING uitsluitend
kunstenaar of naar collecties waar ze wel of
een thema. Een voorbeeld hiervan is de
Nederlandse figuratieve kunst. Tegenwoordig
niet in vertegenwoordigd zijn.” Als Birnie
beeldententoonstelling aan de Amsterdamse
zal er dus ook wel eens iets abstracts tussen
op atelierbezoek gaat, kijkt ze ook of de
Zuidas. De basis voor dit idee is vier jaar
zitten.”
kunstenaar zelf iets te vertellen heeft of
geleden gelegd door ING Art Management en
dat het kunstwerk alleen maar een uiterlijk
kwam tot stand door de samenwerking van
Bij het aankopen van kunstwerken kijkt
iets is. Birnie koopt de kunstwerken bij
de VBCN met de Stichting Virtueel Museum
Birnie niet of ze het zelf mooi vindt. Ze
kunstenaars thuis, maar ook bij galerieën.
Zuidas. Uit de collectie van ING werden drie
kijkt of ze het kunstwerk goed vindt. Een
“Ik kijk overal,” aldus Birnie. “Het is
werken tentoongesteld.
kunstwerk kan goed zijn als het past bij de
relevant om overal te kijken. Bij mensen
8
Naast decoratie van de kantoren van ING werd educatie steeds belangrijker. ING wilde
Vereniging Bedrijfscollecties Nederland
vertellen over de kunstwerken en schreef erover in verschillende vakbladen. Zo heeft ING steeds meer informatie gedeeld over
In 2005 heeft ING samen met andere bedrijven de Vereniging Bedrijfscollecties
haar collectie.
Nederland opgericht. Bij deze verenging mogen alleen bedrijven lid worden die over een kunstcollectie beschikken en hiervoor iemand fulltime in dienst
Omdat ING met name hedendaagse kunst
hebben, die hen naar buiten toe mag vertegenwoordigen. Momenteel zijn de
koopt, heeft ING een mecenasfunctie
volgende bedrijven lid van de vereniging:
in de hedendaagse kunstwereld. “Want als je kunst koopt, zorg je er ook voor
ABN AMRO
ING
dat kunstenaars door kunnen werken.”
Achmea
KPMG
Op deze manier neemt ING ook een
AEGON
KPN
maatschappelijke verantwoordelijkheid met
Ahold
LeasePlan Corporation
haar kunstcollectie. Door de educatie en het
AkzoNobel
F. van Lanschot Bankiers
uitwisselen van informatie is uiteindelijk
AMC
LUMC
ING Art Management Services ontstaan.
Aon
MC Rotterdam Zuid
ARCADIS
Ministerie van Buitenlandse Zaken
Waardering van de collectie
Arval
NOG Collectie van het SNS REAAL
De collectie van ING wordt eens in de drie
BAT artventure Collection
Fonds
jaar getaxeerd, omdat dit verplicht is voor
Bank Nederlandse Gemeenten
Océ
de verzekering. Dat wordt gedaan door
Bouwfonds
Rabobank
een taxateur, die niet per se een externe
De Nederlandsche Bank
Randstad
taxateur hoeft te zijn. ING is met de
DSM
Ricoh
verzekeringsmaatschappij een partijentaxatie
Erasmus MC
Theodoor Gilissen Bankiers
overeengekomen, dus kan Birnie een deel
Fortis
TNT Post
zelf doen.
Friesland bank
Twynstra Gudde
Gasunie
UMC Utrecht
Bij de waardering van de kunstwerken
Generali
VNO-NCW
wordt gekeken naar de prijs die de actuele
Heijmans
markt er mogelijk voor zou betalen als
Houthoff Buruma
het kunstwerk verkocht zou worden. De taxatie is een inschatting van de mogelijke verkoopprijs. Een taxateur kijkt hierbij naar verschillende aspecten, zoals het aantal ...vervolg op pagina 11
www.vbcn.nl
Success is a team effort! Trading on the future. All Options is a leading market maker providing liquidity to the derivatives markets in Europe and Asia. In only 2 years we have grown from 60 to 300+ employees and are now one of the largest market makers in the world. And we don’t stop there – this year we are seeking another 50 young talents for trading careers.
Join our team: www.alloptions.nl/life
This success is due to our belief in support for personal achievement and discipline in success. Working in unity is at the core of our culture. That’s why we reward our traders on both their individual and team performance. If you are interested in a challenging and rewarding career in trading check out your options at: www.alloptions.nl
...vervolg van pagina 9
nauwelijks voor. De kosten van bruikleen zijn
zal op korte termijn verhuizen naar de ING
kopers op de markt, de waarde waarvoor het
altijd voor de instelling die het kunstwerk wil
House aan de Ring A10 in Amsterdam.
kunstwerk is gekocht, de conditie van het
lenen.
Als hoofd ING Art Management is Birnie
kunstwerk, of het wel of niet gesigneerd is, of
verantwoordelijk voor de ING Collectie.
het verdoekt is, of het schade heeft gehad en
Op dit moment zijn er kunstwerken van
Hieronder valt het beheer en de distributie
of is vastgesteld wie de eigenaar is geweest.
ING te bezichtigen in musea in Madrid,
en normaal gesproken de aankoop. Art
Maar ook de betekenis van de kunstenaar
Florence, Sydney en Tokyo. In het verleden
Management merkt de gevolgen van de
in de stroming die hij vertegenwoordigt, of
heeft ING onder andere mee gewerkt aan
kredietcrisis. “Door de economische situatie
juist niet in de stroming waar hij in zit, maar
de tentoonstelling Dutch Realism. Hierbij
zal ING in 2009 geen nieuwe kunstwerken
juist daarbuiten. Daarnaast wordt gekeken
werden vijf meesterwerken uit de collectie
aankopen,” aldus Birnie. Dit is de eerste
naar de mate waarin zijn werk onderdeel
samen met werken uit het Rijksmuseum ten
keer dat ING dit communiceert. Het zal
is van het kunsthistorische discours. Ook
toon gesteld in het Rijksmuseum Schiphol.
een grote impact op de verkoopcijfers
kan het belangrijk zijn of de originele lijst
Per jaar zijn er ongeveer 200 werken in
binnen de kunstsector hebben, want alle
nog om het werk zit en met welk type verf
bruikleen. Sommige van die werken blijven
bedrijfscollecties in Nederland zijn samen
het werk geschilderd is. Leeftijd van het
langer dan een halfjaar weg en anderen
verantwoordelijk voor 30% van de omzet
schilderij speelt geen rol, net als de tijd die
zijn na drie weken weer terug. De overige
binnen het Nederlandse galeriewezen.
de kunstenaar aan het maken van het werk
kunstwerken zijn allemaal binnen ING
Afgelopen jaar heeft Birnie ook de verkoop
heeft besteed.
tentoongesteld.
van een aantal kunstwerken gecoördineerd. ING doet momenteel mee aan een project
Bruikleen
Niet de hele collectie is openbaar, er hangt
waarbij 2.500 kunstwerken met een
Veel kunstwerken van de ING Collectie
ook kunst in kantoren die niet voor iedereen
getaxeerde waarde van onder de 200 euro
worden uitgeleend. In principe honoreert
toegankelijk zijn, want de kunstcollectie heeft
aangeboden worden. ING biedt wekelijks 50
ING alle bruikleenaanvragen die door
twee doelen. Die is er voor de medewerkers
kunstwerken aan via www.museumveiling.
professioneel daartoe uitgeruste instellingen
en voor de klanten. Op sommige plekken
nl, waarop vanaf EUR 17,50 op geboden
worden gedaan. “Die weten ING goed te
waar medewerkers zitten, kunnen echter
kan worden. Zo komt deze kunst weer
vinden de laatste tijd,” zegt Birnie. Het is
geen klanten komen. Hierbij moet gedacht
beschikbaar voor het publiek. De totale
dus niet mogelijk om voor particulieren een
worden aan een geldtelcentrum of een
opbrengst van dit project gaat naar ING
aanvraag te doen voor bij degene thuis. Het
bewaakte afdeling van ING. De kunst die
Chances for Children gaan, het wereldwijd
is ook niet mogelijk voor relaties van ING
daar hangt is dan niet toegankelijk voor
maatschappelijke ontwikkelingsprogramma
om kunstwerken te lenen ter decoratie van
iedereen, maar wel voor medewerkers. Deze
van ING dat zich inzet voor onderwijs voor
hun bedrijf. Bij het uitlenen van werken
kunstwerken kunnen echter wel in bruikleen
kinderen. Zij doet dit in diverse landen in
wordt ook gekeken naar het belang van de
worden gegeven.
samenwerking met Unicef.
tentoonstelling niet meewerkt, dan overlegt
ING Art Management
Zelf is Birnie ook gecertificeerd taxateur van
ING met de betreffende kunstenaar en de
ING Art Management is vanaf 1987 gevestigd
moderne en hedendaagse kunst. Dit houdt
instelling over de bruikleen. Dit komt echter
aan het Bijlmerplein in Amsterdam, maar
in dat zij in veel gevallen ook schade-expert
kunstenaar. Als een kunstenaar aan een
“Kunst is een emotionele investering en bij Nationale-Nederlanden is. Of in geval van conflict tussen twee taxateurs ook de
geen financiële belegging.”
derde bemiddelende taxateur is. Uiteindelijk is haar uitspraak dan bindend. Daarnaast staat ze ook als taxateur ingeschreven bij verschillende rechtbanken die een beroep op
Biografie Annabelle Birnie is geboren in
het toenmalige hoofd van ING Art
1968 en heeft Kunst, Beleid en
Management, op te volgen. Eerst
ING Art Management Services
Management in Utrecht gestudeerd.
werkte ze bij ING als conservator
In 2002 is ING Art Management Services
Haar carrière begon ze in 1991
en in 2004 werd Birnie benoemd tot
opgericht. ING Art Management Services
met een stage bij de TEFAF (The
Hoofd ING Art Management.
geeft particulieren advies over hun op te
European Fine Art Foundation),
Naast haar normale werkzaamheden
bouwen kunstcollectie, over hun financiële
daarna heeft ze ook nog stage
heeft Birnie altijd verschillende
investeringen in de collectie en het
gelopen bij ING, waarna ze bij een
bestuursfuncties gedaan. Zo heeft
onderhoud daarvan. Als voorbeeld geeft
galerie is gaan werken.
ze zeven jaar lang in het bestuur
Birnie aan: “Zo wordt een schilderij dat
Na zes jaar bij die galerie te hebben
gezeten van Galerie Bond Nederland
boven een verwarming hangt, minder waard
gewerkt, werd ze gevraagd om
(later opgegaan in de Nederlandse
dan wanneer het schilderij uit het zonlicht
hoofd van de afdeling Moderne en
Galerie Associatie). Daarnaast heeft
in een goed klimaatconstante ruimte hangt.
Hedendaagse Kunst bij Sotheby’s te
ze vier jaar in het bestuur gezeten
Verder geeft ING Art Management Services
worden.
van NedArt, een koepelorganisatie
haar kunnen doen als onafhankelijk expert.
van commerciële kunstorganisaties in
advies over het beheer van het vermogen van een collectie.
Hierna is Birnie samen met Oeke
Nederland.
Witteveen een Art Consultancy
ING geeft advies aan particulieren en
begonnen aan de Keizersgracht in
Onlangs is Birnie toegetreden
bedrijven; dit zijn allemaal klanten van ING.
Amsterdam. Na een jaar is Birnie
tot het bestuur van het Haags
Er zijn weinig klanten die rechtstreeks met
toen voor zichzelf begonnen als
Gemeentemuseum en neemt zij deel
ING Art Management zaken doen, omdat
kunsthandelaar vanuit huis. Ze
in een paar andere besturen. Op
het een service is voor klanten en niet voor
heeft in die periode particuliere
deze manier heeft Birnie een enorm
externen. De mensen die Birnie adviseert
kunstverzamelaars geadviseerd en
netwerk opgebouwd.
zijn enkel verzamelaars, zij adviseert niet
verschillende artikelen gepubliceerd.
aan beleggers. “Kunst is een emotionele
In 2000 werd Birnie door ING
investering in iets wat je mooi vindt en geen
benaderd om op termijn Sacha Tanja,
financiële belegging.”
12
www.ingartcollection.com
Wat belangrijk is, laat je niet los.
Ik wil ruimte om te groeien. Waar zet ik
Waar je ook bent, belangrijke beslissingen zijn nooit ver weg. In je rol als accountant en bij het bepalen van je volgende carrièrestap. Bij Grant Thornton begrijpen we dat je voortdurend bezig bent met je groei. Sterker nog, wij zijn er zelf ook mee bezig. Onder andere door jouw ambities alle ruimte te geven en door je talent te versterken met een goed doortimmerde opleidingsaanpak. Meer over ons op onze website.
www.carrierebijGT.nl
v de
ol
d gen
e stap?
Grant Thornton bij jou in de buurt: Alphen aan den Rijn - Amsterdam Boskoop - Gouda - Leiden - Rijswijk Rotterdam - Woerden
Accountancy - Belastingen - Advies
Christie’s Kunst kopen? Tekst: Rinze van den Akker
Christie’s
Christie’s is een makelaar in voornamelijk
De belangrijkste eigenschappen van Christie’s zijn volgens van Gijn enerzijds
kunst, antiek en juwelen. Christie’s brengt
kennis over kunst en de markt, anderzijds het netwerk van Christie’s. Christie’s heeft
de koper en de verkoper bij elkaar. De
een enorm netwerk waardoor ze weten wat er in de markt leeft. Door hun kennis over
taxateurs van Christie’s zijn de kern van het
de markt kunnen ze goed inschatten wat een object op zou kunnen brengen en door
bedrijf, zij bepalen de waarde van een object
hun netwerk hebben ze ook de afzetmarkt beschikbaar voor een bepaald object. Dit is
aan de hand van hun kennis en expertise.
wat Christie’s een unieke partij maakt in het verhandelen van kunst. Christie’s heeft één grote concurrent in deze informatiemarkt en dat is Sotheby’s. Daarnaast zitten er een aantal kleinere veilinghuizen in de markt.
Categorieën De taxateurs van Christie’s zijn de kern van het bedrijf, zij bepalen de waarde van een object aan de hand van hun kennis en expertise. Bij Christie’s werken verschillende taxateurs voor de verschillende categorieën kunst. In totaal werken er 23 taxateurs verdeeld over de verschillende categorieën. Bij Christie’s Amsterdam zijn er grofweg
14
zes categorieën, namelijk, oude meesters
Prijs
Conjunctuur
en romantische schilders (voor 1850),
Wanneer nieuwe bieders de veiling betreden,
De gevoeligheid voor economische
moderne en impressionistische kunst (1850-
wordt eerst hun kredietwaardigheid bij de
conjunctuur is verschillend voor de zes
1950), hedendaagse kunst (vanaf 1950),
betreffende bank gecheckt. Echter,omdat
eerder genoemde categorieën De categorie
wijnen, juwelen en meubels. Ongeveer de
het bieden op stukken die je niet kan betalen
‘oude meesters’ is het minst gevoelig: in deze
helft van alle objecten wordt verkocht aan
zinloos is, is dit niet een hele groot issue
categorie heerst schaarste. Er komen geen
particulieren en de resterende helft aan
voor het veilinghuis Christie’s. Voor de
nieuwe stukken in deze categorie en niemand
handelaren. Men kan zien dat het publiek
veiling bepalen eigenaar en veilinghuis, aan
zal Rembrandt ooit nog een matige schilder
voor een bepaalde categorie niet snel
de hand van de taxatie, gezamenlijk een
vinden. Er kan een keer een nieuw stuk
koopt in een andere categorie. Wijnkopers
richtprijs voor het te verkopen kunstwerk. De
opduiken, maar de werken in deze categorie
gaan niet voor meubels en liefhebbers van
eigenaar kan een minimumprijs aangeven,
zijn intussen zo zeldzaam dat deze categorie
oude meesters hebben vaak geen interesse
waaronder hij zijn stuk niet kwijt wil. Aan
redelijk waardevast is. Dit betekent ook dat deze werken niet binnen korte tijd veel meer waard gaan worden, de prijzen zijn vaak al
“De lol van op iets bieden waar je geen
‘gesetteld’. Bij andere categorieën ligt dat anders, bijvoorbeeld voor de hedendaagse
geld voor hebt, is vrij beperkt.”
kunst. Hiervoor geldt ten eerste dat er geen schaarste binnen deze categorie heerst en ten tweede is het nog helemaal niet duidelijk
voor hedendaagse schilderijen. Dit kan
de andere kant zal Christie’s proberen de
wie de‘Rembrandt van 21e eeuw’ wordt. Dit
verschillende oorzaken hebben, maar vaak is
richtprijs niet al te hoog te zetten, om zoveel
is veel meer een speculatieve markt, en dus
het de persoonlijke voorkeur van een koper,
mogelijk mogelijke kopers te interesseren;
gevoeliger voor de conjunctuur.
die bijvoorbeeld het kunstwerk van een
de schatting moet het belang van het stuk
oude meester veel meer waardeert dan het
onderstrepen, maar het heeft weinig zin om
kunstwerk van een hedendaagse schilder.
drie keer de marktwaarde te vragen.
“Koop kunst vooral omdat je het mooi
Biografie
vindt.” Investeren in kunst
nieuwe Rembrandt gaat worden. Er zijn
Vooral handelaren investeren in kunst
een aantal kunstenaars die nu als toppers
vanuit hun beroep, om het vervolgens voor
worden beschouwd, maar het is natuurlijk
meer door te verkopen. Bij particulieren
de vraag of ze over 30 jaar nog steeds aan
kan Christie’s niet direct zien of het om een
de top staan. Antieke meubels zijn nu vrij
investering gaat of om liefhebberij. Christie’s
goedkoop: je kunt unieke stukken krijgen
zegt ook altijd dat je een item ook moet
voor prijzen vergelijkbaar met de prijzen van
kopen omdat het mooi vindt. Daarbij komt
meubels van de meubelboulevard. Je moet er
het voordeel dat kunst weliswaar een luxe
van houden en er ook de ruimte voor hebben.
product is, maar wel veel waardevaster is
Wat nu slecht gaat zijn stukken waar ‘iets’
dan bijvoorbeeld een luxe auto. Een ander
mee is: erg beschadigd, slecht gerestaureerd
Maarten van Gijn heeft geschiedenis
voordeel van kunst is dat afschrijvingen
of niet representatief voor iemands oeuvre.
gestudeerd te Leiden en heeft daarna
wegens gebruik in principe niet nodig zijn.
gesolliciteerd bij Christie’s. Van Gijn
Bovendien kan een bepaald item door
heeft nu een PR-functie bij Christie’s.
schaarste meer waard worden.
Zijn taak is om alle veilingstukken te voorzien van informatie ten behoeve
De meest volatiele markt is op het moment
van de veiling.
die van de hedendaagse schilderijen: het is er de kunst om in te schatten wie de
16
http://www.christies.nl/
Sr. Portfoliomanager Fixed Income
Business Analist
Communicatieadviseur Medewerker Accounting & Reporting
Accountmanager
Controller
Medewerker Settlements
Sr. Portfoliomanager Aandelen
Sales Manager
Datamanager
Dit is je kans om bovenaan te beginnen. Delta Lloyd Asset Management, één van de meest succesvolle vermogenbeheerders van Nederland, is op zoek naar high potentials. Talent dat écht hogerop wil. Binnen onze compacte organisatie vind je de dynamiek van het internationale vermogensbeheer. En alle kansen om snel te groeien. Dus met meer rendement voor jezelf. Dat geldt voor financiële specialisten, maar ook voor ambitieuze ICT-ers of marketeers. Ben je net afgestudeerd of ben je juist toe aan een volgende stap in je carrière? Ga voor al onze actuele vacatures naar www.bovenaanbeginnen.nl
Oorspronkelijk was hij actief in het ‘property segment’, maar bij toeval kwam hij terecht in het kleine wereldje genaamd ‘Kunst’ en momenteel werkt Cees Kortleve al weer veertien jaar bij Aon. Aon is een toonaangevende dienstverlener op het Tekst: Chris Maas
Aon
gebied van risicomanagement, employee benefits en verzekeringen.
De kunst van het verzekeren
18
“Het is enigszins een apart verhaal,” geeft
niets met verzekeringen, jullie zijn allemaal
voor 30% van de mensen het saaiste karwei
Cees Kortleve aan over de manier waarop
oplichters. Maar je hebt kans gezien om het
is. Wanneer men echter in de business zelf
hij in de kunstwereld terecht is gekomen.
zo op papier te zetten, dat ik het begrijp.” En
zit, blijkt het een heel ander verhaal te zijn.
“Ik was destijds werkzaam bij de Amro
dat is voor mij een belangrijkste les geweest:
“Ik vind het erg leuk werk en doe het met het
Bank. Via een collega die het hoofd van
Schrijven op het niveau van je klanten.”
grootste plezier,” zegt Kortleve. “Wanneer
de transportafdeling was, ben ik destijds
je een normale belangstelling voor het
in een zaak betreffende kunstverzekering
Uiteindelijk stapte Kortleve na vele
bedrijven aan de dag legt in bijvoorbeeld
gerold. Mijn collega had in het verleden
verzoeken over naar Aon. Daar kwam hij
de property business, krijg je vaak het hele
bij een ander bedrijf bemerkt hoezeer een
vervolgens eerst weer terecht bij property.
bedrijf te zien! Daarnaast praat je, waar je
grote kunstzaak de directie verheugde,
Maar er werd hem gevraagd om toch
ook komt, op niveau.” Op de vraag of er ook
toen die eenmaal was binnen gehaald.
zeker kunstzaken op te pikken, mocht hij
zware punten in het vak zitten moet Kortleve
Hij las in 1988 dat er een grote Van Gogh
ze tegenkomen. “Vanaf het begin was het
lachend antwoorden: “Ik zou niet durven
tentoonstelling aankwam, gedeeltelijk in
grotendeels property waar ongeveer 20 tot
zeggen wat het zwaarste is. Misschien zie
het Van Gogh Museum en daarnaast in het
30 procent kunstzaken tussen zaten. Dit
ik overal het beste van in, de minder leuke
Kröller-Müller museum.” Dat ze geen enkele
omdat ik inmiddels aardig wat contacten
dingen vergeet ik nogal snel.”
ervaring betreffende kunst bezaten, bleek
had opgebouwd in het wereldje. Daarnaast
Kunst is echter binnen verzekeringsland
geen hindernis. In totaal moest er voor zes
werd er bij ABN-Amro niet voor de juiste
toch ook wel een vreemde eend in de bijt.
miljard gulden aan kunst worden verzekerd,
vervanging gezorgd, waardoor klanten
De totale markt voor het verzekeren van
tot op de dag van vandaag een ongekend
gingen lopen. Men was gewend aan een
kunst en tentoonstellingen, plus alles wat
hoog bedrag. Kortleve vertelt: “Wanneer
bepaald niveau van service. Uiteindelijk werd
daar tussen ligt, is een kleine druppel in
het om dit soort hoge bedragen gaat, kun
mij gevraagd om de afdeling Artscope bij
de totale oceaan van premies. Kortleve
je niet meerdere makelaars de markt in
Aon over te nemen. Dat is een kleine groep
zegt ook: “Kunst geeft het geheel echt iets
sturen, die wordt dan verziekt in plaats van
van negen mensen, wat wel aangeeft hoe
anders, voornamelijk omdat de klanten echt
dat het onderste uit de kan wordt gehaald.
klein de markt eigelijk is.”
anders zijn dan in het bedrijfsleven. Men
Uiteindelijk kregen wij de opdracht ondanks
is zo gefocust op het aspect kunst en een tentoonstelling, dat men vooral ook advies
“Schrijf niet op je eigen niveau, maar op
vraagt aan jou als makelaar waardoor je de rol als adviseur beter kan spelen. Dit
dat van je klanten.”
in tegenstelling tot het bedrijfsleven waar men toch eerder geneigd is uit te gaan van ‘dit is wat ik wil en wat kost dat? Dit staat
onze onervarenheid, puur omdat wij alle
Een kunst apart
natuurlijk los van het feit dat het leuk is
facetten wisten aan te stippen in duidelijke
Dat er veel vooroordelen bestaan over
om naar kunst te kijken. Maar als makelaar
taal. De directeur van het bureau die de
verzekeren is al enige tijd duidelijk. Uit een
hoef je geen echte kunstkenner te zijn.
tentoonstelling organiseerde zei in zijn eerste
onderzoek van een concurrent van Aon uit
Mijn eigen kennis ligt op het niveau van de
reactie op onze presentatie: “Ik heb helemaal
2007 blijkt dat het regelen van verzekeringen
gemiddelde Nederlander. Ik hoef het ook
niet te zijn; ik moet weten wat men aan verzekeringen nodig heeft, waar ik het kan halen en hoe de klant de verzekeringskosten kan minimaliseren. Het is niet nodig te weten welke stijl een bepaalde schilder hanteerde, alhoewel het natuurlijk wel leuk is over die kennis te beschikken.” De kanttekening die Kortleve hierbij plaatst is dat het natuurlijk wel noodzakelijk is om je erin te verdiepen waar de risico’s liggen, hoe de museale wereld in elkaar steekt, welke zaken verzekerd moeten worden zodat er een goed verhaal kan worden overgebracht aan de verzekeraar.
Risico’s Sinds de brand in het Armando Museum te Apeldoorn ontstond weer de discussie over het al dan niet plaatsen van sprinklers in de musea en de mogelijke waterschade aan schilderijen. Alhoewel Kortleve de voorkeur zou geven aan een beperkt aantal schilderijen die nat zijn tegenover brandschade weegt de korting op de premie niet op tegen de kosten van de aanleg van een sprinklerinstallatie. Een verzekeraar kan ook niet een maximale aan preventie en repressie maatregelen eisen. Terugkijkend naar de basis is een verzekeraar de risicodrager. Bovendien moet een museum ook nog toegankelijk zijn voor publiek en kan dus niet ‘potdicht’ gemaakt worden. Zolang het risico nog acceptabel is zal de verzekeraar bereid zijn die te verzekeren tegen een adequate premie. Op de vraag of het verschilt per kunstsoort zoals schilderijen, beelden of porselein
20
geeft Kortleve lachend antwoord: “Brons
strenger met betrekking tot de beveiliging.
dus onafhankelijk, De makelaar eist dat,”
buiten vinden verzekeraars niet leuk meer
Daar worden grote transporten bijvoorbeeld
Als verzekeringstechnisch de waarde niet
tegenwoordig. De premie voor bijvoorbeeld
standaard gewapend geëscorteerd, hetgeen
vaststaat, dan zal de schade-expert bij
glas verschilt logischerwijs nadrukkelijk van
in Nederland onmogelijk is.”
de ter zake deskundige kunsthandelaren
de premie voor schilderijen.”
langsgaan om de waarde van het beschadigde
Ook over het bepalen van de premie voor
Objectieve waarde
of verloren object vast te stellen, op basis
de risico’s die met museale zaken wordt
Wat betreft het vaststellen van de waarde
van een mogelijke verkoopprijs. “Deze
gelopen is Kortleve duidelijk. “Er is een
van een object is Kortleve duidelijk. Vaak
handelaren hebben immers de kennis
misverstand over het inschatten van risico’s
is het een kwestie van ‘Wat de gek er voor
daarvan, het is onderdeel van hun beroep.
bij kunst. De premie voor bijvoorbeeld
geeft.’ Er kan bijvoorbeeld beter kan worden
De handelaar zal vanuit zijn knowhow
autoverzekeringen is op basis van statistische
gekeken naar een bandbreedte die voor een
bepalen voor welk bedrag het betreffende
gegevens redelijk te berekenen doordat er
schilderij wordt gehanteerd. “Gebaseerd op
werk waarschijnlijk zou kunnen verkopen.
veel gegevens beschikbaar zijn. Kunst is
mijn ervaring kan ik zeggen dat diegene die
Met bijvoorbeeld een gebouw kan de waarde
evenwel een te kleine markt en er ontbreken
weet te zeggen hoeveel een schilderij waard
objectief worden vastgesteld, stenen tellen is
derhalve betrouwbare statische gegevens. Na
is, diegene is die het vandaag heeft verkocht.
bepalend,” geeft Kortleve aan. Op de vraag
de roof in het museum van Dirk Scheringa
Terwijl het de volgende dag weer een ander
hoe men een werk als bijvoorbeeld de Mona
(Het Scheringa Museum voor Realisme
bedrag is als het weer op de markt komt.”
Lisa van Leonardo da Vinci gewaardeerd
red.) belde een krant mij op en vroeg mij
Kortleve geeft met een voorbeeld aan hoe
moet worden geeft hij een duidelijk
hoe verzekeraars hierop zullen reageren.
moeilijk het is om een waarde vast te stellen.
antwoord: “Het heeft geen zin om over de
“Helemaal niet,” antwoordde ik. Het is
“Een tijd geleden was er schade toegebracht
waarde van iets te discussiëren, als je niet
vooralsnog een incidenteel voorval. Pas bij
aan een schilderij. Vervolgens werden
van plan bent om het te verkopen.”
herhaald voorkomen zullen verzekeraars
vier experts om hun mening gevraagd wat
Overigens hangt de prijs ook af van waar
maatregelen eisen om dit in het vervolg te
betreft de waarde van het werk. De bedragen
het stuk wordt verkocht. Kortleve geeft aan
voorkomen. Dit soort verzekeringen zijn
varieerde van 125.000 euro tot 680.000
dat het zeer zeker uitmaakt of een werk in
een korrel zand in de grote woestijn van
euro. Zeg het dan maar. De schade-expert
New York, Londen of Parijs wordt verkocht.
premies.”
die namens verzekeraars optreedt, staat
De handel is natuurlijk degene die hier het
niet op de payroll van de verzekeraar en is
beste over is ingelicht, zoals de verschillende
Zeker vergeleken met het buitenland is Nederland open qua musea. Weliswaar
“Brons buiten vinden ze niet leuk meer
staan er suppoosten, hangen er camera’s en zijn er soms sluizen; toch staat dit
tegenwoordig.”
niet in verhouding tot de waarde die in laatstgenoemd museum hangt. “Een museum wil een open plek zijn voor haar bezoekers, waar men zo ongestoord mogelijk van kunst moet kunnen genieten. In Italië is men veel
...vervolg op pagina 22
veilinghuizen en kunsthandelaren.
De mate van competitie
Naast het bedrag dat wordt uitgekeerd in het
Aon is wereldwijd marktleider in dit kleine
geval van schade om die te repareren, wordt
segment. De competitie tussen makelaars
ook de waardevermindering na een schade
blijkt beperkt te zijn. Het aantal verzekeraars
door de verzekering vergoed. Dit wordt
is daarentegen groter en de makelaar
in een percentage van het te verzekeren
poogt in die markt de beste mix van prijs
Aon is een toonaangevende
bedrag uitgedrukt. Kortleve geeft hier over
en voorwaarden te verkrijgen. Zeker in
dienstverlener op het gebied van
aan: “Ik adviseer musea echter altijd zich af
Nederland is Aon één van de weinige die
risicomanagement, employee
te vragen of ze dat wel echt nodig hebben.
een totaalpakket weet aan te bieden, het
benefits en verzekeringen. De naam
Mijn redenering is althans, dat wanneer je
aanbod van zaken is ook te klein om een
Aon is geen afkorting; het is het
een collectie hebt waarvan vaststaat dat die
specialisme in deze zaken op te bouwen en
Keltische woord voor eenheid. Het
nooit verkocht mag worden, de commerciële
een in kunstverzekeringen gespecialiseerd
bedrijf heeft in Nederland ruim 1200
waarde daarvan gewoon nul is. In dat
internationaal netwerk is essentieel om
medewerkers en maakt deel uit van
geval kan waardevermindering nooit van
de klanten optimaal te kunnen bedienen.
Aon Corporation Chicago. Wereldwijd
toepassing zijn. Waarom zou je dat dan wel
Diverse makelaars en tussenpersonen richten
heeft men circa 500 kantoren in
willen verzekeren, want je ziet het uiteraard
zich logischerwijs dan ook op de particuliere
meer dan 120 landen en zijn er ruim
wel in de premie terug.” Op de vraag of
kunstverzamelaar. Wereldwijd zijn er maar
37.000 medewerkers. In Nederland
musea hun collecties op meer gebieden
een paar andere makelaars die zich op deze
is Aon marktleider op het gebied van
‘oververzekeren’ geeft Kortleven een stellig
markt begeven, zonder te beschikken over
risicomanagement. Het bedrijf scoort
antwoord: “Meestal is het andersom en zijn
een internationaal netwerk. “Momenteel
daarnaast het hoogst op integriteit,
de verzekerde bedragen te laag. Het gaat
is het vrij rustig door de recessie. Grote
zo blijkt uit de Management Team
musea ook niet om de commercie, dat staat
tentoonstellingen worden soms uitgesteld
100.
gewoonweg niet voorop, hoewel het wel
doordat sponsoren momenteel afhaken. Dat
belangrijker begint te worden nu musea
is toch wel iets wat men krijgt in zo’n kleine
zelfstandiger worden.”
markt.”
22
Aon
http://www.aon.nl/
We view professionalism as the product of excellent abilities and execution. We pride ourselves on it in everything we do. Being professional is about setting the highest standards of performance and wanting to excel. If you have the same standards, we would like to hear from you. For our Analyst Program, NIBC is looking for university graduates who share our pursuit of professionalism. Personal and professional development are the key-elements of the Program: in-company training in co-operation with the Amsterdam Institute of Finance; working side-by-side with professionals at all levels and in every financial discipline is part of learning on the job. We employ top talent from diverse university backgrounds, ranging from economics and business administration, to law and technology. If you have just graduated, with above-average grades, and think you belong to that exceptional class of top talent, apply today. Joining NIBC’s Analyst Program might be the most important career decision you ever make! We offer a highly competitive compensation package with a significant variable component. Additionally, you also benefit in the company’s future growth by participating in a long-term incentive plan. Want to know more? Surf to www.careeratnibc.com.
THE MERCHANT BANK OF CHOICE
Interested? Please contact us: NIBC Human Resources, Angeline Appel or Frouke Röben, [email protected]. For further information see www.careeratnibc.com. NIBC is a merchant bank of Dutch origins with worldwide activities. We are entrepreneurial in a way that is always in keeping with our clients’ best interests. We believe ambition, teamwork, and professionalism are important assets in everything we do. T H E
H AG U E
•
L O N D O N
•
B R U S S E L S
•
F R A N K F U RT
•
N E W
YO R K
•
S I N G A P O R E
•
W W W. N I B C . C O M
Kunst en zakelijk ondernemen Wat is de stand van zaken en houdt deze wel stand? Tekst: Monica Bremer en Inge van der Vlies
De keuze om cultuur te subsidiëren
Cultuurprofijt, matching, cultureel
is democratisch genomen. Er moet over de keuze en de uitvoering ervan
ondernemerschap, eigen inkomsten!
verantwoording worden afgelegd. Dat is lastig, omdat ‘kunst’ en ‘kwaliteit’ heel
Culturele ondernemingen moeten zakelijker
verschillend worden geïnterpreteerd2. Wie bepaalt, wie beoordeelt, en hoe doen we
opereren en worden daar zelfs voor beloond
dat en op welke wijze? Het was onwenselijk dat een kunstenaar die werd gesubsidieerd
door onze subsidiegevers . Hoe verhoudt 1
door de overheid (de BKR-regeling) in de zestiger jaren verantwoording kon afleggen
de zakelijke kant zich met dat waar het
door spontaan een paar oude auto-wielen te voorschijn te toveren als ‘werk’, het is
eigenlijk omgaat, de inhoudelijke kwaliteit?
wat ons betreft net zo onwenselijk dat in 2009 een gesubsidieerde instelling weg komt met een nette jaarrekening en een marketingplan terwijl de kwaliteit van het museum, inhoudelijk of bijvoorbeeld door langdurige verbouwingen, een onduidelijk collectiebeheer en onzichtbare collecties te wensen overlaat. Of, een Rembrandthuis met een evident relevante functie voor ons cultuurgoed, dat heel wat dure eurosubsidies er door heen draait door een ogenschijnlijk niet goed functionerende directie en raad van toezicht.
24
Wij zullen hier in vogelvlucht het onderwerp
tot podiumkunsten, van film tot museum,
de uitzondering wordt vooral gemaakt en
van de culturele onderneming behandelen,
van literair werk tot documentaire. Voor
bepaald door een economische commissie.
waarbij onze ambitie beperkt is tot een
de kunstinstelling en kunstenaars gelden
Houdt die voldoende rekening met de eigen
eerste oriëntatie. Daartoe maken wij een
specifieke wetten zoals de Wet op het
aard van de cultuur?
korte rondgang, van kunst en recht, naar
specifiek cultuurbeleid, de Monumentenwet,
de culturele onderneming in Nederland,
de Wet behoud cultuurbezit, de Auteurswet
Culturele sector
vervolgens de culturele sector, en staan
en de implementatiewetten van de
Zoals gezegd, de culturele sector is deels
dan kort stil bij regels op dit terrein. Dan
Verdragen met betrekking tot de handel in
vergelijkbaar met overige sectoren van
besteden wij kort aandacht aan Governance
kunst. Daarnaast kunnen bijvoorbeeld de
onze economie. Cultuur is daarnaast een
en geven een aantal voorbeelden en sluiten af
Ethische code voor de musea, de Governance
erkend belangrijke economische motor.
met een conclusie.
Code, de code voor cultuursponsoring en
Het stimulerende karakter van cultuur
de verschillende CAO’s voor de culturele
en creativiteit en in het bijzonder de
Kunst en recht
sector worden genoemd. De eigendom van
economische betekenis daarvan, is niet
Aangezien de culturele sector haar eigen
cultuurgoederen en de vrijheid van expressie
van te onderschatten waarde; zowel in
mores kent, zijn er ook in het recht speciale
zijn centrale thema’s. Minder voor de hand
immateriële zin maar juist ook door de
regels voor getroffen. ‘Kunst en recht’
liggend, maar minstens zo relevant is het
stimulerende werking die daarvan uitgaat
heeft zich ontwikkeld tot een functioneel
algemene steunverbod uit het Europees
voor overige sectoren van onze economie3.
rechtsgebied. Kunst is een breed begrip: van
verdrag, dat voor steun aan de cultuur een
Aan een ondernemer in de kunsten worden
maker tot instelling, van beeldende kunst
uitzondering kent. De inhoud en omvang van
minimaal dezelfde kwaliteitseisen gesteld als
1
De Kift heeft tegenwoordig geld: Parool 2 september 2008; Commissie Cultuurprofijt, advies meer draagvlak voor cultuur, 31 januari 2008; Programma voor cultureel ondernemerschap
– versterking zelffinanciering Andersson Elffers Felix 29 januari 2008; Kunst van leven Hoofdlijnen Cultuurbeleid Ministerie OC&W Juni 2007. 2
Zie ook: Willem L. Baars, Wie bepaalt de waarde van kunst?, NwA’dam, 2009; denk ook aan de actuele discussie over de rol van de politiek met betrekking tot het Nationaal Historisch
Museum. 3
R. Florida, The Rise of the Creative Class, and How It’s Transforming Work, Leisure and Everyday Life, New York: Basic Books 2002; Ons creatieve vermogen, brief van de
Staatssecretaris van Cultuur en de Minister van Economie, Kamerstukken II 2005/06, 27406, nr. 57.
aan ‘andere’ ondernemers. Het bijzondere aan ondernemen in de kunsten is dat je over het algemeen te maken hebt met een uniek, schaars en kwetsbaar product waarvoor niet altijd de gewone mores van de markt gelden en daarnaast dat de onderneming vaak grotendeels niet met geld uit de markt wordt gefinancierd maar door middel van (overheid) subsidies. Daarin verschilt het cultureel ondernemen dus behoorlijk van andere sectoren. Het feit dat een onderneming subsidie krijgt, maakt dat de controlerende functie van de markt niet volledig kan werken. Subsidiënten zorgen voor een zekere controle en er worden eisen aan de ‘Governance’ gesteld.
Ondernemingen Culturele ondernemingen worden in het recht in beginsel hetzelfde behandeld als alle andere ondernemingen. Economische en organisatorisch zijn culturele ondernemingen dan ook tot op zekere hoogte vergelijkbaar met andere ondernemingen. Culturele ondernemingen vertonen onderling grote verschillen. Sommige functioneren als andere ondernemingen op de markt, bijvoorbeeld productiehuizen van musicals, andere kunnen niet functioneren zonder financiële steun van de overheid zoals een Rijksmuseum of sommige filmproducenten. De overheid geeft niet alleen steun, maar stelt ook eisen. De eis dat een culturele instelling functioneert als onderneming
26
staat nu bij de topeisen van de overheid. Wat
aansprakelijkheid (zowel van de ondernemer
satellietmuseum op een andere locatie.
wordt daar nu precies mee bedoeld? En hoe
als die van de bestuurders) maar ook de
Governance
ver moet dat gaan? Moet het culturele doel
herkenbaarheid . In sommige gevallen
Met de wat corporate aandoende term
worden omgebogen zodat er meer geld uit
is een bepaalde rechtsvorm (te weten:
‘Governance’ wordt gedoeld op de wijze
de markt wordt gehaald? Moet de culturele
de stichting) dwingend voorgeschreven:
waarop besluitvorming, verantwoording
instelling meer eigenschappen van typische
bijvoorbeeld in de Wet verzelfstandiging
en toezicht binnen een onderneming
marktondernemingen overnemen? En zo
rijksmusea die een stichting voorschrijft .
plaatsvindt. Denk aan de wijze waarop
ja, wat levert dat dan ons op? Geld maakt
De meest voorkomende rechtsvorm in de
de bevoegdheden zijn verdeeld tussen
toch niet gelukkig? Dat niet, maar succes
kunsten is dan ook de stichting. Een stichting
de verschillende organen van een
is verplicht. Succes wordt niet alleen in
onderscheidt zich immers ten opzichte van
vennootschap – de algemene vergadering
geld of rentabiliteit uitgedrukt, maar ook in
de zogenoemde kapitaalvennootschappen (de
van aandeelhouders als hoogste macht,
zaken als zichtbaarheid (bezoekersaantallen,
bv of nv) doordat zij geen aandeelhouders
het bestuur/de directie als het uitvoerend
publicaties), educatie, wetenschappelijk en
heeft en niet als statutair doel het maken van
orgaan en het orgaan waardoor de
maatschappelijk belang (denk aan bijdrage
winst mag hebben. Een stichting kan feitelijk
vennootschap handelt7. De Nederlandse
aan het debat) en natuurlijk: kwaliteit.
net zoals een bv kan worden ingericht met
Corporate Governance code, vaak aangeduid
een toezichthoudend orgaan als een soort
als de Code Tabaksblat (vernoemd naar
Rechtsvorm
raad van commissarissen en een bestuur met
de voorzitter van de commissie), een
Voor de keuze van de rechtsvorm in de
vergaande bevoegdheden als een ‘gewone’
gedragscode voor beursgenoteerde bedrijven
kunsten gelden dezelfde criteria als die voor
directie van een bv.
met als doel verbeterde transparantie in de
5
6
elke willekeurige ondernemer. De keuze voor
jaarrekening, betere verantwoording van de
een bepaalde rechtsvorm wordt kort gezegd
Een stichting kan overigens wel heel goed
Raad van Commissarissen en een versterking
bepaald door de onderwerpen geld (is er
een ondernemer zijn en dus ook BTW
van de zeggenschap en bescherming van
eigen geld, is er kans op een winstgevende
–plichtig zijn en winstgevende activiteiten
aandeelhouders heeft geïnspireerd tot
onderneming, is er een publicatieplicht
hebben. Overigens zie je steeds meer dat
een code voor de culturele sector. Begin
voor de cijfers4), omvang en duur (is het
een stichting (bijvoorbeeld stichting het
2007 is de Code Cultural Governance8
een eenmalig project, gaat er veel geld
rijksmuseum) eigenaar is van diverse
tot stand gekomen. Hierin worden drie
om, worden er verplichtingen aangegaan,
BV’s die verschillende ondernemingen
bestuursmodellen beschreven. Voor elk
komt er personeel in dienst), zeggenschap
uitoefenen; de winkel, het restaurant, het
model is een aantal principes en best practice
(wie bepaalt, zijn er financiers die invloed
bepalingen ontwikkeld.
moeten hebben), kapitaalbescherming,
Een centraal uitgangspunt is het pas-toe-
4
Overigens wordt ook voor de stichting waarschijnlijk op termijn een publicatieplicht ingevoerd: Zie Kamerstukken II 2008/2009, 27834.
5
Stichting Dansprojecten zal geen of minder vragen oproepen over haar constitutie bij het Fonds podiumkunsten+ dan de Dansprojecten BV.
6
I.C. van der Vlies, Kunst, Recht en Beleid, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2009.
7
Zie boek 2 BW.
8
www.culturalgovernance.nl; K&Z, Code Cultural Governance: Pas toe of leg uit, Amstelveen: Lenthe Publishers & Consultants 2007.
of leg-uit principe: leg verantwoording af
Biografieën
over de toepassing van de code en als je dat niet doet, over de keuze die daaraan ten grondslag ligt, in het bijzonder in het jaarverslag. Het is niet voldoende de code in de organisatie te implementeren en af te vinken of je aan alle voorschriften hebt voldaan. Met de inrichting (dat wil zeggen aanpassing van de statuten en de inrichting van de organen op de door de code voorgeschreven wijze) begint het werk eigenlijk pas: vanaf dat moment dient er in overeenstemming met de code gewerkt te worden en ondermeer actief verantwoording te worden afgelegd over de keuzes die men
Begin november 2003 heeft Mr.
Prof. Dr. Inge C. van der Vlies is sinds
Monica Bremer zich zelfstandig
1990 hoogleraar bestuurskunde (in
gevestigd als advocaat in een
het bijzonder de juridische aspecten
De effectiviteit van de code staat en valt bij
maatschap met Marcel de Zwaan.
van het openbaar bestuur) en
de kwaliteit van de mensen die hem moeten
Ze adviseert ondernemingen en
sinds 1995 hoogleraar Staats- en
toepassen. Dat de code wat dat betreft tekort
instellingen (waaronder musea)
Bestuursrecht en Kunst en Recht aan
schiet is al vastgesteld bij beursgenoteerde
maar ook individuele makers
de Universiteit van Amsterdam.
ondernemingen, maar ook bijvoorbeeld het
(regisseurs, vormgevers, schrijvers,
Voorts is ze o.a. redacteur van het
jaarverslag van het Rijksmuseum Amsterdam
musici en acteurs) bij het aangaan
Nederlands Juristenblad, voorzitter
van 20079 zou meer in overeenstemming met
van samenwerkingsverbanden
Stichting Museumregister, lid van de
de code kunnen worden opgesteld. Zo wordt
met commerciële partijen.
Raad van Toezicht VPRO, interim-
wel de functiewisseling van Wim Pijbes van
Daarnaast richt zij zich ook
bestuurder van het Filmfonds,
lid van de raad van toezicht naar lid van de
op ondernemingsrechtelijke
voorzitter van de commissie voor
benoemingscommissie-voor-de-nieuwe-
vraagstukken. De klanten van Monica
de beslechting van geschillen
directeur tot ‘zelf’ directeur genoemd,
Bremer bevinden zich veelal in de
tussen de stad Amsterdam en de
maar er wordt niet uitgelegd waarom dat
kunst, mode en media.
deelraden (commissie voor de
zo ging. Er wordt niet toegelicht waarom
Binnengemeentelijke Decentralisatie)
men vast stelde dat de vervulling van de
Sedert 2006 is Monica als universitair
en vice-voorzitter adviescommissie
verschillende functies geen tegenstrijdig
docent aan de Universiteit van
Restitutieverzoeken Cultuurgoederen.
belang opleverde. Hetzelfde geldt voor
maakt als bestuur.
Amsterdam verbonden ten behoeve
het feit dat in dat jaar een nieuwe sponsor
van de Master opleiding kunst, recht
aantrad, een advocatenkantoor, en een nieuw
en geld.
lid van de raad van toezicht, een partner van dat kantoor. Op zichzelf hoeft daarmee
28
niets mis te zijn, maar ook daar zou de
Hun positie is vergelijkbaar met die van
was. Het FOAM museum in Amsterdam
afweging over afhankelijkheid en mogelijke
universiteiten. Andere instellingen moeten,
en het Joods Historisch Museum zijn ook
tegenstrijdigheid van belangen kunnen en
willen zij in aanmerking komen, een keer
voorbeelden van instellingen die zich voor
moeten worden besproken.
in de vier jaar een subsidie aanvragen.
ongeveer 50% zelf weten te financieren uit
Daarover vraagt de minister dan advies aan
private middelen. Uit de filmwereld kunnen
Subsidie: voorschriften
de Raad voor Cultuur. Deze procedure geldt
ook veel voorbeelden worden vermeld.
Bij culturele instellingen die worden
voor veel toneelgezelschappen en musea.
gesubsidieerd, wordt het voldoen aan
De rest van het Rijksgeld wordt verdeeld
Opvallend is dat bij sommige instellingen
de eisen van Cultural Governance en
door fondsen. Gemeenten verstrekken veelal
onder de private middelen ook aanzienlijke
de voor de cultuursector geldende
ook veel subsidie aan culturele instellingen.
bijdragen van de zogenaamde goede-doelen-
sponsorcode10 opgelegd als een van de
Festivals zoals het Oerolfestival en Lowlands
loterijen worden aangetroffen. Je kunt je
subsidievoorschriften11. Deze verplichting is
kunnen rekenen op lokale steun.
afvragen hoe ‘privaat’ deze zijn omdat deze
een van de voorbeelden voor het meesturen
immers niet uit de vrije markt afkomstig
van de overheid bij de gesubsidieerde
Voorbeelden
zijn maar van een overheidsgerelateerde en
instellingen. Een ander voorbeeld dat
Bijna alle culturele instellingen werken met
gereguleerde instelling.
door de minister en het Fonds voor de
een mix van gelden. Een bekend voorbeeld
Podiumkunsten+ is overgenomen uit het
is het concertgebouw in Amsterdam dat
Slot
rapport Cultuurprofijt, is de minimumeis
noodgedwongen (enorm kosten voor een
Is de eis van het cultureel ondernemerschap
voor het eigen inkomen. Eigen inkomen
ingrijpende renovatie moesten betaald
een slang die zich in zijn of haar staart bijt?
kan zijn: verkoop van kaarten, sponsors,
worden) er in slaagde zich te transformeren
Omdat het publieke belang in het geding is
commerciële dochterinstellingen als winkels
tot een instelling die voor 50% niet-
en wij in onze democratische samenleving
en restaurants. Daarnaast worden er ook
gesubsidieerde middelen wist te verwerven .
de keuze maken kunst te ondersteunen en
eisen gesteld aan het beleidsplan, marketing
Culturele ondernemingen zoeken naar
in geld te waarderen – wat wij van harte
en communicatie.
middelen om hun unieke product te
toejuichen – zal dat altijd spanning blijven
verzilveren tegen bepaalde tegenprestaties.
op roepen. Een beetje scherpte door de ‘licht
De grootste culturele instellingen krijgen
De meest gangbare tegenprestatie is
en volg spot’ van de marktwerking werkt wat
structureel subsidie van de Minister van
naamsvermelding, waarbij de sponsor
ons betreft aanvullend en positief maar dient
Cultuur. Ongeveer 30 instellingen zijn
zich laat zien en een identiteit verschaft
geen op zichzelf staande waarde te zijn, daar
onder het motto ‘als ze er niet waren zouden
als bijvoorbeeld een kunstminnende
is kunst te kwetsbaar voor.
ze worden opgericht’ aangewezen als
onderneming –Philips is niet meer weg te
Deze onderwerpen komen naast
instellingen die op permanente basis worden
denken van het Rijksmuseum, ABN AMRO
andere aan de orde in het vak ‘kunst en
gesubsidieerd. Daaronder bevinden zich de
was gevoelsmatig nauw verbonden met het
publiekrechtelijke en privaatrechtelijke
grote musea en het Concertgebouworkest.
Stedelijk Museum, toen het nog zichtbaar
financiering’ dat wij aan de Universiteit van
9
12
www.rijksmuseum.nl.
10
www.cultuursponsoring.com.
11
Vgl. I.C. van der Vlies, hoofdstuk 5, in: Kunst, recht en beleid, Boom Juridische uitgevers, 2009.
12
J. Bank & T. van Nouhuys, De metamorfose van het Concertgebouw, Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2006
<8> A\Y\ekafe^#dXXia\Y\ekef^m\\cd\\i%Mf\^a\eXXjkb\ee`jffbbXiXbk\ikf\6<en`ca`a a\q\c]ef^m\i[\ifekn`bb\c\e6;Xeqfl[\en\n\c\\ej^f\[Y`a\cbXXiblee\egXjj\e% N`ab`ab\em\i[\i[Xea\fgc\`[`e^\eq`aeY\e`\ln[eXXiaflng\ijffec`ab_\`[#aflnbiXZ_k%
Beursgenoten Symposium Op 8 mei jongstleden vond in het
Het symposium werd geopend door Geert
te verdienen. Op die manier kan je soms
Fortis Circustheater een door
Schaaij zelf. Hij vertelde dat hij van plan
bedrogen uitkomen, de grootste winsten zijn
Geert Schaaij georganiseerd
was mensen op de hoogte te brengen van
misschien al geweest. Men moet zich bewust
beleggingssymposium plaats.
nieuwe ontwikkelingen op de beurs en ook
zijn van risico’s en eventuele verliezen
nog verscheidene adviezen mee te geven
kunnen nemen: “Beleggers lopen als makke
De heer Schaaij is bekend
over hoe men op deze ontwikkelingen in kan
schapen achter elkaar aan, bijten zich vast.
van zijn vaste plek in het
spelen. Men is niet verplicht zijn adviezen
Terwijl de boodschap is: wegrennen.” Dus
programma Business Class van
te waarderen of zelfs op te volgen; “Mensen
neem je verliezen als signalen duidelijk
Harry Mens, en is daarnaast
zeggen soms: ‘U bent de weg kwijt.’ Nou,
zijn dat het nog slechter kan of je toch de
al meer dan vijfentwintig jaar
dan weet u in ieder geval welke weg u wel
verkeerde beslissingen hebt genomen.
beleggingsadviseur. Sinds twee jaar
moet gaan.” Volgens hem is beleggen een
brengt hij een beleggingstijdschrift
zaak van lange adem en is er uiteindelijk
Schaaij gaf later op de dag adviezen over in
uit waarin hij zijn leden tips geeft,
niks te verdienen zonder discipline om te
welke beleggingen je moet investeren. Als
analyses maakt en strategieën
blijven spreiden en trouw te blijven aan je
voorbeeld gaf hij Yara, een producent van
uitschrijft om een beter rendement
eigen profiel. Natuurlijk weet iedereen dat
kunststofmest, die veel groot groeipotentie
te behalen op beleggingen. Ook op
diversificatie belangrijk is in je portefeuille;
heeft. De agrarische sector zal door de
het symposium gaf hij volwaardige
blijven spreiden over sectoren, assets en
stijgende wereldbevolking blijven groeien en
adviezen, waarin iedereen zijn eigen
geografische gebieden om risico’s zo te
daardoor stijgt ook de vraag naar kunstmest.
kansen kon zien en toepassen.
minimaliseren. Het is alleen moeilijk om
Maar ook Koninklijke Olie, die in mindere
niet mee te gaan met voorspellingen van
tijden de uitkering van haar dividenden
familie, vrienden of kennissen om snel geld
verhoogt, is een goede investering.
32
“Beleggers lopen als makke schapen achter elkaar aan, bijten zich vast. Terwijl de boodschap is: wegrennen.”
Tekst: José de Bruin
Gastsprekers waren Ruud Lubbers, Charles
Oud-premier Lubbers praatte vooral
zijn. Canada is één van de weinige landen
Groenhuijsen en Richard Homburg. Charles
over de recessie en hoe we daar weer uit
waar banken en verzekeringsmaatschappijen
Groenhuijsen, bekend als presentator,
moeten zien te komen. Hij denkt dat door
niet samengegaan zijn en daarom hebben zij
correspondent, journalist en Amerika-
te investeren in de “Groene versnelling”,
volgens De heer Homburg geen financiële
kenner, sprak over Amerika en de vraag of
oftewel in groene energie, het bedrijfsleven
crisis gehad.
Amerika in verval is. Hij vertelde over de
zich kan behoeden voor het opraken van
fundamenteel andere levensfilosofie van de
de huidige energiebronnen. Het is moeilijk
Alle sprekers hadden relevante en actuele
Amerikanen. Volgens hem draait daar alles
om in slechte economische tijden naar
lezingen, die tezamen afwisseling brachten
om ambitie en hard werken. In tegenstelling
investeringen te kijken, maar de overheid
maar toch op elkaar aansloten. Na de vier
tot Europa, waar ook andere dingen in het
zou hier ook het voortouw in kunnen nemen.
lezingen was een panel waar mensen uit
leven heel belangrijk gevonden worden,
Zij zouden moeten investeren in deze nieuwe
het publiek hun vragen konden stellen.
als een gezin stichten en tijd doorbrengen
bronnen. Dit zou de werkgelegenheid
Onduidelijkheden werden opgelost en
met de kinderen. Er worden in Amerika
verhogen, maar tegelijk ook bedrijven
mensen konden om meer verdieping vragen,
veel meer uren per week gewerkt, er is daar
behoeden voor een tweede mogelijke crisis:
wat een goede afsluiting was voor deze
nauwelijks een wettelijk maximum. Volgens
het opraken van de energiebronnen.
middag.
De heer Groenhuijsen duidt het feit dat twaalf Amerikaanse universiteiten in de
Richard Homburg, eigenaar van de
top 25 staan erop dat men wil presteren en
onderneming Homburg, een bedrijf dat
verbeteren. “Amerika is niet in verval: it is
zich specialiseert in vastgoedbeleggingen in
just the rise of the rest.”
Europa en Canada, gaf aan dat investeren in Canada op dit moment winstgevend kan
Joline Stavasius Voorzitter Risk Bestuur 2009-2010
Column Zou kunst dan een ideale beleggingsvorm zijn
Waarom investeren in kunst?
naast de traditionele investeringsvormen? Uitgaande van de onafhankelijkheid van de
“Wat kost zo’n schilderij nu?” vraag ik mij
het esthetische, maar ook maatschappelijk
kunstmarkt zou je mogen verwachten dat
af wanneer ik denk aan de schilderijen
belang van kunst, is het investeringsaspect
deze geen effecten zou moeten voelen van de
van oude meesters. Mijn eigen gemaakte
voor bedrijven een belangrijke drijfveer
huidige financiële crisis. Toch wordt de crisis
schilderijtjes zouden op de rommelmarkt
geworden om kunst te verzamelen.
gevoeld op de internationale kunstmarkt.
wat zou je nou moeten neerleggen voor een
Het bezit van kunst wordt beschouwd
Aan het begin van 2009 laat de
echte Vincent van Gogh? Het is algemeen
als vorm om vermogen aan te houden
internationale kunstprijsindex een 10%
bekend dat er veel geld wordt betaald voor
en op deze manier wordt het kunstwerk
daling zien ten opzichte van het vorige jaar.
dit soort meesterwerken. De topper onder
een investeringsobject. Kunst zou een
New York, dé plek om ‘top of the art’ kunst
deze deals is No. 5 van Jackson Pollock; in
goede aanvulling zijn op een al aanwezige
te kopen bij Christie’s of Sotheby’s, heeft
2006 werd daar $140 miljoen voor betaald.
gediversifieerde investeringsportefeuille.
het zwaar te voorduren tijdens de crisis.
Overigens doet onze Vincent het ook goed op
Dat de kunstmarkt een goede toevoeging op
Daar wordt een daling van 35% gezien in de
de internationale kunstmarkt. In 1990 bracht
een portefeuille kan zijn, heeft als reden dat
kunstprijsindex. Veilinghuizen geven geen
het portret van Dr. Gachet van Van Gogh
de kunstmarkt ongebonden is aan andere
minimumprijsgarantie meer aan verkopende
$82,5 miljoen op.
markten. De prijzen van kunst worden
partijen en de verwachte opbrengsten
volledig door de vraagkant van de markt
van kunstwerken zijn sterk gedaald ten
Je moet dus aardig verdienen om een
bepaald en daarnaast is er een gefixeerd
opzichte van de topjaren hiervoor. Mensen
gerenommeerd kunstwerk aan de muur te
aanbod door de niet reproduceerbaarheid
en bedrijven hebben geen miljoenen meer
kunnen hangen. Toch zijn het niet alleen
van de kunstwerken. De kenmerkende
over voor een klassieker aan de muur. Maar
de miljardairs die een groot bedrag over
karakteristiek van kunst, het zijn van een
het zou kunnen dat deze prijsdaling in de
hebben voor een Mondriaan of een Renoir.
unicum, maakt dat deze kunstmarkt zich
kunstmarkt juist een moment is om nu te
Ook bedrijven, zoals Deutsche Bank en UBS,
duidelijk kan onderscheiden van andere
investeren in kunst. “Buy low, sell high” is
kopen al langer kunst en hebben ondertussen
markten.
immers op de kunstmarkt net zo waar als op
misschien twee tientjes opbrengen, maar
aardige collecties weten te verzamelen. Naast
andere markten.
Nu lees je wel eens over staatsbedrijven. Binnenkort mag jij ze beheren. Het Rijk is mede-eigenaar van 35 grote ondernemingen. Het ministerie van Financiën is namens de Staat aandeelhouder en verantwoordelijk voor Connexxion. Maar ook de oprichting van de onder-
Financiën zoekt startende bedrijfseconomen
neming die de Zuidas moet gaan ontwikkelen of
Wij bieden je van meet af aan veel ruimte voor
de aankoop van een aandelenbelang in het
eigen verantwoordelijkheid. Het kan dan ook
Rotterdamse Havenbedrijf. Op dit ministerie werk
zomaar gebeuren dat je direct na je studie staats-
je altijd aan uitdagende projecten met grote maat-
bedrijven mag beheren. Dat moet je willen, dat
schappelijke gevolgen. Ook als starter, want je doet
moet je kunnen. Iets voor jou? Toptalent is van
direct mee als volwaardig teamlid. Dit betekent
harte welkom. Zeker als je binnenkort als bedrijfs-
wel dat wij veel van jou verwachten.
econoom afstudeert. Kijk voor meer informatie
Bij Financiën tel je meteen mee.
op www.minfin.nl. Je sollicitatie mail je naar
bijvoorbeeld de verkoop van het vervoersbedrijf
[email protected] of je belt 070-3428532.
www.werkenbijhetrijk.nl
Verenigingsnieuws
Actieve Leden Dag 5 juni 2009 Rinze glijdt met glans van de schans!
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
37
Verslag Zoals elk jaar vindt in het voorjaar de Risk Accountancy Tour plaats. Dit jaar werd gekozen voor Utrecht als bestemming. De zes deelnemende bedrijven lieten de tweede- en derdejaarsstudenten zien wat zij de toekomstige accountants en
kantoor in Papendorp. We werden ontvangen met koffie en cake en kregen allereerst een
controllers te bieden hebben.
informatieve presentatie over Mazars. Ook werden we bekendgemaakt met de ietwat
Maandag 25 mei 2009
aparte slogan “Rules don’t rule”. Dit staat
Mazars
voor de mentaliteit van de werknemers van
Maandagochtend 25 mei was het dan
Mazars. Vervolgens gingen we bezig met een
eindelijk zover, de accountancy tour 2009
case, deze ging vooral over risico’s. Buiten in
kon echt beginnen! De avond ervoor hadden
de zon werden deze per groepje opgelost en
we al even kort kennis gemaakt in café
uiteindelijk gepresenteerd. Tot slot werden
Monte Carlo in Utrecht.
er nog enkele stellingen op de beamer
Om iets over half 9 vertrokken we richting
gepresenteerd en besproken.
Mazars. Dit accountancy kantoor groeide
38
Verenigingsnieuws
afgelopen jaar met 9% naar een een omzet
KPMG
van 90 miljoen euro. Mazars heeft als
Maandagmiddag werden we welkom
doelstelling tot de Europese marktleiders
geheten op het kantoor van KPMG in de
te behoren op het gebied van accountancy,
Meern. De informele ontvangst vond plaatst
belastingadvies en consulting. Ze zijn niet
met een drankje en een lekkernij. Na de
alleen actief in Nederland: het bedrijf vindt
kennismaking met de recruiters startte het
zijn oorsprong in Frankrijk.
programma met een voorstelronde gevolgd
Na een fijne wandeling door het heerlijke
door een informatieve presentatie over het
ochtendzonnetje kwamen we aan bij het
bedrijf en de mogelijkheden voor studenten Risk Magazine 05 – 09
Risk Accountancy Tour 2009 Deelnemende bedrijven
en starters. Na de presentatie was er ruimte
Dinsdag 26 mei 2009
Elk groepje presenteerde een opdracht,
voor vragen aan de verschillende KMPG’ers
PricewaterhouseCoopers
waarbij we elkaar mochten helpen en
aan de hand van onderwerpkaartjes. Nadat
Op de tweede dag van de accountancytour
aanvullen.
alle prangende vragen beantwoord waren,
gingen we naar PriceWaterhouseCoopers,
was het tijd voor een interactieve case
één van de ´big four´. We werden hier
Voor het middagprogramma werden we
“Drankenorgel”. De case ging over een
zeer goed ontvangen met koffie, thee en
opgehaald met een bus die ons naar Woerden
drankbedrijf met uitbreidingsmogelijkheden.
chocolademuffins. De heer Bram Verhoeven,
bracht, waar we bij pitch & putt gingen
Doel van de opdracht was het vergaren van
partner bij PWC, heeft ons verteld over zijn
golfen. In het clubhuis dronken we een kopje
achtergrondinformatie bij de financiële
functie bij PWC en hoe de sfeer in het bedrijf
koffie of thee, hopend dat het weer beter zou
verslaggeving door medewerkers van
is. Het is een bedrijf met veel uiteenlopende
worden. Een half uur later kwam er een zeer
Drankorgel bv, gespeeld door KPMG’ers, te
cliënten en een gezellige sfeer. Ook heeft hij
enthousiaste man binnen die ons meenam
interviewen. Bevindingen werden vervolgens
onze vragen beantwoord die wij op papier
naar buiten waar we een regenponcho en
per groep gepresenteerd. Een interactieve
hadden gezet. Daarna volgde een smakelijke
paraplu kregen en na een korte uitleg de
en leuke case. Hierna eindigde het officiële
lunch. Er waren heerlijke broodjes en de
baan opmochten. Gelukkig stopte de regen
programma. Na een hapje en drankje in de
werknemers van PWC die ons begeleidden,
na een paar minuten. Na enkele holes waren
ontvangsthal, vertrokken we per bus naar
beantwoordden tijdens de lunch onze
de meesten er wel zat van en ging iedereen
“Smaak” voor een kookworkshop tapas
vragen. Na de lunch gingen we verder met
weer naar binnen. We zouden gaan bbq-en,
maken. Erg leuk en gezellig om te samen te
het uitwerken van een case. Dit deden we
maar omdat het weer was gaan regenen werd
doen. Dit werd gevolgd door een diner met
in groepjes van ongeveer 6 personen. De
dit een lopend buffet. Na een goede maaltijd
eigen bereide hapjes. Het was een smakelijk
case ging over een golfvereniging. De vragen
en koffie werden we door de bus weer naar
afsluiting van een een informatieve en
hadden betrekking op de bedrijfsrisico´s, de
het hotel terug gebracht.
gezellige dag.
omzetstromen en de controledoelstellingen.
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
39
Woensdag 27 mei 2009
rendementen van PGGM. Wybren greep
PGGM
de gelegenheid aan om te vragen waar het
Op de woensdagochtend gingen we met
geld blijft, nadat de koers van een aandeel is
de bus naar Zeist om PGGM te bezoeken.
gezakt.
Na een korte busreis kwamen we aan in Zeist. Hier maakten we even een korte
Hierna volgden presentaties over de
ochtendwandeling, waarna wij aankwamen
dekkingsgraad en het herstelplan van PFZW
bij het statige pand van PGGM in de bossen.
en de beoordeling van de verschillende
Na een warm welkom van Henry Dikkema,
soorten maatregelen bij onderdekking.
introductie in de vorm van een filmpje
die wist te melden dat hij eigenlijk niet
Voordat de lunch van start zou gaan werden
van de welbekende reclame van BDO
snapte waarom PGGM accountants uit
nog twee presentaties gegeven over de
te zien. De toon was gezet, er stond ons
Groningen verwelkomde, begon het
splitsing pensioenfonds PFZW en PGGM
een gevarieerd programma te wachten.
programma echt! Allereerst werd ons
en alle gevolgen voor de balans, waarna de
Allereerst kregen we een presentatie over
iets uitgelegd over de splitsing van de
accountant van PGGM afsloot met de rol van
het bedrijf BDO zelf. Het was erg leuk om
uitvoerderorganisaties PGGM en het
de accountant en de controlemaatregelen bij
te leren dat BDO niet alleen in Nederland
pensioenfonds Zorg & Welzijn.
PGGM. Tijdens de afsluitende lunch werd er
opereert, maar ook in vele andere landen
Na de introductie begon het vragenuurtje
tegelijkertijd een presentatie gegeven door
actief is. Na deze presentatie kregen we de
waarbij alle studenten twee vragen konden
HRM over werken bij PGGM waarbij ook
gelegenheid om vragen te stellen over het
stellen over PGGM en alles wat de studenten
ruimte was voor alle overgebleven vragen.
bedrijf en de werkzaamheden die werden
wilden weten. Onder andere vragen over
Hierna vertrokken we weer richting Utrecht
gedaan. Deze mogelijkheid werd met open
man/ vrouwverhoudingen en veel vragen
om BDO te bezoeken. Wiebren vroeg zich
armen ontvangen en er werd veel kennis
over de werkzaamheden bij PGGM. De
echter nog steeds af waar zijn 40 euro was
opgedaan. Na het vragenrondje kwam er een
vragen werden beantwoord door de
gebleven.
heuse Register Accountant aan het woord, die ons vertelde waar hij zich mee bezig
controller, die de vorige dag was begonnen in deze functie en een oud-accountant. De
BDO
hield, en waarom hij nou voor BDO heeft
vragen werden uitmuntend beantwoord of
In het kader van de Accountancy Tour
gekozen. Hierna was het de beurt aan een
doorgespeeld. Hierna volgde een presentatie
gingen we op woensdag 27 mei een bezoek
AA (Accountant-Administratieconsulent).
van Wouter Heberlie, die een heel mooi pak
brengen aan het bedrijf BDO. Daar kregen
Ook hij vertelde over zijn werkzaamheden,
met een mooie stropdas aanhad. Hij vertelde
we onder het genot van een kopje thee
waardoor we een beeld kregen wat het
het een en ander over de beleggingen en
of koffie met een muffin een flitsende
verschil is tussen een RA en een AA qua
40
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
werkzaamheden, maar ook qua opleiding.
toen aanzienlijk kouder werd, waardoor we
Finance. Er werd uitleg gegeven over de
Na deze verhalen was het tijd voor nog een
al snel uitgegeten waren en terug wilden
constructie met werkmaatschappijen, het
kopje koffie of thee, en konden we met frisse
naar ons hotel. Hiermee was er een einde
consolideren van gegevens en de manier
moed beginnen aan de case. Deze case ging
gekomen aan ons bedrijfsbezoek bij BDO.
van omzet nemen bij korte en lange
over een bedrijf die wilde “uitzakken”. Wij
projecten. Na de lunchpauze vervolgden we
moesten daarover vragen beantwoorden
Donderdag 28 mei 2009
het programma me een korte presentatie
die een beeld gaven van hoe die uitzakking
BAM
over de kwartaalcijfers van Q1, die dezelfde
uitgevoerd moest worden en de juridische
Het laatste bedrijf dat op het programma
ochtend in een persbericht naar buiten
complicaties die daarbij kwamen kijken. Het
stond was BAM. We werden daar om 11
waren gebracht. De tegenvallende cijfers
was een leuke case, maar wel jammer dat
uur verwacht en zijn goed ontvangen door
voor de vastgoed afdeling werden door de
deze met de gehele groep werd behandeld en
de adjunct directeur HRM P. Leliefeld en
studenten flink onder de loep genomen. De
niet in groepjes. Hierdoor waren er maar een
de directeur financiën A.J. Kroezen. Na de
laatste presentatie van de dag werd gegeven
paar mensen aan het woord, en was de input
broodnodige koffie begon dhr. Lelieveld met
door twee controllers van BAM holding. Zij
van de anderen minimaal. Desondanks een
een presentatie over het werken bij BAM
vertelden over het controle framework dat
boeiende en leerzame case. Na al dit zwoegen
en de mogelijkheden binnen het bedrijf.
binnen BAM is opgezet en hoe ze daarmee
was het tijd voor ontspanning, en dat deden
Opnieuw kwam van een zeer geïnteresseerde
toch het ondernemersschap bij BAM willen
we in de vorm van een kanotocht door
deelnemer, zoals eerder in de week, de
bevorderen. De controllers hebben tevens
Utrecht. Hoewel het dreigde te gaan regenen
vraag over de man/vrouw verhouding
verteld over hun loopbaan en hoe ze bij BAM
hebben we het, op een paar natte armen na,
binnen BAM. Uit het antwoord blijkt dat de
terecht zijn gekomen. Hun advies: “Ga eerst
droog gehouden en konden we na een uurtje
bouw sector toch echt een mannenwereld
een paar jaar bij een accountantskantoor
armen pijnigen beginnen aan de barbecue
is. De tweede presentatie van de ochtend
werken en kom daarna naar BAM”.
die voor ons klaar stond. Jammer dat het
werd gegeven door dhr. Kroezen over BAM
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
41
Foto’s
42
Risk Actieve Leden
Risk Eén Dag
Bekendmaking
Accountant & Controller
20 april 2009
12 mei 2009
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
Risk Actieve Leden Dag 5 juni 2009
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
43
Entree Accountancy Week De Accountancy Week Commissie van dit jaar gaat de kredietcrisis te lijf en probeert het onderste uit de kan te halen voor aankomende accountancy professionals! Dit jaar staan de woorden kort, variatie en plezier centraal tijdens de Accountancy Week. Kort, omdat we deze accountancy week in drie dagen gaan afleggen. Variatie, omdat we tijdens deze accountancy week niet alleen maar de assurance kant van het accountancy beroep willen belichten maar ook onderwerpen als due diligence en advieswerk. En plezier, omdat we naast het bezoeken van de zeer interessante kantoren en bedrijven ook ontspannende activiteiten
De Accountancy Week Commissie v.l.n.r.: Martin van Plateringen, Emiel Heijting, Andy de
willen doen.
Looze en Arjan Schoolderman.
Dit jaar staan niet alleen accountants-
programma zal je een introductie krijgen
De commissie organiseert voorafgaand aan
kantoren op het programma, maar zal
tot het werk van de externe en interne
de Accountancy Week het Accountancy
je tijdens de Accountancy Week ook in
accountant. Hierbij krijg je door middel van
Dinner. Onder het genot van een heerlijk
aanraking komen met bedrijven waar je
presentaties en casussen een beeld van de
diner worden bepaalde recente onderwerpen
als afgestudeerde accountant interessante
werkzaamheden van een accountant en de
uit de branche behandeld door de aanwezige
startersfuncties hebt. Door het gevarieërde
sfeer van het bedrijf.
kantoren.
44
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
Entree Beleggersavonden 2009 Beleggingsexperts zeggen altijd dat je moet kopen als het bloed door de straten vloeit. De daling van de beurzen afgelopen jaar is ongekend en er wordt gesproken van de ergste crisis sinds de jaren ’30. Vrijwel iedereen is het vertrouwen in de economie kwijt en heeft besloten om het geld ‘veilig’ weg te zetten op een spaarrekening. Maar eigenlijk zijn deze beslissingen irrationeel. Juist in een tijd van economische crisis valt er geld te verdienen op de beurs. Een hoop bedrijven zijn zo enorm afgestraft, dat je je kunt afvragen of alle ellende die we denken dat er op ons afkomt, niet allang in de koersen is verwerkt. Financiële markten
De Beleggersavonden Commissie v.l.n.r.: Arjan Bomkamp, Maikel Munsterhuis en Tom
neigen er altijd toe te overdrijven.
Davina.
Tijdens de Risk Beleggersavonden zullen
de studenten een degelijke basiskennis
borrel. Tijdens deze borrel is er voor de
deze kansen nader worden belicht. Wij als
verworven over de essentiële zaken van
student de mogelijkheid zijn of haar visie te
commissie zullen ons uiterste best gaan
het beleggen. Door sprekers wordt een
delen met de spreker. De exacte invulling
doen om een sterk en divers aanbod aan
praktische blik geworpen in de dagelijkse
van de Beleggersavonden zal ruimschoots
sprekers naar Groningen te halen. De
wereld van beleggen.
van tevoren bekend worden gemaakt.
meest uiteenlopende onderwerpen zullen
De avonden zullen ook dit jaar weer worden
Houdt allen dus de Beleggersavonden in je
de revue passeren. Hierdoor wordt er door
afgesloten met een gezellige, informele
achterhoofd en hopelijk tot ziens!
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
45
Entree Risk Congres 2009
Op het moment dat je dit leest, is de nieuwe Risk Congres Commissie druk bezig met het Risk Congres van 2010. Zoals je ondertussen van Risk kunt verwachten zal er begin
De Congres Commissie v.l.n.r.: Ann Schoot Uiterkamp, Jurjen IJska, Sydney Cranen en Joost
maart een spetterend financieel congres
Lok. Niet op de foto: Emiel Logtenberg.
voor je georganiseerd worden. De sprekers, workshops, bedrijfslunches en sponsoren zullen je kennis laten maken met de issues en de mensen binnen een interessant en uitdagend financieel thema. Houd in september je deurmat in de gaten, want in het volgende Risk Magazine wordt het thema van het Risk Congres 2010 onthuld!
Entree Risk Lustrum 2009
Risk bestaat in december 20 jaar en dat kan natuurlijk niet voorbij gaan zonder een knallend Lustrum! Het Risk Lustrum is voor iedereen die iets voor Risk betekend heeft of zal gaan betekenen.
Het Lustrum wordt op 10 december geopend met een symposium dat in het teken staat van 20 jaar financiële hoogte- en dieptepunten. Na het symposium zal er een groot feest georganiseerd worden. Ook zal er tijdens het Lustrum een Atieve Leden Dag georganiseerd worden. De Lustrum Commissie v.l.n.r.: Gijs Esseling, Anouk Vijverberg, Harold de Vries en Jip Daarnaast zullen we ons gaan richten op de
Lieverse.
Risk Alumni Leden. Met de Alumni-activiteit op 12 december gaan we ervoor zorgen dat
Geconcludeerd kan worden dat het één groot
Beleef een delirium tijdens het 4e lustrum
alle Oud Risk Leden en natuurlijk alle Oud
feest gaat worden! Ongetwijfeld zal je hier
van het Risk Imperium!
Risk Besturen bij elkaar komen, op één grote
snel meer over horen!
activiteit in Amsterdam. Deze activiteit zal de jaarlijks terugkerende Oud Actieve Leden
Rest ons nog te zeggen dat we er allemaal
Activiteit in dit lustrumjaar gaan vervangen.
veel zin in hebben en dat de nieuwsgierigen rustig zullen moeten wachten.
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
47
Entree International Financial Progam 2010
Kuala Lumpur, New York, Ho Chi Min City, São Paulo, Los Angelos, Buenes Aires, Singapore, Shanghai: zomaar een aantal bestemmingen die de afgelopen jaren zijn aangedaan door het Risk International Financial Program. De volgende reis, waarvan de locatie tijdens het Risk Eindfeest bekend word gemaakt, zal plaatsvinden in
De Internation Financial Program Commissie v.l.n.r.: Steven Visser, Sanne Taks, Olivier
mei en juni 2010. Tijdens deze vijfweekse
Krüger, Louise Hallewas en Gert-Jan Bartels.
reis met zo’n 25 studenten komen zowel de economisch, culturele en flora/fauna aan
De recruitment voor deze uitdagende en
bod. De eerste helft van het programma
leerzame reis zal aan het einde van het jaar
doe je financieel onderzoek en leg je
plaatsvinden. Einde bachelor of master
bedrijfsbezoeken af. Daarna krijg je de
student en financieel geïnteresseerd? Houd
mogelijkheid door te reizen. Dit is een
de website www.riskifp.nl in de gaten en kom
uitgelezen kans om het land en zijn unieke
voor de spetterende landbekendmaking naar
cultuur te ontdekken en ervaren.
het eindfeest op 15 juni in Pand 48!
48
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
Entree Risk Magazine
Ook het komende jaar zal de redactie er weer voor zorgen dat u het Risk Magazine bij u op de stoep mag begroeten. Elk magazine zal een thema vanuit financieel perspectief belichten met behulp van interviews met personen uit zowel de wetenschap als het bedrijfsleven.
De verschillende doelgroepen van Risk zullen
De redactie v.l.n.r.: Rinze van den Akker, Arjan Schoolderman, Michiel Dijkstra, Chris Maas,
daarnaast bediend worden via artikelen
Marc Vonk, José de Bruin en Mariël Verhagen. Niet op de foto: Ruud Oude Avenhuis.
van verschillende accountantskantoren, wetenschappelijke analyses en
Wij hopen dat u inmiddels gewend bent aan
studentenartikelen.
de nieuwe huisstijl van het magazine en ook het komende jaar geniet van onze artikelen.
Uiteraard zal ook het verenigingsnieuws met voorbeschouwingen en verslagen van de activiteiten van Risk weer achter in het magazine te vinden zijn. Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
49
Entree Risk Multinational Cycle Ook dit jaar is er weer een commissie met veel enthousiasme aan de slag gegaan met de organisatie van de Multinational Cycle. Dit driedaagse evenement zal begin oktober 2009 plaatsvinden. In deze drie dagen zullen 25 studenten de mogelijkheid krijgen om met zes multinationals op zowel formele- als informele wijze kennis te maken.
Elk bedrijf krijgt een dagdeel de kans om zich aan de deelnemers te presenteren. Bij de bedrijven krijgen de studenten bijvoorbeeld cases voorgelegd die middels groepswerk uitgewerkt en/ of gepresenteerd zullen worden. Daarnaast is er gelegenheid
De Multinational Cycle Commissie v.l.n.r.: Laurens Marie, Maarten Kooij, Thijs Visscher en
om de multinationals eens van binnen te
Ruben Zoethout.
bekijken, waardoor de studenten een beter inzicht krijgen in het reilen en zeilen binnen
De doelstelling van de commissie is om het
het bedrijf. Om de studenten ook op een
succes van de afgelopen Multinational Cycle
andere manier te leren kennen, zullen de
te evenaren. Het thema van de Multinational
deelnemende bedrijven ons ook deze keer
Cycle 2009 sluit met een positieve kijk aan
weer verschillende lunches, diners en borrels
op de kansen die de crisis biedt: ‘Financiële
aanbieden.
crisis, niet alleen negatieve gevolgen’.
50
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
Wat doe je? als je alles wilt meemaken aan het begin van je carrière Het Achmea Management Traineeship voor financiële toptalenten Veel doen, veel zien en vooral heel veel meemaken in
veel mensen kennen, krijg je intensieve begeleiding
AV É R O A C H M E A
korte tijd. Waarbij je ongetwijfeld wel eens voor
en de gelegenheid om trainingen en cursussen te
CENTRA AL BEHEER ACHMEA
verrassingen zult komen te staan. Dat kenmerkt het
volgen. Voor dit talentprogramma dat 1 november
FBTO
Achmea Management Traineeship met focus op
2009 start, zoekt Achmea financiële toptalenten met
INTERPOLIS
Finance. In de twee jaar dat het traineeship duurt,
als studieachtergrond WO Bedrijfseconomie /
Z I LV E R E N K R U I S A C H M E A
krijg je vier financiële opdrachten van zes maanden.
Finance.
Zo kun je de ene periode aan de slag bij Interpolis en de volgende bij Centraal Beheer Achmea. Een van
Meer weten?
de vier opdrachten vervul je in het buitenland. Zo
Kijk op onze website www.werkenbijachmea.nl wat
ontwikkel je een brede blik en ontdek je wat je echt
het Achmea Management Traineeship allemaal voor
leuk vindt en waar je goed in bent. Intussen leer je
jou in petto heeft.
Ontzorgen is een werkwoord
Entree Risk Investment Team Het Risk Investment Team is een aparte vereniging,
Cees: Ik ben de voorzitter, ik mag elke drie week
verbonden aan Risk, die geheel gericht is op
de vergadering leiden en zorgen dat alles in goed banen loopt, en ik stuur de andere
beleggen. Haar leden, 25 in totaal, proberen
bestuursleden Wouter, Niels en Marleen aan.
samen winst te maken met beleggingen op de
Michiel: Wouter, kun jij ook iets over jezelf vertellen?
beurs. Voor dit Risk Magazine heb ik Cees Attema Wouter:
en Wouter Reiding, respectievelijk voorzitter en
Ik ben nu derdejaars economie & management student. Hiervoor was ik
penningmeester van het Risk Investment Team even
voorzitter van de Risk Beleggersavonden commissie. Binnen het RIT bestuur ben
kort geïnterviewd.
ik vice voorzitter en penningmeester: ik handel de aan- en verkopen van aandelen af,
Tekst: Michiel Dijkstra
beheer de portefeuille, houd de administratie op orde en ik onderhoud het contact met
Michiel:
het met Investment Team. Nu vierdejaars
Louis Quinze, waar we elke drie weken onze
Heren, welkom bij dit interview. Vertel
student, veel met bestuur en commissies
vergaderingen houden.
allereerst kort even iets over jezelf en je
bezig geweest, waardoor ik nu wat achterloop
positie binnen het RIT.
met mijn studie. Dus dat ben ik nu aan het
Cees:
inhalen naast de RIT.
Nu lijkt het net of ik heel weinig doe. Ik
Cees:
ben trouwens ook verantwoordelijk voor de
Ik ben Cees Attema, oud-bestuurder van
Michiel:
bedrijfscontacten van RIT en contact met het
VESTING, zo ben ik ook in contact gekomen
Vertel eens over je functie binnen RIT.
Risk Bestuur.
52
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
Wouter Reiding (Penningmeester) en Cees Attema (Voorzitter)
Wouter:
Wouter:
Cees:
Ik wil Cees niet overklassen hoor!
En Cees geeft elke keer een korte presentatie
Ja de meeste hebben we zo’n driekwart jaar
over de grote lijn.
geleden gekocht. Ze zijn met de crisis enorm
Michiel:
naar beneden gegaan. We hopen dat ze nu
Nee, zo leek het even... Kunnen jullie kort
Michiel:
hun bodem bereikt hebben. Ze krabbelen nu
uitleggen hoe RIT werkt?
Wat voor beleggingen hebben jullie op het
weer redelijk op!
moment?
Cees:
Michiel:
Elke drie weken houden we een vergadering.
Cees:
Dan bespreken we de ontwikkelingen op de
Dat is Wouter zijn dingetje!
Doen jullie aan korte termijn beleggingen?
Wouter:
beurs en onze beleggingen.
Wouter:
Jazeker.
Wouter:
Vandaag hebben we net Ahold, het Ohra
Alle leden zitten in aparte groepjes, met elk
New Energy Fund en het Robeco Emerging
Cees:
een eigen onderwerp. Zo heb je bijvoorbeeld
Market fund aangekocht. Daarnaast zitten
Een tijdje geleden was er bij de bank waar
een groep die zich richt op de multinationals,
we in het Fortis Obam Fonds, Rio Tinto en
we onze portefeuille onderhouden een actie
een die juist kijkt naar commodities, en weer
het Mei Tsjechië-Slowakije Fonds.
waarbij je zonder transactiekosten sprinters kon kopen…
een ander die zich met Nederlandse aandelen bezig houdt.
Michiel: Het Mei Tsjechië-Slowakije Fonds?
Michiel:
Cees:
Cees: Dat is een vastgoedfonds dat zich
Wat zijn sprinters?
Tijdens de vergadering geeft elke groep een
volledig richt op de Oost-Europese markt.
kleine update over hoe het gaat met dat
Michiel: Dit zijn dus meer de “Buy & hold”
Cees:
deelgebied. Zo houden we de gehele markt
beleggingen?
Een sprinter houdt in dat je een aandeel
goed in de gaten.
koopt en vervolgens geld bijleent en daarmee ...vervolg op pagina 54
Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
53
nog meer aandelen koopt. Als de prijs van
Cees:
Wouter:
een aandeel dus maar een klein beetje stijgt
Nou als je de beurzen gevolgd hebt dan weet
Ik denk dat de koers de hele tijd blijft
is je winst een veelvoud van die stijging.
je dat de beurzen de afgelopen tijd flink
slingeren tussen 240 en 260. Dit is natuurlijk
gestegen zijn.
een pittige uitspraak, maar ik denk dat de
Wouter: Een hefboomeffect, dus.
AEX uiteindelijk op 280 komt.
Michiel: Ondanks het nieuws?
Cees:
Cees: Ik denk dat de beurs een beetje horizontaal
Als een aandeel bijvoorbeeld twee euro in
Cees:
blijft bewegen en uiteindelijk rustig omhoog
prijs stijgt, en je hebt een sprinter met een
Ja, dat heeft niet zoveel effect gehad op
kabbelt richting de 300, met wat uitschieters
hefboom van vijf, dan is je winst dus tien
de aandelenprijzen. Het was misschien al
naar boven. Veel van de negativiteit is er al
euro. Maar andersom ook. Je kunt heel veel
ingeprijsd.
in geprijsd.
Wouter:
Wouter:
Daarnaast was de Mexicaanse griep niet zo
Ja. Positief nieuws heeft een grote uitwerking
Michiel:
erg als we verwacht hadden. Je hoort er nu
op de prijs, terwijl negatief nieuws veel
Kun je een voorbeeld geven van wanneer je
niets meer over.
minder effect heeft. Vandaag kwamen de
geld verliezen. Dit soort dingen doen we op korte termijn.
een sprinter hebt gebruikt?
Duitse consumentenvertrouwencijfers
Michiel:
uit. Die waren ietsje beter dan verwacht,
Hebben jullie die sprinter nog steeds?
waardoor de koersen gelijk stegen.
varkensgriep in Mexico uitbrak en er
Wouter:
Michiel:
slechte macroeconomische cijfers waren
Nee, die was binnen vijf dagen weer
Tot slot, als je interesse hebt om bij het RIT
uitgekomen, gingen we ervan uit dat de
verkocht. Meestal werken we met een stop-
te komen, wat kun je dan doen?
beurs sterk zou dalen. Dus hadden we een
loss: als de koers onder of boven een bepaald
short sprinter op de AEX gekocht. Hiermee
niveau komt, dan verkoop ik het weer.
Cees: Een paar week geleden, toen de
Cees: Op dit moment zitten we op het maximaal
profiteer je juist van koersdalingen.
Michiel:
aantal deelnemers, maar als je geïnteresseerd
Michiel:
De AEX staat nu op 261. Durven jullie een
bent, kun je altijd even een mailtje sturen
En heeft dat goed uitgepakt?
voorspelling te doen voor het einde van het
naar [email protected], dan laten we je
jaar?
weten als er een plaatsje vrij komt!
54
Verenigingsnieuws
Risk Magazine 05 – 09
Afgestudeerden
Risk Magazine 05 – 09
Linda Zeinstra
MSc Organizational and
Management Control
Nuri van Langen
Msc International
Business & Management
Lenard Drost
MSc Accountancy and
Controlling
Liselotte van Heemstra
MSc Organizational and
Management Control
Nicole Vos
Msc Change Management
David Mostert
Msc Finance
Rosalie van Leeuwen
MSc Organizational and
Management Control
Chris Weeda
Msc Finance
Anneke Tolsma
Msc Finance
Egbert ten Berge
Msc Organizational and
Management Control
Simon Horjus
Msc Operations and Supply
Chains Management
Christa Brugman
Msc Accountancy &
Controlling
Gertjan Veltkamp
Msc Finance
Friso Oosterhoff
Msc Finance
Marcus Looijenga
Msc Accountancy &
Controlling
Verenigingsnieuws
55
Did you recognize the Fibonacci sequence? Good. Did you also see the small mistake? Great. Because that is what IMC Trading is looking for: ambitious young people with excellent quantitative skills. Graduates and young professionals who want to be part of a professional, dynamic and nonhierarchical organisation where innovation and entrepreneurship are key. IMC Trading was founded in 1989 as a market maker on the Amsterdam Options Exchange and has grown into one of the leading derivatives trading houses. Besides our head office in Amsterdam, we are located in Chicago, Sydney, Hong Kong, Zug, Munich and London.
graduates and young professionals go to imcjobs.com
JUNIOR TRADERS-STRATEGISTS Great challenge for a junior with an academic background, a maximum of 3 years working experience and a passion for financial markets. Do you have excellent analytical and quantitative skills? And are you result-driven, eager to learn and willing to excel? Then IMC Trading is the place to start your career! Our (international) traineeship will prepare you to become a successful trader.
Entree Sta jij hier in het volgende magazine? Solliciteer dan na de zomervakantie voor één van de volgende commissies:
Accountancy Tour Banking Tour Dagorganisatie Congres Investment Day Magazine
Kijk op www.verenigingrisk.nl voor meer informatie of stuur een email naar [email protected]. Risk Magazine 05 – 09
Verenigingsnieuws
57
Agenda September 2009 18
Risk Finance & Controlling Symposium
Oktober 2009
58
Verenigingsnieuws
7
Start Risk Multinational Cycle
15
Risk Accountancy Dinner
Risk Magazine 05 – 09
of weet jij* een beter moment voor de beste beslissing van je leven? www.werkenbijpwc.nl
!SSURANCE s 4AX s !DVISORY
*connectedthinking © 2009 PricewaterhouseCoopers B.V. Alle rechten voorbehouden.
Laat niemand je tegenhouden.
Je hebt honger. Je zit boordevol ambitie. Je wilt de wereld laten zien wat je waard bent. Je hebt duidelijk voor ogen wat je wilt en niets houdt je daarvan af. Dan is het goed om te weten dat je bij ons alle ruimte krijgt. Velen beloven dat, bij ons is het werkelijk zo. Je werkt met én voor de top. In multidisciplinaire teams kun je je razendsnel ontwikkelen. Als jij het beste uit jezelf haalt, zijn er wat ons betreft geen grenzen aan je groei. It’s your future. How far will you take it? werkenbijdeloitte.nl
©2009 Deloitte, Member of Deloitte Touche Tohmatsu
