B-Fit Organisatie: Gelderse Sport Federatie Contactpersoon: mevrouw Merlin Bos- te Wilt Contactpersoon 2: mevrouw Manon Ruijgrok Erkenningen: Goed onderbouwd
Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Wat is B-Fit B-Fit laat kinderen, ouders en leerkrachten op een unieke manier kennismaken met gezond leven, bewegen en voeding. Dit gebeurt in samenwerking met lokale- en regionale partners, zoals sportaanbieders en GGD'en. Kinderen worden ervan bewust gemaakt dat fit zijn niet alleen goed voor je is, maar dat het vooral ook leuk is om mee bezig te zijn. B-Fit beïnvloedt het gedrag door de factoren kennis, eigen effectiviteit en houding aan te pakken binnen één totaalprogramma met begeleiding van een (opgeleide) B-Fit coach. Het uitgebreide programma richt zich op beweging, maar ook op informatie over voeding en inactiviteit zoals computeren. Doel Met B-Fit investeert u in een gezondere leefstijl. Het effectieve programma levert een bijdrage aan de gezondheid van kinderen. Kinderen leren op school een gezonder leefpatroon aan, waarbij ook de sociale omgeving van het kind, zoals de leerkrachten en de ouders, bij het programma worden betrokken. Doelgroep Binnen het project B-Fit wordt onderscheid gemaakt tussen programma's gericht op peuters, basisschoolleerlingen en leerlingen van het voortgezet onderwijs. Duur Het programma kan binnen een schooljaar opgezet worden. Geadviseerd wordt om minimaal 2 tot 3 jaar begeleiding te geven aan school voordat het volledige programma is ingebed in de school. Hoe Als professional (lokale sportaanbieder) kan je de cursus B-Fit coach volgen (zie www.cursusb-fit.nl) zodat je de mogelijkheid hebt om een basisschool te begeleiden en te ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren van het
1 / 12
programma B-Fit. Indien je het programma B-Fit wil uitvoeren op een voortgezet onderwijsschool biedt de Gelderse Sport Federatie coachingsgesprekken om je hierbij begeleiding te bieden. Werkwijze Het programma wordt in overleg met het schoolteam opgesteld. Met de school wordt gekeken op welke terreinen winst te behalen valt als het gaat om het stimuleren van een gezonde leefstijl. Doordat er in het aanbod van B-Fit een aantal keuze onderdelen opgenomen zijn, is B-Fit in staat om maatwerk te leveren. Zo zijn bijvoorbeeld de lespakketten over voeding & bewegen goed inpasbaar in de reguliere uren voor natuur & verzorging en/of wereldoriëntatie. B-Fit streeft naar het introduceren van 5 beweegmomenten per week. Per school kan hier op een verschillende manier invulling aan worden gegeven. Zo zal bij de ene school meer ingezet worden op het organiseren van naschoolse activiteiten en zal bij een andere school gekozen worden voor het invoeren van de methodiek 'De klas beweegt' en/of de pauze-activiteiten. Lokale sportaanbieders kunnen bij het realiseren van het sportaanbod een grote rol vervullen. Om het volledige programma uit te voeren, is de B-Fit coach meerdere jaren op de school actief. De B-Fit coach zorgt er samen met de school voor dat succesvolle interventies worden ingebed in het schoolbeleid. Effectief B-Fit is drie jaar lang gemonitoord door onderzoeksbureau TNO. Uit dit onderzoek is zichtbaar dat overgewicht en obesitas bij kinderen afneemt. Erkend - Centrum Gezond Leven: B-Fit is erkend als theoretisch goed onderbouwd op de interventiedatabase van RIVM. Op de website www.loketgezondleven.nl vindt u meer informatie over deze erkenning en de interventiedatabase. - NASB: Binnen het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) ligt de focus op de inzet van kansrijke beweeginterventies. Dit zijn bestaande interventies waarvan onderzocht is dat ze een positief effect hebben op beweeggedrag. B-Fit is als erkende interventie opgenomen als 'achtervolger'. Voor meer informatie zie www.nasb.nl. Meer informatie op de websites: www.cursusb-fit.nl www.geldersesportfederatie.nl/bfit
Doel van het sport- en beweegaanbod Met B-Fit investeer je in een gezondere leefstijl. Het effectieve programma levert een bijdrage aan de gezondheid van kinderen. Kinderen leren op school een gezonder leefpatroon aan, waarbij ook de sociale omgeving van het kind, zoals de leerkrachten en de ouders, bij het programma worden betrokken. Met het effectieve gezondheidsprogramma laat een school i.s.m. een lokale sportorganisatie zien structureel aandacht te besteden aan gezondheid met als hoofddoel: Het voorkomen en stabiliseren van overgewicht onder jeugd en jongeren in de leeftijd van 2 tot en met 15 jaar. Kinderen en jongeren: - Kinderen en jongeren hebben kennis van gezonde voeding en gezond bewegen ten aanzien van de BOFT (Bewegen, Ontbijten, Frisdrank en Tv-kijken/computeren) gedragingen . - Meer kinderen en jongeren voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. - Meer kinderen en jongeren ontbijten dagelijks. - Meer kinderen en jongeren drinken minder frisdrank/gezoete dranken. - Meer kinderen en jongeren kijken minder tv en computeren minder. Ouders: - Ouders hebben kennis van gezonde voeding ten aanzien van de BOFT-gedragingen. - Meer ouders stimuleren hun kinderen vaker om meer te bewegen; - Meer ouders stimuleren hun kinderen vaker om gezond te eten en bieden hen gezondere voeding aan. Scholen: - Scholen voeren een actief gezond (school)beleid; - Scholen bieden leerlingen minimaal 5 beweegmomenten in de week; - De succesvolle interventies van het programma B-Fit zijn opgenomen in het schoolbeleid. Sportaanbieders:
2 / 12
- Sportaanbieders bieden in afstemming met de school structureel sportaanbod op school, in de buurt of bij de sportaanbieder; - Sportaanbieders hebben meer naamsbekendheid op scholen en in de buurt.
Hoofddoel Het voorkomen en stabiliseren van overgewicht onder jeugd en jongeren in de leeftijd van 2 tot en met 15 jaar.
Subdoelen Kinderen en jongeren: • Kinderen en jongeren hebben kennis van gezonde voeding en gezond bewegen ten aanzien van de BOFT (Bewegen, Ontbijten, Frisdrank en Tv-kijken/computeren) gedragingen . • Meer kinderen en jongeren voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. • Meer kinderen en jongeren ontbijten dagelijks. • Meer kinderen en jongeren drinken minder frisdrank/gezoete dranken. • Meer kinderen en jongeren kijken minder tv en computeren minder. Ouders: - Ouders hebben kennis van gezonde voeding ten aanzien van de BOFT-gedragingen. - Meer ouders stimuleren hun kinderen vaker om meer te bewegen; - Meer ouders stimuleren hun kinderen vaker om gezond te eten en bieden hen gezondere voeding aan. Scholen: - Scholen voeren een actief gezond (school)beleid . - Scholen bieden leerlingen minimaal 5 beweegmomenten in de week; - De succesvolle interventies van het B-Fit programma zijn opgenomen in het schoolbeleid. Sportaanbieders: - Sportaanbieders bieden in afstemming met de school structureel sportaanbod op school, in de buurt of bij de sportaanbieder - Sportaanbieders hebben meer naamsbekendheid op scholen en in de buurt.
Doelgroep Doelgroep van de interventie De primaire doelgroep van het project B-Fit bestaat uit jeugd en jongeren in de leeftijd van 2 tot en met 15 jaar.
Intermediaire doelgroep De secundaire doelgroep van het project bestaat uit: - Ouders van peuters; - pedagogisch medewerkers; - ouders van leerlingen van het basisonderwijs; - groepsleerkrachten van het basisonderwijs; - ouders van leerlingen klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs; - docenten van het voortgezet onderwijs. Daarnaast bestaat de intermediaire doelgroep uit: - De sportvereniging; - de diëtiste; - de kinderfysiotherapeut;
3 / 12
Probleembeschrijving Probleem Overgewicht is een actueel probleem Al in 2006 lieten wij in het projectplan B-Fit, Het Gelders Offensief tegen overgewicht cijfers zien die aantonen dat in onze Westerse wereld, en dus ook in Nederland, overgewicht epidemische vormen aangenomen heeft. Zowel bij de volwassenen als bij de jeugd. De zwaarste regio in Nederland, ofwel de regio die het slechts scoorde ten aanzien van overgewicht en ernstig overgewicht, bleek de Gelderse regio Rivierenland te zijn. De toename van overgewicht houdt verband met de energiebalans die verstoord is. De balans tussen een te hoge energie-inname (voedselconsumptie) en te laag energieverbruik (lichamelijke activiteit). Ofwel: te veel eten en te weinig bewegen. Stijging in percentage (ernstig) overgewicht Op basis van de resultaten van de POLS-enquête¹, waarbij de deelnemers gevraagd is hun lichaamslengte en -gewicht aan te geven, is het percentage volwassenen met (matig dan wel ernstig) overgewicht gestegen tussen 1981 en 2007. Het percentage volwassenen van 20 jaar en ouder met ernstig overgewicht steeg van 5,1% in 1981 tot 11,2% in 2007 (mannen en vrouwen samen genomen). Er is een stijgende trend in BMI? waargenomen in alle leeftijdsgroepen. Ook bij kinderen sterke stijging overgewicht Naast de stijging bij volwassenen is ook het percentage kinderen met overgewicht gestegen. Het percentage kinderen van 7 jaar en ouder dat te dik was in de periode 2002-2004 is ten opzichte 1997 sterk gestegen en soms zelfs verdubbeld. Het percentage kinderen met ernstig overgewicht is in diezelfde periode ook sterk toegenomen. Bron: GGD'en en Van den Hurk et al., 2006. Bij gelijkblijvende trend zal ernstig overgewicht met 50% toenemen Wanneer de trend zich op dezelfde manier voortzet als voorheen, zal het percentage volwassenen met ernstig overgewicht (obesitas) de komende twintig jaar met 50% toenemen (Bemelmans et al., 2004). Gevolgen overgewicht Overgewicht op kinderleeftijd is voorspellend voor overgewicht, ziekte en sterfte op volwassen leeftijd. De meest voorkomende ziekten die je kunt krijgen na aanleiding van overgewicht zijn: • Type 2 diabetes mellitus • hart- en vaatziekten • Psychosociale problemen • Klachten aan het bewegingsapparaat Deze risico’s stijgen met de leeftijd en met het gewicht op kinderleeftijd. Jongeren met overgewicht hebben dus een grote kans om op volwassen leeftijd met gezondheidsproblemen te maken te krijgen. 7 van de 10 jongeren die ernstig te dik zijn, worden later ook dikke volwassenen. Omdat eenmaal bereikt overgewicht erg moeilijk te behandelen is, kan preventie op jonge leeftijd veel problemen voorkómen.
Aanpak Strategie B-Fit B-Fit gaat uit van een (preventieve) positieve aanpak van overgewicht en bewegingsarmoede. Niet het dik zijn of overgewicht wordt centraal gesteld, maar fitheid. Het overgewicht wordt indirect aangepakt zonder kinderen met overgewicht te stigmatiseren. Het programma van activiteiten is gericht op het verwerven en behouden van een actieve en gezonde leefstijl en wordt aangeboden via het onderwijs, waarbij alle kinderen van de klas, inclusief hun sociale omgeving (zoals ouders, leerkrachten e.d.) als deelnemer aan het project gezien worden. B-Fit beïnvloedt het gedrag door de factoren kennis, eigen effectiviteit en attitude aan te pakken in één totaalprogramma. B-Fit coach Om de tijdsinvestering voor leerkrachten zo laag mogelijk te houden, wordt een B-Fit coach ingezet op school. De B-Fit coach heeft een coördinaterende en ondersteunende functie. Daarnaast voert de B-Fit coach verschillende activiteiten uit. Om het volledige programma uit te voeren, is de B-Fit coach meerdere jaren op een school actief. De B-Fit coach kan aangesteld worden via de Gelderse Sport Federatie of je kan als professional de cursus B-Fit coach (voor het basisonderwijs) of coachingsgesprekken (voor het voortgezet onderwijs) volgen.
4 / 12
Basisonderwijs: cursus B-Fit coach B-Fit coach is een cursus voor professionals zoals combinatiefunctionarissen of sportdocenten (van sportverenigingen) die een actievere en gezondere leefstijl willen creëren op scholen. In de cursus B-Fit coach leren cursisten van ervaringsdeskundigen hoe het effectieve gezondheidsprogramma werkt. Na het volgen van de cursus is de professional in staat om de beweeg- én voedingsinterventies zelfstandig op te zetten, uit te voeren en te implementeren op een basisschool. De dagelijkse praktijk rondom de uitvoering van het leefstijlprogramma staat gedurende de gehele cursus centraal Voortgezet onderwijs: coachingsgesprekken Lokale professionals zoals sportdocenten (van sportverenigingen) of combinatiefunctionarissen kunnen in samenwerking met de school zorgdragen voor een actievere en gezondere leefstijl in het voortgezet onderwijs. Middels coachingsgesprekken worden de professionals door ervaringsdeskundigen van de Gelderse Sport Federatie begeleid bij het opzetten en uitvoeren van een gezondheidsprogramma op het voortgezet onderwijs. Lokale projectgroep Per deelnemende gemeente wordt bij aanvang van het project een lokale projectgroep gestart. De lokale projectgroep zorgt voor een goede afstemming tussen de deelnemende partijen. Ook wordt gezocht naar doorverwijsmogelijkheden (een vangnet) voor kinderen met overgewicht. De coördinatie van dit overleg kan in eerste instantie in handen liggen van de Gelderse Sport Federatie en kan gedurende het project worden overgedragen aan één van de partijen die zitting heeft in het lokaal overleg. De projectgroep komt tenminste twee tot vier keer per schooljaar bij elkaar. Menukaart B-Fit maakt gebruik van bestaande interventies (best practices). De interventies in de programma's zijn opgebouwd rond de determinanten van gedrag en de BOFT regels. Deze worden weergegeven op een menukaart. Hierin staan diverse keuzemogelijkheden weergegeven. De B-Fit coach stelt in overleg met de school een programma op maat op, dat zoveel mogelijk aansluit bij het dagelijkse (onderwijs)programma. Daarnaast is activiteitenbudget nodig om de materialen aan te schaffen die bij de interventies horen of voor eventuele andere benodigdheden voor B-Fit. Om een duidelijker beeld te geven van het programma B-Fit zijn hieronder diverse interventies toegelicht. Beweeginterventies B-Fit streeft ernaar om 5 beweegmomenten per week te realiseren. De school heeft de keuze uit de volgende beweeginterventies: - Basisonderwijs: pauzeactiviteiten, naschoolse activiteiten, de beweegkalender 'De Klas Beweegt', implementatie gymmethode. - Voortgezet onderwijs: B-Fit sports, CU! Dance!, naschoolse activiteiten, B-Fit break (activiteiten voor in de pauze). De B-Fit coach bekijkt hoe dit op de school geregeld kan worden, organiseert, coördineert en kan in de opstartfase in de uitvoering extra ondersteuning bieden. Daarnaast zorgt de B-Fit coach ervoor dat door jaarplanningen de beweegmomenten structureel opgenomen worden binnen de school. Voor elke interventie wordt een leerkracht of werkgroep verantwoordelijk gemaakt om de continuïteit van deze interventie te waarborgen. Lespakket basisonderwijs of voortgezet onderwijs De school heeft de keuze uit een aantal lespakketten: - Basisonderwijs: het lespakket Lekker Fit van de Nederlandse Hartstichting of Ga Voor Gezond van NIGZ. - Voortgezet onderwijs: het lespakket Weet wat je eet van het voedingscentrum. De B-Fit coach zorgt ervoor dat de school in het bezit komt van het gekozen lespakket. Deze pakketten zijn door de leerkracht zelf op eenvoudige wijze te gebruiken in de klas. Aan de hand van de menukaart bepaalt de school aan welke methodiek zij de voorkeur geven met als doel dat deze methodiek een jaarlijks terugkerend programma wordt binnen alle klassen van de B-Fit school. Workshops ouders Elk schooljaar worden er workshops voor ouders georganiseerd. Mogelijkheden zijn: - Workshop: 'Lekker Fit', bron: Nederlandse Hartstichting. Het thema 'gezonde leefstijl' staat tijdens deze workshop centraal. Vragen als 'Wat is gezonde voeding?', 'Beweegt een kind voldoende?' worden hier beantwoord. - Workshop: 'Vette verleiders', bron: Nederlandse Hartstichting. Deze workshop laat zien welke invloed de media heeft op het koopgedrag en voedingspatroon van ouders en kinderen. Biedt daarnaast concrete handvatten om hier op een goede manier mee om te gaan.
5 / 12
- Workshop 'Gezonde traktaties maken', bron: Gelderse Sport Federatie. In deze workshop gaan ouders aan de slag met het maken van gezondere traktaties. Ouders krijgen inzicht welke ingrediënten gezonder zijn en kunnen aan een voedingsdeskundige vragen stellen. Daar waar wenselijk kunnen de workshops inhoudelijk en organisatorisch anders worden ingevuld. Bijvoorbeeld: sportactiviteiten in het kader van gezondheid voor ouders/kinderen (lokaal sportaanbod) of koffie-ochtenden voor allochtone moeders waar het thema gezondheid aan de orde komt. Voor elke school is het belangrijk dat ouders betrokken blijven bij de school. Het thema gezondheid wordt ook na het volledige B-Fit programma structureel opgenomen in de ouderbijeenkomsten. De B-Fit coach zoekt daarom ook naar lokale partijen zoals een plaatselijke diëtiste die een structurele rol kan blijven vervullen bij de ouderavonden. Advies gebouw en buitenruimte Om ervoor te zorgen dat kinderen en jongeren gestimuleerd en uitgedaagd worden in het buitenspelen, is het belangrijk dat de buitenruimte rondom het schoolgebouw op een goede en verantwoorde manier is ingericht. De B-Fit coach en de schoolleiding kijken samen met behulp van een checklist naar de indeling van het schoolplein. Aan de hand van deze checklist, de wensen van de school en de wensen van de kinderen/jongeren, geeft de B-Fit coach een advies over de inrichting van het schoolplein. Vaak kan met eenvoudige aanpassingen, het wijzigen van de indeling, het aanbrengen van belijning, de kwaliteit van het plein verbeterd worden. De B-Fit coach begeleidt de school met dit traject.
Samenwerking De B-Fit coach werkt samen met de school. Diverse partners worden betrokken bij het project zoals de lokale GGD, de sportvereniging, de lokale diëtiste, kinderfysiotherapeut, combinatiefunctionaris, sportcoach etc. De cursus B-Fit coach en de coachingsgesprekken zijn voor professionals die de mogelijkheid hebben een school te begeleiden en te ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren van het programma B-Fit. Bijvoorbeeld: • Sportdocenten • Combinatiefunctionarissen • Vakleerkrachten bewegingsonderwijs • Buurtsportcoach De B-Fit coach zorgt voor structurele samenwerkingsafspraken tussen de school en de sportvereniging en andere professionals. Op die manier blijven de interventies structureel bestaan. In de lokale projectgroep worden de samenwerkingspartners rondom het programma B-Fit op een school uitgenodigd om samen te kijken naar verbindingen en afspraken om de kinderen een gezonde omgeving te bieden.
Duur en intensiteit Het programma B-Fit wordt op de eigen locatie van de basisschool of voortgezet onderwijsschool uitgevoerd. Om de tijdsinvestering voor leerkrachten zo laag mogelijk te houden, wordt er een B-Fit coach (aangesteld van de Gelderse Sport Federatie of middels de cursus B-Fit coach/coachingsgesprekken) ingezet op school. De B-Fit coach heeft een coördinerende en ondersteunende functie. Daarnaast voert de B-Fit coach verschillende activiteiten uit. Het programma kan binnen een schooljaar opgezet worden. Geadviseerd wordt om minimaal 2 tot 3 jaar begeleiding te geven aan school voordat het volledige programma is ingebed in de school. Als B-Fit coach ben je gemiddeld een paar uur per week actief om het programma B-Fit op de school te implementeren. Gedurende het jaar zitten intensievere en minder intensievere periodes. Elk jaar wordt een beweeginterventie uitgevoerd in een traject van ongeveer 8 weken met voor elke klas 1 les per week of wordt de beweeginterventie in bestaande lestijd uitgevoerd zoals in de pauze of lessen L.O.. Dit wordt op maat met de school afgestemd.
Opzet van de interventie B-Fit is er in drie varianten: voor de peuterspeelzalen/kinderdagverblijf, voor het basisonderwijs en voor het voortgezet onderwijs. Het B-Fit programma wordt op de eigen locatie van de peuterspeelzaal, kinderdagverblijf, basisschool of voortgezet onderwijsschool uitgevoerd. Om de tijdsinvestering voor leerkrachten zo laag mogelijk te houden, wordt er een bewegingsconsulent van de Gelderse Sport Federatie ingezet op school. De bewegingsconsulent heeft een coördinerende en ondersteunende functie. Daarnaast voert de bewegingsconsulent verschillende activiteiten uit. Om het volledige programma uit te
6 / 12
voeren, heeft B-Fit de duur van 3 jaar op een peuterspeelzaal en basisschool en de duur van 2 jaar op het voortgezet onderwijs. Op een peuterspeelzaal of voortgezet onderwijsschool is een bewegingsconsulent gemiddeld 8 uur per maand actief. Op een basisschool is een bewegingsconsulent gemiddeld 3 uur per week actief voor de school. Gedurende het jaar zitten intensievere en minder intensievere periodes. Elk jaar wordt een beweeginterventie uitgevoerd in een traject van ongeveer 8 weken met voor elke klas één les per week of wordt de beweeginterventie in bestaande lestijd uitgevoerd zoals in de pauze of gymles. Dit wordt op maat met de peuterspeelzaal of school afgestemd.
Locatie en uitvoerders De bewegingsconsulent van de Gelderse Sport Federatie werkt samen met de school. Diverse partners worden betrokken bij het project zoals de lokale GGD, de sportvereniging, de lokale diëtiste, kinderfysiotherapeut, combinatiefunctionaris, sportcoach etc. De combinatiefunctionaris of de sportcoach kunnen de cursus B-Fit coach volgen. Dit is een cursus waarbij ze in 8 dagdelen opgeleid worden tot B-Fit coach. Ze ontvangen alle tools en middelen om het programma zelfstandig uit te voeren op een basisschool. Ze kunnen een rol vervullen in de inbedding van het programma en voor structurele begeleiding zorgen. De bewegingsconsulent zorgt voor structurele samenwerkingsafspraken tussen de school en de sportvereniging en andere professionals. Op die manier blijven de interventies structureel bestaan. In de lokale projectgroep worden de samenwerkingspartners rondom het programma B-Fit op een school uitgenodigd om samen te kijken naar verbindingen en afspraken om de kinderen een gezonde omgeving te bieden. (red: locatie is beschreven bij opzet)
Overdraagbaarheid Ondersteuning Vriendelijk verzoek aan de lokale aanvrager om voordat de aanvraag wordt geschreven, contact op te nemen met de Gelderse Sport Federatie zodat we deze ondersteuning op maat kunnen verduidelijken. De bewegingsconsulent is twee a drie jaar op een peuterspeelzaal/school aanwezig om het B-Fit programma te implementeren op de school. De leerkrachten worden in de eerste B-Fit jaren geholpen met het uitvoeren van de B-Fit activiteiten. Door de langdurige begeleiding, wordt het voor de school makkelijker om de activiteiten na de twee a drie jaar zelfstandig uit te voeren. De materialen die nodig zijn om de activiteiten uit te voeren blijven achter op de school. Daarnaast worden er leerkrachten verantwoordelijk gesteld voor de activiteiten. Ook maken we voor diverse interventies gebruik van expertise van derden zoals al eerder genoemd: diëtisten die ouderavonden/ workshops verzorgen en helpen met het maken van gezondheidsbeleid op een school. Tevens bestaat de mogelijkheid om lokale professionals zoals de combinatiefunctionaris, de vakleerkracht L.O. of de sportcoach op te leiden tot B-Fit coach. Door middel van een cursus worden de professionals die de mogelijkheid hebben om uitvoering te geven aan het programma B-Fit opgeleid tot B-Fit coach. Cursus B-Fitcoach: Het is mogelijk om lokale professionals zoals een vakkracht LO, een combinatiefunctionaris of sportcoach op te leiden tot B-Fit coach. De B-Fit coach wordt middels een cursus van de Gelderse Sport Federatie geschoold om binnen zijn/haar gemeente de deelnemende scholen te begeleiden met de uitvoering, coördinatie en implementatie van het B-Fit programma. De B-Fit coach ontvangt alle materialen om B-Fit op een school uit te voeren. In het werkblad kunt u indien er bewegingsconsulent staat ook spreken van een B-Fit coach. Voor meer informatie: www.cursusb-fit.nl.
7 / 12
Daarnaast zorgen de lokale en de regionale projectgroepen ervoor dat kennis en ervaring tussen de scholen en gemeenten uitgewisseld worden. De taakomschrijving van het lokaal overleg is als volgt: - Het uitwisselen van onderlinge ervaring en kennis op het gebied van gezondheid en overgewicht; - zorgen voor integrale afstemming op lokaal niveau; - in kaart brengen van de mogelijkheden voor een vangnet (beweeg- en voedingsprogramma en/of cursus) voor kinderen met overgewicht en/of obesitas en het maken van afspraken over eventuele doorverwijzing; De taakomschrijving van de regionale projectgroep is als volgt: - Zorgt voor integrale afstemming binnen de regio op het gebied van gezondheid; - is verantwoordelijk voor de opvang van de kinderen met overgewicht en/of obesitas; - maakt gebruik van onderlinge ervaring en kennis
Handleiding Uitgebreide handleidingen van B-Fit zijn geschreven voor de B-Fit coach die de school begeleid en uitvoering geeft aan het programma B-Fit. Door middel van deze materialen kan de B-Fit coach het programma op elke school starten. Bij alle B-Fit interventies staat duidelijk beschreven wat de randvoorwaarden zijn, voor wie de interventie bedoeld is, wat de doelen van de interventie zijn en welke materialen hiervoor nodig zijn. Basisonderwijs: De B-Fit coach krijgt na het volgen van de cursus toegang tot de unieke internetportal met hierin alle handleidingen, presentaties, brieven en spelkaarten om het programma B-Fit op de basisschool uit te voeren. Voor meer informatie: www.cursusb-fit.nl. Voortgezet onderwijs: De B-Fit coach krijgt middels de coachingsgesprekken de documentatie die nodig is voor het opzetten en uitvoeren van het gezondheidsprogramma.
Kwaliteitsbewaking B-Fit coach De B-Fit coach ontvangt na het volgen van de cursus een certificaat en wordt officieel op de websites van B-Fit benoemd als B-Fit coach. Op die manier wordt gewaarborgd dat alleen opgeleide professionals het programma B-Fit kunnen uitvoeren. Om het jaar worden de opgeleide B-Fit coaches uitgenodigd voor een terugkombijeenkomst, waarbij de B-Fit coach op de hoogte blijft van nieuwe ontwikkelingen betreffende gezondheid en het programma B-Fit. Indien de B-Fit coach aanwezig is bij deze terugkombijeenkomst wordt automatisch de toegang tot de portal verlengd. B-Fit school De B-Fit coach meldt de school bij de start van de invoering van het programma B-Fit aan via de webportal. De school ontvangt een gratis startpakket waarmee de Gelderse Sport Federatie bevestigt dat de school als startende B-Fit school vermeld wordt op www.cursusb-fit.nl. Kwaliteitscheck Om de twee jaar bezoekt een consulent van de Gelderse Sport Federatie de school om te controleren of de school voldoet aan de kwaliteitseisen van het predicaat 'B-Fit school'. De B-Fit school ontvangt een plaquette, vermelding op de website en een certificaat B-Fit school, waarmee de school zichzelf kan profileren en uitstraalt een gezonde leefstijl te hanteren.
Materialen Bij de cursus B-Fit coach krijgen de cursisten toegang tot de internetportal, waarop alle documentatie van het programma B-Fit staat om te bekijken en downloaden. Hierbij kan men denken aan handleidingen, presentaties, voorbeeldbrieven, draaiboeken, leskaarten, etc.
8 / 12
Implementatie
Randvoorwaarden Draagvlak Draagvlak is van groot belang voor het succesvol uitvoeren van het programma B-Fit. Door middel van informatieve presentaties maken we de deelnemende partijen enthousiast om zich in te zetten tegen overgewicht. De lokale en landelijke cijfers van overgewicht laten op gemeentelijk niveau zien dat het thema overgewicht belangrijk is waar nu op ingezet moet worden.
Deskundigheid De B-Fit coach kan aangesteld worden via de Gelderse Sport Federatie of de uitvoerende professional van de sportorganisatie wordt opgeleidt tot B-Fit coach. - Basisonderwijs: de professional wordt middels de cursus in 4 dagen opgeleid tot B-Fit coach. - Voortgezet Onderwijs: de professional wordt middels 8 coachingsgesprekken begeleid om uitvoering te geven aan het programma B-Fit. De instroomeisen voor het volgen van de cursus en/of coachingsgesprekken zijn: • Je hebt de mogelijkheid om een school te begeleiden en te ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren van het programma B-Fit; • Je hebt affiniteit met sport, bewegen, onderwijs en gezondheid; • HBO werk- en denkniveau of minimaal vijf jaar relevante werkervaring op MBO-niveau; Lesgeefbevoegdheid is een pré.
Bereik 17x gemeenten/stadsdelen 53x scholen(gemeenschap): PO, VO, VMBO, MBO, HBO, brede school 10x sportverenigingen
Locaties 13 gemeenten/stadsdelen 37 scholen(gemeenschap): PO, VO, VMBO, MBO, HBO, brede school
Aantal deelnemers Ongeveer 6.000 kinderen in de leeftijd van 4-18 jaar hebben deelgenomen of doen mee met het programma B-Fit.
Ervaringen met de uitvoering Van de schooljaren 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011 en 2011-2012 is een procesevaluatie beschikbaar. Deze is ingevuld door de deelnemende scholen en bewegingsconsulenten. Er is een productevaluatie beschikbaar van deelnemende scholen van het programma B-Fit. Er is een evaluatie beschikbaar ingevuld door ongeveer 75 kinderen van het programma B-Fit. De succesfactoren van B-Fit zijn: - de combinatie van interventies tot 1 programma;
9 / 12
- de inzet van een B-Fit coach die het programma mede uitvoert en coördineert; - het meerjarige programma. Een onderzoeksbureau van TNO voert voor de Gelderse Sport Federatie een effectonderzoek uit naar het programma B-Fit. Hiervan hebben we de tussenmeting beschikbaar. Eindmeting is in november 2012 beschikbaar.
Referenten Referenten Naam en functie Gert-Jan Jongkind, Projectleider regionale aanpak overgewicht
emailadres
[email protected]
telefoonnummer 0318-680911
Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod ‘De Gelderse Sport Federatie is zowel op beleidsniveau als uitvoerend erg sterk. Medewerkers zijn deskundig, bevlogen en enthousiast. We zijn in 2008 gestart met het project B-Fit op scholen in Ede en Barneveld. Een jaar later zijn daar scholen in Wageningen en Nijkerk bijgekomen. Ouders en leerkrachten doen enthousiast mee en het heeft effect. Er is meer aandacht voor gezondheid en bewegen. Op twee scholen hebben we dat gemeten en het bleek dat meer kinderen wandelend of fietsend naar school gingen. Een mooi resultaat.’
Naam organisatie Gemeente Ede
Type organisatie Gemeente
Website www.ede.nl
Referent 2 Naam en functie Johan de Jonge, directeur basisschool
emailadres
10 / 12
[email protected]
telefoonnummer 0341-253211
Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod ‘Wij zijn erg blij met de Gelderse sport Federatie. We merken met name aan het buitenspelen dat de aanpak effect B-Fit heeft. Kinderen gaan uit zichzelf naar buiten om spelletjes te doen en dat is voor onze doelgroep denk ik best bijzonder.’
Naam organisatie Speciaal Onderwijsschool de Wingerd
Type organisatie Basisonderwijs
Website www.dewingerdnunspeet.nl
Kosten en uren Kosten en uren Basisonderwijs: - Cursus: €1.600,- excl btw per deelnemer (ga uit van minimaal 2 cursisten per organisatie) - Materiaalkosten: €500,- tot €2.000,- per deelnemende school (denk aan sportmaterialen, opknappen schoolplein, fittestmateriaal e.d.) - Personeel uitvoering (B-Fit coach): 100 tot 150 uur per schooljaar, per school - Personeel coördinatie (coördinator van B-Fit/B-Fit coaches): 40 uur per schooljaar, per school - Ondersteuning (Intervisie kosten - inzet Gelderse Sport Federatie): 4 uur a €75,- per intervisiemoment Voortgezet onderwijs: - Coachingsgesprekken (inzet Gelderse Sport Federatie): 4 uur a 75 = €300,- per coachingsgesprek. Thema's naar wens te kiezen: coachingsgesprek thema vakintegraal werken: €300,coachingsgesprek thema samenwerking school en sportvereniging: €300,coachingsgesprek thema schoolgezondheidsbeleid: €300,coachingsgesprek thema inhoud gezondheidsprogramma (opknappen buitenruimte, schoolkantine, fittest, lespakket): €300,- Startbijeenkomst (inzet Gelderse Sport Federatie) om het gezondheidsprogramma te introduceren op je school: 4 uur a €75,- = €300,- Materiaalkosten: €500,- tot €2.000,- per deelnemende school (denk aan sportmaterialen, opknappen schoolplein, fittestmateriaal e.d.) - Personeel uitvoering (B-Fit coach): 100 tot 150 uur per schooljaar, per school (afhankelijk van invulling interventies) - Personeel coördinatie (coördinator van B-Fit/B-Fit coaches): 40 uur per schooljaar, per school - Ondersteuning (Intervisie kosten - inzet Gelderse Sport Federatie): 4 uur a €75,- per intervisiemoment
11 / 12
Toelichting op kosten en uren De kosten zijn afhankelijk van het aantal scholen waar het programma B-Fit in uitvoering wordt gebracht. Neem contact op met de Gelderse Sport Federatie om op maat advies te krijgen over de kosten en uren.
Bijlage 101
12 / 12
