We gaan iets groots doen

omslag

‘We gaan iets groots doen’ De crisis is nog niet voorbij. En het is aan het bedrijfsleven om Nederland uit het dal te trekken. Staatssecretaris van Financiën Jan Kees de Jager realiseert het zich maar al te goed: “Alles in het Belastingplan 2010 draait om minder lasten en minder regels.” Tekst: Karin Bojorge | Foto’s: Evert-Jan Daniels/hh

‘Ik heb hard geknokt voor compensatie van de stijgende premies’

U bent staatssecretaris van Financiën tijdens de grootste crisis sinds de jaren dertig. Zwaar jaar achter de rug? “Zeker. Kort na Prinsjesdag vorig jaar brak de financiële crisis in zijn hevigste vorm uit. Dat betekende vanaf oktober veel extra werk. Voor mijn eigen portefeuille, maar ook om daar waar nodig de minister van Financiën te vervangen. Ik heb toen zelfs nog even op de g20 Balkenende moeten vervangen. Sta je toch ineens op het wereldtoneel. En dat allemaal naast mijn eigen drukke wetgevings­agenda: het uitvoeren van het Belastingplan 2009 en het verbeteren van de Belastingdienst.” Het was allemaal bepaald niet voorzien vorig jaar op Prinsjesdag. “Een jaar terug dachten we nog: we kunnen een stootje hebben. Natuurlijk wisten we wel dat er iets aan zat te komen maar in die hevigheid had niemand het voorspeld. Al vanaf november sloeg de bankencrisis om in een economische crisis. En dan niet, zoals normaal, door een consumentenaankoopstop maar door het wegvallen van vertrouwen bij bedrijven. Dat zette een rem op de inkoop en de voorraadvorming en daar kwam vervolgens de hele keten achteraan. En inmiddels is het ook zichtbaar in de consumentenbestedingen.”

10

FORUM #17/17.09.09

Een unieke crisis dus? “Bijzonder was dat die zo breed en zo snel achter elkaar over alle continenten toesloeg. Gevolg was wel dat de urgentie ook in de hele wereld gevoeld werd om snel tot afspraken te komen. Waar ik zelf tijdens de g20 echt een zwaar punt van heb gemaakt, is om niet te reageren met protectionisme. Dan zou de ellende pas echt niet te overzien zijn. Dat we in staat zijn geweest om tot een vorm van gecoördineerde beleidsrespons over verschillende continenten te komen, vind ik echt uniek.” Het bedrijfsleven heeft een zwaar crisis2010? jaar achter de rug, wat verwacht u van “We zijn er nog niet. Er vallen een paar lichtpuntjes te zien her en der in de wereld. Maar ik vind het nog veel te vroeg om te spreken van een definitief herstel. Volgend jaar krijgen we in elk geval nog te maken met een verder oplopende werkloosheid. Wellicht dat we misschien heel zachtjes de weg naar boven zijn ingeslagen. Maar hoe duurzaam dat is? Niemand die het weet.” Wat we in elk geval wel weten is dat werkgevers hun lasten zien stijgen door oplopende premies. Steekt u o ­ nder­nemers op Prinsjesdag

11

FORUM #17/17.09.09

omslag Tijdelijke crisismaatregelen: 0,5 miljard euro

Structurele maatregelen: 0,4 miljard euro

• De mogelijkheid tot achterwaartse verliesverrekening door bv’s wordt verruimd van één naar drie jaar. Dit ­betekent dat verliezen tot en met 2006 kunnen worden teruggewenteld. • De regeling voor willekeurige afschrijving wordt verlengd met één jaar. Dit betekent dat investeringen in 2010 in twee jaar kunnen worden afgeschreven, 50 procent in 2010 en 50 procent in 2011. • De afdrachtvermindering onderwijs wordt in 2010 met 60 miljoen verruimd. • De eerste schijf van de afdrachtvermindering Speur & Ontwikkelingswerk wordt in 2010 verlengd van 150.000 tot 220.000 euro. Dit levert in totaal 60 miljoen aan extra afdrachtvermindering op. • Het gebruikelijk loon van de dga kan straks lager worden ­vastgesteld als de omzet in 2009 en/of 2010 is gedaald.

• Verruiming van de octrooibox naar een innovatiebox. Voortaan vallen alle speur- en ontwikkelingswerkzaamheden in de ­innovatiebox. Bovendien wordt het tarief van deze box verlaagd van 10 naar 5 procent. • Er komt een fiscaal stimuleringspakket voor mkb’ers ter waarde van 130 miljoen per jaar. Het urencriterium vervalt voor de mkb-winstvrijstelling die bovendien wordt verhoogd van 10,5 naar 12 procent. De kleinschaligheidsinvesteringsaftrek krijgt er 76 miljoen per jaar bij. • Dga’s krijgen een structurele lastenverlichting van 30 miljoen per jaar door aanpassing van de Successiewet en de mogelijkheid om aanmerkelijkbelangaandelen bij leven onbelast te schenken. Ook wordt eenmalig toegestaan dat een ter beschikking gesteld pand kan worden ingebracht in de bv zonder heffing van inkomstenbelasting en overdrachtsbelasting. De gebruikelijkloonregeling is niet langer van toepassing onder de 5.000 euro per jaar. Er hoeft dan geen loonadministratie te worden opgezet. • Al het schilder- en stukadoorwerk aan huizen die ouder zijn dan twee jaar, in plaats van 15 jaar, gaan onder het lage btw-tarief vallen.

de ­helpende hand toe? “Juist ter compensatie van die stijgende premies biedt het Belastingplan 2010 de nodige compensatie. Daar heb ik me heel erg hard voor gemaakt en flink voor geknokt.” Was dat knokken nodig binnen dit kabinet? “Je moet altijd knokken om iets binnen te halen. Maar echt, het is hard nodig om te werken aan de verbetering van de positie van ondernemers en bedrijven. Met de koopkracht van burgers gaat het nog altijd redelijk goed. Sterker nog, over de twee crisisjaren bij elkaar is de koopkrachtontwikkeling zelfs positief. Dat is uniek. Nu zijn dat natuurlijk wel de standaardkoopkrachtplaatjes. Mensen die hun baan verliezen, zien hun inkomen natuurlijk wel flink inzakken. Als kabinet kun je dan twee dingen doen: voorkomen dat mensen werkloos worden – maar dat lukt niet altijd – of ervoor zorgen dat de randvoorwaarden voor ondernemerschap zodanig zijn dat bedrijven snel weer nieuwe banen kunnen creëren. Die analyse wordt over de hele breedte gedeeld binnen dit kabinet.” Wat is de omvang van de lastenverlich12

ting voor bedrijven? “Voor 2010 praten we over een incidenteel pakket – dat zijn dus tijdelijke crisismaatregelen – ter waarde van een half miljard euro. En daarnaast een structureel pakket van nog eens 0,4 miljard. Daarmee willen we aan de ene kant ervoor zorgen dat bedrijven op de korte termijn meer lucht krijgen door de liquiditeit te stimuleren. En aan de andere kant dat bedrijven sterker uit deze crisis tevoorschijn kunnen komen. Dan praat je dus over investeringen in kennis en innovatie.” De achterwaartse verliesverrekening wordt verruimd van een naar drie jaar, waarom is dat goed? “2006 en 2007 waren voor veel bedrijven goede jaren. Door bedrijven de mogelijkheid te geven hun verliezen al op de korte termijn – in het voorjaar kan het al over 2009 – met die jaren te verrekenen, vergroot je de liquiditeit.” Bedrijven kunnen dus snel geld ­terughalen bij de fiscus. “Ja, het levert een enorme cashwinst op voor bedrijven die voorheen goed draaiden maar nu door de crisis verliezen hebben moeten nemen. Precies de groep die we willen steunen.” FORUM #17/17.09.09

Zijn bedrijven die weer willen gaan ­investeren daar genoeg mee geholpen? “Het is inderdaad op dit moment lastig voor bedrijven om aan krediet te komen. Daarom blijft de regeling voor willekeurige afschrijving die ik in december als noodmaatregel voor 2009 had ingevoerd, ook gehandhaafd in 2010. Met name nu het economisch herstel langzaam weer op gang komt, is het verstandig deze maatregel ook in 2010 door te zetten. Vooral omdat bedrijven juist nu investeringen zullen doen. Als de economie in 2010 weer een beetje aantrekt, kunnen bedrijven straks alle investeringen die ze dat jaar doen voor 50 procent in 2010 en 50 procent in 2011 afschrijven. Vooral industriële bedrijven zullen hiermee geholpen zijn.” U wilt ook dat bedrijven sterker uit de crisis komen. Hoe gaat u investeringen in kennis en innovatie stimuleren? “De wbso, de fiscale faciliteit voor bedrijven die aan research en development doen, wordt tijdelijk uitgebreid. De faciliteiten voor milieuen energieinvesteringen worden bei­de ook verhoogd voor het jaar 2010. En dan is er ook nog een uitbreiding van de afdrachtvermindering onderwijs. Bedrijven die leerlingen in

‘Het is hard nodig om te werken aan de verbetering van de positie van ondernemers en bedrijven’

hun bedrijf opleiden, hoeven volgend jaar dus minder belasting af te dragen.” In de bouw gaan komend jaar naar ­verwachting nog harde klappen vallen. “Al het schilder- en stukadoorwerk aan woonhuizen ouder dan twee jaar gaat onder het lage btw-tarief vallen. Dat gold voorheen alleen voor huizen ouder dan vijftien jaar. Daarnaast hebben de ministeries van Wonen Wijken en Integratie en Economische Zaken maatregelen genomen om woningbouwprojecten te stimuleren.” Met alleen tijdelijke maatregelen ­verhogen we nog niet de concurrentiekracht van het Nederlandse ­bedrijfs­leven. “Nee, maar daarom gaan we ook echt iets groots doen. Iets structureels. Iets waardoor Nederland in Europa weer voorop gaat lopen. Ik krijg al jaren veel klachten uit het bedrijfsleven over de octrooibox. Die box is bedoeld om zaken als octrooien relatief gunstig te belasten. Dat is mooi, maar de regels om in aanmerking te komen voor die octrooibox worden door veel bedrijven als te belemmerend ervaren. Want niet overal valt een octrooi op te behalen of soms wordt zo’n 13

octrooi veel te laat afgegeven. En soms willen bedrijven ergens helemaal geen octrooi op aanvragen. Daarom heb ik de fundamentele keuze gemaakt om die octrooibox te verbreden tot een echte innovatiebox. Daar valt dus straks al het speur- en ontwikkelingswerk onder. Dat is al een enorme verbetering. En omdat we in Europa fiscaal de nodige concurrentie hebben, gaan we het tarief ook nog eens verlagen van 10 naar 5 procent. Daarmee lopen we weer helemaal voorop.”

Dat betekent dat deeltijd-ondernemers daar dus voortaan ook van kunnen profiteren. Die vrijstelling wordt ook nog eens fors verhoogd naar 12 procent. Ook willen we investeringen aanmoedigen door het verruimen van de kia, de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek. Daar komt zo’n 30 procent bij.” “De rode draad is echt het bevorderen van ondernemerschap: minder lasten, minder regels. Dat is het thema van dit belastingplan.”

Veel kleine en middelgrote bedrijven hebben het extra zwaar: mkb-bedrijven, directeuren-grootaandeelhouder. Worden zij niet vergeten? “Voor de directeur-grootaandeelhouder zit een heel pakket in de Miljoenennota. Zo verbetert er veel in het successierecht. Een tijdelijke maatregel is dat het ‘gebruikelijk loon’ dat dga’s zichzelf moeten toerekenen van de fiscus, voor dga’s wiens omzet flink terugloopt naar beneden mag. Daarvoor hanteren we een simpele formule of het kan in overleg met de inspecteur.” “Ook voor het mkb is er een mooi pakket. Ja, óók daar werken we hard aan. Zo schaffen we het urencriterium af voor de mkb-vrijstelling.

Minder lasten, minder regels zegt u. Wat biedt 2010 aan administratieve ­lastenverlichting? “We lijken nu eindelijk een historische discussie beslecht te hebben door daadwerkelijk over te stappen naar één loonbegrip. Dat betekent een enorme vereenvoudiging voor werkgevers. Op termijn levert dat ze 380 miljoen euro per jaar op.”

FORUM #17/17.09.09

Er bestaan twijfels of dat echt zoveel op gaat leveren. “Ik weet dat er nog vragen over zijn. Maar de ondernemers die ik spreek, zijn er echt heel blij mee. Natuurlijk moeten we het wel op de goede manier aanpakken en het kost wel

guido benschop/hh

omslag Wie is Jan Kees de Jager? De Jager (40) studeerde bedrijfskunde aan de Nijenrode Universiteit en sociologische economie, bedrijfseconomie en Nederlands recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij was medeoprichter van de internet- en nieuwe mediabedrijven Spectra Vision en ism. Op 22 februari 2007 werd hij benoemd tot staatssecretaris van Financiën in het vierde Kabinet-Balkenende. De Jager was al langer actief binnen het cda ­onder andere als lid van de stichtingsraad van het Wetenschappelijk Instituut voor het cda, lid van het dagelijks bestuur en penningmeester van het cda. Daarnaast was hij voorzitter van de vereniging ngn (platform voor de ict-professional) en bestuurslid van de brancheorganisatie ict~Office.

een aantal jaar. Maar laten we er nu wel aan vasthouden anders komt het er nooit van.” “Wat ook nog eens 125 miljoen kan opleveren is het vereenvoudigen van de regelingen voor vergoedingen en verstrekkingen. Er zijn nu 29 verschillende regelingen voor kerstpakketten, lunchvergoedingen, fitness en dergelijke die ik voor het overgrote deel wil afschaffen en vervangen door één regeling. Deze nieuwe Vereenvoudigingswet is het ultieme vervolg op de paarse krokodil, een echte antiKafka-wet.” Minder enthousiasme is te bespeuren bij lokale overheden en inspectiediensten. Kunt u daar niks aan doen? “Dat zien wij ook. Gemeenten hebben natuurlijk hun eigen democratie. Staatssecretaris Heemskerk en ik vervullen daar meer een soort aanjaagrol in. Gemeenten hebben zich gecommitteerd aan 25 procent lastenverlichting. Maar het valt zeker aan te bevelen om als ondernemer te blijven lobbyen bij gemeenteraden om allerlei regeltjes te schrappen.” “Ik vind: een vergunning is uiteindelijk een wantrouwen-instrument. Als ik de eerstedagmelding kan afschaffen, waarom kunnen 14

FORUM #17/17.09.09

gemeenten dan niet hetzelfde met de terrasof uitstalvergunning?” Er liggen afspraken om na 2010 serieus werk te gaan maken van het weer op orde brengen van de overheidsfinanciën. Er zal voor vele miljarden bezuinigd moeten worden. De pvda opperde al om het toptarief maar weer omhoog te gooien. Bent u niet bang dat alles wat nu bereikt is, straks weer op de helling gaat? “We gaan als kabinet een brede herwaarderingsdiscussie in. Ik wil daar niet op vooruitlopen. Zo’n proces moet je ingaan zonder taboes. Maar het zal helder zijn dat ik het heel belangrijk vind dat we de belastingen zo inrichten dat de economische structuur daar zo min mogelijk door belemmerd wordt.” Dus ondernemers zullen niet opdraaien voor de rekening in de vorm van hogere belastingen? “Als ingrepen ertoe leiden dat het vestigingsklimaat verslechtert, is degene die uiteindelijk de rekening betaalt de burger. Het hele kabinet deelt de overtuiging dat de economische structuur belangrijk is en zal dat dus zwaar laten meewegen.” 