MEYSFocus
juli ’10
MEYS Emerging Markets Research MEYSFocus Juli 2010 Geachte relatie, In deze MEYSFocus staan we uitgebreid stil bij de gevolgen van het WK voetbal voor de ZuidAfrikaanse economie, kijken we naar Brazilië als de opkomende economisch grootmacht in LatijnsAmerika en daarbuiten, ontwikkelt het communistische Vietnam tot een nieuwe Aziatische tijger en biedt Roemenië als één van de nieuwe EU-leden een aantrekkelijk vestigingsklimaat en daarmee kansen voor Nederlandse ondernemers. Ik wens u veel leesplezier. Marco Rensma Directeur MEYS Emerging Markets Research
Zuid-Afrika
% in BBP (2009) 6% 3%
Landbouw
10%
Mijnbouw
Belangrijke economische motor van Afrika
Maakindustrie 15%
Met bijna vijftig miljoen inwoners, een gemiddeld inkomen per groei in de afgelopen tien jaar van gemiddeld 3,6% is Zuid-
Nutsvoorzieningen
15%
hoofd van de bevolking van US$ 5.707, en een economische 22%
Afrika een belangrijke motor voor de economische 9%
ontwikkeling van het Afrikaanse continent. De wereldwijde
13%
Bouw 2%
Groothandel, detailhandel, reparatie Transport,logistiek,communicatie
4%
crisis heeft echter gevolgen gehad voor de economische groei
Financiële en zakelijke dienstverlening Overheid
in Zuid-Afrika. Het begrotingsoverschot in de periode 2006 -
Persoonlijke dienstverlening
2007 is omgeslagen in een begrotingstekort van -6,2% van het Bruto Binnenlands Produkt (BBP) eind 2009, wat aanzienlijk hoger ligt ten opzichte van het gemiddelde voor
Lage groei werkgelegenheid; hoge werkloosheid
geheel Afrika (-4,4%).
Ondanks een sterke economische groei in de afgelopen jaren, bleef de groei in werkgelegenheid achter. Dit leidde ertoe dat het officiële werkloosheidspercentage in Zuid-Afrika in het
Indicator
Zuid-Afrika
Afrika
Hoofdstad
Pretoria
-
49.320.500
1.008.354.000
US$ 5.707
US$ 1.446
Totale bevolking (2009) Gemiddeld inkomen (BBP per capita, 2009)
structureel gezien worden, want sinds 1997 is gemiddeld 1 op de 4 Zuid-Afrikanen werkloos. De werkloosheid per provincie werkloosheidspercentage is Kwazulu-Natal (19,3%), en het
3,6%
5,3%
-6,2%
-4,4%
31,5%
40,6%
US$ 181,4
US$ 88,9
2001 – 2009
hoogste percentage is in de Oostelijke Kaap (29,8%).
Begrotingstekort/-overschot (% van BBP, 2009) Exporten % BBP (2007)
per capita (2008)
op een hoog niveau ligt. Dit percentage kan bijna als
loopt niet sterk uiteen. De provincie met het laagste
Gemiddelde economische groei
Buitenlandse investeringen
eerste kwartaal van 2010 met 25,2% van de beroepsbevolking
Groei werkgelegenheid (%)
8 6
Groei economie (%)
4 2
Dienstverlening dominante sector
%
0
De belangrijkste sector voor de Zuid-Afrikaanse economie is de financiële en zakelijke dienstverlening met een aandeel van 22% in BBP, gevolgd door de maakindustrie en de overheid
-2 -4
met beide 15%. Zuid-Afrika behoort daarmee tot één van de
-6
meest geïndustrialiseerde landen van Afrika.
-8
MEYS Emerging Markets Research
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
Copyright 2010
2006
2007
2008
2009
2010
www.meys.eu
MEYSFocus
juli ’10
Brazilië
WK-voetbal in Zuid-Afrika: winst of verlies? De komst van het WK voetbal naar Zuid-Afrika betekent voor het eerst in de geschiedenis dat een groot internationaal
Economische grootmacht in opkomst
sportevenement zijn tenten opslaat op het Afrikaanse
Brazilië is met een bevolking van ruim 193 miljoen inwoners
continent. Dit feit alleen al is van historische waarde. Maar
het grootste land in Latijns-Amerika, en behoort met een
levert het voor Zuid-Afrika ook een economische waarde op?
gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking van bijna
De totale directe investeringskosten voor het houden van het
US$ 10.000 tevens tot één van de rijkere landen van dit
wereldkampioenschap bedragen volgens de Zuid-Afrikaanse
continent. Sinds begin deze eeuw wordt Brazilië dan ook
regering bijna 19 miljard Rand (EUR 2 miljard); 9,6 miljard
gezien als één van de vier belangrijkste opkomende markten
Rand voor de bouw van vijf stadions en verbeteringen aan vijf
(zogenaamde BRIC-landen) in de wereld. Onder het bewind
bestaande, en 9 miljard Rand aan investeringen in de
van de linkse president Lula da Silva kende Brazilië een sterke
infrastructuur. De bouw leverde zo’n 130.000 tijdelijk banen
economische groei. Brazilië ondervond weliswaar de gevolgen
op. Maar wanneer de indirecte kosten en de uitgaven door
van de wereldwijde recessie, maar herstelt zich snel. Dit geldt
provinciale en lokale overheden worden meegerekend, is de
ook voor de andere grotere landen (LAC-7) in Latijns-Amerika.
schatting dat de totale kosten rond de 39 miljard Rand liggen
Voor de komende vijf jaar verwacht de Braziliaanse regering
(EUR 4 miljard) oftewel 1,6% van het BBP. Volgens sommige
een economische groei van gemiddeld 5,5% per jaar.
analisten levert het wereldkampioenschap 0,5% aan extra economische groei op in 2010.
Economische groei (BBP, %)
Brazilië
10 Begrotingsoverschot/-tekort (% van BBP)
1
6
0 %
2012*
2011*
2010*
2009
2008
2007
2006
2005
-2
2004
-1
LAC-7
8
4 2 0
-4
-2
%
-3
-5
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
-4
2006
2007
2008
2009
2010
-6 -7
* = raming
Industrie en handel stuwende krachten Industrie en handel zijn de drijvende krachten achter het
De miljardeninvesteringen voor het evenement met daar
economisch herstel. In het eerste kwartaal van 2010 bedroeg
tegenover de onzekere inkomsten op de middellange termijn,
de groeivoet in het volume voor zowel de industrie als de
kan ertoe leiden dat het zeer voorzichtige herstel van de Zuid-
handel 15% op jaarbasis. Begin 2009 was nog sprake van
Afrikaanse economie in de eerste maanden van dit jaar in
krimp.
gevaar komt. Het begrotingstekort was al door de wereldwijde crisis fors opgelopen tot -6,2% van het BBP in 2009 (2008 -0,6%). De enorme uitgaven voor het WK-voetbal kan deze negatieve ontwikkeling versterken. Voor de komende drie jaar verwacht de Zuid-Afrikaanse regering dat het begrotingstekort eerst toeneemt waarna het gaat dalen naar bijna -5% in 2012. Verder houdt de regering rekening met een oplopende binnenlandse staatschuld van 23% van het BBP in 2009 tot bijna 40% in 2013.
%
Overheidsschuld (% van BBP)
Procentuele verandering volume per kwartaal (dezelfde periode vorige jaar = 100)
Sector
2009
2009
2009
2009
2010
I
II
III
IV
I
Landbouw
-2,8
-4,4
-9,0
-4,6
5,1
Industrie
-10,4
-8,6
-6,9
4,0
14,6
Diensten
1,7
2,0
2,1
4,6
5,9
Ook de sector transport & logistiek liet met een groei van 12% een krachtig herstel zien. Vastgoedontwikkeling en overheidsdiensten bleven hierbij achter met respectievelijk
40
1,8% en 2,3%. De landbouwsector herstelde zich ook
35
enigszins, nadat in 2009 het volume in deze sector nog met
30
ongeveer vijf procent kromp.
25 20
* = raming
MEYS Emerging Markets Research
Copyright 2010
www.meys.eu
MEYSFocus
juli ’10
Daling buitenlandse investeringen begin 2010
jaar geleden. Voor de periode tot en met 2014 verwacht de
De aantrekkende economie in het eerste kwartaal van 2010
Braziliaanse regering een gemiddelde jaarlijkse inflatie van
heeft er nog niet toe geleid dat het volume aan buitenlandse
4,5%. De gemiddelde rente op jaarbasis ligt op 9,4% na een
investeringen in Brazilië toenam. In de eerste vier maanden
laagste punt eind 2009 bereikt te hebben van 8,65%. In de
van 2010 bedroegen de netto buitenlandse investeringen US$
komende drie jaar wordt een verdere stijging van de rente
7,9 miljard, een daling van -10% ten opzichte van dezelfde
verwacht.
periode in 2009.
%
12.000
Netto directe buitenlandse investeringen (miljoenen US$)
10.000
16 14 12 10 8
Inflatie Rente
6 4 2 0
8.000 6.000
2007
4.000
2008
2009
2010
2.000 0
2006
2008
2007
2009
2010
Vietnam De nieuwe Aziatische tijger De normalisering van de handelsbetrekkingen met de
In het crisisjaar 2009 bedroegen de totale buitenlandse investeringen US$ 25,9 miljard (2008 US$ 45,1 miljard). Met US$ 6,5 miljard aan buitenlandse investeringen, was Nederland de grootste buitenlandse investeerder gevolgd door de Verenigde Staten (US$ 4,9 miljard). In 2009 ontving de industrie 42,6% en de dienstensector 42,9% van de totale buitenlandse investeringen. Belangrijkste subsectoren zijn de metaalsector, de automobielindustrie en de financiële
Verenigde Staten vanaf 1995, en het lidmaatschap van ASEAN (1995) en van de WTO (2007), droegen bij aan de integratie van Vietnam in de wereldeconomie. De economie groeide dan ook sterk met gemiddeld 7,3% per jaar gedurende de periode 1995-2009. De wereldwijde financiële crisis zorgde in 2008 en 2009 wel voor een groeivertraging. Voor 2010 verwachten de Wereldbank en de Vietnamese regering een economische groei van 6,5% op jaarbasis. Voor 2011 heeft de Vietnamese
dienstverlening. Vooral de automobielindustrie laat een spectaculaire groei zien. Bedroegen in 2008 de buitenlandse
regering een groei van 7-7,5% tot doel gesteld.
investeringen nog US$ 964 miljoen, in 2009 was dit toegenomen tot bijna US$ 2,2 miljard.
Economische groei 1995-2009 (%)
16 14
Door de wereldwijde crisis, daalde het begrotingsoverschot in Brazilië van ruim 2% in 2008 naar 1,3% van het BBP in 2009. In de eerste vier maanden van 2010 bedroeg het overschot 0,6% ten opzichte van 1,4% in dezelfde periode van 2009.
BBP
12
Landbouw
10 %
Overheidsfinanciën onder druk
Industrie
8
Dienstverlening
6 4 2 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
3,0
Begrotingstekort/-overschot (% in BBP)
%
2,0 1,0 0,0 2004
2005
2006
2007
2008
De relatieve hoge economische groei werd voornamelijk
2009 2010*
veroorzaakt door een sterke groei van de industrie en de
* = jan-apr
dienstensector. Dit heeft ertoe geleid dat het aandeel van landbouw in de economie afnam van 26% in 1995 naar 18%
Oplopende inflatie en rente Na een daling in 2009 loopt zowel de inflatie als de rente begin 2010 weer op. De inflatie ligt momenteel rond de vijf procent op jaarbasis, en is daarmee gelijk aan het niveau van
MEYS Emerging Markets Research
nu, terwijl de industrie haar aandeel zag toenemen van 30% naar 42%.
een
Copyright 2010
www.meys.eu
MEYSFocus
juli ’10
Olie- en chemische industrie dominant; sterke groei productie transportmiddelen
32
Rente
28
De gemiddelde jaarlijkse industriële productie in de periode
24
1996-2008 steeg met 15,2%. Binnen de industriële sector is
20
25% al jaren de dominante sector. Een relatief sterke toename is te zien in de productie van transportmiddelen (o.a.
16
%
de olie- en chemische industrie met een aandeel van bijna
Inflatie
12 8
brommers, motoren), meubels, en elektrotechnische
4
apparaten en machinebouw.
0 2007
Sector
Aandeel
Gem. groei
(%,2007)
1996-2008
2008
2009
2010
100
15,2%
De Vietnamese regering heeft voor 2010 tot doel gesteld een
Voedings- en genotmiddelen
21
13,3%
inflatie op jaarbasis tussen de zeven en acht procent. Dit komt
Olie-, chemie-, en kunstofprod.
25
13,3%
overeen met de inflatie van voor de wereldwijde crisis.
Basismetaal, metaalproductie
10
18,9%
Elektrotechn.-, machinebouw
10
21,4%
8
24,2%
12
15,3%
Papier- en grafische industrie
3
14,4%
Hout-, bouwmaterialenindustrie
2
10,3%
Meubelindustrie
5
22,1%
Nutsvoorzieningen
5
14,2%
Totaal
Transportmiddelen Textiel-, kleding-, lederindustrie
Roemenië Opkomende markt Op 1 januari 2007 trad Roemenië toe tot de Europese Unie. Het land heeft na Polen de meeste inwoners van de nieuwe Oost-Europese lidstaten. Het BBP per hoofd van de bevolking is met US$ 9.300 verhoudingsgewijs laag. Tegelijkertijd behoorde Roemenië vanaf 2000 tot één van de snelst groeiende economieën in Oost-Europa.
Sterke stijging buitenlandse investeringen Het volume aan buitenlandse investeringen is vanaf 2006 sterk toegenomen tot US$ 8 miljard. Belangrijkste sectoren
Land
voor buitenlandse investeringen zijn de zware industrie en de
Bevolking
BBP p.c.
Gem. groei
(2008)
(2008, US$)
economie
tekort
2000-2009
(% BBP,
vastgoedsector, waarbij in het laatste geval vooral wordt
Begrotings
2009)
geïnvesteerd in toeristische accommodaties (hotels, restaurants). Veruit de grootste buitenlandse investeerder is de Verenigde Staten.
Directe buitenlandse investeringen (miljoenen US$) 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0
Roemenië
21.528.627
9.300
4,6%
-8,3
Bulgarije
7.640.238
6.546
4,5%
-3,9
Polen
38.115.641
13.845
3,9%
-7,1
Tsjechië
10.381.130
20.673
3,4%
-5,9
Slowakije
5.400.998
18.212
4,7%
-6,8
Hongarije
10.045.401
15.408
2,5%
-4,0
De economische crisis van 2008-2009 zorgde ervoor dat de nationale begrotingen van de Oost-Europese landen uit het lood sloegen. Met een percentage van -8,3% van het BBP heeft Roemenië het grootste begrotingstekort van de 2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
opkomende markten in Oost-Europa.
Harde landing door wereldwijde crisis De wereldwijde economische crisis heeft de economie van Roemenië hard geraakt. Was in 2008 nog sprake van een
Rente daalt; inflatie blijft hoog De Vietnamese regering heeft de basisrente in Vietnam, na een piek van 14% eind 2008, stapsgewijs laten dalen naar 8% begin 2010. Nadat in 2008 de inflatie in de dubbele cijfers was beland, daalde in 2009 deze sterk naar een niveau van rond
economische groei van +7,4% op jaarbasis, in 2009 kromp de economie met -7,5% op jaarbasis. In het eerste kwartaal van 2010 vindt een licht herstel plaats ten opzichte van het lage niveau in het eerste kwartaal van 2009.
de 2% medio 2009. Vanaf het derde kwartaal 2009 loopt de inflatie echter weer op tot ruim 9% in de eerste helft van 2010.
MEYS Emerging Markets Research
Copyright 2010
www.meys.eu
MEYSFocus
juli ’10 COLOFON
Economische groei (BBP, %) 10
Dit is een publicatie van:
8
MEYS Emerging Markets Research
6
Albert Plesmanweg 41N
4 2
3088 GB Rotterdam
0
telefoon: 010-2944422
-2
website: www.meys.eu
-4 -6
Juli 2010
-8
2001 2002 2003
2004 2005 2006
2007 2008 2009
1e jaargang
Redactie
Licht herstel industriële productie Met beide een aandeel van 23% in het BBP zijn de sectoren industrie en handel de stuwende krachten achter de economische groei van Roemenië. Op maandbasis herstelt de industriële productie zich weer langzaam van de zware
Marco Rensma, Yvon Koomen
Abonnementen MEYSFocus verschijnt maandelijks en wordt gratis online verspreid aan de relaties van MEYS Emerging Markets Research. Voor meer informatie
economische recessie van 2009.
en het aanvragen van een gratis abonnement:
[email protected]
Industriële productie (dezelfde periode voorgaand jaar = 100)
Copyright ©
125 115 105
Mijnbouw
Gehele of gedeeltelijke overname of vermenigvuldigen van informatie is
Maakindustrie
uitsluitend toegestaan na schriftelijke toe toestemming van de redactie en
Nutsvoorz.
met bronvermelding.
Totaal
95
De inhoud van deze uitgave is met uiterste zorg samengesteld.
85
Ondanks deze zorgvuldigheid kunnen gegevens onjuist worden
75 2008
2009
weergegeven. Hiervoor aanvaardt MEYS Emerging Markets R Research
2010
geen aansprakelijkheid.
Vooral de productie van elektriciteit en gas groeit relatief hard
Bronnen
ten opzichte van 2008, wat duidt op toenemende nemende economische economi
Wereldbank, Stats SA Zuid-Afrika,, SARB Zuid-Afrika, AfDB, IBGE
activiteiten. De mijnbouwsector blijft hierbij nog achter.
Brazilië, Banco Central do Brasil, UNCTAD, IADB, GSO Vietnam, SBV Vietnam, Eurostat, INS Roemenië
Buitenlandse handel neemt weer toe De buitenlandse handel van Roemenië nam in het eerste kwartaal van 2010 weer toe, nadat deze ver was weggezakt gedurende het eerste halfjaar van 2009. Daarbij lag het volume van de importen op een hoger niveau dan dat van de exporten, waardoor in het eerste kwartaal van 2010 een tekort
%
op de handelsbalans ontstond van ruim EUR 700 miljoen.
130 120 110 100 90 80 70 60
Ontwikkeling volume buitenlandse handel (in % van dezelfde periode voorgaand jaar) Exporten Importen
Volgende MEYSFocus verschijnt augustus 2010 met onder meer aandacht voor:
2008
2009
MEYS Emerging Markets Research
2010
-
Polen, de grootste opkomende markt iin Oost-Europa
-
Chili, een en stabiele economie in Latijns Latijns-Amerika
-
Gevolgen politieke onrust voor economie Thailand
-
Turkije, economisch schakelpunt tussen Europa en Azië
Copyright 2010
www.meys.eu
