Erfgoednieuws uit Aalst, Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel en Nieuwerkerken

2

De Erfgoedkrant

Erfgoednieuws uit Aalst, Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel en Nieuwerkerken De erfgoedkrant verschijnt 3 keer per jaar en is een gratis uitgave van de Erfgoedcel Aalst

nummer 2 september 2010

Made in Aalst het logo van de Erfgoedcel. ‘Made in Aalst’, dat is meer dan alleen inaalst.be. Daar vind je een Het is ook een website: www.made halenbank en een genealogische ver een , ank ldb bee een , ank b n­ nte kra gens anders in België kan je de databank. Die laatste is uniek, want ner akte koppelen aan het beeld van getranscribeerde (de uitgeschreven) En de Aalsterse krantenbank is de akte (in het originele handschrift). zelfs de grootste van België. Deze Erfgoedkrant staat volledig in het teken van deze website. Zo goed als alle foto’s komen uit de beeldbank en de oude artikels komen uit de krantenbank. Benieuwd naar meer? Surf dan snel naar www.madeinaalst.be. Of kom op 15 september ons voorstellingsmoment bijwonen.

Een poort op erfgoed

De beeldbank

De stad Aalst heeft een eigen erfgoedwebsite: www.madeinaalst.be. Dit is wat we noemen een portaalsite, één internetpagina die een toegangspoort vormt tot een reeks andere websites. Die website heeft een gemeenschappelijk onderwerp: het roerend en immaterieel cultureel erfgoed in Aalst. Roerend erfgoed staat voor alles wat we overerven van vorige generaties en dat je kunt verplaatsen: archeologische objecten, boeken, manuscripten, foto’s, films, schilderijen… Onder immaterieel erfgoed verstaan we de minder tastbare dingen: verhalen, tradities, feesten, liederen, dialecten, het vieren van Sint-Maarten en carnaval...

De beeldbank herbergt zowel stedelijke als privé­ collecties: van postkaarten, kaarten en plannen, tot affiches, briefhoofden, oude foto’s en zelfs doodsprentjes. Als je hier trefwoorden intypt dan gaat de computer op zoek naar alle afbeeldingen die overeenkomen met het ingegeven trefwoord. Zoek je bijvoorbeeld iets over de Dender, dan krijg je nu 88 beelden. Per afbeelding krijg je meer informatie over het onderwerp, de datum, de drager, de rechten, het bestandstype. De afbeelding zelf kun je ook vergroten of je kunt er zelfs de google map en/of satellietfoto naast plaatsen. Je resultaat kun je afprinten of opslaan. De beeldbank is zeer gebruiksvriendelijk opgebouwd, om

In de eerste plaats vind je er alles over de vier stedelijke erfgoedinstellingen : ’t Gasthuys – Stedelijk Museum, het Stadsarchief, het D.A.D.D. vzw (Documentatiecentrum en Archief voor Daensisme en Hedendaagse Geschiedenis van de Denderstreek) en de Erfgoedcel Aalst. Wie zijn deze instellingen? Wat doen ze? Welke collecties beheren ze? Hoe kun je ze helpen… Elke stedelijke erfgoedinstelling heeft een deelsite. Die hebben min of meer dezelfde structuur. Vaste onderdelen zijn bv. ‘contact’, ‘wie zijn we’, ‘wat is er te doen’, ‘activiteiten’. Daarnaast is de portaalsite ook de plaats waar je moet zijn als je meer wil weten over het erfgoed uit Aalst zelf. Als je naar www.madeinaalst.be surft, zul je bovenaan het scherm in de rode balk een aantal ‘knoppen’ zien staan waaronder ‘Beeldbank’, ‘Thema’s’, ‘Levensverhalen’, ‘Kranten’ en ‘Genealogie’.

De Oude Dender - resultaat uit de beeldbank

iedereen zo goed mogelijk te helpen in zijn speurtocht naar informatie. Je kunt in de beeldbank niet alleen op trefwoord zoeken maar ook op thema. Het voordeel hiervan is dat je op voorhand al een keuze kunt maken: wil je alleen postkaarten zien en geen foto’s, kies dan voor de themamap ‘postkaarten’. Je vindt er deze thema’s: collectie briefhoofden; collectie kaarten en plannen; collectie postkaarten; collectie foto’s; hopcultuur; Eerste Wereldoorlog; Tweede Wereldoorlog; politie; klasfoto’s van Aalsterse scholen; inventarisatie 1976-1986 (foto’s van waardevolle gebouwen, stadszichten en groenvoorzieningen binnen de stad Aalst – dit is een deel van de collectie van André Schollaert over wie je meer leest verder in deze krant); collectie doodsprentjes en – brieven. Op termijn is het de bedoeling dat alle afbeeldingen in het bezit van de stedelijke erfgoedinstellingen dus ook de afbeeldingen die ons door het publiek worden aangereikt - via deze weg voor iedereen beschikbaar worden gesteld.Wat je nu terugvindt, is nog maar een fractie van de volledige verzameling. Personen die ons foto’s bezorgen, krijgen die zeker terug. >2

colofon | Concept: Erfgoedcel Aalst | Redactie: Erfgoedcel Aalst, ‘t Gasthuys - Stedelijk Museum Aalst, Stadsarchief, Bar t Backaer t en dienst Stadspromotie - sectie Communicatie | Eindredactie: Erfgoedcel Aalst | Foto’s: beeldbank (www.madeinaalst.be), V.V.F. Aalst, Bar t Backaer t, Ann Degeest | Vormgeving: www.impressantplus.eu | Druk: Goekint Graphics n.v. | Verantwoordelijke uitgever : Ilse Uyttersprot, burgemeester, p.a. stadhuis, Grote Markt 3, 9300 Aalst, tel. 053 73 23 23

2

3

de erfgoedkrant september 2010

Ontdek je digitaal erfgoed! Voorstelling van de erfgoedwebsite van Aalst

programma

Wist jij dat de stad Aalst een eigen erfgoedwebsite heeft? Een website waar je alle informatie vindt over de erfgoedspelers in het Aalsterse, maar waar je ook informatie vindt over de geschiedenis, de collecties en het erfgoed van de stad en deelgemeenten.

al van Het levensverha ca Ko Kazim

>> Levensverhalen

Sinds de jaren 1960 is er vooral onder invloed van de Engelstalige wereld interesse in geschiedschrijving op basis van wat men ‘mondelinge geschiedenis’ is gaan noemen. Het verslag van ooggetuigen kan vaak een belangrijke aanvulling zijn op de zogenaamde officiële geschiedschrijving, op basis van geschreven bronnen. Over sommige fenomenen zijn zelfs nauwelijks andere bronnen te vinden. Via de levensverhalen trachten we dergelijke getuigenissen te bewaren en toegankelijk te maken. Momenteel vind je er het verhaal van twee Turkse families die in de jaren 1970 naar Aalst emigreerden. Ook het verhaal van de Aalsterse Spanjaarden zal je er binnenkort kunnen beluisteren en bekijken. De migratie­geschiedenis is immers één van die fenomenen waarover nauwelijks geschreven bonnen terug te vinden zijn. De afgelopen jaren namen medewerkers van het Stadsarchief en van het D.A.D.D.  vzw ook interviews af van bewoners van de Volksplaats, ook gekend als het Ezelsplein. Ook een aantal ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog, oudwerknemers van de Bonneterie Bosteels-De Smeth en leerlooierij Schotte werden geïnterviewd. Die interviews worden verwerkt en zullen snel online staan. Zo hoor en zie je alweer een stukje van de geschiedenis, opdat de generaties na ons een goed beeld zouden hebben van het leven in Aalst in het laatste kwart van de 20ste eeuw.

veilig te stellen. Het D.A.D.D. vzw ging nog een stap verder en liet op de kranten ook OCR of ‘optical character recognition’ toepassen. Dankzij deze techniek kunnen zowat 71.000 krantenpagina’s of ongeveer 35 miljoen woorden niet alleen digitaal bekeken maar ook doorzocht worden. Het enige wat je dus moet doen is, net als in de beeldbank, een trefwoord of een combinatie van trefwoorden invoeren. Je krijgt meteen een lijst met resultaten verwijzend naar artikels waar het door jou ingevoerde trefwoord in vermeld staat.

ontvangst

19.30 uur:

welkomstwoord door Dylan Casaer, schepen van cultuur

www.madeinaalst.be is een portaalsite, een toegangspoort tot alle informatie over het Aalsterse erfgoed.

19.40 uur:

voorstelling Erfgoedcel Aalst (Ann Degeest)

Benieuwd naar alle mogelijkheden van de portaalsite? Graag wat meer uitleg over het gebruik van de krantenbank? Of weet jij meer over die ene foto in de beeldbank?

19.50 uur:

voorstelling en demonstratie portaalsite (Michel Igual en Jeroen Meert)

Kom dan op 15 september 2010 zeker naar het belfort. Op deze avond wordt www.madeinaalst.be helemaal uit de doeken gedaan en vind je zonder problemen je weg in de erfgoedcollecties.

21.30 uur:

afsluiting met hapje en drankje; je kunt zelf aan de slag en grasduinen op de portaalsite

meer info?

www.erfgoedcelaalst.be

Inschrijven hoeft niet. Deelname is gratis. Woensdag 15 september 2010, vanaf 19 uur. Belfort, zolder, Grote Markt 3, Aalst

tel. 053 73 23 06 of [email protected] een geboorteakte of soms is iemand getuige. Alle informatie van de akte staat netjes uitgetypt. Bekijk je liever het originele document? Dat kan! Zowel een scan van het register als van de akte kan je inkijken.

Genealogische databank

Ben je wel eens op zoek gegaan naar je voorouders of je stamboom? Dan heb je aan genealogie gedaan. En dan moet je zeker eens naar de genealogische databank surfen. Dankzij het werk van ruim 25 vrijwilligers werden er al 50.000 akten beschreven van in totaal zo’n 285.000 akten. Opzoeken is heel simpel: je kunt personen op voor- en/of achternaam zoeken. Soms vind je van iemand een overlijdensakte, soms

19 uur:

Dankzij www.madeinaalst.be kan je heel simpel, van thuis uit, heel wat informatie vergaren over het erfgoed uit Aalst. De collecties digitaliseren heeft veel voordelen: de documenten worden bewaard, ze worden minder verplaatst om in te kijken wat ook zorgt voor een betere bewaring én informatie wordt sneller teruggevonden. Maar wil je toch eens ter plaatse komen? De erfgoedinstellingen heten je graag welkom!

Wist je dit? is uiterst gevarieerd.   Ons immaterieel en onroerend erfgoed object in de kijker. Wij zetten in elke erfgoedkrant een verhalen achter Vreemde gebruiksvoorwerpen, leuke of een merkwaardige een op het eerste zicht simpel object editie: een devotiekapel geschiedenis van een voorwerp. Deze met verborgen boodschappen.

Krantenbank

Op de portaalsite vind je niet minder dan 71.000 krantenpagina’s (vooral uit de 19de eeuw). Daarmee heeft Aalst meteen de grootste krantenbank van België. Het D.A.D.D. vzw bewaart onder andere een omvangrijke krantenverzameling waaronder ‘De Werkman’, ‘Het Land van Aelst’ en ‘De Denderbode’. Om de kostprijs van een krant te drukken, is krantenpapier van een heel slechte kwaliteit. Op zich niet zo erg, want de meeste mensen gooien hun krant na het lezen toch weg. Voor een archiefinstelling, die de kranten ‘eeuwig’ wil bewaren, is de papierkwaliteit echter een ware nachtmerrie. Het scannen van kranten is vaak de enige optie om ze op termijn

1909 uit Een akte uit he databank sc de genealogi

!

Ook de collectie van het Stedelijk Museum vind je terug op internet: www.museuminzicht.be made in Aalst meer dan een logo

Als je naar www.madeinaalst.be surft kun je niet naast het erfgoedlogo ‘Made in Aalst’ kijken. Behalve het industrieel karakter van het logo, verwijst ‘Made in’ ook naar industrie en productie. Dat is uiteraard niet toevallig. Het logo werd zo ontworpen omdat de geschiedenis van Aalst sinds de 19de eeuw in sterke mate bepaald werd door de industriële revolutie. Aalst werd een echte fabrieksstad. Daarnaast staan de letters van ‘Made’ voor Musem – Archief – D.A.D.D.vzw – Erfgoedcel. Deze erfgoedinstellingen van Aalst willen bovendien op een Moderne, Andere en Diverse manier omgaan met het Erfgoed.

De Kringwinkel Teleshop Aalst krijgt heel vaak oude objecten. En heel soms, als het object een grote erfgoedwaarde heeft, schenken ze dat aan het Stedelijk Museum. Op die plaats worden de objecten bewaard zoals het hoort. Zo gebeurde ook met dit mooi huiskapelletje, getuige van een fraai staaltje volksdevotie.

De briefjes waren een aandoenlijke vraag tot hulp aan Onze-Lieve-Vrouw:

Het kapelletje bestaat uit een eenvoudig houten kastje (ongeveer 36 cm hoog, 27 cm breed en 15 cm diep), met een glazen deurtje aan de voorkant. Het interieur is gemaakt uit textiel, gedroogde bloemen, kunstbloemen en een Maria met kindbeeldje. De uitvoering van het kapelletje en het beeldje is volks van aard. Dergelijke huis­kapelletjes werden tot begin van de 20ste eeuw dikwijls gemaakt en opgehangen in gewone huizen. Dit exemplaar dateert allicht uit de periode eind 19de - begin 20ste eeuw. Op het eerste gezicht was dit een simpel volkskapelletje, zoals er wel meer waren. Maar nader onderzoek bracht aan het licht dat onder het kleed van het Mariabeeldje twee dichtgevouwen briefjes verborgen zaten.

Navraag bij de Kringwinkel leerde ons dat het kapelletje van een familie uit het Aalsterse kwam. Het gezin had drie kinderen, waarvan er twee op jonge leeftijd aan de ‘seskes’ stierven. De enige zoon die nog in leven was, had last van nacht­merries en ‘waanbeelden’. Hij werd zelfs ‘overlezen’ in de abdij van Affligem, waar lange tijd de traditie van overlezen en duiveluitdrijvingen in stand gehouden werd.

Onze Lieve Vrouwke van kindje Jezus, genees mijn zoon in zijn hoofd, schenk hem een goede gezondheid als het hem zalig is een goede geleerdheid en later een goede toekomst…

Het verbergen van wensbriefjes en gebeden in heilige plekken is een wijd verspreid volksgebruik in onze en andere streken. Niet enkel huis­kapelletjes kwamen daarvoor in aanmerking, maar ook ‘heilige’ bomen, kapellen en kerken.

Dit devotiekapelletje en het erbij horende verhaal is zeer ontwapenend. Maar het verruimt ook het verhaal van de meer ‘officiële’ godsdienstbeleving met heiligenbeelden en religieuze kunst zoals tot op heden verteld in ’t Gasthuys – Stedelijk Museum Aalst. Het laat zien dat religie op het persoonlijke en gevoelsmatige vlak een impact had op het leven van alledag.

4

5

de erfgoedkrant september 2010

’t Groen Kotje e gebouwen, archeologische Bij erfgoed denken we meteen aan oud jes en dialecten. Oude bomen objecten, schilderijen, ook wel aan lied n echter ook tot ons erfgoed. en andere groene elementen behore e functie of om een bijzondere Ze werden geplant met een bepaald en. Deze keer zetten we de reden. Dit is het zogenaamde erfgro iersplein in Aalst in de kijker. zwarte moerbeiboom aan het Hoven De zwarte moerbeiboom (Morus nigra L.) is afkomstig uit Iran en Armenië. De boom wordt al zeer lang gekweekt, maar kwam in onze streken pas terecht in de middeleeuwen. Oude moerbeibomen worden vooral aangetroffen in kloostertuinen, kasteelparken, boerderijen en oude moestuinen. Die plaatsen zijn niet toevallig. De boom werd vooral aangeplant voor zijn zeer smakelijke vruchten. Die lijken op braambessen of frambozen en smaken zoetzuur en aromatisch. De bes is zeer zacht en verliest sap bij de minste aanraking, daardoor zijn ze moeilijk te oogsten en niet te bewaren. Je kunt ze dus het best in augustus (dan zijn de vruchten rijp) meteen van de boom opeten. De bessen van de moerbeiboom worden verwerkt tot sap en confituur.

De moerbeiboom was voor de Romeinen het symbool voor behoedzaamheid en wijsheid In Duitsland vertelden moeders aan hun kinderen dat de duivel zijn laarzen poetste met de bessen. Zo wilden ze voorkomen dat de kinderen van de bessen zouden eten. Vroeger werden de bessen ook gebruikt om wijn te kleuren en op smaak te brengen. Deze zoete wijn werd ‘moretum’ genoemd. Plinius de Oudere (77 n. Chr.) schreef over de moerbeiboom dat hij ’sapientissima arborum’ werd genoemd, wat de ‘meest wijze onder de bomen’ betekent. Om dezelfde reden wist men in het zuiden van Engeland dat er geen vorst meer te verwachten valt als de moerbei in blad komt. Ook bij ons loopt de boom laat uit (half mei) zodat hij zelden of nooit getroffen wordt door late voorjaarsvorst.

in de kijk er

Mijn erfgoed en ik André Schollaert

Twee mensen, twee erfgoedstukken. Over hun persoonlijk verhaal en het groter erfgoedgeheel erachter.

Het caoutchouken

Op de grens tussen de parking aan het Hoveniersplein en de carnavalshallen staat een zeer merkwaardig exemplaar. De stam van deze moerbeiboom is in drie gespleten en de drie delen van de stam rusten met hun kruin op de grond. Daardoor lijkt hij eerder op een enorme struik. In de winter, wanneer de boom bladloos is, kan je de korte stam en de enorme kruin het best bewonderen. De vreemde vorm is niet uitzonderlijk. Moerbeibomen groeien traag en kunnen zeer oud worden. Oude exemplaren zakken scheef of scheuren open, net als de moerbei aan het Hoveniersplein. De vreemde groei en het opensplijten belet echter niet dat de boom verder groeit. Zolang de winter niet voorbij is, maakt hij geen nieuwe twijgen aan. De moerbeiboom bloeit laat, maar toch rijpen zijn vruchten op tijd. Daarom werd de boom door de Romeinen als symbool voor behoedzaamheid en wijsheid gezien. Op de plek waar vandaag de carnavals­hallen en de parking van het Hoveniersplein liggen, stond in 1889 ‘La Centrale Africaine SA’ (verkoop van koloniale producten). Later vestigde er zich de ‘Société anonyme pour la commerce et l’industrie de caoutchouc’, een rubberverwerkend bedrijf. Dit pand met bijhorende gronden werd in 1950 aangekocht door de stad die er het stadsmagazijn en een garage in onderbracht. Maar de plek zou in de volksmond ‘het caoutchouken’ blijven heten. Aan de voormalige fabriek was ook een portierswoning verbonden met bijhorende tuin. Het is in deze tuin dat onze zwarte moerbeiboom werd aangeplant. Begin jaren tachtig verliet de stad het pand en bleef de portierswoning nog een tijdje bewoond. Helaas ging de woning een tiental jaar later, samen met het oude pand, tegen de vlakte. Als bij wonder bleef de moerbeiboom overeind. Hij is een stille getuige van de vele activiteiten die hier de voorbije honderd jaar plaatsvonden.

de moerbeiboomspecialist

In Aalst hebben we een heuse moerbeiboom­ specialist. Willy Keymeulen heeft een passie voor de bomen, in zijn tuin staan er tientallen. De bladeren van de witte moerbei zijn het voedsel van de zijderupsen die hij kweekt in een chalet in zijn tuin. Meer info www.moerbeiboom.be

Eddy Van Geit

Object: diaprojector uit 1976 

reclame voor Marly, 1938 “De geschiedenis van Aalst heeft me altijd enorm geïnteresseerd. Dat heeft in de eerste plaats te maken met het feit dat ik geboren ben in het centrum van de stad en verbonden ben met Aalsterse families zoals De Rijck, Limpens en De Saedeleer. Bij mijn plechtige communie kreeg ik een fototoestel cadeau van een suikertante en van mijn grootvader een aantal prentkaarten over Aalst. Dat heeft mijn interesse voor de stad echt aangewakkerd. Zo kwam ik op het idee om een collectie te beginnen met boeken en allerlei publicaties over Aalst.

Jaren later denk je dan toch iets unieks te hebben bij elkaar gesprokkeld. In de jaren ’70 kreeg ik ook belangstelling voor het leefmilieu en de openbare en private groenvoorzieningen in en rond Aalst. Op dat moment was daarover heel weinig te vinden. En dus wilde ik zoveel mogelijk groen van Aalst vastleggen op dia. Hoe doe je dat beter dan de stad systematisch uit te kammen en alles vast te leggen. In die jaren kwam monumentenzorg steeds meer onder de aandacht. Zo zijn we ook gebouwen beginnen vastleggen. Mijn collectie groeide in een mum van tijd: vandaag heb ik 4.000 dia’s en nog een 1.000-tal over allerlei andere onderwerpen. Oorspronkelijk was het de bedoeling om ook alle deelgemeenten aan te doen, maar wegens tijdsgebrek hebben we enkel Baardegem gedaan. Na 6 jaar zijn we er helemaal mee gestopt. Een tijdje geleden zag ik dat er voor het Stadsarchief vrijwilligers gezocht werden voor het ingeven van akten. De bedoeling van het project is dat  iedereen via internet historische gegevens kan opvragen uit de burgerlijke stand. Ik heb op die oproep meteen gereageerd en ik ben aan de slag gegaan. Daar vernam ik ook dat het archief gestart was om het beschikbare beeldmateriaal op een beeldbank te plaatsen. Hierop vind je oude foto’s, postkaarten en ander beeldmateriaal uit vorige eeuwen. Zo groeide ook het idee om mijn collectie daaraan toe te voegen. Behalve het ontsluiten van de informatie, wil ik ook dat de collectie bewaard blijft voor de volgende generaties. Vandaag zijn veel van de landschappen of de gebouwen veranderd of verdwenen. Het is hoog tijd dat we nu aan het digitaliseren gaan, want de alleroudste dia’s beginnen al te verkleuren. Elke dia wordt gescand en daarna beschreven. Vroeger schreven we heel summier wat informatie op per dia. Nu is vooral mijn fotografisch geheugen en het Stratenboek van Jos Ghysens een grote hulp. Er staan al een 300-tal dia’s op de beeldbank, er is dus nog een lange weg te gaan.” Benieuwd naar de inventaris van André Schollaert? Surf naar www.madeinaalst.be – onder de knop ‘Thema’ vind je zijn ‘inventarisatie-1976-1986’ terug.

De Moerbeiboom aan het Hoveniersplein lijkt op een enorme struik.

Object: paneel, email op metaal,

“Deze emailplaat heeft voor mij in de eerste plaats een emotionele waarde. Ik heb namelijk zelf 3 jaar gewerkt bij Marly in Vilvoorde. Daarna werkte ik bij Cockerill-Sambre in Luik. Daar kende ik veel mensen, omdat ik ook supporter ben van Standard. Er waren er heel veel die, net als ik, uit Vlaanderen daar gingen werken. In die tijd hing er veel stank van de fabrieken. Die geurhinder is nu praktisch verdwenen doordat er veel bedrijven weggingen. Jammer genoeg nam daardoor wel de armoede toe. Wat ik daar zag, is bijna niet te geloven: huisjes met gestampte aarde als vloer, toestanden zoals hier ten tijde van priester Daens. En toch waren de mensen er zeer open en vriendelijk. Daar ontstond mijn strijd tegen kansarmoede. En die strijd gaat hand in hand met mijn interesse voor erfgoed. De broer van mijn grootmoeder was pater in Affligem. Hij sprak verschillende talen, was verbonden aan de universiteit en was verantwoordelijk voor de bibliotheek van de abdij. Toen wij op bezoek gingen, mocht ik er in de boeken lezen. Zo ontstond mijn liefde voor alles wat met geschiedenis en erfgoed te maken heeft. Ik verzamel objecten die mijn aandacht trekken, maar er zit geen specifieke lijn in. Het enige dat ik echt speciaal zoek en verzamel zijn prentjes van voetballers die vroeger bij kauwgom zaten. Daarnaast koop ik dingen die mijn aandacht trekken. Zo heb ik een postkaart uit Kalmthout, ik heb er totaal geen band mee, maar toch vind ik ze zeer intrigerend.

Mijn grootouders gebruikten emailplaten zoals deze om het ‘kiekenkot’ mee af te bakenen. De meeste objecten uit mijn verzameling heb ik gekregen of geruild. Soms omdat mensen het anders weggooien, soms omdat ik ze geholpen heb. En met de voetbalsupporters onder elkaar wisselen we ook. Veel hangt ook af van de waarde die je aan iets hangt. Een emailplaat zoals de mijne is nu een collectors item. Maar mijn grootouders gebruikten dat om het ‘kiekenkot’ af te bakenen. De afbeeldingen bij de kauwgommen had ik als kind in hopen, nu moet ik er echt naar zoeken. Zo was ‘Vosse kilo’ een heel gekende Aalsterse volksfiguur. Hij heeft talloze bloedgiften gegeven en daarmee mensen gered. Dat laatste weten maar weinig jonge mensen en net dát weet mij te boeien. In tegenstelling tot de meeste andere verzamelaars ben ik niet gehecht aan mijn collectie. Mijn grootvader kon van geen verroeste nagel afscheid nemen. Als iemand mij vandaag een mooi bedrag aanbiedt voor een stuk, dan verkoop ik het direct. Ik erken de waarde van die dingen, maar ik kan het ook goed relativeren. Als ik stukken uit mijn collectie verkoop, gaat de opbrengt zo goed als altijd naar kansarmoedebestrijding.” Meer weten over de strijd tegen de kansarmoede van Eddy Van Geit? Hij zet zich met hart en ziel in voor Bijzondere Jeugdvakanties BiJeVa vzw (www.bijeva.be).

6

7

de erfgoedkrant september 2010

erfg

Erfgoedvereniging in beeld

Wie waren mijn voorouders?

In elke erfgoedkrant zetten wij er. een Aalsterse erfgoedspeler in de kijk ers op… Deze keer richten we de schijnwerp e (V.V.F.) - afdeling Aalst. de Vlaamse Vereniging voor Familiekund

ant kon lezen, zijn er tal van Zoals je al eerder in deze Erfgoedkr te vinden over je voorouders. mogelijkheden om informatie terug databank zijn al een begin. Ook bij het De krantenbank of de genealogische erzoek. Maar hier lichten we toch al V.V.F. weten ze alles over stamboomond teen wil aan beginnen. een tipje van de sluier voor wie er me

Waar kom ik vandaan? Hoe bepaalt mijn afkomst en plaatselijke geschiedenis van de opgesomde wie of wat ik geworden ben? Wie waren mijn gemeenten raadplegen. Verder zijn er publicaties overgrootouders en wat deden die voor de kost? en naslagwerken beschikbaar met informatie Veel mensen stellen zich deze vragen en verover de leefwereld van je voorouders. Kaarten diepen zich daarom in hun familiegeschiedenis. en plannen helpen om de plaatsen te vinden waar De Vlaamse Vereniging voor Familiekunde vorige generaties leefden en helpen je reconstru(V.V.F.) helpt geïnteresseerden op weg bij het eren hoe de omgeving er toen uitzag. Tijdens de onderzoek naar hun stamboom. Deze vzw openingsuren is er altijd een bestuurslid aanweheeft al sinds 1965 een afdeling die actief is in zig die je kan bijstaan bij je onderzoek of tips Aalst en omgeving (Denderleeuw, Erpe-Mere, kan geven om je over een moeilijk punt in de Geraardsbergen, Haaltert, opzoekingen te helpen. Na 15 generaties of ongeveer 400 jaar Herzele, Lede, Ninove, Via V.V.F. kom je ook heb je al snel 16.384 voorouders. Sint-Lievens-Houtem). andere amateurgeneaIn het documentatiecentrum, dat ondergebracht logen tegen, die misschien op zoek zijn naar is in de crypte onder de kerk van Erembodegem, dezelfde families, zodat je het onderzoek kan je op donderdag- en zaterdagnamiddag inforkunt verdelen of informatie kunt uitwisselen. matie opzoeken over de families uit de streek. Je Wie zowel zijn vaderlijke als zijn moederlijke voorkunt er akten van de burgerlijke stand, parochie­ ouders zoekt, heeft na 15 generaties of ongeveer registers en allerlei boeken over de algemene 400 jaar al 16.384 personen in zijn voorgeslacht!

den e l e g r a a j 100 in Aalst…

Een belangrijk hulpmiddel voor vele beginnende stamboomonderzoekers zijn rouwbrieven en gedachtenisprentjes. De informatie hieruit kan je helpen om de eerste honderd jaar van je onderzoek te overbruggen. De officiële registers worden pas na 100 jaar openbaar. V.V.F. Aalst heeft een zeer uitgebreide collectie rouwbrieven en gedachtenisprentjes. Om de inhoud van de verzameling toegankelijk te maken, is een computerprogramma ontwikkeld dat toelaat om snel de collectie te doorzoeken. Via het programma kan je ook contact maken met private eigenaars van rouwberichten en -prentjes. De software is niet alleen in het documentatiecentrum beschikbaar maar ook op het internet, www.copernicussuite.be. De Aalsterse afdeling van de V.V.F. organiseert geregeld ook cursussen voor wie op een gestructureerde manier zijn familiegeschiedenis wil opzoeken. Er bestaat een korte (één introductieles) en een uitgebreidere module (vier lessen) rond genea­logisch onderzoek. Je kunt lessen paleografie volgen voor beginners en gevorderden en ook het gebruik van de computer voor de verwerking van de verzamelde gegevens wordt in een cursus voorgesteld.

Goed begonnen is half gewonnen

Heel wat mensen vragen zich wel eens af van waar ze afkomstig zijn, wie hun voorouders waren, welk beroep die uitoefenden en welke hun sociale achtergrond was. Sommigen maken van het zoeken naar de antwoorden op deze vragen hun hobby, zelfs hun passie. In het vakjargon staan ze gekend als stamboomonderzoekers of genealogen. Een stamboom begint zo dicht mogelijk bij het heden en naarmate je meer gegevens aantreft over je voorouders kun je stelselmatig terug gaan in de tijd. Eén van de meest gebruikte bronnen bij stamboomonderzoek zijn de (sedert 1796 ingevoerde) geboorte-, huwelijks- en overlijdens­ akten. Wanneer de akten van de Burgerlijke Stand ouder zijn dan honderd jaar mogen ze vrij worden ingekeken. Dat betekent dat de beginnende genealoog de eerste honderd jaar zelf moet overbruggen. Meestal wordt daarvoor vooral gegraven in het geheugen van familie­leden. Indien dat niet lukt en je de akten jonger dan honderd jaar wil inzien, dan moet je toestemming vragen aan de Voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg van Dendermonde.

De akten leveren steeds een aantal vaste gegevens op. Zo tref je in de geboorteakte onder andere (voor)naam, geslacht, geboorteplaats, geboortedatum en-uur van het kind aan. Ook de (voor) naam van vader en moeder alsook hun leeftijd en beroep staan meestal in de akten vermeld. De huwelijksakte is de meest uitgebreide akte omdat je zowel van de bruidegom als van de bruid gegevens aantreft en bovendien ook van hun ouders. In de overlijdensakte tref je een aantal specifieke gegevens aan. Voor doodgeboren kinderen werden eveneens akten opgemaakt. Indien je in een geboorteakte van 1890 aantreft dat de vader van het kind op dat ogenblik 30 jaar is dan weet je dat je zijn geboorte­akte moet gaan zoeken rond het jaar 1860. Zo klim je dus stelselmatig terug in de tijd. Bovendien worden op de akten zowel jaarlijkse als tienjaarlijkse indexen of tafels op­gemaakt, wat het zoeken sterk vereenvoudigt.

oedt

ips

Reclame…

En daarna

Naast de akten van de Burgerlijke Stand kan de genealoog ook nog andere bronnen onderzoeken zoals de bevolkingsregisters, de kiezerslijsten en de militieregisters. Ook deze documenten moeten ouder zijn dan honderd jaar. Ben je met je stamboom omstreeks 1796 aanbelandt, dan kun je overschakelen op de parochie­registers, op de zogenaamde Staten van Goed en / of Wettelijke Passeringen.

Een stamboom opstellen, vergt veel geduld en tijd. En in feite ben je nooit klaar.

MEER WETEN ?

V.V.F. Aalst biedt een massa informatie over familie­kunde op haar website www.vvfaalst.be. Daar worden de activiteiten aangekondigd, is er een vragenhoekje en staan een groot aantal verwijzingen naar andere verenigingen en verzamelingen van andere amateurgenealogen. Via www.copernicussuite.be kan je in contact komen met andere familieonderzoekers die hun collectie rouw­ brieven en bidprentjes ter beschikking stellen. Het documentatiecentrum vind je in de crypte van de kerk, Erembodegem-Dorp en is van half september tot half juni open op donderdag-en zaterdagnamiddag van 14 tot 17 uur. Wil je zelf aan de slag om je stamboom op te stellen? In september start een cursus ‘Klim in je stamboom’ op zaterdagen 25 september, 2, 9 en 16 oktober, telkens van 9.15 tot 12 uur. Alle info op www.vvfaalst.be of 053 41 77 05. Uit De Volksstem, 21 juni 1910 (te raadplegen op de krantenbank van www.madeinaalst.be)

Een stamboom maken is op zich niet heel erg moeilijk, maar er komt één en ander bij kijken. Deze tips zijn een kleine aanzet bij de start. Het V.V.F. is als geen ander op de hoogte van de geheimen van stamboomkunde.

interesse ?

Wekelijks voeren 25 vrijwilligers de akten van de Burgerlijke stand in (te raadplegen op www.madeinaalst.be). Bij het luikje ‘Genealogie’ kun je door middel van een combinatie van meerdere trefwoorden een databank doorzoeken waar momenteel ca. 50.000 akten in beschreven staan. Dit project is een enorme sprong voorwaarts in het genealogisch onderzoek in Aalst. We mogen zelfs stellen dat onze werkwijze een unicum is in Vlaanderen. Indien je wil meewerken aan dit project neem dan zeker contact op met de medewerkers van het Stadsarchief. Uit De Volksstem, 15 mei 1910 (te raadplegen op de krantenbank van www.madeinaalst.be)

8

de erfgoedkrant september 2010

e

zoekertj

Wie zoekt, die ...

Weet jij meer over deze zoekertjes?

Wie kent nog deze oude winkel op de hoek van de Cumontstraat en het Bauwensplein? Tot zeer recent was er een krantenwinkel in gevestigd. Wie weet wie de uitbaters van de ‘kaas en hespenhandel’ waren? De foto dateert van 1984, maar toen was de winkel al gesloten. Alle info welkom! Jan Louies, Arbeidstraat 13, Aalst, [email protected]

Deze foto werd genomen op het Vredeplein in Aalst. We zien duidelijk een luchtballon, maar wie weet wanneer deze foto werd genomen en ter gelegenheid van welke gebeurtenis? Alle info is welkom bij het Stadsarchief of de Erfgoedcel Aalst.

Ken jij de naam van dit Aalsters gerecht? Een mengeling van warm gemaakte corned beaf, kopvlees, glazig gebakken ajuinsnippers en veel peper. Het werd geserveerd op een bruine boterham of met puree. Reacties welkom bij de Erfgoedcel Aalst.

Ook op zoek naar meer informatie? Naar stukken om je erfgoedcollectie te vervolledigen? Vreemde objecten in je bezit waarvan je de afkomst of de functie zoekt?

Bezorg ons jouw ‘zoekertje’ voor het volgende nummer van De Erfgoedkrant. Verz. De Ridder

Gevonden! De familie Soetinck had een handelszaak in ‘articles de ménage’, vermoedelijk in één van de Zoutstraten (maar dat is niet zeker). Ook het jaar waarin de foto werd genomen, is een raadsel. De enige man op de foto is politiecommissaris Jozef Schollaert. Weet je meer over deze foto? Alle info welkom bij het Stadsarchief.

In de vorige Erfgoedkrant deden wij een oproep met de vraag waar deze foto werd getrokken. Het was een leuke vaststelling dat er tal van reacties binnenkwamen. Zo schoven twee mogelijke antwoorden naar voor: zaal Madelon aan de Grote Markt of zaal Feestpaleis in de Vlaanderenstraat (beide in Aalst). Dankzij Pierre Van de Meerssche kunnen we met zekerheid zeggen dat de foto werd genomen in het Feestpaleis. Deze foto uit het bevolkingsboek van 1935 sluit elke twijfel uit.

Wil jij op de hoogte blijven van het erfgoedgebeuren in Aalst? Wil je de Erfgoedkrant zeker blijven ontvangen? Vul dan hier je gegevens in en bezorg ze ons (post, fax of mail). Voornaam en naam : Straat en nummer : Postcode en gemeente : Telefoon : E-mail : Ik ben geïnteresseerd in activiteiten en nieuws van: Erfgoedcel Aalst ’t Gasthuys – Stedelijk Museum Aalst Stadsarchief D.A.D.D. vzw (Documentatiecentrum en Archief voor Daensisme en

Hedendaagse Geschiedenis van de Denderstreek)

Wet 8.12.’92. Gegevens komen in gegevensbestand van de Erfgoedcel Aalst; kunnen meegedeeld worden aan sectoren van de Erfgoedcel en derden. Betrokken kunnen publiek register raadplegen; hebben toegangs- en correctierecht.