E-zine Provinciale Bibliotheek Westflandrica AANWINSTENLIJSTEN
Aanwinsten september 2011
UIT HET NIEUWS
Genomineerden West-Vlaamse Erfgoedprijs bekend Vesche vis en nieuwe liefde. Provincie plaatst vissersvrouwen in de kijker Tentoonstelling: Poorten, bastions en wandelboulevards 10 eeuwen stadsversterkingen in West-Vlaanderen nog tot 29 oktober te bezoeken in de Provinciale Bibliotheek Tolhuis Tentoonstelling: Het zelfportret, het huis en de seizoenen Jan Yperman wint Luc Verbekeprijs 2011 Westhoek XL - Een reizende tentoonstelling in en over de Westhoek. Musea met smaak - Nos Muses ont du Got Stukje beeldbank in uw site? Ook uw foto's kunnen het vlasverleden van uw regio zichtbaar maken. Website in de kijker: Victor De Lille.
PUBLICATIE IN DE KIJKER
Keere weerom. Het verhaal van de Zedelgemse reuzen. Leven en werk van de Aartrijkse beeldhouwer Leonard De Visch (1888-1930). Hoe zot zijn ze op Zotte Maandag? Zotte Maandag op een eigenzinnige manier bekeken. Blankenberge een landschap met geschiedenis. Historisch-geografische bedenkingen over oorsprong en evolutie tot de 15de eeuw. Oproer en onrust in Moorslede en Slijpskapelle. Grote en kleine conflicten door de eeuwen heen. Een Vlaamse viking aan het front. Een verhaal van Joris Lannoo en zijn vrienden tijdens WO I. De allerlaatste getuigen van WO I. De Duitse begraafplaats in Langemark. Spiere-Helkijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. De kinderen van Hiram. Vrijmetselaars en vrijmetselarij. Dichters na mij. Gedichten.
AANWINSTENLIJSTEN Aanwinsten september 2011 De boeken en tijdschriftartikels die in de afgelopen maand in de catalogus van de Provinciale Bibliotheek werden opgenomen kunt u raadplegen via de website.
UIT HET NIEUWS Genomineerden West-Vlaamse Erfgoedprijs bekend Op zaterdag 3 december 2011 wordt voor het eerst de Erfgoedprijs van de Provincie West-Vlaanderen uitgereikt. Op die dag bekroont het provinciebestuur organisaties of personen die in de periode 2009-2011 in het oog sprongen met een publieksgericht initiatief rond erfgoed. Het ruime publiek kon tot 15 april 2011 via de website de genomineerde initiatieven mee helpen bepalen. Er kwamen meer dan 1000 inzendingen binnen. Deze 31 initiatieven werden geselecteerd:
1. Belle Epoquecentrum Blankenberge 2. Nationaal Visserijmuseum Koksijde 3. Romeins Archeologisch Museum Oudenburg 4. For Freedom Museum Knokke-Heist 5. Zeilschip Mercator 6. Kusthistories Middelkerke 7. Transfo Zwevegem 8. De Lovie herbestemmingsprojecten 9. Sincfalamuseum Knokke-Heist - Annemieke en de Smarties 10. Bruggemuseum - Uit Goede Bron 11. Stedelijke Musea Izegem - Shoe Shoe Shoes 12. Cultuurraad Izegem - Echte Adel in ’t Gemoed 13. Stadsarchief Waregem -Majorettes in Beeld 14. OCMW Brugge/Raakvlak - Het Hallehuis 15. Erfgoedcel Brugge – Dorpen in de kijker: Ver-Assebroek 16. Erfgoedcel Kortrijk – OnGELOOFlijk! 17. Erfgoedcel Co7-Westhoek Verbeeldt 18. Ginter-Romeinenproject 19. Heemkring Oostkamp – Gray,de geestelijke vader van Rikske en Fikske 20. De Lijn – 125 jaar Kusttram 21. Curieus West-Vlaanderen-Zwarte sneeuw en rode rozen 22. Stichting De Bethune-Ontsluiting archief en bibliotheek 23. Heemkring Dadingisila – Leven op kasteel Mariënstede 24. Godelieveprocessie Gistel 25. Boetprocessie Veurne 26. Gallo-Romeins weekend Wervik 27. Erfgoedkring Ernest Schepens 28. Vzw Dement Oostende 29. Vzw Erfgoedforum Brugge 30. Vrienden van de Preetjesmolen 31. René Declercqmuseum Deerlijk Op basis van deze longlist maakt de jury een shortlist van drie erfgoedinitiatieven. Eén van de drie neemt op 3 december 2011 de Erfgoedprijs van de Provincie West-Vlaanderen in ontvangst en wint 5.000 euro. De andere twee ontvangen een premie van 2.500 euro. Via de website ( www.west-vlaanderen.be/erfgoedprijs ) konden de publieksgerichte initiatieven die werden gerealiseerd binnen de Provincie WestVlaanderen en betrekking hebben op West-Vlaams erfgoed genomineerd worden. Initiatieven van de Provincie West-Vlaanderen zelf kwamen niet in aanmerking. Erfgoed is een vlag die vele ladingen dekt, onder erfgoed wordt zowel het onroerend erfgoed (monumenten, landschappen, archeologische sites), het roerend erfgoed (tentoonstellingen, schilderijen, boeken, beelden, foto’s, films, documenten, …), als het immaterieel erfgoed (geschiedenis, feesten, dialecten, stoeten en processies, volksspelen, erfgoedroutes…) begrepen. Meer info:
[email protected] of 050 40 35 77 Vesche vis en nieuwe liefde Provincie plaatst vissersvrouwen in de kijker Op 29 oktober 2011 gaat de Provincie West-Vlaanderen van start met het project ‘Vissersvrouwen’. Met dit mondelinge geschiedenisproject wil de Provincie vermijden dat een boeiend stuk immaterieel erfgoed verloren gaat. Aan het project werkten 27 vissersvrouwen mee. Oorspronkelijk was het de bedoeling de verhalen en de getuigenissen van de vissersvrouwen te bewaren voor verder onderzoek. De weelde aan materiaal die de interviews hebben opgeleverd, verdient echter beter. Dit najaar worden de vruchten van die interviews dan ook op drie wijzen voorgesteld. Er verschijnt een documentaire op DVD over het leven als vissersvrouw (te koop op zeven locaties) en er komen theatervoorstellingen (in Oostende, Nieuwpoort, Koksijde, Blankenberge en Knokke-Heist) en fototentoonstellingen (in Oostende, Blankenberge, Nieuwpoort, Koksijde, Knokke-Heist en Brugge). Bij het begrip visserij denkt men doorgaans spontaan aan ruwe zeebonken met verweerde gezichten die weer, wind en de woeste zee trotseren om ons onze portie verse vis te bezorgen. Achter elk van deze mannen staat echter een minstens even sterke vrouw. Het is zij die tijdens de lange perioden van afwezigheid van haar echtgenoot op haar eentje de belangen van het gezin aan wal behartigt.
Naast het in haar eentje opvoeden van de kinderen en het voeren van het volledige huishouden, staat de vissersvrouw dikwijls ook haar man bij in zijn werk. Zo verzorgt ze zijn pluizak en panger, breit ze netten, helpt ze met de visverkoop of neemt ze de financiële kant van de zaak ter harte. Soms combineert ze dit dan nog met een eigen job. Het is duidelijk dat het leven van een vissersvrouw zeker even interessant is als dat van een visser. Het is met deze gedachte in het achterhoofd dat de Provincie West-Vlaanderen besloot het project op te zetten. Het wordt gesteund door de gemeenten Blankenberge, Knokke-Heist, Koksijde, Nieuwpoort en Oostende. Ook Katrien Vervaele, auteur van het boek ‘Vissersvrouwen, 26 levens één verhaal’ verleende haar medewerking. Het project vissersvrouwen maakt deel uit van een grensoverschrijdend Europees project over maritiem erfgoed getiteld ‘heritage and maritime memories in the 2 seas region’, kortweg HMS. Dit project wordt gesteund door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) via het Interreg IVA 2 Zeeën-programma. Theatervoorstelling ‘Vesche vis en nieuwe liefde’ In opdracht van de Provincie West-Vlaanderen interviewde actrice Frieda Vanslembrouck 25 vissersvrouwen langs onze kust. Doel was het mondelinge erfgoed van de vrouw achter de visser te bewaren voor de toekomst. Uit die levendige verhalen en uit het boek ‘Vissersvrouwen, 26 levens één verhaal’ van Katrien Vervaele puurden Frieda Vanslembrouck en dochter Lise Bouttery een theatervoorstelling die dit najaar in vijf Vlaamse kusttheaters aanmeert. Fototentoonstelling ‘Vissersvrouw’ Fotograaf Wouter Rawoens trok in het kielzog van dit project op pad om vissersvrouwen te fotograferen, zoals hij eerder voor het boek van Katrien Vervaele deed. Het resultaat is een intrigerende en verrassende reeks portretten van echte vissersvrouwen. Tijdens het najaar van 2011 wordt op zes locaties langs de Belgische kust een tentoonstelling ingericht op basis van deze portrettenreeks met als titel ‘Vissersvrouw’. Per locatie wordt een unieke selectie en presentatie uitgewerkt. DVD ‘Vesche vis en nieuwe liefde’ Verschillende vissersvrouwen langs de Belgische kust lieten in het voorjaar van 2011 hun verhaal op video vastleggen. Ze vertelden over werk, opvoeding, relatie, bijgeloof en tal van andere onderwerpen. Uit deze gesprekken werden op basis van diverse thema’s ontroerende, verrassende en grappige anekdotes gekozen. De fragmenten worden afgewisseld met uniek historisch beeldmateriaal. Het eindresultaat is een documentaire die een boeiend en veelzijdig beeld schetst van het leven als vissersvrouw. Via www.west-vlaanderen.be/vissersvrouwen vindt u de praktische gegevens i.v.m. de DVD, de theatervoorstellingen en de fototentoonstellingen. In de weekends van 5/6 en 12/13 november besteedt ook het provinciaal magazine ‘kWESTie’ aandacht aan het project Vissersvrouwen. Het magazine toont telkens het portret van een West-Vlaming die bij een provinciaal thema betrokken is en zijn/haar verhaal doet. De uitzending wordt ingeleid en afgesloten met extra informatie over het provinciaal beleid. Op het einde van iedere uitzending zijn er ‘kalendertips’ van de Provincie. ‘kWESTie’ wordt uitgezonden op de regionale zenders Focus – WTV, elke zaterdag vanaf 8u00 tot zondag 18u00. Een uitzending achteraf herbekijken kan via de website. [ www.west-vlaanderen.be/kwestie ] Meer info: dienst Cultuur – Benoit Strubbe
[email protected] of 050 40 33 94 Tentoonstelling: Poorten, bastions en wandelboulevards 10 eeuwen stadsversterkingen in West-Vlaanderen nog tot 29 oktober te bezoeken in de Provinciale Bibliotheek Tolhuis 10.09.2011 > 29.10.2011 In het kader van Open Monumentendag Vlaanderen stelde de Provinciale Bibliotheek Tolhuis een tentoonstelling samen met uniek iconografisch materiaal
omtrent stadsversterkingen in West-Vlaanderen. Voor wie nog niet de kans zag deze tentoonstelling te bezoeken is er goed nieuws. Dank zij de ruime belangstelling blijft ze nog tot en met 29 oktober 2011 opgesteld in het Provinciehuis Tolhuis. Heel wat West-Vlaamse steden zijn in de loop van de eeuwen versterkt geweest. Veel versterkingen zijn ondertussen verdwenen of nog maar moeilijk leesbaar. Historische kaarten, prenten en foto’s vormen een onmisbare bron om het verhaal van de versterkingen en de stadsomwallingen met hun poorten te vertellen. Aan de hand van een selectie uit de rijke collecties van de Provinciale Bibliotheek Tolhuis worden versterkingen uit vier historische periodes toegelicht: de middeleeuwse stadsomwallingen en stadspoorten, de versterkingswerken uit de 100-jarige oorlog, de vernieuwingen van de militaire constructies uit de periode van Vauban en tenslotte de 19e eeuw, de periode waarin de versterkingen in wandelboulevards veranderden en de stadspoorten als echte historische monumenten beschouwd werden. U kunt de tentoonstelling bezoeken in de Provinciale Bibliotheek Tolhuis, Jan van Eyckplein 1 in Brugge. De toegang is gratis. De tentoonstelling loopt van 10/09/2011 tot en met 29/10/2011 en is open: Maandag tot vrijdag: 9-12.30u en 13.30 tot 17u Zaterdag : 9-12u Voor meer informatie: Provinciale Bibliotheek Tolhuis Jan van Eyckplein 1, 8000 Brugge T: 050 40 74 61 E:
[email protected] www.west-vlaanderen.be/bibliotheek Tentoonstelling: Het zelfportret, het huis en de seizoenen 17.09.2011 – 15 .01.2012 2011 is voor Mu.ZEE een Jean Brusselmansjaar met twee tentoonstellingen en een publicatie. In het voorjaar gaf de solotentoonstelling Jean Brusselmans het startsein. Sinds 17 september is het tweede deel van dit Brusselmans-verhaal te ontdekken met de groepstentoonstelling 'Het zelfportret, het huis en de seizoenen'. Ook ditmaal zijn Phillip van den Bossche en beeldend kunstenaar Koenraad Dedobbeleer verantwoordelijk voor de samenstelling. 'Het zelfportret, het huis en de seizoenen' gaat verder in op de artistieke positie van Jean Brusselmans. Het oeuvre van Jean Brusselmans zo bleek uit de solotentoonstelling laat zich telkens opnieuw ontdekken en heeft niets aan actualiteit ingeboet: getuigen hiervan waren Rodney Graham, Manfred Pernice en Marcel Broodthaers die in de kantlijn aanwezig waren! 'Het zelfportret, het huis en de seizoenen' gaat een stap verder en draait de rollen om. Samen met een hernieuwde en kleinere selectie schilderijen van Brusselmans wordt de aandacht verschoven naar een grote groep hedendaagse kunstenaars. Er wordt afgetast hoe hun onderzoeksveld een ander licht kan werpen op de nog steeds actuele vragen in het oeuvre van de Belgische avantgarde kunstenaar. Francis Picabia, Raoul De Keyser, Lucy McKenzie, René Heyvaert, Luigi Ghirri, Valérie Mannaerts, Eugène Atget, Marcel Broodthaers, Rodney Graham, Carol Bove, Manfred Pernice, Marc Camille Chaimowicz, JeanLuc Moulène, Jef Geys, Walter Swennen… en nog vele anderen maken samen het verhaal van deze tentoonstelling. De opening van de tentoonstelling valt samen met de publicatie over Jean Brusselmans, de eerste in 30 jaar tijd! Meer info: 059 50 81 18,
[email protected], www.muzee.be, Romestraat 11, 8400 Oostende. Openingsuren: 10u-18u - gesloten op ma. Jan Yperman wint Luc Verbekeprijs 2011 Het boek 'De Westhoek XL. Verrassend veelzijdig Frans- en West-Vlaanderen' van Ieperling Jan Yperman werd onlangs verkozen tot laureaat van de Luc Verbekeprijs. Het boek werd bekroond als beste Nederlandstalige publicatie over
Jean Brusselmans, Regenboog, 1932. Privé collectie ©SABAM Belgium 2011. Fodialle fotografie
Frans-Vlaanderen. De prijs richt zich tot publicisten aan beide kanten van de grens die een ruim publiek weten te boeien over Frans-Vlaanderen of de Franse Nederlanden. Ze is vernoemd naar Luc Verbeke die samen met auteur André Demedts in 1947 het Komitee voor Frans-Vlaanderen (KVF) oprichtte en die er gedurende 50 jaar secretaris en drijvende kracht van was. Vijf jaar was hij ook voorzitter van dit Komitee. Luc Verbeke is de auteur van heel wat publicaties en artikelen over Frans-Vlaanderen. Zo schreef hij onder meer het standaardwerk Vlaanderen in Frankrijk (1970) en de brochure De Nederlanden in Frankrijk en het Komitee voor Frans-Vlaanderen (1978). In 1973 was hij de initiatiefnemer van het tijdschrift KFV-Mededelingen. Aansluitend bij zijn cultuurhistorische gids over de Westhoek, stelde Jan Yperman ook de fototentoonstelling Westhoek XL samen. De tentoonstelling brengt een uitgelezen selectie van zijn kleurenfoto’s over deze boeiende streek. De tentoonstelling was al op verscheidene plaatsen te zien. Onder meer in de Lakenhallen te Ieper en in de Sint-Janskapel in Wervik. Tijdens de maanden oktober en november van 2010 was ze ook te gast in de Provinciale Bibliotheek Tolhuis. De provincie West-Vlaanderen pikte nadien de tentoonstelling op en dankzij het Europese project Vlamuse reist ze nu drie jaar rond in verschillende WestVlaamse en Noord-Franse streekmusea. Westhoek XL Een reizende tentoonstelling in en over de Westhoek In 2009 verscheen bij Davidsfonds het boek ‘De Westhoek XL’ van auteurfotograaf Jan Yperman. Dit boek beschrijft voor het eerst de Westhoek als een grensoverschrijdende cultuurtoeristische regio. Naast het boek ontstond eveneens een fototentoonstelling met dezelfde titel. Het zijn beelden van steden en dorpen, van Saint-Omer tot Diksmuide, foto’s van onbekende hoekjes en ongerepte brokjes natuur. Erfgoed, architectuur en kunst zijn prominent aanwezig maar ook onvervalste tradities en folklore komen aan bod. In het kader van het Europees project Vlamuse reist deze fototentoonstelling nog tot 2013 rond in verschillende West-Vlaamse en Noord-Franse streekmusea. In elk museum waar de tentoonstelling halt houdt, ziet de tentoonstelling er trouwens anders uit; telkens gaan de foto’s op een andere manier in dialoog met het museum en met de omgeving. Het karakteristieke en traditionele beeld van de Westhoek wordt daarbij telkens gecontrasteerd met opmerkelijke staaltjes van innovatie aan beide zijden van ‘De Schreve’. Tot 30 oktober kan je de tentoonstelling bezoeken in het Hopmuseum in Poperinge. In november is ze te gast in het Fransmansmuseum in Koekelare. Volgend jaar zijn de foto’s ook te bewonderen in het het Musée des Arts et Traditions Populaires in Wattrelos (F), in Veurne, in Steenwerck (F) en in Passendale. Meer info: 051 51 94 35 of www.westhoekstreekmuseum.be. Musea met Smaak - Nos Muses ont du Got 15.10.2011 < 24.11.2011 Wie had ooit gedacht dat een museum een pleisterplek kon zijn voor fijnproevers? De streekmusea van de Westhoek en Frans-Vlaanderen nodigen je graag mee aan tafel om te proeven van al het lekkers van hier. Van Veurne tot Villeneuve d'Ascq, van Noordpeene tot Passendale kan je dit najaar volop genieten van allerlei voorstellingen, animaties, degustaties en soms zelfs heuse diners, alles geserveerd met een snuifje cultuur. Smaak en musea blijkt zowaar een perfecte combinatie Het smakenpalet dat in de musea te ontdekken valt, is al even verscheiden als de musea zelf; denk maar aan het Bakkerijmuseum in Veurne, de Oude Kaasmakerij in Passendale, het Hopmuseum van Poperinge of het Tabaksmuseum van Wervik. Omdat smaak deel uitmaakt van het bredere verhaal over hoe mensen vroeger leefden en werkten in deze streek, vind je deze
even goed terug in het leven op de boerderij van het Muse de la Vie Rurale in Steenwerck, in de smokkelwaar van het Muse de la Vie Frontalire in Godewaersvelde of in de bloem van het Muse Rural flamand du Steenmeulen in Terdeghem. In 2011 gaan de musea voluit voor het lekkers van hier: streekproducten en streekspecialiteiten van bij ons en van net over de Schreve vormen de rode draad doorheen de vele activiteiten. Van 15 oktober tot 24 november schotelen de musea hun bezoekers allerlei voorstellingen, animaties, proeverijen en soms zelfs heuse diners voor. Onder het motto 'zoveel mensen, zoveel smaken', werden zelfs voor het eerst de persoonlijke lievelingsgerechten van museummedewerkers verzameld in een uniek Frans-Belgisch receptenboekje, dat wordt uitgedeeld onder de bezoekers voor de activiteiten in de musea. Mocht je er nog aan twijfelen: Musea met Smaak is de ideale gelegenheid om het rijke erfgoed van je streek op een originele en smakelijke - manier te leren kennen! Meer info: 051 51 94 35 of www.westhoekstreekmuseum.be of www.vlamuse.be. Stukje beeldbank in uw site? Sinds 2006 maakt de Provincie West-Vlaanderen heel wat beeldmateriaal publiek toegankelijk via een beeldbank. Ondertussen kan je er meer dan 21.000 foto’s en filmpjes bekijken, waarvan er heel wat afkomstig zijn van particuliere collecties. Historische beelden over je eigen dorp of stad, over de kust, het noeste werk in de vlasindustrie, landschap in ontwikkeling… Een stukje beeldbank in uw eigen site plakken? Dat kan via een widget. Ga hiervoor naar http://www.beeldbankwest-vlaanderen.be/collectie-op-uw-website. Meer info: E
[email protected] of T 050 40 74 12 Ook uw foto's kunnen het vlasverleden van uw regio zichtbaar maken De streek van de Leie en de Mandel is bekend om zijn vlasindustrie. www.beeldbankvlas.be toont unieke beelden van het harde werk op het land, de overstromende Leie, kinderen tussen de vlaskapelletjes… Met de mooiste beelden maakten we een reeks postkaarten. Geïnteresseerd? Stuur het juiste antwoord op de vraag ‘Hoeveel beelden telt de vlasbeeldbank?’ én uw postadres naar
[email protected] en u krijgt de kaartjes gratis thuisgestuurd. Ook uw foto’s op de beeldbank? Dat kan! Contacteer ons! Wij bezorgen u een mooie koffiemok met een vlasafbeelding als dank. Meer info: Dominique Velghe gebiedswerking Provincie West-Vlaanderen Streekhuis Zuid-West-Vlaanderen Doorniksesteenweg 218 8500 Kortrijk T: 056-24 99 94 E:
[email protected] Website in de kijker: Victor De Lille In de rubriek Bijzondere collecties op de website van de Provinciale Bibliotheek staat onder meer een bijdrage over de collectie Karel Maarten De Lille (° 1932/+2002), die de bibliotheek begin 2003 ontving. Deze uitgebreide verzameling volkskundige nota’s en handschriften – jarenlang door deze belangrijke West-Vlaamse heem- en familiekundige opgebouwd – betekende een waardevolle aanwinst voor de collectie van de Provinciale Bibliotheek. In de bijdrage wordt ook melding gemaakt van zijn grootvader Victor De Lille. Karel De Lille beweerde trouwens dat hij mee aan de oorsprong lag van zijn heemkundige interesse. Inzake heemkunde was hij erfelijk belast, zei hij soms al lachend. Zijn grootvader, Victor De Lille (1863-1940), was immers een Vlaamsgezind journalist, drukker, uitgever, politicus en heemkundige. Hij was in Maldegem de stichter en uitgever van het weekblad ’t Getrouwe Maldeghem en van de Duimpjesuitgaven, oorspronkelijk goedkope volksboekjes, maar onder
Foto Noëlla Vandenbogaerde, collectie Marcel Adins.
invloed van Stijn Streuvels werden het later beter verzorgde uitgaven. Over deze Victor De Lille werd door Eugeen De Lille, neef van Karel, een aantrekkelijke website samengesteld. Victor De Lille (1863-1940) – Hij die Maldegem uit de klei der middeleeuwen trok biedt naast een uitgebreide biografie van de man, info over en een link naar de online-edities van het weekblad ’t Getrouwe Maldeghem en de verschillende Duimpjesuigaven. De website biedt ook een overzicht van het literaire werk van Victor De Lille. Victor De Lille kreeg ruime bekendheid toen hij zich vastbeet in het mysterie van de Beernemse moorden. Ook hieraan besteedt de site aandacht.
PUBLICATIE IN DE KIJKER Keere weerom. Het verhaal van de Zedelgemse reuzen. Door Johan Braet Zedelgem, Gemeentebestuur, 2011 [Zedelgemse Historische Uitgaven, nr.2] Zedelgem telt op vandaag zes reuzen. Hun opvallende namen zijn Pier Pette, Dorten en Stella, Tijl, Stefke en Morris Majeur. De gemeente heeft blijkbaar iets met reuzen. Al sinds de jaren ’20 van de vorige eeuw bestaat er in Zedelgem een traditie om reuzen te laten meestappen in feeststoeten. Ze geven kleur aan allerlei volkse en officiële plechtigheden. Reuzen spreken aan bij jong en oud. Hun levensloop gelijkt trouwens treffend op die van mensen. Ze worden geboren en eventueel gedoopt, kunnen trouwen en kinderen krijgen, maar vroeg of laat kunnen ze ook aan hun einde komen. Ze worden op handen gedragen als ereburgers van de gemeente of als ambassadeurs van een vereniging, een bedrijf, een wijk, een dorpsgemeenschap. In dit boek brengt auteur en gemeentearchivaris Johan Braet het levensverhaal van de Zedelgemse reuzen, niet alleen van de nu nog bestaande reuzen, maar ook van de acht al langer verdwenen reuzen die Zedelgem in vroegere tijden hebben bevolkt. Achter de levensloop van elke reus gaat een boeiend stukje plaatselijke geschiedenis schuil. Danzij de reuzen verneemt de lezer allerlei grappige en boeiende anekdotes over het plaatselijk leven. Dit boek vormt het tweede deel in de reeks Zedelgemse Historische Uitgaven. De gemeente Zedelgem wil met deze boekenreeks een aantrekkelijk platform bieden voor vernieuwende studies over de lokale geschiedenis en het erfgoed van de gemeente Zedelgem. Deze reeks is niet alleen bedoeld voor gemeentelijke publicaties, maar staat ook open voor uitgaven van individuele onderzoekers en lokale verenigingen. In 2010 verscheen het eerste deel in deze reeks. Johan Braet en Pol Denys schreven Leven en werk van de Aartrijkse beeldhouwer Leonard De Visch (18881930). Leven en werk van de Aartrijkse beeldhouwer Leonard De Visch (1888-1930). Door Johan Braet en Pol Denys Zedelgem, Gemeentebestuur, 2010 [Zedelgemse Historische Uitgaven, nr.1] De Aartrijkse beeldhouwer Leonard De Visch (1888-1930) is een ten onrechte vergeten kunstenaar. Hij realiseerde tijdens zijn korte leven een zeer persoonlijk en artistiek hoogstaand oeuvre, dat hoofdzakelijk oorlogsmonumenten, borstbeelden, bas-reliëfs en losstaande sculpturen omvat. De Visch was geen groot artistiek vernieuwer, maar zijn kunst gaat wel een boeiende dialoog aan met de artistieke en intellectuele stromingen van zijn tijd: het humanitaire drama van de eerste Wereldoorlog, de radicaliserende Vlaamse beweging en het activistisch avontuur, de armoedeproblematiek op het Vlaamse platteland, de artistieke vernieuwing van het impressionisme en expressionisme, het katholieke reveil tijdens het Interbellum en de Pelgrimbeweging enz. Deze publicatie brengt een zo volledig mogelijk overzicht van leven en werk van Leonard De Visch. De nadruk ligt niet zozeer op kunsthistorische evaluatie, maar wel op kritisch historisch onderzoek en correct feitenmateriaal.
Centraal in deze studie staat de reconstructie van een zo volledig mogelijke cataloog van kunstwerken van Leonard De Visch. De verzorgde fotografie van Pieter De corte, een kleinzoon van de kunstenaar, geeft aan dit boek een bijzondere meerwaarde. Hoe zot zijn ze op Zotte Maandag? Zotte Maandag op een eigenzinnige manier bekeken. Door Guido Defour Pittem, Gemeentebestuur – Pittemse Sint-Elooisgilde, 2011 Zotte Maandag, de Pittemse hoogdag en het sluitstuk van een veertiendaagse kermisperiode blijft een begrip. Niet alleen in Pittem zelf maar ook in de wijde omgeving. Guido Defour, al sinds 1966 verboden met de kermis, schreef in opdracht van het gemeentebestuur van Pittem en de Pittemse Sint-Elooisgilde een aangename publicatie vol herinneringen en anekdotes. De auteur wilde er geen geschiedenisboek van maken. Het werk streeft dan ook niet naar volledigheid. Het is ook vooral een kijkboek. Zo zijn er tal van foto's van de stoeten, evenals van zovele nevenactiviteiten: Ter Cauwe, Pallieter, het kerkgebeuren, de dekens en eredekens, de vedetten, de artiesten, de ringsteking, de fanfare, de mensen van de foor, het zotteke, enz. Een mooie hulde aan een van bekendste West-Vlaamse kermissen. Blankenberge een landschap met geschiedenis. Historisch-geografische bedenkingen over oorsprong en evolutie tot de 15de eeuw. Door Hugo Van Loocke Blankenberge, Eigen beheer, 2011 Onlangs verscheen het boek, 'Blankenberge, een landschap met geschiedenis'. De auteur, Hugo Van Loocke, brengt op eigenzinnige wijze een aantal hypotheses over de oorsprong en evolutie van de stad tot de 15de eeuw. Veel auteurs hebben zich al gebogen over de geschiedenis van Blankenberge, vooral over de laatste 200 jaar, gesteund op uitgebreid bronmateriaal. Van de tijd voor 1350 is er echter weinig met zekerheid geweten over wat Blankenberge was en hoe het is ontstaan. Als de naam Blankenberge rond 1270 voor het eerst vermeld wordt en dan nog als ‘stede ende port’ moet er evenwel al heel wat gebeurd zijn in en rond het ‘steedje’. Blankenbergenaar en stadsgids, Hugo Van Loocke, schetst op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten en met daaruit eigen afgeleide hypotheses in zijn boek o.a. het ontstaan van de oostelijke kustvlakte, de voorgeschiedenis van de omgeving Blankenberge, hoe Blankenberge zou ontstaan kunnen zijn, het hoe en waarom van de dijken… Eén van de hypotheses die de auteur lanceert in het boek is dat Blankenberge groter en belangrijker was dan men zou afleiden uit de reeds gekende bronnen. Hij beweert ook dat er nog voor 1871 wel degelijk een haven is geweest in Blankenberge, iets wat tot nu toe steeds werd tegengesproken. Interessant is ook de alternatieve verklaring die hij voorstelt voor de klassieke verklaring van de naam Blankenberge. Oproer en onrust in Moorslede en Slijpskapelle. Grote en kleine conflicten door de eeuwen heen. Door Isabelle De Keyser en Anneleen Lybeer Moorslede, Heemkundige Kring Moorslede, 2011 Open Monumentendag kaderde dit jaar rond het thema “Conflict”. Naar aanleiding hiervan werkte de Heemkundige Kring Moorslede zoals elk jaar een publicatie uit die het centrale thema van Open Monumentendag invult voor de gemeente Moorslede. Voorzitster Isabelle De Keyser en bestuurslid Anneleen Lybeer sloegen daarom de handen in elkaar om op zoek te gaan naar de invloed van grote internationale conflicten op een plaatselijke gemeenschap zoals Moorslede. In totaal passeren dertien conflicten de revue: van de Guldensporenslag (11 juli 1302) over de Beeldenstorm (1566), de expansiedrang van Zonnekoning Lodewijk XIV (1672-1679), de misdaden van de bende van Bakelandt (1801-1803) tot de twee wereldoorlogen (1914-1918; 1940-1945). Elk conflict wordt eerst algemeen gesitueerd om daarna toe te spitsen op de gevolgen voor Moorslede. Telkens wordt een passende afbeelding, al dan niet afkomstig uit de gemeente zelf, ter illustratie toegevoegd. Naast de bespreking van dertien conflicten bevat de brochure nog een tweede hoofdstukje, waarin
ook aandacht wordt besteed aan de kleine plaatselijke ruzies en geweldplegingen. Hiervoor raadpleegden de auteurs kranten van rond 1900 die online beschikbaar zijn op de website http://www.historischekranten.be/. Met de brochure hoopt de Heemkundige Kring Moorslede een stukje plaatselijke geschiedenis opnieuw in de belangstelling te plaatsen en duidelijk te maken dat een gemeente als Moorslede vaak de speelbal was van machtige figuren en hun soldaten. Daarbij komt dat het maar al te vaak de kleine man was/is die het gelag moest betalen. Een Vlaamse viking aan het front. Een verhaal van Joris Lannoo en zijn vrienden tijdens WO I. Door Romain Vanlandschoot Tielt, Lannoo, 2011 Romain Van Landschoot vertelt hoe de jonge intellectueel Joris Lannoo zich samen met zijn vrienden als oorlogsvrijwilliger aanmeldde tijdens de Eerste Wereldoorlog. De soldaat Lannoo ijverde voor de emancipatie en ontplooiing van de ongeletterde Vlaamse piotten. Zijn vele contacten met prominente figuren uit de Frontbeweging maakten van hem niet alleen een gedreven man, maar ook een bevoorrechte getuige achter de linies aan de IJzer. Vier jaar aan het oorlogsfront bepaalden de levensvisie en het doorzettingsvermogen van de stichter van een van de grootste uitgeverijen in het Nederlandse taalgebied. Dit boek brengt een beter inzicht in de beweegredenen voor zijn latere beslissingen, zowel op professioneel als op persoonlijk vlak. Romain Van Landschoot is eminent kenner van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Hij publiceerde naast de biografie Joris Lannoo (1984) o.a. de veelbesproken biografie van Rodenbach (2002) en een gewaardeerde biografie van priester-dichter Cyriel Verschaeve (1998). Hij werkte mee aan de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging en het gerenommeerde geschiedenisboek Geschiedenis van Tielt (2009). Van Landschoot leverde ook een bijdrage aan het boek De toekomst is al begonnen. 100 jaar Uitgeverij Lannoo - Het verhaal van een voorzichtige durver, dat vorig jaar verscheen. De allerlaatste getuigen van WO I. Door Philip Vanoutrive Tielt, Lannoo, 2011 40 oorlogskinderen van 1914-1918 krijgen in dit boek een stem: hoogbejaarde, maar kranige mannen en vrouwen. Op levendige wijze vertellen ze over hun ervaringen en belevenissen. Weerzinwekkende anekdotes over dood en vernieling komen vaak voor het eerst ter sprake. Maar ook ontroerende of grappige verhalen kunnen ze zich nog levendig voor de geest halen. Voor de ene was het een 'schone' tijd - er gebeurde eens wat! Voor de andere spatten de kinderdromen als een ontploffende granaat uiteen. Philip Vanoutrive is al meer dan dertig jaar freelance journalist en fotograaf. In 1989 behaalde hij een eerste prijs in de categorie Nature van World Press Photo. Hij maakt foto- en tekstreportages die gepubliceerd worden in o.a. Het Nieuwsblad en De Standaard, Eos Magazine, of wereldwijd verdeeld worden door Hollandse Hoogte (NL) en Sipa Press (FR). In zijn themareportages over de Eerste Wereldoorlog bestaan er geen vrienden of vijanden, geen winnaars of verliezers. Philip Vanoutrive zoomt graag in op de kleine mens van wie het grote leed de statistieken niet haalde. De Duitse begraafplaats in Langemark. Door Horst Howe, Robert Missinne en Roger Verbeke Brugge, De Klaproos, 2011 Met jaarlijks ruim 150.000 bezoekers is het Soldatenfriedhof van Langemark de meest bezochte Duitse militaire begraafplaats in België. Veel van de Duitsers die rond Ieper het leven verloren, liggen er begraven. De geschiedenis van deze dodenakker werd te boek gesteld door Horst Howe, Robert Missinne en Roger Verbeke. De Duitser Horst Howe werkte vanaf 1964 voor de Volksbund en stond zo in voor het beheer en het onderhoud van de militaire begraafplaats. Robert Missinne uit Sint-Juliaan is al ruim 30 jaar gids in de frontstreek en zette diverse schoolprojecten rond de Eerste Wereldoorlog op. Roger Verbeke uit Wervik, ook al jarenlang gids, adviseert elke week opnieuw de bezoekers die opzoekingen doen in het Documentatiecentrum In Flanders Fields.
In het boek De Duitse begraafplaats in Langemark brengen de auteurs de geschiedenis van het grafveld, beginnend met de gevechten in 1914 en de aanleg van de begraafplaats Langemarck-Nord. Tegen het einde van de oorlog lagen er 859 doden begraven, waaronder 630 Duitsers. Tijdens de jaren twintig en, in een tweede fase, tijdens de jaren vijftig werden de doden van tientallen begraafplaatsen in de frontstreek naar Langemark overgebracht. Vandaag hebben meer dan 44.000 Duitsers er een laatste rustplaats, waar ze beweend worden door de vier soldatenfiguren van de Münchense kunstenaar Emiel Krieger. Ongeveer 25.000 doden konden niet geïdentificeerd worden en liggen in een Kameradengrab. Ook nu nog worden Duitse militairen bijgezet van wie stoffelijke resten werden teruggevonden op de voormalige slagvelden. Het boek kan gebruikt worden als een gids. Het zet de belangrijkste bezienswaardigheden en allerlei opvallende kenmerken van het grafveld in de kijker. Veel aandacht gaat naar de mannen die hier begraven liggen. Zo leidt het boek ons naar enkele graven van Joodse militairen en leren we dat ook enkele (Britse, Russische, Italiaanse) krijgsgevangenen in Langemark liggen. In een uitgebreid hoofdstuk belichten de auteurs al de Duitse begraafplaatsen die zich ooit op het grondgebied van de huidige gemeente Langemark-Poelkapelle bevonden, nl. zeven in Bikschote, zeven in Langemark, zes op Koekuit-Madonna, elf in Poelkapelle en tien in Sint-Juliaan. Dit hoofdstuk is net als alle andere geïllustreerd met nog nooit verschenen historisch foto’s. Spiere-Helkijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Door Philippe Vandecasteele Kortrijk, Groeninghe, 2009 Dat er in mei 1940, toen de Duitsers in de Zuid-West-Vlaamse regio arriveerden, elf bewoners van Helkijn werden gefusilleerd, is weinig bekend. Philippe Vandecasteele van de heemkundige kring Spyra Helcinium beschrijft de gruwelijke gebeurtenis in zijn boek over Spiere in de Tweede Wereldoorlog. Voor zijn boek kon Vandecasteele zich baseren op de getuigenissen van een dertigtal bewoners. Daardoor werd de publicatie een naslagwerk dat een beeld schetst van het dagelijks leven in de gemeente tijdens de periode 1940-1945. In zijn publicatie heeft Vandecasteele ook veel aandacht voor de rol van verschillende bewoners in het Geheim Leger of het verzet. Zo vertelt hij over de Slag bij de Pomme d'Or, waar het Geheim Leger de opdracht kreeg de brug te beschermen tot de Engelsen eraan kwamen. Maar zij raakten verwikkeld in een gevecht met de Duitsers. Een aalmoezenier heeft de wat verderop gelegen Engelsen verwittigd en gevraagd tussen te komen en de overgebleven verzetsstrijders te redden. De kinderen van Hiram. Vrijmetselaars en vrijmetselarij. Door Andries Van den Abeele Roeselare, Roularta Books, 2011 In dit naslagwerk over de vrijmetselarij brengt de Brugse historicus Andries Van den Abeele op een boeiende manier de ‘loge’ in België en de buurlanden in kaart. Hun ontstaan en geschiedenis, de ontwikkeling, de gebruiken en symbolen, de loges, hun werking enn hun leden. Na jarenlange diepgaande opzoekingen biedt de auteur, kritisch en objectief, een schat aan gegevens aan over dit onderwerp en levert hierbij een belangrijke bijdrage tot het maatschappelijke debat over de geheime genootschappen. Dit boek verscheen voor het eerst in 1991 en stond toen wekenlang aan de top van de bestsellerslijsten In deze volledig herziene en aanzienlijk uitgebreide uitgave komt de evolutie van de laatste twintig jaar ook ruim aan bod. Een onmisbaar standaardwerk in het Nederlandse taalgebied voor wie meer wil weten over de vrijmetselarij. Andries Van den Abeele (°Brugge 1935) publiceerde verschillende studies over de vrijmetselarij, waaronder: In Brugge onder de Acacia, De Brugse vrijmetselaarsloge La Parfaite Egalité en haar leden, De Kortrijkse vrijmetselaarsloge l’Amitié, La Réunion des Amis du Nord, une résurrection manquée. Dichters na mij. Gedichten. Door Koenraad Goudeseune Amsterdam - Antwerpen, Atlas, 2011
Van Koenraad Goudeseune (Ieper, 1965) verscheen onlangs een nieuwe dichtbundel. De bundel Dichters na mij is na Dat zij mij leest uit 1998 en Zen uit eigen werk dat in 2005 verscheen de derde bundel van de naar Gent uitgeweken WestVlaming. Goudeseune debuteerde in 1993 met de verhalen Vuile was en publiceerde met Onuitsprekelijk is wat wij over de liefde zeggen (1999), Het boek is beter dan de vrouw (2007) en Wat duurt op drift zijn lang (2010) ook een drietal brievenboeken. De jongste bundel van Goudeseune kreeg al lovende recensies. De poëzierecensent Philip Hoorne besprak onlangs in Knack Dichters na mij. ‘In Dichters na mij is een ‘vrijdichter’ aan het woord, die een hoogst persoonlijke stem heeft in het hedendaagse Vlaamse poëzielandschap. (…) Het is een kunst zoals Koenraad Goudeseune in – of, zo u verkiest, uit – zijn gedichten kruipt. Authentieke poëzie luistert heel nauw. Daarom zijn schitterende dichtbundels zeldzaam. Daarom is Dichters na mij een zeldzaam schitterende bundel.
CONTACT Provinciale Bibliotheek Tolhuis Jan van Eyckplein 1 8000 Brugge T 050 40 74 61 E
[email protected] W www.west-vlaanderen.be/bibliotheek Meer cultuurnieuws krijgt u via Cultuur Cocktail, het e-zine van de Provinciale Dienst voor Cultuur. Surf naar www.west-vlaanderen.be/ezine en schrijf u daar in.
Wil je je niet langer abonneren op dit e-zine, schrijf je hier uit. Wil je meer informatie over de e-zines van de Provincie West-Vlaanderen, surf dan naar www.westvlaanderen.be/ezine.
