Sport- en beweegaanbod

Judo in de zorg Organisatie: Judo Bond Nederland (JBN) Contactpersoon: mevrouw Laura Goudriaan Contactpersoon 2: heer Bart Hendriks Erkenningen: Goed beschreven

Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Judo in de zorg is een interventie van de Judo Bond Nederland (JBN). De methodiek Judo in de zorg wordt vanuit twee invalshoeken binnen een lokale samenwerking met onderwijs, zorg en/of overheid aangeboden door erkende JBN docenten en aangesloten JBN clubs. Enerzijds is Judo in de zorg een lessenreeks in het speciaal onderwijs ter introductie van judo, jiujitsu en/of aikido (hierna te benoemen als ‘judo’), anderzijds is het (structureel) inzetbaar bij speciaal onderwijs- en jeugdzorginstellingen, waarbij (onderdelen uit) de sport als middel, als onderdeel van een behandelplan wordt ingezet. Judo in de zorg richt zich op kinderen en jeugd van vier tot achttien jaar voor wie sportparticipatie niet altijd vanzelfsprekend is. Bij de nulmeting van het programma Special Heroes kwam judo als één van de top vijf meest gevraagde sporten binnen het speciaal onderwijs naar voren. Dit leidde ertoe dat judo landelijk op grote schaal wordt aangeboden binnen het speciaal onderwijs. Vanuit de tienweekse reeks kennismakingslessen ziet de JBN een ontwikkeling ontstaan naar een structureel aanbod. Diverse clubs hebben nieuwe lesgroepen opgestart voor specifieke doelgroepen, en er zijn voorbeelden bekend waarbij, in samenwerking met Special Heroes, nieuwe clubs of dependances zijn opgericht. Daarmee wordt het tijdelijk aanbod omgezet naar een structureel vervolg. Bert Docter, judoleraar in de zorg, legt op de DVD ‘Judo in de zorg – een prachtig resultaat in tien lessen’ uit dat judo in deze setting een drietal componenten bevat: persoonlijke ontwikkeling (karaktervorming), sociale vaardigheden (judo is duo) en fysieke ontwikkeling. “Deze componenten maakt judo ijzersterk voor deze doelgroep”, aldus Bert Docter. Bovendien leren de deelnemers op de judomat samenwerken, elkaar respecteren, samen met plezier bewegen en werken aan het vergroten van het zelfvertrouwen. De beleving van

1 / 12

het judo wordt extra benadrukt en versterkt met het dragen van een judopak en het oefenen op een judomat. Iedereen is gelijk in een judopak, doordat iedereen er hetzelfde uit ziet. Het Basisdocument bewegingsonderwijs (KVLO,2006) benadrukt dat kinderen zich (letterlijk en figuurlijk) veilig moeten voelen in de lessen van het bewegingsonderwijs. “Een goed pedagogisch klimaat is voorwaarde voor het leren van de kinderen die moeite hebben met bewegingsactiviteiten”. Een belangrijke eis van de JBN is dat alle judolessen worden gegeven door JBN opgeleide en erkende docenten zodat de lessen vanuit pedagogisch en didactisch oogpunt worden verzorgd. Het Basisdocument Bewegingsonderwijs onderkent de toename van de acceptatie van stoeispelen als zinvolle activiteit in het onderwijs waarbij fysiek contact, stoeien en een functieverdeling als belangrijke aandachtspunten worden benoemd. Dit zijn essentiële onderdelen van de judosport. In de beschrijving van de doelgroep wordt hier nader op ingegaan. Judo in de zorg werd in 2010 uitverkoren als “meest veelbelovend project dat professionaliserend werkt en innovatief is” en ontving daarvoor de Nationale Jeugdzorg Prijs, uitgereikt door het Nederlands Jeugd Instituut. Het juryrapport beoordeelt Judo in de zorg als: - “Een professioneel opgezet project dat goed is uitgewerkt in een landelijk geaccrediteerde opleiding; - Een landelijk project dat de hele sector ten goede komt; - Een onderscheidend sportzorg project doordat de opleiding aandacht vestigt op professionalisering van sportleraren in het werken met ‘probleemjongeren’ in de setting jeugdzorg; - Bijzonder positief omdat in het project een andere beroepsgroep (sportleraren) bij de jeugdzorg wordt betrokken.” Judo in de zorg maakt onderdeel uit van een breder pakket interventies zoals Judo op school, Judo op recept en Fit, Veilig en Valbreken. Judo is voor iedereen.

Doel van het sport- en beweegaanbod 5-7 % van de doelgroep (zie doelgroepomschrijving) dat heeft deelgenomen aan de kennismakingslessen, blijft de judosport structureel beoefenen en wordt lid van de judoclub en de JBN. Subdoelen Behalve dat de deelnemers judo als sport leren kennen, wordt de judosport bij deze interventie ingezet als middel om persoonlijke doelen te realiseren. Deze persoonlijke doelen voor Judo in de zorg zijn : - deelnemers rekening leren houden/leren omgaan met anderen; - deelnemers leren omgaan met normen en waarden; - deelnemers leren omgaan met discipline en structuur; - deelnemers zorg en verantwoordelijkheid voor zichzelf en anderen leren ontwikkelen; - de motorische vaardigheden van de deelnemers (verder) worden ontwikkeld;

Hoofddoel 5-7 % van de doelgroep (zie doelgroepomschrijving) dat heeft deelgenomen aan de kennismakingslessen, blijft de judosport structureel beoefenen en wordt lid van de judoclub en de JBN.

Subdoelen Behalve dat de deelnemers judo als sport leren kennen, wordt de judosport bij deze interventie ingezet als middel om persoonlijke doelen te realiseren. Deze persoonlijke doelen voor Judo in de zorg zijn : - deelnemers rekening leren houden/leren omgaan met anderen; - deelnemers leren omgaan met normen en waarden; - deelnemers leren omgaan met discipline en structuur; - deelnemers zorg en verantwoordelijkheid voor zichzelf en anderen leren ontwikkelen; - de motorische vaardigheden van de deelnemers (verder) worden ontwikkeld; - de deelnemers leren hoe zij respect voor zichzelf en anderen krijgen en hoe dit te uiten. Doelen JBN Clubs

2 / 12

Jaarlijks aanbieden van de opleiding tot judoleraar in de zorg om het aanbod van judoleraren te blijven vergroten. Verankering in het clubbeleid d.m.v. jaarlijks lesaanbod judo in de zorg. Individuele doelen Judo in de zorg vormt een onderdeel van het behandelplan. De persoonlijke doelen worden daarin gesteld waarbij judo als middel wordt ingezet om de doelen te realiseren. De JBN ondersteunt de Judoleraren in de zorg door een intervisienetwerk beschikbaar te stellen, waarin docenten hun ervaringen, vragen en kennis onderling uitwisselen, bijvoorbeeld over de wijze waarop persoonlijke doelen in een behandelplan worden opgenomen.

Doelgroep waar ‘kinderen’ staat wordt bedoeld: 4 – 12 jarigen. Waar ‘jeugd’ staat wordt bedoeld: 12 – 18 jarigen. - kinderen en jeugd met een indicatie van Bureau Jeugdzorg; - kinderen en jeugd met een lichamelijke of geestelijke beperking; - kinderen en jeugd met gedragsproblemen; - kinderen en jeugd met motorische achterstanden of een verminderde weerbaarheid; - kinderen en jeugd met overgewicht of obesitas.

Intermediaire doelgroep Judoleraren en judoclubs zijn de intermediaire doelgroep: de uitvoerende instantie. Zij werken in de organisatie van het Judo in de zorg samen met lokale organisaties en overheden om de subdoelgroep en de einddoelgroep te bereiken. Enkele samenwerkingspartners: - Special Heroes Zij hebben een wervende functie en brengen het speciaal onderwijs en de sport samen. - (Jeugd)zorginstellingen Zij hebben een wervende en een doorverwijs functie. Judo wordt als onderdeel van een behandelplan opgenomen. - Huisartsen Zij hebben een doorverwijsfunctie via de interventie Judo op recept. Hierbij wordt een potentiële deelnemer doorverwezen door de lokale huisarts naar de lokale club. - Gemeenten Zij hebben een wervende functie. Via de combinatiefunctionaris of de buurtsportcoach worden verbindingen gelegd naar lokale onderwijsof zorginstellingen. - Provinciale sportraden Zij hebben een wervende functie en leggen verbindingen met de lokale zorgaanbieders en/of gemeenten.

Probleembeschrijving Probleem Judo in de zorg is een interventie die is ontwikkeld in het kader van het programma “Meedoen alle jeugd door sport” 2006-2010 (een programma van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het toenmalige ministerie van Wonen, Wijken en Integratie, hierna ‘Meedoen’). De inzet van sport als middel is na de deelname aan ‘Meedoen’ vanuit de JBN verder doorontwikkeld. Uit het onderzoeksrapport van de DSP Groep ‘Sport zorgt’ (2011) blijkt dat sportzorgprojecten, zoals Judo in de zorg, “een waardevolle aanvulling zijn op het bestaande jeugdaanbod, mits onder de juiste condities uitgevoerd. Zowel sporttrainers, hulpverleners als jongeren tonen zich zonder uitzondering enthousiast en rapporteren positieve resultaten op verschillende gedragsaspecten.” Dit wordt ook onderschreven door de uitkomsten van de evaluatiegesprekken. Het rapport concludeert ook dat sportzorg zich “als concept waardevol heeft getoond en daarmee klaar is voor de fase van verankering, verspreiding en verbreding.”

3 / 12

De aanbevelingen uit het DSP rapport richten zich op de versterking van het (gespecialiseerd) kader, en op de versterking van de investeringen in de sport binnen de jeugdzorg om zo schaalvergroting en een landelijke uitrol te bewerkstelligen. Aanbevelingen waarmee de JBN zijn lokale ondernemers kan faciliteren. “Stoeien hoort bij de natuurlijke bewegings- en exporatiedrang van het jonge kind en sluit aan bij de kinderlijke bewegingswereld” (Lotens, 2004). In de samenvatting wordt gemeld dat stoeispelen als een zinvolle activiteit voor het onderwijs worden bevonden. Lotens onderkent dit belang in zijn boek ‘Opvoeden door stoeien’ (2004, P22) dat “zowel in het basis als voortgezet onderwijs stoeispelen en speljudo een verrijking vormen voor (bewegings-) opvoeding.” Verderop in zijn boek (P41) meldt Lotens dat “op scholen voor kinderen die op veel gebieden een ontwikkelingsachterstand hebben en waarbij leerprocessen moeilijk verlopen, de ZMLK scholen, men zich in veel gevallen bewust is van de pedagogische handvatten die het stoeien biedt. Op veel scholen in het speciaal onderwijs is het nut van de integratie van stoeien en speljudo reeds bewezen en neemt het een vaste plaats in op het lesrooster”. Dat er veel vraag is naar de inzet van judo voor specifieke doelgroep wordt onderschreven door de vermelding van judo als één van de top vijf meest gevraagde sporten bij de nul-meting van Special Heroes. Gestimuleerd door het jury-oordeel en de Nationale Jeugdzorgprijs besloot de judobond zijn pijlen te richten op de lokale ondernemers. Door hen te versterken, te coachen en te ondersteunen in het bouwen van de lokale netwerken en het organiseren van lokale projecten, is Judo in de zorg op een landelijke schaal uitgerold.

Aanpak Strategie Fase 1: Attentie De eerste fase van Judo in de zorg is om de waarde van judo als middel bij medische organisaties, huisartsen, lokale overheden, onderwijs en zorginstellingen kenbaar te maken. De interventie 'Judo op recept' kan hierin ondersteunen met folder- en postermateriaal. De waarde van de inzet van judo als middel voor speciale doelgroepen gebeurt bij voorkeur tijdens een persoonlijk gesprek. Het initiatief ligt bij de lokale judoclub, een judoleraar in de zorg en/of een verenigingsadviseur van de JBN. Ondersteunend communicatiemateriaal zoals dvd's en folders zijn aanwezig bij de JBN. De ervaring leert dat deze werkwijze een sneeuwbaleffect moet gaan krijgen. Aangezien er al een goed landelijke netwerk is van zorginstellingen, speciaal onderwijs (via Special Heroes bijvoorbeeld), gemeenten, provinciale sportaden en specifiek opgeleide judoleraren in de zorg, kan er snel geschakeld worden. Fase 2: (Intake)gesprekken De tweede fase is een heel belangrijke fase. Hierin worden de wensen, randvoorwaarden en behoeften met elkaar besproken. Afspraken en onderlinge taakverdelingen worden concreet vastgelegd, zodat voor iedere partij duidelijk is wat verwacht wordt. Is er sprake van een samenwerking binnen een jeugdzorginstelling? Dan wordt in deze fase bekeken hoe judo een onderdeel van het behandelplan wordt. Fase 3: Kennismaking De derde fase bestaat uit de kennismakingslessen judo en een optimale beleving van de judosport door de deelnemers. Op een judomat met en in een judopak beleven de deelnemers de judosport. In een aantal sessies maken deelnemers kennis met alle aspecten van de judosport en wordt op hun eigen tempo kennis gemaakt met de sport. Ook worden de behoeften uit fase 2 meegenomen. Sommige deelnemers zullen als doel hebben om weerbaarder te worden, terwijl van andere deelnemers het beweeggedrag veranderd moet worden. Wanneer blijkt dat de lessen in kleinere groepen gegeven moeten worden is hier ruimte voor. Centraal staat dat de deelnemer vertrouwd raakt met de sport en met de groep en dat deze vooral veel plezier beleeft aan de beoefening van de judosport. Fase 4: Sportdeelname Na de kennismakingslessen binnen het onderwijs of de zorginstelling wordt er actief gezocht naar mogelijkheden voor een structureel aanbod. Uit de praktijk is gebleken dat hier meerdere opties voor zijn:

4 / 12

- Doorstroom naar reguliere lesgroepen van de lokale judoclub; 'normaal waar mogelijk en speciaal waar gewenst', is het credo van het G-judo. Indien mogelijk en desgewenst kan een deelnemer doorstromen naar een reguliere lesgroep van de lokale judoclub; - Het oprichten van een speciale lesgroep; blijkt dat doorstroom naar de reguliere lesgroepen niet mogelijk is, of dat de groep doorstromers te groot is om op te nemen in de reguliere lesgroep, dan is deze optie geschikt. Speciale lesgroepen zijn vaak kleiner dan de reguliere lesgroepen, zodat de kinderen alle aandacht krijgen die zij nodig hebben. Een kind kan nu gericht gaan werken aan een volgend doel zoals het doorstromen naar een reguliere lesgroep; - Het oprichten van een dependance; in een aantal situaties is bekend dat clubs een dependance hebben opgericht in (de omgeving van) een zorginstelling of speciaal onderwijsinstelling; - Het oprichten van een nieuwe club; in enkele situaties blijken de kennismakingslessen judo zo goed aan te slaan dat er (in samenwerking met lokale organisaties) een geheel nieuwe club wordt opgericht; - Bovenlokale samenwerking van clubs en/of judoleraren in de zorg; het speciaal onderwijs kent veel regionale scholen. Om de kinderen uit de gehele regio een passend vervolgaanbod te bieden werken in sommige regio's de judoleraren actief samen om zo de doorstroom naar clubs met speciaal aanbod te stimuleren.

Samenwerking Lokale samenwerking Essentieel bij Judo in de zorg is de samenwerking met lokale partners. De JBN heeft drie verenigingsadviseurs in dienst die lokale clubs en judoleraren in de zorg ondersteunen bij hun vragen. Zij verbinden de lokale en regionale netwerken en helpen vanuit hun kennis en ervaring in het vastleggen van de randvoorwaarden en onderlinge afspraken. Enkele lokale partners waar samenwerking mee gezocht kan worden zijn: - Onderwijsinstellingen; - (jeugd)zorginstellingen; - Gezondheidscentra; - Huisartsenpraktijken; - Wijk- en buurtcentra; - Naschoolse opvang; - Andere sportclubs in de wijk; Gemeenten (combinatiefunctionarissen/ buurtsportcoaches); Provinciale sportraden. In vervolg op het Sport en Bewegen in de Buurt (SBidB 2011) stimuleert de JBN de verbreding van het lokale aanbod bij de clubs en de lokale samenwerking. De inzet van judo bij diverse doelgroepen zoals het Schooljudo, Judo in de zorg, Judo op Recept en het Fit, Veilig en Valbreken voor senioren biedt veel mogelijkheden in de samenwerking met lokale overheden, instanties en organisaties.

Duur en intensiteit Het Judo in de zorg wordt op maat samengesteld op basis van de wensen en eisen van de lokale partners. Wordt Judo in de zorg toegepast binnen het speciaal onderwijs, dan is een reeks lessen ter kennismaking gebruikelijk. Enkele voorbeelden van hoe een lessenreeks eruit kan zien: - 6 weken les aan specifieke lesgroepen, één keer per week een lesuur; - 10 weken les aan specifieke lesgroepen, één keer per week een lesuur; - 4 weken les aan specifieke lesgroepen, één keer per week gedurende 60 minuten. Bij meerdere lesgroepen verdient het de voorkeur om de lessen te clusteren, bijvoorbeeld aansluitend gedurende een dag of dagdeel. In verband met het leggen en opruimen van de judomatten is het efficiënter om de lessen volgens vastgelegde afspraken in te roosteren. Het gebruik van judopakken gaat ten koste van de effectieve lestijd. Houd rekening met een afname van ongeveer tien minuten van de lestijd in verband met het omkleden van de kinderen.

Opzet van de interventie In de basis bestaat Judo in de zorg uit eenmaal per week een uur judoles gedurende een periode van tien weken. Deze lessen vinden plaats op een speciaal onderwijs- of een zorginstelling. In deze tijd is ook de verkleedtijd (in het judopak) opgenomen. Normaliter duurt dit een kwartier, waardoor de netto lestijd op 45 minuten komt.

5 / 12

Wanneer de deelnemer een structureel vervolg wil geven aan Judo in de zorg, wordt vanuit de club een tweetal gratis lessen aangeboden. Waar mogelijk worden de deelnemers ingepland in de reguliere lessen. Wanneer vereist wordt een apart lesuur opgezet. In een structurele setting wordt eveneens uitgegaan van één lesuur per week? Echter is hier de verkleedtijd niet inbegrepen, wat de netto lestijd geen 45 minuten maar 60 minuten maakt. Uit diverse onderzoeken binnen het bewegingsonderwijs is aangetoond dat een les van 50-60 minuten voldoende is voor een kind om de aandacht bij de les te houden. Om die reden is bij Judo in de zorg ook voor een uur per week gekozen. (inclusief verkleedtijd) Een periode van tien weken maakt het mogelijk om doelen te verwezenlijken en het geeft de deelnemer een goede indruk van wat judo inhoudt. Vanuit ‘Meedoen’ is een DVD ‘Judo in de zorg – een prachtig resultaat in 10 lessen’ ontwikkeld. Deze DVD onderschrijft bovenstaande en geeft een goed beeld van wat Judo in de zorg is en voor wie het is. Zoals Hester Hoogland, judoleraar in de zorg, aangeeft op deze DVD, “bijna elk kind kan iets op de judomat en dat maakt Judo in de zorg heel bijzonder”.

Locatie en uitvoerders Essentieel bij Judo in de zorg is de samenwerking met lokale partners. JBN verenigingsadvies en de werkgroep Judo in de zorg ondersteunen lokale clubs en judoleraren in de zorg, beantwoorden hun vragen en wisselen kennis en ervaringen uit. JBN verenigingsadvies verbindt de lokale en regionale netwerken en de werkgroep ondersteunt en adviseert op inhoudelijk vlak met het uitwisselen van kennis en ervaring (intervisie). Vanuit een lokaal netwerk vindt samenwerking plaats met de volgende partijen: - Speciaal Onderwijsinstellingen; - (Jeugd)zorginstellingen; - Gezondheidscentra; - Huisartsenpraktijken; - Wijk- en buurtcentra; - Naschoolse opvang; - Collega sportclubs in de wijk; - Gemeenten (combinatiefunctionarissen/ buurtsportcoaches); - Regiocoördinator Special Heroes. In periodieke vergaderingen komen de contactpersonen van de betrokken instanties samen om afspraken vast te leggen en het verloop van Judo in de zorg te evalueren. De regie van een lokaal netwerk ligt bij de financierende instantie en in mindere mate bij de club of judoleraar in de zorg. In vervolg op het Sport en Bewegen in de Buurt (SBidB 2011) stimuleert de JBN de verbreding van het lokale aanbod bij de clubs en de lokale samenwerking. De inzet van judo bij diverse doelgroepen, zoals het Schooljudo, Judo in de zorg, Judo op Recept en het Fit, Veilig en Valbreken, maakt samenwerking met lokale overheden, instanties en organisaties mogelijk. Judo in de zorg maakt daarmee onderdeel uit van een breder pakket van de Judo Bond Nederland. Locaties: Judo in de zorg is een indoorsport die wordt aangeboden in gymzalen, sportlokalen, sportaccommodaties, activiteitenzalen van een speciaal onderwijsinstelling, zorginstelling of in de dojo (judozaal) van de club. In verband met de regiofunctie van speciaal onderwijs- en zorginstellingen, geniet het de voorkeur om de sportlocatie zo dicht mogelijk bij deze instellingen te hebben. Hiermee wordt een ‘extra’ logistiek probleem met betrekking tot vervoer voorkomen. Met betrekking tot een structureel vervolg van Judo in de zorg kan een extra lesgroep, dependance of geheel nieuwe club in de omgeving van de instelling, goede mogelijkheden bieden. De JBN heeft een aantal (gratis) aanhangers met judomatten en judopakken ter beschikking voor Judo in de zorg projecten. Deze staan door het hele land verspreid. Met het oog op de continuïteit van Judo in de zorg zijn in het verleden door lokale samenwerkingspartners uit (lokale) projecten al eigen materialen aangeschaft. Hiervoor is extern subsidies gevonden of intern (bij de samenwerkingspartners) geld vrij gemaakt.

6 / 12

Overdraagbaarheid Ondersteuning De JBN biedt een breed ondersteuningsapparaat voor de aangesloten judoclubs en judoleraren bij de organisatie en implementatie van Judo in de Zorg. Ondersteuning richt zich op het borgen van kwaliteit, opzetten van netwerken en het initiëren van een structurele samenwerking, waarbij continuering van activiteiten een belangrijke rol speelt. Kwaliteitsborging richt zich op kader, materiaal en monitoring/evaluatie. De JBN heeft, op basis van ruime ervaring, enkele kritische succesfactoren benoemd ter waarboring van de kwaliteit en een succesvolle uitvoer van Judo in de Zorg projecten. Gebruikers van de interventie ‘Judo op School’ dienen te voldoen aan deze succesfactoren en hiervoor, waar nodig, gebruik te maken van de diensten van de JBN. • Alle aanvragers voor de interventie ‘Judo in de Zorg’ dienen, voordat de subsidieaanvraag wordt ingediend, contact op te nemen met de projectleider van de JBN. • Judolessen voortvloeiend uit de ‘Judo in de Zorg’ aanvraag kunnen uitsluitend worden verzorgd door bij de JBN aangesloten judoclubs én door JBN erkende judoleraren. • Binnen het traject dient een ‘Judoleraar in de zorg’ aanwezig te zijn of gedurende de projectperiode te worden opgeleid. • Deelnemende judoclubs zijn verplicht hun individuele leden aan te melden bij de JBN. • Voor borging van kwaliteit en juiste implementatie van de interventie ‘Judo in de Zorg’ dient aanvrager gebruik te maken van evaluatie en intervisie door de JBN. • Ter monitoring van de activiteiten op gebied van judo in het onderwijs, dienen kwantitatieve gegevens over bereik van de interventie ‘Judo in de Zorg’ bij de JBN worden aangeleverd. • Judolessen voortvloeiend uit de interventie ‘Judo in de Zorg’ dienen te worden verzorgd op een judomat. Deelnemers volgen de les in een judopak.

Handleiding De JBN heeft geen handleiding of protocol vastgelegd met betrekking tot het Judo in de zorg. De lokale projecten zijn veelal maatwerk waarbij de samenstelling van de lokale partners en de diversiteit van de beperking of aandoeningen van de doelgroep dermate groot is, dat één vast protocol of handleiding te bewerkelijk is. De JBN heeft wel promotie en informatiemateriaal ontwikkeld en beschikbaar dat zich specifiek richt op de meer specifieke eisen van de doelgroep. Aan de hand van dit materiaal en ondersteund vanuit de JBN kan vervolgens op maat een passend project worden opgesteld waarin duidelijk de doelstellingen en methodiek verwerkt staan.

Kwaliteitsbewaking Ten behoeve van de waarborging van de kwaliteit stelt de JBN eisen aan de aangesloten clubs en uitvoerende docenten. Een aantal voorbeelden die de JBN heeft ingesteld om de kwaliteit van Judo in de zorg te waarborgen: Alle bij de JBN aangesloten clubs hebben minimaal één, door de JBN opgeleide en erkende judoleraar; Alleen bevoegde judoleraren (JBN erkende docenten) mogen judolessen verzorgen; Voor Judo in de zorg beveelt de JBN de judoleraren in de zorg aan; Indien een lokale judoleraar geen certificering heeft als Judoleraar in de zorg, kan een verenigingsadviseur bemiddelen in een 'train- de-trainer' workshop of cursus, waarmee de uitvoerende, bevoegde judoleraar snel de basiskennis gedoceerd krijgt. Daarna wordt deze docent gestimuleerd om zich in te schrijven voor de eerstvolgende opleiding tot Judoleraar in de zorg; Judo in de zorg werd in 2010 uitverkoren als 'meest veelbelovend project dat professionaliserend werkt en innovatief is' en ontving daarvoor de Nationale Jeugdzorg Prijs, uitgereikt door het Nederlands Jeugd Instituut; De JBN heeft een speciale commissie G-judo opgezet waarin diverse experts uit de zorg en het G-judo zitting nemen. Daarmee investeert de JBN in de (inhoudelijke en praktijkgerichte) waarborging van de kwaliteit van Judo in de zorg en de opleidingen tot Judoleraar in de zorg; De JBN eist in de samenwerking met lokale, regionale en landelijke partners dat alleen JBN clubs en docenten mogen participeren in de lokale samenwerking;

7 / 12

De JBN onderhoudt een actief netwerk van clubs met een aanbod voor G-judo en speciale doelgroepen en de judoleraren in de zorg. In de lokale samenwerking beveelt de JBN een periodieke evaluatie tussen de samenwerkende partners binnen Judo in de zorg aan. De kwaliteit van de judolessen (wat gaat goed/ wat kan beter) moet daar een vast agendapunt in vormen. Kwantitatieve resultaten van Judo in de Zorg projecten worden geregistreerd in een landelijke database. Deze database wordt door de JBN beheerd.

Materialen De JBN heeft materialen ter beschikking waar lokale clubs en judoleraren gratis gebruik van kunnen maken, mits zij aangesloten zijn bij de JBN. Uit de praktijk blijkt dat lokale clubs vaak zelf ook nog aanvullende informatie/communicatiemiddelen ontwikkelen zoals infobrieven, folders en flyers. De JBN heeft de onderstaande materialen ontwikkeld ter ondersteuning van Judo in de zorg: - Dvd Judo in de zorg (wat is het en voor wie?) - Dvd Judo in de zorg – een prachtig resultaat in tien lessen (een docent aan het werk met voorbeeldlessen) - Dvd Judo op recept (met kant en klare communicatiemiddelen zoals folders, flyers en een poster) - Aanhangwagens met 80 m2 judomatten en ongeveer 90 judopakken in alle maten. Deze staan door het hele land gestald. De lijst met de aanhangwagenbeheerders staan vermeld op de JBN website; - Banners ‘kennismaken met judo’ en banners met het logo van de JBN. Deze zijn opvraagbaar via het bondsbureau en kunnen gratis worden geleend bijvoorbeeld bij open dagen of demonstratiemomenten; - Folders ‘Judo in de zorg’; - Een algemene flyer ‘Judo in de zorg’ (in ontwikkeling).

Implementatie

Randvoorwaarden Draagvlak De JBN heeft vanuit diverse landelijke projecten zoals 'Meedoen', NASB, SBidB en de samenwerking met de Johan Cruijff Foundation en Special Heroes veel ervaring opgedaan in de benadering en het bereik van de 'speciale doelgroepen' binnen het speciaal onderwijs. De good practises worden landelijk gecommuniceerd via de maandelijkse digitale JBN nieuwsbrief: het JBN Clubnieuws. Gedurende de participatie aan de landelijke projecten wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de landelijke communicatiemiddelen zoals de landelijke nieuwsbrieven (NASB), presentaties tijdens diverse congressen en netwerkbijeenkomsten en websites. Hiermee beoogt de JBN een breder draagvlak bij de regionale en lokale (beleidsvormende en uitvoerende) organisaties te creëren. De verenigingsadviseurs van de JBN werken proactief samen vanuit hun landelijke, regionale en lokale netwerken. Het verbinden van deze organisaties met de lokale clubs en docenten is een belangrijke doelstelling om draagvlak te creëren. Een concreet voorbeeld is de samenwerking met Special Heroes, dat startte vanuit een landelijke sportbondenbijeenkomst. Al snel werden de netwerken verbonden tussen de regiocoördinatoren en de judo-aanbieders in de regio. Het eerste jaar richtte zich vooral op kennismakingslessen judo binnen het speciaal onderwijs. Nu ziet de JBN door het hele land dat clubs als gevolg van de Special Heroes projecten, speciale groepen, dependances en zelfs nieuwe clubs oprichten. De JBN motiveert en stimuleert de opgeleide Judoleraren in de zorg in hun lokale ondernemerschap. Hiervoor mocht de bond in 2010 de Nationale Jeugdzorg Prijs in ontvangst nemen. Judo in de zorg werd benoemd als meest veelbelovend project dat professionaliserend werkt en innovatief is. De diverse Judoleraren in de zorg staan

8 / 12

garant voor alle, tot nu toe, behaalde resultaten waarbij judo structureel wordt ingezet voor de speciale doelgroepen. Zo zijn er diverse judoleraren in dienst genomen bij zorginstellingen en het speciaal onderwijs, zijn er vele combinatiefunctionarissen judo actief, zijn er veel nieuwe 'speciale groepen', dependances en zijn er zelfs nieuwe clubs opgericht. Door gericht samen te werken met de Nederlandse Vereniging voor Jiujitsu en Judo Leerkrachten (NJJL) wordt een groot deel van de erkende docenten bereikt. Om draagvlak voor de mogelijkheden en meerwaarde van sport in de jeugdhulpverlening te creëren zoeken het Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij en de Judo Bond Nederland de samenwerking binnen hun sportzorg interventies. De interventies van de JBN en het NIVM sluiten goed op elkaar aan en kunnen elkaar versterken op het gebied van beeldvorming, uitvoering en doelgroepenbereik. In de eerste ronde van de sportimpuls zijn twee gezamenlijke projecten goedgekeurd.

Deskundigheid Om als vereniging of sportschool door de JBN te worden erkend moet onder andere de docent lid zijn van de JBN en in het bezit zijn van een door de JBN erkende lesbevoegdheid. De JBN organiseert opleidingen voor judoleraren vanaf niveau 1 tot en met niveau 4. Aanvullend op deze vaardigheden biedt de JBN de opleiding tot Judoleraar in de zorg aan. Tijdens alle opleidingen is er aandacht voor diverse technische vaardigheden, maar ook pedagogische en didactische vaardigheden zijn erg belangrijk. De opleiding tot Judoleraar in de zorg legt het accent op de diverse achtergronden van de speciale doelgroepen, en hoe de docent met behulp van zelfreflectie zijn eigen gedrag kan inzetten om tot een gewenste situatie op de mat te komen. In alle opleidingen zijn de vormende waarden uit de judosport een rode draad. Na het behalen van het diploma ziet de JBN dat veel docenten zich gaan specialiseren. Zo richt de ene docent zijn lessen op het aanleren van technieken en het opleiden van judokampioenen. Andere docenten hebben meer affiniteit met het lesgeven aan speciale groepen. De ene visie of werkwijze hoeft de andere overigens niet uit te sluiten.

Bereik 35 x gemeenten/stadsdelen 35 x sportverenigingen & judoscholen 10 x woonzorginstellingen 46 x anders, namelijk Speciaal onderwijs en praktijkonderwijs: "

Locaties 45 x gemeenten/stadsdelenx wijkenx scholen(gemeenschap): PO, VO, VMBO, MBO, HBO, brede schoolx wijk en buurtcentra 70 x sportverenigingen met G-judo en/of judoleraren in de zorg 8 x woonzorginstellingen

Aantal deelnemers Vanuit Meedoen: niet op individuele basis gemeten Vanuit het NASB: ongeveer 3.850 Vanuit SBidB 2011: 1.000

Ervaringen met de uitvoering Binnen de JBN zijn de good practises bekend. Deze komen veelal voort uit het 'Meedoen', het NASB, het SBidB, en vanuit de samenwerkingsverbanden met: Special Heroes; Stichting Iedereen Kan Sporten (Limburg); Provinciale sportraden; Gemeenten.

9 / 12

Voor zover bekend zijn er geen andere partijen bekend die Judo in de zorg gebruiken. Aangezien de JBN hoge eisen stelt met betrekking tot het geven van de judolessen (alleen door JBN erkende en bevoegde docenten), is Judo in de zorg uniek te noemen. Er zijn wel judo-aanbieders die niet bij de JBN zijn aangesloten. De JBN eist in de samenwerking met lokale, regionale en landelijke partners dat alleen JBN clubs en docenten mogen participeren in de lokale samenwerking.

Referenten Referenten Naam en functie Roy Westheim, Judoleraar, Judoleraar in de zorg, Instructeur Fit, Veilig en Valbreken

emailadres [email protected]

telefoonnummer -

Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Kijken naar mensen, zien wat ze nodig en dit vertalen naar uitdagende judo oefeningen. We leren ze beter omgaan met moeilijke situaties, met anderen, maar vooral ook met zichzelf. Als dit kan in samenwerking met de bestaande (jeugd)zorg en onderwijs, dan komen de kinderen én de judosport het best tot hun recht.

Naam organisatie Judovereniging Stella Duce

Type organisatie Judovereniging

Website www.judostelladuce.nl

Referent 2 Naam en functie Peter van der Sluis, Judoleraar, Judoleraar in de Zorg

emailadres [email protected]

10 / 12

telefoonnummer -

Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Kern is samenwerken en respect ook onder moeilijke omstandigheden (sociaal, lichamelijk, emotioneel). Judo in de zorg is een 'fysieke pil' zonder bijwerkingen. Bij uitstek geschikt om mensen met lichamelijk of geestelijke problemen te begeleiden en te laten ervaren dat ze ook 'gewoon' aan sport kunnen deelnemen.

Naam organisatie Sportschool Kimaita

Type organisatie Sportschool

Website www.kimaita.nl

Kosten en uren Kosten en uren Coördinatiekosten: 12 uur * €50 = € 600 • Kosten voor opzetten netwerk, contacten, gesprekken met (zorg)instanties. • Onderhouden netwerken • Inplannen van lessen Monitoring, evaluatie en intervisie JBN: Afhankelijk van omvang project. Inschatting = 10 dagdelen * € 225 = € 1.350 • Intervisiebijeenkomsten • Inhoudelijke evaluatie • Projectinhoudelijke ondersteuning • Monitoring en verwerken kwantitatieve resultaten Docentkosten: 9 uur * € 50 = € 450 • Uitgaande van een lessenreeks van 6 uur • Voorbereiding lessen 0.5 uur per les Accommodatiekosten: ? • Kosten zijn afhankelijk van locatie waar lessen plaatsvinden, Is dit in eigen beheer judoclub of zorginstelling? Materiaalkosten: ? • Kosten zijn afhankelijk van beschikbaar materiaal. Judomatten en pakken zijn onmisbaar voor uitvoer van lessen. Inschatting kosten materialen indien niet aanwezig: 120 m2 judomat: 100 * 45 = € 4.500 40 judopakken: 40 * 20 = € 800

11 / 12

Opleidingskosten: ? • Kosten zijn afhankelijk van aanwezigheid gediplomeerd kader. Overzicht kosten opleidingen: Judoleraar A: € 1.090 Judoleraar B: € 1.140 Judoleraar in de Zorg: € 600 PR & Communicatie: € 250 • Kosten drukwerk promotiemateriaal

Toelichting op kosten en uren Veel kosten zijn afhankelijk van de lokale situatie. Is er een buurtsportcoach bij het traject betrokken? Heeft de club al een netwerk met (zorg)organisaties opgebouwd? Kunnen de lessen in de eigen accommodatie worden gegeven? Zijn materialen aanwezig? Heeft de judoleraar de juiste bevoegdheden? Bovenstaand overzicht moet dan ook worden gezien als een overzicht van mogelijke kosten die worden gemaakt bij het uitvoeren van Judo in de Zorg. De JBN kan ondersteuning bieden in het opzetten van een concrete begroting, toegespitst op de lokale situatie.

Bijlage 101

12 / 12