Omgevingsanalyse Sint-Lievens-Houtem

Omgevingsanalyse Sint-Lievens-Houtem

1

Inhoudstafel IDENTITEIT VAN SINT-LIEVENS-HOUTEM ................................................................................................ 9 SITUERING ...................................................................................................................................................... 9 MEER METEN IS WETEN... ................................................................................................................................. 9 SAMENSTELLING INWONERS ........................................................................................................................... 10 EEN KLEINE, LANDELIJKE GEMEENTE MET GROOTSE UITSTRALING ........................................................................ 13 Deel 1 Gebiedsontwikkeling en infrastructuur 1.

RUIMTELIJKE ORDENING ............................................................................................................... 16 1.1. HET BELEIDSINSTRUMENTARIUM M.B.T. RUIMTELIJKE ORDENING ............................................................. 16 1.1.1. inzake regelgeving R.O................................................................................................. 16 1.1.2. Inzake planning R.O. ..................................................................................................... 17 1.1.3. Inzake vergunningen .................................................................................................... 20 1.1.4. Inzake handhaving R.O. ............................................................................................... 24 1.1.5. Inzake informatieplicht R.O. ......................................................................................... 24 1.2. KENMERKEN EN TRENDS M.B.T. RUIMTELIJKE ORDENING ....................................................................... 25 1.2.1. Evolutie van de stedenbouwkundige vergunningen ............................................... 25 1.2.2. Evolutie van de van de gemiddelde prijs van bouwgronden en vastgoed ......... 26 1.3. ACTOREN M.B.T. RUIMTELIJKE ORDENING ........................................................................................... 27 1.3.1. Vlaamse overheid ......................................................................................................... 27 1.3.2. Provincie ......................................................................................................................... 27 1.3.3. Gemeente ...................................................................................................................... 27 1.3.4. Andere ............................................................................................................................ 28 1.4. WONEN ........................................................................................................................................... 28 1.4.1. Bevolking ........................................................................................................................ 28 1.4.2. Natuurlijke loop van de bevolking .............................................................................. 33 1.4.3. Bevolkingsprognose ...................................................................................................... 33 1.4.4. Woonbehoefte .............................................................................................................. 42 1.4.5. Woonstabiliteit en verhuisbewegingen ...................................................................... 42 1.4.6. Socio-economische gegevens .................................................................................... 43 1.4.7. Woongelegenheden .................................................................................................... 44 1.4.8. Verkoopprijzen en transacties ..................................................................................... 53 1.4.9. Renovatie- en bouwintensiteit ..................................................................................... 56 1.4.10. Premies ............................................................................................................................ 57 1.4.11. Leegstand en woonkwaliteitsbewaking ..................................................................... 60 1.5. ACTOREN M.B.T. WONEN .................................................................................................................. 65 1.5.1. Overheden ..................................................................................................................... 65 1.5.2. Sociale woonorganisaties ............................................................................................ 68 1.5.3. SOLVA ............................................................................................................................. 68 1.6. INZAKE INFRASTRUCTUUR .................................................................................................................... 69 1.6.1. Riolering .......................................................................................................................... 69 1.6.2. Aardgasvervoersinstallatie ........................................................................................... 72 1.7. INZAKE MOBILITEIT ............................................................................................................................. 72 1.7.1. Atlas van de buurtwegen............................................................................................. 72 1.7.2. Rooilijnplannen .............................................................................................................. 73 1.7.3. Wegenis .......................................................................................................................... 73 1.7.4. Mobiliteitsplan + verbreden en verdiepen ................................................................. 74 1.7.5. Project trage wegen ..................................................................................................... 75 1.7.6. Regionaal vrachtroutenetwerk ................................................................................... 75 2

2.

LEEFMILIEU & NATUUR ................................................................................................................... 75 2.1. INZAKE WATER................................................................................................................................... 76 2.1.1. Kaderrichtlijn water ....................................................................................................... 76 2.1.2. Decreet integraal waterbeleid .................................................................................... 76 2.1.3. Stroomgebied / bekken / … ........................................................................................ 76 2.1.4. Atlas der waterlopen .................................................................................................... 77 2.1.5. Watertoets ...................................................................................................................... 78 2.1.6. Provinciale studie integraal waterbeheer voor de Molenbeek .............................. 79 2.2. INZAKE ONROEREND ERFGOED........................................................................................................... 79 2.2.1. Beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten ............................................ 79 2.2.2. Vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed ............................................ 79 2.2.3. Centrale archeologische inventaris ............................................................................ 79 2.2.4. Landschappelijk erfgoed ............................................................................................. 80 2.2.5. Landschapszorg............................................................................................................. 80 2.2.6. Ankerplaats en erfgoedlandschap............................................................................. 80 2.3. INZAKE LANDBOUW, NATUUR EN BOS .................................................................................................. 80 2.3.1. Natuurdecreet ............................................................................................................... 80 2.3.2. Habitatrichtlijngebied ................................................................................................... 81 2.3.3. Vlaams ecologisch netwerk ......................................................................................... 81 2.3.4. Natura 2000 .................................................................................................................... 82 2.3.5. Afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur ........... 82 2.3.6. Ruilverkaveling ............................................................................................................... 83 2.3.7. Erosiebestrijding ............................................................................................................. 84 2.3.8. GNOP .............................................................................................................................. 85 2.3.9. Bosdecreet - Bosbeheersplan ...................................................................................... 85 2.3.10. Bermbesluit ..................................................................................................................... 86 2.3.11. Decreet vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse gewest ................................................................................................ 86 2.3.12. Natuureducatief centrum ‘De Pastorie’ ..................................................................... 86 2.3.13. RLVA: Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen .................................................... 87 2.4. INZAKE MILIEU ................................................................................................................................... 87 2.4.1. Milieubeleidsplan........................................................................................................... 87 2.4.2. CO2-vrije gemeente ..................................................................................................... 88 2.4.3. Vergunningen ................................................................................................................ 88 2.4.4. Acties .............................................................................................................................. 91 2.4.5. Energie ............................................................................................................................ 91 2.4.6. Subsidies.......................................................................................................................... 92 Deel 2 Vorming en vrije tijd

3.

FOCUS OP CULTUUR ...................................................................................................................... 95 3.1. CULTUURAANBOD ............................................................................................................................. 95 3.1.1. Evenementen, monumenten en erfgoed .................................................................. 95 3.1.2. Overzicht gemeentelijk aanbod ................................................................................. 99 3.1.3. Overzicht particulier cultuuraanbod......................................................................... 102 3.2. INFRASTRUCTUUR ............................................................................................................................. 103 3.2.1. Overzicht gemeentelijke sociaal-culturele infrastructuur ....................................... 103 3.2.2. Inkomsten uit verhuur gemeentelijke culturele infrastructuur ................................ 105 3.2.3. Overzicht private infrastructuur ................................................................................. 105 3.3. VERENIGINGEN & ORGANISATOREN.................................................................................................107 3.3.1. Verenigingen ............................................................................................................... 107 3.3.2. Ondersteuning ............................................................................................................. 108 3.4. INSPRAAK EN PARTICIPATIE ............................................................................................................... 111 3.4.1. Cultuurraad .................................................................................................................. 111 3

3.4.2. Beheersorgaan Bib – CC ............................................................................................ 111 3.5. INTERNE WERKING ........................................................................................................................... 111 3.5.1. Communicatie ............................................................................................................. 111 3.5.2. Beheer ........................................................................................................................... 113 4.

FOCUS OP JEUGD ....................................................................................................................... 120 4.1. AANBOD ........................................................................................................................................ 120 4.1.1. Gemeentelijk aanbod ................................................................................................ 120 4.1.2. Particulier aanbod....................................................................................................... 122 4.2. INFRASTRUCTUUR ............................................................................................................................. 125 4.2.1. Gemeentelijke infrastructuur ...................................................................................... 125 4.2.2. Private infrastructuur ................................................................................................... 126 4.3. ONDERSTEUNING VERENIGINGEN – ORGANISATOREN – BURGERS – ERFGOED .....................................127 4.3.1. Materiële ondersteuning ............................................................................................ 127 4.3.2. Subsidiëring .................................................................................................................. 128 4.3.3. Individuele jeugdwerkers ............................................................................................ 129 4.3.4. Is de ondersteuning goed verdeeld over… ............................................................. 129 4.4. INSPRAAK EN PARTICIPATIE ............................................................................................................... 129 4.4.1. Jeugdraad ................................................................................................................... 129 4.4.2. Toegankelijkheid jeugddienst .................................................................................... 129 4.4.3. Houdt de inspraak en participatie voldoende rekening met… ............................ 130 4.5. INTERNE WERKING DIENST ................................................................................................................. 131 4.5.1. Interne communicatie dienst Jeugd en Cultuur ..................................................... 131 4.5.2. Middelen dienst Jeugd en Cultuur ............................................................................ 132 4.5.3. Werkprocessen dienst Jeugd en Cultuur.................................................................. 135 4.5.4. Organisatie inspraak adviesorganen........................................................................ 135

5.

FOCUS OP BIBLIOTHEEK .............................................................................................................. 136 5.1. INFRASTRUCTUUR ............................................................................................................................. 136 5.1.1. Openingsuren .............................................................................................................. 136 5.1.2. Historiek ......................................................................................................................... 136 5.1.3. Ligging .......................................................................................................................... 136 5.1.4. Omschrijving gebouw ................................................................................................. 137 5.2. BEZOEKERSDATA ............................................................................................................................. 137 5.2.1. Actieve leners .............................................................................................................. 137 5.2.2. Leners vs. inwoners ...................................................................................................... 138 5.2.3. Schoolbezoeken .......................................................................................................... 138 5.3. AANBOD ........................................................................................................................................ 139 5.3.1. Collectie ....................................................................................................................... 139 5.3.2. Internet .......................................................................................................................... 140 5.3.3. Activiteiten ................................................................................................................... 141 5.4. ONDERSTEUNING VERENIGINGEN, ORGANISATOREN, BURGERS EN ERFGOED .......................................142 5.5. INSPRAAK EN PARTICIPATIE ............................................................................................................... 143 5.5.1. Beheerraad .................................................................................................................. 143 5.5.2. Suggesties ..................................................................................................................... 143 5.5.3. IBL: Interbibliothecair leenverkeer ............................................................................. 143 5.6. VRIJETIJDSBESTEDING ALS MIDDEL.....................................................................................................144 5.6.1. Gezondheid en bewegen ......................................................................................... 144 5.6.2. Vergrijzing ..................................................................................................................... 144 5.7. INTERNE WERKING DIENST ................................................................................................................. 144 5.7.1. Communicatie met bevolking en leners .................................................................. 144 5.7.2. Communicatie intern .................................................................................................. 144 5.7.3. Middelen ...................................................................................................................... 145 5.7.4. Subsidies hogere overheden ..................................................................................... 146 5.7.5. Werkprocessen ............................................................................................................ 146

6.

FOCUS OP SPORT ........................................................................................................................ 147 4

6.1. RUIMTE VOOR SPORT & SPORTINFRASTRUCTUUR ...............................................................................147 6.1.1. Gebruik van de gemeentelijke sportinfrastructuur.................................................. 147 6.2. HET GEMEENTELIJKE SPORTAANBOD..................................................................................................148 6.3. HET SPORTAANBOD VAN DE LOKALE SPORTVERENIGINGEN.................................................................150 6.4. VERENIGINGSONDERSTEUNING ........................................................................................................150 6.5. INSPRAAK ....................................................................................................................................... 152 6.6. VRIJETIJDS- EN SPORTBESTEDING ALS MIDDEL .....................................................................................152 Gezondheid en bewegen ........................................................................................................ 152 6.6.1. Vergrijzing en actieve levensstijl ................................................................................ 154 6.7. INTERNE WERKING ........................................................................................................................... 154 6.7.1. Personeel ...................................................................................................................... 154 6.7.2. Decreet van 6 juli 2012 houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal sportbeleid. ................................................................................................................................. 154 6.7.3. Werkprocessen ............................................................................................................ 155 7.

FOCUS OP ONDERWIJS .............................................................................................................. 156 7.1. GEMEENTELIJK ONDERWIJS .............................................................................................................. 156 7.1.1. Organogram ................................................................................................................ 156 7.1.2. Evolutie populatie........................................................................................................ 158 7.1.3. Analyse van de aanwezige infrastructuur................................................................ 159 7.1.4. Verwachte personeelsverschuiving .......................................................................... 159 7.2. VRIJ ONDERWIJS ............................................................................................................................. 159 7.3. GEMEENSCHAPSONDERWIJS............................................................................................................ 159 7.4. ANDERE VORMINGSINITIATIEVEN ......................................................................................................160 7.5. BUZZY PAZZ .................................................................................................................................... 160 7.6. FLANKEREND ONDERWIJSBELEID .......................................................................................................160 7.6.1. Definitie ......................................................................................................................... 160 7.6.2. Vlaamse beleidsprioriteiten ........................................................................................ 160 7.6.3. Stand van zaken in Sint-Lievens-Houtem .................................................................. 161

8.

FOCUS OP KINDEROPVANG ...................................................................................................... 161 8.1. OP SCHOOL ................................................................................................................................... 161 8.2. LANDELIJKE KINDEROPVANG- IBO STEKELBEES LETTERHOUTEM ...........................................................161 8.2.1. Wat is Stekelbees? ....................................................................................................... 161 8.2.2. Openingsuren .............................................................................................................. 162 8.2.3. Inschrijven ..................................................................................................................... 162 8.2.4. Vervoer ......................................................................................................................... 162 8.2.5. Tarieven sinds september 2012 .................................................................................. 162 8.2.6. Bezetting ....................................................................................................................... 163 8.3. GEMELDE OPVANG ........................................................................................................................ 163 8.3.1. Capaciteit .................................................................................................................... 164 8.3.2. Personeel ...................................................................................................................... 164 8.3.3. Bezetting tijdens vakantie........................................................................................... 164 Deel 3 Lokale economie

9.

FOCUS OP LOKALE ECONOMIE ................................................................................................. 166 9.1. AANBEVELINGEN UIT HET LOKALE VELD..............................................................................................166 9.2. RUIMTE VOOR ONDERNEMEN ........................................................................................................... 167 9.3. ECONOMISCHE STRUCTUUR ............................................................................................................. 168 9.3.1. Landbouw .................................................................................................................... 168 9.3.2. Industrie......................................................................................................................... 169 9.3.3. Handel en diensten ..................................................................................................... 170 9.3.4. Quartaire sector........................................................................................................... 172 5

9.3.5. Samenvatting............................................................................................................... 172 9.4. ECONOMISCHE DYNAMIEK .............................................................................................................. 173 9.5. BEDRIJFSVRIENDELIJKE GEMEENTE .....................................................................................................174 9.5.1. Bedrijfsvriendelijk? ........................................................................................................ 174 9.5.2. Gemeentelijke Raad voor Lokale Economie ........................................................... 175 9.5.3. Organisatie van de gemeentelijke dienst voor lokale economie ........................ 175 9.6. SOCIALE ECONOMIE ....................................................................................................................... 175 9.7. HOUTEM JAARMARKT ALS BIJZONDER ECONOMISCH PLATFORM .........................................................176 Deel 4 Welzijn, veiligheid en beleving 10.

FOCUS OP HET OCMW ............................................................................................................ 179

10.1. DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN BELANGRIJK VOOR HET SOCIAAL BELEID ..................................179 10.1.1. Aantal alleenstaanden, met kinderen ..................................................................... 179 10.1.2. Aantal geboortes, specifiek naar kansarme gezinnen .......................................... 179 10.1.3. Het aantal vreemdelingen ......................................................................................... 180 10.1.4. Aantal personen met een handicap........................................................................ 181 10.1.5. Zorg-graad (=Familiale zorgindex) ............................................................................ 182 10.1.6. De afhankelijkheidsratio ............................................................................................. 183 10.1.7. Aantal WIGW’s (wezen, invaliden, gepensioneerden en weduwen) .................. 183 10.1.8. Aantal gerechtigden op mantel- en thuiszorg per 1000 65-plussers ..................... 184 10.2. ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN ................................................................................................185 10.2.1. Activiteitsgraad / werkloosheidsgraad ..................................................................... 185 10.2.2. Uitkeringsrechthebbenden (aantal uitkeringsgerechtigde volledige werklozen (=UVW), aantal langdurig UVW’s, aantal UVW’s jonger dan 25 jaar) ................................. 186 10.2.3. Aantal leefloontrekkers ............................................................................................... 187 10.3. OUDEREN ................................................................................................................................... 187 10.3.1. Huidig aantal ouderen (60+ en 80+) ......................................................................... 187 10.3.2. Prognose van het aantal 60+ers en 80+ers .............................................................. 188 10.3.3. Alleenwonende ouderen ........................................................................................... 189 10.3.4. Grijze druk ..................................................................................................................... 189 10.3.5. Aanbod voorzieningen voor ouderen ...................................................................... 190 10.4. VARIA ........................................................................................................................................ 193 10.4.1. Dienstencentrum ......................................................................................................... 193 10.4.2. Personenalarmtoestellen ............................................................................................ 193 10.4.3. Maaltijden .................................................................................................................... 193 10.4.4. Klusjesdienst .................................................................................................................. 193 10.4.5. Mantelzorgtoelage ..................................................................................................... 193 10.4.6. Praatcafé ..................................................................................................................... 193 10.4.7. Mindermobielenvervoer ............................................................................................. 193 10.4.8. Regionaal overleg samenwerkingsinitiatief eerstelijnszorg (SEL) ........................... 194 11.

FOCUS OP SENIOREN .............................................................................................................. 194

11.1. 11.2. 11.3. 11.4. 12.

VERENIGINGSLEVEN EN PARTICULIER INITIATIEF ...............................................................................194 GEMEENTELIJK VRIJETIJDSAANBOD VOOR SENIOREN ......................................................................194 INSTRUMENTEN EN INFRASTRUCTUUR MET HET OOG OP GEMEENSCHAPSVORMING EN VRIJETIJDSBELEVING 195 INSPRAAK EN BETROKKENHEID VAN SENIOREN BIJ HET BELEID ...........................................................195

FOCUS OP VEILIGHEID ............................................................................................................ 195

12.1. CRIMINALITEIT IN SINT-LIEVENS-HOUTEM........................................................................................196 12.1.1. Inbraken ........................................................................................................................ 196 12.1.2. Diefstallen ..................................................................................................................... 197 12.1.3. Andere gerechtelijke feiten ....................................................................................... 199 6

12.2. VERKEER ..................................................................................................................................... 200 12.3. OVERLAST .................................................................................................................................. 201 12.4. AANPAK - INSPANNINGEN ........................................................................................................... 201 12.4.1. Acties ............................................................................................................................ 201 12.4.2. (extra) patrouilles ......................................................................................................... 202 12.4.3. Toezichten .................................................................................................................... 202 12.5. BUURTINFORMATIENETWERKEN (BIN) ............................................................................................203 12.6. DIEFSTALPREVENTIE ...................................................................................................................... 203 12.7. RESULTATEN ................................................................................................................................ 204 12.7.1. Acties ............................................................................................................................ 204 12.7.2. Toezichten .................................................................................................................... 205 Deel 5 Bestuur en ondersteuning INLEIDING ........................................................................................................................................... 208 13.

FOCUS OP DE INTERNE ORGANISATIE ................................................................................... 209

13.1. ORGANOGRAM ......................................................................................................................... 209 13.2. AANTAL PERSONEELSLEDEN GEMEENTE .........................................................................................209 13.2.1. Overzicht ...................................................................................................................... 209 13.2.2. Vergelijking met andere gemeenten ....................................................................... 210 13.2.3. Bezetting per dienst ..................................................................................................... 210 13.2.4. De leeftijd van de personeelsleden zorgt voor uitdagingen ................................. 212 13.3. GEMEENTELIJKE DIENSTEN EN DIENSTVERLENING .............................................................................212 13.3.1. Bereikbaarheid van de diensten ............................................................................... 213 13.3.2. ICT .................................................................................................................................. 215 13.4. INTERNE CONTROLE & ADMINISTRATIEVE VEREENVOUDIGING..........................................................216 13.5. DUURZAAM LOOPBAANBELEID EN DIVERSITEIT ................................................................................217 13.5.1. Sint-Lievens-Houtem als werkgever ........................................................................... 217 13.5.2. Ontwikkelingscyclus .................................................................................................... 218 13.5.3. Inzetten op opleiding en kennisborging ................................................................... 218 13.5.4. Welzijn personeelsleden ............................................................................................. 219 13.5.5. Diversiteitsplan ............................................................................................................. 221 13.6. DE BESTUURLIJKE ORGANEN .........................................................................................................221 13.6.1. Het college van burgemeester en schepenen ....................................................... 221 13.6.2. De gemeenteraad ...................................................................................................... 222 14.

ALS EEN GOEDE HUISVADER OMSPRINGEN MET DE BESCHIKBARE MIDDELEN .................. 223

14.1. FINANCIEEL PROFIEL SINT-LIEVENS-HOUTEM ..................................................................................223 14.1.1. Ontvangsten gewone dienst ..................................................................................... 224 14.1.2. Uitgaven gewone dienst ............................................................................................ 225 14.1.3. Uitstaande schuld ........................................................................................................ 227 14.2. UITDAGINGEN ............................................................................................................................. 228 14.2.1. Macro-economische context .................................................................................... 228 14.2.2. Budgettair stabiliteitspact........................................................................................... 229 14.2.3. Gemeente- en OCMW-decreet en Beleids-en Beheercyclus (BBC). ................... 231 14.2.4. Duurzame ontwikkeling............................................................................................... 233 14.2.5. De vergrijzing van de bevolking ................................................................................ 235 14.2.6. De pensioenproblematiek van de lokale ambtenaren. ........................................ 235 14.2.7. De fiscale bevoegdheid van de gemeenten ......................................................... 240 14.2.8. Gemeentefonds en toelagen ................................................................................... 243 14.2.9. Eigen ontvangsten van de gemeenten ................................................................... 245 14.2.10. Hervorming van de brandweerdiensten .............................................................. 246 14.2.11. Toenemende kosten van maatschappelijke dienstverlening verstrekt door OCMW’s 248 7

14.2.12. Waterbeheer en riolering ........................................................................................ 250 14.2.13. Afvalbeheer .............................................................................................................. 251 14.2.14. De investeringscapaciteit van de gemeenten – gemeentelijk patrimonium .. 252 14.3. CONCLUSIE ................................................................................................................................ 256 15.

INFORMATIE EN PARTICIPATIE ................................................................................................ 257

15.1. GEMEENTELIJKE COMMUNICATIEKANALEN NAAR DERDEN / PERSONEEL ..........................................257 15.1.1. Papieren kanalen ........................................................................................................ 257 15.1.2. Digitale kanalen .......................................................................................................... 259 15.1.3. Sociale media .............................................................................................................. 261 15.2. COMMUNICATIE OP MAAT VAN DE BURGER ..................................................................................262 15.2.1. Openbaarheid van bestuur ....................................................................................... 262 15.2.2. Toegankelijkheid van de informatie.......................................................................... 263 15.2.3. Stand van zaken Sint-Lievens-Houtem ...................................................................... 264 15.3. (INTERNE) PARTICIPATIE ............................................................................................................... 264 15.3.1. Meldpunt ...................................................................................................................... 264 15.3.2. Klachtenbehandeling ................................................................................................. 265 15.3.3. Infovergaderingen ...................................................................................................... 265 15.3.4. Adviesraden ................................................................................................................. 266 15.3.5. Gemeenteraad ........................................................................................................... 266 15.4. DIGITALE DIENSTVERLENING .........................................................................................................266 15.4.1. Burgerzaken ................................................................................................................. 266 15.4.2. De Uit-kalender ............................................................................................................ 266 15.4.3. Het Geo-loket .............................................................................................................. 266 15.4.4. Inname openbaar domein ........................................................................................ 266 15.4.5. Meldpunt ...................................................................................................................... 267 15.4.6. Spontane sollicitatie .................................................................................................... 267 15.4.7. Activiteitenkalender bedrijven .................................................................................. 267

8

Identiteit van Sint-Lievens-Houtem Situering 1 Oppervlakte: 2.666 ha Inwoners: 10.050 Admin.Arr.: Aalst Gerecht. Arr.: Oudenaarde Deelgemeenten: • Sint-Lievens-Houtem (4.801 inwoners) • Letterhoutem (1.173 inwoners) • Vlierzele (2.076 inwoners) • Zonnegem (607 inwoners) • Bavegem (1.393 inwoners) • Deel van Oombergen (Cotthem en Espenhoek - behoort administratief tot SintLievens-Houtem) Sint-Lievens-Houtem ligt in het zuidelijk deel van Oost-Vlaanderen. Het ligt net buiten de Vlaamse Ruit. De dichtstbijzijnde stedelijke gebieden zijn het regionaalstedelijk gebied Aalst in het oosten (11 km), het kleinstedelijk gebied Wetteren in het noorden (9 km) en het kleinstedelijk gebied Zottegem in het zuiden (6 km). Op een 17-tal km ten westen van SintLievens-Houtem ligt het grootstedelijk gebied Gent, één van de vier grootstedelijke gebieden die de Vlaamse Ruit vormen. De geografische nabijheid van de verschillende stedelijke centra, in combinatie met de aanwezigheid van diensten en commerciële voorzieningen, bepalen de regionale gerichtheid van een landelijke gemeente. Sint-Lievens-Houtem is in die zin voornamelijk gericht op Zottegem als kleine stad en Gent als grootstad. Administratief ressorteert de gemeente onder het arrondissement Aalst. Het is omgeven door de buurgemeenten Wetteren en Lede in het noorden, Erpe-Mere in het oosten, Herzele en Zottegem in het zuiden en Oosterzele in het westen. Morfologisch kan Sint-Lievens-Houtem gesitueerd worden in een overgangsgebied tussen enerzijds het verstedelijkt gebied van de vijfhoek Gent, Antwerpen, Leuven, Brussel, Aalst (Vlaamse Ruit) en anderzijds het landsgedeelte ten zuiden van Zottegem waar de open ruimte nog in grote mate domineert boven de bebouwde ruimte. Niettegenstaande de gemeente aan de oostelijke forenzenwoonzone 3 van het stadsgewest Gent grenst (de buurgemeenten Oosterzele en Wetteren behoren tot de forenzenwoonzone van Gent) behoort ze tot de forenzenwoonzone van Brussel. Dit betekent dat het aandeel van de pendel naar de agglomeratie Brussel in 1991 hoger was dan naar de agglomeratie Gent.

Meer meten is weten... Meer inzicht in de gemeente via (objectieve) cijfers, via http://binnenland.vlaanderen.be, de website van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur. Deze website, die bijgehouden wordt door de Vlaamse overheid in samenwerking met andere instanties, biedt recente gegevens over Sint-Lievens-Houtem. Ook de provincie maakt vergelijkende studies in de "sociaal-economische situatieschets van Oost-Vlaanderen" met interessante analyses over de gemeente en hoe Sint-Lievens-Houtem zich verhoudt ten opzichte van andere gemeenten in de provincie.

1

Gegevens op 31 december 2012

9

Samenstelling inwoners Spreiding inwoners over de deelgemeenten Deelgemeenten Sint-Lievens-Houtem Bavegem Letterhoutem Vlierzele Zonnegem

2010 4.726 1.394 1.126 2.015 616

2011 4.777 1.407 1.157 2.041 628

2012 4.801 1.393 1.173 2.076 607

Evolutie van het bevolkingscijfer De totale bevolking van Sint-Lievens-Houtem groeit iets sneller aan dan het Vlaamse gemiddelde.

10

Leeftijdsstructuur – meest recente cijfers

11

Prognose naar leeftijdsstructuur Wat het aantal kinderen en jongeren t.e.m. 18 jaar betreft, zien we in 2030 een lichte stijging met 8 % in vergelijking met 2010. Het aandeel van de bevolking op beroepsactieve leeftijd blijft ongeveer gelijk. De ouderenpopulatie neemt tegen 2030 toe met 31,02 % in vergelijking met 2010.

12

Een kleine, landelijke gemeente met grootse uitstraling Groene springplank naar de Vlaamse Ardennen Wie op zoek is naar een rustige plek in het groen, kan zeker in Sint-Lievens-Houtem terecht. Van op het Marktplein vertrekken verschillende routes naar de deelgemeenten waar nog grote stukken door landbouw en natuur gekleurde landschappen zijn. Aan de zuiden oostzijde van de gemeente bevinden zich de eerste glooiingen van de Vlaamse Ardennen… Maar Sint-Lievens-Houtem is ook: een gemeente met heel wat plechtige monumenten en bijzondere feesten, gezellige wandelen fietsroutes, streekproducten en zoveel meer… Sint-Lievens-Houtem is vooral: een gemeente om te genieten. Rustig in de natuur, sportief op stap, of uitbundig, met een bruisend feest! Houtem Jaarmarkt door UNESCO erkend! De gemeente heeft het op één na grootste marktplein van Vlaanderen en de grootste traditionele winterjaarmarkt in het land. Houtem Jaarmarkt werd in 2010 door UNESCO genoteerd op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid. Tienduizenden bezoekers zakken op 11 en 12 november van ver buiten de provincie af om paarden en vee te keuren en te kopen, van de volkse kermissfeer te genieten, te eten en te 13

drinken en zielsverwanten te ontmoeten. Nergens in Vlaanderen is de grootsheid van de jaarmarkt nog zo levendig en prominent aanwezig als in Sint-Lievens-Houtem. Een ideale plek om te wandelen en fietsen De gemeente beschikt over een aantal wandelen fietsroutes: Wandelen • Natuurwandeling Vlierzele – Zonnegem van 4 of 9,2 km; • Natuurwandeling Bavegem van 5 km; • De Cotthemwandeling van 12,5 of 14 km; Fietsen • Bloso mountainbikeroute van 25 en 35 km die deel uitmaakt van het mountainbikenetwerk Zuid-Oost-Vlaanderen. Dit netwerk verbindt de verschillende routes over in totaal 490 km; • Fietsknooppuntennetwerk Vlaamse Ardennen; • Rodelandroute 1 van 48 km en Rodelandroute 2; Alle fietsen wandelroutes zijn te verkrijgen bij de gemeentediensten cultuur, sport, bibliotheek en technische dienst.

14

Deel 1 Gebiedsontwikkeling & infrastructuur

15

1.Ruimtelijke ordening 1.1. Het beleidsinstrumentarium m.b.t. Ruimtelijke Ordening 1.1.1.

inzake regelgeving R.O.

Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening Op 1 september 2009 is het Decreet van 27 maart 2009 houdende aanpassing en aanvulling van het ruimtelijke plannings-, vergunningen- en handhavingsbeleid in werking getreden. Een herziening en wijziging van het Decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening (het DRO) drong zich immers op. Omwille van de talrijke doorgevoerde wijzigingen heeft de Vlaamse Regering de coördinatie van het oorspronkelijke decreet goedgekeurd, zodat vanaf 1 september 2009 een echte "Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening" (VCRO) geldt. De VCRO is te consulteren op de website van Ruimte Vlaanderen: www.ruimtelijkeordening.be Uitvoeringsbesluiten Tegelijk met de VCRO traden ook een reeks uitvoeringsbesluiten in werking. Alle uitvoeringsbesluiten zijn te consulteren op de website van Ruimte Vlaanderen: www.ruimtelijkeordening.be Verordeningen Stedenbouwkundige verordeningen zijn voorschriften die verordenende kracht hebben en gelden op het hele grondgebied van de overheid die de verordening afvaardigt. Er zijn gewestelijke, provinciale en gemeentelijke verordeningen. In Sint-Lievens-Houtem zijn volgende verordening van kracht: • •

• • •

Besluit van de Vlaamse regering van 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer; Besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater; Besluit van de Vlaamse regering van 8 juli 2005 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake openluchtrecreatieve verblijven en de inrichting van gebieden voor dergelijke verblijven; Besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid; Besluit van de Vlaamse regering van 4 juli 2012 houdende de gedeeltelijke goedkeuring van de provinciale stedenbouwkundige verordening weekendverblijven van de provincie Oost-Vlaanderen;

Alle verordeningen zijn te consulteren op de website van Ruimte Vlaanderen: www.ruimtelijkeordening.be

16

Aanverwante regelgeving met invloed op R.O. • • • •

Milieueffectenrapportage; Burgerlijk wetboek; Decreet van 8 mei 2009 houdende vaststelling en realisatie van de rooilijnen; …

1.1.2.

Inzake planning R.O.

Ruimtelijke structuurplannen Een ruimtelijk structuurplan is een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied in kwestie. Het is erop gericht samenhang te brengen in de voorbereiding, de vaststelling en de uitvoering van de beslissingen die de ruimtelijke ordening aanbelangen. Ieder ruimtelijk structuurplan bevat een bindend, een richtinggevend en een informatief gedeelte. Er worden ruimtelijke structuurplannen gemaakt op 3 niveaus (het Vlaams gewest, de provincies en de gemeenten). Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) is de basis voor het ruimtelijk beleid van het Vlaamse gewest. Hierin legt de Vlaamse overheid vast in welke richting ze de ruimtelijke structuur van Vlaanderen wil zien evolueren en welke engagementen ze daarvoor concreet aangaat. Het is een wetenschappelijk onderbouwde visie over hoe we in Vlaanderen met onze schaarse ruimte moeten omgaan om een zo groot mogelijke ruimtelijke kwaliteit te krijgen. Het RSV werd door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 23 september 1997. Op 12 december 2003 werd dit structuurplan herzien wat de wijziging aan de bindende bepalingen betreft. Een tweede herziening van het RSV op 17 december 2010 gaat voornamelijk om een actualisering van het cijfermateriaal, waarbij ook enkele knelpunten worden aangepakt. ‘Vlaanderen open en stedelijk’ is de rode draad doorheen het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Het plan wil de resterende open ruimte maximaal beschermen en de steden herwaarderen, zodat zij aangename plekken worden om te leven. Het RSV situeert Sint-Lievens-Houtem volledig in het buitengebied. Het buitengebied is dit gebied waar de open en onbebouwde ruimte overweegt. Het RSV wil het bestaande buitengebied behouden en waar mogelijk versterken. De belangrijkste doelstellingen voor het buitengebied zijn het ontwikkelen van landbouw, natuur en bossen in goed gestructureerde gehelen, het afstemmen van ruimtelijk beleid en milieubeleid op basis van het fysisch systeem en het tegengaan van de versnippering van de open ruimte door landbouw-, bosbouw-, woon-, en werkfuncties zoveel mogelijk te bundelen. Sint-Lievens-Houtem werd in het RSV niet opgenomen als economisch knooppunt. Op het grondgebied van Sint-Lievens-Houtem is enkel de E40 in het RSV opgenomen en geselecteerd als hoofdweg. Parallel met de E40 ligt de spoorlijn Gent-Brussel. Deze spoorverbinding voor personenvervoer is structuurbepalend op internationaal en Vlaams niveau. De voornaamste doelstelling vanuit het RSV voor deze lijn, is het verhogen van de snelheid. Deze spoorlijn heeft evenwel geen station in Sint-Lievens-Houtem. Het RSV is te consulteren op de website van het Departement RWO: www.rsv.vlaanderen.be. 17

Ruimtelijk structuurplan Oost-Vlaanderen In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost-Vlaanderen (PRS) wordt de provinciale visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in de provincie toegelicht en worden de taakstellingen die opgelegd zijn door de hogere overheid verder uitgewerkt. Het PRS werd op 10 december 2003 door de provincieraad definitief vastgesteld en op 18 februari 2004 goedgekeurd door de Vlaamse regering. Het PRS werd een eerste maal gedeeltelijk herzien met als doel een provinciaal beleidskader voor windturbines aan het document toe te voegen. Dit beleidskader werd door de minister goedgekeurd op 25 augustus 2009. Een tweede gedeeltelijke herziening van het PRS met voornamelijk wijzigingen op het vlak van wonen en bedrijvigheid werd door de minister goedgekeurd op 18 juli 2012. Het PRS situeert Sint-Lievens-Houtem op de grens tussen de deelruimte ‘Zuidelijk open ruimtegebied’ en ‘Oostelijk Rastergebied’. Het PRS selecteert Sint-Lievens-Houtem als hoofddorp. Bavegem, Letterhoutem en Vlierzele worden als woonkernen aangeduid. Het PRS selecteert de Cotthembeek-MolenbeekOnderbeek (Sint-Lievens-Houtem en Zottegem) als ecologische structuur van bovenlokaal belang (5E7), de vallei van de Kouterkensbeek-Bijlokebeek-Houtembos als natuurverbindingsgebied (5Nq6) en de Cotthembeek – Molenbeek ( 5V22)als natuuraandachtzone. Op het grondgebied van Sint-Lievens-Houtem werden geen wegen geselecteerd als secundaire weg. Het PRS is te consulteren op www.oost-vlaanderen.be. Ruimtelijk structuurplan Sint-Lievens-Houtem In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Sint-LievensHoutem (GRS) wordt de gemeentelijke visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente toegelicht en worden de taakstellingen die opgelegd zijn door de hogere overheden verder uitgewerkt. Het GRS werd op 25 april 2007 door de gemeenteraad definitief aanvaard en door de deputatie goedgekeurd op 12 juli 2007.

In het GRS worden 17 ruimtelijke kernbeslissingen genomen: Ruimtelijke kernbeslissingen m.b.t. de open ruimtestructuur: Kernbeslissing 1: Acties provinciale studie Molenbeek en (deel)bekkenbeheersplannen. Kernbeslissing 2: Acties ruilverkavelingsplan. Ruimtelijke kernbeslissingen m.b.t. de gewenste nederzettingsstructuur: Kernbeslissing 3: Woonprogrammatie. Kernbeslissing 4: Realiseren en begeleiden van sociale bouwprojecten. Kernbeslissing 5: Optimaliseren van bestaande woningvoorraad. Kernbeslissing 6: Opmaak RUP Dorpskern Sint-Lievens-Houtem. Ruimtelijke kernbeslissingen m.b.t. de gewenste ruimtelijke economische structuur: Kernbeslissing 7: Verweving van functies binnen de woonkernen. Kernbeslissing 8: Opmaak RUP nieuw lokaal bedrijventerrein. 18

Kernbeslissing 9: Behandelen zonevreemde bedrijven, horeca- en kleinhandelszaken in RUP’s. Ruimtelijke kernbeslissingen m.b.t. de gewenste verkeers- en vervoersstructuur: Kernbeslissing 10: Selectie lokale wegen. Kernbeslissing 11: Herinrichten doortochten van de N462 doorheen Sint-Lievens-Houtem en Bavegem. Kernbeslissing 12: Herinrichten Marktplein. Kernbeslissing 13: Vervolledigen omleidingsweg. Kernbeslissing 14: Optimaliseren Fietsroutenetwerk. Ruimtelijke kernbeslissingen m.b.t. de gewenste recreatieve structuur: Kernbeslissing 15: Herbestemmen recreatiegebied. Kernbeslissing 16: Opmaak RUP Livinus. Ruimtelijke kernbeslissing m.b.t. de gewenste landschappelijke structuur: Kernbeslissing 17: Opmaak erfgoedstudie. Het GRS is te consulteren op www.sint-lievens-houtem.be Beleidsplan ruimte Vlaanderen De Vlaamse regering keurde op 28 januari 2011 de startnota goed als kader voor de opstart van het proces tot opmaak van een Beleidsplan Ruimte. Op 4 mei 2012 keurde de Vlaamse regering het Groenboek voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen goed. Het kreeg de titel ‘Vlaanderen in 2050: Mensenmaat in een Metropool?’. Dit boek stelt een nieuwe ruimtelijke visie op Vlaanderen voor en tekent de krijtlijnen uit. Het is een bron van inspiratie en grondstof voor debat. Op basis van de reacties op het Groenboek, de besprekingen in de verschillende fora en op basis van aanvullend onderzoek, wil de Vlaamse regering haar visie voor het ruimtelijk beleid verder scherp stellen en een langetermijndoelstelling voor 2050 vertalen in ‘het Witboek’, dat voorzien wordt midden 2013. Het Witboek zal concrete voorstellen bevatten over hoe de Vlaamse regering het ruimtelijk beleid op het terrein wenst te realiseren, welke partners zich engageren en welke instrumenten daarvoor worden ingezet. Daarna wordt de stap gezet naar een Beleidsplan Ruimte, dat in de plaats zal komen van het RSV. Plannen van aanleg Het gewestplan

De gewestplannen zijn tot stand gekomen in de jaren ’70. Gewestplannen zijn bodem-bestemmingsplannen. Ze werden opgemaakt omdat men de bodembestemmingen wilde weten om bouwen verkavelingsvergunningen te kunnen beoordelen. Het gewestplan is tot op vandaag de basis voor het vastleggen van zowel bovengemeentelijke ruimtelijke structuren als de gemeentelijke bestemmingen in afwachting van uitvoeringsplannen.

Sint-Lievens-Houtem is opgenomen in het gewestplan Aalst-Ninove-GeraardsbergenZottegem (KB 30 mei 1978). Het grootste deel van het grondgebied Sint-Lievens-Houtem wordt ingenomen door landschappelijk waardevol agrarisch gebied en agrarisch gebied. In deze landbouwzones komen verspreid en sterk versnipperde natuurgebieden voor (meestal in de beekvalleien). De 19

woongebieden bestaan uit de dorpskernen van Sint-Lievens-Houtem, Bavegem en Vlierzele. De kernen van Letterhoutem en Zonnegem zijn afgebakend als woongebied met landelijk karakter. De vele woonlinten worden op het gewestplan aangeduid als woongebied of woongebied met landelijk karakter. Ze versnipperen het landschap. Bovendien komt er een woonband voor van Sint-Lievens-Houtem tot Strijmeers die het landschap in 2 snijdt. Van de 7 woonuitbreidingsgebieden werd tot op vandaag slechts 1 woonuitbreidingsgebied aangesneden. Op het gewestplan komen 1 industriezone en 6 KMO-zones voor. In de gemeente komt ook 1 groot ontginningsgebied voor met als nabestemming agrarisch gebied. Het gewestplan is te consulteren op de website van geo-vlaanderen: www.agiv.be Bijzondere plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen Bijzondere plannen van aanleg Een bijzonder plan van aanleg (BPA) is een bodembestemmingsplan op gemeentelijk niveau. Een BPA legt op gedetailleerde wijze de bestemming van een gebied vast, het tracé van alle te wijzigen verkeerswegen en doet ook uitspraken over de plaatsing, grootte en welstand van gebouwen, afsluitingen, tuinen,… In Sint-Lievens-Houtem zijn volgende BPA’s van kracht: • • • • •

BPA Centrum, goedgekeurd op 4 maart 1980 BPA Hemelrijk, goedgekeurd op 4 december 1991 sectoraal BPA Zonevreemde bedrijven – fase 1, goedgekeurd op 7 juni 2002 sectoraal BPA Zonevreemde bedrijven – fase 2, goedgekeurd op 25 augustus 2004 sectoraal BPA Zonevreemde terreinen en gebouwen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten, goedgekeurd op 31 maart 2004

Ruimtelijke uitvoeringsplannen Er worden sinds een paar jaar geen BPA’s meer opgesteld. Ruimtelijke Uitvoersplannen (RUPs) zijn de ‘opvolgers’ van de plannen van aanleg. Er zijn gewestelijke, provinciale en gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen. In Sint-Lievens-Houtem zijn volgende RUPs van kracht, in opmaak of gepland: Op gewestelijk niveau: •

RUP Landbouwgebieden en beekvalleien rondom Sint-Lievens-Houtem en het Kottembos (in opmaak)

Op provinciaal niveau: • •

RUP Golf (in opmaak) RUP Winturbines zone E-40 – Aalst (gepland)

Op gemeentelijk niveau: • • • •

sectoraal RUP Zonevreemde bedrijven - fase 3, goedgekeurd op 28 augustus 2008 RUP Dorpskern (in opmaak) RUP Omleidingsweg (in opmaak) RUP Polbroek (in opmaak)

1.1.3.

Inzake vergunningen

Ontvoogding gemeente In toepassing van art. 7.2.1. van de VCRO

Wanneer een gemeente beschikt over een goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijk structuurplan waarin zowel een bindend, een richtinggevend als een informatief gedeelte zijn opgenomen, een gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaar, een conform verklaard plannenregister, een vastgesteld vergunningenregister en een register van de

20

onbebouwde percelen, wordt dit vastgesteld door de Vlaamse Regering. Die vaststelling wordt bij uittreksel bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.

Sint-Lievens-Houtem beschikt over: • • • • •

een goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijk structuurplan sinds 25 april 2007; een gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaar in dienst vanaf 1 oktober 2001; een conform verklaard plannenregister sinds 17 mei 2005; een vastgesteld vergunningenregister sinds 4 juni 2007; een register van de onbebouwde percelen sinds 10 februari 2000.

Op 10 oktober 2007 werd bij MB vastgesteld dat Sint-Lievens-Houtem aan de vijf ontvoogdingsvoorwaarden voldeed. Dit betekent dat het gemeentebestuur autonoom vergunningen mag afleveren en heeft voor de burger vooral als gevolg dat de behandelingstermijn van hun aanvragen aanzienlijk wordt verminderd. Vergunningen Stedenbouwkundige vergunning In toepassing van art. 4.2.1. van de VCRO

Niemand mag zonder voorafgaande stedenbouwkundige vergunning: 1° de hiernavolgende bouwwerken verrichten, met uitzondering van onderhoudswerken: a) het optrekken of plaatsen van een constructie, b) het functioneel samenbrengen van materialen waardoor een constructie ontstaat, c) het afbreken, herbouwen, verbouwen en uitbreiden van een constructie; 2° met bomen begroeide oppervlakten, vermeld in artikel 3, §1 en §2, van het bosdecreet van 13 juni 1990 ontbossen, zoals vermeld in artikel 4, 15°, van dat decreet; 3° bomen die op een hoogte van één meter boven het maaiveld een stamomtrek van één meter hebben, en geen deel uitmaken van de oppervlakten, vermeld in 2°, vellen; 4° het reliëf van de bodem aanmerkelijk wijzigen, onder meer door de bodem aan te vullen, op te hogen, uit te graven of uit te diepen waarbij de aard of de functie van het terrein wijzigt; 5° een grond gewoonlijk gebruiken, aanleggen of inrichten voor: a) het opslaan van gebruikte of afgedankte voertuigen, of van allerlei materialen, materieel of afval, b) het parkeren van voertuigen, wagens of aanhangwagens, c) het plaatsen van één of meer verplaatsbare constructies die voor bewoning kunnen worden gebruikt, in het bijzonder woonwagens, kampeerwagens, afgedankte voertuigen en tenten, met uitzondering van het kamperen op een vergund of van vergunning vrijgesteld openluchtrecreatief terrein in de zin van de decreet van 10 juli 2008 betreffende het toeristische logies; 6° de hoofdfunctie van een bebouwd onroerend goed geheel of gedeeltelijk wijzigen, indien de Vlaamse Regering deze functiewijziging als vergunningsplichtig heeft aangemerkt; 7° een woning opsplitsen of in een gebouw het aantal woongelegenheden die hoofdzakelijk bestemd zijn voor de huisvesting van een gezin of een alleenstaande wijzigen, ongeacht of het gaat om een eengezinswoning, een etagewoning, een flatgebouw, een studio of een al dan niet gemeubileerde kamer; 8° recreatieve terreinen aanleggen of wijzigen, onder meer een golfterrein, een voetbalterrein, een tennisveld of een zwembad.

Gedurende de periode 2000-2012 werden in totaal 2.167 aanvragen tot stedenbouwkundige

21

vergunningen behandeld (een gemiddelde van ± 166 dossiers per jaar). In 94,74 % van de aanvragen leidde dit tot een vergunning. In deze periode was 2008 het topjaar inzake behandelde dossiers en werd een beslissing genomen in 206 dossiers. Na 2008 is een daling in het aantal aanvragen te merken. In 2012 bedroeg het aantal aanvragen slechts 146. Verkavelingsvergunning In toepassing van art. 4.2.15. §1 van de VCRO

Niemand mag zonder voorafgaande verkavelingsvergunning een stuk grond verkavelen voor woningbouw of voor het opstellen van vaste of verplaatsbare constructies die voor bewoning kunnen worden gebruikt. Een verkavelingsvergunning kan worden aangevraagd en verleend voor het verkavelen voor de aanleg en het bebouwen van terreinen voor andere functies.

Gedurende de periode 2000 - 2012 werden in totaal 405 aanvragen tot verkavelingsvergunning (36,05 %) en aanvragen tot wijziging van verkavelingsvergunningen (63,95 %) behandeld (een gemiddelde van ± 31 dossiers per jaar). In 90,62 % van de aanvragen leidde dit tot een vergunning. In totaal werden gedurende deze periode 299 bijkomende kavels gecreëerd (een gemiddelde van 23 kavels per jaar). In deze periode waren 2006 en 2011 topjaren inzake behandelde dossiers en bijkomende kavels (resp. 42 en 37 dossiers en resp. 40 en 39 bijkomende kavels). Melding In toepassing van art. 4.2.2. van de VCRO

De Vlaamse Regering bepaalt de gevallen waarin de vergunningsplicht vervangen wordt door een verplichte melding van de handelingen aan het college van burgemeester en schepenen. De meldingsplicht betreft gevallen waarin de beoordelingsruimte van het bestuur minimaal is omwille van het eenvoudige en gangbare karakter van de betrokken handelingen, of de onderworpenheid van de handelingen aan nauwkeurige stedenbouwkundige voorschriften, verkavelingsvoorschriften of integrale ruimtelijke voorwaarden, vermeld in artikel 4.3.1, §2, tweede lid.

22

De Vlaamse Regering kan tevens de van de vergunningsplicht vrijgestelde werken, vermeld in artikel 4.2.1, 5°, c), aan de meldingsplicht onderwerpen. De meldingsplichten, vermeld in het eerste en het tweede lid, kunnen nooit worden ingevoerd voor handelingen die gelegen zijn in een ruimtelijk kwetsbaar gebied.

Het meldingsbesluit is pas in werking getreden op 1 december 2010. Het college van burgemeester en schepenen heeft in 2010, 2011 en 2012 akte genomen van respectievelijk 1, 12 en 9 meldingen. Gelet op de beperkte tijdsspanne is het voorbarig hieraan bepaalde conclusies te koppelen. Stedenbouwkundig attest In toepassing van art. 5.3.1. van de VCRO

§1. Het stedenbouwkundig attest geeft op basis van een plan aan of een overwogen project in redelijkheid de toets aan de stedenbouwkundige voorschriften, de eventuele verkavelingsvoorschriften en een goede ruimtelijke ordening zal kunnen doorstaan. Het wordt afgeleverd door het college van burgemeester en schepenen of, in de gevallen, vermeld in artikel 4.7.1, §1, 2°, door de Vlaamse Regering, de gedelegeerde stedenbouwkundige ambtenaar of de gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar. Het stedenbouwkundig attest kan niet leiden tot de vrijstelling van een vergunningsaanvraag. §2. De bevindingen van het stedenbouwkundig attest kunnen bij het beslissende onderzoek over een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning of een verkavelingsvergunning niet worden gewijzigd of tegengesproken, voor zover: 1° in de periode van gelding van het stedenbouwkundig attest geen sprake is van substantiële wijzigingen aan het betrokken terrein of wijzigingen van de stedenbouwkundige voorschriften of de eventuele verkavelingsvoorschriften; 2° de verplicht in te winnen adviezen of de tijdens het eventuele openbaar onderzoek geformuleerde bezwaren en opmerkingen geen feiten of overwegingen aan het licht brengen waarmee bij de opmaak van het stedenbouwkundig attest geen rekening werd gehouden; 3° het stedenbouwkundig attest niet is aangetast door manifeste materiële fouten. §3. Het stedenbouwkundig attest blijft geldig gedurende twee jaar vanaf het ogenblik van de uitreiking ervan. §4. De Vlaamse Regering kan nadere formele en procedurele regelen bepalen voor de toepassing van dit artikel.

Gedurende de periode 2000 - 2012 werden in totaal 103 aanvragen tot stedenbouwkundig attest behandeld (een gemiddelde van ± 8 dossiers per jaar). In 80,58 % van de aanvragen leidde dit tot een gunstig advies. In deze periode was 2002 het topjaar inzake behandelde dossiers en werd een beslissing genomen in 15 dossiers. Na 2002 is een daling in het aantal aanvragen te merken. In 2012 bedroeg het aantal aanvragen slechts 5. Planologisch attest In toepassing van art. 4.4.24. van de VCRO

Een planologisch attest vermeldt of een bestaand, hoofdzakelijk vergund en niet-verkrot bedrijf al dan niet behouden kan worden op de plaats waar het gevestigd is. Bij behoud vermeldt het planologisch attest welke ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden er op korte en op lange termijn mogelijk zijn. Zowel aan het behoud als aan de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden kunnen voorwaarden worden verbonden.

23

Het planologisch attest vermeldt, rekening gehouden met de uitspraak over het behoud en de ontwikkelingsmogelijkheden, of een procedure tot opmaak of tot wijziging van een ruimtelijk uitvoeringsplan of een plan van aanleg zal worden opgestart. In het planologisch attest worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig tegen elkaar afgewogen. Daarenboven houdt het planologisch attest rekening met de ruimtelijke draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu, en de culturele, economische, esthetische en sociale gevolgen. Het planologisch attest kan worden aangevraagd door en voor een bedrijf dat voldoet aan één van volgende voorwaarden: 1° het bedrijf is onderworpen aan de milieuvergunnings- of meldingsplicht, vermeld in het decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning; 2° het bedrijf betreft een volwaardig land- of tuinbouwbedrijf

Sinds 2000 werden slechts 3 planologische attesten ingediend (2 in 2000 en 1 in 2001). Omgevingsvergunning De Vlaamse regering keurde op 8 oktober 2010 de visienota ‘Versnellen van investeringsprojecten’ goed. Eén van de acties binnen deze visienota is de integratie van het milieu- en stedenbouwkundig vergunningenproces. Op 22 juli 2011 werd de startnota inzake de invoering van de unieke omgevingsvergunning door de Vlaamse regering goedgekeurd. ‘Conceptnota’s invoering van de omgevingsvergunning en invoering van een permanente milieu-/omgevingsvergunning’ en het ‘Addendum Conceptnota’ werden respectievelijk op 23 december 2011 en op 6 juli 2012 door de Vlaamse regering goedgekeurd. Op 21 december 2012 keurde de Vlaamse regering de ‘Nota met betrekking tot de Gesloten Lijsten en voorstel van declassering (fase 1) in de VLAREM rubriekenlijst’ goed. Het is de bedoeling dat de omgevingsvergunning (bij haar invoegetreding voorzien in 2014) zowel de huidige stedenbouwkundige vergunning als de milieuvergunning vervangt. Er zal een geïntegreerd syntheseadvies worden uitgebracht door de nog op te richten omgevingsvergunningscommissies. Digitale bouwaanvraag

1.1.4.

Inzake handhaving R.O.

Bouwmisdrijven Gedurende de periode 2000-2012 werden in totaal 73 processen verbaal van bouwmisdrijven opgesteld (een gemiddelde van ± 5 à 6 pv’s per jaar).

1.1.5.

Inzake informatieplicht R.O.

Splitsingen In toepassing van art. 5.2.2. van de VCRO

Bij verdeling van een onroerend goed zonder dat een verkavelingsvergunning is afgegeven, stuurt de instrumenterende ambtenaar bij aangetekende brief, twintig dagen vóór de datum die voor de openbare verkoping of voor de ondertekening van de akte is vastgesteld, het plan van de verdeling en een attest waarin de

24

aard van de akte en de in de akte te vermelden bestemming van de kavels nader worden aangegeven, naar het college van burgemeester en schepenen. De opmerkingen die het college van burgemeester en schepenen eventueel en bij wijze van inlichting maakt, moeten in de akte worden vermeld, evenals de vermelding dat voor de verdeling geen verkavelings- of stedenbouwkundige vergunning werd afgegeven en dat er geen zekerheid is wat betreft de mogelijkheid om op het goed te bouwen of daarop enige vaste of verplaatsbare inrichting op te stellen die voor bewoning kan worden gebruikt.

Gedurende de periode 2005 - 2012 werden in totaal 205 splitsingen overgemaakt (een gemiddelde van ± 25 splitsingen per jaar).

Stedenbouwkundig uittreksel In toepassing van art. 5.2.7. van de VCRO

Het stedenbouwkundig uittreksel bestaat uit een informatief uittreksel uit het plannenregister en uit het vergunningenregister voor de percelen waarvoor de aanvraag ingediend werd.

Gedurende de periode 2007 - 2012 werden in totaal 2.881 stedenbouwkundige uittreksels verstrekt (een gemiddelde van ± 480 uittreksels per jaar).

1.2. Kenmerken en trends m.b.t. Ruimtelijke Ordening 1.2.1.

Evolutie van de stedenbouwkundige vergunningen

Evolutie van het aantal afgeleverde bouwvergunningen nieuwbouw / renovatie

25

Evolutie van het aantal afgeleverde bouwvergunningen residentiele nieuwbouw

In de periode 1996 – 2011 was 2008 het absolute topjaar. In 2008 werden in totaal 133 bijkomende woongelegenheden (73 flats en 60 eengezinswoningen) en renovatiewerken aan 66 residentiële gebouwen vergund. Na 2008 is er een sterke daling in zowel het aantal residentiële nieuwbouw als residentiële renovatie te merken. Zo werden in 2011 slechts 43 nieuwe woningen (32 eengezinswoningen en 3 meergezinswoningen van in totaal 11 flats) en verbouwingen aan in totaal 43 woningen vergund. Een daling met meer dan 68 % t.o.v. 2008. De komende jaren zal blijken of deze trend zich al dan niet doorzet.

1.2.2.

Evolutie van de van de gemiddelde prijs van bouwgronden en vastgoed

Evolutie verkoopsprijs bouwgrond per m² (in euro)

Evolutie verkoopsprijs van appartementen, flats en studio’s / gewone woonhuizen / villa’s, bungalows en landhuizen (in euro)

De Vlaamse woningmarkt kende de afgelopen decennia een gevoelige prijsstijging. In 2000 was in Sint-Lievens-Houtem de gemiddelde prijs per m² bouwgrond 42,76 euro. Op vijf jaar tijd

26

was deze prijs meer dan verdubbeld en bleef deze stijgen. In 2010 was de gemiddelde prijs per m² bouwgrond 163,83 euro, m.a.w. de prijs x 3,83 op tien jaar tijd. De gemiddelde verkoopsprijs van het vastgoed in Sint-Lievens-Houtem kende de voorbije tien jaar ook een heel sterke stijging. Voor een gewoon woonhuis betaalde men in 2000 gemiddeld 90.113 euro, terwijl dit in 2010 voor hetzelfde type huis 158.597 euro was, m.a.w. de prijs x 1,76 op 10 jaar tijd. Ook de gemiddelde verkoopsprijs van appartementen, flats en studio's kennen eenzelfde evolutie. In 2001 bedraagt de gemiddelde verkoopsprijs van appartementen, flats en studio's 76.794 euro, terwijl dit in 2011 reeds 171.895 euro bedraagt, m.a.w. de prijs x 2,24 op tien jaar tijd.

1.3. Actoren m.b.t. Ruimtelijke Ordening 1.3.1.

Vlaamse overheid

Beleidsdomein Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed (RWO) • • • • •

Ruimte Vlaanderen / buitendienst Oost-Vlaanderen Wonen-Vlaanderen / Afdeling Wonen Oost-Vlaanderen Agentschap Inspectie Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed / Afdeling Inspectie Oost Vlaanderen Onroerend Erfgoed Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW)

Beleidsdomein Landbouw en Visserij (LV) •

Departement Landbouw en Visserij / Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling OostVlaanderen

Beleidsdomein Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) • • •

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie / Dienst Milieueffectrapportage (Mer) Agentschap voor Natuur en Bos / Agentschap voor Natuur en Bos Oost-Vlaanderen Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) / Integraal Waterbeleid

Beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) •

Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) / Wegen en Verkeer - District 415 Aalst

1.3.2.

Provincie

Directie Ruimte • • •

Dienst Ruimtelijke planning Dienst Ruimtelijke vergunningen Dienst Mobiliteit

Directie Leefmilieu •

Dienst Integraal waterbeleid

1.3.3.

Gemeente

Gebiedsontwikkeling en Infrastructuur •

Dienst Ruimtelijke Ordening – Stedenbouw

27

Gecoro Ocmw

1.3.4.

Andere

Nutsmaatschappijen • • • • •

Eandis TMVW Belgacom Telenet Fluxys nv

Solva Sociale Huisvestingsmaatschappij Denderstreek Sociaal Verhuurkantoor Zuid Oost-Vlaanderen Brandweer Aquafin Private projectontwikkelaars Huurdersbonden

1.4. Wonen 1.4.1.

Bevolking

Bevolkingsaantal en evolutie Een analyse van het bevolkingsaantal is een essentieel onderdeel om de woonbehoefte in te schatten. Het doorlichten van de evolutie van de bevolking laat in zekere mate toe een prognose te maken van de toekomstige bevolking. Sint-Lievens-Houtem

Bron: lokale statistieken

Oost-Vlaanderen


In de periode tussen 1981 en 1991 kende de bevolking in Sint-Lievens-Houtem een sterke achteruitgang (de daling was sterker dan in het arrondissement). Sinds 1991 stijgt het bevolkingsaantal en dit conform het groeipercentage van het arrondissement Aalst, OostVlaanderen en het Vlaams Gewest. De bevolking stijgt vanaf 2006 in sterke mate, voornamelijk te wijten aan het positief migratiesaldo. Sinds 2008 speelt ook de natuurlijke aangroei een rol in de bevolkingstoename (cf. natuurlijke loop van de bevolking).

28

Bevolkingsevolutie naar leeftijd Algemeen De tabel van de bevolkingsevolutie naar leeftijd verschaft veel informatie over de samenstelling van de bevolking. Specifiek voor het woonbeleid is het van belang te weten hoe de gemeentelijke bevolking naar leeftijd is samengesteld. Naargelang de leeftijd van de bewoner verschilt immers ook de woningtypologie. Het onderzoek van de bevolkingsevolutie naar leeftijd vormt de basis voor de prognoses. De omgevingsanalyse licht de onderscheiden leeftijdscategorieën nader toe (cf. Leeftijdscategorie 0-19 jaar - Leeftijdscategorie 80 plus). Sint-Lievens-Houtem Bevolkingsevolutie naar leeftijd 1991

1996

2001

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

0-19 jaar

2101

1989

1944

1951

2021

2035

2039

2098

2133

2172

20-59 jaar

4888

4953

4983

5158

5168

5186

5199

5231

5310

5387

60-79 jaar

1571

1716

1823

1794

1836

1838

1870

1881

1902

1874

80 plus

376

419

390

456

456

475

488

501

523

552

Totaal

8.936

9.077

9.140

9.359

9.481

9.534

9.596

9.711

9.868

9.985


Leeftijdscategorie 0 – 19 jaar (groene druk) De demografische analyse geeft de leeftijdscategorie 0 – 19 jaar weer in zowel absolute als relatieve cijfers. De groene druk is de verhouding tussen de jeugdige bevolking (0 – 19 jaar) en de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20 – 59 jaar of 20 – 64 jaar). De groene druk heeft duidelijk gevolgen voor de woningbouw. Indien de groene druk daadwerkelijk hoog is, is er nood aan woonvormen waar kinderen in een aan hun noden aangepaste omgeving kunnen opgroeien. Vooral bij de ontwikkeling van sociale huisvestingsprojecten bestaat de mogelijkheid (en de noodzaak) hier voldoende aandacht aan te besteden. 2 De woonomgeving kan onder meer aan kinderen aangepast worden door 3: • • • •

bij het opstellen van beleidsplannen of ruimtelijke plannen rekening te houden met ‘het kindweefsel’; 4 het creëren van een voorerf; open voorgevels en achtergevels in het bouwontwerp op te nemen; in het geval van appartementsbouw, voorzien in: o gemeenschappelijke tuinen, gemeenschappelijk dakterras, gemeenschappelijke binnenruimtes, enz.; o voldoende private terras- of balkonruimte, met bijzondere aandacht voor valveiligheid; o het voorzichtig vormgeven van de relatie tussen de individuele woning en de overgangsruimte; o een beperking van het aantal woonentiteiten per ingangspartij.

Voor sociale huisvestingsprojecten zijn er ondersteuning en subsidies mogelijk bij de afdeling gesubsidieerde infrastructuur binnen de VMSW; 3 W. Vanderstede, Tussen privaat en publiek: Kindvriendelijke planning en inrichting van de woonomgeving, Brugge, Uitgeverij Vanden Broele, 2012; 4 Het kindweefsel omvat een netwerk van (1) formele speelruimtes zoals speelterreinen, speelbossen, jeugdlokalen, enz., (2) informele speelruimtes zoals parken, pleinen, sportcentra en (3) de verbindingen daartussen. Een kwaliteitsvol kindweefsel vertoont een sterke samenhang tussen alle voorzieningen die voor kinderen van belang zijn. Het vormt een coherent netwerk waarlangs kinderen zich vlot kunnen bewegen. Voorzieningen moeten dus op een doordachte manier worden gespreid, ingeplant en verbonden. 2

29

In tegenstelling tot wat soms wordt vermoed, heeft wonen in appartementsgebouwen niet noodzakelijk een louter negatieve betekenis bij kinderen: het mooie uitzicht en kunnen spelen met buurtkinderen worden er als een meerwaarde ingeschat. 5 Relatief

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem groene druk (0 – 19 jaar t.o.v. 20 – 64 jaar)

Sint-Lievens-Houtem

1991 39,24 %

1997 36,08 %

2001 35,53 %

2005 34,53 %

2009 35,47 %

2010 36,32 %

2011 36,35 %

Oost-Vlaanderen groene druk (0 – 19 jaar t.o.v. 20 – 64 jaar) 1997

37,7 %


2001 36,81 %

2005 36,19 %


2009 36,38 %

2010 36,51 %

2011 36,51 %

2012 36,68 %

2012 36,57 %

Voor Sint-Lievens-Houtem stijgt de groene druk. De groene druk is ongeveer gelijk aan deze van de provincie. De gemeente staat dus voor de uitdaging om het woonbeleid aan de jeugdige bevolking aan te passen.

B099 D282 B01-

De groene druk voor de kaartweergave met statistische sectoren is de verhouding van 0-19 jarigen t.o.v. de 20-59 jarigen.

D21-

B02B00-

B099

D090

D291 D020

C09C19D01E099

D00-

C01C08A081

E00-

C00-

E010

A09A02A032

A052

A01-

D08C08-

A001

A043

Wegen Deelgemeentegrenzen

A282 A081

De groene druk is in de centrale kernen niet veel lager dan in de rest van de gemeente. De hoogste groene druk bevindt zich in: Hoog Bavegem; Kattenbos; Zonnegem kern.

Kerken A292

Groene Druk

Bron data: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus: 2012 Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22.05.2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, sociale [email protected]

13,33 - 20,73 20,74 - 35,90 35,91 - 42,98 42,99 - 47,06 47,07 - 57,89

Leeftijdscategorie 20 – 59 jaar Absoluut Sint-Lievens-Houtem

Leeftijdscategorie 60 – 79 jaar (en grijze druk) W. Vanderstede, Tussen privaat en publiek: Kindvriendelijke planning en inrichting van de woonomgeving, Brugge, Uitgeverij Vanden Broele, 2012, 26.

5

30

De omgevingsanalyse geeft de leeftijdscategorie 60 – 80 jaar weer in absolute cijfers. Wat de relatieve cijfers betreft, wordt ook rekening gehouden met de bevolking die ouder is dan 80 jaar. De grijze druk is de verhouding tussen de leeftijdsgroep van ouderen (60-plus of 65-plus) en de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20-59 jaar of 20-64 jaar). Indien de grijze druk hoog is, heeft dit een grote impact op de (toekomstige) woonwensen en woonbehoeften. Er is onder meer nood aan aangepaste woonvoorzieningen en zorgvoorzieningen. Het tijdig verhuizen van een verouderde, te grote en landelijk gelegen woning naar een meer bescheiden, aangepaste woning of appartement dichtbij voorzieningen biedt, objectief bekeken tal van voordelen. Voor de verhuizende senioren betekent het meer wooncomfort, een gegarandeerde toegang tot voorzieningen – ook als fysieke beperkingen de mobiliteit remmen – en lagere energielasten. 6 De verlaten woning biedt dan weer kansen voor jonge gezinnen om een volgende stap te zetten op de woonladder, aangepast aan hun behoeften. Helaas ligt het niet zo eenvoudig. 7 Ouderen wonen meestal al heel lang in hun woning en buurt. Er is dus sprake van een ‘belevingsaanpassing’. De verhuisbereidheid ligt voor ouderen lager dan gemiddeld. Hun woning is een echte thuis, waar ze een steeds groter deel van hun tijd doorbrengen. Anderzijds zijn ouderen ook meer eigenaar van hun woning. Over het algemeen zijn eigenaars meer tevreden over de woning dan huurders. Zelfs het doorvoeren van nodige woningaanpassingen stuit op psychologische en financiële bezwaren. Ouderen oordelen vaak dat het niet meer de moeite loont geld uit te geven aan woningaanpassingen, ook al leiden die tot een daling van de energiekost en een verhoging van het gebruikscomfort. Daarnaast is het vaak zo dat een verhoging van het besteedbaar budget voor senioren alleen mogelijk is door financiële reserves aan te spreken, door minder uit te geven aan bijvoorbeeld energie of ontspanning, en door maximaal gebruik te maken van beschikbare premies, kortingen en tegemoetkomingen. Het woonbeleid kan rekening houden met een vergrijzing door onder meer: • • • •

kansen te bieden voor de bouw van centraal gelegen, aangepaste en betaalbare kleinere woningen of appartementen, privaat en sociaal; een wel doordachte en brede communicatiestrategie te voeren om de beoogde doelgroep tijdig te interesseren voor een mogelijke verhuisbeweging; creativiteit aan de dag te leggen om zoveel mogelijk senioren te motiveren de nodige woningaanpassingen te doen; de sociale dienst en het OCMW te betrekken bij het lokaal woonoverleg, niet alleen wanneer het gaat over de planning van sociale woonprojecten, maar zeker ook wanneer stedenbouwkundige onderwerpen, woonloketwerking en woonkwaliteitsbewaking op de agenda staan.

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem

Relatief

Sint-Lievens-Houtem grijze druk (65-plus t.o.v. 20 – 64 jaar) 1991 27,66 %

1997 28,8 %

2001 31,51 %

2005 32,05 %

2009 31,45 %

2010 31,8 %

2011 31,82 %

2012 31,95 %

Oost-Vlaanderen 6 7

AGENTSCHAP WONEN-VLAANDEREN, Wild van wonen: Lokaal woonbeleid in 40 pratkijkverhalen, 2013 Woonbeleidsplan Brugge

31

grijze druk (65-plus t.o.v. 20 – 64 jaar) 1997

2001

2005

2009

2010

2011

2012

26,97 %

28,53 %

29,83 %

29,68 %

29,98 %

30,18 %

30,76 %



Ook Sint-Lievens-Houtem ontsnapt niet aan de stijgende grijze druk. In 1991 bedroeg de grijze druk 27,66 %. Nu bedraagt deze reeds 31,95 %. Dit is hoger dan de grijze druk van de provincie Oost-Vlaanderen. Zoals in de vorige paragrafen geschetst, stelt dit de gemeente voor een moeilijke uitdaging. De grijze druk voor de kaartweergave met statistische sectoren is de verhouding van 60plussers t.o.v. de 20-59 jarigen.

B099 D282 B01D21-

B02B00-

B099

D090

D291 D020

C09C19D01E099

D00-

C01C08A081

E00-

C00-

E010

A09A02A032

A052

A01-

D08C08-

A001

A043


A282 A081

Kerken A292

Grijze Druk 20,29 - 32,18


De kernen van de deelgemeenten hebben een gemiddelde grijze druk. In de kern van SintLievens-Houtem is de grijze druk echter wel hoog. De statistische sectoren Kattenbos en Hoog Bavegem hebben naast een hoge groene druk, eveneens een hoge grijze druk. Ook de Espenhoek kent een relatief hoge grijze druk.

32,19 - 41,33 41,34 - 48,32 48,33 - 58,60 58,61 - 93,55

Leeftijdscategorie 80 plus (interne vergrijzing) De demografische analyse geeft de leeftijdscategorie 80-plus weer in absolute en relatieve cijfers. De interne vergrijzing – of de verzilvering – geeft de verhouding weer van het aantal 80-plussers t.o.v. het aantal 60-plussers of 65-plussers. Een hoge verzilvering van de bevolking, stelt het woonbeleid voor dezelfde uitdagingen als beschreven onder de vergrijzing. Aangezien de zelfredzaamheid van deze leeftijdscategorie nog lager is, is de nood aan aangepaste woonvormen en woonvoorzieningen nog groter (dan bij de leeftijdscategorie 60 - 80 jaar). Absoluut Sint-Lievens-Houtem

Relatief

Sint-Lievens-Houtem Interne vergrijzing (80-plus t.o.v. 65-plus) 1991 25,39 %

1997 26,21 %

2001 22,62 %

2005 24,58 %

2009 26,99 %

2010 27,27 %

2011 28,01 %

Oost-Vlaanderen Interne vergrijzing (80-plus t.o.v. 65-plus) Bron: lokale statistieken

1997 23,74 %

2001 21,74 %

2005 24,14 %


2009 27,16 %

2010 27,67 %

2011 28,48 %

2012 29,18 %

2012 29,14 %

Sinds 2005 is de interne vergrijzing in Sint-Lievens-Houtem fors gestegen. Voor 2001 lag de interne vergrijzing beduidend hoger dan deze van de provincie Oost-Vlaanderen. Sinds 2002 is de interne vergrijzing van de gemeente ongeveer gelijk aan deze van de provincie OostVlaanderen.

32

De interne vergrijzing voor de kaartweergave met statistische sectoren is de verhouding van 80-plussers t.o.v. de 60-plussers.

B099 D282 B01D21-

B02B00-

B099

D090

De meest opvallende vaststelling is dat de interne vergrijzing in de centrale kern van SintLievens-Houtem hoog is. Binnen het hoog aandeel van 60-plussers zijn er dus ook veel 80plussers.

D291 D020

C09C19D01E099

D00-

C01C08A081

E00-

C00-

E010

A09A02A032

A052

A01-

D08C08-

A001

A043


A282 A081

Kerken A292

Interne vergrijzing


1.4.2.

0,00 0,01 - 17,39 17,40 - 22,22 22,23 - 29,24 29,25 - 41,71

Natuurlijke loop van de bevolking 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

geboorten 98 94 sterften

98

92

102

100

75

79

86

88

124

82

109

117

105

103

119

100

112

122

102

104

109

111

102

105

98

93

99

91

Saldo

-21

-8

-10

-22

-27

-25

-23

-23

22

-23

11

24

6

12

4

tot en met 2007: cijfers relevant voor woonbehoeftestudie volgens richtlijnen provinciaal ruimtelijk structuurplan

1.4.3.

Bevolkingsprognose

Open bevolkingsprognose Algemeen De bevolkingsprognoses zijn, naast de huishoudensprognoses een belangrijk gegeven voor de ruimtelijke planning. Er bestaan verschillende bevolkingsprognoses: Bron

Projecties bevolking Studiedienst Vlaamse Regering Bevolkingsvooruitzichten Federaal Planbureau Bevolkingsvooruitzichten Federaal Planbureau Projecties bevolking Studiedienst Vlaamse Regering Bevolkingsvooruitzichten Nationaal Instituut Statistiek

jaren

2009-2030 2010-2060 2007-2060 2004-2025 2000-2050

Niveau

Gemeente Arrondissement Arrondissement Gemeente Arrondissement

publicatie 2011 2011 2008 2005 2001

De bevolkingsvooruitzichten van de Studiedienst Vlaamse Regering (SVR) verschillen van de federale vooruitzichten: • • • •

De horizon varieert van 20 jaar tot meer dan 50 jaar. De SVR-projecties hebben een kortere horizon. De federale projecties zijn beperkt tot de 43 arrondissementen van België. De SVRprojecties worden gemaakt voor de 308 gemeenten van het Vlaams gewest. De federale projecties zijn beperkt tot bevolkingsprojecties. De SVR-projecties bestaan uit 2 luiken, een bevolkingsprojectie en een huishoudensprojectie, waarin huishoudens worden onderscheiden naar huishoudensgrootte. In de (oudere) federale bevolkingsprojecties werd gewerkt met meerdere hypothesen over vruchtbaarheid, migratie. Deze werden gecombineerd tot scenario’s. Meestal werd slechts van 1 variant, de hoofdvariant, gedetailleerde resultaten gepubliceerd. De SVR-bevolkingsprojecties zijn beperkt tot slechts 1 set van hypothesen. Weliswaar 33

zijn voor het luik huishoudens 2 scenario’s uitgewerkt: een scenario met zwakke gezinsverdunning en een scenario met sterke gezinsverdunning. Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen hanteert voor de analyse van de woonbehoefte de SVR-projecties 2004 – 2025. In 2011 is een nieuwe prognose gepubliceerd door de Studiedienst Vlaamse Regering. De meest opvallende vaststelling is dat er een onderschatting heeft plaatsgevonden van: • het aantal geboorten; 8 • de toegenomen inwijking (en de hogere geboortecijfers bij immigranten). 9 10 Sint-Lievens-Houtem

Voor Sint-Lievens-Houtem verwacht de Studiedienst Vlaamse Regering een duidelijke bevolkingstoename met bijna 10 % over een tijdspanne van 20 jaar (2010 – 2030). Sint-Lievens-Houtem (open) bevolkingsprognose 1997 2002 2007 2010 9085 9165 9481 9736

2015 10099

2020 10371

2025 10568

2030 10722

2025 2316

2030 2274

Sint-Lievens-Houtem prognose groene druk (0 – 19 jaar t.o.v. 20 – 64 jaar) 1997 2002 2007 2010 2015 2020 2025 36,08 35,33 35,66 36,37 36,65 37,64 38,26 % % % % % % %

2030 37,69 %

Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

Leeftijdscategorie 0 – 19 jaar Absoluut

Sint-Lievens-Houtem (open) bevolkingsprognose 0 – 19 jaar 1997 2002 2007 2010 2015 1988 1936 2021 2109 2185

2020 2278


Relatief


P. WILLEMS en E. LODEWIJCKX, SVR-projecties van de bevolking en de huishoudens voor de Vlaamse steden en gemeenten, 2009 – 2030, Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011, 16-17: Er is een onderschatting geweest van: - de inhaalbeweging van eerder uitgestelde geboorten; - de verjonging van de vruchtbaarheid, d.w.z. het minder lang uitstellen van geboorten werd onderschat. 9 P.WILLEMS en E. LODEWIJCKX, o.c., 68: De immigratiestroom naar het Vlaams gewest zal naar verwachting nog gedurende enkele jaren blijven stijgen. Nadien wordt verwacht dat de immigratie vanuit het buitenland zal afnemen omwille van: - de verzadigingseffecten; - de effecten van een veranderd migratiebeleid. 10 zie ook: SVR-rapport, De nieuwe ‘bevolkingsvooruitzichten 2007 – 2060’, Een vergelijking met de vorige prognoses, 2009, p. 7. 8

34

Het aantal personen met een leeftijd tussen 0 en 19 jaar zal zowel absoluut als relatief toenemen. Vanaf 2010 tot en met 2020 zal volgens de prognoses van de Studiedienst Vlaamse Regering de groene druk stijgen met 1,27 %. In 2025 zou de groene druk met een percentage van 28,26 % het hoogst zijn. Leeftijdscategorie 20 – 59 jaar Absoluut

Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem (open) bevolkingsprognose 20 – 59 jaar 1997 2002 2007 2010 2015 4910 5031 5168 5250 5422 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

2020 5433

2025 5364

2030 5331

2025 50,76

2030 49,72

Relatief

Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem prognose 20 – 59 jaar t.o.v. totale bevolking 1997 2002 2007 2010 2015 2020 54,05 54,89 54,51 53,92 53,69 52,39 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

Het aantal personen in de leeftijdscategorie van 20 tot en met 59 jaar (de actieve bevolking) zal in relatieve cijfers dalen. In de periode 2010-2020 zal een matige daling plaatsvinden. Vanaf 2020 tot en met 2030 is de daling sterk (52,39 % - 49,72 % = 2,67 %). Leeftijdscategorie 60 – 79 jaar Absoluut

Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem (open) bevolkingsprognose 60 – 79 jaar 1997 2002 2007 2010 2015 1771 1807 1836 1875 1838

2020 1963

2025 2190

2030 2346

Sint-Lievens-Houtem prognose grijze druk (65-plus t.o.v. 20 – 64 jaar) 1997 2002 2007 2010 2015 2020

2025

2030


Relatief

Sint-Lievens-Houtem

28,80 %

31,94 %

31,64 %

31,52 %

32,74 %


33,72 %

36,33 %

40,00 %

35

De grijze druk zal vanaf 2010 tot en met 2020 geleidelijk toenemen (2,20 %). In de periode 2020 – 2030 zal de stijging spectaculair zijn (6,28 %). Leeftijdscategorie 80-plus Absoluut

Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem

(open) bevolkingsprognose 80 – plus 1997 2002 2007 2010 2015 416 391 456 502 654

2025 698

2030 771

prognose interne vergrijzing (80-plus t.o.v. 65-plus) 1997 2002 2007 2010 2015 2020 2025 26,21 22,34 25,43 27,46 33,5 34,15 31,74

2030 31,94


Relatief

Sint-Lievens-Houtem

2020 697

Sint-Lievens-Houtem


De interne vergrijzing zal heel sterk toenemen in de periode 2010 – 2020 (6,69 %). De interne vergrijzing zal daarna lichtjes dalen (waarschijnlijk omdat de grijze druk sterk toeneemt).Vanaf 2023 zal de interne vergrijzing zich stabiliseren rond 31 %.

36

Gesloten bevolkingsprognose gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Een gesloten bevolkingsprognose is een prognose die vanaf een welbepaald referentiepunt nagaat hoe de eigen bevolking zal evolueren, enkel rekening houdend met de natuurlijke aangroei. Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen bepaalt dat voor de berekening van de woonbehoefte de gesloten bevolkings- en huishoudensprognose als vertrekpunt geldt. Met het oog op de aansnijding van woonuitbreidingsgebieden is de gesloten bevolkingsprognose in veel gevallen dus niet zonder belang. De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft in het kader van het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan een gesloten bevolkingsprognose opgemaakt. 11 Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem gesloten bevolkingsprognose jaar 2002

jaar 2007

jaar 2012

jaar 2017

9146

9117

9005

8843

Bron: Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan SintLievens-Houtem

De door de gemeente opgestelde gesloten bevolkingsprognose voorspelt de eigen bevolkingsevolutie vanaf het jaar 2007. Uit de resultaten van de gesloten bevolkingsprognose zou moeten blijken dat de eigen bevolking van Sint-Lievens-Houtem in de periode 2007 – 2012 met 112 personen, en in de periode 2007 – 2017 met 274 personen zal afnemen (of 3 %). Zoals hiervoor vermeld, vertoont de natuurlijke aangroei van de bevolking echter geen negatief, doch wel een positief saldo. Voor de periode 2007 - 2011 is er een stijging van de eigen bevolking met 53 personen. De gesloten bevolkingsprognose vooropgesteld door het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan stemt dus niet overeen met de werkelijke cijfers. De vooruitzichten hebben de positieve geboortecijfers onderschat. Hierbij wordt vertrokken van de bevolkingscijfers van 1 januari 2001. De gesloten bevolkingsprognose trekt enkel het natuurlijk saldo door en sluit migratiebewegingen (zowel emigratie als immigratie) tussen gemeenten uit. Enkel geboorte en sterfte zijn dan nog bepalend voor de bevolkingsevolutie gedurende de planperiode.De prognosetermijn bedraagt 10 jaar, te rekenen vanaf 2007. Per leeftijdsgroep en per geslacht bestaan overlevingskansen die aanduiden hoe groot de kans is om na 5 jaar in een hogere leeftijdsgroep te komen. De getallen van de overlevingskansen werden afgeleid uit de sterftetafels 1997-2001 van het Vlaams Gewest. Tevens werd berekend hoeveel kinderen de vrouwen tussen 15 jaar en 50 jaar, na 5 jaar voortbrengen, uitgaande van de vruchtbaarheidscijfers van de vrouwen per leeftijdsgroep. Deze cijfers zijn afkomstig uit de bevolkingsstatistieken van 2000 en gelden voor het Vlaams Gewest in het jaar 1995.

11

37

Huishoudens Aantal en evolutie Sint-Lievens-Houtem

1992

2000

2007

2008

2009

2010

aantal alleenstaaande mannen

217

319

424

434

444

471

aantal alleenstaande vrouwen

348

446

508

518

516

524

aantal huishoudens met 2 personen

1.027

1.207 1.333 1.346

1.385 1.369


711

755

790

803

771

774


645

607

583

582

590

600


197

163

165

163

166

175


56

38

24

23

25

21


20

9

7

4

5

9


6

10

5

6

6

6

aantal private huishoudens

3.227

3.554 3.839 3.879

3.908 3.949

aantal collectieve huishoudens

2

2

3

aantal totale huishoudens

3.229

3.556 3.842 3.882

3

3

3

3.911 3.952

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie – Dienst Demografie (ADSEI) 12

2007

2008

2009

2010

2011

2012

3 811 3 855 3 897 3 941 3 999 4.064 Bron: Steunpunt Sociale Planning provincie Oost-Vlaanderen 13

* Het totaal aantal huishoudens stijgt conform het percentage van het arrondissement Aalst. Het aantal huishoudens voor 2011 en 2012 zijn nog niet vrijgegeven door de FOD Economie. Volgens de cijfers van het Steunpunt Sociale Planning van de provincie Oost-Vlaanderen blijft het aantal huishoudens stijgen. * Opvallend is de sterke stijging van het aantal alleenstaanden. Het stijgingspercentage is hoger dan dat van de provincie Oost-Vlaanderen en het arrondissement Aalst. * De algemene trend van gezinsverdunning vindt ook plaats in Sint-Lievens-Houtem. Het aantal huishoudens met meer dan 3 personen nam sterk af (vergelijking van het jaar 2010 ten opzichte van het jaar 1992). Relatief gezien bevinden de meeste gezinnen met kinderen zich buiten de centrale kernen. 14 Prognose huishoudens

ADSEI was vroeger het NIS (Nationaal Instituut voor de Statistiek) Het Steunpunt Sociale Planning beschikt over geanonimiseerde gegevens van het Rijksregister op basis waarvan de bevolkings- en gezinskubus worden opgebouwd. Deze gegevens kunnen verschillen van de officiële bevolkingscijfers die opgemaakt worden door de FOD Economie – ADSEI. De oorzaak van de afwijking is de datum van gegevensaftap van het Rijksregister en de keuze van registers. De informatie uit het Rijksregister onderscheidt de volgende registers: 14 Bron: Steunpunt Sociale Planning provincie Oost-Vlaanderen (Rijksregister via gezinskubus) 12 13

38

Open huishoudensprognose Algemeen Relatief

Sint-Lievens-Houtem

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem prognose huishoudens 1997 2010 2015 2020 3406 3978 4182 4327 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

2025 4457

2030 4570


Volgens de berekeningen van de Studiedienst van de Vlaamse regering zal het aantal huishoudens vanaf 2010 tot en met 2020 stijgen met 349 eenheden (4.327 in 2020). Tegen 2030 zullen er (vanaf 2020) nog 243 huishoudens bijkomen. Alleenstaanden relatief

Sint-Lievens-Houtem

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem prognose alleenstaanden 1997 2010 2015 2020 648 987 1.080 1.135 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

2025 1.193

2030 1.247


Het aandeel alleenstaanden zal in Sint-Lievens-Houtem vanaf 2010 (24,81 %) stijgen met 1,42 % tegen 2020 en met 2,48 % tegen 2030.

39

Aantal alleenstaanden binnen bepaalde leeftijdscategorieën (2012): 20-34 jaar 35-54 jaar 55-64 jaar 65-79 jaar 120 301 143 257 11,73 % 29,42 % 13,98 % 25,12 %

80+ jaar 202 19,75 %

Huishoudens met 2 personen relatief

Sint-Lievens-Houtem

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem prognose huishoudens met 2 personen 1997 2010 2015 2020

2025

2030

40

1.144 1.380 1.457 1.533 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

1.605

1.674


Relatief gezien zal het aandeel huishoudens met 2 personen vanaf 2010 lichtjes toenemen met 0,74 % tegen 2020, en met 1,20 % tegen 2030. Huishoudens met 3 personen relatief

Sint-Lievens-Houtem

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem prognose huishoudens met 3 personen 1997 2010 2015 2020 750 821 843 850 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

2025 851

2030 850


Het aantal huishoudens met 3 personen zal vanaf 2010 stijgen met 29 eenheden tegen 2020. Vanaf dat ogenblik zal het aantal huishoudens stagneren. Desalniettemin zullen de huishoudens die bestaan uit 3 personen, in vergelijking met het totaal aantal huishoudens, geleidelijk verminderen (20,64 % in 2010, 19,64 % in 2020 en 18,60 % in 2030). Huishoudens met meer dan 3 personen relatief

Sint-Lievens-Houtem

Absoluut

Sint-Lievens-Houtem prognose huishoudens met meer dan 3 personen 1997 2010 2015 2020 2025 864 790 802 809 808 Bron: Studiedienst Vlaamse Regering

2030 799


Het aandeel grotere huishoudens (met meer dan 3 personen) zal vanaf 2010 afnemen met 1,16 % tegen 2020 en met 2,38 % tegen 2030. Gesloten gezinsprognose volgens het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Een gesloten gezinsprognose is een prognose die vanaf een welbepaald referentiepunt nagaat hoe de huishoudens van de eigen bevolking zullen evolueren, enkel rekening houdend met de natuurlijke aangroei. 41

Het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Sint-Lievens-Houtem heeft een gesloten gezinsprognose opgesteld. Deze prognose voorspelt de gesloten huishoudevolutie vanaf het jaar 2007. Uit de resultaten van de gesloten bevolkingsprognose zou moeten blijken dat het aantal gezinnen (van de eigen bevolking) voor de periode 2007 - 2012 zal toenemen met 41 eenheden. In de periode 2012 - 2017 wordt een toename verwacht van 65 eenheden.

1.4.4.

Woonbehoefte

De omzendbrief RO/2002/03 geeft – in het kader van de ontwikkeling van woonuitbreidingsgebieden - een juridische omschrijving van de woonbehoefte. De behoefte (aan bijkomende woongelegenheden) in een bepaalde periode wordt berekend door het verschil te nemen tussen: • het aantal huishoudens op het einde van de periode, vermenigvuldigd met de gewenste frictieleegstand; 15 • het aantal gezinnen in het begin van de periode. Bij het bepalen van de behoefte (aan bijkomende woongelegenheden) moet de gemeente uitgaan van de ontwikkeling van de eigen bevolking, de zogenaamde gesloten bevolkingsprognose. Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan 16 verdeelt de behoefte aan bijkomende woongelegenheden per gemeente voor de periodes 1991 - 2007, 2007 - 2012 (korte termijn) en 2007 - 2020 (lange termijn). Voor de gemeente Sint-Lievens-Houtem bedraagt de behoefte aan bijkomende woongelegenheden, voor wat betreft: de periode 1991 - 2007: 520 (‘taakstelling volgens het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan’); de periode 2007 - 2012: 128 (‘kwantitatieve optie korte termijn’); de periode 2007 - 2020: 321 (‘kwantitatieve optie lange termijn’). De werkelijke toename van het aantal huishoudens bedraagt: voor de periode 1991 - 2007: 651 (een verschil van 131 huishoudens); voor de periode 2007 - 2012: 253 (een verschil van 125 huishoudens) (op basis van de gegevens van het steunpunt sociale planning van de provincie).

1.4.5.

Woonstabiliteit en verhuisbewegingen

Woonstabiliteit

2007 2008 2009 2010 2011

aantal hh die op dezelfde plaats wonen percentage hh die op dezelfde plaats wonen aantal hh die op dezelfde plaats wonen percentage hh die op dezelfde plaats wonen aantal hh die op dezelfde plaats wonen percentage hh die op dezelfde plaats wonen aantal hh die op dezelfde plaats wonen percentage hh die op dezelfde plaats wonen aantal hh die op dezelfde plaats wonen percentage hh die op dezelfde plaats wonen

S-L-H 3.576 93,83 % 3.647 94,60 % 3.678 94,38 % 3.694 93,73 % 3.742 93,57 %

Arr. Aalst 104.673 92,55 % 105.614 92,14 % 106.728 92,29 % 107.829 92,22 % 108.878 92,07 %

Prov. O-Vl. 539.779 91,78 % 543.943 91,45 % 548.851 91,42 % 554.708 91,43 % 560.890 91,60 %

De verhuisgeneigdheid blijft sinds 2007 ongeveer gelijk. De woonstabiliteit ligt hoger dan deze van het arrondissement of van de provincie Oost-Vlaanderen. 15 De frictieleegstand wordt gedefinieerd als de leegstand die noodzakelijk is om de woningmarkt naar behoren te doen functioneren. De noodzakelijke frictieleegstand wordt geschat op 2,5 à 3,5% afhankelijk van de migratiedruk. 16 De partiële herziening voor wat de periode 2007-2012 en 2007-2020 betreft.

42

Verhuisbewegingen Emigratie

Immigratie Herkomst:

Bestemming:

Bestemming:

S-L-H

Arr. Aalst

Prov. O-Vl.

Andere woonplaats

787

26.592

142.493

└ Buiten België

4

130

└ Antwerpen └ Brussels hoofdstedelijk gewest

4

Herkomst: S-L-H

Arr. Aalst

Prov. O-Vl.

Andere woonplaats

534

20.792

114.312

856

└ Buiten België

0

141

1.554

309

3.967

2

240

3.100

5

1.280

2.091

└ Antwerpen └ Brussels hoofdstedelijk gewest

1

402

1.179

└ Henegouwen

1

133

505

└ Henegouwen

0

167

656

└ Limburg

0

67

506

└ Limburg

1

57

475

└ Luik

0

36

116

└ Luik

0

18

118

└ Luxemburg

2

19

93

└ Luxemburg

0

24

102

└ Namen

0

25

64

└ Namen

0

27

63

└ Oost-Vlaanderen

617

18.083

99.231

└ Oost-Vlaanderen

502

17.836

99.638

Arr. Aalst

415

15.465

17.713

Arr. Aalst

381

15.593

18.186

Arr. Dendermonde

58

861

12.943

Arr. Dendermonde

32

783

13.235

Arr. Eeklo

3

43

5.208

Arr. Eeklo

0

23

5.458

Arr. Gent

117

1.017

39.945

Arr. Gent

66

761

38.993

Arr. Oudenaarde

18

584

6.898

Arr. Oudenaarde

16

591

7.311

Arr. Sint-Niklaas

6

113

16.524

Arr. Sint-Niklaas

7

85

16.455

└ Vlaams-Brabant

18

2. 044

3.736

└ Vlaams-Brabant

9

1.398

2.644

└ Waals-Brabant

2

42

86

└ Waals-Brabant

0

10

58

└ West-Vlaanderen

6

349

4.562

└ West-Vlaanderen

19

472

4.725

128

4.075

26.680

Niet gekend

Niet gekend

Bron: Rijksregister, via bevolkingskubus (exclusief wachtregister), 1/1/jaar

1.4.6.

Socio-economische gegevens

Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem

43

et gemiddeld inkomen is sinds 1991 toegenomen met een factor 2,3. De gemiddelde verkoopprijs voor woonhuizen is echter meer dan verdrievoudigd. Dit heeft repercussies op de betaalbaarheid van wonen. De betaalbaarheid van wonen evolueerde vooral negatief voor de private huurders. Analyses van de evoluties van woonuitgaven en besteedbare inkomens tonen aan dat deze groeiende kloof tussen private huurders en afbetalende eigenaars het gevolg is van een groeiende inkomenskloof. De afbetaling van de lening steeg meer dan de huur, maar deze verschillen werden meer dan gecompenseerd door een verschillende inkomensevolutie. Bijgevolg evolueerde de situatie voor eigenaars met hypotheek gunstiger dan voor de huurders. Bij de huurders zijn het vooral de huishoudens met de laagste inkomens, de gepensioneerden en de eenoudergezinnen waarvoor het equivalent resterend inkomen tussen 1992 en 2005 het meest afnam. Ook bij de eigenaars zijn er groepen waarvoor de betaalbaarheid er op achteruit ging. Dit is vooral zo voor gepensioneerden. bron: Sien Winters, ‘Is wonen in Vlaanderen betaalbaar?’, Antwerpen – Apeldoorn Garant, 2011

1.4.7.

Woongelegenheden

Aantal en type Sint-Lievens-Houtem Huizen in gesloten bebouwing

1992 916

2001 891

2005 897

2009 899

2010 893

2011 891

Huizen in halfopen bebouwing

1.277

1.346

1.380

1.431

1.446

1.458

Huizen in open bebouwing, hoeven en kastelen

999

1.247

1.327

1.427

1.445

1.463

Buildings en flatgebouwen met appartementen

13

107

227

259

301

Handelshuizen

188

182

168 4,24% 169

158

155

147

Alle andere gebouwen Totaal

17 3.410

20 3.793

22 3.963

21 4.163

22 4.220

20 4.280

Huizen in gesloten bebouwing

1992 41.932

2001 41.431

2005 41.214

2009 41.120

2010 41.117

2011 41.114


28.931

31.199

31.905

32.844

33.061

33.346


20.869

25.204

26.129

27.330

27.553

27.803


6.452

11.112

13.346

16.335

17.379

18.328

Handelshuizen

5.491

5.299

4.999

4.693

4.624

4.553

Alle andere gebouwen Totaal

668

1.143

1.167

1.230

1.268

1.315

104.343

115.388

118.760

123.552

125.002

126.459

Arrondissement Aalst

2012 900 20,70 % 1.472 33,87 % 1.481 34,07 % 327 7,52 % 147 3,38 % 19 4346

2012 41.186 32,24 % 33.618 26,31 % 27.966 21,89 % 19.124 14,97 % 4.474 3,50 % 1.380 1,08 % 127.748

De gemeente Sint-Lievens-Houtem kenmerkt zich door een groot aandeel aan huizen in halfopen en open bebouwing. Het aandeel aan appartementen ligt laag (7,52 % ten opzichte van 14,97 % in het arrondissement Aalst). Sinds 2005 is het aandeel aan appartementen weliswaar gestegen met 3,28 %. 44

Woonkwaliteit Volgens de socio-economische enquête uit 2001 heeft een woning klein comfort wanneer er stromend water is binnen de woning, er een wc met waterspoeling en een badkamer is. Een woning met middelmatig comfort omvat naast klein comfort ook centrale verwarming. Bij groot comfort komt daar nog eens een keuken, telefoonaansluiting en een auto bij. In Sint-Lievens-Houtem komt volgende verdeling voor: • • • •

8 % van de woningen beschikt niet over klein comfort. 37 % van de woningen beschikt over klein comfort. 8 % van de woningen beschikt over middelmatig comfort. 44 % van de woningen beschikt over groot comfort.

In 2001 beschikte 37 % van het patrimonium niet over een centrale verwarming, hetgeen vrij hoog is. Sinds de socio-economische enquête uit 2001 zijn weinig actuele gegevens omtrent de kwaliteit van het woonpatrimonium te vinden. De gegevens van de kadastrale statistiek van het gebouwenpark laten in zekere mate toe de evolutie van de woningkwaliteit na te gaan. Deze gegevens moeten met de nodige nuance geïnterpreteerd worden: niet elke aanpassing van de centrale verwarming of badkamer komt tot uitdrukking in de kadastrale gegevens. Sint-Lievens-Houtem Aantal gebouwen uitgerust met centrale verwarming of airconditioning Huizen in gesloten bebouwing

1992 174


444


685


4

Handelshuizen

73

2001 253 28 % 646 48 % 974 78 % 28 96 % 90 50 %

2005 307 → 724

2009 345 → 803

2010 354 → 826

2011 362 → 850

1.071 → 36

1.179 → 50

1.204 → 56

1.227 → 64

84

83

82

79

2005 13.468

2009 14.551

2010 14.813

2011 15.154

19.153

20.706

21.090

21.542

21.305

22.774

23.075

23.405

2.428

3.005

3.173

3.320

2.900

2.839

2.815

2.804

2012 377 42 % 874 59 % 1.248 85 % 70 95 % 80 46 %

Arrondissement Aalst Aantal gebouwen uitgerust met centrale verwarming of airconditioning Huizen in gesloten bebouwing

1992 9.973


14.299


15.030


1.208

Handelshuizen

2.548

2001 12.097 29 % 17.726 57 % 20.025 79 % 2.038 94 % 2.904 54 %

2012 15.566 38 % 21.995 66 % 23.660 85 % 3.459 94 % 2.780 60 %

In de gemeente Sint-Lievens-Houtem is het verschil op het vlak van centrale verwarming tussen huizen in open bebouwing en huizen in gesloten bebouwing groot: In 2001 had slechts 28 % van de huizen in gesloten bebouwing een centrale verwarming. Dit percentage is in 2012 gestegen naar 42 %. Het percentage van de huizen in open bebouwing met centrale verwarming bedroeg in 2001 reeds 78 %. In 2012 is dit percentage 85 %.

45

Het percentage van appartementen met centrale verwarming is uitzonderlijk hoog: 96 % in 2001 en 95 % in 2012. De cijfers van het arrondissement Aalst en de gemeente Sint-LievensHoutem stemmen overeen. Sint-Lievens-Houtem Aantal gebouwen uitgerust met een badkamer 1992 Huizen in gesloten bebouwing

415


773


797


4

Handelshuizen

121

2001

505 57 % 980 73 % 1.088 87 % 27 93 % 127 71 %

2005

2009

2010

2011

1.061

1.145

1.168

1.188

1.182

1.292

1.315

1.335

36

50

56

64

119

111

109

106

2005

2009

2010

2011

26.258

27.707

28.045

28.457

23.550

24.965

25.239

25.539

2.482

3.073

3.244

3.389

3.641

3.476

3.428

3.398

559

590

596

599

2012

611 68 % 1.211 82 % 1.356 92 % 70 95 % 107 61 %

Arrondissement Aalst Aantal gebouwen uitgerust met een badkamer 1992 Huizen in gesloten bebouwing

22.291


21.234


17.387


1.245

Handelshuizen

3.680

2001

24.946 54 % 24.866 80 % 22.336 89 % 2.076 95 % 3.774 70 %

26.509

27.447

27.651

27.894

2012

28.217 69 % 28.842 86 % 25.772 92 % 3.530 96 % 3.352 73 %

Bij de huizen in gesloten bebouwing is het aandeel van aanwezige badkamers veel lager dan bij de huizen in open en halfopen bebouwing (68 % t.o.v. 92 % en 82 %). De cijfers van Sint-Lievens-Houtem stemmen overeen met deze van het arrondissement Aalst. Ouderdom woningen De ouderdom van de woningen wordt vastgesteld aan de hand van de kadastrale gegevens (bouwjaar). Sint-Lievens-Houtem bouwjaar woningen voor 1850 1850 - 1944 56 1.209 1,29 % 27,79 %

1945 – 1989 1.864 42,84 %

1990 - 2000 517 11,88 %

2001-2010 705 16,20 %

Totaal 4.351

Arrondissement Aalst bouwjaar woningen voor 1850 1850 - 1944 1.815 38.814 1,39 % 29,66 %

1945 – 1989 59.279 45,31 %

1990 - 2000 14.117 10,79 %

2001-2010 16.819 12,85 %

Totaal 13.0844

Bron: Steunpunt Sociale Planning provincie

In vergelijking met het arrondissement Aalst heeft Sint-Lievens-Houtem een woonpatrimonium dat minder oud is. Het verschil is significant voor de woningen met een bouwjaar dat zich situeert in de periode 2001 - 2010. Terwijl in het arrondissement Aalst 12,85 % van de woningen sinds 2001 gebouwd is, bedraagt het percentage voor de gemeente Sint-Lievens-Houtem 16,20 %. 46

Eigendomsstatuut Het aandeel huurders wordt nagegaan aan de hand van de kruisingsmethode. De kadasterkubus geeft aan wie eigenaar is van de woning. In het rijksregister wordt nagegaan wie als eigenaar gedomicilieerd is op het adres. Indien de eigenaar niet gedomicilieerd is op het adres, gaat de kruismethode er vanuit dat de bewoner een huurder is. Het aandeel werkelijke huurders zal in werkelijkheid lager liggen. Desalniettemin verschaft deze methode de mogelijkheid het aandeel eigenaar-bewoners op verschillende niveaus met elkaar te vergelijken. Sint-Lievens-Houtem 20122012 Bewoner en eigenaar 3.020 75,41 % Arrondissement Aalst 2012 Bewoner en eigenaar

geen duidelijkheid 323 8,06 %

geen duidelijkheid

78.806 10.960 66,56 % 9,26 % Bron: Steunpunt Sociale Planning provincie

Bewoner en geen eigenaar (huurder) 662 16,53 %

Totaal

Bewoner en geen eigenaar (huurder) 28.628 24,18 %

Totaal

4.005

118.394

Het aandeel eigenaar-bewoners ligt in Sint-Lievens-Houtem opmerkelijk hoger dan in het arrondissement Aalst (75,41 % t.o.v. 66,56 %). Volgens de kruisingsmethode kent Sint-LievensHoutem een laag aantal huurders (16,53 % t.o.v. 24,18 % in het arrondissement Aalst). Sociale huisvesting Kandidaat-huurders Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem Overzicht wachtlijst Gezinssamenstelling Alleenstaande Alleenstaande + 1 kind Alleenstaande + 2 kinderen Alleenstaande + 3 kinderen Alleenstaande + 4 of meer kinderen Koppel zonder kind Koppel + 1 kind Koppel + 2 kinderen Koppel + 3 kinderen Koppel + 4 of meer kinderen

Leeftijdscategorie 18-29 jaar 30-54 jaar 10 33 5 15 3 13 7 1 1 1 4 2 5 3 3

Letterhoutem Overzicht wachtlijst Gezinssamenstelling Alleenstaande Alleenstaande + 1 kind Alleenstaande + 2 kinderen Alleenstaande + 3 kinderen Alleenstaande + 4 of meer kinderen Koppel zonder kind

Leeftijdscategorie 18-29 jaar 30-54 jaar 6 27 4 13 2 6 1 4 1 1

55-64 jaar 13 3

65+ jaar 9 1

1 1

2

1 1

55-64 jaar 11 2

65+ jaar 8 1

1 1

1

47

Koppel + 1 kind Koppel + 2 kinderen Koppel + 3 kinderen Koppel + 4 of meer kinderen

3

3 4 3

2

1

Uit de analyse van de wachtlijst van de kandidaat-huurders blijkt dat de kandidaten voornamelijk bestaan uit alleenstaanden en alleenstaanden met 1 kind. Het merendeel van de kandidaat-huurders bevindt zich in de leeftijdscategorie tussen 30 en 54 jaar. Zittende huurders Sint-Lievens-Houtem

Overzicht wachtlijst Gezinssamenstelling Alleenstaande Alleenstaande + 1 kind Alleenstaande + 2 kinderen Alleenstaande + 3 kinderen Alleenstaande + 4 of meer kinderen Koppel zonder kind Koppel + 1 kind Koppel + 2 kinderen Koppel + 3 kinderen Koppel + 4 of meer kinderen

Leeftijdscategorie 18-29 jaar 30-54 jaar

1

55-64 jaar 1 1

65+ jaar 4

1 1

1 1

De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft in het algemeen een laag aantal zittende sociale huurders. Relatief gezien bestaat het grootste deel uit 65-plussers. Er zijn geen huurders jonger dan 30 jaar. Bindend sociaal objectief Het Decreet Grond- en Pandenbeleid legt gemeenten een doelstelling op inzake sociale woningbouw. Het bindend sociaal objectief is een gemeentelijke omschrijving van het sociaal woonaanbod dat binnen de tijdshorizon van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen tenminste moet worden verwezenlijkt (vanaf de nulmeting van 31 december 2007). Het bindend sociaal objectief van een gemeente is samengesteld uit: • het gemeentelijk objectief voor sociale huurwoningen; • een objectief voor sociale koopwoningen; • een objectief voor sociale kavels. Sociale huurwoningen 17 zijn: • gerealiseerde sociale huurwoningen; • huurwoningen verhuurd door het Sociaal Verhuurkantoor; • woningen verhuurd onder het sociaal huurstelsel door de gemeente, het OCMW en het Vlaamse Woningfonds. Het sociaal woonaanbod bestaat uit het aanbod aan sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels dat volledig onderhevig is aan de reglementering aangaande het sociale huurstelsel of de overdracht van onroerende goederen door de Artikel 1.2, 16° Decreet van 27 maart 2009 betreffende het gronden pandenbeleid: het sociaal woonaanbod bestaat uit het aanbod aan sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels dat volledig onderhevig is aan de reglementering aangaande het sociale huurstelsel of de overdracht van onroerende goederen door de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en de sociale huisvestingsmaatschappijen ter uitvoering van de Vlaamse Wooncode.

17

48

Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en de sociale huisvestingsmaatschappijen ter uitvoering van de Vlaamse Wooncode Gemeentelijk objectief voor sociale huurwoningen Gemeentelijk objectief na verdeling op provinciaal niveau tegen 2020: = bijdrage per gemeente in het behalen van het provinciaal objectief (in Vlaanderen moeten in totaal 43.000 sociale huurwoningen worden gerealiseerd). De bijdrage gebeurt volgens de verhouding van het gemeentelijk aantal huishoudens t.o.v. het provinciaal aantal huishoudens gemeentelijk aantal huishoudens (op 1 januari 2008) provinciaal aantal huishoudens (op 1 januari 2008)

x

provinciaal objectief

Dit gemeentelijk objectief wordt beperkt tot 9 % van het aanbod sociale huurwoningen (hierdoor zullen in Vlaanderen slechts 31.000 sociale huurwoningen gerealiseerd kunnen worden; de overige 12.000 sociale huurwoningen worden dan gerealiseerd via woonbeleidsconvenanten en de toepassing van de specifieke en de specifieke inhaalbeweging door de gemeenten). Specifieke inhaalbeweging voor gemeenten tegen 2025: = Het decreet legt aan gemeenten die in het verleden weinig inspanningen hebben geleverd met het oog op de realisatie van het sociaal huuraanbod (sociaal huuraanbod lager dan 3 procent), een extra last op. De berekening gebeurt aan de hand van een berekeningstabel. Specifiek voor Sint-Lievens-Houtem Aantal huishoudens: 3.879 Sociaal huuraanbod: 10 Aandeel sociaal huuraanbod volgens nulmeting: 0,26 % Gemeentelijk objectief na verdeling op provinciaal niveau tegen 2020: 3.879 (gemeentelijk aantal huishoudens) 596.502 (provinciaal aantal huishoudens)

x

9.918 (provinciaal objectief)

= 64,496 = 65 De beperking van het sociaal huuraanbod tot een aanbod sociale woningen van 9 % speelt hier niet ((10 + 65 =) 75 / 3879 = 1,88 %) . 1,88 % is uiteraard lager dan 9 %.

Specifieke inhaalbeweging voor gemeenten tegen 2025: Percentage sociaal huuraanbod op ogenblik nulmeting = 10/3879= 0,257 % = 0,26 % Volgens de berekeningstabel moet Sint-Lievens-Houtem een specifieke inhaalbeweging realiseren t.b.v. 0,77 % = 0,77 % van 3.879 huishoudens = 29,8683 = 30 Objectief voor sociale koopwoningen en kavels 49

Het aantal sociale koopwoningen en kavels kent in tegenstelling tot het aantal sociale huurwoningen geen eenduidige berekening per gemeente. Het decreet voorziet enkel in een provinciale doelstelling. Dit provinciaal cijfer zal door de deputatie verder verdeeld worden onder de verschillende gemeenten. De gemeente voorziet in een gemeentelijk advies aan de deputatie omtrent het aantal sociale koopwoningen en kavels dat ze als doelstelling wil realiseren. Dit gemeentelijk doel wordt geformuleerd na een lokaal woonoverleg en houdt rekening met de sociale woonbehoefte, de ruimtelijke structuur en de lokale contextfactoren. De provincie stelt een verdelingschema van zijn provinciale doelstelling op. Hierbij wordt rekening gehouden met enerzijds het gemeentelijk advies en anderzijds de provinciale doelstellingen inzake bijkomende woningen in stedelijk gebied versus het buitengebied. De provinciale doelstellingen volgens het decreet zijn als volgt verdeeld: Provincie Antwerpen Provincie Limburg Provincie OostVlaanderen Provincie VlaamsBrabant Provincie WestVlaanderen

Sociale koopwoningen 5.782 3.150 4.727

Sociale kavels 275 150 225

3.495

167

3.846

183

Het besluit van de deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen van 2 december 2010 legt definitief het bindend sociaal objectief van de gemeente voor sociale koopwoningen en woonkavels voor Sint-Lievens-Houtem vast, zijnde: 31 koopwoningen en 1 woonkavel, te realiseren tegen 2020. Gerealiseerde sociale projecten sinds de nulmeting van 31 december 2007 Sociale huurwoningen Sint-Lievens-Houtem Gerealiseerde sociale huurwoningen voor bindend sociaal objectief Gerealiseerde sociale huurwoningen

Huurwoningen SVK Bestaande

Bijkomend

woningen verhuurd onder sociaal huurstelstel Gemeente OCMW Vlaams Woningfonds

2008 0 2 0 0 0 0 2009 0 2 0 0 0 0 2010 11 2 0 0 0 0 2011 0 4 2 0 0 0 2012 0 4 2 0 0 0 Totaal 11 4 2 0 0 0 Totaal gerealiseerde sociale huurwoningen: 13 Percentage gerealiseerde sociale huurwoningen t.o.v. bindend sociaal objectief: 13 sociale woongelegenheden t.o.v. bindend sociaal objectief t.b.v. 95 woongelegenheden: 13,68%

Het percentage gerealiseerde sociale huurwoningen (sinds de nulmeting van 2007) is 13,68 %. Dit is lager dan het gemiddelde van de provincie (26,78 %).

50

Het percentage totaal aantal bestaande huurwoningen in de gemeente bedraagt 0,58 % 18. Dit is een van de laagste percentages uit de provincie (enkel Horebeke, Kruishoutem en De Pinte hebben een lager percentage). Sociale koopwoningen Sint-Lievens-Houtem Gerealiseerde sociale koopwoningen voor bindend sociaal objectief 2008 11 2009 1 2010 0 2011 0 2012 0 Totaal 12 Percentage gerealiseerde sociale koopwoningen t.o.v. bindend sociaal objectief: 12 sociale woongelegenheden t.o.v. bindend sociaal objectief t.b.v. 31 woongelegenheden: 38,71 %

Het percentage gerealiseerde sociale koopwoningen in de gemeente is hoger dan het gemiddelde van de provincie (13,20 %). Sociale kavels Sint-Lievens-Houtem Gerealiseerde sociale kavels voor bindend sociaal objectief 2008 0 2009 0 2010 0 2011 0 2012 0 Totaal 0 Percentage gerealiseerde sociale kavels t.o.v. bindend sociaal objectief: 0 sociale woongelegenheden t.o.v. bindend sociaal objectief t.b.v. 1 woongelegenheden: 0 %

Sinds de nulmeting van 2007 zijn er geen sociale kavels gerealiseerd. Totaal Sinds de nulmeting van 31 december 2007 zijn er in totaal 25 woongelegenheden gerealiseerd. Rekening houdend met het bindend sociaal objectief betekent dit dat nog 102 sociale woongelegenheden gerealiseerd moeten worden. Invulling nog te realiseren sociale projecten 18

Sint-Lievens-Houtem Bestaande sociale huurwoningen Bestaande sociale huurwoningen

Huurwoningen SVK

woningen verhuurd onder sociaal huurstelstel

OCMW

Gemeente 2007 2 8 2012 4 19 Totaal bestaande huurwoningen 2012: 23 Percentage sociale huurwoningen 2012: 23 woongelegenheden t.o.v. 3952 huishoudens (jaar 2010): 0,58%

0 0

0 0

Vlaams Woningfonds

0 0

51

De gemeente Sint-Lievens-Houtem moet nog 102 sociale woongelegenheden realiseren tegen 2025. De invulling kan gebeuren aan de hand van: • de aansnijding van woonuitbreidingsgebieden, al dan niet volledig ontwikkeld door de sociale huisvestingsmaatschappij; • het actieprogramma gronden Vlaamse besturen; • de verhuur door het Sociaal Verhuurkantoor van huurwoningen voor een duur van meer dan 9 jaar; • de sociale last bij vergunningsaanvragen voor groepswoningbouwprojecten vermeld in het Decreet Grond- en Pandenbeleid; • het voorkooprecht voorzien in de Vlaamse Wooncode en de lopende projecten van de sociale huisvestingsmaatschappij in woongebied. De aansnijding van woonuitbreidingsgebieden In de gemeente Sint-Lievens-Houtem zijn een aantal woonuitbreidingsgebieden aanwezig die in aanmerking kunnen komen voor sociale woningbouw. Via de ontwikkeling van woonuitbreidingsgebieden is het mogelijk een tachtigtal sociale huurwoningen te realiseren. Het project RUP Polbroek is hier prioritair. Actieprogramma gronden Vlaamse besturen Het actieprogramma voorziet dat de gemeente erover waakt dat de diverse Vlaamse besturen en Vlaamse semipublieke rechtspersonen geconcerteerde acties ondernemen zodat tenminste een kwart van de gezamenlijke oppervlakte van de onbebouwde bouwgronden en kavels in eigendom van Vlaamse besturen en Vlaamse semipublieke rechtspersonen aangewend wordt voor de realisatie van een sociaal woonaanbod. De totale oppervlakte van de onbebouwde bouwgronden en kavels in eigendom van Vlaamse besturen en Vlaamse semipublieke rechtspersonen bedraagt 38.781 m2. Een kwart van de oppervlakte bedraagt 9.695,25 m2 Rekening gehouden met een bouwdichtheid van ongeveer 35 wooneenheden per hectare betekent dit dat ongeveer 33 woongelegenheden kunnen worden gerealiseerd. In het geval de gronden van het project Polbroek niet in rekening worden gebracht, bedraagt de totale oppervlakte 37.011 m2. Een kwart van de oppervlakte bedraagt 9.252,75 m 2. Rekening houdend met een bouwdichtheid van ongeveer 33 wooneenheden per hectare betekent dit dat ongeveer 32 woongelegenheden kunnen worden gerealiseerd. Verhuur door het Sociaal Verhuurkantoor van huurwoningen voor een duur van meer dan 9 jaar Op 31 december 2012 verhuurde het Sociaal Verhuurkantoor 4 woongelegenheden in de gemeente Sint-Lievens-Houtem. De gemeente streeft een bijkomend aanbod van 10 huurwoningen na. Er volgt een publiciteit bij de eigenaars en een screening van het leegstaand patrimonium. De gemeente gaat na in hoever zij de SVK-eigenaars kan ondersteunen. De sociale last bij vergunningsaanvragen voor groepswoningbouwprojecten vermeld in het Decreet Grond- en Pandenbeleid Gemeenten die hun bindend sociaal objectief nog niet gerealiseerd hebben, moeten bij vergunningen vanaf 10 loten, 10 woningen of 50 appartementen een last met een bepaald 52

percentage sociale woningen opleggen. 19 Zonder reglement sociaal wonen moeten gemeenten een percentage per vergunning kiezen. Het decreet geeft enkel een keuzemarge op tussen: • 20 en 40 procent sociaal wonen bij vergunningen op gronden van Vlaamse besturen en semipublieke rechtspersonen; • 10 en 20 procent bij alle overige aanvragen. Daarom kan het interessant zijn om de percentages vast te leggen in een gemeentelijk reglement Sociaal Wonen (art. 4.1.9 van het Decreet Grond- en Pandenbeleid). Het voordeel is dat de gemeente dan bij het verlenen van de vergunning niet hoeft te motiveren waarom ze een bepaald percentage kiest. De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft een reglement Sociaal Wonen goedgekeurd op 29 juni 2011. Het reglement maakt toepassing van variabele percentages naargelang het aantal woongelegenheden en de locatie op het grondgebied. De gemeente schat dat 8 woongelegenheden aan de hand van dit reglement zullen gerealiseerd worden. Het voorkooprecht voorzien in de Vlaamse Wooncode en de lopende projecten van de sociale huisvestingsmaatschappij in woongebied In 2013 ontwikkelt de Sociale Huisvestingsmaatschappij Denderstreek in woongebied een project in Letterhoutem. Het betreft de renovatie van een pastorijwoning met een sociale last van 3 woongelegenheden. In totaal wenst de gemeente 8 sociale woongelegenheden in woongebied te realiseren. Besluit De gemeente schat de ontwikkeling van sociale woongelegenheden tegen 2025 op 138 eenheden. Dit is meer dan de nog in te vullen sociale last van 102 woongelegenheden.

1.4.8.

Verkoopprijzen en transacties

Gewone woonhuizen Gemiddelde verkoopprijs Gemeente Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

37.151

86.269

118.673

136.047

156.200

154.508

182.322

158.597

171.867

Arrondissement Aalst 1985 1991 1997

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

33.576

82.502

119.374

136.858

149.628

156.005

159.155

167.174

173.494

52.595

46.098

74.394

65.373

Provincie Oost-Vlaanderen 1985

1991

1997

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

33.516

59.175

70.541

93.229

128.142

144.256

159.407

175.747

184.842

190.859

196.651

19

Artikel 4.1.8 Decreet Grond- en Pandenbeleid

53


De prijzen voor gewone woonhuizen situeren zich beneden de gemiddelde prijzen van de provincie Oost-Vlaanderen. Tussen de jaren 2000 en 2005 stegen de prijzen geleidelijk. Tussen 2006 en 2009 vond er een uitzonderlijk hoge stijging plaats (met een piek in 2009). In een tijdspanne van 20 jaar (2001 – 2011) zijn de prijzen verdubbeld. Mediaanprijzen Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 32.226 49.579 66.931 Bron: lokale statistieken

2001 79.326

2005 120.739

2006 134.000

2007 162.500

2008 150.000

2009 175.000

2010 162.500

2011 169.500

2001 65

2005 61

2006 68

2007 61

2008 47

2009 57

2010 70

2011 78

Aantal transacties Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 26 46 63 Bron: lokale statistieken Eerste kwartaal 2012: 13 Tweede kwartaal 2012: 18 Derde kwartaal 2012: 15

Het aantal transacties kende een daling in de periode 2005 en 2009. In 2010 en 2011 steeg het aantal transacties opnieuw. Appartementen, flats en studio’s Gemiddelde verkoopprijs Gemeente Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

76.794

139.578

138.696

173.843

154.886

184.850

171.640

171.895

Arrondissement Aalst 1985

1991

1997

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

34.596

64.427

74.403

86.354

129.181

143.927

156.817

159.605

165.535

176.948

176.110

Provincie Oost-Vlaanderen 1985

1991

1997

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

33.516

59.175

70.541

93.229

128.142

144.256

159.407

175.747

184.842

190.859

196.651

2001 56.396

2005 135.000

2006 150.000

2007 155.000


Mediaanprijzen Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997

2008 150.541

2009 179.000

2010 170.838

2011 178.000

54


Aantal transacties Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 Bron: lokale statistieken

2001 13

2005 14

2006 9

2007 10

2008 25

2009 18

2010 34

2011 19

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

215.051

241.296

264.444

304.405

269.385

293.893

297.130

Eerste kwartaal 2012: 4 Tweede kwartaal 2012: 4 Derde kwartaal 2012: 3

Villa’s, bungalows en landhuizen Gemiddelde verkoopprijs Gemeente Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 2001 Arrondissement Aalst 1985 1991 1997

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

52.207

198.187

228.392

252.989

273.802

298.150

282.040

277.502

301.247

138.186

151.164

Provincie Oost-Vlaanderen 1985 1991 1997

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

71.707

256.439

249.638

273.070

293.624

312.502

303.369

323.306

338.308

119.988

187.724


Mediaanprijzen Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997

2001


2005 210.000

2006 246.250

2007 286.000

2008 290.000

2009 270.000

2010 280.000

2011 285.000

2008 13

2009 13

2010 11

2011 23

Aantal transacties Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 1 4 Bron: lokale statistieken

2001 2

2005 8

2006 10

2007 14

Eerste kwartaal 2012: 3 Tweede kwartaal 2012: 3 Derde kwartaal 2012: 3

Bouwgrond 55

Gemiddelde verkoopprijs gemeente Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 2001 15,21 15,48 19,61 54,03 arrondissement Aalst 1985 1991 1997 2001 15,21 15,48 19,61 54,03 provincie Oost-Vlaanderen 1985 1991 1997 2001 18,09 22,75 35,23 52,82

2005 102,15

2006 93,86

2007 126,42

2008 133,99

2009 99,8

2010 163,83

2011 150,95

2005 102,15

2006 93,86

2007 126,42

2008 133,99

2009 99,8

2010 163,83

2011 150,95

2005 105,68

2006 115,55

2007 121,89

2008 135,75

2009 150,09

2010 153,23

2011 150,27

2005 109

2006 102

2007 142

2008 128

2009 141

2010 224

2011 199

2005 29

2006 33

2007 29

2008 21

2009 13

2010 18

2011 27


Mediaanprijzen gemeente Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 2001 17 18 29 61 Bron: lokale statistieken

Aantal transacties gemeente Sint-Lievens-Houtem 1985 1991 1997 2001 39 49 38 31 Bron: lokale statistieken Eerste kwartaal: 8 Tweede kwartaal: 6 Derde kwartaal: 5

Vergelijking gemiddelde verkoopprijzen


1.4.9.

Renovatie- en bouwintensiteit 56

De omgevingsanalyse geeft de renovatie- en bouwintensiteit weer aan de hand van de stedenbouwkundige vergunningen. Het aantal vergunningen voor nieuwbouw is, uitgezonderd voor het jaar 2009, steeds hoger dan de vergunningen voor renovaties. In 2008 werden uitzonderlijk veel vergunningen voor nieuwbouw van woongelegenheden afgeleverd. Nadien daalde het aantal vergunningen voor nieuwbouw in vergelijking met het niveau van de periode 2002 - 2006. Het aantal vergunningen voor eengezinswoningen is over het algemeen hoger dan het aantal vergunningen voor flats. In 2008 (73) en 2010 (49) werden uitzonderlijk veel vergunningen voor flats afgeleverd. Sint-Lievens-Houtem stedenbouwkundige vergunningen woongelegenheden NIEUWBOUW Aantal ééngezinswoningen (bouwintensiteit) Aantal flats RENOVATIE (renovatieintensiteit) Aantal gebouwen Bron: FOD Economie - ADSEI

1996 48

2000 22

2004 59

2008 60

2009 57

2010 38

2011 32

2012 45

16

23

5

73

7

49

11

14

33

31

47

66

69

63

43

47

Vergelijking renovatie-intensiteit en bouwintensiteit Sint-Lievens-Houtem

Bron: FOD Economie - ADSEI

Vergelijking bouw eengezinswoningen en flats Sint-Lievens-Houtem

Bron: FOD Economie - ADSEI

1.4.10.

Premies

Overzicht Op de onderscheiden niveaus zijn de volgende premies beschikbaar: Federaal 57

• • •

belastingvermindering-belastingkrediet dakisolatie belastingvermindering inbraak- en brandpreventie voordelig btw-tarief 6% renovatie woningen ouder dan 5 jaar

Vlaanderen Verbouwen • verbeteringspremie • renovatiepremie • aanpassingspremie voor ouderen Kopen • • • •

verzekering gewaarborgd wonen sociale lening VMSW lening Vlaams Woningfonds belastingvermindering renovatieovereenkomsten

Huren • • • •

tegemoetkoming in de huurprijs lagere huurprijs door vermindering onroerende voorheffing tussenkomst huurwaarborg huurpremie

Erfgoed • fiscale aftrek voor onroerend erfgoed • Vlaamse onderhoudspremie • Vlaamse restauratiepremie • groene stroomcertificaten Provincie • • •

aanvullende lening kopen, bouwen en verbouwen woningen aansluiting openbaar netwerk kleine landschapselementen

Eandis • • • • • • • • • • • • •

sociaal dakisolatieproject dakisolatie/zoldervloerisolatie buitenmuurisolatie/spouwisolatie vloerisolatie hoogrendementsbeglazing bestaande woningen - warm water warmtepomp zonneboiler sanitair warm water (met ruimteverwarming) condensatieketel nieuwe woningen energieprestatiepeilpremies (eventueel met zonneboiler) overige kortingsbon koelkast/wasmachine

Solva •

goedkope lening energiebesparende maatregelen 58

Gemeente Sint-Lievens-Houtem De gemeente geeft een aanvullende premie van 30 % bovenop de toegezegde Vlaamse premie 20 voor de verbeteringspremie, renovatiepremie en aanpassingspremie ouderen, met een max. van 250 euro. Via de Milieuadvieswinkel krijgen inwoners van de gemeente gratis bouwen verbouwadvies. Verder zijn er tussenkomsten bij hemelwaterinstallatie, infiltratievoorziening bij bestaande woningen of vernieuwbouw, onderhoud en aanplant kleine landschapselementen. Premies Wonen-Vlaanderen Toegekende premies Sint-Lievens-Houtem jaar renovatiepremie toekenningen 40 46 37

2010 2011 2012

weigeringen 5 11 8

verbeteringsen aanpassingspremie toekenningen 11 23 21

Weigeringen 12 9 14

Aangevraagde premies Sint-Lievens-Houtem Jaar renovatiepremie

verbeteringsen aanpassingspremie

aanvragen 32 47 55 39 51 44

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Aanvragen 39 29 25 25 39 17

Gemeentelijke premies Bedragen Sint-Lievens-Houtem jaar

2006 2007 2008

aanvullende renovatiepremie

0 930 euro 1.860 euro

aanvullende aanpassingspremie

1.725 euro 0 1.375 euro

aanvullende verbeteringspremie

8.625 euro 13.050 euro 6.486 euro

bouwpremie

3.718 euro 4.956 euro 6.815 euro

aankooppremie

7.437 euro 6.816 euro 2.478 euro

sanitaire premie

600 euro 6.025 euro 2.265 euro

totaal

22.105 euro 31.777 euro 21.279 euro

De gemeentelijke bouwpremie, aankooppremie en sanitaire premie zijn afgeschaft. Bouwpremie: Inwoners konden, voor zover ze een hypothecaire lening afsluiten bij een erkende kredietinstelling, een tegemoetkoming ontvangen voor: het bouwen of laten bouwen van een huis/appartement voor eigen rekening en eigen gebruik; het kopen bij overeenkomst in de privé-sector van een nieuw huis of appartement. Aankooppremie: Kopers van een bescheiden woning ontvingen onder bepaalde voorwaarden een tegemoetkoming. Sanitaire premie: De gemeente kende onder bepaalde voorwaarden een premie toe voor het installeren van een eerste bad, een eerste wc en het binnenbrengen van de waterleiding in de woning tot aan de sanitaire voorzieningen en het aansluiten op het waterbedelingsnet. 20

59

2009 2010 2011 2012

4.338 euro 7.683 euro 22.500 euro 22.500 euro

375 euro 0 1.089 euro 981 euro

4.800 euro 3105 euro 3.985 euro 5.900 euro

0 1.859 euro 0 0

4.029 euro 3.099 euro 0 0

2.760 euro 1.110 euro 0 0

16.302 euro 15.746 euro 27.574 euro 29.381 euro

aanvullende aanpassingspremie

aanvullende verbeteringspremie

bouwpremie

aankooppremie

sanitaire premie

totaal

Aantallen Sint-Lievens-Houtem jaar

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

aanvullende renovatiepremie

0 1 2 14 14 45 45

1.4.11.

4 0 1 1 0 3 3

20 29 19 16 6 16 21

2 2 3 0 1 / /

7 4 2 4 3 / /

2 9 4 4 3 / /

35 45 31 39 27 64 69

Leegstand en woonkwaliteitsbewaking

Leegstand Leegstand opsporen is een vorm van preventie. Leegstand kan immers een voorstadium zijn van verwaarlozing en verkrotting of een middel om te speculeren op vastgoedprijzen. In het begin van de jaren negentig zijn enkele stedelijke gemeenten begonnen met het opsporen van leegstaande en verkrotte gebouwen, met daaraan gekoppeld eigen heffingsreglementen. In 1996 vaardigde het Vlaams gewest zelf regels uit. Dit leidde tot de bekende ‘inventaris’, met drie lijsten: leegstand, verwaarlozing en ongeschikt of onbewoonbaar verklaarde woningen. Het Decreet Grond- en Pandenbeleid heeft de leegstandslijst sinds 1 januari 2010 overgeheveld naar de gemeenten en omgevormd tot het leegstandsregister. Elke gemeente is verplicht een leegstandsregister bij te houden. In een reglement stelt de gemeente de indicaties die aanleiding geven tot leegstand vast. Het leegstandsregister is gedigitaliseerd via de online-toepassing ‘RWO-datamanager’. Een gebouw wordt als leegstaand beschouwd indien meer dan de helft van de totale vloeroppervlakte niet overeenkomstig de functie van het gebouw wordt aangewend gedurende een termijn van tenminste twaalf opeenvolgende maanden. Een woning wordt als leegstaand beschouwd wanneer gedurende een termijn van ten minste twaalf opeenvolgende maanden niet aangewend wordt in overeenstemming met: • hetzij de woonfunctie; • hetzij elke andere door de Vlaamse regering omschreven functie die een effectief en niet occasioneel gebruik van de woning met zich meebrengt. Deze lijst is op dit moment nog niet opgemaakt. Gemeenten hebben de mogelijkheid een leegstandsheffing in te voeren. Het decreet stelt de minimumaanslag vast. De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft op 28 september 2011 een reglement opname gebouwen en woningen in het leegstandsregister en een reglement leegstandsheffing goedgekeurd. De basisheffing bedraagt: 1.100 euro voor een leegstaand gebouw; 60

1.100 euro voor een eengezinswoning; 125 euro voor een individuele kamer of studentenkamer zoals gedefinieerd in het Kamerdecreet; 400 euro voor elke andere woning. Vanaf het derde opeenvolgende aanslagjaar, wordt de bovenvermelde heffing verdubbeld. De leegstandsheffing is per heffingsjaar verschuldigd. Het heffingsjaar is een kalenderjaar. Het eerste heffingsjaar start op 1 januari van het jaar volgend op het jaar dat de woning of het gebouw minstens 12 opeenvolgende maanden opgenomen is in het gemeentelijk leegstandsregister. Zolang het gebouw of de woning niet uit het leegstandsregister is geschrapt, blijft de heffing elk jaar op 1 januari verschuldigd. Verwaarlozing, ongeschiktheid, onbewoonbaarheid Van alle regio’s in West-Europa heeft Vlaanderen een van de slechtste woningbestanden 21. Er bestaan verschillende instrumenten om de achteruitgang van het woonpatrimonium in een gemeente te bestrijden: De opname van het gebouw of de woning op de lijst met verwaarloosde woningen en gebouwen Verwaarlozing: een gebouw of een woning wordt als verwaarloosd beschouwd wanneer het ernstig zichtbare en storende gebreken of tekenen van verval vertoont aan de buitenmuren, het voegwerk, de schoorstenen, dakbedekking, het dakgebinte, buitenschrijnwerk, de kroonlijst of dakgoten 22. De opname van de woning op de lijst van ongeschikte woningen Een ongeschikte woning of kamer voldoet niet aan de minimale kwaliteitsnormen zoals die gesteld in de Vlaamse Wooncode (voor een woning) 23 of in het Kamerdecreet (voor een kamer) 24. De opname van de woning op de lijst van onbewoonbaar verklaarde woningen Een gemeente kan een woning (of een kamer) onbewoonbaar verklaren op basis van de Nieuwe Gemeentewet 25 of op basis van de Vlaamse Wooncode 26. De procedure van de Nieuwe Gemeentewet is slechts van toepassing indien het zeer dringende en ernstige situaties betreft, waarbij de gemeente optreedt om erger te voorkomen. Problemen met uitwendige kenmerking staan centraal. Concreet is van een ernstige situatie sprake indien de openbare veiligheid of gezondheid in het gedrang zijn. Een onbewoonbaarverklaring op basis van de Vlaamse Wooncode wordt uitgesproken omdat verdere bewoning niet langer aanvaardbaar is. Problemen met inwendige kenmerken (vocht, schimmel, elektrocutiegevaar) staan er centraal.

Handboek Lokaal Woonbeleid, Politeia, Brussel, 2012, Aflevering 2, 4.6/1 Artikel 29 Decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1996, B.S. 30 december 1995 (hierna verder genoemd: Heffingsdecreet). 23 Artikel 6 Decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode, B.S. 19 augustus 1997(hierna verder genoemd: Vlaamse Wooncode). 24 Artikel 16 Decreet van 4 februari 1997 houdende de kwaliteits- en veiligheidsnormen voor kamers en studentenkamers, B.S. 7 maart 1997 (hierna verder genoemd: Kamerdecreet). 25 Artikel 135 § 2 NGW. 26 Artikel 15 en 16 Vlaamse Wooncode. 21 22

61

Registeropmaak, inventarisbeheer en heffingen De registeropmaak, het inventarisbeheer en de heffingen van/op leegstaande, verwaarloosde, ongeschikte en onbewoonbaar verklaarde woningen of gebouwen is als volgt geregeld: Er zijn drie registers: •

het leegstandsregister; (de lijst met leegstaande gebouwen en woningen is overgeheveld naar de gemeenten en vervangen door het leegstandsregister)

•

de inventaris van verkrotte woningen en gebouwen, die bestaat uit twee lijsten: o de lijst met verwaarloosde woningen en gebouwen; o de lijst met ongeschikt en onbewoonbaar verklaarde woningen;

•

de inventaris van leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten (om een onderscheid te maken tussen leegstaande gebouwen en leegstaande bedrijfsruimten geldt als criterium de oppervlakte van het perceel: leegstaande gebouwen minder dan 500 m2 worden opgenomen in het gemeentelijk leegstandsregister, gebouwen meer dan 500 m2 worden geplaatst in de inventaris van bedrijfsruimten);

De inventarisbeheerder is, voor wat betreft: •

het leegstandsregister: de gemeente;

•

de lijsten met verwaarloosde woningen en gebouwen en de ongeschikte en onbewoonbaar verklaarde woningen: het agentschap Wonen-Vlaanderen tenzij de gemeente een aanvraag heeft ingediend om zelf de inventaris te beheren (in OostVlaanderen beheren Aalter en Sint-Lievens-Houtem de inventaris zelf);

•

de inventaris van leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten: het departement RWO;

De heffingen zijn, voor wat betreft: •

de leegstaande gebouwen en woningen: een gemeentelijke leegstandsheffing. Er bestaan dus geen gemeentelijke opcentiemen meer;

•

de verwaarloosde woningen en gebouwen en de ongeschikte en onbewoonbaar verklaarde woningen: een gewestelijke heffing en eventueel, gemeentelijke opcentiemen of een gemeentelijk belastingreglement;

•

de leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten: een gewestelijke heffing en eventueel, gemeentelijke opcentiemen of een gemeentelijk belastingreglement.

Register Leegstaande gebouwen en woningen Verwaarloosde gebouwen en woningen Ongeschikte woningen Onbewoonbare woningen

Leegstandsregister Inventaris verkrotte woningen en gebouwen: Lijst verwaarloosde woningen en gebouwen Inventaris verkrotte woningen en gebouwen: Lijst ongeschikt en onbewoonbaar verklaarde woningen Inventaris verkrotte woningen en gebouwen: Lijst ongeschikt en onbewoonbaar verklaarde

62

Leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten Inventarisbeheerder Leegstaande gebouwen en woningen Verwaarloosde gebouwen en woningen Ongeschikte woningen Onbewoonbare woningen Leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten Heffing Leegstaande gebouwen en woningen Verwaarloosde gebouwen en woningen Ongeschikte woningen Onbewoonbare woningen Leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten

woningen Inventaris leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten

Gemeente Agentschap Wonen-Vlaanderen (tenzij aanvraag door gemeente zelf) Agentschap Wonen-Vlaanderen (tenzij aanvraag door gemeente zelf) Agentschap Wonen-Vlaanderen (tenzij aanvraag door gemeente zelf) Departement RWO

Gemeentelijke leegstandsheffing - Gewestelijke heffing - Gemeentelijke opcentiemen 27 - Gemeentelijk belastingreglement - Gewestelijke heffing - Gemeentelijke opcentiemen - Gemeentelijk belastingreglement - Gewestelijke heffing - Gemeentelijke opcentiemen - Gemeentelijk belastingreglement - Gewestelijke heffing - Gemeentelijke opcentiemen - Gemeentelijk belastingreglement

* De gemeente Sint-Lievens-Houtem is – als één van de weinige gemeenten – zelf inventarisbeheerder van de lijsten met verwaarloosde woningen en gebouwen en de ongeschikte en onbewoonbaar verklaarde woningen. * Vooralsnog heeft de gemeente geen eigen belastingreglementen voor: verwaarloosde gebouwen en woningen, ongeschikte woningen, onbewoonbare woningen en leegstaande en verkrotte bedrijfsruimten. Procedure bij leegstand De leegstandsheffing is per heffingsjaar verschuldigd. Het heffingsjaar is een kalenderjaar. Het eerste heffingsjaar start op 1 januari van het jaar volgend op het jaar dat de woning of het gebouw minstens 12 opeenvolgende maanden opgenomen is in het gemeentelijk leegstandsregister. Zolang het gebouw of de woning niet uit het leegstandsregister is geschrapt, blijft de heffing elk jaar op 1 januari verschuldigd

H.v.C. 24 mei 2012: Volgens het Hof van Cassatie is een lokale belasting, gesteund op een van de wezenlijke componenten die de grondslag van de inkomstenbelastingen bepalen, verboden. Het kadastraal inkomen is de grondslag van de onroerende voorheffing, dus een wezenlijke component van het netto-belastbaar inkomen in de personenbelasting. Gemeentebelastingen kunnen het kadastraal inkomen dus niet als grondslag nemen. Dit verbod geldt volgens het Hof evenzeer voor de opcentiemen op een basisbelasting die het kadastraal inkomen als grondslag heeft.

27

63

De procedure verloopt volgens onderstaand schema: vaststelling leegstand ↓ opstellen: administratieve akte fotodossier beschrijvend verslag ↓ kennisgeving beslissing tot opname 30 dagen vanaf kennisgeving: Beroep

geen beroep │ │ │ │ │ │ │ │ ↓

90 dagen vanaf betekening beroepschrift beoordeling door college/gemachtigde ↙

↘

beroep gegrond geen tijdige beslissing

beroep onontvankelijk beroep ongegrond

→ Effectieve opname in leegstandsregister retroactief vanaf datum administratieve akte

↓ vernietiging beslissing tot opname vaststellingen administratieve akte mogen niet aangewend worden voor nieuwe beslissing

Analyse registers en aangevraagde onderzoeken Sint-Lievens-Houtem leegstaande woningen

verwaarloosde woningen

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

0 0 0 0 0 0 0 0 0

25 17 13 7 7 7 7 1 1

ongeschikte en/of onbewoonbare woningen

2 2 2 1 1 1 1 2 2

64

2011 2012

1 16

0 0

2 2

Sinds de goedkeuring van het gemeentelijk leegstandsreglement (en de leegstandsheffing) is het aantal geïnventariseerde leegstaande woningen in de gemeente Sint-Lievens-Houtem opmerkelijk gestegen. Er zijn geen verwaarloosde woningen opgenomen in de lijst van verwaarloosde woningen en gebouwen. De gemeente opteert eerder voor het instrument van het leegstandsregister om verwaarlozing tegen te gaan. Sint-Lievens-Houtem Aantal onderzoeken administratieve procedure Wooncode Aantal onderzoeken huur nieuwe woning Aantal onderzoeken huur verlaten woning Totaal aantal woningonderzoeken Aantal adviezen ongeschiktheid Aantal adviezen ongeschikt en onbewoonbaar Totaal aantal adviezen Aantal genomen besluiten op basis VWC Aantal inventarisaties

2 3 0 5 1 2 3 1 1

1.5. Actoren m.b.t. wonen 1.5.1.

Overheden

Vlaamse overheid Het beleidsdomein Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed is één van de 13 beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid. Het bestaat uit: •

Ruimte-Vlaanderen (het vroegere departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed);

•

drie agentschappen zonder rechtspersoonlijkheid: › Wonen-Vlaanderen; › Onroerend Erfgoed; › Inspectie RWO;

•

één agentschap met rechtspersoonlijkheid: de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen;

•

twee strategische adviesraden: › ›

Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening – Onroerend Erfgoed, doorgaans de SARO genoemd; de Vlaamse Woonraad.

Provinciale overheid De provincies hebben in principe geen bevoegdheden toebedeeld gekregen in de Vlaamse Wooncode. Desalniettemin voeren provincies een provinciaal woonbeleid. Meer specifiek verstrekken provincies: •

subsidies aan gemeenten of OCMW ter uitvoering van het lokaal woonbeleid; 65

De Intergemeentelijke Woonwijzer ontvangt vanwege de provincie subsidies voor noodwoningen, rookmelders en co-melders. •

cijfer- en statistisch kaartmateriaal;

•

communicatiemateriaal voor de burger;

•

procesbegeleiding bij de opstart van een lokale woonraad of bij de opmaak van een lokaal woonplan;

•

vorming voor huisvestingsambtenaren.

Gemeentelijke overheid De gemeenten hebben in de Vlaamse Wooncode een dubbele rol toebedeeld gekregen. Enerzijds is de gemeente de coördinator van het lokaal woonbeleid. Anderzijds heeft de gemeente een aantal uitvoerende taken op het vlak van woonbeleid. De coördinerende rol bestaat onder meer uit: •

de organisatie van het lokaal woonoverleg: een overleg op regelmatige basis tussen de lokale woonactoren (gemeente, OCMW, sociale woonorganisaties) met het oog op de voorbereiding of uitvoering van het lokaal woonbeleid;

•

het opstellen van een woonplan;

•

het uitvoeren van het gronden pandenbeleid.

De uitvoerende rol van de gemeente bestaat uit: •

het leveren van een bijdrage tot betaalbaar bouwen en wonen door: o advisering in sociale woningbouwprojecten; o vertegenwoordiging van gemeente en/of OCMW in een sociale huisvestingsmaatschappij; o het uitvoeren van het bindend sociaal objectief voor sociale woningen;

•

de kwaliteitsbewaking van de woningvoorraad door het: o ongeschikt of onbewoonbaar verklaren van woningen; o bijhouden van een leegstandsregister; o afleveren van conformiteitsattesten;

•

de klantgerichte dienstverlening.

De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft voor de realisatie van haar verplichte en facultatieve bevoegdheden inzake woonbeleid een samenwerkingsverband afgesloten: de Intergemeentelijke Woonwijzer. Dit is een vereniging zonder rechtspersoonlijkheid tussen de gemeenten Erpe-Mere, Haaltert, Herzele en Sint-Lievens-Houtem. Het project wordt gesubsidieerd door de Vlaamse en provinciale overheid. De activiteiten van de Intergemeentelijke Woonwijzer bestaan uit: • het ontwikkelen van een gemeentelijke en intergemeentelijke beleidsvisie waarin bijzondere aandacht is voor de verschillende acties op het lokale niveau; • het organiseren van woonoverleg op verschillende niveaus en tussen verschillende actoren; 66

• • • •

het aanbieden van basisinformatie; het verbeteren van de kwaliteit van het woonpatrimonium; het nemen van initiatieven inzake eocologisch-, energiebewust- en meegroeiwonen; het verbeteren van de positie van de zwakke huurder op de private huurmarkt.

De Intergemeentelijke Woonwijzer heeft: • een beheerscomité met vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten belast met het beheer van de interlokale vereniging; • een stuurgroep, dit zijn de ambtenaren van de deelnemende gemeenten belast met de dagelijkse werking van de interlokale vereniging. Het personeelsbestand van de Intergemeentelijke Woonwijzer bestaat uit een wooncoördinator en vier huisvestingsambtenaren. OCMW De dienstverlening rond wonen vanuit het OCMW kan ingedeeld worden in drie categorieën: • • •

financiële ondersteuning bij het vinden en betrekken van een woning; de uitbouw van een betaalbaar woningenaanbod; het leveren van bemiddelings- en begeleidingsinspanningen om inwoners te huisvesten.

In Sint-Lievens-Houtem beschikt het OCMW over 1 noodwoning gelegen in Krabbenijkstraat 88D. De bezettingsgraad in 2012 was 47 %. Welke mensen kunnen er opgevangen worden? • Er kunnen enkel mensen opgevangen worden die door een geval van overmacht (bv. brand, ontploffing, overstroming,…)niet meer in hun woning kunnen blijven. Mensen die omwille van andere redenen dakloos zijn geworden (bv. uithuiszetting) of die opvang nodig hebben (bv. asielzoekers) kunnen er niet opgevangen worden. Voor deze mensen moet naar een andere oplossing gezocht worden (bv. onthaaltehuis, familie,…). • Er moet steeds nagegaan worden of er geen andere opvangmogelijkheden zijn (bv. vrienden, familie). • Het moet gaan om mensen die in Sint-Lievens-Houtem gedomicilieerd zijn en/of verblijven. • De minimumleeftijd is 18 jaar, tenzij het gaat om kinderen die vergezeld zijn van hun ouders. • Mensen met een bijkomende andere ernstige problematiek kunnen niet opgevangen worden (bv. drug- of alcoholproblematiek). Zij moeten doorverwezen worden naar een gespecialiseerde dienst. • Er is één appartement (met 2 ruime slaapkamers) beschikbaar. In het vluchthuis gelegen in Bavegem, Kerkkouterstraat 1, bevinden zich 3 appartementen voor crisisopvang. De bezettingsgraad in 2012 was 90 %. Oorzaken: Naast het niet meer kunnen betalen van huur (en bijgevolg uithuiszetting) zijn bijvoorbeeld ook echtscheidingen en psychosociale problemen oorzaken van het feit dat mensen op straat komen te staan en bij de crisisopvang van het OCMW aankloppen.

67

1.5.2.

Sociale woonorganisaties

De sociale huisvestingsmaatschappijen De Vlaamse Wooncode beschouwt de sociale huisvestingsmaatschappijen als de bevoorrecht uitvoerders van het Vlaamse woonbeleid. Het Kaderbesluit Sociale Huur bepaalt het werkingskader van de sociale huisvestingsmaatschappijen: het omschrijft wie zich kan inschrijven, hoe de toewijzing moet gebeuren, hoe de huurprijs moet worden berekend, … In Sint-Lievens-Houtem is de Sociale Huisvestingsmaatschappij Denderstreek actief. De erkende sociale verhuurkantoren Binnen de sociale woonorganisaties hebben de erkende sociale verhuurkantoren de specifieke opdracht woningen op de private huurmarkt in te huren en ze onder te verhuren aan sociaal zwakke huurders. Voor hun werkwijze (toelatingsvoorwaarden, toewijzingssysteem) vallen de erkende sociale verhuurkantoren onder het Kaderbesluit Sociale Huur van 12 oktober 2007. Het Sociaal Verhuurkantoor Zuid-Oost-Vlaanderen is actief in Sint-Lievens-Houtem. Er is een trefpunt voorzien in het gebouw van het OCMW. De huurdersbonden De huurdersbonden geven juridisch advies op maat aan huurders van de private en sociale huurmarkt. De Intergemeentelijke Woonwijzer heeft een collectief abonnement met de huurdersbond. Dit betekent dat de organisatie en haar medewerkers één jaar lang onbeperkt telefonisch huuradvies kan krijgen. Verder ontvangt de Intergemeentelijke Woonwijzer doorverwijsbrieven waardoor ze huurders gratis kan doorverwijzen naar de spreekuren van de huurdersbonden.

1.5.3.

SOLVA

SOLVA is het intergemeentelijk samenwerkingsverband voor ruimtelijke ordening en socioeconomische expansie voor Aalst, Brakel, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lede, Lierde, Maarkedal, Ninove, Oosterzele, Oudenaarde, Ronse, Sint-Lievens-Houtem, Wortegem-Petegem, Zingem, Zottegem en Zwalm. In Sint-Lievens-Houtem faciliteert Solva de sociale woningbouw door de aankoop van gronden en advisering bij de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen.

68

1.6. Inzake infrastructuur 1.6.1.

Riolering

Zoneringsplan

Het zoneringsplan geeft weer in welke zuiveringszone een woning gelegen is en werd opgesteld in samenwerking tussen de gemeente en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in de periode 2006 - 2008. Het zoneringsplan geeft aan hoe het huishoudelijk afvalwater van alle inwoners van het grondgebied zal worden gesaneerd. Het aanleggen van rioleringen in gebieden met weinig bebouwing is immers een dure zaak. Daarom werd - in zones waar nog geen collectieve zuivering operationeel of op korte termijn gepland is (riolering) - via een economisch model berekend waar het aangewezen is om hetzij riolering aan te leggen, hetzij een individuele behandelingsinstallatie (IBA) voor afvalwater te plaatsen. Op het zoneringsplan zijn 4 zones terug te vinden: • het centrale gebied met reeds bestaande aansluiting op een zuiveringsstation (oranje gearceerd); • het geoptimaliseerde buitengebied met recente aansluiting op een zuiveringsstation (groen gearceerd); • het collectief te optimaliseren buitengebied, dit is de zone waar de aansluiting nog zal worden gerealiseerd (groen); • het individueel te optimaliseren buitengebied, waar het afvalwater individueel zal moeten gezuiverd worden door middel van een IBA (rood). Het vastgestelde zoneringsplan is geldig voor een periode van 6 jaar en kan in beperkte mate worden herzien n.a.v. de opmaak van de volgende bekkenbeheerplannen. Gebiedsdekkend uitvoeringsplan De concrete invulling van de zoneringsplannen gebeurt door de opmaak van gebiedsdekkende uitvoeringsplannen (GUP). Deze plannen zullen de projectafbakening, de afbakening van de gemeentelijke en bovengemeentelijke projecten (en onderlinge afstemming ervan), de timing en de uitzonderingen voor optimale afkoppelingen in sterk verstedelijkte gebieden omvatten. Via deze uitvoeringsplannen wordt prioriteit toegekend aan de nodige investeringen en aan de verantwoordelijke actoren (de gemeente, het gewest of de burger) voor de uitvoering van de projecten. Dit leidt tot een projectenkorf voor elke gemeente. Bèta Visie 69

TMVW heeft voor elk van haar vennoten een Bèta Visie opgesteld. In deze visie is naar een evenwicht gezocht tussen de vooropgestelde zuiveringsambitie en de beschikbare middelen: inkomsten uit de gemeentelijke saneringsbijdrage, prefinanciering door TMVW en de bovengemeentelijke subsidies. In de visie is op basis van een actuele knelpuntenlijst een volledige projectenkorf opgenomen. De projecten worden op jaarbasis volgens twee tijdvensters ingepland: een eerste tot 2015, het tweede omvat de periode 2016 - 2027. De Bèta Visie laat toe om in constructief overleg met de VMM (Vlaamse Milieu Maatschappij) te gaan voor de opstelling van het gebiedsdekkend uitvoeringsplan (GUP). Zuiveringsgraad en rioleringsgraad De zuiveringsgraad is het theoretisch percentage van de inwoners waarvan het afvalwater, na transport via het riolerings- en collecteringsnetwerk, effectief gezuiverd wordt in een openbare rioolwaterzuiveringsinstallatie. Sinds 1990 is de zuiveringsgraad in Vlaanderen sterk gestegen, van 30 % in 1990 naar 52 % in 2000 tot 77 % in 2011. Het aantal inwoners waarvan het afvalwater gezuiverd wordt op een openbare RWZI is sterk toegenomen. Bovendien zijn ook de zuiveringsrendementen van de RWZI's almaar verbeterd en steeds meer woningen die niet op de riolering aangesloten worden, hebben een individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater. Toch hebben de huishoudens nog steeds een groot aandeel in de totale belasting van het oppervlaktewater in Vlaanderen. Het MINA-plan 4 stelt als plandoelstelling tegen 2015 een zuiveringsgraad van 86 % voorop. De rioleringsgraad is het percentage van de inwoners dat de mogelijkheid heeft zijn afvalwater in een riool te lozen. De zuiveringsgraad is het theoretisch percentage van de inwoners waarvan het afvalwater, na transport via het riolerings- en collecteringsnetwerk, effectief gezuiverd wordt in een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Vlarem De nieuwe Vlarem-regelgeving die sinds 1 augustus 2008 van kracht werd, schrijft voor dat bij de (her)aanleg van riolering steeds een gescheiden stelsel moet voorzien worden (scheidingsplicht) en dat in deze gevallen het regenwater apart van het afvalwater van de aanpalende percelen moet worden aangeboden (afkoppelingsplicht). Het zoneringsplan voor Sint-Lievens-Houtem werd bij MB goedgekeurd op 9 juni 2008. De gemeente beschikt nog niet over een gebiedsdekkend uitvoeringsplan (GUP). De rioolbeheerder (TMVW) maakte in 2009 een Bèta-Visie op, een document om in constructief overleg te gaan met de VMM voor het opstellen van het GUP. In het voorjaar van 2013 plant de VMM overlegmomenten met de gemeenten over het gebiedsdekkend uitvoeringsplan. De zuiveringsgraad in Sint-Lievens-Houtem bedraagt momenteel 67 % (operationeel worden van het RWZI in Bavegem in 2011), de rioleringsgraad 73 %. Bijkomende informatie is terug te vinden op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM): www.geoloket.vmm.be In de Bèta Visie zocht TMVW samen met de gemeente naar een evenwicht tussen de vooropgestelde zuiveringsambitie en de beschikbare middelen: gemeentelijke saneringsbijdrage, prefinanciering door TMVW, bovengemeentelijke subsidie en draagkracht van het lokaal budget voor de wegeniswerken. De visie gaat uit van een volledige sanering van het grondgebied van de gemeente tegen 2027. Naast de investeringen voor de 70

sanering van de resterende lozingspunten is ook rekening gehouden met een budget voor vervangingsinvesteringen. In volgende straten is momenteel een gescheiden rioolstelsel aangelegd of is de aanleg gepland (ontwerpfase): Sint-Lievens-Houtem: aangelegd: verkaveling Langeveld 2de fase - E. Tinelstraat (deel) – Fabrieksstraat - Doelstraat - Eiland (deel); Bavegem: aangelegd: Kerkkouterstraat - Sint-Antoniusstraat - Benedenstraat tot Lindestraat; Vlierzele: aangelegd: Strijmeers (vanaf Gentsestraat tot aan Spoorwegstraat) Spoorwegstraat – in ontwerpfase: Morelgem; Zonnegem: in ontwerpfase: Gentsestraat - Heetstraat – Halleweg – Steenbergstraat – Heibosstraat – (Gebuurtestraatje – Hazenakkerstraat – Diepenborgstraat). Ruiming grachten en waterlopen Een adequaat en milieuvriendelijk (met aandacht voor de ecologische en structurele natuurkenmerken ervan) onderhoud van grachten en waterlopen staat garant voor het optimaal functioneren ervan (bergen en infiltreren van hemelwater, afvoeren van hemelwater, overstortfunctie in voorkomend geval,...) en het voorkomen van wateroverlast. Aangelanden zijn in principe verantwoordelijk voor het onderhoud van niet-ingedeelde grachten doch ze doen in de praktijk regelmatig beroep op het gemeentebestuur. Gelet op de uitgebreide en ingewikkelde regelgeving is het onderhoud van grachten en waterlopen geen gemakkelijke klus. Het onderhoud van grachten en waterlopen is onder meer door de Vlarem-wetgeving (Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer) aan een strikte termijn gebonden. Voorafgaandelijk aan de ruiming moet staalname en onderzoek van de ruimingsspecie plaatsvinden, o.b.v. de resultaten van het onderzoek kan de ruimingsspecie op de oevers gedeponeerd worden, afgevoerd, hergebruikt of gestort worden. Tot 2010 werden in onze gemeente grachten en waterlopen niet steeds conform de Vlarea wetgeving en de code van goede natuurpraktijk onderhouden. De divisie Aquario van de TMVW staat vanaf 2010 in voor het structureel onderhoud van grachten en waterlopen. In onderling overleg met het bestuur worden jaarlijks een aantal waterloop- en /of grachtstrengen geruimd volgens bovenvermelde wetgeving. Kostprijs wordt verrekend via het TMVW – exploitatiebudget. Geruimde waterloopdelen: locaties 2010 - 2011 Hoogkouterstraat, Leenstraat, Boekhoutstraat, Weehage, Windgat Cotthem, Hoogbavegemstraat 2011 - 2012 Meulestraat 2012 - 2013 Leenstraat/Veldstraat, Zandstraat, Nederweg/Weehage/Keiberg, Hoogkouterstraat, Heibosstraat, Hazenakkerstraat Ruiming rioolkolken Sedert 2005 worden de gemeentelijke rioolkolken 2 maal per jaar geruimd via de rioolbeheerder, de TMVW. Kostprijs wordt verrekend via het TMVW-exploitatiebudget. 71

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

1.6.2.

najaar Voorjaar najaar Voorjaar najaar Voorjaar najaar Voorjaar najaar Voorjaar najaar Voorjaar najaar Voorjaar najaar

Aantal kolken 2.815 2.919 3.181 3.148 3.371 3.501 3.502 3.505 3.487 3.467 3.257 3.447 3.518 3.650

Aardgasvervoersinstallatie

In Sint-Lievens-Houtem loopt een ondergrondse leiding ǿ 500 HD in beheer van Fluxus nv. Het aardgas wordt vervoerd van Sint-Martens-Bodegem naar Merelbeke.

1.7. Inzake Mobiliteit 1.7.1.

Atlas van de buurtwegen

De atlas van de Buurtwegen is een verzameling van plannen en tabellen, daterend van 1843. Deze is opgemaakt als gevolg van de Wet op de buurtwegen van 10 april 1841. Het tracé van de voet- en buurtwegen werd hierin ondubbelzinnig vastgelegd. In het kader van de Wet op de buurtwegen, werd en wordt de atlas in de loop der jaren aangepast: buurt- en voetwegen worden nieuw geklasseerd, ze worden verlegd, ze worden versmald of verbreed of ze worden afgeschaft. De wegen zijn onderverdeeld in ‘chemin’ en ‘sentier’. Voor Sint-Lievens-Houtem werden volgende atlassen opgesteld: atlas van de buurtwegen, gemeente Sint-Lievens-Houtem atlas van de buurtwegen, gemeente Bavegem atlas van de buurtwegen, gemeente Letterhoutem atlas van de buurtwegen, gemeente Vlierzele atlas van de buurtwegen, gemeente Zonnegem Deze atlassen zijn digitaal te consulteren op de website van de provincie: www.gisoost.be. 72

Het ruilverkavelingsplan voorziet nieuwe en te verbeteren wegen. Na uitvoering van de ruilverkaveling zullen binnen de perimeter ervan de oude atlassen vervangen worden door een nieuw wegenisplan. De gemeente zal beslissingen moeten nemen over wegenis(delen) buiten de ruilverkaveling.

1.7.2.

Rooilijnplannen

Een rooilijnplan is een plattegrond waarop is aangeduid: de aansluitingen met al de bestaande wegen, de kadastrale percelen, de ligging van de eventuele nieuwe weg, de afstanden van de weggrenzen tot gebouwen en andere vaste punten. Rooilijnplannen worden niet alleen vastgesteld om nieuwe wegen aan te leggen doch ook om voor bestaande wegen de huidige ligging van de weg vast te leggen. Het rooilijnplan geeft dus de rooilijn aan. Dat is de huidige of toekomstige scheidingslijn tussen de openbare weg en de aangelande eigendommen. De rooilijn heeft tot doel de openbare weg op een bepaalde breedte te handhaven of te brengen. In Sint-Lievens-Houtem werden een 50-tal rooilijnplannen goedgekeurd. De lijst van goedgekeurde rooilijnplannen is terug te vinden als bijlage.

1.7.3.

Wegenis

Er zijn circa 95 km gemeentelijke waarvan circa 41 km betoncementwegen, 35 km asfaltwegen en 19 km wegen die uit andere verharding bestaan (bv. steenslag). Deze lokale wegen zijn zeer divers qua aard en gebruik: het zijn zowel centrumstraten als woonstraten in wijken als landbouwwegen. Er zijn nog bijna 30 km andere wegen: onverharde buurtwegen of voetwegen. Na realisatie van de ruilverkaveling zal het gemeentelijk wegennet substantieel worden uitgebreid: • • • •

km landbouwwegen in tweesporenbeton, km l in beton, km in asfalt, km in steenslag km fietsverbindingen in asfalt km wandelwegen onverhard km ruiter- en menpaden onverhard

Het in goede staat houden van de gemeentelijke wegeninfrastructuur is een permanente opdracht. Gezien de omvang ervan en de nieuwbouwwaarde ervan besteedt de gemeente jaarlijks circa 200.000 euro aan herstel van betonvakken en overlaging van beschadigde asfaltwegen. In de periode 2007 - 2012 werden volgende straten geheel of gedeeltelijk vernieuwd: •

naar aanleiding van rioleringswerken: deel Eiland, Doelstraat, Fabrieksstraat, deel Edg. Tinelstraat , deel Hofkouter in Sint-Lievens-Houtem - , St. Antoniusstraat, Kerkkouterstraat, deel Benedenstraat, deel Hoge Hellesemweg, in Bavegem 73

• •

Kerkstraat, Groenestraat en deel Nederweg in Letterhoutem – Nekkerstraat, Spoorwegstraat en deel Strijmeers in Vlierzele; delen in de Swessestraat, Bruisbeke, s’Hondshuffel, Dries, in Sint-Lievens-Houtem Katveld, Bergstraat, delen van Binnenstraat en Bussegem in Vlierzele; overlagingswerken: Marktplein en Weehage in Sint-Lievens-Houtem – Lege Hellesemweg, Vijverstraat en Dreefstraat in Bavegem – Hagelkouter in Letterhoutem – Louis-Paul Boonstraat, Strijmeers in Vlierzele en Heetstraat in Zonnegem.

1.7.4.

Mobiliteitsplan + verbreden en verdiepen

Het mobiliteitsplan is cruciaal voor de uitbouw van een duurzaam gemeentelijk mobiliteitsbeleid. In het mobiliteitsplan wordt beschreven hoe het beleid de groeiende mobiliteitsbehoefte van de inwoners in goede banen wil leiden. Sint-Lievens-Houtem moet goed bereikbaar zijn, maar daarnaast is het ook belangrijk om er aangenaam te wonen, werken en verblijven. Sint-Lievens-Houtem kiest voor duurzame mobiliteitsoplossingen. Een duurzaam mobiliteitsbeleid is geen anti-autobeleid, maar een beleid dat vertrekt vanuit het STOP-principe: voorrang voor voetgangers (Stappers), fietsers (Trappers) en collectief vervoer (Openbaar vervoer). Pas daarna komt de auto (Privévervoer). Gemeenten die hun mobiliteitsbeleid vanuit dit uitgangspunt opbouwen, worden leefbaarder, veiliger en bereikbaarder. Een goedgekeurd mobiliteitsbeleidsplan mag echter niet gezien worden als een eindpunt. Het is een startpunt waarin de klemtonen liggen op de realisatie van de actiepunten om zo te komen tot een kwaliteitsvol en duurzaam mobiliteits- en verkeersbeleid. De gemeente moet het initiatief nemen in de uitwerking en opvolging van het beleid. Het eerste mobiliteitsplan van Sint-Lievens-Houtem is conform verklaard op 20 augustus 2001. Bij de uitvoering van de sneltoets (17 december 2007) werd gekozen voor spoor 2: Verbreden en verdiepen van het mobiliteitsplan. In de verkenningsnota werden stap 1 tot en met stap 4 van het verbreden en verdiepen uitgewerkt. De nota werd conform verklaard op 17 november 2008. In de verkenningsnota werden volgende te verbreden en te verdiepen thema’s geselecteerd: • • •

heraanleg Marktplein en omgeving; routes zwakke weggebruikers; visie op minder hinder en flankerende maatregelen tijdens de werken van lange adem.

Vervolgens werden stap 5 (uitvoering onderzoek) en 6 (aanpassing duurzaam mobiliteitscenario) uitgewerkt in de uitwerkingsnota. De uitwerkingsnota bestaat uit drie deelrapporten: • • •

heraanleg van Marktplein en omgeving, parkeeronderzoek (deelrapport 1); minder hindermaatregelen op gemeentelijk vlak (deelrapport 2); trage wegen en fietsnetwerken (deelrapport 3).

Voorliggende nota betreft de derde en laatste fase in het verbreding- en verdiepingproces, namelijk het mobiliteitsplan. In het mobiliteitsplan worden de stappen 7 en 8 verder uitgewerkt, namelijk het formuleren van een nieuw beleidsplan en de uitwerking van het actieprogramma. Hierbij werd in het mobiliteitsbeleid aandacht besteed aan de effecten op vlak van milieu. Het tweede mobiliteitsplan werd definitief conform verklaard op 29 augustus 2011, voor een periode van 5 jaar, tot 28 augustus 2016. Het beleidsplan vertaalt zich in verschillende acties. 74

Het mobiliteitsplan met actieprogramma is consulteerbaar op de gemeentelijke website.

1.7.5.

Project trage wegen

Trage wegen zijn paden of wegen die bestemd zijn voor niet-gemotoriseerd verkeer. Verhard of onverhard, breed of smal: een trage weg kan alle vormen aannemen. Of een weg traag is, hangt uitsluitend af van de gebruikers.

In het voorjaar van 2008 hebben 37 vrijwilligers de trage wegen van alle deelgemeenten geïnventariseerd. Deze terreininventarisaties werden gedigitaliseerd. Op basis van de inventarisatie trage wegen, de kaarten met bestaande wandel-, fietsen mountainbikeroutes en het bestaande ruilverkavelingsplan werden voorstellen tot mogelijke toekomstige nieuwe routes, en verbindingen tussen de bestaande routes, uitgewerkt. Deze voorstellen kaderen binnen 2 projecten: Ruilverkaveling Binnen de ruilverkaveling werden routes uitgewerkt voor diverse actoren en werd in september 2009 een eerste openbaar onderzoek gehouden in verband met o.a. de plannen van de nieuwe en af te schaffen wegen. Leader project Trage wegen zonder grenzen! (uitwegen, rondwegen en doorwegen,… te overwegen!) in samenwerking met Oosterzele, als PDPO II As 4 project, VLA2009/07. Realisatie op het terrein moet gerealiseerd zijn maximaal 6 maanden na de realisatie van de projectgerelateerde ruilverkavelingswegen.

1.7.6.

Regionaal vrachtroutenetwerk

Ombouw gewestweg N42 tot primaire weg – wegvak Wetteren/Oombergen De N42 staat in het ruimtelijk structuurplan als primaire weg II gecategoriseerd. Het huidige wegbeeld beantwoordt echter niet aan deze functie. Het Agentschap Wegen en Verkeer Oost-Vlaanderen heeft een studieopdracht uitgeschreven ten behoeve van de ombouw van de N42 tot een volwaardige primaire weg tussen de N9 en de N46. De gemeente Sint-Lievens-Houtem maakt deel uit van de stuurgroep.

2.Leefmilieu & natuur 75

Op alle beleidsniveaus (van Europees tot lokaal) worden er beleidsmaatregelen genomen en is er wetgeving op vlak van milieu- en natuurbeheer. Het is belangrijk dat dit wettelijk kader afgestemd wordt op de verschillende beleidsniveaus en de beleidsdomeinen heen zodat het aspect duurzaamheid in alle beleidsdomeinen aan bod komt.

2.1. Inzake water 2.1.1.

Kaderrichtlijn water

Een van de belangrijkste milieurichtlijnen voor water is de Europese kaderrichtlijn Water van 22 december 2000. Deze richtlijn moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van ons oppervlakteen grondwater in 2015 in orde is. Ze verplicht de lidstaten om duurzaam met water om te springen. Hiervoor moeten ze beheerplannen opstellen per stroomgebied. Deze kaderrichtlijn werd in Vlaanderen vertaald in het Decreet integraal waterbeleid.

2.1.2.

Decreet integraal waterbeleid

Het Decreet integraal waterbeleid legt de doelstellingen en de beginselen van het integraal waterbeleid vast en roept een aantal instrumenten (zoals oeverzones en watertoets) in het leven. Het bepaalt hoe de watersystemen ingedeeld worden in stroomgebieden en stroomgebieddistricten, bekkens en deelbekkens. Het schrijft ook voor hoe de overlegstructuren er moeten uitzien, hoe de verschillende niveaus het waterbeleid voorbereiden en opvolgen en hoe de bevolking hierin inspraak krijgt. Tenslotte vertaalt het decreet ook de bijzondere verplichtingen van de Europese kaderrichtlijn Water.

2.1.3.

Stroomgebied / bekken / …

In heel Europa werken waterbeheerders aan duurzame oplossingen voor de waterproblemen. Voor grote stromen met omvangrijke stroomgebieden, zoals de Schelde of de Rijn, maar ook voor kanalen, kleinere rivieren en beken. In Vlaanderen komen er plannen voor de stroomgebieddistricten van de Schelde en van de Maas, voor de elf bekkens en voor de meer dan honderd deelbekkens. Tussen al deze plannen is er een intense samenhang. Stroomgebieden Vlaanderen telt vier stroomgebieden: het stroomgebied van de Schelde, van de Maas, van de IJzer en van de Brugse Polders. Bekkens Vlaanderen is opgedeeld in elf bekkens. Van west naar oost zijn dat: het bekken van de Ijzer, de Brugse Polders, de Gentse Kanalen, de Benedenschelde, de Leie, de Bovenschelde, de Dender, de Dijle en Zenne, de Demer, de Nete en de Maas. Deelbekkens Ieder bekken is opgedeeld in een aantal deelbekkens. Het deelbekken is het niveau waar Vlaamse waterbeheerders, provincies, gemeenten, polders en wateringen samenwerken om het lokale waterbeleid gestalte te geven Waterschap Een waterschap is een samenwerkingsverband tussen de verschillende waterbeheerders in een deelbekken: het Vlaamse gewest, de provincies, de gemeenten, de polders en de wateringen. 76

Een waterschap coördineert de opmaak van een deelbekkenbeheerplan en brengt advies uit over het bekkenbeheerplan.

Deelbekkenbeheerplan Voor elk deelbekkenbeheerplan maakt het waterschap een beheerplan op. Het deelbekkenbeheerplan volgt de aanpak en de grote lijnen van het bekkenbeheerplan en verfijnt die voor het deelbekken via uitvoeringsgerichte acties en maatregelen. Op 30 januari 2009 stelde de Vlaamse regering de deelbekkenbeheerplannen vast.

Stroomgebiedbeheerplan voor de Schelde Op 8 oktober 2010 stelde de Vlaamse regering het stroomgebiedbeheerplan voor de Schelde en het bijhorende maatregelenprogramma voor Vlaanderen definitief vast. Het Vlaamse stroomgebiedbeheerplan voor de Schelde heeft betrekking op het grootste deel van Vlaanderen. Eind 2015 stelt de Vlaamse regering de volgende stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas vast. De plannen zijn nu in volle voorbereiding. De volgende stroomgebiedbeheerplannen zullen de maatregelen bevatten die Vlaanderen in de periode 2016 - 2021 neemt om de toestand van de watersystemen te verbeteren. Het opmaken van stroomgebiedbeheerplannen is een Europese verplichting van de kaderrichtlijn Water. Voor het eerst horen daar ook overstromingsrisicobeheerplannen bij. Sint-Lievens-Houtem ligt in het stroomgebied van de Schelde, in het Benedenscheldebekken, in het deelbekken De drie Molenbeken.

2.1.4.

Atlas der waterlopen De atlas van de Waterlopen is een verzameling van boeken en bladen met overzichts- en detailplannen, daterend van 1969. Deze is opgemaakt als gevolg van de Wet van de onbevaarbare waterlopen van 28 december 1967. De onbevaarbare waterlopen zijn onderverdeeld in waterlopen van 1ste, 2de en 3de categorie.

De Vlaamse regering besliste in het witboek Interne Staatshervorming om de bestaande waterbeheerders (gewest, provincies, gemeenten en de polders en wateringen) te behouden. De inschaling van de onbevaarbare waterlopen wordt evenwel herbekeken in samenspraak met de betrokken besturen en diensten en aan de hand van zowel beheersgebonden als beleidsgerichte maatstaven. In 2012 werkte de minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur in overleg met de vereniging van Vlaamse steden en gemeenten (VVSG), de vereniging van de Vlaamse provincies (VVP), de vereniging van Vlaamse Polders en Wateringen (VVPW) en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) een draaiboek uit voor de herinschaling van de onbevaarbare waterlopen. In de loop van 2013 wordt aan de herinschaling concreet vorm gegeven in overleg met de betrokkenen. 77

Voor Sint-Lievens-Houtem werden volgende atlassen opgesteld: • • • • •

atlas der waterlopen, gemeente Sint-Lievens-Houtem atlas der waterlopen, gemeente Bavegem atlas der waterlopen, gemeente Letterhoutem atlas der waterlopen, gemeente Vlierzele atlas der waterlopen, gemeente Zonnegem

De lijst van de waterlopen kan geraadpleegd worden bij de technische dienst. In december 2011 stemde het college principieel in met de overdracht van beheer van gemeentelijke waterlopen van 3de categorie aan de provincie Oost-Vlaanderen op voorwaarde dat er een protocol van samenwerking met de gemeente wordt uitgewerkt en goedgekeurd en waarin afspraken rond informatie, overleg en inspraak worden vastgelegd. In het voorjaar van 2013 volgt nieuw overleg met de provincie met als uiteindelijk doel een nieuwe waterlopenkaart voor elke gemeente en duidelijkheid over de beheerder(s) van de waterlopen. De provincie engageert zich om tegen juli 2014 klaar te zijn om het beheer van alle waterlopen 3de categorie van elke Oost-Vlaamse gemeente over te nemen.

2.1.5.

Watertoets De watertoets is in voege sinds 24 november 2003, de datum waarop het Decreet integraal waterbeleid in werking trad. Artikel 8 van dat decreet legt de basisprincipes vast voor de toepassing van de watertoets. Op 25 mei 2007 werd het decreet aangepast.

Op 1 november 2006 trad het uitvoeringsbesluit van de watertoets (goedkeuring Vlaamse regering op 20 juli 2006) in werking. Het besluit bevat nadere regels over de toepassing van de watertoets, zowel voor vergunningen als voor plannen. Het besluit is richtinggevend voor de overheden die een vergunning moeten afleveren. Het geeft aan wanneer een adviesvraag relevant is voor de toepassing van de watertoets en aan welke waterbeheerder men dat advies kan vragen. In 2010 en 2011 werd de toepassing van de watertoets geëvalueerd. Hieruit bleek dat, om van de watertoets een krachtiger instrument te maken o.a. in de strijd tegen wateroverlast, het besluit moest aangepast worden. Op 14 oktober 2011 keurde de Vlaamse regering een aanpassing van het uitvoeringsbesluit goed. Dit aangepaste besluit trad in werking op 1 maart 2012 Kaart van overstromingsgevoelige gebieden De kaart van de overstromingsgevoelige gebieden moet sinds 1 maart 2012 (datum inwerkingtreden aangepast uitvoeringsbesluit) verplicht geraadpleegd worden bij het toepassen van de watertoets. Het al dan niet gelegen zijn in overstromingsgevoelig gebied bepaalt immers mee of de adviesvraag aan de waterbeheerder verplicht is of niet. De watertoetskaart met overstromingsgevoelige gebieden toont waar er in Vlaanderen overstromingen mogelijk zijn. De kaart maakt een onderscheid tussen effectief overstromingsgevoelige gebieden (donkerblauw) en mogelijk overstromingsgevoelige gebieden (lichtblauw). •

Effectief overstromingsgevoelige gebieden zijn gebieden die recent overstroomd zijn of gebieden die een aanzienlijke kans hebben om te overstromen. 78

•

Mogelijk overstromingsgevoelige gebieden zijn gebieden waar alleen overstromingen mogelijk zijn bij zeer extreme weersomstandigheden of falen van waterkeringen zoals bij dijkbreuken.

2.1.6.

Provinciale studie integraal waterbeheer voor de Molenbeek

De dienst Planning en Natuurbehoud van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen was opdrachtgever voor de studie integraal waterbeheer voor de Molenbeek: gebiedsvisie als aanzet tot integraal waterbeheer. De opdracht werd mee gedragen door de 5 gemeentebesturen binnen het stroombekken van de S 157, Molenbeek: Wetteren, SintLievens-Houtem, Lede, Oosterzele en Zottegem. In de gebiedsvisie voor de Molenbeek wordt een gewenste ruimtelijke ontwikkeling voor de aspecten landen waterbeheer weergegeven. De visie geeft een aanzet tot integraal waterbeheer en wil rekening houden met zowel ecologische, visueel-ruimtelijke als functionele aspecten. De benadering is gericht op volgende concrete resultaten: • een gewenste strategie voor projecten inzake integraal waterbeheer; • de uitwerking van een visie in een programmering van concrete mogelijke actiepunten met een prioriteitenbepaling en gewenste initiatiefnemers. De acties van deze studie zijn als kernbeslissing 1 in het GRS opgenomen. In 2011 startten onderhandelingen tussen het provinciebestuur, de ANB (Afdeling Natuur en Bos) en SintLievens-Houtem over deelinitiatief 5.1.4. uit de gebiedsvisie: de aanleg van een natuurlijke overstromingszone op de Cotthembeek in het centrum van de gemeente.

2.2. Inzake onroerend erfgoed 2.2.1.

Beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten

Sinds 1976 beschermt Vlaanderen zijn waardevolle monumenten en stads-of dorpsgezichten. De wetgeving maakt een onderscheid tussen monumenten en stads-en dorpsgezichten. Een monument staat op zich, individueel, terwijl een stads-of dorpsgezicht over een waardevol geheel gaat. Niet alleen één gebouw, maar ook andere gebouwen of elementen spelen een rol zoals omheining, beplanting, bomen, straten,... In Sint-Lievens-Houtem zijn een 20 tal beschermde monumenten en stads- of dorpgezichten aanwezig. De lijst van de beschermde monumenten en stads- of dorpsgezichten kan geraadpleegd worden bij de technische dienst.

2.2.2.

Vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed

De vaststelling van de inventaris van het bouwkundig erfgoed bepaalt eenduidig in een overzichtelijke lijst per gemeente het gebouwd patrimonium van Vlaanderen. Deze inventaris is opgemaakt als gevolg van het Decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten, art. 12/1 en wordt jaarlijks geactualiseerd. Op 8 november 2012 is een geactualiseerde lijst van de inventaris vastgesteld. In Sint-Lievens-Houtem werden een 45-tal gebouwen opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed. Deze lijst is terug te vinden op de gemeentelijke website.

2.2.3.

Centrale archeologische inventaris

De Centrale Archeologische Inventaris houdt alle informatie van archeologische vindplaatsen bij. Op basis van deze steeds groeiende kennis, worden archeologische zones afgebakend, beschermingen begeleid en bouwaanvragen behandeld. 79

2.2.4.

Landschappelijk erfgoed

Twee wettelijke instrumenten maken het mogelijk om landschappelijk erfgoed te beschermen: de klassieke bescherming als landschap (Landschapsdecreet van 16 april 1996) en de geïntegreerde benaderingen van een ankerplaats of een erfgoedlandschap.

2.2.5.

Landschapszorg

Het Decreet betreffende de landschapszorg van 16 april 1996 legt een aantal objectieve beoordelingscriteria vast, nl esthetische kwaliteit, natuurwetenschappelijke waarde, historische waarde en sociaal-culturele waarde. De aanvraag voor een bescherming wordt getoetst aan deze criteria. Eens een beschermd landschap, kan een beheercommissie worden opgericht, een beheersplan opgesteld en kunnen onderhouds- en landschapspremies worden verleend.

2.2.6.

Ankerplaats en erfgoedlandschap

Een ankerplaats is een waardevol landschap met een geheel van erfgoedelementen (landschappelijk, bouwkundig, archeologisch, maritiem). Een ankerplaats staat meestal beschreven in de Landschapsatlas, maar krijgt pas een juridisch statuut bij de ‘aanduiding’. In definitief aangeduide ankerplaatsen geldt de zorgplicht: voorkomen van vermijdbare schade, beperken van betekenisvolle schade door het nemen van schadebeperkende maatregelen en indien dit onmogelijk is, herstellen en compenseren. Vanaf dan is de lokale overheid verplicht om er rekening mee te houden bij de opmaak van een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP). Van zodra een ankerplaats wordt opgenomen in een RUP, wordt het een erfgoedlandschap. Dit betekent dat de landschapswaarden en –kenmerken van de ankerplaats zijn omgezet in stedenbouwkundige voorschriften. De ankerplaats ‘vallei van de Cotthembeek met omringende kouters’ in Herzele, Oosterzele, Sint-Lievens-Houtem en Zottegem werd bij MB van 18 januari 2012 voorlopig aangeduid. Ze werd bij MB van januari 2013 definitief als ankerplaats aangeduid. In het gewestelijk RUP ‘Landbouwgebieden en beekvalleien rondom Sint-Lievens-Houtem en het Cottembos’ dat momenteel in opmaak is, zal de ankerplaats ‘vallei van de Cotthembeek met omringende kouters’ als erfgoedlandschap worden opgenomen.

2.3. Inzake landbouw, natuur en bos Sint-Lievens-Houtem beschikt met de natuurgebieden Cotthem, Hemelrijk en Zonnegem over een unieke schat aan groengebied, dat moet beschermd worden maar waar ook de toegankelijkheid moet gewaarborgd blijven. Het Hemelrijk is multifunctioneel en in Zonnegem beschikt de gemeente met ‘De Pastorie’ over een natuur-educatief centrum dat een aanbod heeft voor alle natuurliefhebbers van jong tot oud. Landbouwers, natuur-, en milieuverenigingen en de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen kunnen voor de gemeente partners zijn bij het bewaren van het bestaande natuur- groenpatrimonium en bij het realiseren van nieuwe projecten van natuurontwikkeling.

2.3.1.

Natuurdecreet

Het Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu van 21 oktober 1997, het Natuurdecreet, is de centrale juridische basis van het natuurbeleid in Vlaanderen. Het decreet is opgebouwd aan de hand van een zestal luiken: • algemene doelstellingen van het natuurbeleid; 80

• •

• • •

het horizontale natuurbeleid: het natuurbeleid dat algemeen en overal van toepassing is, zoals de zorgplicht en de natuurtoets; gebiedsgericht beleid: dit gaat over de bescherming van gebieden met een hoge (toekomstige) waarde voor de natuur zoals het Vlaams Ecologisch Netwerk, de Speciale Beschermingszones en de natuurreservaten via allerhande instrumenten zoals de aankoop van terreinen, de subsidiëring van het beheer van reservaten, de passende beoordeling in Speciale Beschermingszones, natuurinrichting en natuurrichtplannen; soortgericht beleid; samenwerking met doelgroepen en andere overheden; een voorbeeld hiervan zijn de regionale landschappen; een aantal algemene en klassieke zaken zoals de officiële structuren van het natuurbehoud, zoals de Vlaamse Hoge Raad voor het Natuurbehoud en het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek.

2.3.2.

Habitatrichtlijngebied Op 21 mei 1992 werd de Europese richtlijn 92/43/EEG inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna, beter bekend als de Habitatrichtlijn, uitgevaardigd. Deze richtlijn heeft tot doel de biodiversiteit in de lidstaten te behouden en streeft naar de instandhouding en het herstel van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna die hiervan deel uitmaken. Hiertoe worden speciale beschermingszones afgebakend, de zogenaamde Habitatrichtlijngebieden. Deze gebieden maken deel uit van een Europees ecologisch Natura 2000-netwerk.

In Sint-Lievens-Houtem werd bij beslissingen van de Vlaamse regering van 4 mei 2001 en 24 mei 2002 een deel van Cotthem als Habitatrichtlijngebied ingetekend. Deze Cotthembossen en omgeving behoren tot de ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen’ en tot de gebiedscode BE2300007 (1-37). Bijkomende informatie en perimeter afbakening is terug te vinden op het Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen, AGIV: www.agiv.be.

2.3.3.

Vlaams ecologisch netwerk Het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) is een selectie van de waardevolste en gevoeligste natuurgebieden in Vlaanderen. Het zijn die gebieden waar natuurbehoud en natuurontwikkeling op de eerste plaats moeten komen om een representatief staal van de Vlaamse natuur duurzaam in stand te kunnen houden. Het bestaat uit de Grote Eenheden Natuur (GEN) en Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO).

Op 18 juli 2003 heeft de Vlaamse regering de afbakening van de eerste fase van het Vlaams Ecologisch netwerk (VEN) definitief vastgelegd. In het afbakeningsplan is de vallei van de Cotthembeek in Cotthem opgenomen. De afbakening valt nagenoeg volledig samen met de afbakening van Cotthem als habitatrichtlijngebied. Bijkomende informatie en perimeter 81

afbakening is terug te vinden op het Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen, AGIV: www.agiv.be.

2.3.4.

Natura 2000

Om de soortenrijkdom van planten en dieren en hun leefgebieden in de toekomst de noodzakelijke kansen te geven, is op grond van Europese richtlijnen, de Vogel- en Habitatrichtlijn, een samenhangend Europees netwerk van beschermde gebieden aangeduid: het Natura 2000-netwerk. In Vlaanderen zijn 62 Natura 2000-gebieden aangeduid = speciale beschermingszones (SBZ’s). Deze gebieden zijn belangrijk om kansen te geven aan soorten en habitats van Europees belang. Aangezien Cotthem en omgeving aangeduid zijn als Habitatgebied, is het Vlaams Gewest verplicht om de nodige maatregelen te nemen om een ‘gunstige staat van instandhouding’ te realiseren, de zogenaamde instandhoudingsdoelstellingen of natuurdoelen. Op basis van het rapport instandhoudingsdoelstellingen Vlaamse Ardennen stelt de Vlaamse regering de instandhoudingsdoelstellingen en prioriteiten voor dit gebied vast. Voor Cotthem en omgeving zijn twee acties als prioritaire inspanningen in het rapport IHD opgenomen: Omvorming van naaldhout, populierenbossen en (recente) loofhoutaanplanten naar gewenste boshabitattypes De naaldhoutbossen, populierenbossen en (recente, deels spontane) loofhoutaanplanten zullen door een gericht beheer worden omgevormd naar de nagestreefde habitattypes. Voor de bossen, beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos en natuurbeherende verenigingen, wordt ervan uitgegaan dat op termijn minimaal 80 % van de bosoppervlakte zal evolueren naar het gewenste habitattype door de toepassing van de bestaande beheervisie van het Agentschap en uitvoering van beheerplannen. In de private bossen, gelegen in het Vlaams Ecologisch Netwerk, kan door omvorming bijkomend habitat gerealiseerd worden via de toepassing van de Criteria Duurzaam Bosbeheer. Bosuitbreidingen Voor de realisatie van een goede staat van instandhouding, zowel op gewestelijk niveau als voor de SBZ zijn nog bijkomende bosuitbreidingen (‘nieuw’ bos) noodzakelijk van circa 1.030 – 1.365 ha. Het combineren van bovenvermelde inspanningen (kwaliteitsverbetering van de aanwezige habitats en de omvormingsmaatregelen) met bosuitbreiding moet uiteindelijk resulteren in een uitbreiding van grotere aaneengesloten bosmassieven. Taakstelling voor het Cotthembos is 110 – 130 ha.

2.3.5.

Afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur Sinds 2004 worden de landbouwgebieden en de resterende natuur- en bosgebieden verder afgebakend. Van 2004 tot 2009 werkte de Vlaamse overheid in overleg met gemeenten, provincies en middenveldorganisaties een ruimtelijke visie uit op landbouw, natuur en bos in dertien buitengebiedregio’s.

De visie geeft op hoofdlijnen aan welke gebieden behouden blijven voor landbouw en waar er ruimte kan zijn voor natuurontwikkeling of bosuitbreiding. Ze vormt de basis voor de 82

opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen, die de bestemmingen op perceelsniveau vastleggen.

Sint-Lievens-Houtem ligt in 2 regio’s. Het noordelijk gedeelte behoort tot de regio ScheldeDender, deelruimte 3: Land van Lede-Wetteren - oostelijk deel en het zuidelijk gedeelte behoort tot regio Vlaamse Ardennen, deelruimte 4: Land van Zottegem - noordelijk deel. Bij de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande gewestplannen nam de Vlaamse regering eveneens een beslissing over de opmaak van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘Landbouwgebieden en beekvalleien rondom Sint-Lievens-Houtem en het Cotthembos’. Het overlegproces is gestart in september 2011 (procesnota). Gelet op de afspraak voor maximale afstemming met het ruilverkavelingsproces, ligt de procedure momenteel on hold. Meer informatie is terug te vinden op de website van Ruimte Vlaanderen: www.vlaanderen.be. Op 28 november 2008 nam de Vlaamse regering kennis van de visie voor de regio ScheldeDender en keurde ze de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande gewestplannen voor ca. 21.900 ha agrarisch gebied en een operationeel uitvoeringsprogramma goed. Op 8 mei 2009 nam de Vlaamse regering kennis van de visie voor de regio Vlaamse Ardennen en keurde ze de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande gewestplannen voor ca. 29.000 ha agrarisch gebied en een operationeel uitvoeringsprogramma goed. In het operationeel uitvoeringsprogramma is aangegeven welke gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen de Vlaamse overheid de komende jaren zal opmaken voor de afbakening van de resterende landbouw-, natuur- en bosgebieden.

2.3.6.

Ruilverkaveling Ruilverkaveling hertekent en ruilt (landbouw)percelen binnen een vooraf afgebakend gebied (ruilverkavelingsblok) op basis van de inbreng in het ruilverkavelingsblok. Dit is de zogenaamde herverkaveling. Hiermee wordt gestreefd naar aaneengesloten, regelmatige en gemakkelijk toegankelijke kavels, indien mogelijk gegroepeerd bij de bedrijfszetel van de (landbouw)gebruiker. Ruilverkaveling bevordert zo de rendabele en duurzame landbouwuitbating. Momenteel beoogt de ruilverkaveling ook de 83

verbetering van andere sectoren op het platteland zoals recreatie, natuur, landschap, erfgoed,… De herverkaveling gebeurt binnen de randvoorwaarden voorzien op het ruilverkavelingsplan - structuurplan. Het ruilverkavelingsplan bepaalt de krachtlijnen van het project. Bij de herverkaveling wordt alle openbaar domein toebedeeld aan de gemeenten of de provincie. Deze ‘grondinname’ voor het openbaar domein dat nog in eigendom was bij private personen en voor het nieuwe openbare domein, wordt evenredig over alle eigenaars en gebruikers verdeeld. Nieuwe beplantingen en vaak ook bestaande beplantingen langs openbaar domein worden naar de gemeenten of de provincie overgedragen via herverkaveling. Het ruilverkavelingsproject van 1.695 ha omvat gedeeltelijk het grondgebied van Sint-LievensHoutem (1.398 ha), Oosterzele (228 ha), Erpe-Mere (59 ha) en Lede (9 ha). Het ruilverkavelingsplan Sint-Lievens-Houtem heeft de ambitie om de rendabiliteit van het landbouwgebruik en de omgevingskwaliteit van het platteland te verhogen door te investeren in verbetering van de wegen, de perceelsstructuur, aanplantingen, natuurbeheer, voorzieningen voor recreatie, veilig verkeer, waterbeheer, bodembescherming (o.a. via erosiebestrijdingmaatregelen) en erfgoed. Het ruilverkavelingscomité heeft dit ruilverkavelingsplan geactualiseerd en vertaald naar concrete maatregelen op een structuurplan. Het ruilverkavelingsproject wordt stapsgewijs uitgevoerd en bestaat uit verschillende onderdelen die elk hun eigen procedure kennen. DEEL 1 - Waterwerken (afgewerkt) DEEL 2 - Wegenwerken (afgewerkt) DEEL 3A – landbouwwegen (in uitvoering) DEEL 3B – landbouwwegen (in uitvoering) DEEL 3C – landbouwwegen (in ontwerp) DEEL 4 - natuur- en landschapszorg (in uitvoering) Uitvoering kavelinrichtingswerken (in voorstudiefase) Eind 2013 zullen de gebruikers hun nieuwe percelen in gebruik kunnen nemen en zullen de eigenaars een nieuwe eigendom worden toebedeeld bij het verlijden van de ruilverkavelingsakte. Meer informatie is terug te vinden op de website van de VLM: www.vlm.be

2.3.7.

Erosiebestrijding

Erosie is het proces waarbij bodemdeeltjes (sediment) losgemaakt en verplaatst worden door water, ijs, wind of bodembewerking. Deze vorm van landdegradatie vormt een reële bedreiging voor de bodemvruchtbaarheid. Erosie leidt onder meer tot een afname van gewas- en opbrengstverliezen voor de landbouw, tot water- en vooral modderoverlastproblemen in bepaalde wijken en een verhoging van de ruimingskosten van waterlopen en grachten. Sint-Lievens-Houtem behoort tot de 16 meest erosiegevoelige gemeenten binnen de provincie Oost-Vlaanderen. De gemeenteraad nam op 28 augustus 2002 een principebeslissing tot opmaak van een gemeentelijk erosiebestrijdingplan en de aanvraag tot gewestelijke subsidies. De afdeling Land en Bodembescherming van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie keurde eind 2007 de aangevulde versie van het gemeentelijk erosiebestrijdingplan goed. Bij de opmaak van het plan heeft er intensief overleg plaatsgevonden tussen de ontwerper, het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek, de medewerkers van de Vlaamse Landmaatschappij die verantwoordelijk zijn voor de ruilverkaveling Sint-Lievens-Houtem, en 84

het gemeentebestuur. Uit diverse contactmomenten bleek dat het gros van de voorgestelde maatregelen in het kader van de geplande ruilverkaveling konden uitgevoerd worden. In het ruilverkavelingplan zijn onder meer volgende erosiebestrijdingsmaatregelen in erosiegevoelige zones opgenomen: • • •

langs waterlopen: bufferstroken; langs wegen: bredere bermen, gekoppeld aan ecologisch beheer; bosuitbreidingen en groenstroken op de hellingen.

Het erosieknelpunt Bockstale werd in fase 1 van de waterwerken van het ruilverkavelingcomité geremedieerd.

2.3.8.

GNOP

Door het ondertekenen van het Milieuconvenant in 1992, een overeenkomst tussen de Vlaamse gemeenschap en de gemeente in uitvoering van het MINA-plan 2000, onderschreef de gemeente de doelstellingen van Vlaanderen en gaf ze opdracht tot het maken van een Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP). Het GNOP omschrijft het beleid (gebiedsgericht, soortgericht, beleid t.a.v. educatie en sensibilisatie) dat de gemeente voor haar grondgebied zal voeren op het vlak van natuurbehoud. Concreet betekent het dat de gemeente het aspect natuur in haar beleid moet integreren en de natuurwaarden in andere beleidsdomeinen: ruimtelijke ordening, verkeer, huisvesting,… Op basis van de randvoorwaarden, de inventaris en de knelpuntenanalyse wordt een globale beleidsvisie ontwikkeld. Het actieprogramma, gekoppeld aan de beleidsdoelstellingen, is in tabelvorm opgenomen. De gemeenteraad keurde na unaniem gunstig advies van de minaraad het GNOP op 4 november 1996 goed. Tot nu werden een aantal acties uit dit plan uitgevoerd: Subsidiereglement voor de aanplant en het onderhoud van kleine landschapselementen, bosaankopen in de vallei van de Letterbeek (uitbreiding domein Hemelrijk) en in de vallei van de Smoorbeek (uitbreiding domein ex-pastorie in Zonnegem),… Ook worden een aantal GNOP-acties via de ruilverkaveling gerealiseerd: Heerenput ’s Hondhuffel, bebossingen, bosomgevingsbeheer,… Acties GNOP zijn te raadplegen bij de technische dienst.

2.3.9.

Bosdecreet - Bosbeheersplan

Het Bosdecreet is sinds 13 juni 1990 de wettelijke basis voor het Vlaamse bosbeleid en – beheer. Het Bosdecreet geldt zowel voor openbare bossen als bossen in privébezit. De nadruk ligt op de bescherming en het duurzaam gebruik van het bos. Het decreet erkent formeel de meervoudige functies die bossen vervullen. Voor alle openbare bossen, (eigendom van gemeentes, provincies, kerkfabrieken, OCMW’s, publiekrechterlijke instellingen …), ongeacht hun oppervlakte, moet een uitgebreid bosbeheersplan worden opgemaakt. Alle uitgebreide bosbeheerplannen moeten voldoen aan de criteria voor duurzaam bosbeheer (CDB) zoals vastgelegd in het BVR van 27 juni 2003 tot vaststelling van de criteria voor duurzaam bosbeheer voor bossen gelegen in het Vlaamse gewest. Het aandeel bos in Sint-Lievens-Houtem is gering: 9 % van de totale oppervlakte is met bos bedekt, dit komt overeen met circa 236 ha bos. De belangrijkste bossen zijn deze rond Cotthem, het Moortelbos in Bavegem en de bossen ten noorden zuidwesten van Vlierzele. Sint-Lievens-Houtem heeft momenteel 8,25 ha gemeentelijke bossen met verplichting van de opmaak van een uitgebreid bosbeheersplan in eigendom: Eilandbos: 1,2 ha; 85

Domein Hemelrijk: 2,1 ha; Omgeving pastorie Zonnegem: 4,95 ha; Door de ruilverkaveling Sint-Lievens-Houtem wordt het bospatrimonium van de gemeente aanzienlijk uitgebreid, zowel met nieuwe bosaanplantingen (maatregelen tot landinrichting) als met bestaande bossen (eigendommen verworven door VLM waarvoor via de herverkaveling - voorlopig - geen andere eigenaar gevonden werd). Het gaat om ongeveer 20 ha beboste eigendommen. Dit cijfer zal pas definitief zijn na het verlijden van de ruilverkavelingsakte (najaar 2013) en na het uitvoeren van het uitvoeringsdossier natuur- en landschapszorg (winter 2012 - 2013). Na afronding van de ruilverkaveling zal de gemeentelijke bos index met 6 % stijgen tot 15 %. Ook voor deze bospercelen is een uitgebreid bosbeheersplan nodig. De gemeenteraad keurde op 21 maart 2013 de overeenkomst tussen het ruilverkavelingcomité Sint-Lievens-Houtem, de gemeenten Oosterzele en Erpe-Mere, de Stichting Napoléon Godecharles (eigenaar van bossen omgeving Peperstraatje en Morelgem) en de bosgroep Midden Oost-Vlaanderen betreffende de opmaak van een uitgebreid bosbeheersplan voor Sint-Lievens-Houtem en omgeving voor openbaar en privébos, goed.

2.3.10.

Bermbesluit

Het Bermbesluit van 27 juni 1984 beoogt een natuurvriendelijk bermbeheer te stimuleren via een aangepast maaibeheer met respect voor maaidata (eerste maaibeurt niet voor 15 juni, een eventueel tweede maaibeurt na 15 september), het verwijderen van maaisel binnen 10 dagen na het maaien en het verbod tot gebruik van biociden. Het besluit is o.a. van toepassing op bermen en taluds langs wegen, waterlopen en spoorwegen waarover publiekrechtelijke rechtspersonen (o.a. de gemeente) het beheer uitoefenen. In Sint-Lievens-Houtem worden de bermen niet gemaaid volgens het bermbesluit: er wordt geklepeld zodat het maaisel niet kan worden afgevoerd.

2.3.11.

Decreet vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse gewest

Het decreet verbiedt sinds 1 januari 2004 voor alle openbare diensten het gebruik van bestrijdingsmiddelen op openbaar domein (openbare parken en plantsoenen, rond waterlopen en andere oppervlaktewaters, op wegranden en bermen, in natuur- en bosgebieden en andere kwetsbare gebieden, op terreinen die gebruikt worden voor openbaar nut,…). Sinds januari 2004 mogen openbare besturen in principe geen bestrijdingsmiddelen meer gebruiken tenzij ze dit in een reductieplan grondig hebben gemotiveerd. In navolging van de Europese Richtlijn Duurzaam Gebruik Pesticiden is het pesticidendecreet gewijzigd. De gemeenteraad engageerde zich op 27 mei 2003 om als afwijking op het decreet een reductieprogramma in te dienen en uit te voeren ten einde uiterlijk vanaf 1 januari 2015 een nulgebruik te bereiken. Het is niet evident om tot een volledig nulgebruik te komen, vooral de kerkhoven en sportterreinen zijn probleemlocaties. Evolutie gebruik bestrijdingsmiddelen (kg): 2007 2008 2009 Round up 65 50 40 Bofix 20 20 20 Zapper 20 20 20

2.3.12.

2010 30 15 15

2011 25 10 15

2012 25 10 15

2013 20 5 10

Natuureducatief centrum ‘De Pastorie’ 86

Sinds september 2012 is het Natuureducatief Centrum ‘De Pastorie’ een volwaardige gemeentelijke dienst. Het NEC De Pastorie is gehuisvest in de voormalige stallingen van de oude pastorie aan de Halleweg 15 in Zonnegem en is gelegen in een ca. 8,50 ha groot gemeentelijk domein met belangrijke natuurwaarden. Het gebied wordt gekenmerkt door een grote biodiversiteit en wordt momenteel extensief beheerd. Kerntaken van het NEC De Pastorie zijn: • het aanbieden van natuureducatieve activiteiten aan scholen van kleuter- en basisonderwijs; • het aanbieden van natuurbelevingsmomenten en natuureducatieve vormingen aan het ruime publiek in het kader van een algemene sensibilisatie rond natuur, milieu en duurzaamheid (organisatie klavertjevierwandelingen, evenementen ter gelegenheid van Dag van het Park, Week van het Bos,…). Tijdens het herfstseizoen 2012 brachten 1.080 leerlingen van 21 scholen een bezoek aan NEC De Pastorie. Voor het lenteseizoen 2013 zijn 1.472 leerlingen ingeschreven voor 72 activiteiten. Het aantal geboekte activiteiten neemt jaar na jaar toe. Deze toename situeert zich vooral bij de kleuters en de 1ste graad. Het aantal bezoekers van de 3de graad blijft nagenoeg constant, maar laag ondanks de uitbreiding van het aanbod. 35 % van het totaal aantal bezoekers in 2012 was afkomstig van Sint-Lievens-Houtem. Over het gehele schooljaar 2012 - 2013 genomen, bezoeken nagenoeg alle leerlingen van SintLievens-Houtem NEC De Pastorie.

2.3.13.

RLVA: Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen

Sint-Lievens-Houtem trad in mei 2008 officieel toe tot het Regionaal landschap Vlaamse Ardennen. De rode draad door de activiteiten en projecten van het RLVA is het behoud en de versterking van natuur en landschap. Het regionaal Landschap voert vooral beheers- en onderhoudstaken uit in het gemeentelijk domein Hemelrijk (o.a. snoei- en aanplantwerkzaamheden) en in het domein ex-pastorie in Zonnegem (o.a. aanleg amfibieënpoel, onderhoud knotwilgen, hagen, bouw vlonder aan poel,…) en ondersteunt de gemeente in haar natuurbeleid: o.a. paddenoverzetactie, jaarlijkse boomplantactie, fruithappening, nestkastenactie,... Sint-Lievens-Houtem organiseerde in 2011 voor het eerst een paddenoverzetactie in de Ijshoutestraat. In 2012 werd de actie uitgebreid met een locatie in Bussegem. Aantal overgezette amfibieën: Ijshoute Bussegem 2011 270 2012 333 302

2.4. Inzake milieu 2.4.1.

Milieubeleidsplan

Het Decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid van 5 april 1995 legde onder meer via het Uitvoeringsbesluit betreffende de provinciale en gemeentelijke milieubeleidsplanning en milieuraad de verplichting op tot opmaak van een 87

milieubeleidsplan voor lagere besturen. Elke gemeente moest uiterlijk tegen september 2005 over een vastgesteld milieubeleidsplan beschikken. De rode draad doorheen het milieubeleid van de gemeente Sint-Lievens-Houtem is ‘duurzame ontwikkeling’: ‘een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generaties zonder de mogelijkheden van de toekomstige generaties in gevaar te brengen om in hun behoeften te voorzien’. Het milieubeleidsplan werd opgebouwd rond het instrumentarium (overzicht van alle middelen die de gemeente ter beschikking heeft om een efficiënt milieubeleid te ondersteunen) en volgende thema’s: vaste stoffen, water, natuurlijke entiteiten, hinder, mobiliteit en energie. Per thema worden het algemeen beleidskader, de bestaande toestand, knelpunten en potenties, de missie en maatregelen besproken. De acties worden gedetailleerd beschreven in actiefiches met raming en timing. De gemeenteraad stelde op 31 augustus 2005, na advies van de minaraad, de VLM, de provincie Oost-Vlaanderen, de VMM, de Ovam, Aminal en de administratie economie en na openbaar onderzoek het milieubeleidsplan 2005 - 2009, inclusief overwegingdocument, vast. Het document is consulteerbaar op de gemeentelijke website.

2.4.2.

CO2-vrije gemeente

Het klimaat verandert, het vermijden van een onomkeerbare klimaatwijziging vereist een drastische daling van de CO2-uitstoot. Europa wil tegen 2020 20 % hernieuwbare energie produceren, 20 % energie-efficiënter zijn en 20 % minder CO2 uitstoten. Uit onderzoek blijkt dat deze Europese ambitie onvoldoende is en dat de CO2-uitstoot tegen 2020 met minstens 40 % zal moeten dalen. De gemeenteraad stelde zich op 28 oktober 2009 tot doel CO2-neutraliteit te bereiken qua energieverbruik. De gemeente zal al het nodige doen om deze doelstelling ook effectief te realiseren. Het ging vooral om een intentieverklaring.

2.4.3.

Vergunningen

Milieuvergunning Sinds het in voege treden van het Milieuvergunningsdecreet en VLAREM I op 1 september 1991 zijn verschillende activiteiten in 3 klassen ingedeeld waarvoor uniforme procedures uitgewerkt zijn. De exploitatievergunning werd samen met een aantal milieugebonden vergunningen (lozen van afvalwater, oppompen van grondwater, verwijderen van afvalstoffen,…) geïntegreerd tot 1 vergunning: de milieuvergunning. Er werd eveneens vastgelegd voor welke activiteiten een milieuvergunning vereist is. Sinds 1 augustus 1995 zijn de vergunningsvoorwaarden van kracht die zijn vastgelegd in Vlarem II. Deze wetgeving bevat milieukwaliteitsnormen, de algemene en sectorale milieuvoorwaarden waaraan een inrichting moet voldoen. De huidige inrichtingen zijn ingedeeld in 3 klassen nl.: • 1e klasse: een bedrijf dat een grote milieu-impact heeft en dat zich moet wenden tot de deputatie voor de aanvraag van een milieuvergunning (bv. slachterijen, grote veeteeltbedrijven, transportfirma’s, melkerijen, stortplaatsen,…); • 2e klasse: een bedrijf dat zich voor de aanvraag van een milieuvergunning moet richten tot het college van burgemeester en schepenen (bv. garages, schrijnwerkerijen,veeteeltbedrijven,...); • 3e klasse: een bedrijf dat strikt genomen geen milieuvergunning nodig heeft voor het uitoefenen van zijn activiteiten. Het bedrijf moet zich wel houden aan een aantal 88

regels en is verplicht zijn activiteiten te melden aan het college van burgemeester en schepenen (bv. slagerijen,…). Binnenkort smelten milieuvergunning en stedenbouwkundige vergunning samen in de omgevingsvergunning. Dit zal tot gevolg hebben dat nog slechts weinig vergunningen door de provincie in eerste aanleg worden beslist. Gelet op het eerder beperkt aantal klasse 1bedrijven en het feit dat een aantal van deze bedrijven niet in klasse zal verlagen, zal dit geen substantiële verhoging van de werkdruk voor het behandelen van de milieuvergunningsaanvragen tot gevolg hebben. Alle toezichts- en strafbepalingen zijn door het Milieuhandhavingsdecreet (trad in 2009 in werking) vervangen door één globale regeling. Het college stelde in zitting van 12 april 2012, overeenkomstig het Milieuhandhavingsdecreet en -besluit, de duurzaamheids- en mobiliteitsambtenaar en het diensthoofd technische dienst aan tot gemeentelijke toezichthouders. Sint-Lievens-Houtem telt momenteel 12 Vlarem klasse 1, circa 103 Vlarem klasse 2 en 293 Vlarem klasse 3 vergunde bedrijven. Gelet op het geringe aantal klasse 1-bedrijven en het feit dat de meeste niet in klasse zullen dalen, zal het aantal door de gemeente te behandelen dossiers niet spectaculair stijgen. Aantal afgeleverde vergunningen - aktenames - weigeringen: 2007 - 2012 2007 2008 2009 2010 2011 Klasse 1 (advies) 4 8 1 5 5 Klasse 2 (vergunning) 13 9 12 10 6 Klasse 3 (aktename) 5 20 16 18 11

2012 5 8 8

Aantal beroepen tegen afgeleverde vergunningen: 2007 - 2012 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Klasse 1 2 1 (advies) Klasse 2 1 1 1 (vergunning) Milieuhandhavingscontroles worden enkel naar aanleiding van klachten en meldingen uitgevoerd. Het enerzijds uitvoeren van een prioriteitenbeleid voor milieuhandhaving en het uitvoeren van milieuhandhavingcontroles en het anderzijds verlenen van advies over milieugerelateerde dossiers en over milieuvergunningen zijn binnen eenzelfde gemeentelijke dienst moeilijk compatibel. Milieuhandhavingscontroles: overzicht 2009 Milieuhandhavingscontroles 9 (proactief en reactief) Geen overtreding 0 vastgesteld Aanmaning geformuleerd 9

2010

2011 19

2012 15

2

5

17

10

Milieuklachten Groenbeheer Milieu Sluikstort

2009

53

2010 10 25 56 91

2011 5 56 29 90

2012 24 53 79 156 89

Geurhinder (niet via meldpunt)

106

76

Het aantal klachten over sluikstortingen stijgt gevoelig. De gemeentebelasting op het weghalen van sluikstortingen en het opleggen van een GAS-boete wanneer de overtreder van het sluikstorten gekend is, hebben niet het gewenste effect. In de omgeving van de woonkern van Bavegem en van het centrum van Zonnegem wordt regelmatig geurhinder ervaren. Het gaat om hinder, veroorzaakt door klasse 1-bedrijven. De problematiek is gekend. Er is regelmatig overleg tussen bedrijf, toezichthoudende overheid (afdeling milieu-inspectie van de LNE) en de gemeente. Afval Totaal huishoudelijk afval per inwoner in kg

In 2000 bedroeg het totaal huishoudelijk afval (som van huishoudelijk selectief ingezameld afval en restafval) in Sint-Lievens-Houtem: 725,40 kg/inwoner en lag ver boven het Vlaamse gemiddelde (559,60 kg/inwoner) en dit voor de Belfius-cluster V2 (584,90 kg/inwoner). Sinds dan zakte dit cijfer gevoelig en in 2010 zat het gemiddeld aantal kg huishoudelijk afval per inwoner sterk onder het Vlaams gemiddelde: Sint-Lievens-Houtem: 448 kg, Vlaanderen: 524,80 kg, Belfius-cluster V2 559,50 kg. Sluikstorten wordt sterk aangepakt met de beschikbare middelen, maar blijft een aanhoudend probleem. De technische buitendienst spendeert gemiddeld 5 uren per week aan het opruimen van zwerfvuil en sluikstort. Via een overeenkomst met de vzw Broeders Ebergiste zamelen bewoners van Huize Van der Schueren iedere woensdagvoormiddag zwerfvuil in. Afvalpreventie wordt in Sint-Lievens-Houtem gestimuleerd door onder meer het promoten van thuiscomposteren via de gemeentelijke compostmeesters (kringloopkrachten), de verkoop van composteringsmateriaal aan sterk gereduceerde kostprijs, verdelen van antireclamestickers, subsidie voor gebruik van herbruikbare luiers bij geboorten. Scholen worden aangemoedigd om deel te nemen aan zwerfvuilacties, composteren op school, aan het provinciaal MOS-initiatief. Zwerfvuilacties – deelnemende scholen 2011: gemeenteschool, Sint-Lievensinstituut, Klim-Op, Hofkouter 2012: gemeenteschool, Hofkouter. Aantal omgeruilde GFT containers en aangekocht composteringsmateriaal Afstand GFT Aankoop Voor Voor Compostvat + Wormencompostvat wormenbak beluchtingsstok bak

Compostbak 90

2009 2010 2011 2012

2.4.4.

9 6 7 2

1 1 1

3 9 9 9

0 1 1 3

6 11 7 20

Acties

Ratten- en muskusbestrijding Iedere eigenaar is volgens de wetgeving verplicht om de schadelijke ratten (muskusrat, bruine rat) te bestrijden op eigen domein. Rato, vzw Rattenbestrijding Oost-Vlaanderen, is sinds 2006 actief in de gemeente voor de bestrijding van muskus- en bruine ratten op openbaar domein. Zij controleren en speuren de waterlopen (niet de riolering en de bebouwde kernen) af op aanwezigheid van muskusratten en bruine ratten en bestrijden die bij aanwezigheid zodanig dat zoveel mogelijk schade kan voorkomen worden. Zwerfkatten De gemeente sloot een overeenkomst met de vzw Rato waarbij een aantal malen per jaar, op gemeentelijke afroep, ter vervanging van de muskus- en bruine rattenactie, een zwerfkattenactie wordt georganiseerd. De zwerfkatten worden gevangen, zieke dieren worden verzorgd en indien nodig pijnloos uit hun lijden verlost, gezonde exemplaren worden door een dierenarts onvruchtbaar gemaakt. Gevangen zwerfkatten die behandeld zijn, krijgen een knipje in het oor voor herkenning en worden terug uitgezet op de vangplaats met transportbakken, aangeleverd door de vzw Rato. Kostprijs en aantal gevangen, geëuthanaseerde, gecastreerde of gesteriliseerde en opnieuw uitgezette katten 2010 2011 2012 Aantal 45 44 25 katten Kostprijs 4.621,50 4.389,34 2.962,02 euro euro euro

2.4.5.

Energie

Gratis bouwen verbouwadvies Sinds 2006 geldt in Vlaanderen de energieprestatieregelgeving. Alle gebouwen waarvoor een stedenbouwkundige vergunning wordt aangevraagd, moeten voldoende thermisch geïsoleerd en energiezuinig zijn. Daarnaast is voor een gezond binnenklimaat, een minimale en gecontroleerde ventilatie verplicht. Op 1 januari 2012 werd de energieprestatieregelgeving verstrengd. Sint-Lievens-Houtem sloot in 2009 een samenwerkingsovereenkomst af met de vzw Gents Milieu Front, afdeling MilieuAdviesWinkel over het aanbieden van duurzaam bouwen verbouwadvies. Het aanbod geldt voor particulieren met bouw- of verbouwplannen op het grondgebied van Sint-Lievens-Houtem. Aan de hand van plannen, schetsen, foto’s,… en rekening houdend met de wensen en het budget van de kandidaat- bouwers en -verbouwers, gaat de MilieuAdviesWinkel op zoek naar de meest energie- en milieuvriendelijke oplossingen.

91

De vergoeding bedraagt 50 euro per uur advies en een forfaitaire verplaatsingsvergoeding van 30 euro per zitdag. Er worden jaarlijks 5 zitdagen van telkens 4 uur (2 uur per kandidaat voorzien). Aantal gratis verstrekte bouwen verbouwadviezen: 2009 2010 2011 2012 Aantal adviezen 4 5 9 9 Energiescans De energiescan is een snelle doorlichting van het energieverbruik in de woning. Een eenvoudige inspectie van een woning geeft een eerste beeld van de energiesituatie en de mogelijke energiebesparing op het gebied van isolatie, verwarming, verlichting, huishoudtoestellen en energiezuinig gedrag. De uitvoerder van een energiescan voert meteen een aantal kleine energiebesparende maatregelen uit: hij plaatst spaarlampen, een waterbesparende douchekop, radiatorfolie of buisisolatie. Sint-Lievens-Houtem sloot in 2007 een samenwerkingsovereenkomst met Eandis af, onder meer voor het laten uitvoeren van gratis energiescans en tekende in 2009 in op het vervolgproject. Aanvankelijk werden de scans via EANDIS uitgevoerd. Sinds 2012 worden ze verzorgd door de sociale economie-organisatie De Kringwinkel Teleshop. Aantal uitgevoerde energiescans: 2007 tot en 2011 met 2010 energiescans 124 43

2012 44

Energiemeter Een energiemeter laat duidelijk zien hoeveel stroom een huishoudapparaat gebruikt en hoeveel dat kost. De gemeente stelt de meter gratis ter beschikking. Inwoners kunnen hem maximaal 14 dagen ontlenen. Aantal ontleende energiemeters: 2009 energiemeters 13

2.4.6.

2010 11

2011 11

2012 5

Subsidies

Geboortepremie Het gemeentebestuur verleent een geboortepremie. Na de inschrijving van de geboorte in het bevolkingsregister van de gemeente, krijgt het gezin 1 pak restafvalzakken. Indien de ouders kiezen voor herbruikbare luiers, kunnen zij tot 50 % van de aankoopfactuur van de luiers, met een maximum van 250 euro, terugbetaald krijgen. De gemeente betaalde tijdens de periode 2006 – 2012: 607,70 euro subsidie uit aan gezinnen voor het gebruik van herbruikbare luiers. Het subsidiereglement is raadpleegbaar op de gemeentelijke website.

subsidiedossiers

2006 3

2008 2

2011 1

2012 92

Aanleg van een hemelwaterput en/of infiltratievoorziening In het kader van een duurzaam gemeentelijk beleid en het duurzaam gebruik van regenwater keurde de gemeenteraad in 2005 een verordening goed die de lozing van het huishoudelijk afvalwater en de afkoppeling van het hemelwater regelt. In hetzelfde reglement werd een subsidie voorzien voor de installatie van een regenwaterput en/of een infiltratievoorziening bij bestaande woningen (de stedenbouwkundige vergunning moet dateren van vóór 7 september 1999) en bij vernieuwbouw. Indien de vernieuwbouw dermate is dat de aanleg van een hemelwaterput en/of infiltratievoorziening verplicht wordt opgelegd in de stedenbouwkundige vergunning, kan geen subsidie bekomen worden. Maximaal subsidiebedrag is 375 euro. De installatie, inclusief aansluitingen, moeten uitgevoerd worden conform de code van goede praktijk. De gemeente betaalde tijdens de periode 2007 – 2012 6.650 euro subsidie voor de aanleg van een hemelwaterinstallatie uit. Het subsidiereglement is raadpleegbaar op de gemeentelijke website.

subsidiedossiers

2007 2

2008 2

2009 7

2010 3

2011 2

2012 4

Aanplant en onderhoud van kleine landschapselementen Om de aantrekkelijkheid van de landelijke omgeving te waarborgen en te verhogen, keurde de gemeenteraad een subsidiereglement voor de aanplant van hagen, houtkanten, hoogstamboomgaarden en knotbomen en voor het onderhoud van deze kleine landschapselementen goed. De subsidie wordt onder bepaalde voorwaarden toegekend en bedraagt maximaal 250 euro per aanvraag. De gemeente betaalde tijdens de periode 2007 – 2012: 3.003,50 euro subsidie voor de aanleg en het onderhoud van kleine landschapselementen goed. Het subsidiereglement is raadpleegbaar op de gemeentelijke website.

subsidiedossiers

2007 4

2008 6

2009 10

2010 4

2011 5

2012 4

93

Deel 2: Beleidsdomein Vorming & vrije tijd

94

3.Focus op cultuur 3.1. Cultuuraanbod 3.1.1.

Evenementen, monumenten en erfgoed

Houtem Jaarmarkt Wanneer: jaarlijks op 11 en 12 november Tienduizenden bezoekers zakken van ver buiten de provincie af om paarden en vee te keuren en te kopen, van de volkse kermissfeer te genieten, te eten en te drinken en zielsverwanten te ontmoeten. Nergens in Vlaanderen is de grootsheid van de jaarmarkt nog zo levendig en prominent aanwezig als in Sint-Lievens-Houtem. Dat de winterjaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem zo populair en actueel is, heeft diverse verklaringen. Zijn verankering in een eeuwenoude bedevaartstraditie is allicht één van de hoofdredenen. Houtem Jaarmarkt vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen met de verering van de Heilige Livinus als motief. Initieel was de zomerbedevaart en -jaarmarkt groter dan de winterjaarmarkt, maar in de loop van de geschiedenis is de bedevaart op 12 november (de vermoedelijke sterfdatum van Livinus) veel belangrijker geworden. De Sint-Lievensprocessie van Gent naar Sint-Lievens-Houtem was een initiatief van de Sint-Baafsabdij waarbij in het zog van de bedevaarders op weg naar het graf van Livinus ook kooplui meetrokken en samenkwamen in het dorp. Er werd vee, koopwaar en textiel verhandeld, maar ook gedronken en gefeest. Het vee kon grazen op het grote grasplein (huidige markt) waar een drinkplaats was voorzien. Of de Heilige Livinus echt heeft bestaan is onbelangrijk. Feit is dat de Sint-Baafsabdij de vermeende Ierse Bisschop opvoerde als kerstenaar van de regio en na zijn dood een bedevaart organiseerde om de heilige relikwieën te bezoeken. De SintLievensprocessie en de daaruit ontsproten Houtem Jaarmarkt kan beschouwd worden als een model voor de middeleeuwse processies en jaarmarkten. Vanaf de 17de eeuw evolueerde het overwegend bedevaartsgebeuren meer en meer naar een echte jaarmarkt met een belangrijke vee- en paardenmarkt en een volksfeest. De winterjaarmarkt kende wisselende succesperioden. De laatste vijftien à twintig jaar kan er in Sint-Lievens-Houtem echter gesproken worden van een heropleving van de traditie met jaarlijks ongeveer 50.000 bezoekers. Op 15 november 2010 werd Houtem Jaarmarkt opgenomen op de lijst van UNESCO van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid. Zomerjaarmarkt Wanneer: de laatste zondag van juni Al eeuwenlang wordt in Sint-Lievens-Houtem een zomerjaarmarkt georganiseerd. Net als de winterjaarmarkt in de gemeente heeft dit kleinere en minder bekende broertje zijn wortels in de verering van de Heilige Livinus of Sint-Lieven. Volgens de overlevering was Livinus een Ierse bisschop die in de zevende eeuw naar het Land van Aalst kwam om - met succes gelovigen te bekeren. Dat wekte de nodige afgunst op en zo kwam het dat in 657 in SintLievens-Esse 2 broers uit jaloezie zijn hoofd afhakten. De legende wil dat Sint-Lieven daarop zijn hoofd onder zijn arm nam en nog tot in Sint-Lievens-Houtem stapte, waar hij stierf en begraven werd. Deze wonderlijke gebeurtenis gaf daarna aanleiding tot een bloeiende heiligenverering rond de persoon van Livinus. Van overal kwamen pelgrims naar Sint-Lievens-Houtem om bij zijn 95

graf te bidden. Vooral in de periode rond zijn sterfdag werd Sint-Lievens-Houtem druk bezocht. Ook de handelaars en de lokale bevolking waren hiermee gebaat en in de marge van de heiligenverering ontwikkelde zich zo de winterjaarmarkt, die ook vandaag de dag nog enorm populair is. De wortels van de zomerjaarmarkt zijn terug te voeren tot het overbrengen van de relieken van Sint-Livinus naar Gent, waartoe de abt van de Sint-Baafsabdij in 1007 opdracht voor gaf. Daarbij werd ook de belofte gemaakt om eenmaal per jaar met de relieken naar het graf van Sint-Livinus terug te keren. Zo ontstond de Livinusprocessie van Gent naar Sint-LievensHoutem eind juni. Daaraan gekoppeld kwam er ook een zomerjaarmakt in Houtem. Omdat de processie in de praktijk veeleer een feestparade bleek dan een ingetogen geloofsoptocht, werd ze in 1540 door Keizer Karel afgeschaft. De zomerjaarmarkt bleef wel bestaan. Vandaag de dag wordt tijdens de zomerjaarmarkt de Oost-Vlaamse provinciale prijskamp voor witblauwe stieren, vaarzen en koeien georganiseerd. Deze wedstrijden worden verder aangevuld met onder meer een kermis, een braderie en een fietstocht. Op de vooravond van de markt wordt traditioneel ook een Sint-Pietersvuur ontstoken. Een andere vaste waarde op het programma is de Livinuslepelworp. Van op het podium op de markt worden dan Livinuskoeken gegooid. Wie een koek vangt, maakt kans op waardevolle prijzen, waaronder de fel gegeerde Livinuslepel. Sinds 2002 organiseren de Livinusstappers ook ieder jaar de historische Livinustocht van het Gentse Sint-Baafs naar Sint-Lievens-Houtem. Aan de 29 km lange tocht nemen telkens zo'n 200 wandelaars deel. Ook de Livinusrun is ondertussen een gevestigde waarde op het programma. Bacchusviering Wanneer: eerste zondag van maart Al meer dan 60 jaar, volgens sommigen al meer dan 100 jaar, viert de Houtemse wijk Dries de Bacchusstoet met bijhorend feest. De voorbije decennia groeide het uit tot een feest voor alle Houtemnaren. De stoet dankt zijn naam aan Bacchus de Griekse god van de wijn. De stoet lijkt veel op een carnavalsstoet. Ook hier wordt de lokale politiek op de korrel genomen, de deelnemers verkleden zich in de gekste kostuums en er zijn verschillende praalwagens. Maar vergis je niet, de oorsprong van de stoet is verschillend van carnaval. Ooit voelden de Driesbewoners zich verwaarloosd en uit frustratie organiseerden ze in het katholieke Houtem een heidense stoet die alles en iedereen hekelde. In de kop van de stoet lopen de figuren Bacchus en Bacchante mee. In hun kielzog lopen de oude garde van zeventig en tachtig jaar oude wijkbewoners én de Bacchusprinsen mee. Paardenprocessies Wanneer: respectievelijk derde zondag van juli en vierde zondag van september De Fledericusommegang in Vlierzele en de Sint-Nicolaasommegang in Zonnegem. Berenfeesten Vlierzele Wanneer: tweede weekend van juli Sinds 2011 probeert de Gezinsbond Vlierzele terug aan te knopen met de vieringen rond de Vlierzeelse beren, die ooit een belangrijke plaats innamen in de culturele geschiedenis van de gemeente. Het unieke concept van de Berenfeesten bestaat erin om de historiek van de Beer (o.a. optreden van de Beer, de mannen van de Sociëteit, het Berenlied, de Berenworp) te combineren met hedendaagse activiteiten (o.a. de fietstocht en diverse muzikale optredens). Dit jaar werd hard gewerkt om de Berenfeesten verder uit te bouwen. Het meest 96

in het oog springend hierbij is een schitterende Reuzenbeer die onder feestelijke muzikale begeleiding zijn intrede doet in Vlierzele. Daarnaast worden de muzikale optredens ook uitgebreid met 'Vlierzele zingt mee'. De geschiedenis van de berenfeesten gaat terug tot de 18de -19de eeuw toen straatartiesten in de gewesten rondtrokken met dansende, afgerichte beren als bedeltocht. Later werd dit gebruik overgenomen door de lokale bevolking. Van de 19de eeuw tot 1960 werden tijdens de Berenkermis in Strijmeers (wijk in Vlierzele) nagemaakte beren, meestal van stro of hooi, op karretjes rondgetrokken. In deze berenstoet liepen een berentemmer, die de beer in bedwang moest houden, de 'mannen van de sociëteit' (karikaturen van de politieke en rechterlijke macht) en talrijke muzikanten mee. Onder leiding van een accordeonist werd het Berenlied gezongen door omstaanders. In 1989 vond in Vlierzele de eerste Reuzen- en Folkloristische Stoet, de Vriezelse Berenstoet, plaats, met onder meer een reuzenbeer van 4 meter hoog, gemaakt door de carnavalsgroep 'De Vriezelse Beeren'. Deze stoet was een eenmalige gebeurtenis, maar de reuzenbeer, Martijn, genaamd, nam in de daaropvolgende jaren wel nog deel aan talrijke stoeten in binnen- en buitenland. In 2011 organiseerde de Gezinsbond Vlierzele in samenwerking met de cultuurdienst van Sint-Lievens-Houtem en een aantal sponsors de eerste Berenfeesten tijdens het zomerkermisweekend. Bedoeling van deze feesten is een evenwicht te zoeken tussen de oude traditie rond de Vlierzeelse beer en nieuwe, eigentijdse activiteiten, zoals verschillende optredens en de Berenworp. Open Monumentendag Wanneer: tweede zondag van september Afhankelijk van de geschiktheid van het thema neemt Sint-Lievens-Houtem deel aan Open Monumentendag op de eerste zondag van september. Een werkgroep werkt een gepast plaatselijk programma uit. Erfgoeddag Wanneer: eerste zondag na de paasvakantie Het gemeentebestuur werkt in de mate van het mogelijke een plaatselijk programma uit tijdens de Erfgoeddag. Dag van het park Wanneer: laatste zondag van mei Jaarlijks organiseert het gemeentebestuur, in samenwerking met lokale actoren de ‘Dag van het park’ in de tuin van de pastorij in Zonnegem. Het gemeentebestuur zorgt voor de invulling van culturele activiteiten tijdens deze manifestatie. Monumenten • • • • • • • • •

De Sint-Michielskerk: Marktplein De schandpaal: Marktplein Het gemeentehuis: Marktplein 3 Livinuskapel: Kapellekouter Livinuskruis: Marktplein Marktplein Moeder Anna-kapelletje: Wittinck Kruislievenheer: op Duvenekouter langs het veldbaantje van s' Hondshuffel naar Letterhoutem Kerkhof Kruisbeeld: kerkhof achter Sint-Michielskerk 97

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Watertoren: Diepestraat Mariagrot: Cotthem De Slote: Cotthem Dammansschild: Cotthem Oude korenwatermolen: Eiland 25 Romeinse Heirbaan – kruis veldweg: Balei, Oude Heerweg Trambaan: oude trambaan tussen Herzele en Sint-Lievens-Houtem, komt uit de Kapellekouter Livinusbrug en Livinusdoorgang: naast de kerk van Sint-Lievens-Houtem Parochiekerk van Sint-Onkomena of Sint-Wilgefortis Kapel O.L.Vrouw van bijstand: kruispunt van de Lege Hellesemweg en de Wettersesteenweg de Spooklinde: Kruispunt van de Hoogkouterstraat en de Lindestraat de Sint-Fledericuskerk Rotse Vlierzele Domein Hemelrijk: voormalig zwembad : voetbalveld + bosje aan Hemelrijk Kerk Letterhoutem Sint-Pietershof: Keiberg Standbeeld Champetter,Kruis ‘Cis Baove’: Letterhoutem Dorp, nabij de kerk De Sint-Stefanuskerk: kerk Zonnegem De Pastorie: Halleweg 15, Zonnegem De ‘Oude Brouwerij’: Steenbergstraat Zonnegem Het Hof van Diepenborg: Diepenborgstraat Zonnegem

Viersprong Sint-Lievens-Houtem maakt samen met Melle, Merelbeke en Oosterzele deel uit van de intergemeentelijke projectvereniging Viersprong Land van Rode. In 2010 sloot de Vlaamse gemeenschap een erfgoedconvenant af met de intergemeentelijke projectvereniging Viersprong Land van Rode (Melle, Merelbeke, Oosterzele en Sint-Lievens-Houtem) om het lokaal cultureel erfgoedbeleid vorm te geven. Een convenant is een contract tussen de Vlaamse gemeenschap en het intergemeentelijk samenwerkingsverband dat toelaat dat een regio zelf een cultureel erfgoedbeleid kan invullen binnen de krijtlijnen van de Vlaamse gemeenschap. Op die manier kan op lokaal niveau het best ingespeeld worden op de noden van het werkveld en kan een duurzaam beleid ontwikkeld worden. In januari 2011 ging de erfgoedcel van start. De erfgoedcel staat, vertrekkend vanuit de lokale noden en behoeften, in voor de uitvoering van het erfgoedbeleidsplan. De kerntaken van de erfgoedcel kunnen als volgt omschreven worden: • ondersteuning bieden aan alle erfgoedvrijwilligers en –professionals van de streek; • de opsporing, bewaring en ontsluiting van het cultureel erfgoed; • een zo breed mogelijk publiek enthousiasmeren om cultureel erfgoed te ontdekken en door te geven. Jaarlijkse bijdrage voor deze projectvereniging bedraagt ca 5.000 euro. Kermissen De precieze data van de kermissen zijn terug te vinden via www.sint-lievenshoutem.be/kermissen Waar Zonnegem

Wat Kermis

Wanneer Vierde zondag na Pasen 98

Letterhoutem Bavegem

Pinksterenkermis Kermis

Sint-Lievens-Houtem Vlierzele Letterhoutem

Zomerjaarmarkt Kermis Kermis

Vlierzele

Kermis

Bavegem

Kermis

Sint-Lievens-Houtem

Kermis Vuurwerk Kermis Houtem Jaarmarkt Eindejaarsmarkten

Zonnegem Sint-Lievens-Houtem Sint-Lievens-Houtem

3.1.2.

Weekend van Pinksteren Eerste zondag na 13 juni of 13 juni zelf Laatste zondag van juni Tweede zondag van juli Zondag van of eerste zondag na 16 september Tweede zondag van september Vier weken na de vierde zondag van augustus Zondag dichtst bij 29 september Zondag na 9 oktober 11 en 12 november Twee laatste zaterdagen van het jaar

Overzicht gemeentelijk aanbod

Cultuurspreiding De gemeentelijke cultuurdienst biedt een gevarieerde podiumprogrammatie aan in Cultuurcentrum ‘De Fabriek’. In samenwerking met het Muziekcentrum wordt in ‘De Garage’ in Bavegem de concertreeks ‘Groot Onderhoud’ georganiseerd. De cultuurdienst zorgt ook voor een omkaderend aanbod tijdens evenementen, zoals de jaarmarkten, Open Momentendag,… Podiumvoorstellingen Tijdens seizoen 2012-2013 bestond het aanbod uit: • avondvoorstellingen: 10 • seniorenmatinee: 2 • familievoorstellingen: 2 • film: 8 • schoolvoorstellingen: 5 Publieksdata In totaal ca. 2.500 tickets per jaar voor de avondvoorstellingen. De klanten verspreiden zich over 117 verschillende gemeenten. Een overzicht van de top 10 1 Sint-Lievens-Houtem 2 Zottegem 3 Herzele 4 Oosterzele 5 Erpe-Mere 6 Aalst 7 Gent 8 Wetteren 9 Lede 10 Merelbeke

35,68 10,67 9,3 6,15 5,78 2,84 2,36 2,36 2,31 2,05

Andere gemeenten uit de regio: 99

• • • • • • •

Haaltert: 1,58 % Brakel: 1,37 % Geraardsbergen: 1,31 % Melle: 1 % Wichelen: 0,84 % Lierde: 0, 28 % Zwalm: 0,58 %

Tentoonstellingen De voorbije jaren organiseerde de cultuurdienst de tentoonstelling ‘Tekstiel’. Daarnaast organiseert Kreazolder elk jaar tijdens het laatste weekend van juni een eindejaarstentoonstelling met werk van de cursisten. Cultuurparticipatie Kreazolder De Kreazolder is een gemeentelijk vrijetijdsatelier ingedeeld volgens leeftijdsgroepen. Jeugdateliers De jeugdateliers worden ingedeeld op basis van de leeftijd. Op die manier kan voor iedereen een aangepaste opdracht uitgewerkt worden. Aangezien ieder jaar andere opdrachten gezocht worden, is elk jaar 'anders': er wordt telkens ingespeeld op de actualiteit of op bepaalde situaties die zich aanbieden. Het woensdagatelier is bestemd voor kinderen van het eerste, tweede of derde leerjaar. Diverse basistechnieken worden hier aangeleerd, zoals kleuren mengen, werken met houtskool, tekenen met de gom, plaastergravures ter voorbereiding op het linosnijden, diverse knutselopdrachten met karton, stoffen,... Daarnaast neemt het werken met klei een belangrijke plaats in. Het zaterdagatelier is voor kinderen van het vierde, vijfde of zesde leerjaar. Keramiek, grotere werken, linosnede en diverse kleuren compositieoefeningen staan hier o.a. op het programma. Het vrijdagatelier tenslotte staat open voor jongeren die de lagere school ontgroeid zijn (twaalf jaar en ouder). Verschillende kunstrichtingen worden hier nader bekeken en er wordt bovendien geëxperimenteerd met nieuwe materialen zoals ytong, speksteen, afgedankt elektronicamateriaal,... Uiteraard speelt het materiaal klei een belangrijke rol in de plastische zoektocht. Aantal cursisten 2012 – 2013: • atelier wo. A: 7 • atelier wo. B: 10 • atelier vr.: 5 • atelier za.: 6 Totaal: 28 Volwassenenateliers De volwassenenateliers staan open voor iedereen vanaf 12 jaar. De volwassenen kunnen zich aansluiten bij het keramiek- of het schilderatelier. Minimum één avond per maand wordt voorbehouden voor theorie en werkopdrachten. In het keramiekatelier ligt de klemtoon op de sculpturale keramiek, waarvan de technische mogelijkheden echt onuitputtelijk zijn. Er wordt gestart met kleine oefeningen om het materiaal klei aan te voelen. Verder wordt er dieper ingegaan op het werken met kleiworsten, kleiplaten en het zuiver boetseren. Dit gebeurt via diverse 100

'opdrachtomschrijvingen' waar iedereen zijn eigen identiteit kan inleggen. Iedereen wordt persoonlijk begeleid. Er wordt rekening gehouden met de persoonlijke mogelijkheden. Kijken, selecteren en interpreteren zijn de dominanten van het schilderatelier. Op een ludieke manier worden kleurcombinaties, compositie, doekformaat, penseelstrep,... besproken. Acrylen olieverf zijn de belangrijkste verfmiddelen maar ook andere 'kleurtechnieken' zijn mogelijk. Aantal cursisten 2012 - 2013: • atelier schilderen: 13 • atelier keramiek: 13 Totaal: 26 Kunstatelier voor mindervaliden Elke dinsdagnamiddag is er een atelier specifiek voor Huize Vanderschueren. Ook op donderdagavond participeren mensen van Huize Vanderschueren aan de werking van Kreazolder. Aantal deelnemers 2012 – 2013: • 7 personen op dinsdagnamiddag; • 3 personen op donderdagavond. Academie Beeldende Kunst De academie voor beeldende kunsten is een filiaal van de erkende academie in Zottegem. De academie is er voor iedereen van 6 jaar tot 60-plus. Het is een aanvulling op de school of het beroepsleven waarbij de persoonlijkheid van jong en oud wordt uitgebouwd aan de hand van verschillende artistieke beeldende expressievormen. Voor de lagere graad is het een aanvulling op het dagonderwijs, spelend leren. Voor de middelbare graad is het een zoektocht naar de eigen interesses en eventueel een voorbereiding op het dagonderwijs in de beeldende kunsten. Voor de hogere graad is het een verrijking van de persoonlijkheid naast de studie- of beroepsactiviteit. Het verschil met de Kreazolder is dat de academie officieel kunstonderricht geeft. Er wordt gewerkt met leerplannen en getuigschriften. De werking van de Kreazolder is minder schools en vertrekt meer vanuit de wensen van de cursisten. Aantal leerlingen schooljaar 2012 - 2013: • lagere graad: 41 • middelbare graad: 10 • hogere graad: 10 Totaal: 61 Academie Muziek en Woord De Academie voor Muziek en Woord is een filiaal van de erkende academie in Wetteren. De gemeentelijke Academie voor Muziek en Woord biedt een volwaardige opleiding in twee kunstrichtingen, nl. Muziek en Woord. De twee richtingen zijn enerzijds totaal verschillend en vullen elkaar anderzijds geregeld aan. Het in aanraking komen met en het zelf beoefenen van een of andere vorm van kunst, reeds vanaf jonge leeftijd, is zowel een uitdaging als een onschatbaar middel tot zelfontplooiing. Specifieke aspecten van een dergelijke opleiding zijn: het ontwikkelen van het muzikaal talent, het leren kennen van de diverse muziekinstrumenten, inzicht verwerven in de artistieke en emotionele waarde van de verschillende stijlen en genres in de evolutie van de muziek, het aanleren van een goed gebruik van de stem, inzicht en vaardigheid verwerven tot deelname aan gezamenlijke evenementen van artistiek hoog niveau zoals concerten en toneelopvoeringen. 101

Aantal leerlingen schooljaar 2012 - 2013: • muziek: 143 (piano is meest populair met 39 cursisten) • woord: 85 Totaal: 228

3.1.3.

Overzicht particulier cultuuraanbod

Cultuurspreiding Theater Letterhoutems Toneelgezelschap: jaarlijkse opvoering tijdens het najaar in CC De Fabriek. Tous Chez: tweejaarlijkse opvoering tijdens het voorjaar in CC De Fabriek. Toneelgroep Animo: jaarlijkse opvoering tijdens het voorjaar in de parochiezaal van Bavegem. Vreugd in Deugd: jaarlijkse opvoering tijdens de kerstperiode in zaal Sint-Michael. Zang Smart-to-sing: in CC De Fabriek. Zangkoor Sint-Cecilia Vlierzele: enkele misvieringen in de Kerk van Vlierzele. Zangkoor Nova et Vetera: enkele misvieringen in Bavegem. Sint-Lievenskoor: zangconcert in CC De Fabriek. Dans Cadanz: jaarlijkse opvoering tijdens het voorjaar in CC De Fabriek. Movez (dansvereniging uit Zottegem / Brakel): opvoering tijdens het voorjaar in CC De Fabriek. Dansstudio (dansvereniging uit Zottegem): opvoering tijdens het voorjaar in CC De Fabriek. Muziek Muziekcentrum: 8 à 9 voorstellingen (jazz) tussen september en juni + 10 leerlingenconcerten. Fabrieksconcerten: 4 concerten in de site ‘De Fabriek’ tijdens de zomervakantie. YAMCO: jaarlijks concert in CC De Fabriek. Concert: Patrick Vinckx in CC De Fabriek. Humor Comedy-voorstellingen door comedyshows.be in CC De Fabriek. Cultuurparticipatie Muziekcentrum Het centrum is gesitueerd in het prachtige kader van de pastorie van Bavegem. Het beschikt over een foyer, het secretariaat, verscheidene leslokalen en twee geluidsdichte percussielokalen die volop in gebruik zijn en verder technisch uitgerust worden. Sinds september 2006 is er een zijvleugel ‘De Garage’: een ruimte die voormalig diende als garage en opslagplaats, werd door de gemeente gerenoveerd tot een nieuwe kleine concertruimte met een intieme, persoonlijke sfeer. Het Muziekcentrum wil zowel aan jongeren als aan volwassenen, zowel aan beginners als aan gevorderden, in kleine groepen een alternatieve muziekopleiding bieden zonder vereiste notenleerkennis. Alles wat je nodig hebt, is een muziekinstrument en veel zin om te 102

spelen. Vanaf de eerste les begin je echt te spelen, theorie komt pas achteraf, wanneer die nodig is om te kunnen evolueren. Zowat alle muzikale genres kunnen aan bod komen al naargelang de interesse van de deelnemers: rock, folk, jazz, reggae, pop, kleinkunst en andere. Dit stimuleert sommigen meer en intenser dan wanneer zij les zouden volgen in een traditionele muziekschool. In opeenvolgende fasen leren deelnemers akkoorden spelen, iemand begeleiden, samenspelen met anderen, improviseren en componeren zonder dreigende notenbalken of examenstress. Deze praktisch gerichte muziekopleiding blijkt te beantwoorden aan een reële nood binnen het opleidingsaanbod in de regio. Het centrum is in die zin geen concurrentie voor de bestaande muziekacademies omdat het geen diploma’s aflevert en zich minder baseert en richt op klassieke muziek, hetgeen voor veel amateur-musici drempelverlagend werkt. http://www.muziekcentrum.org/ Publieksdata: In totaal 347 cursisten tijdens cursusjaar 2012 – 2013. Cursisten uit 25 verschillende gemeenten. Opvallend is dat Sint-Lievens-Houtem hier slechts op de 2e plaats staat. Top 10: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Oosterzele Sint-Lievens-Houtem Herzele Erpe-Mere Lede Wetteren Zottegem Wichelen Melle Aalst

21,46 % 18,27 % 14,50 % 9,56 % 7,83 % 6,09 % 5,51 % 3,48 % 2,90 % 2,90 %

Andere gemeenten uit de regio: • Haaltert: 1,58 % • Brakel: 1,37 % • Geraardsbergen: 1,31 % • Melle: 1 % • Wichelen: 0,84 % • Lierde: 0,28 % • Zwalm: 0,58 %

3.2. Infrastructuur 3.2.1.

Overzicht gemeentelijke sociaal-culturele infrastructuur

Het gemeentebestuur beschikt in hoofdzaak over de volgende culturele infrastructuur: • • • • •

Cultuurcentrum De Fabriek (ingedeeld in de categorie gemeenschapscentra) De gemeentelijke openbare bibliotheek Jeugdhuis Reflex (dezelfde site als CC en Bib) Kreazolder (alternatief kunstonderwijs, gehuisvest in het CC) Teken- en muziekacademie (gehuisvest in het CC). Het lokaal van de tekenacademie wordt permanent als leslokaal voor beeldende kunsten gebruikt. Het 103

lokaal van de muziekacademie kan gebruikt worden als leslokaal, vergaderruimte, lokaal voor lezingen,... Al deze gebouwen/lokalen bevinden zich op dezelfde site, Fabrieksstraat 19, 9520 SintLievens-Houtem. De site in haar geheel wordt ‘De Fabriek’ genoemd. Het Cultuurcentrum werd in 2012 voor de volgende activiteiten gebruikt: door cultuurdienst film volwassenen

6

jeugd

5

muziek

8

theater

3

humor

2

familie

1

school

4

senioren

1

voorstellingen

tentoonstelling 2 door muziekacademie repetitie

4

auditie

1

lezingen jeugdboekenweek

4

KJV-slotfeest Stripfestival Route42

1

door bib

1

door sportdienst voordracht

1

circuskamp

1

danskamp

1

onthaal nieuwe inwoners

1

fotoshoots Studio 4

4

muziek

9

theater

2

dans

3

film

1

repetities (dans, zang)

45

vorming/ infovergaderingen

4

academische zitting

3

babyborrel

1

fuiven

2

sinterklaasfeest

1

rode kruis bloedafnames

6

diversen

derden

127 104

Daarnaast stelt de gemeente voor het culturele leven nog andere ruimtes ter beschikking: •

• •

De gemeenteschool in Zonnegem en in Vlierzele: de polyvalente zaal heeft een oppervlakte van 106 m². Daarnaast beschikt de gemeenteschool over een refter en een kleine keuken. Deze lokalen kunnen door de verenigingen gebruikt worden na de schooluren. Zaal ‘’t Kerksken’ in Letterhoutem: een zaal naast de BKO ‘Stekelbees’. Deze zaal werd vroeger gebruikt door het toneelgezelschap LTG. Nu wordt ze gebruikt door de Academie voor Woord, maar ook door verscheidene verenigingen (bv. kaarters,…). De Garage in Bavegem, in samenwerking met het Muziekcentrum wordt er de jazzreeks ‘Groot Onderhoud’ georganiseerd.

3.2.2.

Inkomsten uit verhuur gemeentelijke culturele infrastructuur

Er bestaat een door de gemeenteraad goedgekeurd verhuurreglement. Dit reglement is als bijlage gevoegd bij deze omgevingsanalyse en kan gedownload worden van op www.sintlievens-houtem.be (onder de rubriek ‘De gemeente en… financiën’ – ‘belastingen en retributies’). Zaaltjes (Zonnegem / Letterhoutem / Zonnevlier) 1.360,00 euro / jaar Cultuurcentrum De Fabriek 5.441,00 euro / jaar Muziekvereniging YAMCo betaalt een vaste kost van 250 euro / jaar voor de huur van hun muzieklokaal op de site ‘De Fabriek’. De grootste huurder van het CC is de vereniging Cadanz met een jaarhuurprijs van 1.603,50 euro. Opvallend is de lage huurprijs die Double Voice VOF moet neertellen voor hun Smart-to-sing activiteit. Deze organisatie betaalde voor 5 repetities, 2 voorstellingen inclusief techniek slechts 242,50 euro. Heel weinig voor een commerciële organisatie (want is een vennootschap).

3.2.3.

Overzicht private infrastructuur

Parochiezaal Sint-Michaël Adres Kloosterstraat 12 Informatie Met een kleine en een grote zaal, geschikt voor etentjes en podiumvoorstellingen. Jeugdhuis Reflex Adres Fabrieksstraat 19 Informatie 105

Voor de organisatie van verjaardagsfeestjes voor jongeren. Zaal VSW (Liberale Mutualiteiten) Adres Paardenmarkt 17-19 Informatie Vooral geschikt voor eetfestijnen en feestjes. Zaal De Kring Adres Marktplein 40 Informatie Geschikt voor: feestjes, recepties, warme maaltijden mogelijk maar de mogelijkheden van de keuken zijn beperkt. De Pallieter Arena Adres Paardemarkt 2 Informatie Geschikt voor meetings, babyborrels, verjaardagen, feestjes, etentjes en barbecue. New Dallas Adres Zavelstraat 16, Vlierzele Informatie Grote feestzaal met mogelijkheden voor privé-initiatieven. Capaciteit: feesten tot 1.000 personen. De Kring Vlierzele Adres Vlierzeledorp 23, Vlierzele Informatie Geschikt voor feestjes, recepties, verjaardagen, etentjes,… Parochiezaal Bavegem Adres 106

Kerkkouterstraat, Bavegem Informatie Fuiven, eetfestijnen, verjaardagsfeestjes, rouwmaaltijden,… Parochiezaal met klein keukentje (apparaten niet geschikt voor eetfestijnen – zelf meebrengen).

3.3. Verenigingen & organisatoren 3.3.1.

Verenigingen

Verenigingen voor amateuristische kunstbeoefening Muziek en Dans • • • • •

Muziekcentrum YAM Youth and Music company. Bestaat uit een orkest, dansgroep en drumband Cadanz VZW Dansschool uit Sint-Lievens-Houtem, vooral gericht op kinderen en jongeren. Streetdance, kleuterdans, Jazzdance en ballet. Cadanz

Koren • • • • •

Zangkoor De Livinisten, Sint-Lievens- Houtem Zangkoor Hoger Op, Letterhoutem Zangkoor Nova Et Vetera, Bavegem Zangkoor Sint-Cecilia, Vlierzele Sint-Lievenskoor, Sint-Lievens-Houtem

Theater • • • •

Toneelgroep Amigo, Vlierzele Vreugd in Deugd, Sint-Lievens-Houtem Letterhoutemse Toneelgroep Toneelgroep Animo, Bavegem

Jongerentheater • •

Tous Chez Toneelgroep ontstaan uit de afdeling Woord van de Academie voor Muziek en Woord.

Sociaal-culturele Verenigingen • • • • • • • • •

Davidsfonds Vlierzele PASAR KWB Sint-Lievens-Houtem KVLV Sint-Lievens-Houtem KVLV Bavegem - Letterhoutem KVLV Vlierzele - Zonnegem Gezinsbond Sint-Lievens-Houtem Gezinsbond Letterhoutem Gezinsbond Vlierzele 107

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

VLD Vrouwenbond Sint-Lievens-Houtem LBG Sint-Lievens-Houtem VLD Mannen- en Vrouwenbond Bavegem Curieus Livinus Oudervereniging Sint-Lievensinstituut Ouderraad De Zonnevlier Oudercomité Klim op Bavegem V.Z.W. Vrienden B.S.G.O. Hofkouter Oudercomité Sint-Jozefschool Vlierzele Landelijke Gilde Sint-Lievens-Houtem Landelijke Gilde Letterhoutem Landelijke Gilde Vlierzele - Zonnegem Ziekenzorg Afdeling Sint-Lievens-Houtem Ziekenzorg Letterhoutem Priester Daenskring VTB - VAB Vrijwillige Bloedgevers Rode Kruis Oxfam Wereldwinkel VZW C.M. Kern Sint-Lievens-Houtem St.fledericus - ommegang Dorpscomité Letterhoutem Zonnegem Leeft VZW PLUS VZW Houtem Rock VZW Oude Brouwerij van Zonnegem De Nieuwe Wijkvrienden De Fabrieksconcerten Buurtcomité Leenveld Buurtcomité Groenestraat Bacchus DE KIEKEPUT'N Koninklijke vereniging Geiren Bij De Nikolaasvrienden

Seniorenverenigingen • • • • •

OKRA Sint-Lievens-Houtem OKRA Bavegem OKRA Letterhoutem OKRA Vlierzele ZBG Zonnegem

Vaderlandslievende verenigingen • • • • • •

N.S.B. Sint-Lievens-Houtem N.S.B. Bavegem N.S.B. Vlierzele N.S.B. Zonnegem N.S.B. Letterhoutem VZW Vrienden oud-strijders Sint-Lievens-Houtem

3.3.2.

Ondersteuning

Infrastructuur 108

Erkende verenigingen kunnen aan het goedkoopste tarief gebruikmaken van de gemeentelijke sociaal-culturele infrastructuur. Het gaat onder andere over de professioneel ingerichte theaterzaal. Gebruikers van de theaterzaal kunnen ook rekenen op een theatertechnische ondersteuning aan bijzonder democratische tarieven. Uitleendienst De door de cultuur-, sporten jeugdraad erkende verenigingen en de scholen uit SintLievens-Houtem kunnen gratis gebruikmaken van de gemeentelijke uitleendienst: • 10 podiumelementen (2 m x 1 m); • 10 receptietafels, diam. 85 cm; • 200 groene plastic stoelen en 15 groene plastic tafels; • 3 partytenten (2 tenten van 3 m x 3 m; 1 tent van 6 m x 3 m); • 1 beamer; • 1 projectiescherm; • 10 witte tentoonstellingspanelen, afmetingen 120 cm x 120 cm x 42 cm; • kleine tentoonstellingspanelen, afmetingen 1 m x 2 m. Subsidiëring De subsidiëring gebeurt conform een door de gemeenteraad goedgekeurd reglement dat als bijlage bij deze omgevingsanalyse is gevoegd. Werkingsubsidies De door de cultuurraad erkende verenigingen komen in aanmerking voor subsidiëring. Een overzicht van de subsidieverdeling voor werkjaar 2011: In totaal wordt 10.100 euro subsidies verdeeld. Categorie A: Sociaal-cultureel vormingswerk en ontwikkelingswerk Werking/ punten Werking/euro Basis/euro 1 Davidsfonds Vlierzele 600 51,00 35 2 Pasar 1.900 161,50 35 3 KWB Sint-Lievens-Houtem 7.150 607,75 35 4 OKRA Sint-Lievens-Houtem 1.700 144,50 35 5 OKRA Bavegem 1.950 165,75 35 6 OKRA Letterhoutem 5.050 429,25 35 7 OKRA Vlierzele 3.050 259,25 35 8 ZBG Zonnegem 3.700 314,50 35 9 LBG gepensioneerden 400 34,00 35 10 KVLV Sint-Lievens-Houtem 1.650 140,25 35 11 KVLV Vlierzele/Zonnegem 2.600 221,00 35 12 Open VLD Damesbond 200 17,00 35 Gezinsbond Sint-Lievens13 Houtem 1.850 157,25 35 14 Gezinsbond Vlierzele 3.750 318,75 35 Oudercomité 15 gemeenteschool 650 55,25 35 16 Oudercomité Bavegem 750 63,75 35 Oudercomité Sint17 Jozefschool 800 68,00 35 Oudercomité Sint18 Lievensinstituut 1.000 85,00 35

Totaal/euro 86,00 196,50 642,75 179,50 200,75 464,25 294,25 349,50 69,00 175,25 256,00 52,00 192,25 353,75 90,25 98,75 103,00 120,00 109

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Landelijke Gilde Vlierzele Ziekenzorg Sint-LievensHoutem Ziekenzorg Letterhoutem Wereldwinkel Welzijnsraad Cadanz VZW De Pastorie VZW Plus Buurtcomité Leenveld Buurtcomité Groenestraat Fabrieksconcerten Geiren By Totaal

450

38,25

35

73,25

1.350 750 1.300 300 2.250 1.500 1.300 450 250 600 1.300 50.550

114,75 63,75 110,50 25,50 191,25 127,50 110,50 38,25 21,25 51,00 110,50 4.296,75

35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 1.050

149,75 98,75 145,50 60,50 226,25 162,50 145,50 73,25 56,25 86,00 145,50 5.346,75

Categorie B: Amateuristische kunstbeoefening met volwassenen 1 Youth and music co. 1.075 179,53 35 2 Muziekcentrum 1.950 325,65 35 3 Zangkoor De Livinisten 675 112,73 35 4 Zangkoor Hoger Op 160 26,72 35 5 Zangkoor Nova et Vetera 280 46,76 35 6 Sint-Lievenskoor 800 133,60 35 7 Zangkoor Sint-Cecilia 1.050 175,35 35 Toneelgroep Animo 8 Bavegem 650 108,55 35 Toneelgroep Vreugd en 9 Deugd 575 96,03 35 Letterhoutemse 10 Toneelgroep 525 87,68 35 11 Tous Chez 325 54,28 35 Totaal 8.065 1.346,86 Vaste bedragen Sint-Fledericus ommegang Bloedgevers Oud-strijders

90 euro 200 euro 245 euro

214,53 360,65 147,73 61,72 81,76 168,60 210,35 143,55 131,03 122,68 89,28 1.731,86

te verdelen onder de verschillende bonden

Projectsubsidies De gemeente stelt jaarlijks 2.500 euro ter beschikking aan culturele projecten op initiatief van verenigingen, gelegenheidsorganisaties of particuliere burgers. Wie aanspraak wil maken op deze subsidies, moet een aanvraag indienen bij de cultuurraad. De raad onderzoekt en adviseert. De deadline voor deze aanvraag is 31 oktober van het jaar dat voorafgaat aan het project. 2011 • • •

Gezinsbond Vlierzele: vernieuwing Vlierzele kermis, Berenfeesten, e.d.: 1.500 euro; Sint-Lievenskoor: kindermusical CC De Fabriek: 300 euro; Sint-Ceciliakoor: Gospelconcert kerk Vlierzele: 700 euro.

2012 • •

Fledericusommegang: 1.500 euro; Pasar, Sint-Pietersvuur: 400 euro; 110

• •

Passiespel Letterhoutem: 400 euro; Letterrock: 200 euro.

Ondersteuning op maat Bepaalde organisatoren of verenigingen kunnen rekenen op een ondersteuning op maat. De organisatoren van de bacchusstoet doen beroep op het gemeentebestuur voor het maken van drukwerk en het plaatsen van een groot podium. Daarnaast genieten ook de organisatoren van de LivinusRun en de Livinustocht van een uitgebreide ondersteuning: drukwerk, infrastructuur,…

3.4. Inspraak en participatie De cultuurraad en het beheersorgaan Bib - CC zijn de voornaamste inspraakorganen met betrekking tot cultuur.

3.4.1.

Cultuurraad

De cultuurraad vertegenwoordigt de socio-culturele verenigingen van Sint-Lievens-Houtem en adviseert het gemeentebestuur over het cultuurbeleid. • • •

Voorzitter: Herman Laneau, Wijmenier 16, 9520 Vlierzele; Ondervoorzitter: Frank Eeckhout, Nederweg 22, 9520 Sint-Lievens-Houtem; Penningmeester: André Van Caekenberghe, Diepestraat 87, Sint-Lievens-Houtem.

De cultuurraad beschikt over een werkingssubsidie van 1.240,00 euro.

3.4.2.

Beheersorgaan Bib – CC

Er is een gezamenlijk beheersorgaan voor bibliotheek en cultuurcentrum ‘De Fabriek’. Conform artikel 9 b van het Decreet van 28 januari 1974 betreffende het cultuurpact, werd de raad na een algemene oproep en kandidaatstellingen samengesteld uit 8 afgevaardigden van de politieke partijen, 8 gebruikers van diverse strekkingen, de schepen van cultuur + bibliothecaris + cultuurfunctionaris (ambtshalve en niet-stemgerechtigd). Er werd rekening gehouden met de 2/3-regel i.v.m. genderbalance zoals bepaald in art. 200 van het Gemeentedecreet. Het beheersorgaan beschikt over een organiek reglement, een verkozen voorzitter en secretaris (duobaan voor bibliothecaris en cultuurfunctionaris).

3.5. Interne werking 3.5.1.

Communicatie

Interne communicatie De dienst jeugd & cultuur zet sinds eind 2012 extra in op de interne communicatie. Teamvergadering + maandelijkse planningsvergadering jeugd en cultuur. Het diensthoofd jeugd en cultuur zit niet langer in een apart bureel, maar zit bij de andere medewerkers, dit ter bevordering van de interne communicatie.

111

Alle medewerkers van dienst jeugd & cultuur werken met één digitale mappenstructuur volgens weloverwogen afspraken en criteria. Er zijn ook afspraken omtrent de naamgeving van documenten. Maandelijks ‘koeroverleg’ tussen de diensten sport, cultuur, jeugd en bib. Vrijetijdsoverleg (2 keer per jaar) MAT: De cultuurbeleidscoördinator maakt deel uit van het managementteam. Het MAT vergadert maandelijks. Externe communicatie Maandelijkse infokrant Sinds maart 2013 krijgen de vrijetijdsdiensten zelf de vrijheid om een katern van 5 pagina’s naar eigen believen in te vullen. Cultuurbrochure Kostprijs: ca. 3.500 euro Bedeling huis-aan-huis + naar het resterende klantenbestand van het CC. Alle voorstellingen van het CC, Groot Onderhoud, filmaanbod, uitstap, expo + gastvoorstellingen worden hierin opgenomen. Aankondigingsborden 6 borden op pleinen en invalswegen van Sint-Lievens-Houtem. Het gemeentebestuur besliste om vanaf 2013 te werken met kwartaalborden. Er wordt dus gekozen voor borden die 3 maand kunnen blijven hangen. Website De gemeente heeft een eigen website: www.sint-lievens-houtem.be Elektronische nieuwsbrief Pano Wekelijks regionaal (reclame)blad met aandacht voor streeknieuws. De gemeente heeft een beperkte vast publicitaire ruimte in dit magazine. UiTdatabank De Uitdatabank geeft organisatoren van activiteiten de kans om op een eenvoudige manier hun activiteiten toe te voegen aan een grote databank. Deze activiteiten komen automatisch in de kalenders van veel kranten en andere media terecht. Via zogenaamde widgets zijn er ook veel mogelijkheden om de aankondiging van activiteiten op een aantrekkelijke en gestructureerde manier in een website te integreren. Drukkerij, opmaak voor gemeentelijke diensten De cultuurdienst fungeert min of meer als drukkerij voor de andere gemeentelijke diensten. Dit is historisch gegroeid. De cultuurdienst beschikt over de nodige vaardigheden en software. 112

Jaarlijkse kost kantoor/drukkerij Papier kleurencopy

269,24

Diverse benodigdheden

243,31

Bureaustoelen

1.156,37

Vervangen mes snijmachine:

178,72

Slijpen snijmachine

477,18

huur kleurencopy

8.870,75

huur zwart-witcopy

7.067,66 18.263,23

Drukwerk door derden Seizoensbrochure:

3.299,78

Brochure vrije tijd:

1.315,46

Flyers en affiches:

99,18 4.714,42

3.5.2.

Beheer

Medewerkers Personeelsbestand Cultuur • 1 voltijdse cultuurbeleidscoördinator / cultuurfunctionaris (diensthoofd)- niveau A • 1 voltijdse cultuurmedewerker – niveau C • 1 deeltijdse administratieve medewerker – niveau E • 1 voltijdse theatertechnicus – niveau C Kreazolder • 1 voltijdse coördinator Kreazolder – niveau C • 1 voltijdse medewerker Kreazolder/ projectmedewerker cultuur – niveau C • 1 deeltijdse administratieve medewerker Kreazolder - niveau D Jeugd • 1 voltijdse jeugdconsulent – niveau B Onderhoud • 1 halftijdse poetskracht – niveau E Arbeidstijdregeling De medewerkers van de Kreazolder hebben vaste uurroosters. De andere personeelsleden van de cultuurdienst beschikken over een glijdend uurrooster. Dit rooster is analoog aan de gemeentelijke administratieve diensten en is voornamelijk gebaseerd op de klassieke kantooruren. De jeugdconsulent en de theatertechnicus zijn uitzonderingen, zij beschikken over een zogenaamd vrij rooster. Vrijwilligerswerk 113

Momenteel wordt er niet structureel met vrijwilligers gewerkt. Financieel beleid 28 Budget Uitgaven cultuurdienst Personeelskost: 170.851,86 euro Werkingsmiddelen: 201.903,00 euro Overzicht in euro Goederen voor rechtstreekse verkoop Huur en huurlasten van onroerende goederen gebouwen Benodigdheden rechtstreeks verbruik - gebouwen en terreinen Benodigdheden rechtstreeks verbruik - gebouwen en terreinen Onderhoud- en herstellingskosten - gebouwen en terreinen Elektriciteit Gas Verzekering arbeidsongevallen Verzekering onroerende goederen Huur kantoormaterieel Telefoon Water Overige kosten gebouwen en terreinen Technische benodigdheden m.b.t. veld Technische benodigdheden m.b.t. veld Prestaties derden m.b.t. veld Huur m.b.t. veld Belastingen, taksen, retrib. eigen functie Alle technische kosten kampen, optredens en evenementen Auteursrechten (Sabam, billijke vergoeding, Reprobel,…) Receptie- en representatiekosten Dienstreizen Opleiding en bijscholing Erelonen en vergoedingen voor optredens, lesgevers, gidsen e.a.

200,00 2.100,00 4.908,00€ 1.000,00 40.500,00 15.782,00 6.875,00 850,00 2.000,00 650,00 1.500,00 1.688,00 2.000,00 6.500,00 2.500,00 8.000,00 6.000,00 50,00 4.500,00 8.560,00 2.500,00 900,00 900,00 81.440,00

Ontvangsten cultuurdienst Totaal ontvangsten: 133.330,00 euro Overzicht in euro Specifiek (veld - item) gebruik infrastructuur Ander gebruik infrastructuur Opbrengsten eigen organisaties, evenementen,... 28

6.000,00 2.000,00 58.000,00

Cijfers gebaseerd op budget 2012.

114

Specifieke provinciale subsidie Specifieke gewestelijke subsidie Subsidie Geco's Specifieke derden subsidie Bijdrage maaltijdcheques vastbenoemden Bijdrage maaltijdcheques contractanten Bijdrage maaltijdcheques geco's

4.000,00* 33.000,00* 14.250,00 15.000,00 240,00 240,00 600,00

Uitgaven Kreazolder Personeelskost: 78.482,44 euro Werkingsmiddelen: 37.544,00 euro Overzicht in euro Kosten dranken, eetwaren en WOK Benodigdheden rechtstreeks verbruik - gebouwen en terreinen Onderhoud- en herstellingskosten - gebouwen en terreinen Elektriciteit Gas Verzekering arbeidsongevallen Verzekering burgerlijke aansprakelijkheid Huur kantoormaterieel Telefoon Documentatie - abonnementen m.b.t. kantoor Water Overige kosten gebouwen en terreinen Technische benodigdheden m.b.t. veld Prestaties derden m.b.t. veld Huur m.b.t. veld Auteursrechten (Sabam, billijke vergoeding, Reprobel,…) Dienstreizen Erelonen en vergoedingen voor optredens, lesgevers, gidsen e.a.

600,00 1.962,00 15.500,00 6.312,00 2.750,00 510,00 200,00 45,00 450,00 90,00 675,00 1.250,00 3.500,00 500,00 500,00 150,00 900,00 1.650,00

Ontvangsten Kreazolder Totaal ontvangsten: 9.210,00 euro Overzicht in euro Opbrengsten eigen organisaties, evenementen,... Subsidie Geco's Bijdrage maaltijdcheques vastbenoemden Bijdrage maaltijdcheques Geco's

6.000,00 2.850,00 240,00 120,00

Subsidies hogere overheden in euro (*zie ook ontvangsten cultuur) Specifieke provinciale subsidie 4.000,00 Specifieke gewestelijke subsidie

33.000,00

Aankoop van materiaal 115

De aankoop van materiaal of het bestellen ervan moet volgens de Wet op de overheidsopdrachten gebeuren. Voor elke aankoop moet ook een bestelbon worden opgemaakt. De termijn tussen de aanvraag en de uiteindelijke opmaak van de bestelbon duurt soms heel lang. Kassa De cultuurdienst is verplicht om een kassablad in Excel bij te houden. Dit is bijzonder tijdrovend en leidt bovendien ook tot heel veel fouten. Gelet op de mogelijkheid om een kassacontrole te doen via het programma Recreatex, kan het kassablad eigenlijk achterwege gelaten worden. Infrastructuur Onderhoud / poetsen CC Poetspersoneel 1 halftijdse poetskracht voor Cultureel Centrum De Fabriek. Dit gaat over de foyer, burelen, keuken, theater-/ polyvalente zaal, vergaderzaal, backstage, toren, muzieklokaal, kreazolder en het atelier voor de academie voor Beeldende Kunsten. De halftijdse poetskracht heeft een vast uurrooster en werkt van 9.30 tot 12.00 uur. Gelet op de aard van de activiteiten in het cultuurcentrum is er nood aan zo zelfstandig mogelijk functionerend poetspersoneel, die prioriteiten kunnen onderscheiden en zelf hun planning kunnen opmaken. De arbeidstijdregeling is voorzien op een heel regelmatige werking, terwijl het CC net een heel onregelmatige bezetting met een steeds variërende werkdruk heeft. Poetsen glaspartijen De grote ramen van het CC worden 2x per jaar gepoetst door de firma Glanscleaning. Kostprijs hiervoor bedraagt 632,22 euro per jaar. Poetsmateriaal De poetskracht beschikt over een zuigschrobmachine en een professionele stofzuiger van het merk Gesco. Een onderhoudscontract voor de stofzuiger bedraagt 199,24 euro per jaar. Voor het jaarlijks onderhoud en de service m.b.t. de zuigschrobmachine betaalt het bestuur 596,18 euro. Poetsproducten, toiletpapier en handdroogpapier worden aangekocht bij de Alpheios. In de inkomhal van het CC ligt een kwalitatief hoogwaardige vloermat. Kostprijs: 1.1821,70 euro Overzicht kosten in euro Jaarlijkse kost onderhoud / poetsen CC Ramen lappen (2x jaar) Onderhoudscontract schrobzuigmachine Onderhoudscontract stofzuiger Aankoop poetsproduct + hand/toiletpapier Huur ladybox (vuilnisbakjes maandverbanden)

glanscleaning gesco gesco Alpheios cws

632,22 596,18 199,24 2.982,29 1.506,53 5.916,46 116

Verhuur infrastructuur Aanvraag Een aanvraag voor het huren van infrastructuur kan via 3 kanalen ingediend worden: • via e-mail; • via telefoon; • aan de balie van CC De Fabriek. Alle administratieve medewerkers (cultuurmedewerker, administratieve kracht, jeugdconsulent en cultuurbeleidscoördinator) zijn in staat om de klant te helpen met de aanvraag. Voor het beheer van de verhuur van de infrastructuur wordt sinds 1 januari 2013 gewerkt met het softwarepakket Recreatex. Informatie over infrastructuur Gebruikers worden tot op vandaag te weinig geïnformeerd over de infrastructuur en het gebruik ervan. Het informeren gebeurt in grote mate via het verhuurreglement en op nietgestructureerde wijze naar aanleiding van specifieke vragen van de gebruiker. Theatertechnische ondersteuning Verenigingen kunnen beroep doen op de ondersteuning van de gemeentelijke theatertechnicus. Uiteraard worden er goede afspraken gemaakt om misverstanden tegen te gaan. De theatertechnische installatie van Cultuurcentrum De Fabriek staat ter beschikking van de gebruikers, maar kan enkel gebruikt worden onder toezicht van de gemeentelijke theatertechnicus. Ticketing Reservatie en betaling Via volgende kanalen kunnen tickets besteld worden: • via e-mail; • via telefoon; • aan de balie. Tickets kunnen besteld worden tijdens de openingsuren van het CC. Uiteraard kan e-mailen op gelijk welk tijdstip. Reservaties via e-mail worden behandeld tijdens de kantooruren. Betalen kan met bancontact, per overschrijving, contant en met cultuurcheques. Alle administratieve medewerkers (cultuurmedewerker, administratieve kracht, jeugdconsulent en cultuurbeleidscoördinator) zijn in staat om de klant te helpen. Voor de ticketing wordt sinds 2009 gewerkt met het softwarepakket Recreatex. Het CC beschikt over slechts 2 licenties voor deze module. Dit houdt in dat er slechts 2 personen tegelijk ticketaanvragen kunnen verwerken. In drukke periodes is dit absoluut te weinig. Ticketing service voor derden

117

Verenigingen kunnen de ticketing/reservatie voor hun evenement ‘uitbesteden’ aan CC De Fabriek. Men betaalt hiervoor 0,50 euro per ticket. Beheer infrastructuur Het technisch onderhoud en nazicht wordt grotendeels uitbesteed. Voor de elektrische verwarmings- en santitaire installatie is er een ‘totale waarborg contract’ met de firma Cofily. Verder zijn er onderhoudscontracten voor: • de theatertribune; • automatische deur; • theatertechnische installatie; • hoogtewerker; • sectionale poorten theaterzaal. In 2012 werd voor 94.079,07 euro geïnvesteerd in fotovaltaïsche panelen op het dak van het CC. De aansluiting van de panelen koste 4.962,69 euro. In 2012 werden de vluchtdeuren aangepast door Eurolock: kostprijs: 4961,79 euro. De gemeente betaalt een jaarlijks forfaitair bedrag voor de billijke vergoeding. Jaarlijkse kost beheer infrastructuur in euro jaarlijks onderhoudscontract informatica Recreatex telefoon, fax, internet elektriciteit, verwarming en sanitair

onderhoud en controle installaties

billijke vergoeding allerlei kosten

900,50 1.589

gas elektriciteit water

EDF Luminus nuon tmvw

9.652,99 16.755,76 1.705,35

onderhoudscontract sani/verwarming/ elekt onderhoud tribune onderhoud automatische deur

cofely Jezet Nassau

14.556,72 1.473,78 229,42

factuur 1 factuur 2

Honeybel Honeybel

1.713,16 1.280,67

o.a. tiré

313,58 50.170,93

Theatertechnische installatie De theaterzaal van CC De Fabriek beschikt over een theatertechnische installatie. De lichtinstallatie van de theaterzaal voldoet volledig, maar wat betreft de geluidsinstallatie stellen zich wel enkele problemen. Gelet op het feit dat de eigen programmatie de komende jaren zal uitbreiden, zullen deze problemen zich in de toekomst nog scherper stellen. Beperkte mogelijkheden 118

De installatie kan enkel ingezet worden voor de ondersteuning van kleine, bescheiden evenementen zoals de academische zitting, smart to sing. Voor grotere activiteiten is de installatie niet geschikt. Vanaf het moment dat er een muziekgroep in het CC speelt, moet er materiaal gehuurd worden. Bijkomend probleem is dat het niet mogelijk is om gehuurd materiaal te combineren met de bestaande installatie. Hierdoor is het noodzakelijk om steeds een volledige set te huren: mengtafels, monitorversterkers, monitors, microfoons, kabels. De kostprijs voor zo’n set bedraagt minimaal 1.500,00 euro. Hierdoor moet regelmatig beroep gedaan worden op geluidsfirma’s. Op jaarbasis kan de kostprijs hiervoor oplopen tot 6.500 euro. Onhandig in gebruik Het systeem is niet gecableerd. Dit houdt in dat de verschillende onderdelen verbonden zijn via allemaal verschillende kabels. Dit is tijdrovend, vraagt een grondige kennis van de installatie waardoor enkel de eigen technicus met de apparatuur aan de slag kan. Technische opbouw voor eenvoudige zaken zoals lezingen, film,… vraagt veel voorbereidingstijd. Verouderd Het betreft een verouderde installatie die niet meer compatibel is met hedendaags materiaal. Niet gebruiksvriendelijk voor derden Het systeem laat niet toe dat verenigingen of gebruikers voor kleine activiteiten zoals lezingen, een speech, een quiz en dergelijke, zelf aan de slag gaan. De afhankelijkheid van de theatertechnicus is heel groot. ICT Hardware • • • • •

3 pc’s, 1 laptop, 1 balie-pc in bureel CC De Fabriek; 1 pc voor Kreazolder; 1 grote kleurenprinter/ scanner/ kopieertoestel; 1 grote zwart-witprinter/ scanner/ kopieertoestel; 1 ticketprinter (boca).

De pc van het diensthoofd en de laptop van de theatertechnicus zijn aan vervanging toe. De laptop van de theatertechnicus is niet geschikt voor het programma ReCreateX. Software Onder meer volgende softwarepakketten: • • • • • •

Indesign: 2 licenties; Photoshop: 1licentie; Recreatex: 2 licenties module verhuur, 2 licenties ticketing, 2 licenties inschrijvingen; Cobra: 1licentie; Ims; Office: 6 licenties.

Kostprijs onderhoudscontract Recreatex: 900,09 euro / jaar 119

Ondersteuning Er is geen eigen personeel en de ICT-ondersteuning is uitbesteed aan derden, enerzijds aan Itaf en anderzijds aan een dienst van de provincie Oost-Vlaanderen.

4.Focus op jeugd 4.1. Aanbod 4.1.1.

Gemeentelijk aanbod

De dienst Jeugd en Cultuur wil voorzien in een breed aanbod voor de jeugd zoals ook in het jeugdbeleidsplan opgesteld staat. Daarbij wil het zoveel mogelijk doelgroepen en leeftijdscategorieën aanspreken. Ook de diversiteit van het aanbod moet breed zijn: koken, workshops, activiteiten,… Het aanbod voor kinderen en jongeren in Sint-Lievens-Houtem krijgt vorm in de jeugddienstactiviteiten (die de ter vervanging van Grabbelpasactiviteiten georganiseerd worden), de speelpleinwerking, culturele voorstellingen en schoolvoorstellingen. Al de jeugdactiviteiten worden georganiseerd in of rond het Cultuurcentrum De Fabriek. Jeugdaanbod vinden we ook terug in de andere diensten zoals de bibliotheek, de sportdienst, de cultuurdienst, de Kreazolder, de Academie voor Muziek en Woord, de Tekenacademie en het Muziekcentrum. Daarnaast is er ook heel wat particulier aanbod zoals de jeugdverenigingen: Jeugdhuis Reflex vzw, Chiro ‘t Rotje Letterhoutem, Youth And Music en KLJ Sint-Lievens-Houtem. Jeugddienstactiviteiten In de voorbije 3 jaar werden er in de kleine en grote schoolvakanties een resem aan activiteiten georganiseerd voor kinderen en jongeren. Daarbij werd zowel aandacht besteed aan de allerkleinsten als aan de tieners en jongvolwassenen. Sint-Lievens-Houtem is geen Grabbelpasgemeente zoals in het jeugdbeleidsplan van 2011 tot 2013 staat aangegeven. Activiteiten organiseren vanuit de naam ‘Grabbelpas’ is administratief lastig. Het beperkt de leeftijd van jeugddienstactiviteiten tot kinderen van 6 tot 12 jaar. Daarnaast was het voor de andere diensten moeilijk om daardoor jeugdactiviteiten te plannen. De jeugddienst richt zich voornamelijk op de doe-activiteiten, terwijl de sportdienst eerder de actieve workshops voor zijn rekening neemt. Het gaat hier vooral over workshops, films en beweegactiviteiten. Speelpleinwerking ‘De Ravotter’ De speelpleinwerking ‘De Ravotter’ vindt plaats in de gemeentelijke kleuterschool in Zonnegem. Elke paas- en zomervakantie kunnen kinderen van 4 tot 12 jaar naar de speelpleinwerking komen zonder dat ze zich daarvoor vooraf moeten inschrijven. Er is opvang voorzien van 7 tot 18.30 uur. De activiteiten starten om 9 uur en eindigen om 16.30 uur. Een monitorenploeg van 25 vrijwilligers vangt de kinderen op. Meestal is er ook een hoofdmonitor aanwezig om de speelpleinwerking te leiden. Ook de jeugdconsulent en de speelpleincoördinator zijn betrokken bij de dagelijkse werking van de speelpleinwerking. De kinderen worden onderverdeeld in 3 groepen volgens leeftijd. Populairteit

120

De speelpleinwerking werkt niet met inschrijvingen. Het aantal aanwezige kinderen varieert dus dagelijks. In de paasvakantie komen er in totaal rond de 200 à 300 kinderen naar de speelpleinwerking. In de zomer loopt dat aantal op naar 600 à 700 kinderen. Per dag zijn er in de paasvakantie ongeveer 30 kinderen, terwijl dat in de zomervakanties oploopt tot 93 kinderen. Tarieven De tarieven voor de speelpleinwerking zijn in 2013 aangepast: Voor Houtemnaren: • 3 euro voor een halve dag; • 4 euro voor een volledige dag. Niet-Houtemnaren betalen iets meer: • 3,50 euro voor een halve dag; • 5 euro voor een volledige dag. In de prijs zit onder andere de opvang, de begeleiding, de busdienst, de verzekering, een drankje, een stuk fruit en het inkomgeld voor uitstappen. Wanneer de kinderen op uitstap gaan, moeten ze niets extra betalen. De uitstappen worden tijdens de speelpleinperiode bekendgemaakt. Praktisch De kinderen melden zich ‘s morgens aan bij de hoofdverantwoordelijke en betalen per dag. Ze brengen zelf hun middagmaal mee en krijgen 1 gratis drankje. Ouders worden geïnformeerd indien extra kledij, bijvoorbeeld zwem- of reservekledij moet voorzien worden. De kinderen kunnen opgehaald en afgezet worden door de busdienst op vooropgestelde stopplaatsen (Sint-Lievens-Houtem, Bavegem, Letterhoutem en Vlierzele). De busdienst rijdt ‘s avonds van 16.30 tot 17 uur. Omwille van het lage aantal gebruikers werd de busdienst afgeschaft. De kinderen vullen elk jaar een nieuwe ‘individuele steekkaart’ in. Op die steekkaart staan gegevens over de identiteit van het kind, contactgegevens van de ouders, contactgegevens van de te verwittigen personen bij afwezigheid van de ouders, gegevens van de huisarts, te melden ziekten, in te nemen medicijnen, informatie over vaccinaties en een ziekenfondsvignet. Daarnaast staat er informatie over de foto’s die genomen worden tijdens de speelpleinwerking en of die gepubliceerd mogen worden in gemeentelijke communicatiekanalen. Vanaf 2013 werkt de speelpleinwerking met inschrijvingslijsten waarop de kinderen zich zowel inschrijven als uitschrijven. Bij het uitschrijven wordt een handtekening van een van de ouders gevraagd. Dit om een duidelijk beeld te hebben wanneer de kinderen toekomen op het speelplein en weer vertrekken. Toekomst In 2013 zijn er plannen om voor de speelpleinwerking een stuurgroep op te richten. De vraag daarvoor kwam van de animatoren zelf die graag meer willen betrokken worden bij de organisatie van de speelpleinwerking. Ze vinden het de ideale manier om de ‘groep 4’ de tieners verder mee te nemen in het speelpleinverhaal. Zo zouden jongeren tussen 12 en 15 jaar blijvend betrokken worden bij de speelpleinwerking en kan die groep doorgroeien tot animator.

121

Het oprichten van de stuurgroep zal de speelpleinwerking meer zelfstandigheid geven. Dat zal een positieve invloed hebben op de motivatie van de animatoren, de tevredenheid van de ouders en de duurzame opvolging van de animatoren in de toekomst. Buitenspeeldag Jaarlijks, op de laatste woensdag van juni, vindt de buitenspeeldag plaats in Sint-LievensHoutem. Ongeveer 900 kinderen van 4 tot 12 jaar nemen deel aan dit gratis evenement. De buitenspeeldag vindt plaats op de Livinusterreinen in Polbroek. Elk jaar staan er tal van animatoren klaar om dit vrolijke gebeuren te begeleiden. Aanbod: een kleuterdorp en kinderdorp met springkastelen, volksspelen en sporten hindernissenparcours, een ballon- en grimestand,… De totale kostprijs: 6.000 euro.

4.1.2.

Particulier aanbod JH Reflex

Chiro 't Rotje

YAM

KLJ

Leden

50

235

150

35

Leiding

13

22

9

5

SLH

23

/

55

16

Ba

1

/

11

0

Lett

6

/

20

3

Zo

4

/

10

0

Vl

1

/

11

4

Buiten SLH

15

/

43

12

Zondagactiviteiten

/

120

30

18

Vergaderingen

12 à 15

22

7

6

Kampen/weekends

30

180

50

16

Evenementen

600

600

1000

24

Vakantieperiodes

30

/

20

0

A/E/R/A

A/E/R/A

A/E/R/A

A/E/R/A

Kalender (500 exemplaren) Facebook 9 private groepen en 1 pagina/ website

De Rotkrant 4 keer per jaar/Facebook: elke afdeling privégroep waarop ze foto's, aankondigingen posten, maar wordt niet vaak gebruikt/comm vooral via mail en pagina's FB

Website van de vereniging/ affiches en kaarten voor de activiteit/ geheime FB-pagina leden/ meestal via mail en FB communiceren

Briefjes ronddelen naar leden bij activiteit/geheime FBgroep

Geurhinder/ verwarming/ wc/ bergruimte

scheuren in plafond/ sanitair

Geen ventilatie, ramen hele tijd bedampt/ aanbouw terras

Verwarming/ het gebouw is in goede staat en er zijn geen andere opmerkingen

Deelgemeenten

Opkomst (aantal deelnemers)

Soorten activiteiten

Communicatie

Infrastructuur: problemen

122

1 directe buur, maar er zijn zelden klachten Omgeving

1 directe buur die vorig jaar Geen directe wekelijks klachten had, maar buren/geen door verplaatsing klachten leidingslokaal na 22 uur zijn er bijna geen klachten meer

Geen buren/ geen klachten

Jeugdhuis Reflex vzw Fabrieksstraat 19, Sint-Lievens-Houtem Het jeugdhuis Reflex bevindt zich in de Fabrieksstraat in Sint-Lievens-Houtem, rechtover CC De Fabriek. Het is een vereniging zonder winstoogmerk die opgericht is door de Houtemse jeugd. Het gebouw dat ze gebruiken huren ze van de gemeente voor een symbolische euro. Het jeugdhuis is een erkende jeugdvereniging die subsidies ontvangt. De vzw wordt bestuurd door een Raad van Bestuur die iedere drie weken samenkomt. Ze organiseren allerhande sociale activiteiten en bestuurs- of planningsweekends. Daarnaast is er ook een kerngroep aanwezig die zich buigt over de activiteiten. De verschillende werkgroepen zijn: barwerking, muziek, promo en sport en spel. Jeugdhuis Reflex wil zich profileren als dé ontmoetingsplaats bij uitstek voor jongeren. Het jeugdhuis is er voor, maar ook door de jongeren: iedereen is er welkom als bezoeker, maar ook als medewerker. Er wordt getracht de drempel om er binnen te stappen of toe te treden zo laag mogelijk gehouden. Tot het activiteitenaanbod behoren fuiven, optredens, stand-up-comedy en themanachten. Ook voor een kickertornooi, sportactiviteiten, uitstapjes, cultuur, film of een zelfgeorganiseerde activiteit kunnen jongeren in het jeugdhuis terecht. De jongeren beslissen immers zelf tijdens de kernvergadering welke activiteiten zij willen organiseren. De vzw wordt geleid door de Raad van Bestuur - waarin eveneens jongeren zetelen - en er is ondersteuning van een permanent verantwoordelijke. Het jeugdhuis is open op vrijdag- en zaterdagavond van 20 tot min. 1 uur of tijdens speciale gelegenheden zoals de jaarmarkt, oudejaarsavond of de fabrieksconcerten. Het jeugdhuis is een belangrijke ontmoetingsplek voor de Houtemse jongeren. Het is de ontmoetingsruimte waar verschillende andere jeugdverenigingen ook naartoe komen. Het speelt dus een sleutelrol in het Houtemse verenigingsleven van de jeugd. Door zijn lokale ligging naast het cultuurcentrum, het sportcentrum en de bibliotheek De Fabriek, komen kinderen van jongs af aan al in aanraking met het jeugdhuis. Niet onbelangrijk is dat de jongeren het jeugdhuis verkiezen als locatie voor de jeugdraad. Chiro ‘t Rotje Rot 6, Letterhoutem 20 jaar geleden smolt de meisjes- en jongenschiro samen tot Chiro ‘t Rotje, een grote jeugdvereniging in Sint-Lievens-Houtem. De Chiro is gevestigd in de deelgemeente Letterhoutem vlak naast de Landelijke Kinderopvang Stekelbees. Een werkjaar loopt van september tot juli. De Chiro komt elke zondag van 14 tot 17 uur samen. Kinderen van 6 tot 18 jaar zijn welkom en worden onderverdeeld in verschillende groepen. Bij de meisjes zijn er de volgende groepen: de Pinkels, de Speelclub meisjes, de Kwiks, de Tippers, de Titti’s, de Tiptiens en de Aspi-meisjes. Bij de jongens zijn er de: Speelclub jongens, de Rakkers, de Toppers, de Kerels en de Aspi-jongens. Hoogtepunt van het Chiro-jaar is de 10-daagse bivak elk jaar van 21 tot en met 31 juli. In de vakanties en tijdens de blokperiode van de leiding is er geen Chiro of is er een beperkt aanbod. 123

YAM Dries 55, Sint-Lievens-Houtem YAM heeft tot doel enerzijds jongeren aan te zetten tot het beoefenen van moderne en klassieke muziek, en anderzijds jongeren aan te zetten tot dansen op actuele en moderne muziek. Kortom, YAM is een jeugdvereniging die jongeren de kans geeft creatief met muziek te experimenteren. Elke week komt YAM samen om nieuwe muziekstukken in te spelen of om nieuwe danspassen aan te leren. YAM bestaat uit 3 verschillende groepen: Orkest onder leiding van Andy Sorgenloo, drumband onder leiding van Frans Wilms en een dansgroep onder leiding van Katrien Tiré en Hilde Van Liedekerke. Met YAM krijgen jongeren de kans om aan tal van activiteiten deel te nemen: een eerste concert/optreden voor een groot publiek, op uitstap gaan, eigen muziek uitkiezen, in groepsverband muziek spelen, dansen, op muziekkamp gaan, dansstages volgen, deelnemen aan workshops rond dans en/of muziek, fuiven, schaatsen, bowlen of zwemmen. KLJ Kortseveld 13, Sint-Lievens-Houtem De KLJ is een jeugdvereniging die gevestigd is in Sint-Lievens-Houtem. Ze tellen ongeveer 35 leden en organiseren tweewekelijkse activiteiten. Is het gemeentelijk en particulier aanbod gelijk verdeeld over de… …de deelgemeenten? Ja, veel van de jongeren die lid zijn van een vereniging wonen in Sint-Lievens-Houtem of een van de deelgemeenten. Er zijn ook mensen lid die van omliggende gemeenten komen zoals Herzele, Zottegem, Ressegem en Wetteren. …het jaar? Ja, de jeugdverenigingen zoals de chiro, de KLJ en YAM komen voornamelijk gedurende het schooljaar samen om activiteiten te organiseren. De jeugdverenigingen gaan op kamp in juli. Augustus is meestal een rustigere maand voor de verenigingen en dan ligt het een beetje stil. In jeugdhuis Reflex is er minder schommeling tussen bezoekersaantal tijdens het schooljaar en tijdens de vakantie. Die aantallen zijn ongeveer gelijkaardig. Tijdens het schooljaar worden er wel meer activiteiten georganiseerd. In de zomer komen jaarlijkse grote evenementen terug zoals de zomerjaarmarkt en de fabrieksconcerten. Kinderen van Sint-Lievens-Houtem kunnen in de zomervakantie terecht bij de jeugddienst die activiteiten organiseert. De jongeren kunnen terecht in het jeugdhuis, dat ook een zomeraanbod voorziet. …de doelgroepen? De verenigingen proberen zoveel mogelijk doelgroepen aan te spreken. Toch is het niet altijd gemakkelijk om maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren aan te trekken. De verenigingen willen geen apart aanbod voor de doelgroepen, maar ze willen de gebruikelijke activiteiten openstellen en toegankelijk maken voor iedereen. …de verschillende leeftijden?

124

De jeugdverenigingen vangen kinderen op vanaf 6 jaar. Die kunnen doorgroeien van lid naar leiding. Die doorstroming is dus verzekerd en de moeilijke doelgroep 10 tot 15 jaar is via die weg ook opgevangen. De gemeente biedt geen tienerwerking aan. In de toekomst wordt er gewerkt aan een stuurgroep Speelplein zodat die categorie (ook wel de ‘groep 4’ genaamd) kan opgevangen worden in de speelpleingroep en zo kunnen doorgroeien tot animator.

4.2. Infrastructuur 4.2.1.

Gemeentelijke infrastructuur

Lokalen voor jeugdverenigingen De jeugdverenigingen beschikken allemaal over een lokaal dat meestal de gemeente voor hen ter beschikking stelt. Jeugdhuis Reflex vzw en Youth And Music huren een lokaal van de gemeente in de Fabrieksstraat in Sint-Lievens-Houtem. Daarvoor betalen zij een symbolische euro. De gemeente komt hen ook tegemoet in elektriciteit-, gas- en waterkosten. De Chiro vindt plaats in een gebouw dat zich naast de Landelijke Kinderopvang Stekelbees bevindt in Letterhoutem. Ook die lokalen worden door de gemeente ter beschikking gesteld. In 2013 zijn er plannen om een sanitair blok (wc, douche) bij te bouwen op de koer. De KLJ heeft een eigen gebouw. De voorbije jaren zijn er veel verbeteringen aan de infrastructuur gebracht omdat het een prioriteit was in het Provinciaal Decreet Lokaal Jeugdbeleid. Het gemeentebestuur kreeg dus een bepaalde geldsom bedoeld voor jeugdinfrastructuur. De volgende initiatieven werden genomen. Infrastructuur jeugdverenigingen Jeugdhuis Reflex

Chiro ‘t Rotje

YAM

KLJ

Brandwerende verf Brandblussers Vervanging dimmers Keuring Elektriciteit Herstelling radiator Herstelling nooddeur (brandschade) Branddetectiesysteem Aanpassingen elektrische installatie Aansluiting dampkap

Brandblussers Nieuwe plafonden Andere herstellingen Nieuwe deur Branddetectiesysteem Garagebox (extra bergruimte) Inrichting zolder Materiaal plafond OSB-platen Stalen trap

Nieuwe huisvesting Brandblussers Aanpassen vluchtdeur Beglazing Verfwerken Elektrisch materiaal Benodigdheden Verf Venstertabletten Binnendeuren

Subsidie vervanging ramen Brandblussers

De budgetten die daarvoor uitgetrokken zijn staan aangegeven bij het deel over subsidiëring. Lokalen voor gemeentelijk aanbod Het vakantieaanbod van de jeugddienst wordt voornamelijk georganiseerd vanuit het Cultuurcentrum De Fabriek. De lokalen die daarbij het meest gebruikt worden zijn de Kreazolder, het lokaal van de Tekenacademie en het vergaderzaaltje op de eerste verdieping. Wanneer er een film gespeeld wordt, is dat meestal in de theaterzaal, ook wel de polyvalente zaal genoemd als de tribune opgeborgen is. 125

Daarnaast is het Jeugdhuis Reflex ook een niet-onbelangrijke plaats waar het vakantieaanbod plaatsvindt. Zo vindt de jaarlijkse paintball-activiteit van de jeugddienst plaats in het Eilandbos. Daarvoor verzamelen de jongeren eerst in het Jeugdhuis. Lokalen van de speelpleinwerking De omgeving van de gemeentelijke kleuterschool die ter beschikking staat voor de speelpleinwerking voldoet nog moeilijk aan de noden van de speelpleinwerking. ‘De Ravotter’ kan maar enkele lokalen van het schooltje benutten waarvan een grote speelzaal, een eetlokaal en een gangvormige, rechthoekige kamer. Daarnaast zijn er nog twee kleine speelplaatsen en een klein grasveld. Bij regenweer hebben de kinderen dus weinig binnenruimte en bij mooi weer zijn er niet genoeg grasvelden/buitenruimtes ter beschikking. Bovendien zijn er regelmatig klachten over beschadigingen aan het gebouw en de speeltuigen in het tuintje. De oudere kinderen kunnen met de te kleine speeltuigen niet overweg of zijn er al te groot voor zodat beschadiging snel gebeurd is. Daarnaast is het sterk afgeschermde tuintje niet aangenaam vertoeven voor oudere kinderen die een ‘opgesloten gevoel’ ervaren. Er zit veel potentieel in speelpleinwerking ‘De Ravotter’, maar de ambities gaan ook samen met een andere locatie van de werking. Sint-Lievens-Houtem heeft nog locaties die de kinderen meer speelruimte kunnen bieden. Voor de activiteiten van de jaarwerking van de animatoren zoals de ‘Ravottermeeting’ en de ‘Ravotterboost’ worden vaak de vergaderlokalen van de sportdienst en het Jeugdhuis Reflex gebruikt. Bibliotheek, cultuur- en sportcentrum Deze diensten bieden ook activiteiten voor kinderen en jongeren. Die vinden meestal plaats in de betreffende lokalen of in de theaterzaal of foyer van het Cultuurcentrum De Fabriek. Speelpleintjes, skate-terreinen, bossen, pleintjes,… In de gemeente zijn overal kleine speelpleintjes verspreid: in Sint-Lievens-Houtem (achter het sportcentrum), in Zonnegem, in Letterhoutem dichtbij de lokalen van de Chiro en de lokalen van kinderopvang Stekelbees. Verder bieden het Eilandbos en het Hemelrijkbos groene speelterreinen die regelmatig gebruikt worden door de speelpleinwerking, de Chiro en bij jeugddienstactiviteiten zoals de Paintballactiviteit. Het is de bedoeling om de ruimte achter het sportcentrum ‘De Fabriek’ aantrekkelijk te maken voor spelende kinderen. Zo zal de voetbalkooi er definitief een plaats krijgen. Voorheen werd die op de site ‘De Fabriek’ geplaatst en weggenomen in de winter en tijdens de Fabrieksconcerten. De Houtemse pleintjes waar kinderen en jongeren vaak samenkomen zijn het Marktplein, het speelterrein aan de chirolokalen, de site ‘De Fabriek’ omringd met de gemeentelijke vrijetijdsdiensten en andere informele ontmoetingsplekken die verspreid zijn over de gemeente. Andere ontmoetingsplaatsen zijn onder andere: de grot in Vlierzele en het speelpleintje achter de sporthal.

4.2.2.

Private infrastructuur

Lokalen privaat jeugdaanbod

126

Het gemeentebestuur heeft geen zicht op de staat van de infrastructuur van het private jeugdaanbod. Infrastructuur onafhankelijk jeugdaanbod Het gemeentebestuur heeft geen zicht op de staat van de infrastructuur van het onafhankelijk jeugdaanbod. Is de gemeentelijke en private infrastructuur voldoende… …verspreid over de deelgemeenten? De gemeentelijke infrastructuur situeert zich voornamelijk in de deelgemeente Sint-LievensHoutem, die op zich goed bereikbaar is met de auto en het openbaar vervoer. Het Marktplein in Sint-Lievens-Houtem wordt door de Houtemnaren gezien als het centrum van de gemeente. De gemeentelijke diensten situeren zich dan ook daar rond. Daarnaast zijn er de kinderopvang en de lokalen van de jeugdverenigingen. De lokalen van de Chiro en die van Stekelbees bevinden zich in Letterhoutem. ...toegankelijk gedurende het jaar? De gemeentelijke jeugdinfrastructuur is vooral toegankelijk gedurende het schooljaar. Tijdens de vakanties is CC De Fabriek gesloten, maar vinden er wel nog jeugddienstactiviteiten plaats. De zomervakantie zou kunnen gezien worden als een minder actieve periode. …aangepast aan de doelgroepen? De infrastructuur van CC De Fabriek is toegankelijk voor kinderen en jongeren. Er bevindt zich een lift in het gebouw waardoor rolstoelgebruikers en jonge kinderen gemakkelijk op de eerste verdieping geraken. De Kreazolder en de Tekenacademie zijn kindvriendelijke ruimtes. …aangepast aan de verschillende leeftijden? CC De Fabriek beschikt over grote en kleine ruimtes die gebruikt kunnen worden voor verschillende activiteiten zoals vergaderingen, knutselactiviteiten, en andere. Het CC beschikt ook over gelijkvloerse lokalen die geschikt zijn voor jongere kinderen en die tijdens het schooljaar voornamelijk gebruikt worden door de Academie voor Muziek en Woord.

4.3. Ondersteuning verenigingen – organisatoren – burgers – erfgoed 4.3.1.

Materiële ondersteuning

De uitleendienst bevindt zich bij de jeugddienst en is gevestigd in CC De Fabriek. De dienst is voorzien van de volgende materialen: een LCD-projector, een projectiescherm, een mengpaneel, 3 luidsprekers, 10 microfoonstatieven, 20 microfoons, microkabels, 2 stageblokken, 3 andere statieven (luidspreker en camera), een spelenkoffer, 3 wandel gps’en en een mengpaneel. Is de uitleendienst voldoende… … benut?

127

Tot 2013 werd er geen uitleenboek bijgehouden en is er dus geen overzicht van wat de jeugdverenigingen of particulieren uitgeleend hebben de voorbije jaren. Vanaf 2013 wordt een uitleenboek bijgehouden waarin staat wat er wordt uitgeleend, hoe lang en wanneer het object terugverwacht wordt. Het document wordt getekend door de houder. De uitleendienst wordt regelmatig gebruikt door verenigingen en particulieren. Vooral de LCD-projector, het projectiescherm, de verplaatsbare monitorboxen en de microfoons worden veel uitgeleend. … aangepast aan de noden van de particulieren / verenigingen? Er is jaarlijks 1.000 euro subsidie voorzien om de uitleendienst uit te breiden. Dat krediet is de voorbije jaren doorgeschoven naar vorming om de Houtemse jongeren te kunnen verzekeren dat ze aan vormingsweekends en -cursussen konden deelnemen. Er is de voorbije jaren dus geen geld geïnvesteerd om de uitleendienst uit te breiden. … uitgebreid? De jeugdverenigingen hebben inspraak in het aanschaffen van materialen van de uitleendienst. De jeugdraad geeft hierover advies aan het gemeentebestuur. De afgelopen jaren is de subsidie voor de uitleendienst voornamelijk gebruikt voor vorming en is er dus weinig nieuws aangeschaft. … toegankelijk voor zowel particulieren als verenigingen? De uitleendienst is zowel beschikbaar voor de verenigingen als voor de particuliere jongeren. De verenigingen maken het meest gebruik van de uitleendienst jeugd. Dat komt omdat het meeste materiaal ook gericht is op verenigingen die fuiven of andere evenementen organiseren.

4.3.2.

Subsidiëring

De verdeling van de subsidies gebeurt volgens een puntensysteem. De punten worden over de jeugdverenigingen (Chiro ‘t Rotje, Jeugdhuis Reflex, YAM en KLJ) op basis van de volgende onderwerpen: activiteiten van de vaste werking, activiteiten die los staan van de vaste werking, begeleiding per bestuurder, het al dan niet hebben van publicaties en de aanwezigheid op jeugdraadvergaderingen. Daarnaast wordt gekeken naar de vorming waaraan het volgende werkjaar zal deelgenomen worden, naar de huurlast tijdens het werkjaar en naar het aantal leden dat de vereniging telt. Huurlast (in euro) 2010 2011 Chiro 690,53 710,84 Reflex 918,89 784,94 YAM 212,48 444,46 KLJ 1.178,11 1.059,76 3.000,01 3.000,00

2012 124,84 979,95 948,34 1.446,87 3.500,00

Gemeente (cultuurraad) 2010 2011 2012 Chiro 160,25 179,03 175,37 Reflex 128,25 122,70 121,60 YAM 82,08 83,02 107,46 KLJ 49,43 35,25 15,57 420,01 420,00 420,00

Vorming (in euro) 2010 2011 375,95 560,77 725,95 921,58 1.608,85 1.237,40 0,00 0,00 2.710,75 2.719,75

2012 667,48 1.227,36 0,00 0,00 1.894,84

Jeugdverenigingen 2010 2011 2.763,12 3.086,97 2.211,34 2.115,69 1.415,25 1.431,58 852,35 607,77 7.242,06 7.242,01

2012 3.023,93 2.096,68 1.852,88 268,51 7.242,00

128

4.3.3.

Individuele jeugdwerkers

Het is moeilijk om een zicht te krijgen op hoe de onafhankelijke jongeren in Sint-LievensHoutem samenkomen. Er moet nagegaan worden of er in Sint-Lievens-Houtem jongeren zijn die af en toe op zichzelf samenkomen om te tekenen, te dansen, muziek te maken, spelletjes te spelen,…

4.3.4.

Is de ondersteuning goed verdeeld over…

…de deelgemeenten? Dat hangt samen met de deelgemeenten waarvan de leden van de verenigingen afkomstig zijn. De subsidies zijn volgens het puntensysteem verdeeld over de leden. …de verschillende doelgroepen? De subsidies gaan vooral naar de verenigingen die erkend zijn. De subsidies worden verdeeld aan de hand van het puntensysteem, die enkel de verenigingen betreft. …de verschillende leeftijdscategorieën? Dat hangt af van hoe breed de leeftijdscategorieën bij de verenigingen gaan. De Chiro, de KLJ en Yam hebben leden in een brede leeftijdscategorie. Jeugdhuis Reflex richt zich eerder op jongeren en jongvolwassenen.

4.4. Inspraak en participatie 4.4.1.

Jeugdraad

De jeugdraad is het gemeentelijk adviesorgaan inzake het gemeentelijk jeugdbeleid. De jeugdraad komt maandelijks samen en vergadert over alle zaken die betrekking hebben op jongeren en jeugdverenigingen in Sint-Lievens-Houtem. De jeugdconsulent maakt de verslagen op en brengt ze op het college van burgemeester en schepenen. De schepen van jeugd is steeds uitgenodigd op deze vergaderingen. In de jeugdraad zetelen vertegenwoordigers van de verschillende Houtemse jeugdverenigingen. Van elke Houtemse jeugdvereniging zijn er 2 afgevaardigden, behalve van de KLJ. De voorzitter van de jeugdraad is tot 2013 Jan Van Pamel geweest. Sinds 2013 is Pieter De Moor voorzitter van de jeugdraad geworden. In 2013 is er ook een penningmeester aangesteld, namelijk Evy Neckebroek. De jeugdraad vindt maandelijks plaats in Jeugdhuis Reflex (Fabrieksstraat 19, 9520 Sint-Lievens-Houtem). De adviezen van de jeugdraad komen op het college van burgemeester en schepenen. Het gemeentebestuur probeert tegemoet te komen aan allerhande vragen van de jeugdraad zoals beleid, infrastructuur en aanbod. Enkele voorbeelden van adviezen waaraan het gemeentebestuur tegemoet gekomen is, zijn het organiseren van het jeugdevenement ‘De Nachtshift’ en het organiseren van een jaarlijke paintball-activiteit voor de Houtemse tieners en twintigers.

4.4.2.

Toegankelijkheid jeugddienst

129

De jeugddienst is gevestigd in het Cultuurcentrum De Fabriek rechtover het Jeugdhuis Reflex. De jeugddienst is dus goed bereikbaar voor de jongeren van de jeugdverenigingen Jeugdhuis Reflex, de Chiro, de KLJ en YAM, want die komen regelmatig naar het jeugdhuis. Daarnaast bevinden zich rond en in CC De Fabriek nog andere gemeentelijke diensten waarmee kinderen en jongeren regelmatig in contact komen zoals de sporten cultuurdienst en de bibliotheek. In CC De Fabriek vinden ook de Kreazolder, de Academie voor Muziek en Woord en de Tekenacademie plaats. Daarnaast bevindt zich op de site ook het lokaal van de jeugdvereniging YAM. Jeugddienstactiviteiten vinden altijd plaats in of rond CC De Fabriek. Het is dus een gekende en toegankelijke plek voor kinderen en jongeren. Door het feit dat er zich een balie aan CC De Fabriek bevindt, vergroot de toegankelijkheid. Daarnaast zijn er in de dienst jeugd en cultuur grote ramen die uitgeven op de binnenkoer van de site. De jeugdconsulent en het diensthoofd jeugd en cultuur zijn zichtbaar van aan het Jeugdhuis Reflex. De jeugdconsulent is de permanent verantwoordelijke van het Jeugdhuis Reflex, wat betekent dat hij echt in contact staat met de jongeren en op de hoogte is van wat er leeft. De meest gebruikte communicatiekanalen met kinderen en jongeren zijn respectievelijk: face-to-face, via e-mail, via Facebook, via de telefoon en via de post. Face-tofacecommunicatie is voor de jeugddienst de meest gebruikte vorm van communicatie. De jeugdconsulent en de dienst jeugd en cultuur komen regelmatig in contact met de kinderen en jongeren via de jeugdraad, maar voor de jongeren is het maar een kleine stap om eens binnen te springen bij de dienst jeugd en cultuur. Daarnaast zijn e-mail en Facebook geen onbelangrijke communicatiemiddelen vandaag de dag. De jeugddienst beschikt over een Facebookpagina waarop het al de activiteiten post. De jeugdverenigingen beschikken ook over het e-mailadres van de jeugdconsulent en de consulent vrije tijd. De barrière om iets te melden of te vragen is dus klein. Via de telefoon wordt er zeer weinig gecommuniceerd. De jeugdconsulent is permanent verantwoordelijke van het Jeugdhuis Reflex en communiceert met hen ook via een private Facebookgroep. Geen onbelangrijke manier van communiceren vandaag de dag, omdat het mogelijk is om met 1 bericht snel en vlot veel mensen te bereiken.

4.4.3.

Houdt de inspraak en participatie voldoende rekening met…

…verspreiding over de deelgemeenten? CC De Fabriek is in de deelgemeente Sint-Lievens-Houtem gelegen en dus goed bereikbaar voor de Houtemnaren. Voor mensen uit de andere deelgemeenten zal de barrière iets groter zijn omdat ze zich al met de auto moeten verplaatsen. Door het feit dat de andere gemeentelijke diensten sport, cultuur en bibliotheek op dezelfde locatie gelegen zijn, is de toegankelijkheid groter. …verspreiding over het hele jaar? De dienst jeugd en cultuur is gedurende het hele jaar open en toegankelijk voor het publiek. In de zomer is er de speelpleinwerking en die bevindt zich op een andere locatie dan de dienst jeugd en cultuur. Tijdens de zomer zijn er geen cultuuractiviteiten en is er geen Kreazolder, Muziekacademie en Tekenacademie. Dat verkleint de toegankelijkheid. Kinderen en jongeren komen dan minder vaak langs en moeten meer terugvallen op hun e-mail of telefoon. …de verschillende doelgroepen? 130

De verschillende doelgroepen zijn: maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren, kinderen en jongeren met een fysieke of mentale handicap en allochtone kinderen en jongeren. De prijzen van de jeugdactiviteiten en de speelpleinwerking worden zo laag mogelijk gehouden zodat kinderen en jongeren van wie de ouders het minder breed hebben toch nog naar de activiteiten kunnen komen. De doelgroep maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren is in het Decreet lokaal jeugdbeleid erg belangrijk geworden. Er komen subsidies voor jeugddiensten die extra inspanningen leveren om deze doelgroep aan te spreken. In de toekomst zal daar dus meer aandacht aan besteed moeten worden. Kinderen en jongeren die allochtoon zijn of een fysieke of mentale handicap hebben, komen minder naar voren als doelgroep binnen de activiteiten. Wel is er steeds de mogelijkheid voor rolstoelpatiënten om naar jeugdactiviteiten en jeugdvoorstellingen te komen. …de verschillende leeftijdscategorieën? Kinderen en jongeren die de jeugddienst als doelgroep heeft, hebben de leeftijd van 3 tot 30 jaar. De allerkleinsten vanaf 3 jaar kunnen naar de speelpleinwerking en kunnen naar een cultuurvoorstelling of een filmvoorstelling. De lagere schoolkinderen van 6 tot 12 jaar kunnen in CC De Fabriek terecht voor een hele resem jeugddienstactiviteiten in zowel de grote als kleine schoolvakanties. Voor hen is er ook regelmatig een filmvoorstelling of een cultuurvoorstelling vastgelegd. Ook zij kunnen in de paas- en zomervakantie in de speepleinwerking ‘De Ravotter’ terecht. Daarnaast zijn er nog de Houtemse tieners van 12 tot 16 jaar. Die groep toont een hiaat in het jeugdaanbod aan. Voor de tieners is er momenteel weinig of geen jeugdaanbod voorzien. Er werden tienerwerkingactiviteiten gepland, maar die zijn door te weinig populariteit geschrapt van het jeugdaanbod. Zij kunnen wel bij de jeugdverenigingen terecht. De oudere tieners en jongvolwassenen kunnen terecht bij de speelpleinwerking om monitor te worden. Daarnaast helpen ze als monitor bij jeugddienstactiviteiten. Ze kunnen ook terecht in de jeugdraad die samen met de jeugddienst jaarlijks een paintball-activiteit plant.

4.5. Interne werking dienst 4.5.1.

Interne communicatie dienst Jeugd en Cultuur

De dienst jeugd en cultuur bevindt zich in CC De Fabriek. De verschillende medewerkers van de diensten jeugd en cultuur delen een bureelruimte. Er zijn 2 administratief medewerkers voor cultuur, waarvan een voltijdse en een halftijdse. De cultuurfunctionaris-cultuurbeleidscoördinator is diensthoofd en heeft ook zijn bureau in dezelfde ruimte. Ook de jeugdconsulent werkt vanuit deze ruimte. Het diensthoofd is dus gemakkelijk aanspreekbaar zowel voor de medewerkers van cultuur als voor die van jeugd. Binnen CC De Fabriek is er wekelijks overleg. De deelnemers aan het overleg zijn: de cultuurfunctionaris-cultuurbeleidscoördinator, de twee medewerkers van de cultuurdienst, de jeugdconsulent, de technieker en de drie medewerkers van de Kreazolder. Op de agenda staan: het programma voor de komende week, nieuws uit het college van burgemeester en schepenen en de gemeenteraad, de planning, beleidspunten en communicatie- en variapunten. Daarnaast bevinden de andere vrijetijdsdiensten zich op dezelfde site wat ervoor zorgt dat ook die communicatie efficiënt verloopt. Er is maar een kleine fysieke en mentale afstand te overbruggen om met de medewerkers en diensthoofden van andere vrijetijdsdiensten een gesprek te hebben of een vraag te stellen. Bovendien is er een maandelijks koeroverleg met de verschillende diensten. 131

Communicatie binnen de gemeente met andere gemeentelijke diensten, gaat meestal face-to-face, via de telefoon of via e-mail. Het diensthoofd jeugd en cultuur heeft regelmatig overleg met de schepenen en de andere diensthoofden via de vergadering van het Managementteam en het Koeroverleg.

4.5.2.

Middelen dienst Jeugd en Cultuur

De dienst jeugd en cultuur telt 8 medewerkers. De financiën zijn verdeeld over de diensten jeugd, cultuur en de Kreazolder. Elke dienst beschikt dus over zijn eigen budget. De jeugddienst krijgt voor 2013, 23.482,62 euro van de Vlaamse overheid. De speelpleinwerking beschikt over koffers en dozen waarin het materiaal zit die ze meenemen naar de gemeenteschool De Zonnevlier in de paas- en zomervakanties. In die koffers bevinden zich tekenen knutselgerief, sportattributen, speelgoed en een schminkkoffer. Voor jeugddienstactiviteiten worden die koffers ook gebruikt.

132

Subsidies van hogere overheden Totale budgetten Werkingssubsidies Jeugdraad Subsidies jeugdverenigingen (cultuurraad) Werkingssubsidies jeugdverenigingen Uitleendienst

Gemeente 1.240

2010 JBP

420

2011 JBP

Prior

Gemeente 1.240

2012 JBP

7.242

7.242

1.000

Min. 1.000 naar huurlast 2.000 + 1.500 Min. 1.500 naar vorming 2.500 + 1.500

Min. 1.000 naar vorming 2.000 + 1.500 Min. 1.500 naar huurlast 2.500 + 1.000

PR jeugdwerk

Min. 1.500 naar vorming 2.500 + 1.500

4.906,38 3.397,63

Prior

420

7.242,06

3.000

Jeugdinfrastructuur Jeugdinformatie

Gemeente 1.240 420

Huurlast

Vorming

Prior

4.906,38 3.397,63

4.906,38 3.397,63

133

Het Agentschap voor Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen verdeelt elk jaar de subsidies waarop de jeugddienst Sint-Lievens-Houtem jaarlijks aanspraak kan maken. Dat bedrag bedraagt in 2013 in totaal 23.482,62 euro. Dat is de som van 15.004,44 euro voor Jeugdwerk, 3.461,68 euro voor jeugdcultuur en 5.016,50 euro voor brandveiligheid. Sectorale decreten Jeugd Het Decreet Lokaal Jeugdbeleid speelt een belangrijke rol in de verdeling van de subsidies. Het decreet komt zoveel mogelijk tot uiting in de uitgaven van de jeugddienst. De subsidie voor de ondersteuning van het jeugdhuis worden jaarlijks verdeeld over de vier jeugdverenigingen die Sint-Lievens-Houtem telt. De verdeling gebeurt aan de hand van een puntensysteem. In Sint-Lievens-Houtem strijkt de Chiro ‘t Rotje de meeste subsidies op, omdat zij het grootst zijn. Daarnaast zijn er nog subsidies voor jeugdcultuur. Die zijn de afgelopen jaren voornamelijk gespendeerd aan het evenement ‘De Nachtshift’ dat als doel had alle jeugd (kinderen, tieners en jongeren) in Sint-Lievens-Houtem te doen samenkomen op één evenement. Op dat evenement werden er een kinderfuif, optredens en workshops georganiseerd. De locatie was CC De Fabriek. Sinds 2013 werd het evenement niet meer georganiseerd, omdat de organisatoren vonden dat de opkomst te laag was. 2010 Prioriteit 2: Jeugdinformatie Trekkingsrechten: minimum uit te geven Reclamebanners buitenspeeldag (761/124-06) T-shirts buitenspeeldag (promotie website en gemeentelijk jeugdwerk in het algemeen) (761/124-02) Publicaties gemeentelijk jeugdwerk (104/123-12) Totaal

(*) berekend bedrag dat opgenomen werd in het jeugdbeleidsplan 2008-2010

Uitgaven verspreid over meerdere gemeentelijke diensten (belangrijkste posten) Reclamebanners voor alle gemeentelijke (jeugd)evenementen/activiteiten Huur copy-machines

3.048,57 175,69 97,44 2.941,20 (*) 3.214,33

25 / banner 1.900 / maand 1.700 / maand

Publicatiekosten streekkrant Pano (Drukkerij Van Boxstael) 2011 Prioriteit 2: Jeugdcultuur Trekkingsrechten: minimum uit te geven Organisatie ‘De Nachtshift’ – gages artiesten / workshops (761/122-04 – 762/122-04 ) Organisatie ‘De Nachtshift’ – andere kosten (geluid / techniek / sabam / materiaal) Totaal

3.303,96 3.173,88 1.923,55 5097,43

De subsidies voor jeugdinfrastructuur zijn de afgelopen jaren naar een verbetering van de infrastructuur gegaan. Trekkingsrechten: minimum uit te geven Totaal

2008 4.747,35

2009 4.866,27

2010 4.413,84

2011 4.845,81

6.809,29 euro

24.926,44 euro

24.357,96 euro

22.888,14 euro


4.5.3.

Werkprocessen dienst Jeugd en Cultuur

Bestelbons Wanneer een activiteit georganiseerd wordt, wordt er vooraf door de dienst een bestelbon opgemaakt. Via de bestelbon wordt aan de financiële dienst doorgegeven hoeveel krediet er nodig is om een bepaalde activiteit te organiseren. De bestelbon keert terug naar de dienst en wordt gebruikt wanneer betaling nodig is. Lokalenverhuur De jeugddienst verhuurt geen lokalen. Meestal maakt de jeugddienst gebruik van de lokalen van CC De Fabriek. Het gebruik ervan wordt bijgehouden in een kalender. Zo is duidelijk wanneer welk lokaal verhuurd is. Wanneer de jeugddienst een activiteit plant, vraagt er een medewerker aan de Kreazolder of aan de Tekenacademie waar er een lokaal vrij is. De jeugddienstactiviteiten vinden plaats in de vakantie wanneer er vaak geen Kreazolder of Tekenacademie georganiseerd wordt. De ruimte leent zich uitstekend voor een knutselactiviteit of een workshop. Uitleendienst Wanneer er kinderen of jongeren gebruik willen maken van de uitleendienst dan kunnen zij daarvoor terecht aan de balie van CC De Fabriek. Vanaf 2013 registreert de dienst jeugd en cultuur de uitleningen in het uitleenboek. Zo heeft de dienst een beeld van waar welk item zich bevindt. Documenten intern doorgeven Vanaf januari 2013 is er in de dienst jeugd en cultuur een nieuwe manier van werken. De dienst maakt gebruik van een mappensysteem dat onderverdeeld wordt in aanbod, beheer, beleid en communicatie. Het is de bedoeling dat de gehele dienst het systeem en de gezamenlijke manier van notatie respecteert (JJMMDD onderwerp initialen). Op die manier is het gemakkelijker om documenten van vorige jaren terug te vinden. College- en gemeenteraadsvoorstellen worden eerst in word opgemaakt en vervolgens door het diensthoofd ingebracht in het computerprogramma Cobra. Op die manier worden ook de verslagen ter beschikking gesteld.

4.5.4.

Organisatie inspraak adviesorganen

Vergaderingen De jeugdraad is het adviesorgaan dat de verenigde en onafhankelijke jeugd in Sint-LievensHoutem vertegenwoordigt. Zij geven hun advies over jeugdzaken in Sint-Lievens-Houtem. De jeugdraad bestaat uit de leden van de verenigingen, de onafhankelijke leden, een voorzitter en een penningmeester. De onafhankelijke jongeren zijn veel minder vertegenwoordigd in de jeugdraad dan de jeugdverenigingen. De jeugdconsulent stelt de verslagen op en de schepen van Jeugd is steeds uitgenodigd op de vergaderingen. De vergaderingen worden gepland via e-mail omdat veel jongeren graag via die weg communiceren. De agenda en de verslagen worden ook via die weg meegedeeld. Op de eerste vergadering van het jaar wordt een adressenlijst opgesteld, die doorheen het jaar steeds wordt aangevuld. De jeugdraad heeft ook een externe Facebookpagina waardoor 135


ze vergaderingen communiceren naar alle jongeren die lid zijn van de pagina en interesse hebben in de Houtemse jeugdzaken. Doorgeven adviezen De verslagen van de jeugdraad worden aan het college overgemaakt. De schepen van jeugd leest steeds het verslag na en geeft opmerkingen door aan de jeugdconsulent en de voorzitter. Zij bepalen de volgende agendapunten van de jeugdraad op basis van de vragen op de vorige jeugdraden, beslissingen, vragen vanuit het gemeentebestuur en gemeentelijke diensten en zaken waarover het gemeentebestuur graag het advies van de jeugdraad wil.

5.Focus op bibliotheek 5.1. Infrastructuur 5.1.1. Maandag: Dinsdag: Woensdag: Donderdag: Vrijdag: Zaterdag:

Openingsuren 13 tot 18 uur 18 tot 20 uur 13 tot 18 uur 18 tot 20 uur 18 tot 20 uur 9 tot 12 uur

De bibliotheek is in totaal 19 uren per week geopend voor het publiek. De burelen zijn bovendien bereikbaar tijdens de openingsuren van het gemeentehuis.

5.1.2. • • • • • • • • • • • • •

Historiek

1923: Opgericht als Katholieke Openbare Boekerij in oktober. 1925: Erkend door de Staat op 12 december. 1980: Overgenomen door de gemeente. 1982: Erkend als deeltijds werkende Plaatselijke Openbare Bibliotheek. 1982: Overname van de parochiale bibliotheken van Bavegem, Vlierzele en Letterhoutem als uitleenposten. 1983: Verhuisd van de Katholieke Kring (patronaat), Dorpsplein 40, naar de gemeentelijke infrastructuur Fabrieksstraat 19, 9520 Sint-Lievens-Houtem, sinds juli. 1985: Officiële opening op 22 maart. 1996: Sluiting van de uitleenpost Letterhoutem omwille van het minimale rendement. 1999: Geautomatiseerd sinds juni met Bibfox. 2003: Uitbreiding bib met gebouw voormalig politiekantoor. 2003: Uitleenposten Vlierzele en Bavegem gesloten vanaf 1 juli. 2005: Omschakeling naar Vubis-Smart en piloot in PBS-project Ovinob. 2013: JuBIBleum 90-30: Jubileumjaar met viering van het 90-jarig bestaan en 30 jaar gehuisvest zijn in ‘De Fabriek’.

5.1.3.

Ligging

De bibliotheek is centraal gelegen in de gemeente in de site ‘De Fabriek’ waar ook andere gemeentelijke diensten of door de gemeente gesteunde diensten gelegen zijn: archief, 136


sportcentrum, cultuurcentrum, Kreazolder, Jeugdhuis Reflex, jeugddienst, Academie voor Woord en Muziek, Academie voor beeldende kunsten. Hierdoor kan de bibliotheek genieten van een unieke kruisbestuiving.

5.1.4.

Omschrijving gebouw

Voormalig fabrieksgebouw waarbij het loft-thema aangehouden werd om een open gevoel te creëren, maar ook om het erfgoedkarakter van de site te benadrukken. Het kantoorgedeelte en de jeugdafdeling zijn gelegen in een recenter gebouwd deel van de infrastructuur dan de grote hal, waar de volwassenenafdeling is. Daardoor is er een kleine stijlbreuk, zowel door een niveauverschil als in de inkleding van de lokalen. Een van de gevels geeft uit op de binnentuin waar een speeltuin gebouwd werd. Een andere gevel geeft uit op de centrale binnenkoer van de site. Door de jaren heen werd regelmatig een kleine verbouwing uitgevoerd, nooit grote zaken tegelijk om de kosten te kunnen spreiden. Het afgelopen jaar werd geïnvesteerd in de renovatie van het dak en de binnenverlichting van de grote hal. De bib bestaat uit de volgende onderdelen/afdelingen: Grote hal: volwassenenafdeling • uitleen- en informatiebalie • internethoek • krantenhoek • informatieve werken • romans • strips volwassenen • dvd’s Hoger gelegen gedeelte: jeugdafdeling • dvd’s jeugd • salon voor 12-plus en jeugdstrips • sanitair blok • kleuterhoek • leesboeken voor 6- tot 11-jarigen • weetboeken Afgesloten gedeelte: bevolkingsarchief en magazijn bib Back-office • ‘groen zaaltje’ met kleine keuken en opslagruimte • dienstingang • burelen personeel • lokaal met back-up server gemeentehuis

5.2. Bezoekersdata 5.2.1.

Actieve leners

Actieve leners hebben in 2012 minstens 1 werk ontleend. Op 31 december 2012 had de bibliotheek 2.227 actieve leners ten opzichte van 2.175 leners in 2011. Soort lenerspas Unieke persoonlijke lenerspas

2008 2.396

2009 2.276

2010 2.098

2011 2.071

2012 2.101 137


Onderwijspas (op naam van leerkrachten of 43 studenten onderwijs) IBL-pas (voor bibliotheken die IBL-aanvragen 42 deden) Collectieve lenerskaart (klaspas en pas voor 49 de gemeentelijke diensten) Personeelskaart

35

31

29

22

36

38

27

32

47

40

48

61

Actieve lenerspas = totaal

2.394

2.530

11 2.207

2.175

2.227

In het hele bibliotheekveld werd de laatste jaren een daling van het aantal leners vastgesteld. Tegelijk werd in deze periode in de bib Sint-Lievens-Houtem het aantal items per lenerskaart uitgebreid van 5 naar 20. Waar vroeger meer unieke leners waren die elk een beperkt aantal items per kaart konden ontlenen, zagen we het fenomeen van de ‘gezinskaarten’. Het aantal leners bleef dalen, maar het aantal ontleningen ging in stijgende lijn. Ook het werkelijke aantal bezoekers is onmogelijk te tellen. Het ligt in elk geval veel hoger dan het aantal ‘actieve leners’. Er zijn immers veel bezoekers die iets komen opzoeken, een boekje lezen terwijl ze op hun kinderen wachten, kopieën komen nemen voor de muziekschool,... zonder dat ze met hun kaartje langs de balie komen. Er zitten ook veel nietgeregistreerde bezoekers onder de ‘klaspassen’.

5.2.2.

Leners vs. inwoners

Van de 2.101 unieke lenerspassen zijn er 1.727 Houtemnaren en 374 ‘buitenlanders’: leners van Herzele, Zottegem, Erpe-Mere,... Meestal van dichtbij de eigen gemeentegrenzen. Deze tabel met de leeftijdsverdeling wordt enkel toegepast op de 1.727 unieke persoonlijke leners, wonend in Sint-Lievens-Houtem en vergeleken met de spreiding van de leeftijden bij de inwoners. Leeftijd -15 j. +15 j. Totaal

Mannen Inwoners 867 4.116 4.982

Leners 207 366 573

% 23 9 12

Vrouwen Inwoners 814 4.244 5.056

Leners 288 866 1.154

% 35 20 23

Totaal Inwoners 1.681 8.360 10.041

Leners 495 1.232 1.727

% 29 15 17

Deze indeling in -15 en +15 jaar is gemaakt omwille van de BIOS-gegevens die bibliotheken jaarlijks moeten indienen. Deze cijfers liggen boven het Vlaamse gemiddelde.

5.2.3.

Schoolbezoeken

Boekenboxen vs. klassikale ontleningen De bib bedient alle 5 de Houtemse scholen op diverse manieren. Klim-Op Bavegem, Sint-Jozefschool, Zonnevlier en de helft van de klassen van het SintLievensinstituut krijgen 1 keer per maand boxen aangeleverd. Deze worden met een bestelwagen opgehaald en teruggevoerd door personeel van de gemeente. (meestal technische dienst, soms rijdt het bibliotheekpersoneel zelf). De boxen worden geleegd, (de boeken ingescand) en terug opgevuld op basis van voorkeurlijsten die de leerkrachten moeten invullen. Hofkouter en de helft van de klassen van het Sint-Lievensinstituut komen maandelijks klassikaal naar de bib om zelf boeken uit te kiezen.

138


Door de scholen deze keuze te geven, is het probleem van transport weggewerkt. Tegelijk zijn ook meer klassen gaan samenwerken met de bib. Veel van de kinderen die de bib op deze manier bereikt, komen ook individueel naar de bib en zijn dan ook terug te vinden in de statistieken van de actieve leners. Een heel aantal echter hebben enkel contact met de bib via de school. Zij komen dan ook niet voor in de statistieken van de actieve leners. Indien elk kind een unieke lenerspas zou krijgen, ligt het aantal leners veel hoger, maar komen er ook meer problemen tijdens de uitleen met kinderen die hun pas niet bijhebben,…

5.3. Aanbod 5.3.1.

Collectie

Gedrukte materialen Materiaalsoort Jeugd fictie Jeugd strips

Bezit 2010 7.634 2.363

Bezit 2011 8.150 2.533

Bezit 2012 8.241 2.596

Jeugd non-fictie Volwassenen fictie Volwassenen strips Volwassenen non-fictie Volwassenen naslagwerken Totaal

2.360 10.251 1.412 11.057 707 35.784

2.487 10.158 1.526 9.937 623 35.414

2.593 10.129 1.646 9.924 500 35.629

Daarnaast biedt de bib 4 dagbladtitels en 92 tijdschrifttitels aan. Audiovisuele materialen Materiaalsoort Cd-rom Dvd jeugd

Bezit 2010 165 373

Bezit 2011 173 393

Bezit 2012 164 421

Dvd volwassenen Totaal

1.550 2.088

1.664 2.230

1.822 2.407

Evolutie uitleencijfers Jaar 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Totaal 47.050 50.702 53.822 52.863 70.532 70.563 74.397 78.951 81.723 87.138 98.471 139


Voorlopig gaat het uitlenen van materialen in de bib nog steeds in (zeer) stijgende lijn. Bij de cijfers werd zelfs geen rekening gehouden met de bezoekers die geen verrichting deden met hun lenerskaart. Dat zijn mensen die iets komen opzoeken in een boek of op het internet, die een krantje of een magazine lezen terwijl hun kinderen gaan sporten of aan een activiteit van de bib deelnemen,… Moest het mogelijk zijn om ook die mensen te tellen, zou het cijfermateriaal er helemaal anders uit zien. Dit bewijst dat cijfers niet absoluut zijn in deze context, maar dat er ook rekening moet gehouden worden met andere, minder meetbare factoren zoals tevredenheid, gezellige drukte, trouw,... Per afdeling en tegenover bezit Gebruikscoëfficiënt = verhouding uitleningen/bezit = het gemiddeld aantal uitleningen per item. D.w.z. dat bijvoorbeeld elke jeugdstrip gemiddeld 6,2 keer werd uitgeleend in 2012 en volwassen non-fictieboek slechts 1,3 keer. Afdeling Jeugd fictie Jeugd strips Jeugd non-fictie Volwassenen fictie Volwassenen strips Volwassenen nonfictie Volw naslagwerken Cd-rom Dvd jeugd Dvd volwassenen Tijdschriften Totaal

Totaal uitleentransacties 29.855 15.972 5.612 18.656 2.587 12.642

Bezit

Gebruikscoëfficiënt

8.241 2.596 2.593 10.129 1.646 9.924

3,6 6,2 2,2 1,8 1,6 1,3

18 157 4.180 5.113 3.679 98.471

500 164 421 1.822 1.811 39.847

0,04 1 10 2,8 2 2,5

Conclusie Vooral de jeugdafdeling doet het goed. Een signaal dat hier blijvend moet in geïnvesteerd worden. In de volwassenenafdeling fictie en non-fictie zit veel materiaal dat zelden of nooit wordt uitgeleend. Er werd reeds veel vernieuwd in dit collectieonderdeel, hetgeen resulteert in betere uitleencijfers. Maar hier gaat het eerder over zoveel mogelijk informatie aanbieden over zoveel mogelijk verschillende onderwerpen.

5.3.2.

Internet

Iedereen kan minstens een half uur gratis surfen op het internet aan een van de drie internetpc’s. Vaak is het echter zo dat dezelfde personen na een half uurtje gewoon blijven doorwerken of gamen, waardoor het optekenen van het aantal sessies quasi onmogelijk is. De internetpc’s worden zeer vaak bezet en soms zitten twee of drie kinderen tegelijk voor 1 scherm om te spelen of om schooltaken te maken. Steeds minder volwassenen maken gebruik van deze service, waarschijnlijk doordat meer en meer gezinnen een internetverbinding hebben.

140


5.3.3.

Activiteiten

Jeugdboekenweek De Jeugdboekenweek wordt bovenlokaal georganiseerd, met grote eigen inbreng door o.a. jaarlijks jeugdschrijvers en -illustratoren uit te nodigen en te laten spreken voor de leerlingen van de 5 lagere scholen van het werkingsgebied. Dit wordt gratis aangeboden aan de scholen. Week van de Smaak De Week van de Smaak wordt bovenlokaal georganiseerd met grote eigen inbreng. De hele bib wordt aangepast aan het thema en er zijn elke dag proevertjes voor de bezoekers. Soms in samenwerking met verenigingen, soms door eigen personeel gedragen. Heeft zeer veel succes en lokt veel nieuwe leners. Tapijtverhalen Wekelijks voorleesuurtje voor kinderen van 4 tot 10 jaar, in het groene zaaltje, door 4 vrijwilligers. Groot succes, telkens minstens 4, soms tot 15 kinderen aanwezig. Boekenbabbels Maandelijkse bijeenkomst van mensen die graag praten over wat ze de laatste tijd gelezen hebben, welke films ermee gelinkt zijn,... KJV Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen. De bib ondersteunt 6 leesgroepen (vanaf kleuters tot 15jarigen) door extra boeken aan te kopen, een lokaal te voorzien voor de maandelijkse bijeenkomsten (aparte hoek in het groene zaaltje) en de 6 vrijwilligers te ondersteunen. Groeiend aantal deelnemers. Wooligans Wildbreiproject dat pas in 2013 gestart werd ter gelegenheid van het JuBIBleum 90-30 (de bib bestaat in 2013, 90 jaar en is 30 jaar gehuisvest in de site ‘De Fabriek’). Wekelijks komen op dinsdagavond mensen samen die haken en breien, hun thuisgemaakte stukken meebrengen, samen brainstormen en beslissen welk monument zal ‘verpakt’ worden. Leeftijden van de momenteel 40 deelnemers variëren van 8 tot 83 jaar. De sfeer is zeer gemoedelijk, zeer gemeenschapsvormend doordat alle generaties samen zitten en respect hebben voor elkaars kennis en creativiteit. Deze wildbreigroep zou gerust een vervolg kunnen krijgen als een gewone handwerkclub. Seniorendag In het leven geroepen door Route42 in 2011. Met grote inbreng van elke afzonderlijke bibliotheek van het samenwerkingsverband. Door de samenwerking met Route 42 kan de bib een mooie dag organiseren voor de senioren van Sint-Lievens-Houtem. Aantal deelnemers steeg van 15 naar 60, wat vanaf nu het maximumaantal zal zijn. Resulteert in meer nieuwe leners van deze moeilijk te bereiken categorie.

141


Bibliotheekweek Jaarlijks in oktober georganiseerd door Locus (Bovenlokaal vanuit de Vlaamse overheid). De eigen bib heeft een beperkte organisatie, de laatste jaren vooral i.s.m. Route 42 en Wereldwinkel die de verwendag verzorgen. Route 42 organiseert dan traditiegetrouw een auteurslezing in een van de 6 gemeenten. Buitenspeeldag I.s.m. jeugddienst, cultuurdienst en sportdienst. De bib is er vertegenwoordigd met een leestent of met de Roulotte van Route42 om naast het actievere spelgebeuren ook een rustig plekje te voorzien waar kinderen op adem kunnen komen. Diverse andere activiteiten Gedichtendag, Erfgoeddag, Dag van het Park, Open Monumentendag,…

5.4. Ondersteuning verenigingen, organisatoren, burgers en erfgoed De bib werkt vaak samen met verenigingen (bv. Pasar, Gezinsbond, Chiro,Curieus), zowel op hun vraag als via de eigen initiatieven. Dit kan zijn i.k.v. de Jeugdboekenweek, Bibliotheekweek, Week van de Smaak,... Daarnaast zijn er regelmatig gezamenlijke initiatieven met de gemeentelijke diensten (jeugddienst, sportdienst, cultuurdienst, NEC, Muziekcentrum,…) Het gemeentelijk archief is ondergebracht in verschillende locaties in de bib: het bureau van de archivaris staat in het bureel van het bib-team, (waardoor ook alle faciliteiten van de bib tot zijn beschikking staan). Het archief met de toegankelijke bevolkingsregisters en microfilms is ondergebracht in het magazijn van de bib (enkel toegankelijk via de jeugdafdeling), de niet-toegankelijke stukken van de gemeentelijke archieven kregen een plaats in de voormalige opslagplaatsen achter de bib. Tijdens het maandelijkse koeroverleg stemmen de vrijetijdsdiensten de agenda’s op mekaar af en trachten de diensten in te spelen op elkaars initiatieven (sportdienst, cultuurdienst en bibliotheek). Minstens 2 keer per jaar is er een groter vrijetijdsoverleg waarbij behalve de diensten van de site ‘De Fabriek’ ook andere gemeentelijke participanten deelnemen: NEC, milieudienst, Stekelbees, jeugddienst, Kreazolder, OCMW,… Sint-Lievens-Houtem maakt deel uit van de interlokale vereniging Route 42, een samenwerkingsverband van 6 openbare bibliotheken (Oosterzele, Zottegem, Herzele, Geraardsbergen, Lierde en Sint-Lievens-Houtem). Dit samenwerkingsverband ontvangt werkingssubsidies van de provincie Oost-Vlaanderen en biedt extra activiteiten aan die elke gemeente afzonderlijk niet zou kunnen verwezenlijken, bv. auteurslezingen, grote projecten rond mediawijsheid, aankoop van computerhard- en software, opleidingen voor het personeel,... Sint-Lievens-Houtem maakt deel uit van erfgoedcel De Viersprong (samen met Oosterzele, Melle en Merelbeke). De bib participeert aan vele activiteiten van Viersprong, promoot de activiteiten van de erfgoedcel en stelt haar infrastructuur gratis ter beschikking voor lezingen en cursussen.

142


5.5. Inspraak en participatie 5.5.1.

Beheerraad

Onder impuls van de steeds nauwere samenwerking tussen de bibliotheek en de cultuurdienst, o.a. voor het Cultuurbeleidsplan en door de bovenlokale samenvloeiing van de steunpunten (VCOB voor bibliotheken en Cultuurlokaal voor de culturele sector), werd voor de legislatuur 2007 - 2013 een gezamenlijke beheerraad voor bibliotheek en cultuurcentrum ‘De Fabriek’ in het leven geroepen. Dit in plaats van de twee aparte raden in het verleden. De voordelen hiervan zijn vooral: • • • • • •

keuze voor een meer integraal beleid; communicatie tussen bestuur en instellingen stroomlijnen; betere financiële aansturing; inhoudelijke versterking / bundelen van de deskundigheid; ruimere bevoegdheden en verantwoordelijkheden; optimaler gebruik van infrastructuur.

Conform artikel 9 b van het Decreet van 28 januari 1974 betreffende het cultuurpact, werd de raad na een algemene oproep en kandidaatstellingen samengesteld uit 8 afgevaardigden van de politieke partijen (4 Nieuw Houtem, 2 CD&V, 2 Open VLD), 8 gebruikers van diverse strekkingen, de schepen van cultuur, de bibliothecaris en de cultuurfunctionaris (ambtshalve en niet-stemgerechtigd). Er werd rekening gehouden met de 2/3-regel i.v.m. genderbalans zoals bepaald in art. 200 van het Gemeentedecreet. Het beheersorgaan beschikt over een organiek reglement, een verkozen voorzitter en secretaris (duobaan voor bibliothecaris en cultuurfunctionaris).

5.5.2.

Suggesties

Leners kunnen de collectie verbeteren of aanvullen door suggesties te doen van werken die zij graag in de bib zouden zien of items die volgens hen ontbreken in de collectie. Het is daarna aan de collectievormer om te beslissen of dit al dan niet in de collectie past, of er al voldoende werken zijn over een bepaald onderwerp, of het wel past binnen het budget,… De klant wordt altijd op de hoogte gebracht van de beslissing. Indien het werk wordt gekocht, krijgt de klant een bericht van zodra het werk uitleen klaar is. Klanten kunnen suggesties doen via www.mijnovinob.be, via invulfiches in een suggestiebus of door lijstjes te e-mailen of af te geven. De meeste van de voorstellen worden goedgekeurd.

5.5.3.

IBL: Interbibliothecair leenverkeer

Soms willen klanten een boek of een dvd lenen die de bib niet in de collectie heeft en ook niet kan kopen (omdat het niet meer verkrijgbaar is in de handel, omdat het te specifiek is voor de collectie, omdat het te duur is,…). Ofwel hebben – vooral studenten – vaak een groter aantal dezelfde boeken nodig terwijl het exemplaar al uitgeleend is. In dat geval kan de bib bij een andere bibliotheek in Vlaanderen boeken ontlenen voor een periode van ongeveer een maand. Indien gewenst en mogelijk, kan dit zelfs langer. Het gevraagde werk wordt per post verstuurd naar de bib, ingevoerd in het systeem als tijdelijk werk en vervolgens aan de klant uitgeleend. Eens het werk teruggebracht wordt door de klant, stuurt de bib het terug naar de bib van oorsprong.

143


In werkelijkheid komen hier veel meer handelingen aan te pas dan nu beschreven. Deze service kost vooral veel werkuren, maar ook portkosten. Aan de klant wordt enkel een bijdrage van 1,25 euro gevraagd per geleverd werk. Op deze manier trachten de bib haar klanten zo goed mogelijk te bedienen.

5.6. Vrijetijdsbesteding als middel 5.6.1.

Gezondheid en bewegen

Ludiek bekeken maken alle bezoekers een kleine wandeling om naar de bib te komen, doen ze een beetje aan gewichtheffen als ze hun boeken dragen en hebben op die manier toch een beetje beweging. Uiteraard wordt bij de collectievorming voldoende aandacht besteed aan de rubrieken sport, gezondheid, bewegen,…

5.6.2.

Vergrijzing

Vergrijzing van de bevolking is zeker ook in Sint-Lievens-Houtem merkbaar. De bib komt hieraan tegemoet door het aanbieden van een collectie grootletterboeken, computerboeken speciaal voor senioren,... Jongere senioren zijn nog zeer actief en vinden zeker hun gading bij de reisgidsen, sportboeken, tuinboeken,…

5.7. Interne werking dienst 5.7.1. • • • • • • • • •

Communicatie met bevolking en leners

Gemeentelijke website met Content Management-systeem: bijgewerkt indien nodig; Facebookprofiel en –pagina: wekelijks bijgewerkt; Flyers, folders en affiches in eigen huis gemaakt of via Route 42; Infokrant (maandelijks); Pano (kan wekelijks met klein artikeltje); Teksten op de tickets voor de leners; Uit-kalender; Uit-in-Houtem-borden aan de invalswegen; Automatische correspondentie naar leners wanneer gereserveerde werken klaar liggen, of als er werken te laat binnengebracht zijn en er boete moet betaald worden.

5.7.2.

Communicatie intern

Het bibpersoneel beschikt slechts over 2 e-mailadressen: eentje voor de bibliothecaris en eentje voor alle andere communicatie. Er zijn pc’s, maar die worden vooral gebruikt voor opzoekingen op internet en bibliotheektechnische verrichtingen. Interne communicatie gebeurt vaak mondeling, met briefjes, post-its, interne memo’s die moeten ondertekend worden ‘voor gelezen’ en via maandelijks overleg. Het briefjessysteem is in het leven geroepen omdat bijna iedereen halftijds werkt, en dan nog op verschillende dagen, waardoor rechtstreeks communiceren vaak niet mogelijk is.

144


5.7.3.

Middelen

Medewerkers • 6 medewerkers met bibliotheektechnische taken, gelijk aan 4 voltijdse equivalenten; • 1 deeltijdse poetshulp; Alle medewerkers kunnen regelmatig bijscholingen volgen om zo bij te blijven met hedendaagse ontwikkelingen in het werkveld. • vrijwilligers: 6 begeleidsters voor KJV, 4 voorlezers voor de Tapijtverhalen, 1 kaftster, 40 Wooligans. Deze mensen werken volledig gratis voor de bib, elk met zeer veel enthousiasme en inzet. Financieel Subsidies Alle werkingsgelden, ook voor de collectievorming, komen van de gemeente. De laatste jaren wordt daar 40.000 euro voor uitgetrokken. Onder collectie verstaan we: boeken voor volwassenen en kinderen (zowel fictie als nonfictie), strips, tijdschriften, dagbladen, dvd’s. In vergelijking met andere gemeenten is dit bedrag zeker niet hoog terwijl er wel een zeker niveau verwacht wordt. Dit maakt dat het afweegproces van de collectievorming niet evident is. Inkomsten van boetes e.d. Overzicht in euro 2007 Boete 4.391,82 AVM 29 3.631,50 Kopiegeld 76,65 Pasjes 75,00 IBL 12,50 Senseo 17,50 Kaarten 14,50 Verloren 101,80 boeken Boeken 108,00 (Livinus, jaarmarkt) Totaal 8.429,27

2008 4.531,35 3.687,40 87,20 70,00 24,50 33,50 17,00 5,00

2009 4.399,93 3.248,70 207,30 65,00 45,00 30,50 9,75 0

2010 4.745,87 2.938,80 358,05 87,50 62,50 42,00 1,25 39,15

2011 5.205,58 2.580,50 440,05 80,00 83,85 15,00 0 23,45

2012 5.866,64 0 313,60 65,00 111,50 14,50 2,50 0

25,00

0

33,00

14,25

0

8.480,95

8.006,18

8.308,12

8.442.68

6.373,74

Leengeld voor dvd’s werd afgeschaft in november 2011. Het boetegeld steeg daarna omdat de meeste leners dachten dat met het verdwijnen van het leengeld ook de uitleentermijn gelijkgezet was aan de gedrukte materialen, nl. 3 weken. Daardoor hebben veel leners meer boete betaald in de beginperiode. Uit de cijfers blijkt dat in 2012 de leners meer opletten en daardoor minder boete moeten betalen.

29

Audio Visuele Materialen

145


Materieel Zie collectiegegevens.

5.7.4.

Subsidies hogere overheden

Gewoonlijk ontvangt de gemeente voor de bibliotheek ongeveer de volgende subsidies: • Vlaamse overheid: 57.000 euro; • provincie Oost-Vlaanderen: 8.200 euro.

5.7.5.

Werkprocessen

Uitleen • • • •

Verloopt vlot. Klanten worden snel bediend, weinig wachttijden aan de balie. Personeel is zeer aanspreekbaar. Meer herkenbaarheid is misschien nodig voor nieuwere klanten. Kan door bv. badge met voornaam of uniforme T-shirt?

Boetes Tarieven worden correct toegepast door alle personeelsleden. Boekverzorging Wordt momenteel nog gedaan door eigen personeel met ondersteuning van 1 vrijwilliger (1 dag per week, behalve in de schoolvakanties). Zowel het maken van de etiketten als het kaften van de boeken. Ook in het maken en kleven van nummers en etiketjes voor de dvd’s kruipt ontzettend veel tijd. In de toekomst zou dit gedeeltelijk kunnen uitbesteed worden aan een beschermde werkplaats. Daartoe zijn onderhandelingen bezig door Route 42 met boekhandels en beschermde werkplaatsen. Het is nog wachten op een regelgeving van Bibnet omtrent uniforme etiketten. Er zal wel een kostenplaatje aan vasthangen. Taakverdeling Momenteel zijn er nog een aantal taken vastgeroest bij de teamleden die al lang in dienst zijn. Sinds een aantal jaren is er een verschuiving in gang gezet door de bibliothecaris, waarbij er meer verantwoordelijkheid gelegd wordt bij alle teamleden. De teamleden worden meer betrokken bij brainstormsessies over activiteiten. De maandelijkse teamvergaderingen dragen daar zeker toe bij. Maar ook de nieuwe ontwikkelingen qua software e.d. zullen verschuivingen in de taakverdeling veroorzaken. Gebruik van de zaaltjes door derden Het groene zaaltje wordt meer en meer gevraagd als vergaderruimte, leslokaal,... door zowel de eigen diensten als andere organisaties. Daardoor moet de planning betreft het zaaltje ook bijgehouden worden in een uurrooster. Er is wel geopteerd om het zaaltje zo weinig mogelijk te laten gebruiken door andere diensten dan de gemeentelijke, tenzij er zeer goede afspraken zijn met de andere partij. De reden hiervoor is dat er geen aparte toiletten dichtbij de zaal zijn en dat de bib en de burelen niet apart kunnen afgesloten worden. 146


Uurrooster en planning personeel Het bibpersoneel heeft een vast uurrooster dat door de jaren heen zo gegroeid is, vooral in het voordeel van de mensen zelf. Alle teamleden zijn zich intussen bewust van deze mooie regeling. Zij zetten zich plichtsbewust in voor de weekenduitlenen, die niet in het vast uurrooster opgenomen zijn. Deze uurroosters zijn ruim op voorhand vastgelegd en kunnen onderling gewisseld worden (bv. voor een feest, vakantie,...). De teamleden vervangen elkaar tijdens hun vakantieperiodes en maken daartoe overuren indien nodig. Deze overuren moeten opgenomen worden voor het einde van elk trimester, conform de lokale rechtspositieregeling.

6.Focus op sport In het sportbeleidsplan 2008 - 2013 werd de missie van de sportdienst als volgt omschreven: De sportdienst is een gemeentelijke dienst die de lokale sportpraktijk stimuleert en faciliteert. De sportdienst zorgt voor de cohesie tussen de verschillende sportactoren sportclubs, schoolsport, recreatiesporter,… enerzijds, maar ook tussen de actoren uit andere beleidsdomeinen zoals jeugd, ocmw,... anderzijds. De sportdienst informeert de burgers over het lokale sportgebeuren en geeft ondersteuning. De sportdienst bevordert en stimuleert de kwaliteit van de sportbeoefening. De sportdienst vult de lacunes in het lokale sportaanbod in en stimuleert niet-sporters tot sportbeoefening.

6.1. Ruimte voor sport & sportinfrastructuur Tijdens de vorige legislatuur werd een flinke inhaalbeweging gerealiseerd m.b.t. de lokale sportinfrastructuur. Het steunpunt voor beleidsrelevant onderzoek en de KU Leuven legden in 2008 de theoretische behoeftenorm vast voor sportinfrastructuur. Voor sporthallen bedraagt die norm momenteel 0,16 m² sporthalruimte per inwoner. De behoefte voor een sporthal bedraagt voor Sint-Lievens-Houtem 0,16 m² x 10.061 inwoners = 1.609,76 m². Na de uitbreiding van het sportcentrum ‘De Fabriek’ beschikt de gemeente momenteel over een sporthal van 1.632 m². Het sportcentrum is daarenboven uitgerust met twee afzonderlijke zalen voor het beoefenen van gevechtssporten, dans, gym en andere. Voor wat de openluchtaccomodatie, meer bepaald voetbal, betreft, bedraagt de theoretische behoeftenorm 4,70 m² grasoppervlakte per inwoner. Met de zes huidige beschikbare terreinen beschikt de gemeente over 33.000 m² ( 6 x 5.500 m² ). De norm van 47.286,7 m² ( 4,70 m² x 10.061 inwoners ) wordt dus niet gehaald.

6.1.1.

Gebruik van de gemeentelijke sportinfrastructuur

Sportcentrum De Fabriek Aantal uur en deelnemers, zonder toeschouwers en andere bezoekers Periode Aantal uren gebruik Aantal actieve bezoekerseenheden (1) 1 jan – 28 feb 2013 1.509 u 30 19.788

147

Omgevingsanalyse Sint-Lievens-Houtem Dit is het resultaat de vermenigvuldiging van het aantal uur per sporttak en de Blosonorm (aantal deelnemers)voor deze sporttak. Bv. 149 uur tennis x 2 = 298 bezoekerseenheden. 42 uur Jiu Jitsu x 15 = 637 bezoekerseenheden.

Aantal uur per tariefgroep Tarief Gratis Jeugd Standaard Tarief gemeentepersoneel Totaal

Januari 2013 189 u 1/2 192 u 1/2 449 u / 831 u

Februari 2013 155 u 1/2 118 u 1/2 403 u 1/2 1u 678 u 1/2

Totaal 345 u 311 u 852 u 1u 1.509 u 1/2

*Gratis: gebruik voor de initiatieven van de gemeentelijke sportdienst en gebruik door de scholen. *Jeugd: gebruik door lokale erkende sportclubs voor hun jeugdwerking tot 18 jaar en vóór 19 uur. * Tarief gemeentepersoneel = -30 %.

De ontvangsten op jaarbasis kunnen momenteel nog niet gegeven worden. De huidige situatie na de verbouwingen is niet meer vergelijkbaar met de vroegere indeling en gebruik van het sportcentrum. De ontvangsten op basis van de eerste facturatie voor de periode januari - februari 2013 bedragen 7.370 euro + 1.400 euro ( verhuur cafetaria) = 8.770 euro of 4.385 euro per maand. De totale ontvangst op jaarbasis mag, rekening houdend met het verminderd gebruik tijdens de zomer op 40.000 euro worden geraamd. Voetbalterrein Hemelrijk in Vlierzele Wordt momenteel door één club gebruikt, SK Vlierzele, voor hun trainingen seniores op dinsdag en donderdag en door de jeugd op maandag en vrijdag. Verder wordt het terrein een vijftal keer per jaar verhuurd voor eenmalige organisaties aan 50 euro per dag. Periode 1 jan – 28 feb 2013

Aantal uren gebruik 78 uur

Ontvangsten in 2012 voor het gebruik van het gemeentelijk voetbalterrein Hemelrijk bedragen 2.742 euro. De gewone uitgaven in 2012: 8.442,06 euro. De buitengewone uitgaven: 3.353,90 euro. Voetbalterrein Keiberg in Letterhoutem Wordt momenteel door één club gebruikt, OZ Bavegem, voor hun trainingen seniores op dinsdag en donderdag. Periode 01 jan – 28 feb 2013

Aantal uren gebruik 24 uur

Ontvangsten in 2012: 864 euro. Gewone uitgaven: 1898 euro.

6.2. Het gemeentelijke sportaanbod

148


De sportdienst heeft een intensieve samenwerking met de lokale basisscholen. In dat kader worden de schoolsportklassen, de schoolsportdagen en competities door de sportdienst zelf ingericht. Tijdens de schoolsportklassen nemen alle kinderen vanaf het tweede leerjaar deel. Ze verblijven hiervoor gedurende een week in het sportcentrum. De schoolsportdagen en interscholencompetities richten zich eveneens naar de kinderen uit het basisonderwijs. De gemeentelijke sportacademie op woensdagnamiddag richt zich tot de kinderen en oudste kleuters die de weg naar de sportclub nog niet gevonden hebben. Op een sportieve en speelse manier kunnen ze kennismaken met de verschillende sportvormen die de sportclubs in de gemeente aanbieden. Tijdens de vakantieperiodes kunnen jongeren kiezen uit een gevarieerd aanbod van sportkampen. Onder de rubriek Sport overdag serveert de sportdienst voor de sportieve 50-plussers wekelijks een gevarieerde sportcocktail. In juni wordt elk jaar een sportieve midweek aan zee ingericht. Daarnaast organiseert de sportdienst sportinitiatieven aanvullend op het plaatselijke sportaanbod, zoals: initiatielessen, sportmatinee, de sportquiz, de blosofitheidstesten,… De organisatie van de grote prijs Serge Baguet, Beker van België voor nieuwelingen is één van de grootste eendagsactiviteiten ingericht door de sportdienst i.s.m. met een groep vrijwilligers. Verder wordt ingespeeld op de landelijke campagnes die door partners als Bloso, provinciebestuur, SVS e.d. worden aangeboden. Senioren sportief, de seniorgames, de interscholenveldloop, week van de sportclub, sporttak in de kijker,... Het gemeentelijk sportaanbod wordt gerealiseerd door de sportdienst met eigen lesgevers (1,5 FT ). Enkel voor de organisatie van de sportkampen wordt beroep gedaan op externe lesgevers. Actie schoolsportklassen schoolsport sportacademie sportkampen

Doelgroep basisonderwijs basisonderwijs Kleuter en basisonderwijs Basisonderwijs

sport overdag sportweek aan zee Andere sportinitiatieven zoals sportmatinee, sportdag, initiaties,…

50 plus 50 plus 5-70

periode sept. - mei sept. - mei sept. - juni pasen zomer sept. - juni sept. - juni sept. - juni

Aantal deelnemers 265 609 55 340 34 35 250

Voor het financiële overzicht worden de cijfers van 2011 gebruikt omdat het aanbod van de sportdienst in 2012 naar aanleiding van de uitbreidingswerken van het sportcentrum niet als referentie kan genomen worden. 149


Uitgaven: 34.336,73 euro. Ontvangsten: 37.656 euro.

6.3. Het sportaanbod van de lokale sportverenigingen. Momenteel zijn er in Sint-Lievens-Houtem 22 sportclubs actief waarvan 6 clubs met jeugdwerking. De uitbreiding van het sportcentrum zal hier ongetwijfeld een boost geven aan de clubwerking. Het is echter nog te vroeg om de resultaten hiervan te evalueren. Aantal erkende sportclubs 21

Totaal aantal leden 1368

Leden -18 jaar 522

Leden + 18 jaar 846

Het gemeentebestuur geeft al sinds 2002 belangrijke financiële ondersteuning aan sportclubs die werken met sportgekwalificeerde trainers voor hun jeugdwerking. Jeugdsportbegeleiding in Sint-Lievens-Houtem Aantal erkende sportclubs Aantal Met Zonder met jeugdwerking 2012 jeugdbegeleiders sporttechnische kwalificatie 6 36 28 8

6.4. Verenigingsondersteuning De diversiteit van clubs vraagt een gedifferentieerde aanpak in ondersteuning. Het aantal sportclubs in de gemeente is gestagneerd. Slechts één op vier mensen sport momenteel in clubverband. De impulssubsidie als stimulans voor het aantrekken van gediplomeerde jeugdsportbegeleiders haalt niet bij alle clubs met jeugdwerking het gewest effect. Sportclubs worden geconfronteerd met complexe en maatschappelijke uitdagingen zoals het veranderd profiel van de vrijwilliger, de stijgende kwaliteitseisen, stringenter wettelijk kader en een groeiende vrijetijdsmarkt. Clubs die hier niet kunnen op inspelen, verdwijnen van het toneel. Reeds lang voor de Vlaamse overheid de optimalisatie van de kwaliteit van de jeugdsportbegeleiding als beleidsprioriteit naar voor schoof, beloont het gemeentebestuur clubs die extra inspanningen op dat gebied leveren en wordt de opleiding tot gekwalificeerd jeugdsportbegeleider terugbetaald. De voorbije zes jaar werden jaarlijks volgende bedragen in het budget voorzien voor directe toelage aan de sportclubs: • Impulssubsidie voor de verbetering van de kwaliteit van de jeugdsportbegeleiding: 7.700 euro. • Werkingssubsidie voor de clubwerking met nadruk op kwaliteit: 10.000 euro. • Toelage voor renovatie van sportinfrastructuur: 7.500 euro. Werkingssubsidie 2012 Nr.

Club

euro

1

VC Eendracht Houtem

1.791,75

2

SK Vlierzele

900,87

3

OZ Bavegem

178,02 150


4

BC Houtem

3.266,17

5

TC 2001

923,24

6

Volleybalclub Borvoc

144,1

7

VC Hou vol

173,38

8

Taekwondo Hodori

320,18

9

petanqueclub Utopia

66,31

10

Houtemse turnclub

66,31

11

WTC Niet versagen

221,83

12

WSC Bavegem

637,45

13

KWC Zonnegem sport

248,17

14

WC De Morelgem vr.

166,6

15

Pallieter cycling Team

66,31

16

Duikclub Mototi

304,85

17

WTC Harlekina's

66,31

18

petanque vak.genoeg.

66,31

19

ZVC Excuse

87,85

20

WTC KWB Harlekijn

302,84

Totaal

9.998,85

Impulssubsidie 2012

deelname opleiding

BC Houtem E.Houtem SK Vlierzele. TC 2001

Hoddori

Aantal

Aantal

Aantal

Aantal

2

2

Aantal

Totaal

552

deelname bijscholing trainer cat. 1/2 p

2

trainer cat. 2/4 p

7

trainer cat. 3/6 p

2

trainer cat. 4/8 p

1

JSC cat. 2

5p

JSC cat. 3

15 p

1

JSC cat. 4

25 p

1

Totaal per club

2 3

1

4.860,30

1

636,45

1

391,66

1370,82

440,62

7.699,85

Subsidie infrastructuur VC.E Houtem heraanleg terreinen

3.118,50 euro

OZ Bavegem onderhoudswerken machines en gebouwen

528,75 euro

aanleg terrein SK Vlierzele

heraanleg terrein en onderhoudswerken gebouwen

2.244,75 euro

onderhoud en herstelling machines TC 2001

heraanleg terreinen, onderhoud gebouwen en mach.

1.607,25 euro

Totaal

7.499,25

151


6.5. Inspraak De gemeentelijke sportadviesraad bestaat uit een Algemene Vergadering van 22 lokale sportverenigingen en een Raad van Bestuur van 15 vertegenwoordigers uit de Algemene Vergadering. De Algemene Vergadering komt één tot tweemaal per jaar samen. De Raad van Bestuur heeft gemiddeld 5 tot 6 bijeenkomsten per jaar. De sportadviesraad is een adviesorgaan dat zelf geen sportinitiatieven organiseert maar louter als adviesraad functioneert. De adviesraad krijgt hiervoor van het gemeentebestuur een jaarlijkse toelage van 1.240 euro.

6.6. Vrijetijds- en sportbesteding als middel Steeds meer gemeenten kiezen voor een integrale aanpak op het domein vrije tijd. Sport, jeugd en cultuur worden geclusterd om middelen en mensen efficiënter in te zetten. In deze sectoren is heel wat herkenbaar. Sportbeleid kan ook raakvlakken hebben met andere beleidsdomeinen zoals gezondheid. In de sectorale decreten voor zowel sport, cultuur als jeugd wordt de focus gelegd op participatie van kansengroepen. Delen van de expertise hierover kan erg nuttig zijn. Samen nadenken over hoe verenigingen als partner kunnen betrokken worden is even zinvol. Het vrijetijdsaanbod brengt een gemeente tot leven. Samenwerking bij initiatieven bieden zeker een meerwaarde. De gezamenlijke aanpak van het planningsproces is daar een voorbeeld van.

Gezondheid en bewegen

Sport en bewegen zijn beiden belangrijke factoren voor een gezonde levensstijl en een lokaal gezondheidsbeleid. Sport is daarom meer dan enkel een aangename vrijetijdsbesteding voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. In tijden van integrale beleidsplanning kan op maat van de lokale context de kracht van sport als doeltreffend middel ingezet worden. Samen kunnen we kansengroepen aan het bewegen / sporten krijgen of bv. door buurtsport de leefbaarheid en/of de sociale cohesie in de wijk stimuleren. In dit kader neemt de sportdienst momenteel al heel wat initiatieven die niet als dusdanig benoemd worden. In samenwerking met de dienst welzijn en logo worden momenteel een aantal initiatieven uitgewerkt en werd het huidig beleid inzake voeding en bewegen in kaart gebracht.

152


De initiatieven die momenteel lopen inzake bewegen en gezondheid Intern: acties naar het eigen personeel

• • • • •

Wekelijks sportfaciliteiten aanbieden zoals badminton tijdens de lunchpauze. 30 % korting op het gebruik van de sportaccomodatie en de deelname aan de eigen sportinitiatieven van de sportdienst. De gezondheidsrally. Fietsvergoeding woon-werkverkeer invoeren. De bloso testbatterij waarbij de fysieke conditie van de deelnemers wordt in kaart gebracht. 153


Extern: acties naar de inwoners van de gemeente • • • •

Basisonderwijs: schoolsportklassen, sportkampen, fruit en water aanbieden en algemene sensibilisatie rond ‘Zot van gezond’ tijdens de sportklas. 10.000 stappenplan, stappentellers en signalisatie. Sportmatinee. Op de sportmatinee worden de inwoners op zondagmorgen uitgenodigd op een gezond ontbijt en enkele sportactiviteiten. De gezondheidsrally voor 50 plussers. De gezondheidsrally is een quizwandeling die je al wandelend doorheen de negen groepen van de actieve voedingsdriehoek gidst. De gezondheidsrally werd inhoudelijk samengesteld door het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) en het Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo). De actieve voedingsdriehoek geeft een idee van wat je dagelijks zou moeten eten om voldoende voedingsmiddelen in te nemen en hoeveel je per dag moet bewegen. Het is een ‘actieve’ voedingsdriehoek omdat hij is opgebouwd uit acht groepen voedingsmiddelen en één groep lichaamsbeweging.

6.6.1.

Vergrijzing en actieve levensstijl

Een vergrijzende bevolking die in een goede gezondheid verkeert doet er goed aan om zo veel mogelijk te bewegen en/of te sporten. Het profiel van de senior is de laatste jaren sterk veranderd. Jongere generaties senioren hebben specifieke sportvoorkeuren. We hebben nu te maken met vijftig en zestigplussers die altijd sportactief waren. Het huidig aanbod voor de senioren werd opgenomen in het programma sport overdag en sport 50+ dat hierboven werd toegelicht ( 2. Het gemeentelijke sportaanbod). In 2012 ontving de schepen van sport uit handen de gedéputeerde voor de sport Hilde Bruggeman de trofee voor ‘ sportelgemeente 2012’ voor het sportpromotieaanbod voor de senioren.

6.7. Interne werking 6.7.1.

Personeel

Voor de uitvoering van het gemeentelijke sportbeleid beschikt de sportdienst over 1 VTE diensthoofd / sportfunctionaris op B4 - B5 niveau (statutair), 1,50 VTE sportpromotoren op B1 B3 niveau, 2,50 VTE toezichters op D1 - D3 niveau en 1 VTE schoonmaakpersoneel niveau E1E3. ( contractuelen). De dienst is gevestigd in het sportcentrum De Fabriek. Voor reservaties van het sportcentrum of inschrijvingen van sportinitiatieven kunnen geïnteresseerden dagelijks terecht bij de sportdienst op weekdagen en zaterdag van 8.30 tot 23 uur. Op zondag van 8.30 tot 17 uur. Uitgaven voor personeel sportdienst: 243.766,21 euro. Ontvangsten toelagen van de hogere overheid voor Geco-personeel: 22.800 euro.

6.7.2.

Decreet van 6 juli 2012 houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal sportbeleid.

De Vlaamse beleidsprioriteiten Sport voor allen voor de gemeenten zijn:

154


• • • •

Het ondersteunen van de kwalitatieve uitbouw van de sportverenigingen via een doelgericht subsidiebeleid. Het stimuleren van de sportvereniging tot professionalisering met een bijzonder accent op kwaliteitsvolle jeugdsportbegeleiding en eventueel tot onderlinge samenwerking. Het voeren van een activeringsbeleid met het oog op een levenslange sportparticipatie via een anders georganiseerd, laagdrempelig beweeg- en sportaanbod. Het voeren van een beweeg- en sportbeleid met aandacht voor transversale samenwerking zodat kansengroepen gelijke kansen krijgen om actief te participeren in sport.

De gemeente ontvangt een jaarlijkse subsidie van 2,40 euro per inwoner indien voldaan wordt aan de voorwaarden bepaald door de Vlaamse regering. In 2012 bedroeg de toegekende toelage in het kader van het Sport-voor-Allen-decreet: 24.530,39 euro.

6.7.3.

Werkprocessen

De sportpromotie Voor de organisatie van het gemeentelijke sportaanbod zoals schoolsportklassen, schoolsportdagen, de sportacademie en de acties in het kader van sport overdag, seniorensport en occasionele sportinitiatieven, wordt beroep gedaan op de eigen lesgevers van de sportdienst. Voor de organisatie van de sportkampen worden externe lesgevers ingeschakeld. De uitgaven voor die externe lesgevers zijn een onderdeel van de eerder vermelde uitgaven voor het eigen sportpromotieaanbod. De administratie De sportdienst maakt gebruik van de programma’s Cobra voor notulering en agendering van college- en gemeenteraadsbesluiten. Voor de reservatie, inschrijvingen van sportinitiatieven van de sportdienst, facturatie en financiële opvolging daarvan, heeft de sportdienst een aantal licenties van het programma ReCreatex. De uitgaven voor de software van ReCreatex bedragen: 2.350,34 euro per jaar. Tot april 2012 was er een bediende tewerkgesteld op de sportdienst voor de facturatie van de reservaties van de gemeentelijke sportinfrastructuur, inschrijvingen van de sportpromotie en de financiële opvolging daarvan en verder administratieve ondersteuning. Momenteel worden die taken verdeeld onder de sportfunctionaris en de sportpromotoren. Personeelsmanagement Kronos is de software die gebruikt wordt voor de tijdsregistratie. De logistiek ondersteuning Werkopdrachten voor de technische dienst gebeuren digitaal, via het extranet. Voor het technisch beheer van de installaties voor verwarming, verluchting, sanitair en elektriciteit doet de sportdienst beroep op een externe firma die ook instaat voor de permanente bedrijfsvoering van de installatie en totale waarborg. De uitgaven hiervoor bedragen voor het sportcentrum De Fabriek: 8.793,94 euro. 155


7.Focus op onderwijs 7.1. Gemeentelijk onderwijs 7.1.1.

Organogram VLAARD Scholengemeenschap

Leerlingenraad

Zorg

ICT Administratie

Schoolraad

Directeur

Poetspersoneel

Schoolbestuur

Ouder- en vriendencomité

Buschauffeur

BOC OVSG

CLB

Kleuterschool

Lagere school

KO-K1-K2-K3 + kinderverzorgster + Sara Stadeus + Patrick

L1-L2-L3-L4-L5-L6 + turnleerkracht + juf RKG + juf NCZ

Het schoolbestuur Gemeenteraad Sint-Lievens-Houtem, Marktplein 3, 9520 Sint-Lievens-Houtem De scholengemeenschap Scholengemeenschap: VLAARD = Vlaamse Ardennen Gemeenteschool van Herzele, Erwetegem, Parike, Oosterzele, Hemelveerdegem, Erpe-Mere en Denderleeuw en Sint-Lievens-Houtem. Coördinerend directeur: Lieve Janssens Gemeentelijke basisscholen Directeur: Brigitte Ottoy Administratief personeel: Arianne Merchiers

156


Gemeentelijke Basisschool ‘De Zonnevlier’ Kleuterafdeling: Gentsestraat 40 9520 Zonnegem Lager onderwijs:

Uilebroek 29 9520 Vlierzele

Leerkrachtenteam Kleuterschool K0 K1 K2 K3

Nele Duerinck Bea Vercruysse Nancy de Backer + Ann De Keyser Chris Bourgeois

Lagere school L1 L2 L3 L4 L5 L6

Lobke Meganck Michèle Godichiabois Marijke De Moerloose Inge Kasteleyn Hilde Van Overwaelle Filip Roelandt

Speciale teamleden ICT-coördinator Turnleerkracht Zorgcoördinator Kinderverzorgster Catechesejuf Leerkrachten zedenleer

Erik D’Haeseleer (VLAARD) stopt op 30 juni 2013 Lobke Meganck Els De Lange Sabine Baeyens Nathalie Van Impe Patricia De Troyer Ann De Hertog

Externe partners en diensten Ouder- en vriendencomité Voorzitter: Olaf Lambrecht Schoolraad Ouders: • An Temmerman • Olaf Lambrecht Leerkrachten: • Chris Bourgeois • Inge Kasteleyn Schoolbestuur • Jo Vermeulen Lokale raden • Herman Laneau 157


• François Van Herpe Voorzitter: • Olaf Lambrecht BOC Schepen van onderwijs: • Jo Vermeulen Vertegenwoordigers van het onderwijzend personeel aangeduid door de representatieve vakorganisaties Directie CLB en MST Langestraat 12 9300 Aalst PROVIKMO Externe dienst voor preventie en welzijn op het werk: Lange Kruisstraat 7 9000 Gent Tel. 09 235 49 33 Contactpersoon: dokter Geertrui Samoy SOLVA Interne preventiedienst Zuid III Industrielaan 18 9320 Erembodegem Tel. 053 64 65 33 Contactpersoon: Anke Lamiroy OVSG Pedagogische begeleiding Ravensteingalerij 3 bus 7 1000 Brussel Tel. 02 506 41 50

7.1.2.

Evolutie populatie

Schooljaar 1993 -1994: 57 kleuters en 64 leerlingen Schooljaar 2012 – 2013: 84 kleuters en 119 leerlingen Op 29 augustus 2012 heeft de gemeenteraad de maximumcapaciteit beperkt tot 110 kleuters en 140 leerlingen.

158


7.1.3.

Analyse van de aanwezige infrastructuur

In de kleuterafdeling • • • •

4 klaslokalen 1 speelzaal 1 grasveld met speeltoestellen 1 speelkoer

In het lager onderwijs • • • • • • • • • •

6 klaslokalen 1 computerklas 1 lokaal zedenleer 1 catecheseklas 1 bureel 1 lerarenkamer 1 eetzaal 1 grasveld 1 speelkoer 1 sanitair blok

Beschikbaarheid voor externen De speelzaal in Zonnegem wordt gebruikt door o.a. NEC, KBG, Yogaclub, ouderraad, speelplein,… De eetzaal in Vlierzele wordt gebruikt door o.a. Davidsfonds, AA, wandelclubs, buurtgroep Luikerveld, ouderraad,…

7.1.4.

Verwachte personeelsverschuiving

In kleuterschool: Bea Vercruysse kan in pensioen gaan binnen 3 jaar. In lagere school: Patricia De Troyer, catecheseleerkracht en Brigitte Ottoy, directeur kunnen in pensioen gaan tijdens de komende 3 schooljaren.

7.2. Vrij onderwijs Sint-Lievensinstituut Marktplein 13 9520 Sint-Lievens-Houtem Klimop Kerkkouterstraat 58 9520 Bavegem Sint-Jozefschool Oordegemstraat 38 9520 Vlierzele

7.3. Gemeenschapsonderwijs GO Basisschool Hofkouter 159


Schoolstraat 4 9520 Sint-Lievens-Houtem

7.4. Andere vormingsinitiatieven Zie punt 3.2.1. Cultuurparticipatie met beschrijving van: • Kreazolder • Academie Beeldende Kunst • Academie Muziek en Woord Vormingplus Een waaier aan activiteiten die volwassenen persoonlijke, sociale en culturele competenties bijbrengen en de deelname aan de samenleving stimuleren. Vormingplus is één van de 13 volkshogescholen die gesubsidieerd worden door de minister van cultuur. In 2012 werden volgende cursussen aangeboden i.s.m. Vormingplus: • Cursus ‘Kruiden meer dan smaakmakers’ 7 februari, 6 maart, 3 april en 8 mei 2012; • ‘Aan de slag met Picasa’: 13, 20, 27 maart en 3 april 2012; • ‘Fotograferen, een introductie’: 17 en 24 maart 2012; • Geleid bezoek aan een papierfabriek: 10 en 24 maart 2012; • ‘Draadloos op het internet’: 16 oktober 2012;

7.5. Buzzy Pazz De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft met De Lijn een overeenkomst afgesloten voor haar inwoners jonger dan 25 jaar. Zij krijgen 50 % korting op de Buzzy Pazz. De korting wordt automatisch afgetrokken van de kostprijs. Bij aankoop van meerdere Buzzy Pazzen binnen hetzelfde gezint met eenzelfde begindatum en geldigheidsperiode, is er een gezinskorting. Overzicht tussenkomst gemeente 2010 2011 46.755,30 euro 49.008,50 euro

2012 52.790,08 euro

7.6. Flankerend onderwijsbeleid 7.6.1.

Definitie

Het flankerend onderwijsbeleid is het geheel van acties van een lokale overheid om vertrekkend vanuit de lokale situatie en aanvullend bij het Vlaamse onderwijsbeleid, een onderwijsbeleid te ontwikkelen in samenwerking met de lokale actoren.

7.6.2.

Vlaamse beleidsprioriteiten

Op 26 oktober 2012 werden de Vlaamse beleidsprioriteiten bekendgemaakt. In het kader van het flankerend onderwijsbeleid gaat het om de volgende doelstellingen: • Opzetten van actieplannen die gericht zijn op: gelijke onderwijskansen, kleuterparticipatie, spijbelen, probleemgedrag op school, ongekwalificeerde uitstroom, taalstimulering Standaardnederlands, betrokkenheid van ouders en de buurt, samenwerking tussen onderwijs, welzijn, cultuur, jeugd en sport, overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt, doorstroming en oriëntering, geletterdheid of levenslang leren.

160


•

Opzetten van actieplannen die gericht zijn op de aanpak van de capaciteitsproblematiek, in samenwerking met lokale actoren.

7.6.3.

Stand van zaken in Sint-Lievens-Houtem

De gemeente Sint-Lievens-Houtem heeft momenteel geen lopende projecten in het kader van flankerend onderwijsbeleid.

8.Focus op kinderopvang 8.1. Op school Alle scholen in Sint-Lievens-Houtem organiseren voor- en naschoolse opvang. Sint-Lievensinstituut: • ’s morgens vanaf 7.45 uur • ’s avonds tot 18 uur Basisschool Klim-Op: • ‘s morgens vanaf 7.45 uur • ’s avonds tot 17.30 uur Sint-Jozefschool: • ’s morgens vanaf 7.30 uur • ’s avonds tot 17 uur Gemeentelijke basisschool De Zonnevlier: Basisschool: Hofkouter: • ‘s morgens vanaf 6.45 uur • ’s avond tot 18 uur – ook op woensdag Gemeenteschool Vlierzele: • ’s morgens vanaf 7.45 uur • ’s avonds tot 17.30 Buitenschoolse kinderopvang Stekelbees: Kinderen die ’s avonds langer in de opvang blijven, kunnen terecht in de buitenschoolse kinderopvang Stekelbees en worden daar met de schoolbus naartoe gevoerd. De scholen vragen dezelfde tarieven voor de voor- en naschoolse opvang als Stekelbees. Bassisschool Hofkouter maakt geen gebruik van de opvang bij Stekelbees.

8.2. Landelijke Kinderopvang- IBO Stekelbees Letterhoutem 8.2.1.

Wat is Stekelbees?

Het gemeentebestuur heeft 28 erkende en gesubsidieerde opvangplaatsen. Er is een overeenkomst met Landelijke Kinderopvang om deze opvang te organiseren. 161


Het gemeentebestuur zorgt voor de infrastructuur, het spelmateriaal e.d. Stekelbees zorgt voor de praktische organisatie van de opvang. Landelijke Kinderopvang stelt het personeel aan: 5 halftijdse kinderbegeleiders - 1 halftijdse verantwoordelijke. Stekelbees is de buitenschoolse kinderopvang in Sint-Lievens-houtem. De kinderen worden in Stekelbees opgevangen door opgeleide kinderbegeleidsters die klaar staan met spetterende activiteiten, oog voor kleine pijntjes en verdrietjes en een hoop energie hebben om hele dagen leuke spelletjes te spelen,…

8.2.2.

Openingsuren

Voor- en naschoolse opvang: • van 6.30 tot 8.30 uur • van 15.30 tot 18.30 uur woensdagnamiddag: • van 11.30 tot 18.30 uur Snipper- of vakantiedagen: • van 6.30 tot 18.30 uur

8.2.3.

Inschrijven

De inschrijving bij Stekelbees is eenmalig, maar verplicht. Kinderen die niet ingeschreven zijn, zijn niet verzekerd en kunnen geen gebruik maken van de opvang. Inschrijven kan bij de verantwoordelijke Tineke Van Eetvelde en bij de begeleidsters. Bij de inschrijving worden gegevens opgevraagd zoals: bereikbare personen, nuttige info i.v.m. gezondheid, wie gemachtigd is om het kind te halen,… Bij inschrijving krijgen de kinderen een boekentaskaartje. Als dit kaartje aan de boekentas hangt, weten de leerkrachten dat deze kinderen mee moeten met de bus naar de opvang. Naschoolse opvang Wegens de hoge vraag bij Stekelbees Sint-Lievens-Houtem moeten de kinderen voor naschoolse opvang en woensdagnamiddag ook ingeschreven te worden. Dit kan gemakkelijk online of via de verantwoordelijke wanneer de ouders niet over een pc met internet beschikken. Snipper- en vakantiedagen Voor snipper- en vakantiedagen moet ook vooraf worden ingeschreven. De ouders worden via de nieuwsbrief van de opvang tijdig herinnerd om in te schrijven. Deze nieuwsbrief is op aanvraag ook via e-mail te verkrijgen.

8.2.4.

Vervoer

De kinderen worden ’s morgens met hun schoolbus opgehaald in Stekelbees. Na school brengt de bus de kinderen die ingeschreven zijn naar Stekelbees.

8.2.5.

Tarieven sinds september 2012

Gewoon tarief: • • •

per begonnen half uur: 0,92 euro derde dag: 4,52 euro halve dag: 6,73 euro 162


•

hele dag: 13,34 euro

Gezinnen met twee of meer kinderen die gelijktijdig gebruik maken van de opvang: • • • •

per begonnen half uur: 0,69 euro derde dag: 3,39 euro halve dag : 5,04 euro hele dag: 10 euro

Sociaal tarief (aan te vragen bij de verantwoordelijke): • • • •

per begonnen half uur: 0,46 euro derde dag: 2,26 euro halve dag : 3,36 euro hele dag: 6,67 euro

De prijs voor koek of drank bedraagt 0,43 euro per stuk.

8.2.6.

Bezetting

Voorschools Min. 1, max. 10 kinderen Gemiddelde bezetting vanaf september 2012 t.e.m. februari 2013: voorschools: 4 kinderen Naschools Ma., di., do., vr.: min.9, max. 26 kinderen Gemiddelde bezetting vanaf september 2012 t.e.m. februari 2013: naschools: 16 kinderen Woensdagnamiddag Min. 16, max. 38 kinderen (per woensdag een 4- tal weigeringen, moeilijk om effectief te weten hoeveel mensen precies opvang nodig hebben, aangezien mensen zien op de website dat het volzet is, en dan een andere oplossing zoeken) Gemiddelde bezetting vanaf september 2012 t.e.m. februari 2013: woensdagnamiddag: 28 kinderen. Vakanties Min. 18, max. 30 kinderen - gemiddelde bezetting vanaf september 2012 t.e.m. februari 2013: vakanties: 28 kinderen Schoolvrije dagen Min. 3, max. 30 kinderen

8.3. Gemelde opvang Naast Stekelbees is er ook de gemelde opvang: ’t kerksken’. Gemelde opvang kan enkel tijdens de schoolvakanties en vindt plaats in het zaaltje naast de lokalen van Stekelbees. De ouders schrijven hun kinderen in ofwel voor Stekelbees ofwel de

163


gemelde opvang. De gemelde opvang telt 20 plaatsen en wordt volledig door Stekelbees geregeld.

8.3.1.

Capaciteit

20 kinderen

8.3.2.

Personeel

2 voltijdse jobstudenten door Stekelbees betaald.

8.3.3.

Bezetting tijdens vakantie

Min. 4, max. 20 kinderen Gemiddelde bezetting vanaf september 2012 t.e.m. februari 2013: 16 kinderen

164


Deel 3 Beleidsdomein Lokale economie

165


9.Focus op Lokale economie Voor de omgevingsanalyse van het domein lokale economie behandelen we een aantal punten. We starten met de aanbevelingen uit het lokale veld. Dit zijn heel concrete aanbevelingen die komen uit een rapport van Unizo Sint-Lievens-Houtem. Het starten met deze aanbevelingen voor het neerschrijven van een analyse van de huidige toestand, is een bewuste keuze. Deze aanbevelingen geven een accuraat beeld van noden die leven. Het document bevat geen cijfers of statistieken, maar wel een opsomming van heel concrete verlangens. Het is een uitdaging voor het gemeentebestuur om te bekijken voor welke van deze noden ze een oplossing kan bieden. In het volgende punt beschrijven we de ruimte voor ondernemen in Sint-Lievens-Houtem. Dit is de ruimtelijke structuur van het grondgebied van de gemeente en welke mogelijkheden deze biedt voor economische activiteiten. Daarna beschrijven we de economische structuur. De structuur wordt in beeld gebracht door een beschrijving van de 4 traditioneel afgebakende types economie. Hieruit moet blijken welke types economie in Sint-LievensHoutem op welke manier aanwezig zijn. In een vierde punt spreken we over economische dynamiek. Dit is de evolutie van de economie, op basis van de daarover beschikbare gegevens. In de laatste punten raken we aan de krachtlijnen van ons huidig lokaal economisch beleid. Ten eerste bekijken we wat gezegd kan worden over de bedrijfsvriendelijkheid van de gemeente Sint-Lievens-Houtem. Wat is in feite ‘bedrijfsvriendelijkheid’, kunnen we daar nu al over oordelen, welke lijnen voor de toekomst zet deze denkpiste uit? Onder dit punt wordt ook besproken welke diensten en instrumenten de gemeente inzet voor het ontwikkelen van het economische beleid. In een tweede punt behandelen we vervolgens heel specifiek het gegeven sociale economie. Waarom is de sociale economie een gegeven waarop het bestuur kan inzetten? Tot slot beschouwen we Houtem Jaarmarkt als bijzonder economisch platform. Waarmee moeten we bij de organisatie van dit evenement rekening mee houden? Wat kunnen we daarover vandaag de dag reeds zeggen?

9.1. Aanbevelingen uit het lokale veld In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 overhandigde Unizo Sint-LievensHoutem aan het toenmalig gemeentebestuur een nota ‘Wat wil de Houtemse ondernemer graag veranderd zien in de volgende zes jaar’. In dit document wordt ingegaan op de uitdagingen voor het lokale bestuur op gebied van lokaal economisch beleid. Het biedt een overzichtelijke neerslag van de aspiraties van de plaatselijke ondernemers vertegenwoordigd door Unizo en biedt zowel aan de schepen als aan de ambtenaar lokale economie een praktisch werkdocument met afgelijnde voorstellen. Het document is opgebouwd rond 3 standpunten: • Unizo pleit voor een ondernemersvriendelijk klimaat. • Unizo pleit voor een gemeente die goed in elkaar zit. • Unizo pleit voor de opmaak van een economisch beleidsplan.

166


De concrete aanbevelingen geven een visie van de ondernemer met betrekking tot dienstverlening, ruimte voor ondernemers, bereikbaarheid, veiligheid, milieu, financiën, participatie en interne organisatie van de gemeente (de aandacht voor economie in meerdere beleidsdomeinen). Tot de basisvoorwaarden voor een goed gemeentelijk economisch beleid horen een schepen, ambtenaar, budget en overlegorgaan. Unizo pleit voor een grondige analyse en sterke visievorming. Zo kan de gemeente, met het oog op heraanleg van haar openbare ruimte, een duidelijke visie formuleren op het uitzicht van haar handelskern, de mogelijkheden waarover zij beschikt om die visie uit te voeren, de manier waarop er met ondernemers in deze kan samengewerkt worden. Dergelijke visie is vooral nuttig en effectief wanneer onderzoek gekoppeld wordt aan concrete vraagstelling. De wens van het bestuur kan zijn, zoiets in nauw overleg te realiseren via het nieuwe overlegorgaan voor lokale economie. In een globaal beleidsplan kan dit niet worden uitgewerkt. Wel kan in dit plan de aanzet gegeven worden tot dergelijk onderzoek. We kunnen uit de groepering van deze punten afleiden dat vooral visie en communicatie als belangrijk worden beoordeeld: de lokale ondernemer wil duidelijke visie en heldere communicatie. In deze visie moet de gemeente zich rekenschap geven van de plaatselijke werkgelegenheid, van mobiliteit, het potentieel van horeca en toerisme, het winkelaanbod in de context van hedendaagse trends en regionaal aanbod, veiligheidskwesties, het woonpatrimonium en de algemene uitstraling van de gemeente. Dit alles moet zijn weg vinden in een bewuste manier om zich te profileren, met het doel nieuwe inwoners maar ook nieuwe ondernemers aan te trekken en het economische netwerk zowel intern als extern te versterken. Dit mag voor de lokale ondernemers liefst uitmonden in een strategisch communicatieplan (het belang van het imago).

9.2. Ruimte voor ondernemen Welke ruimte is er in Sint-Lievens-Houtem om te ondernemen? Sint-Lievens-Houtem exploiteert zelf op zijn grondgebied noch industrieterreinen noch ambachtelijke zones. Toch vindt men hier en daar zones die volgens het Gewestplan ingekleurd zijn als ambachtelijke zone waarvan de belangrijkste: o.a. de site De Dijcker (Gentsesteenweg), Cominbel (Wettersesteenweg) en Fosselle / Spitaels (Molenkouter). In de Meulestraat in Bavegem bevindt zich eveneens een industrieterrein toebehorende aan de Inex- zuivelindustrie. In het kader van de opmaak van een BPA zonevreemde bedrijven, werd de noodzaak aan nieuwe terreinen nader onderzocht. De site Ilva is een ontginningsgebied met nabestemming landbouw (paar/geel gestreept). De gemeente streeft ernaar zoveel mogelijk bedrijven te laten ‘inbreiden’, d.w.z. uitbreiden ter plaatse. Er is een sectoraal BPA zonevreemde bedrijven, waarvan fase 1 bij Ministerieel besluit goedgekeurd werd op 7 juni 2002. De 2e fase van het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven werd bij Ministerieel besluit goedgekeurd op 3 juni 2005. De derde fase van het sectoraal RUP werd afgesloten door de ministeriële goedkeuring op 28 augustus 2008. De (gereglementeerde) zonevreemde bedrijven in Sint-Lievens-Houtem zijn grotendeels opgenomen in en goedgekeurd via een sectoraal RUP. Een aantal is goedgekeurd via een BPA. In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (2007) wordt de gewenste ruimtelijke economische structuur als volgt beschreven: 167


“De gemeente ondersteunt de doelstelling om lokale ambachtelijke en commerciële activiteiten binnen kernen mogelijk te maken. Zo’n verwevenheid verbetert de leefbaarheid van de gemeente indien de aard van de activiteiten verzoenbaar is met de draagkracht van de omgeving. (…) Om aan de behoefte voor de vestiging of herlokalisatie van kleine ambachtelijke bedrijven te voldoen, is het noodzakelijk om een nieuw lokaal bedrijventerrein te voorzien. Alle ruimten voor economische activiteiten zijn ingenomen of voorbestemd. Zowel voor nieuwe als voor herlokalisatie van kleine ambachtelijke lokale bedrijven die niet verweefbaar zijn, is het noodzakelijk een nieuw lokaal bedrijventerrein te voorzien.” Uit het voorgaande kunnen we afleiden dat er weinig mogelijkheid is tot uitbreiding van de reeds bestaande bedrijventerreinen. De evoluties bij het bedrijf De Dijcker (overname en herstructurering in 2012) en de site Janssens vormen een uitzondering. Hier moet bekeken worden of er ruimte beschikbaar is en zo ja, of deze ingenomen kan worden door andere ondernemers. Ruimte voor ondernemen kan ook op een andere manier geïnterpreteerd worden. Hoe staan we tegenover de bestaande bedrijven en handelspanden? Hoe gaan we om met leegstand? Kunnen we voorwaarden opleggen aan ontwikkelaars van woonruimte om ruimte voor winkels te voorzien? Op dit vlak staat de gemeente nog maar aan het begin van haar visievorming. Het is een potentieel spoor om uit te werken in de legislatuur die voor ons ligt.

9.3. Economische structuur Hoe is de lokale economie in Sint-Lievens-Houtem opgebouwd? Welke sectoren vinden we hier terug en hoeveel ondernemers zijn daarin actief? Hoe zit het met de werkgelegenheid? Hoeveel zelfstandigen telt de gemeente en wat is het winkelaanbod? We gebruiken hiervoor de categorieën primaire tot quartaire sector, waarbij: • • • •

primaire sector = landbouw; secundaire sector = industrie en bouw; tertiaire sector = handel en diensten; quartaire sector = deels- of niet-commerciële dienstverlening.

We bespreken ook enkel de ondernemers wiens bedrijf in Sint-Lievens-Houtem is gevestigd. We houden geen rekening met ondernemers die in Sint-Lievens-Houtem wonen, maar buiten de gemeente een onderneming hebben. Hoewel dit net zo boeiende gegevens zijn, moet er gekozen worden voor een bepaalde afbakening van het domein van ‘lokale economie’. Wij kiezen voor de afbakening gebaseerd op de vestiging van de bedrijven, niet op woonplaats van ondernemers.

9.3.1.

Landbouw

In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van de gemeente vinden we enige recente cijfers en gegevens terug (2007). Om een actueel beeld te schetsen van de landbouw als economische sector in Sint-Lievens-Houtem zijn vooral volgende zaken interessant: Bij de landbouwtellingen van 2004 bleken er nog 99 landen tuinbouwbedrijven actief te zijn in Sint-Lievens-Houtem. Dat zijn ongeveer 7 bedrijven per 100 ha cultuurgrond (gemiddelde voor Oost – Vlaanderen: 6 bedrijven per 100 ha). Van deze bedrijven zijn 73 % in hoofdberoep.

168


Belangrijke bedrijfstypes in de gemeente vormen de types akkerbouw, melkvee, mestvee en witloof. Varkens-, pluimvee-, fruitteelt en overige bedrijven zijn ook aanwezig, maar vormen slechts een klein aandeel van de aanwezige bedrijven Van het totaal aantal bedrijfsleiders was in 2004 48 % ouder dan 55 jaar. Slechts 3 % was jonger dan 35 jaar. Dit betekent dat er een grote groep oudere landbouwers zijn die in de zeer nabije toekomst hun activiteiten waarschijnlijk zullen stopzetten. Zij kunnen een opvolger zoeken voor hun landbouwbedrijf of ze kunnen hun landbouwgronden verkopen aan andere landbouwers. Van de toen 99 bevraagde bedrijfsleiders waren er slechts 8 die wisten dat opvolging van het bedrijf verzekerd was. De eerder gemiddelde oppervlakte landbouwgrond in combinatie met het gegeven van vooral oude bedrijfsleiders en het gebrek aan opvolging, maakt dat de evolutie van de landbouw in Sint-Lievens-Houtem onzeker is. Toch hoeft dit niet te betekenen dat de landbouw zou afkalven. Twee belangrijke tendensen steken de kop op in Vlaanderen 30: schaalvergroting en hervorming of verbreding. Kleinere bedrijven worden opgekocht door grotere. Bedrijven hervormen (naar een biobedrijf, naar een duurzaam landbouwbedrijf, naar een gespecialiseerd landbouwbedrijf,…) en/of verbreden (bv. hoevetoerisme). Nietproductiegerichte landbouw of agro-ondernemerschap. Door de veranderde samenleving (toeneming belang van het milieu, landschap, recreatie, …) vraagt het landschap om ander beheer, dat door de landbouwsector kan opgenomen worden (beheer van erosie, onderhoud grasvelden, enz.). Ook in Sint-Lievens-Houtem zijn deze tendensen zichtbaar zoals bij de geitenboerderij De Volle Maan (biobedrijf en B&B). Er zijn ook opvallende nieuwe ondernemers in deze sector zoals de wijngaard Kampenberg in Vlierzele (gespecialiseerd bedrijf). Deze landbouwbedrijven zijn niet langer meer landbouwbedrijf in de traditionele zin. Ze bieden ook afgewerkte producten aan en daarnaast nog eens diensten (zoals proeverijen of overnachtingen). Het zijn bedrijven die op een hedendaagse, strategische manier diversifiëren. Er is ook nog een wijnproducent gevestigd in Vlierzele, met name Driesse. De wijngaarden liggen echter buiten de gemeente Sint-Lievens-Houtem en valt dus strikt genomen niet onder de categorie landbouwbedrijf in Sint-Lievens-Houtem. Over het nietproductiegerichte landbouwondernemerschap in Sint-Lievens-Houtem zijn momenteel geen gegevens gekend.

9.3.2.

Industrie

De secundaire sector is de economische sector met alle bedrijven en activiteiten die de grondstoffen van de primaire sector verwerken. Sommige classificaties stellen deze sector gelijk aan industrie en bouw; andere aan de industrie zonder meer. Omdat bij bouwbedrijven soms moeilijk de grens te trekken valt in hoeverre ze nu eerder producerende dan wel dienstverlenende bedrijven zijn, rekenen wij de bouwbedrijven in de ruime zin tot de tertiaire sector. Onder het tweede hoofdstuk van de economische structuur behandelen we dus enkel de duidelijk industriële bedrijven, waaronder we verstaan: de bedrijven die ruwe grondstoffen op industriële manier verwerken. Gelet op de ruimtelijke structuur van Sint-Lievens-Houtem (zie: ‘ruimte voor ondernemen’) is de inplanting van zulke bedrijven vandaag de dag zeer moeilijk. Toch zijn er industriële bedrijven actief in Sint-Lievens-Houtem, met name: Landbouw en ruimte in Vlaanderen. Een verkennende analyse. http://www2.vlaanderen.be/landbouw/downloads/volt/29.pdf 30

169


• • • •

Allgro bvba, een verwerkingsbedrijf van groeten en fruit (Sint-Lievens-Houtem); Cominbel nv, producent van veevoeders, oleochemie en organische meststoffen (Bavegem); Inex, zuivelverwerkingsbedrijf (Bavegem); Spitaels nv, vleesverwerkingsbedrijf (Sint-Lievens-Houtem).

Deze bedrijven zijn niet gegroepeerd op een bepaalde site. Het zijn bedrijven die historisch gegroeid zijn op de site waar ze zich vandaag de dag nog bevinden en die in de huidige context gebruikmaken van de ruimtelijke mogelijkheden die deze eigen site heeft te bieden. In vergelijking met het aantal bedrijven dat thuishoort in de tertiaire sector vertegenwoordigen ze slechts een klein aantal. Toch zijn ze van groot belang voor de lokale werkgelegenheid.

9.3.3.

Handel en diensten

Algemeen De meeste ondernemers op het grondgebied van Sint-Lievens-Houtem behoren tot de tertiaire sector of de sector van de handel en diensten. Hieronder vallen alle leveranciers van diensten, inclusief de vrije beroepen, de zaakvoerders met detailhandelszaak, de horeca, de toeristische ondernemers, de aannemers, schrijnwerkers, kappers, transporteurs, kortom, elk bedrijf dat winst maakt uit de verkoop (eerder dan - industriële! - productie) van goederen en diensten. Ambachtelijke productie rekenen we ook tot deze sector, omdat er meestal directe verkoop van het product mee samenhangt. Het is eigen aan onze West-Europese economie dat de tertiaire sector in verhouding het grootst is tegenover de andere sectoren. Dit ziet men tot op het lokaal gemeentelijk niveau. Ook toeristische ondernemers behoren tot deze sector. Alle ondernemers die te maken hebben met toerisme vragen een interdisciplinaire aanpak. Het potentieel van het toeristisch ondersteuningsbeleid kan nooit alleen komen vanuit een louter economisch perspectief, maar vanuit een veel breder perspectief waarbij meerdere lokale en regionale partners betrokken zijn. We denken hier aan het samenspel tussen de lokale dienst economie en de lokale vrijetijdsdiensten, maar ook tussen de gemeente en organisaties zoals Toerisme en Horeca Vlaamse Ardennen of Oost-Vlaanderen. Dit geldt zeker niet alleen voor de ondernemers die zich toespitsen op toerisme, maar op een veel breder spectrum van ondernemers met toeristisch potentieel (waarvan de horeca of de producenten van streekproducten de meest voor de hand liggende zijn). Aangezien het inzetten op toerisme in een landelijke gemeente een belangrijke economische stimulans kan zijn voor dat brede spectrum, verdient dit de nodige aandacht in het beleidsplan. Detailhandel en kernwinkelgebied Het detailhandelsonderzoek Oost-Vlaanderen 31 geeft inzicht op de stand van zaken op gebied van aanbod van detailhandelszaken in Sint-Lievens-Houtem. De onderzoek werd vrijgegeven in maart 2013. Volgende cijfers brengen het detailhandelsapparaat in kaart:

Detailhandelsonderzoek Oost-Vlaanderen, een studie opgesteld door het Adviesbureau voor Marketing en Onderzoek, afdeling van VEKMO nv, in opdracht van EROV, Economische Raad Oost-Vlaanderen, publicatie maart 2013.

31

170


In de fusiegemeente Sint-Lievens-Houtem werden 161 handelspanden weerhouden, verdeeld over: • 20 convenience-winkels (12,42 %); • 17 shopping-winkels (10,56 %); • 21 specialty-winkels (13,04 %); • 92 diensten (57,04 %); • 11 leegstaande panden (6,83 %). De 58 ‘winkels’ representeren een totale netto handelsoppervlakte van 6.019 m², verdeeld over: • 2.054 m² convenience-oppervlakte (34,31 %), enkel overdekt; • 1.900 m² shopping-oppervlakte (31,57 %), enkel overdekt; • 2.065 m² specialty-oppervlakte (34,31 %), waarvan 305 m² in openlucht. In vergelijking met een vorige inventarisatie van het handelsapparaat (EROV-studie naar de Aanbodzijde in 2002), stellen we globaal een daling vast van de netto handelsoppervlakte met 33,90 %. Deze daling is in belangrijke mate een gevolg van de daling van de verkoopoppervlakte in de deelgemeente Vlierzele met 64,70 % 32. In de deelgemeente SintLievens-Houtem is de daling beperkt tot 12,10 %, terwijl in de overige deelgemeenten slechts beperkte verschuivingen waar te nemen zijn. De hoogste winkeldichtheden (aantal handelspanden / huisnummers in de straat) noteren we in de deelgemeente Sint-Lievens-Houtem met het Marktplein (48,40 %), Edg. Tinelstraat (31,30 %), Paardemarkt (29,20 %) en de Fabrieksstraat (22,70 %). In de overige deelgemeenten is dit het geval in Bavegem (Sint-Antoniusstraat – 22,70 %) en in Letterhoutem (Klein Zottegem – 10,20 %). De studie besteed ook aandacht in detail aan het aanbod supermarkten in Sint-LievensHoutem: • Proxy Delhaize Edg. Tinelstraat 16, Sint-Lievens-Houtem: 725 m² • Contact GB Marktplein 62, Sint-Lievens-Houtem: 400 m² • Okay Polbroek 55, Sint-Lievens-Houtem: 425 m² In totaal telt de fusiegemeente Sint-Lievens-Houtem dus 1.550 m² aan oppervlakte supermarkten. In termen van bezettingsgraad (= m²/1.000 inwoners) betekent dit 155 m² supermarkt en 0 m² superette. In vergelijking met een vorige inventarisatie van het handelsapparaat (EROV-studie naar de Aanbodzijde in 2002), stellen we een daling van de globale bezettingsgraad vast met 44,70 m², volledig ten koste van de bezetting aan supermarkten. Het wegvallen van Disco Record in Vlierzele is hieraan uiteraard niet vreemd. Het kernwinkelgebied van Sint-Lievens-Houtem bevindt zich op en rond het marktplein. In dit gebied bevinden zich niet alleen de meeste detailhandelszaken, ook 2 van de 3 supermarkten zijn hier gelegen. Bovendien vindt hier elke zaterdag de wekelijkse markt plaats en is de horeca in dit gebied gecentraliseerd. Wekelijkse markt De wekelijkse markt in Sint-Lievens-Houtem vindt plaats op het marktplein en dit op zaterdagnamiddag van 14 tot 17 uur. Een overzicht van de standhouders met de producten is gepubliceerd op www.sint-lievenshoutem.be/markten. 32

Door de stopzetting van de winkel ‘Disco Record’.

171


In 2000 waren er 104 standhouders met abonnement. In 2013 waren er nog 59. De daling is grotendeels te wijten aan stopzettingen: geen opvolgers,… Informele navraag leert dat in andere gemeenten dezelfde trend leeft, met uitzondering van de kustgemeenten. In de detailhandelstudie van de provincie Oost-Vlaanderen zijn weinig of geen gegevens beschikbaar over koopaanbod- en/of aantrekkelijkheid van de wekelijkse markt in SintLievens-Houtem. Het kan zinvol zijn voor de gemeente om zelf een enquête hier rond te organiseren. Koopgerichtheid De commerciële positie van Sint-Lievens-Houtem wordt bepaald door de mate waarin gezinnen zich richten tot het handelsaanbod van Sint-Lievens-Houtem. Deze gerichtheid drukt zich uit in koopbinding, koopvlucht en koopattractie, respectievelijk voor aankopen convenience, shopping en specialty. De studie verschaft inzicht in de koopbinding (wat wordt besteed bij het handelsapparaat van Sint-Lievens-Houtem?) en de koopvlucht (wat wordt besteed bij het handelsapparaat van andere centra?). De koopattractie is de mate waarin inwoners van een andere gemeente goederen aankopen in Sint-Lievens-Houtem. De studie toont aan dat de gemeente geen marktaandeel van 5% haalt bij omliggende gemeenten. Sint-Lievens-Houtem kan dan ook als een gemeente met een lokale verzorgingsfunctie worden omschreven: de aankopen die in Sint-Lievens-Houtem gebeuren – in de traditionele shopping-segmenten – gebeuren in de eerste plaats door de eigen inwoners.

9.3.4.

Quartaire sector

In de quartaire sector vallen zowel de overheidsdiensten als de door de overheid deels of geheel gesubsidieerde diensten. Voorbeelden zijn ziekenhuizen, verpleeghuizen, brandweer, justitie, defensie, sociaal werk, cultuursector, wetenschapssector en scholen. Een aantal van de hieronder opgesomde functies komen elders in dit beleidsplan aan bod. Justitie en wetenschapssector zijn niet van toepassing op de economische structuur van de gemeente Sint-Lievens-Houtem. De zorgsector is in Sint-Lievens-Houtem aanwezig in de vorm van 2 verpleeghuizen (Ter Kimme in de Kloosterstraat) en Home Ter Bruisbeke (op Bruisbeke). Ziekenhuizen zijn er op het grondgebied van Sint-Lievens-Houtem niet, het dichtstbijzijnde ziekenhuis is het AZ SintElisabeth van Zottegem.

9.3.5.

Samenvatting

De 4 economische sectoren zijn actief aanwezig op het grondgebied van de gemeente. De ‘Gemeentefoto’ 33 van het Departement werk en sociale economie toont dit in detail: van de 2.775 jobs 34 in Sint-Lievens-Houtem, is de verdeling als volgt: 125 in de primaire sector, 848 in de secundaire, 1.341 in de tertiaire, 447 in de quartaire 35. Belangrijk is daarbij te weten dat de meeste ondernemingen in Sint-Lievens-Houtem micro-ondernemingen zijn, d.w.z. 33 “Gemeentefoto. De arbeidsmarktsituatie in Sint-Lievens-Houtem”, een uitgave van het Departement werk en sociale economie, oktober 2012. 34 “Gemeentefoto. De arbeidsmarktsituatie in Sint-Lievens-Houtem”, p. 15. De cijfers dateren van 2010. 35 Van een restfractie van 14 jobs is de precieze aard niet gekend.

172


ondernemingen met 1 tot en met 9 werknemers. Het gaat hier om 83,60 %, wat een stuk hoger ligt dan in Vlaanderen (77,40 %) en dan in andere gelijkaardige gemeenten (77,20 %). Wat betreft het koopgedrag van de inwoners kan in het algemeen worden besloten dat ze in de eigen gemeente aankopen doen voornamelijk voor het voorzien in dagelijkse behoeften. Voor andere aankopen trekken ze vaak elders heen. Sint-Lievens-Houtem trekt over het algemeen geen klanten aan uit andere gemeenten. Niet dat dit niet gebeurt, maar het aandeel daarvan is klein. De aanwezige detailhandelszaken voorzien dus voornamelijk in lokale behoeften.

9.4. Economische dynamiek Hoe zit het met de dynamiek van de lokale economie? Hoeveel starters en stoppers kunnen we noteren op jaarbasis? Hoe zitten die cijfers in vergelijking met de regio Vlaanderen? En ten aanzien van andere landelijke gemeentes? Welke conclusies kunnen we daaruit trekken? Volgens de gemeentelijke profielschets van het Agentschap Binnenlands Bestuur is het aantal btw-plichtige natuurlijke personen in Sint-Lievens-Houtem sinds het jaar 2000 lichtjes gedaald van 455 (in 2000) tot 438 (in 2012). Positief daarbij is dat het aantal starters steeds gegroeid is (met 17 % ten aanzien van het jaar 2000). Bovendien is de afname ook minder sterk dan die in gelijkaardige landelijke zones (96 % zelfstandigen in 2012 ten aanzien van het aantal in 2000; in andere landelijke gemeentes bedraagt dit aantal gemiddeld 93 %). Er is dus afname, maar deze is consistent met algemene trends, en eigenlijk iets positiever dan de gemiddelde evolutie. Wat betreft handelsondernemingen, zien we positieve cijfers op het grondgebied van de gemeente. Terwijl er in 2000 slechts 180 waren, zijn er 338 in 2012. Dit betekent een groei van 187% ten aanzien van het jaar 2000. Ter vergelijking: in andere landelijke woongebieden gaat het om een groei van slechts 166 %. Wat betreft de werkgelegenheid in Sint-Lievens-Houtem is het aantal jobs gestegen van 2.521 jobs in 2006 naar 2.723 jobs in 2009. Dit is, ten aanzien van het aantal actieve bewoners, een lichte stijging van jobratio (verhouding aantal jobs ten aanzien van de actieve bevolking) van bijna 45 % naar bij 48 %. Deze stijging is consistent met die van het Vlaamse gewest, maar daar bedroeg de jobratio in 2009 ca. 73 %. Dit betekent dat de inwoners van Sint-Lievens-Houtem werkgelegenheid voor een groot deel buiten de eigen gemeentegrenzen moeten zoeken. Dit gegeven is echter eigen aan een gemeente met landelijk karakter. In andere landelijke gemeenten ligt deze ratio gemiddeld rond 50 %. De verhouding tussen de inkomende en de uitgaande pendel is ook een factor van de dynamiek. Volgens de laatste metingen in 2010 is er bijna 3 x zoveel uitgaande pendel ten opzichte van inkomende pendel 36. De lokale loontrekkende werkgelegenheid omvat het aantal personen dat een job in loontrekkend dienstverband heeft in de betreffende gemeente. Centraal hierbij staat de telling van het aantal loontrekkenden volgens werkplaats, ofwel de plaats van de vestigingseenheid waar men is tewerkgesteld. Met de telling van de loontrekkende werkgelegenheid – naast de telling van de beroepsbevolking naar woonplaats – beschikken we over cijfermateriaal met betrekking tot de inkomende en uitgaande pendel van loontrekkenden. Het verschil tussen de werkende loontrekkende beroepsbevolking en de loontrekkende werkgelegenheid kunnen we verklaren door pendelstromen.

36

“Gemeentefoto. De arbeidsmarktsituatie in Sint-Lievens-Houtem”, p. 17. De cijfers dateren van 2010.

173


Personen die niet in Sint-Lievens-Houtem wonen, maar er wel een job uitoefenen dragen zo wel bij tot de economische activiteit in Sint-Lievens-Houtem, maar niet tot de werkzaamheid in Sint-Lievens-Houtem (aangezien zij als inkomende pendelaars niet tot de werkende beroepsbevolking van Sint-Lievens-Houtem behoren). De uitgaande pendel omvat anderzijds de werknemers die wel wonen in Sint-Lievens-Houtem, maar er niet werken. De uitgaande pendel uit Sint-Lievens-Houtem maakt dus geen deel uit van de werkgelegenheid van SintLievens-Houtem. Wel bepalen de uitgaande pendelstromen – als omgekeerde beweging van inkomende pendel – ook mee het verschil tussen de werkende beroepsbevolking en de lokale werkgelegenheid. De inkomende pendelintensiteit geeft aan in welke mate SintLievens-Houtem inwoners van andere gemeenten aantrekt om er te komen werken. Van de 1.737 personen die in 2010 een loontrekkende job uitoefenen in Sint-Lievens-Houtem, wonen 1.234 personen in een andere gemeente. Dit komt overeen met een inkomende pendelintensiteit van 71,01 %. Van de 3.828 loontrekkende inwoners van Sint-Lievens-Houtem in 2010 zijn er 3.325 die niet werken in Sint-Lievens-Houtem maar in een andere gemeente. Dit komt neer op een uitgaande pendelintensiteit van 86,84 %. In het algemeen kunnen we zeggen dat de evoluties op gebied van economische dynamiek in Sint-Lievens-Houtem niet anders zijn dan in andere landelijke gemeenten. Er is een jobratio die nominatief lager is dan die in het Vlaamse gewest, maar de jobratio is in de voorbije jaren gestegen, terwijl die van Vlaanderen is gedaald. De gemiddelde werkzaamheidsgraad 37 bij mannen en vrouwen tussen 20 en 64 jaar samen is bijna 77 %. Dat is iets meer dan in een gelijkaardige gemeente (bijna 75 %) en nog iets hoger dan in Vlaanderen (ca. 71 %). Het aantal personen in loondienst dat buiten de gemeente werk vindt, is groter dan het aantal personen dat erbinnen een loontrekkende functie vindt. Dit strookt met het profiel van de gemeente als woongemeente. Het aantal zelfstandigen in hoofdberoep ten aanzien van de bevolking op beroepsactieve leeftijd bedraagt 11,8 % wat zeker niet slecht is (op Vlaams niveau is dit 11 %). Deze gegevens, in combinatie met de vaststelling dat er een relatief grote stijging van het aantal ondernemingen is, wijst erop dat het klimaat voor ondernemers in deze gemeente zeker gunstig is.

9.5. Bedrijfsvriendelijke gemeente 9.5.1.

Bedrijfsvriendelijk?

Wat doet het gemeentebestuur voor de ondernemers op haar grondgebied op dit ogenblik? Wat moeten we daar eigenlijk onder verstaan, een ‘bedrijfsvriendelijke gemeente?’ Om hier een beeld van te schetsen maken we gebruik van het benchmarkrapport ‘De bedrijfsvriendelijke gemeente’ van Prof. Dr. Wim Vanhaverbeke, dat geschreven werd in opdracht van VOKA, VVSG, en de Vlaamse Gemeenschap. In dit rapport wordt de neerslag van gesprekken met burgemeesters, mandatarissen, gemeentelijke ambtenaren en bedrijfsleiders gestructureerd via 7 lijnen die volgens het wetenschappelijke onderzoeksteam cruciale elementen vormen voor het opzetten van een bedrijfsvriendelijke gemeente, met name: • externe communicatie en participatie (persoonlijk contact met de ondernemers); • interne organisatie (de duidelijkheid van het beleid, de visie); • bedrijven (de definitie verschilt van ondernemer tot ondernemer, is subjectief); • fiscaliteit (fiscaal gunstige omstandigheden); • hogere instanties (vlotte wisselwerking met hogere overheden); • ruimtelijke ordening (de mogelijkheden of beperkingen van ruimtelijke ordening); Profielschets gemeente Sint-Lievens-Houtem, Agentschap Binnenlands Bestuur, update van 8 april 2012. Deze cijfers zijn van het jaar 2009.

37

174


•

‘virtual and vicious cycles’ (het werk maken van het proces, bedrijfsvriendelijk word je niet ineens).

9.5.2.

Gemeentelijke Raad voor Lokale Economie

De meeste van deze items vinden in de structuur van de organisatie momenteel nog geen duidelijke neerslag. Er was van 1995 tot 2012 in Sint-Lievens-Houtem een marktcommissie actief, waarin vertegenwoordigers van zowel de wekelijkse markt als van de plaatselijke Unizo-afdeling samen spraken over de organisatie van commerciële acties. In de eerste helft van 2013 werd deze commissie hervormd en ondergebracht bij een nieuw orgaan, de GRLE of gemeentelijke raad voor lokale economie, die het economische gebeuren op een veel ruimere manier moet behandelen. De GRLE is een adviesraad, maar daardoor net een instrument om met het bestuur op veel nauwere manier contact te houden. Heel wat van de hierboven opgesomde punten brengen uitdagingen met zich mee die het best in de context van deze raad onder de loep worden genomen. De raad is op het moment van het schrijven van dit beleidsplan nog een zeer jong orgaan. Het beleidsplan kan dus zeker en vast voorstellen doen voor de verdere inzet ervan. Alleszins zal het bestuur met de raad de handen in mekaar moeten slaan om te komen tot de appreciatie van ‘bedrijfsvriendelijke’ gemeente, aangezien de perceptie daarvan grotendeels steunt op de mening van, en de communicatie met de plaatselijke ondernemers. Tenslotte is bedrijfsvriendelijkheid, zoals ook in dit rapport wordt gesteld, iets dat uiteindelijk niet uit het niets ontstaat maar dat systematisch wordt opgebouwd, via een aaneenschakeling van acties die het vertrouwen bij de bedrijfsleiders vergroot. Voor het verkrijgen van een bedrijfsvriendelijk klimaat is het belangrijk dat het bestuur een duidelijke visie formuleert en daarover op een duidelijke manier communiceert. Bij de opmaak van het volgende meerjarenbeleidsplan zal er dankzij de ondertussen op kruissnelheid zijnde adviesraad, over dit punt allicht heel wat meer kunnen worden gezegd.

9.5.3.

Organisatie van de gemeentelijke dienst voor lokale economie

Een belangrijk aspect van een bedrijfsvriendelijk gemeentebestuur, is een goed functionerende dienst voor lokale economie. Om de lokale economie ten dienste te staan, heeft de gemeente 1 voltijds medewerker in dienst (A-niveau). Het takenpakket van deze ambtenaar bestaat uit visievorming en beleidsvoorbereiding, uitvoering en coördinatie van de genomen beslissingen, en dit voor zaken aangaande de lokale economie in brede zin, inclusief Houtem Jaarmarkt. Er is geen rechtstreekse administratieve ondersteuning. Naast de dienst lokale economie, is er ook de dienst markten. Hier werken 2 deeltijdse medewerkers. Deze dienst zorgt voor de organisatie van de wekelijkse markt, eenmalige evenementen in de openbare ruimte (vb. circussen), jubilarissen en interne feestelijkheden. Naast deze dienst is er in de gemeente ook een Plaatselijk WerkgelegenheidsAgentschap (PWA). Hier zijn anderhalf FTE aangesteld. Deze dienst ressorteert niet rechtstreeks onder het gemeentebestuur, hoewel het er wel mee door wordt aangestuurd. Het PWA stelt momenteel 25 personen tewerk.

9.6. Sociale economie De aanwezigheid van een plaatselijk werkgelegenheidsagentschap brengt ons bij het aspect van de sociale economie. Wat kan Sint-Lievens-Houtem op dat gebied doen? Steden en gemeenten zijn vaak bereid te investeren in lokale sociale economie, maar missen vaak

175


de ervaring, kennis, en schaalgrootte (zowel langs vraag- als aanbodszijde) 38. Daarom kunnen steden en gemeenten een ondersteuning krijgen van de Vlaamse overheid voor het ontwikkelen en uitoefenen van hun regierol. Er wordt hierbij gekozen om die ondersteuning intern en rechtsreeks te organiseren bij de lokale besturen zelf, en niet via een apart intermediair niveau. Omdat schaalgrootte een essentiële factor is, wordt via die ondersteuning de intergemeentelijke samenwerking gestimuleerd. Centrumsteden kunnen een beroep blijven doen op ondersteuning en kunnen extra ondersteuning krijgen indien ze een intergemeentelijk samenwerkingsverband met omliggende gemeenten aangaan. Daarnaast kan de ondersteuning ook gebeuren via intergemeentelijke samenwerkingsverbanden met en tussen kleinere steden en gemeenten, los van de centrumsteden. Gemeenten (nietcentrumsteden) die niet in zo’n samenwerkingsverband stappen, kunnen bijgevolg vanuit de Vlaamse overheid geen aanspraak maken op financiële ondersteuning. Binnen deze context is het duidelijk dat Sint-Lievens-Houtem, wil de gemeente werk maken van een beleid op het vlak van sociale economie, best aansluiting zoekt bij een intergemeentelijk samenwerkingsverband. Er zijn in de regio reeds initiatieven zoals in Aalst en Oudenaarde. Het kan onderzocht worden of en waar de gemeente aansluiting kan vinden.

9.7. Houtem Jaarmarkt als bijzonder economisch platform Houtem Jaarmarkt, een jaarlijks terugkerend evenement in de gemeente, is een bijzonder economisch platform. Hier geven landbouweconomie en cultureel erfgoed mekaar een hand. Nog steeds worden er paarden en koeien verhandeld – samen zo’n 2.500 dieren jaarlijks – en is er een grote kraampjesmarkt met ca. 450 deelnemende marktkramers. Daarnaast is de jaarmarkt uitgegroeid tot een platform voor ambachtelijke producten via een interregionale/internationale samenwerking en is het een stimulans geworden voor de plaatselijke horeca en (toeristische) dienstverleners. In 2010 werd de jaarmarkt erkend door Unesco als waardevol erfgoedgegeven en werd ze daarom op de representatieve lijst van ontastbaar erfgoed geplaatst. Deze erkenning betekent niet dat de jaarmarkt automatisch kan rekenen op financiële middelen van hogerhand; wel is het een potentiële hefboom voor subsidieerbare innovatieve projecten. In tijden waar de traditionele economieën zoals landbouw en markten enorme veranderingen ondergaan, kan een evenement zoals Houtem Jaarmarkt op korte tijd onder druk komen te staan. Als er onvoldoende dierenhandelaars nog interesse vertonen, als er niet voldoende marktkramers meer zijn, dan is een essentieel onderdeel van de markt verdwenen. Bovendien is er de toenemende druk door steeds complexere wetgeving op gebied van voedselveiligheid (m.b.t. verhandelen van runderen) en het gebruik van de openbare ruimte. Maar het gegeven van de jaarmarkt is erg belangrijk voor de plaatselijke beleving van identiteit. Het zou een enorme verschraling betekenen voor deze identiteitsbeleving indien het evenement zou verdwijnen. Ook de secundaire economische effecten voor de plaatselijke handel en dienstverlening zouden aanzienlijk zijn. We beschikken op dat gebied momenteel over geen cijfers, maar we kunnen vaststellen dat horeca en winkels in de onmiddellijke nabijheid van de markt in deze periode goede zakencijfers draaien, gelet op hun bedrijvigheid.

38

http://www.bestuurszaken.be/sector/sociale-economie

176


Wat doen we met dit economisch gegeven? Het gaat hier niet om landbouw in de zin van veehandel alleen. Het gaat ook om toeristische economie en ambachtelijkheid. Wat draagt dit gebeuren economisch gezien bij aan onze gemeente? Wat draagt het inzetten op het culturele aspect bij? Gaan wij zelf ook inzetten op het borgen van die landbouweconomie en ambachtelijkheid onder de vlag van dat evenement? En waarom zouden we dat wel of niet doen? Hoe kan dit bijdragen aan het netwerk van de gemeente, haar bestuur en haar inwoners? Deze vragen zijn in de context van vandaag, waarbij gemeenten op zoek gaan naar een duidelijke economische visie maar ook naar een bijzonder imago voor zichzelf, bijzonder relevant geworden. Een strategische visie dringt zich op over hoe het gemeentebestuur, momenteel de belangrijkste organisator van dit evenement, de jaarmarkt in de verdere toekomst kan laten ontwikkelen. Waarom is het interessant om in te zetten op de jaarmarkt en op welke manier kan dat het best gebeuren? Wanneer essentiële onderdelen van het gegeven worden bedreigd, hoe kan daar dan best mee worden omgegaan? En wat zijn dan eigenlijk die essentiële onderdelen? Hoe kan de gemeente deze ook weer inzetten voor het versterken van haar eigen profiel en netwerk? En hoe kunnen hogere overheden betrokken worden om de druk van de regelgeving te bestendigen zodat het erfgoedelement dat zo van belang is voor de lokale economie, hieronder niet zal lijden of ten onder zal gaan? Een afwegingskader kan helpen om de juiste keuzes te maken.

177


Deel 4 Beleidsdomein Welzijn, veiligheid & beleving

178


10.

Focus op het OCMW

10.1.Demografische ontwikkelingen belangrijk voor het sociaal beleid 10.1.1.

Aantal alleenstaanden, met kinderen

Bijna 10 % van de gezinnen met kinderen jonger dan 20 jaar zijn eenoudergezinnen.

10.1.2.

Aantal geboortes, specifiek naar kansarme gezinnen

Kansarmoede-index (= % geboorten in kansarme gezinnen in jaar x, jaar x-1 en jaar x-2) Het armoederisico ligt beduidend hoger voor kinderen in eenoudergezinnen (28 %) en kinderen in gezinnen waar niemand werkt (69 %) of waar er slechts beperkt wordt gewerkt (52 %). Ook kinderen in een gezin dat de gezinswoning huurt (28 %), kinderen in een gezin waarvan minstens 1 ouder de nationaliteit heeft van een land van buiten de Europese Unie (44 %) en kinderen in een gezin zonder hoogopgeleiden (17 %) lopen een hoger risico om in armoede op te groeien. Kind en Gezin schenkt in de dienstverlening bijzondere aandacht aan kansarme gezinnen met jonge kinderen. Om dit aanbod te kunnen evalueren, bij te sturen en verder te ontwikkelen is het noodzakelijk een blijvend zicht te hebben op het aantal kansarme gezinnen met jonge kinderen en hun leefomstandigheden. Hiervoor beschikt Kind en Gezin over een registratiesysteem. Uit de cijfers van Kind en Gezin blijkt dat in Sint-Lievens-Houtem 1,60 % van de kinderen tijdens de referentieperiode (2007 - 2009) geboren is in een kansarm gezin. Dit is een beperkt aantal in vergelijking met het provinciaal gemiddelde van 7,10 %. De meest recente cijfers voor de referentieperiode 2009-2011 laten een stijging zien van het aantal kinderen dat geboren is in een kansarm gezin naar 2,70 %. Het provinciaal gemiddelde bedraagt voor die periode 7,80 %.

179


10.1.3.

Het aantal vreemdelingen

Op 1 januari 2012 woonden er 257 niet-Belgen in Sint-Lievens-Houtem. Deze groep maakt 2,58 % uit van de totale bevolking. Dit is beperkt in vergelijking met het provinciaal gemiddelde van ongeveer 10 %.

180


10.1.4.

Aantal personen met een handicap

181


10.1.5.

Zorg-graad (=Familiale zorgindex)

De familiale zorgindex is de verhouding van de hoogbejaarden (80+) t.o.v. de oudste actieven (50-59 jaar) en geeft weer in welke mate de oudste actieven instaan voor de zorg van hun hoogbejaarde ouders. De druk van de hoogbejaarden op de oudere actieven in Sint-Lievens-Houtem zit met 40,62 ruim boven het Vlaamse gemiddelde van 34,88.

182


10.1.6.

De afhankelijkheidsratio

Als gevolg van de vergrijzing, zal de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20 tot 64 jaar) in Sint-Lievens-Houtem, net als in Vlaanderen een almaar kleiner aandeel innemen. De ‘afhankelijkheidsratio’, die de verhouding weergeeft tussen het aantal inactieve en actieven, zal tegen 2030 toenemen van 68 naar 78.

Afhankelijkheidsratio (bevolking 0-19 jaar en 65+ ten opzichte van bevolking 20-64jaar) 2010 0-19j 2108 65+ 1829 20-64j 5797 Afhankelijkheidsratio 67,91 100 = evenveel werkenden als niet werkenden

10.1.7.

2020 2277 2043 6050 71,4

2030 2275 2413 6043 77,58

Aantal WIGW’s (wezen, invaliden, gepensioneerden en weduwen)

Bijna 12 % van de Houtemse bevolking geniet van het WIGW-statuut.

183


10.1.8.

Aantal gerechtigden op mantel- en thuiszorg per 1000 65-plussers

In Sint-Lievens-Houtem blijkt dit aantal bijzonder hoog te zijn. Sinds 2003 is het aantal gerechtigden uitgedrukt in absolute cijfers verdubbeld. Procentueel is het aantal gerechtigden per 1.000 65-plussers gestegen met 88 % terwijl dit aantal in vergelijkbare gemeenten (alsook in het Vlaams gewest) met iets meer dan 50 % is toegenomen.

184


10.2.Economische ontwikkelingen 10.2.1.

Activiteitsgraad / werkloosheidsgraad

In België is de werkloosheidsgraad hoger bij vrouwen dan bij mannen. Dit zien we ook weerspiegeld in de cijfers voor Sint-Lievens-Houtem. De werkloosheidsgraad in 2010 is er lager dan het provinciaal en Vlaams gemiddelde (4,81% versus ongeveer 7 %).

185


De Vlaamse werkloosheid steeg het voorbije jaar (referentieperiode februari 2012 - februari 2013) met 6,60 %. De provincie Oost-Vlaanderen kende de grootste toename (+7,30 %). Specifieke cijfers voor deze referentieperiode zijn nog niet ter beschikking.

10.2.2.

Uitkeringsrechthebbenden (aantal uitkeringsgerechtigde volledige werklozen (=UVW), aantal langdurig UVW’s, aantal UVW’s jonger dan 25 jaar)

Van de uitkeringsgerechtigde werkzoekende werklozen valt 45 % in de categorie langdurig werkloze. De uitkeringsgerechtigde volledig werkloze jongeren van minder dan 25 jaar maken 6 % uit van het totale aantal langdurig UVW’s.

186


10.2.3.

Aantal leefloontrekkers

Het aantal gerechtigden op het leefloon is tijdens de laatste 10 jaar vrij constant gebleven rond een absoluut aantal van 10. Dit dankzij de activering van de leefloontrekkers en de tewerkstelling volgens artikel 60§7 van de Organieke wet van 1976.

10.3.Ouderen De vergrijzing slaat, zoals bekend, de komende decennia in heel Europa toe. Sint-LievensHoutem is hierop geen uitzondering. Het aantal ouderen neemt fors toe, zowel in absolute zin, als in verhouding tot de overige leeftijdscategorieën.

10.3.1.

Huidig aantal ouderen (60+ en 80+)

In Sint-Lievens-Houtem was op 1 januari 2012 bijna 25 % van de bevolking 60-plus en meer dan 5 % 80-plus.

187


10.3.2.

Prognose van het aantal 60+ers en 80+ers

In vergelijking met 2010 zullen er in 2030 31,02 % meer 60-plussers zijn. Bij de 80-plussers zal de ontwikkeling zich zelfs nog forser doorzetten. Het aantal van de 80-plussers binnen deze categorie stijgt met 53 %.

188


10.3.3.

Alleenwonende ouderen

Van de 60-plussers woont 35 % alleen, waarvan meer dan dubbel zo veel vrouwen als mannen. Van de 80-plussers woont 55 % alleen, waarvan meer dan 3 keer zoveel vrouwen.

10.3.4.

Grijze druk

Grijze druk is een demografisch begrip dat de verhouding aangeeft tussen het aantal personen van 65 jaar en ouder en het aantal personen in de zogenaamde 'productieve leeftijdsgroep' van 20 - 64 jaar. Een snelle vergrijzing is onontkoombaar. Veel van wat in de toekomst gaat gebeuren, ligt al vast in het verleden. Zo kunnen we met zekerheid zeggen dat de naoorlogse babyboom vanaf 2010 zorgt voor een versnelde toename van het aantal 65-plussers. Grijze Druk ( bevolking 65+ ten opzichte van bevolking 20-64 jaar)

189


2010

2020

2030

65+

1829

2043

2413

20 - 64 jaar

5797

6050

6043

grijze druk

31,55

33,77

39,93

10.3.5.

Aanbod voorzieningen voor ouderen

Spreiding van de dienst gezinszorg en aanvullende thuiszorg Sector

Dienst voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg

Gemeente

Uren gezinszorg

Private sector

Familiehulp

regio: G.Sint-Lievens-Houtem

9.903,25

Private sector

Familiezorg Oost-Vlaanderen


3.467,75

Private sector

Partena Gezinszorg


1.198,55

Private sector

Solidariteit voor het Gezin


6.051,87

Private sector

Thuishulp


1.323,00

Programmacijfers voor diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg De programmatie voor de diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg bestaat uit programmacijfers voor de uren persoonsverzorging en huishoudelijke hulp die verstrekt worden door de erkende diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg. De programmacijfers worden per provincie en per gemeente vastgelegd op basis van de leeftijd van de inwoners: • per inwoner van de leeftijdsgroep tot 59 jaar: 0,62 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep vanaf 60 tot en met 64 jaar: 1,68 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep vanaf 65 tot en met 74 jaar: 4,58 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep vanaf 75 tot en met 84 jaar: 17,5 uur per jaar; • per inwoner van de leeftijdsgroep vanaf 85 jaar: 40 uur per jaar. Voor de berekening van die programmacijfers gaan we uit van de bevolkingsprojecties voor 2013. De programmatie voor Sint-Lievens-Houtem bedraagt 32 978 uren. De verhouding gepresteerde / geprogrammeerde uren bedroeg in 2011: 68,4 %. Residentiële ouderenzorgvoorzieningen Een ‘residentiële ouderenzorgvoorziening’ is een voorziening waar een oudere tijdelijk of permanent kan verblijven als bewoner. Een oudere heeft er dus zijn residentie. Voorbeelden van residentiële ouderenvoorzieningen zijn woonzorgcentra (de vroegere rusthuizen), dagverzorgingscentra, centra voor kortverblijf en serviceflats. Het aantal erkende serviceflats en aantal erkende plaatsen in de woonzorgcentra per 1.000 inwoners bedraagt 89,3 in Sint-Lievens-Houtem. In Vlaanderen en vergelijkbare gemeenten bedraagt dit totaal ongeveer 70 erkende plaatsen per 1.000 inwoners.

190


Aantal bejaardenvoorzieningen per 1 januari 2012 Het betreft de VZW Ter Kimme – Kloosterstraat 3 met een capaciteit van 126 woongelegenheden ROB waarvan 78 RVT en Home Ter Bruisbeke – Bruisbeke 29 met een erkende capaciteit van 12 woongelegenheden. Erkende/geplande aantal woongelegenheden geplaatst tegenover de programmatie voor woonzorgcentra op 1 oktober 2012. Programmatiecijfer Programmacijfer komende jaren Erkend Erkend - openbaar Erkend VZW Erkend privé Gepland Marge Ontvankelijke aanvraag VZW

158 162 138 0 126 12 0 (20) 20

191


Serviceflats per 1 oktober 2012 Wat In een serviceflatgebouw of groep van assistentiewoningen huurt de oudere een individuele flat waar hij/zij zelfstandig woont. Zo’n flat heeft minstens een leefruimte, keuken, slaapkamer, toilet en badkamer. De woning is aangepast en veilig: er zijn nauwelijks trappen, er is een oproepsysteem om hulp in te roepen,… De bewoner kan er, als hij/zij dat wil, een beroep doen op gemeenschappelijke diensten, zoals poetshulp, warme maaltijden of thuisverpleging. Er zijn ook gemeenschappelijke ruimtes waar de oudere andere bewoners kan ontmoeten. Aantal Beheersinstantie

Serviceflats

Erkende capaciteit

VZW Ter Kimme Kloosterstraat 3

WDC Ter Kimme SFG Ter Kimme

12 12

BVBA Health Care - Wound Care Kerkstraat 1

Residentie Ter Meulen

7

Erkende/geplande aantal woongelegenheden geplaatst tegenover de programmatie voor serviceflats of woningcomplexen op 1 oktober 2012. Programmatiecijfer 51 Programmacijfer komende jaren Erkend 31 Erkend - openbaar 0 Erkend VZW 24 Erkend privé 7 Gepland VZW 12 Marge (8) Ontvankelijke aanvraag VZW 0 Programmacijfers voor dagverzorgingscentra In Sint-Lievens-Houtem is er geen dagverzorgingscentrum. Vanaf 17 december 2012 worden de dagverzorgingscentra niet meer geprogrammeerd in verblijfseenheden maar in centra. Het dagverzorgingscentrum is een voorziening die aan de gebruiker en zijn mantelzorger(s), buiten het natuurlijke thuismilieu, tijdelijk hulp- en dienstverlening biedt met het oog op een in de tijd beperkte overname van de mantelzorg en/of de andere georganiseerde zorg. Het dagverzorgingscentrum is een thuisondersteunende zorgvorm. Samen met het centrum voor kortverblijf, de dienst voor oppashulp en de dienst gastopvang, vormt het dagverzorgingscentrum een belangrijke schakel in een ruim en gedifferentieerd geheel van tijdelijke opvangvormen. “Voordeel van dagverzorgingscentra is dat ouderen langer thuis kunnen wonen, dat mantelzorgers even de kans krijgen om zelf tot rust te komen en dat de eenzaamheid van de ouderen vermindert”, vertelt welzijnsminister Jo Vandeurzen. Dit opent perspectieven. Op

192


termijn moet er volgens minister Vandeurzen in elke gemeente minstens één dagverzorgingscentrum komen.

10.4.Varia 10.4.1.

Dienstencentrum

In Sint-Lievens-Houtem is er geen (erkend) lokaal dienstencentrum.

10.4.2.

Personenalarmtoestellen

Een personenalarmtoestel verschaft veiligheid en ondersteuning aan iedere persoon die kwetsbaar is door zijn leeftijd of belemmerd is in zijn mogelijkheden ingevolge ziekte of handicap. Dankzij dit noodoproepsystemen kan men langer zelfstandig leven in zijn vertrouwde thuismilieu. De gebruikers genieten een tussenkomst van 5 euro / maand in de huur van deze toestellen.

10.4.3.

Maaltijden

Het OCMW heeft geen eigen dienst voor maaltijden, maar geeft een tussenkomst in de maaltijd voor WIGW’s van 1 euro / maaltijd (via Traiteur Culinair).

10.4.4.

Klusjesdienst

Iedere inwoner van Sint-Lievens-Houtem die het omwille van ziekte, handicap of ouderdom moeilijk heeft om zelf kleine klussen uit te voeren of te poetsen, kan beroep doen op de uitgebreide poetsdienst en de klusjesdienst van het OCMW.

10.4.5.

Mantelzorgtoelage

Het OCMW kan een mantelzorgtoelage toekennen aan personen die op vrijwillige en regelmatige basis en op een niet-beroepsmatige wijze aanvullende zorg verlenen aan een zorgbehoevende persoon uit zijn omgeving vanuit een affectieve/sociale relatie die hij met deze persoon heeft.

10.4.6.

Praatcafé

Het OCMW heeft een samenwerkingsovereenkomst met het Praatcafé dementie Vlaamse Ardennen Zottegem, Herzele, Sint-Lievens-Houtem en Lierde. Praatcafés worden georganiseerd door verschillende partners betrokken op de dementieproblematiek. Het is een bijeenkomst voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Onder leiding van een gespreksleider en met behulp van andere gastdeskundigen krijgen zij informatie rond aspecten van dementie. Telkens staat een ander onderwerp centraal. Er wordt gestreefd naar een zo gemoedelijk en informeel mogelijke sfeer. Er is volop gelegenheid om onderling ervaringen uit te wisselen met lotgenoten. Gewoon luisteren kan ook.

10.4.7.

Mindermobielenvervoer

Er wordt vanuit de gemeente of OCMW geen mindermobielenvervoer noch een boodschappendienst georganiseerd.

193


10.4.8.

Regionaal overleg samenwerkingsinitiatief eerstelijnszorg (SEL)

OCMW Sint-Lievens-Houtem is betrokken bij de werking van het SEL actief onder de naam SEL Vlaamse Ardennen. Het hoofddoel van de SEL is de zorg rond de individuele patiënt binnen de eerstelijnsgezondheidszorg te verbeteren en te optimaliseren. Dit door samenwerkingsverbanden tussen verschillende zorgaanbieders te stimuleren. Wanneer de verschillende zorgaanbieders binnen de eerstelijnsgezondheidszorg optimaal samenwerken, kan dit ook een optimale zorg ten aanzien van de patiënt garanderen. Zorgaanbieders kunnen initiatieven nemen om hun zorgverlening beter af te stemmen op de behoeften van de patiënten binnen hun regio

11.

Focus op senioren

11.1.Verenigingsleven en particulier initiatief Er zijn 6 seniorenverenigingen actief in Sint-Lievens-Houtem: • • • • • •

OKRA trefpunt Sint-Lievens-Houtem: 145 leden; LBG SLH (Liberale gepensioneerdenbond Sint-Lievens-Houtem): 65 leden; OKRA trefpunt Bavegem: 64 leden; OKRA trefpunt Letterhoutem: 83 leden; OKRA trefpunt Vlierzele: 111 leden; ZBG Zonnegem (Zonnegemse bond gepensioneerden): 83 leden.

Vormingsactiviteiten, hobby-, bowl-, zang-, kook- en kaartnamiddagen/avonden vormen het grootste deel van hun werking.

11.2.Gemeentelijk vrijetijdsaanbod voor senioren Cultuur Jaarlijks wordt een voorstelling georganiseerd in CC De Fabriek waar alle senioren (zowel aangesloten als niet-aangesloten bij een vereniging) op worden uitgenodigd. Deze voorstellingen worden gratis of tegen een heel laag tarief aangeboden. Na de voorstelling wordt hen nog een hapje en een drankje aangeboden. De promotie daarvoor gebeurt via de seniorenverenigingen, infokrant, Pano en folders die hier en daar worden uitgedeeld. Bibliotheek In samenwerking met Route42 organiseert de bibliotheek jaarlijks een seniorendag. Daarnaast zijn er voorzieningen voor senioren zoals grootletterboeken, specifieke computerboeken,… Sport De gemeentelijke sportdienst heeft een wekelijks programma gericht naar senioren: Fifty-fit: een uitgebreid en afwisselend programma dat gaat van gym, minitennis, badminton, fietsen, wandelen, bowling tot curve bowls,...

194


Daarnaast organiseert de sportdienst in juni een sportieve midweek naar zee en wordt ingespeeld op landelijke campagnes van bv. Bloso, het provinciebestuur of SVS, zoals Senior Sportief of Senior games.

11.3.Instrumenten en infrastructuur met het oog op gemeenschapsvorming en vrijetijdsbeleving 2 seniorenverenigingen maken gebruik van gemeentelijke infrastructuur: ’t Kerksken in Letterhoutem en de kleuterschool Zonnevlier in Zonnegem.

11.4.Inspraak en betrokkenheid van senioren bij het beleid Alle seniorenverenigingen maken deel uit van de seniorenraad. Zij werken volledig autonoom. Op vraag van de seniorenraad maakt de cultuurfunctionaris soms deel uit van de vergadering.

12.

Focus op veiligheid

Voorafgaande opmerking: Deze cijfers betreffen de aangiftes die, tijdens het jaar 2012, gebeurden in het hoofdcommissariaat en de wijkposten van de politiezone. Aangiftes in andere politiezones zijn hierin niet opgenomen. Definities Inbraak in woning / bedrijf = een diefstal met braak, inklimming of valse sleutels, met of zonder geweld, in woning (huis, appartement, garage, horeca, bank, winkel, grootwarenhuis.,...). Diefstal auto/motor = een diefstal of afpersing van een auto (personenwagen, vrachtwagen, bus,...) of motor, met of zonder geweld, op eender welke plaats. Diefstal uit voertuig = een diefstal of afpersing, met of zonder geweld, op eender welke plaats, van voorwerpen die zich in een auto (personenwagen, vrachtwagen, bus,...) bevinden. Diefstal (brom)fiets = een diefstal of afpersing van een (brom)fiets, met of zonder geweld, op eender welke plaats Andere, ‘gewone’, diefstallen = een diefstal met of zonder geweld o.a. winkeldiefstal, zakkenrollerij,…

195


12.1.Criminaliteit in Sint-Lievens-Houtem 12.1.1.

Inbraken

Figuur 1: Evolutie van het aantal inbraken in woningen en bedrijven (poging + effectief) in Sint-Lievens-Houtem per maand Het aantal inbraken in woningen/bedrijven was het hoogst in de maanden april, juli en september t.e.m. december. In januari, maart, juni en augustus het laagst, met als positieve ‘uitschieter’ februari, waar er zelfs geen aangiftes van inbraken waren.

Figuur 2 : Vergelijking van het aantal inbraken in woningen en bedrijven (poging + effectief) in Sint-Lievens-Houtem voor de jaren 2010-2011-2012 Het aantal effectieve inbraken in woningen / bedrijven bleef hoger dan het aantal pogingen. Voor de jaren 2010 en 2011 is het totaalcijfer inbraken in woningen/bedrijven 196


(poging + effectief) hetzelfde. Voor het jaar 2012 is er echter duidelijk een stijging, zowel van de pogingen als de effectieve inbraken. Inbraakcijfers per type gebrouw in andere gebouwen = fabrieken, voetbalkantines, cafés,containerparken, kerken, scholen Inbraak Inbraak Inbraak Totaal in in in woning winkel andere SLH

PZ

2010

7

8

8

23

2011

8

8

7

23

2012

16

10

8

34

2010

88

44

76

208

2011

80

49

56

185

2012

66

43

37

146

Cijfers politiezone

12.1.2.

Diefstallen

197


Figuur 3: Evolutie van het aantal diefstallen* in Sint-Lievens-Houtem voor 2012 per maand * voor de “diefstal auto/motor” en “diefstal voertuig” betreft dit pogingen en effectieve samen In april, juli en (in mindere mate) oktober, doet zich een piek van het aantal ‘gewone’ diefstallen voor. Het aantal aangiftes van (brom)fietsdiefstallen lag in november merkelijk hoger dan in de rest van het jaar. Voor het aantal diefstallen uit een voertuig is dit in april. In 2012 deed zich in Sint-Lievens-Houtem één diefstal auto/motor voor.

198


Figuur 4 : Vergelijking van het aantal diefstallen* in Sint-Lievens-Houtem voor de jaren 20102011-2012 * voor de “diefstal auto/motor” en “diefstal voertuig” betreft dit pogingen en effectieve samen Het aantal diefstallen van auto / motor is voor de jaren 2010-2011-2012 ongeveer even laag gebleven. De diefstallen uit voertuigen zijn in 2012 sterk gestegen. Wat betreft de diefstallen van (brom)fietsen zien we een sterke daling sinds 2010 (bijna tot 1/3 in 2012). Het aantal gewone diefstallen is in 2011 gedaald, maar in 2012 opnieuw gestegen tot quasi hetzelfde niveau van 2010.

12.1.3.

Andere gerechtelijke feiten

Figuur 5: Evolutie van een aantal belangrijke gerechtelijke feiten in Sint-Lievens-Houtem sedert 2010

Het aantal feiten partnergeweld kende een piek in 2011 maar is ondertussen opnieuw gedaald. De familiale twisten zijn sterk gedaald in 2011, maar zijn in 2012 terug met meer dan 199


de helft toegenomen. Het aantal gevallen van slagen en verwondingen was zeer laag voor 2010-2011 maar hoog voor het jaar 2012. Het aantal PV verdovende middelen (dealen) is in dalende lijn geëvolueerd tot onbestaande. Het aantal PV gebruik/bezit verdovende middelen was met meer dan de helft gedaald in 2011, maar is in 2012 terug aan het stijgen.

12.2.Verkeer

Figuur 6: Vergelijking van het aantal verkeersongevallen in Sint-Lievens-Houtem voor de jaren 2010-2011-2012 Het aantal verkeersongevallen met enkel stoffelijke schade is nog altijd aanzienlijk hoog, maar is in dalende lijn. Het aantal verkeersongevallen met gewonden is iets gedaald t.o.v. 2011, maar nog steeds hoger dan in 2010. In tegenstelling tot voorgaande jaren deden zich in 2012 op het grondgebied Sint-LievensHoutem wel ongevallen met doden voor, één in de Mgr. Meulemanstraat en één in de Leenstraat.

200


12.3.Overlast

Figuur 7: Vergelijking van een aantal overlastfenomenen in Sint-Lievens-Houtem voor de jaren 2010-2011-2012 Het aantal gevallen van overlast door vandalisme aan voertuigen is quasi gelijk met 2011 en ligt nog iets lager dan t.o.v. 2010. Het vandalisme aan onroerende goederen is t.o.v. 2010 sterk gedaald met bijna de helft. Ook het aantal meldingen van geluidsoverlast (muziek) is dalende.

12.4.Aanpak - inspanningen Voor de politiezone is de aanpak van inbraken, in het bijzonder woninginbraken, diefstallen en andere gerechtelijke feiten een belangrijk deel van de zog. ‘reguliere werking’ 39. Een overzicht van de inspanningen in dit raam vindt u hieronder. Bij het vaststellen van punctuele ‘piekperiodes’ voor bepaalde gerechtelijke feiten wordt de reguliere werking nog geïntensifiëerd.

12.4.1.

Acties

Geregeld worden op het grondgebied van de politiezone acties georganiseerd. Hoewel de doelstelling van deze acties kan verschillen, hebben ze alle als bijkomende en niet onbelangrijke finaliteiten een afschrikkingseffect naar potentiële daders en het verhogen van de zichtbaarheid van de politie (‘blauw op straat’), dus het verhogen van het veiligheidsgevoel van de burger. Naar aanleiding van de ‘donkere periode’ (herfst/winter) worden sommige soorten acties opgedreven in aantal. Verkeersacties in 2012

39

de gewone, dagelijkse werking

201


• • • • •

Er werden 64 acties gehouden die meer gericht waren op snelheid. Dit waren zowel acties zonder als met onderschepping van de overtreders. Naast snelheidscontroles waren er ook nog 15 algemene verkeerscontroles en 13 acties meer gericht naar alcohol en drugs. Er werden ook nog eens 8 gezamenlijke controles op zwaar vervoer gehouden. Hierbij controleert de politie specifiek op de verkeerswetgeving en de douane controleert o.a. op de gebruikte brandstof. Er werden ook nog 19 acties rond fietsverlichting gehouden. Verder waren er nog 7 acties ter controle van bromfietsen.

acties, niet-specifiek gericht op verkeer In 2012: 10 Arrondissementele anticriminaliteitsacties In 2012: 4 Aan dergelijke actie nemen verschillende politiezones van het arrondissement deel. Statische verkeerscontrole Bijkomend wordt aan de namiddag- en nachtinterventieploegen gevraagd om tijdens hun shift op de grote assen van het grondgebied (N46 - N42 - N8 - …) gedurende een ½ uur een statische verkeerscontrole uit te voeren. Tijdens grote evenementen Op het moment van grote evenementen die op het grondgebied van onze politiezone plaatsvinden worden eveneens controles uitgevoerd. De resultaten van al deze acties zijn terug te vinden in de rubriek ‘Resultaten’.

12.4.2.

(extra) patrouilles

Naast het reguliere toezicht van de interventieploegen, het wekelijkse toezicht in de winkelstraten van de wijkinspecteurs en de anonieme patrouilles, zowel van de interventieploegen als van het team recherche op specifieke dagen van de week, zijn er nog extra patrouilles. O.a. in de weekends waarop veel evenementen zijn, wordt een bijkomende ‘overlastploeg’ gevormd. Deze ploeg is niet alleen specifiek naar deze evenementen gericht, maar kan ook patrouilles en bijkomende acties (alcohol, anticriminaliteit,…) doen. In 2012 werden er maar liefst 42 overlastploegen gevormd. Tijdens de drukke winkelperiodes worden er bijkomende fenomeen/patrouilleploegen ingezet met als doel toezicht op drukke (winkel)plaatsen. In 2012 was dit 11 keer het geval.

12.4.3.

Toezichten

Op plaatsen waar veelvuldig meldingen zijn en op gekende gevoelige locaties (zog. 40 ‘aandachtslocaties’ ) wordt door de leden van de verschillende functionaliteiten van de PZ (interventie, buurt, slachtofferbejegening, recherche en verkeer) regelmatig toezicht uitgevoerd. Dat dergelijk toezicht wel degelijk zijn nut heeft, bewijst het feit dat bij een Of een plaats een aandachtslokatie is wordt bepaald door het aantal vaststellingen, eventuele risico’s, het onveiligheidsgevoel, … Dit kan ook van periode tot periode variëren.

40

202


toezichtsactie aan het station in Zottegem op 23 oktober 2012. ca. 5.00 uur twee verdachte personen die later in aanmerking bleken te komen voor inbraken werden gevat (persbericht van 30 oktober 2012). Tijdens de patrouilles gebeurt er eveneens toezicht op locaties in de zone waar burgers een tijdje afwezig zullen zijn (vakantie, ziekenhuisopname,…) = afwezigheidstoezicht. Ook aan de diverse scholen in de zone, wordt geregeld schooltoezicht uitgevoerd. Bij de frequentie van het toezicht wordt rekening gehouden met de ligging van de school en de daaraan gekoppelde verkeersdrukte, de grootte van de school,… Het toezicht gebeurt zowel bij aanvang als bij einde school. Ook tijdens de vakantieperiodes is er aandacht voor de leegstaande schoolgebouwen. In de rubriek ‘Resultaten’ vindt u een overzicht van het aantal in 2012 uitgevoerde school- en afwezigheidstoezichten.

12.5.Buurtinformatienetwerken (BIN) De politiezone werkt samen met burgers via de buurtinformatienetwerken. Momenteel zijn er 10 BIN en 1 BIN-Z, specifiek voor de zelfstandigen. Het doel van een BIN is het veiligheidsgevoel van de bevolking verhogen, de sociale controle te bevorderen en de preventiegedachte te verspreiden door een gestructureerde informatie-uitwisseling tussen politie en burgers en het verspreiden van preventietips. Via een systeem van ‘rode’ (dringende) en ‘groene’ (niet-dringende) BIN-berichten houdt de politie deze buurtinformatienetwerken op de hoogte en doet de zone een beroep op hun medewerking en aandacht. Herzele

Borsbeke

Herzele

Daspeho - Hillegem

Sint-Lievens-Houtem

Houtem - St L Houtem

Zottegem

Bevegem

Zottegem

Bosveld

Zottegem

Bronhoeve -Erwetegm Caesar - Velzeke

Zottegem Zottegem

Duivelsvoetstap Leeuwergem Grote Lage - Strijpen

Zottegem

Libra - St Maria Oud.

Ganse politiezone

BIN-Z

Overzicht van de buurtinformatienetwerken per gemeente in de politiezone

12.6.Diefstalpreventie Bij elke vaststelling van een inbraak krijgen de slachtoffers een korte toelichting / folder hoe zij hun woning (nog) beter kunnen beveiligen. Verder wordt hen het aanbod voor een volledig diefstalpreventieadvies door een van de diefstalpreventieadviseurs gedaan. Dit diefstalpreventieadvies is volledig aangepast aan het gebouw, is gratis en vrijblijvend.

203


De politiezone telt drie dergelijke diefstalpreventieadviseurs. Niet alleen naar aanleiding van een inbraak, maar ook preventief kan elke burger bij deze medewerkers terecht voor advies om hun woning beter tegen inbraken te beveiligen en eventuele schade te beperken. Ook kandidaat bouwers/verbouwers zijn met hun ontwerpen en bouwplannen welkom voor een advies op maat. 41

Sinds oktober 2011 beschikt de zone over een ingericht diefstalpreventielokaal . In dit DPAlokaal wordt informatie en demonstratiemateriaal over ‘inbraakpreventie’ ter beschikking gesteld.

12.7.Resultaten 12.7.1.

Acties

Algemeen In 2012 werden bij acties over het gehele grondgebied van de politiezone volgende resultaten behaald: GECONTROLEERD AANTAL VOERTUIGEN

1.993

AANTAL PERSONEN

1.897

NEGATIEF

1.628

ALARM

32

POSITIEF

121

TOTAAL

1.781

RESULTAAT SPEEKSELTESTEN

NEGATIEF

4

POSITIEF

1

AANTAL PVW

AANTAL

173

AANTAL PV

AANTAL

75

RESULTAAT ADEMTESTEN

AANTAL OI (nietsnelheid)

AANTAL 468 Samenvatting van de resultaten tijdens de acties in 2012 1.897 personen in 1.993 voertuigen werden in 2012 tijdens gerichte acties gecontroleerd. Van deze 1.897 personen werden er 1.781 aan een ademtest onderworpen.

41 Het is ondergebracht in de gebouwen van de wijkpost Sint-Lievens-Houtem, E. Tinelstaat 9c in Sint-Lievens-Houtem. Het lokaal is te bezichtigen op afspraak en iedere eerste donderdag van de maand tussen 18 uur en 20 uur.

204


Samenvatting van de resultaten ademtest tijdens de acties in 2012 7 % (121) van de 1.781 personen die tijdens acties van de politiezone aan een ademtest werden onderworpen bliezen ‘positief’, 2 % (32) ‘alarm’. Deze hoge percentages zijn o.a. te wijten aan het feit dat men bij niet-specifiek op verkeer gerichte acties voornamelijk bij een indicatie van alcoholgebruik zal doen blazen, terwijl de andere verkeersacties politiezone voornamelijk ‘a-selectief’ zijn, d.w.z. iedereen die moet stoppen moet blazen. Verder werden nog, naast de vaststelling van 4 negatieve en 1 positieve speekseltest, 173 processen-verbaal van waarschuwing, 75 aanvankelijke processen-verbaal en 468 onmiddellijke inningen uitgeschreven. Snelheid Als bijlage vindt u een oplijsting van de resultaten snelheidscontrole per straat in Sint-LievensHoutem.

12.7.2.

Toezichten

Schooltoezichten NAAM School

Toezichten

BASISSCHOOL St.L-Instituut

73

BASISSCHOOL Uilebroek

38

BASISSCHOOL St. Jozef

49

KLEUTERSCHOOL De Zonnevlier

61

BASISSCHOOL Klim Op

62

BASISSCHOOL Hofkouter 50 Overzicht van de scholen op het grondgebied en het aantal uitgevoerde schooltoezichten in 2012 In totaal werd in 2012 in Sint-Lievens-Houtem door de wijkinspecteurs en interventieploegen 333 keer schooltoezicht uitgevoerd. Afwezigheidstoezichten Aantal lokaties waarop afwezigheidstoezicht werd

37 205


gevraagd Aantal keer dat op deze lokaties 226 toezicht werd uitgevoerd Samenvatting van het aantal uitgevoerde afwezigheidstoezichten in 2012 In 2012 werd door de inwoners van Sint-Lievens-Houtem op 37 adressen afwezigheidstoezicht gevraagd. De politiezone deed op deze adressen 226 keer toezicht, m.a.w. gemiddeld werd elk adres ca. 6 keer gecontroleerd.

206


Deel 5 Beleidsdomein Bestuur & ondersteuning

207


Inleiding De interne omgevingsanalyse van de gemeente Sint-Lievens-Houtem schetst een beeld over hoe de interne werking van het gemeentebestuur zich organiseert om een efficiënte en kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden aan haar burgers, handelaars en derden. De belangrijkste garantie op een kwalitatieve dienstverlening zijn deskundige en gemotiveerde personeelsleden. Vanuit dat oogpunt maken we dat de diensten voldoende bemand zijn voor de taken die hen worden toegewezen en dat ze de werklast en complexiteit die deze taken met zich meebrengen, aankunnen. Naast de administratieve diensten, heeft de lokale overheid organen die instaan voor het nemen van de beleidsbeslissingen. Dit deel van de analyse geeft een overzicht van de politieke actoren in het gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem. Hoe kan Sint-Lievens-Houtem als lokale overheid, antwoorden geven op de maatschappelijke noden en uitdagingen? De manier van informeren en de mogelijkheden tot participeren van de verschillende actoren, worden in de interne analyse eveneens onder de loep genomen.

208


13.

Focus op de interne organisatie

13.1.Organogram De laatste aanpassing van het organogram dateert van 30 januari 2013. Het organogram werd toen aangepast naar aanleiding van de opname van de ambtenaar lokale economie als lid van het managementteam. Het organogram zelf is als bijlage gevoegd bij deze analyse.

13.2.Aantal personeelsleden gemeente Op datum van 1 januari 2013 werken 84 42 personeelsleden bij het gemeentebestuur SintLievens-Houtem. Daarvan zijn er 29 statutairen, 50 geco’s en 5 contractuelen. In totaal bestaat het personeelsbestand uit 70,57 VTE 43. De gemiddelde leeftijd van een personeelslid bij de gemeente is 45,6 jaar.

13.2.1.

Overzicht

Evolutie van het aantal personeelsleden in koppen 44 Statutairen Geco Contractanten Totaal

2008 33 50 10 93

2009 32 52 9 93

2010 32 46 9 87

Het aantal personeelsleden over de jaren heen blijft ongeveer gelijk. Het aantal statutairen blijft schommelen rond de 30, terwijl men kan concluderen dat meer geco’s worden aangesteld in plaats van contractanten. Enkel de tijdelijke functies worden soms via gewone contracten ingevuld. Evolutie van het aantal VTE 45 Statutairen Geco Contractanten Totaal

2008 21,41 35,86 4,72 61,99

2009 21,21 38,99 3,81 64,01

2010 21,85 35,96 6,68 64,49

De gegevens van ABB kent een discrepantie met de gegevens vanuit de personeelsdienst en de Weddecentrale. Volgens die gegevens beschikte de gemeente op datum van 31 december 2010 over 73,22 VTE. Als die gegevens vergeleken worden met de gegevens op datum van 1 januari 2013 (ook komende van de Weddecentrale), kunnen we besluiten dat er een daling is van het aantal personeelsleden binnen het bestuur. Deze daling is te Van die 84 personeelsleden zijn er twee langdurig afwezig wegens resp. loopbaanonderbreking en ziekte. Beide personen zijn niet vervangen. 43 Het aantal VTE waarvoor het gemeentebestuur momenteel effectief betaalt. 44 Gegevens van ABB – www.lokalestatistieken.be 45 Gegevens van ABB – www.lokalestatistieken.be 42

209


verklaren door een aantal personeelsleden die uit dienst gegaan zijn, of in loopbaanonderbreking zijn, die niet vervangen zijn.

13.2.2.

Vergelijking met andere gemeenten

In Oost-Vlaanderen zijn er twee gemeenten die een vergelijkbaar aantal inwoners hebben en ook behoren tot de cluster V2 van Belfius 46: Lovendegem en Waasmunster (tussen 10.000 en 11.000 inwoners). Lovendegem 47 VTE Statutairen Geco Contractanten Totaal

2008 24,34 21,31 14,26 59,91

2009 23,14 19,25 19,64 62,03

2010 24,71 22,04 16,26 63,01

2013 48

Waasmunster 49 VTE Statutairen Geco Contractanten Totaal

2008 24,21 17,29 16,61 58,11

2009 26,01 15,34 14,07 55,42

2010 26,86 17,32 17,45 61,63

2013 50 27 17,43 13,73 58,16

64

Bij vergelijking van de gegevens van deze drie gemeenten, kan men stellen dat Sint-LievensHoutem het grootste aantal VTE kent.

13.2.3.

Bezetting per dienst

Hieronder volgt een overzicht van de bezetting van de verschillende diensten. De beschrijving van de taken van de sectoren in het kader van de vrije tijd en het onderwijs is te lezen onder de desbetreffende rubrieken van de omgevingsanalyse. Gemeentehuis Dienst Gemeentesecretaris Secretariaat Personeelsdienst Archief Bevolking – burgerlijke stand 51

46 47

48 49

50 51

Bezetting Decretale graad Stafmedewerker niv. A Hoofdmedewerker niv. C4 Adm. assistent niv. D Adm. medewerker niv. C Archivaris niv. B Adm. medewerker niv. C Adm. assistent niv. D Adm. assistent niv. D Adm medewerker niv. C

Arbeidstijdregeling 38/38sten 38/38sten 38/38sten 38/38sten 38/38sten 19/38sten 19/38sten 19/38sten 19/38sten 11,5/38sten

VTE 1 3 1 0,5 3,3

Een overzicht van de gemeenten behorende tot de cluster V2 van Belfius wordt als bijlage gevoegd. Gegevens van ABB – www.lokalestatistieken.be

Gegevens doorgekregen van het gemeentebestuur Lovendegem

Gegevens van ABB – www.lokalestatistieken.be

Gegevens doorgekregen van de gemeente Waasmunster per e-mail van 29 maart 2013

Één persoon werkt voor 19/38sten in C-niveau en 19/38sten in D-niveau – het betreft twee contracten.

210


Lokale economie Markten & feestelijkheden Financieel beheerder Financiële dienst

Technische dienst

Poetsdienst Versteldienst

Adm. assistent niv. D Adm. medewerker niv. C Ambtenaar lokale economie niv. A Adm. assistent niv. D Adm. assistent niv. D Decretale graad Beleidsmedewerker niv. B Boekhouder niv. B Adm. assistent niv. D Adm. assistent niv. D Adm. assistent niv. D Diensthoofd niv. A Stedenbouwkundige ambtenaar niv. A Wooncoördinator niv. A Deskundige milieu & mobiliteit niv. B Coördinator NEC niv. B Adm. medewerker niv. C Adm. medewerker niv. C Adm. medewerker niv. C Technisch beambte niv. E Technisch beambte niv. E

19/38sten 38/38sten 38/38sten

Bezetting Cultuurfunctionaris niv. A Jeugdconsulent niv. B Consulent vrije tijd niv. B Adm. medewerker niv. C Adm. assistent niv. E Theatertechnicus niv. C Adm. medewerker niv. C Adm. assistent niv. D Adm. medewerker niv. C Poetspersoneel niv. E Bibliothecaris niv. B 2 bib assistenten niv. C 2 Bib bediende niv. D 1 bib bediende niv. D 1 Poetspersoneel niv. E Sportfunctionaris niv. B4 Sportpromotor niv. B Consulent vrije tijd niv. B 2 zaalwachters niv. D 1 zaalwachter niv. E 1 Poetspersoneel niv. E

Arbeidstijdregeling 38/38sten 38/38sten 19/38sten 38/38sten 19/38sten 38/38sten 38/38sten 19/38sten 38/38sten 15/38sten 38/38sten 19/38sten 19/38sten 34/38sten 19/38sten 38/38sten 38/38sten 19/38sten 38/38sten 19/38sten 19/38sten

VTE 7,89

Bezetting 1 conducteur niv. B

Arbeidstijdregeling 38/38sten

VTE 25,45

19/38sten 19/38sten 38/38sten 38/38sten 38/38sten 38/38sten 19/38sten 19/38sten 32/38sten 38/38sten

1 1 1 4

7,14

38/38sten 30,4/38sten 19/38sten 38/38sten 38/38sten 38/38sten 30,4/38sten 19/38sten

0.8 0,5

Site De Fabriek Dienst Jeugd & cultuur

Bibliotheek

Sport

4,39

5,5

De garage Dienst Technische buitendienst

211


3 ploegbazen niv. D 21 techn beambten niv. E 1 techn beambte niv. E

38/38sten 38/38sten 17/38sten

De garage heeft een personeelsbestand van 25,45 VTE. 1 persoon is langdurig ziek zonder vervanging. Er is dus een effectieve activiteit van 24,45 VTE. School Dienst School

Bezetting 4 Poetspersoneel


VTE 2

Bezetting Adm medewerker niv. B


VTE 1

Bezetting Poetspersoneel niv. E


VTE 0,1

Muziekacademie Dienst Muziekacademie Stekelbees Dienst Buitenschoolse kinderopvang Stekelbees

13.2.4.

De leeftijd van de personeelsleden zorgt voor uitdagingen

De gemiddelde leeftijd van een personeelslid van het gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem is 45,6 jaar. Verschillende diensten worden echter geconfronteerd met een gemiddelde leeftijd van meer dan 50 jaar: • de dienst burgerlijke stand – bevolking; • het poetspersoneel over alle diensten heen (een gemiddelde leeftijd van 53 jaar); • de personeelsdienst; • de dienst markten & feestelijkheden. Vanaf 50 jaar neemt een groot deel van de personeelsleden loopbaanonderbreking op in het kader van de eindeloopbaan. Sinds 2012 is de leeftijd om gebruik te maken van deze mogelijkheid opgetrokken naar 55 jaar. Op basis van de cijfers zal het bestuur op middellange termijn een groot aantal functies opnieuw moeten invullen, of moeten opteren voor een andere manier van vervulling van de taken. Hierbij is het belangrijk de kwaliteit van de dienstverlening te waarborgen. Er moet werk gemaakt worden van de motivatie van het personeel, meer bepaald van de 50-plussers. De gemiddelde leeftijd van deze diensten zorgt er ook voor dat het bestuur op middellange termijn zal geconfronteerd worden met extra uitgaven in het kader van het pensioen. Een beschrijving hiervan vindt u terug onder de rubriek financiën van deze analyse.

13.3.Gemeentelijke diensten en dienstverlening De gemeentelijke diensten zijn verspreid over verschillende locaties. De administratieve diensten zijn gecentraliseerd in het gemeentehuis. De ‘vrijetijdsdiensten’ bevinden zich in de site De Fabriek. 212


Daarnaast beschikt de gemeente nog over de ‘garage’ waar de technische buitendienst is gehuisvest, Stekelbees waar de buitenschoolse kinderopvang plaatsvindt en het NEC in Zonnegem, waar activiteiten en vormingen plaatsvinden in het kader van natuureducatie.

13.3.1.

Bereikbaarheid van de diensten

De bereikbaarheid van de diensten is een belangrijk gegeven in de kwaliteitsvolle dienstverlening naar de burger. De burger moet zeker tijdens, maar ook na de kantooruren terechtkunnen bij de diensten. Zijn de diensten eenvoudig te bereiken? Zijn de loketten toegankelijk? Zijn de gebouwen toegankelijk voor mindervaliden, buggies, …? In dit hoofdstuk worden de administratieve gemeentelijke diensten beschreven. Locatie Het gemeentehuis Marktplein 3, 9520 Sint-Lievens-Houtem Tel. 053 60 72 20 – Fax 053 62 84 14 [email protected] Het gemeentehuis bevindt zich in het centrum van de gemeente, rechtover het beroemde marktplein, het hart van de gemeente. Er is bewegwijzering naar het gemeentehuis voorzien. In het gemeentehuis bevinden zich de meer zakelijke, administratieve diensten en bestaat uit een lokettenzaal op het gelijkvloers met links de technische dienst (openbare werken, woonloket, milieudienst en stedenbouw) en rechts de dienst bevolking – burgerlijke stand. Het loket van de technische dienst is gedeeltelijk verlaagd, zodat het toegankelijk is voor rolstoelpatiënten en mensen die moeilijk te been zijn. Bij de dienst bevolking – burgerlijke stand is die verlaging er niet, maar er kan te allen tijde met minder mobiele mensen gebruik gemaakt worden van een apart lokaal. Verder bevinden zich op het gelijkvloers het secretariaat, de personeelsdienst, de communicatiedienst en de dienst lokale economie. Het PWA maakt gebruik van de lokalen in het gemeentehuis en bevindt zich eveneens op het gelijkvloers. Op de eerste verdieping zijn de financiële dienst en de kabinetten van burgemeester en schepenen gesitueerd. De eerste verdieping is te bereiken via een trap. Er is geen lift aanwezig. Alle lokalen zijn bewegwijzerd. Er wordt geen gebruik gemaakt van een front- en backoffice. Bij de technische dienst is er wel 1 personeelslid gesitueerd aan het loket zelf, die de eerstelijnshulp verzorgt. De personeelsleden van de dienst bevolking – burgerlijke stand moeten allemaal in de eerstelijnshulp voorzien. De andere diensten in het gemeentehuis hebben geen loket, en ook geen front- en backoffice. Iedereen staat op eenzelfde manier in voor de dienstverlening van de bezoekers. Site De Fabriek Fabrieksstraat 19, 9520 Sint-Lievens-Houtem 213


Tel. 053 60 72 35 (CC De Fabriek) [email protected] Tel. 053 60 72 33 (sportdienst) [email protected] tel. 053 60 72 37 (bibliotheek) De site van de voormalige textielfabriek ‘Saey’ is vandaag het culturele hart van Sint-LievensHoutem. Rondom de binnenkoer zijn het cultuurcentrum De Fabriek, het sportcentrum, de bibliotheek en het jeugdhuis gevestigd. De site is bewegwijzerd. Bezoekers van de vrijetijdsdiensten parkeren best op het marktplein en kunnen te voet via de Livinusweg (pad naast de kerk), de diensten bereiken. Op het gelijkvloers van CC De Fabriek bevindt zich de cultuurdienst. Het loket is op ‘staanhoogte’. Er wordt niet gewerkt met een front- of backoffice. Alle personeelsleden van de dienst worden geacht het loket waar te nemen. Op de eerste verdieping bevindt zich de kreazolder. De verdieping is te bereiken via de trap of een lift. Rechtover CC De Fabriek en volledig op het gelijkvloers bevindt zich de bibliotheek. De bibliotheek is toegankelijk voor rolstoelpatiënten: het niveauverschil in de bib is opgevangen door een hellend vlak en er zijn toiletten met een brede deur en speciale handgrepen. Het grote probleem vormt de brede ingangsdeur die moeilijk is open te krijgen. De loketten van de sportdienst bevinden zich in het sportcentrum, op het gelijkvloers. Er wordt gewerkt met een receptiebalie dat als front-office kan aanzien worden. De vergaderlokalen die zich op de eerste verdieping bevinden, zijn echter enkel te bereiken via een trap, waardoor dat deze lokalen niet toegankelijk zijn voor rolstoelpatiënten. De garage Krabbenijkstraat 25, Sint-Lievens-Houtem De ‘garage’ huisvest de technische buitendienst van de gemeente. Hier is geen loketfunctie voorzien. De burgers richten zich tot de loketten van de technische dienst in het gemeentehuis. De infrastructuur is enkel voor het personeel van de technische buitendienst. In het verleden werd de naastliggende woning aangekocht. Er werd hierin een nieuwe bureauruimte opgericht. De refter en de kleedkamer werden gescheiden. Er werd ook een EHBO-lokaal voorzien. In 2013 staan nog de dakwerken op het programma van het magazijn. Op termijn zullen ook de vloer en de muren worden aangepakt. Het geheel is afsluitbaar met twee sectionale poorten. Na de dakwerken zullen ook warme luchtblazers geïnstalleerd worden. Er is geen opslagplaats voorzien. De zoutopslag ligt achteraan het magazijn. Deze opslag is niet bereikbaar voor vrachtwagens die zout leveren. Er zal moeten gekeken worden naar een betere oplossing hiervoor. Achteraan het magazijn is geen verharding aangebracht. Dit zorgt ervoor dat de magazijnvloer nagenoeg niet proper te houden is.

214


De parking rechtover het magazijn wordt niet meer gehuurd. Als de eigenaar de parking afsluit, zullen een 15 tal wagens extra in de Krabbenijkstraat gestationeerd worden. Ook hiermee moet rekening worden gehouden. Openingsuren Alle gemeentelijke administratieve diensten zijn open voor het publiek van maandag tot vrijdag, van 8.30 tot 11.30 uur. Op donderdagavond zijn de diensten ook nog open van 18 tot 20 uur. Er is permanentie op de diensten, iedere werkdag tot 16.30 uur. Tijdens het weekend en op wettelijke feestdagen zijn de diensten gesloten. Tijdens de avonduren op donderdag, is vooral het loket bevolking – burgerlijke stand druk bezocht. Dit toont alleszins het belang aan om buiten de kantooruren bereikbaar te zijn voor het publiek. De bibliotheek, het sportcentrum, CC De Fabriek en de buitenschoolse kinderopvang hebben uiteraard andere openingsuren die te raadplegen zijn in de desbetreffende rubrieken van deze analyse.

13.3.2.

ICT

Een efficiënte en kwaliteitsvolle dienstverlening gaat gepaard met degelijk werkmateriaal, waaronder een goed werkende IT-infrastructuur. Waaruit bestaat de infrastructuur voor de gemeentelijke diensten? Hoe gebeurt de ondersteuning van de diensten? Personeel Sint-Lievens-Houtem heeft geen personeelslid in dienst dat kennis heeft van informatica. De begeleiding van de diensten gebeurt door E-Gov, Cevi en Itaf. E-Gov eGov is een Intern Verzelfstandigd Agentschap dat als missie heeft, externe informaticagerelateerde ondersteuning te bieden aan lokale overheden. Het project ‘ICT-ondersteuning kleinere gemeenten’ werd opgestart op 30 oktober 2006. De provincie stelt kostendelend per vijf gemeenten een informaticadeskundige ter beschikking. Sinds 2009 is het gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem in dit project gestapt. Ongeveer 1 keer per week komt een informaticadeskundige naar het gemeentehuis. Cevi Cevi is de grote leverancier van softwarepakketten van de gemeentediensten: de pakketten voor burgerlijke stand – bevolking, Ceviro, Cemos, Cobra,… worden door Cevi geleverd. De ondersteuning gebeurt veelal telefonisch en via teamviewersessies. Naast de levering van tal van softwarepakketten, levert Cevi de server aan voor het gemeentehuis en de site ‘De Fabriek’, de backupserver en toebehoren. De ondersteuning wanneer de server uitvalt, gebeurt via teamviewer of via de informaticadeskundige van eGov. Itaf

215


Itaf is de leverancier van de gemeentelijke website en de beheerder van de mailserver. Ondersteuning gebeurt op basis van een ticketsysteem online. IT-infrastructuur In 2011 werd de serveromgeving vernieuwd. Een efficiënte IT-infrastructuur is cruciaal voor de goede werking van de diensten. Hardware Er is een ESX-server en een backupserver, beiden beheerd door Cevi. Momenteel gebruiken de gemeentediensten Zarafa als mailserver. Deze wordt gehost door Itaf. De Kronosserver voor de tijdsregistratie van het gemeentepersoneel. Recreatex, het programma voor ticketing, facturatie evenementen,… draait op een aparte server. Software De gemeentediensten gebruiken verschillende softwarepakketten die hun helpen in het vervullen van hun taken. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste pakketten: De administratieve pakketten zoals het bevolkingspakket, pakket burgerlijke stand, Ceviro, Cemos en Cobra. De vrijetijdsdiensten en de dienst markten gebruiken Recreatex voor het beheer en de verkoop van tickets, de inschrijving voor bepaalde activiteiten, de facturatie voor Houtem Jaarmarkt,… Kronos Efficient is het tijdsregistratiesysteem voor de personeelsleden van de gemeente. Cobra is het notuleringsprogramma dat gebruikt wordt voor de verwerking van de punten voor het college van burgemeester en schepenen, de gemeenteraad, het managementteam en de secretariszittingen. De normale officepakketten draaien op alle pc’s.

13.4.Interne controle & administratieve vereenvoudiging Het Gemeentedecreet 52 verplicht de gemeenten de interne controle van hun activiteiten te organiseren. Dat houdt in dat overheden hun eigen werking voortdurend analyseren en optimaliseren en dat ze streven naar efficiëntie en effectiviteit. Met een internecontrolesysteem worden al de procedures en regels in kaart gebracht en op elkaar afgestemd, zodat alle personeelsleden op een vlotte manier te weten kunnen komen welke elementen op hen van toepassing zijn, dat ontbrekende procedures worden ingevuld, dat slecht werkende regels worden aangepast of dat regelmatig wordt gerapporteerd of doelstellingen worden gehaald.

52

Gemeentedecreet: art. 43, 87, 99, 100, 101, 160, 161, 162 en 163

216


In het kader van BBC (beleids- en beheerscyclus) is de gemeente verplicht om tegen 2014 haar processen in kaart te brengen. Sint-Lievens-Houtem is sinds 2008 hiermee bezig en rapporteert hierover jaarlijks aan de gemeenteraad 53. De gemeente heeft zes beleidsdomeinen gedefinieerd: • Algemene financiering • Bestuur & ondersteuning • Gebiedsontwikkeling & infrastructuur • Lokale economie • Vorming & vrije tijd • Welzijn, veiligheid & beleving In 2012 is Sint-Lievens-Houtem in voorbereiding van de overgang naar BBC, gestart met de onderverdeling van de processen in de verschillende beleidsdomeinen. Om de processen meer als werkinstrument te gebruiken, is gestart met het tekstueel uitschrijven van de processen en het koppelen van de verschillende stappen aan mogelijke risico’s en de bijhorende risicobeheersing. Bedoeling is om tegen 1 januari 2014 alle kernactiviteiten van de verschillende diensten van het gemeentebestuur, op die manier in kaart te hebben gebracht. De interne controle is een ideaal instrument om aan kwaliteitsmanagement en administratieve vereenvoudiging te doen. Waar kunnen processen vereenvoudigd worden? Hoe kan het personeel efficiënter ingezet worden? Op welke manier kunnen we het meeste rendement halen uit de beschikbare middelen? Hoe kunnen we fouten vermijden? Via een doorlichting van de vele reglementen die in het gemeentebestuur aanwezig zijn, kan gekeken worden welke reglementen kunnen vereenvoudigd worden zodat de dienstverlening meer doorzichtig, duidelijk en laagdrempelig wordt.

13.5.Duurzaam loopbaanbeleid en diversiteit Het loopbaanbeleid is een kritische factor in het aantrekken, ontwikkelen, engageren en behouden van (getalenteerde) medewerkers.

13.5.1.

Sint-Lievens-Houtem als werkgever

Als werkgever wil het gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem gemotiveerd personeel dat de waarden en kerncompetenties uitdraagt in de dienstverlening naar de burger: klantvriendelijkheid, betrokkenheid en loyaliteit. Mensen die aan de slag willen bij het gemeentebestuur worden onderworpen aan een selectieprocedure waar aandacht gaat naar enerzijds objectiviteit van de procedure en anderzijds het passende profiel vinden voor de dienst. Hieraan wordt sinds 2012 tegemoet gekomen door de samenstelling van de selectiecommissies op te splitsen in een commissie voor het theoretische gedeelte, bestaande uit externe deskundigen en een commissie met aanwezigheid van het diensthoofd, voor het mondelinge gedeelte. Enkel voor tijdelijke, vervangende functies wordt nog gebruik gemaakt van een eenvoudig interview met secretaris, diensthoofd en stafmedewerker bij de aanwerving. Om definitief aangesteld te worden, wordt de persoon nadien wel nog onderworpen aan een uitgebreide selectieprocedure. 53

Als bijlage wordt een overzicht van de uitgetekende processen gevoegd.

217


Het is belangrijk om de juiste persoon, op de juiste plaats in te zetten! In Sint-Lievens-Houtem heeft een werknemer recht op 31 vakantiedagen (voor voltijdse prestaties), maaltijdcheques van 4 euro en een hospitalisatieverzekering (voor contracten onbepaalde duur en statutairen).

13.5.2.

Ontwikkelingscyclus

Sinds januari 2012 werkt de gemeente met een ontwikkelingscyclus. Dit betekent dat vanaf de indiensttreding het personeelslid gevolgd wordt tot aan zijn of haar pensioen. De indiensttreding start met een planningsgesprek – nadien volgt een functioneringsgesprek – nadien volgt een evaluatie. Het jaar nadien vindt dan opnieuw een functioneringsgesprek plaats gevolgd door een evaluatiegesprek.

Door het volgen van deze cyclus, wil het gemeentebestuur een constante feedbackpolitiek voeren met haar personeel, die te allen tijde zal weten of zij naar behoren functioneren.

13.5.3.

Inzetten op opleiding en kennisborging

Een onderdeel van de ontwikkelingscyclus is de opleiding van het personeel. Om hen gemotiveerd te houden en de kwaliteit van de taakuitvoering te bevorderen, is opleiding van cruciaal belang. Personeel kan zowel zelf opleidingen voorstellen als dat zij voorstellen doorkrijgen van hun diensthoofd. Op basis van een algemeen vormingsplan enerzijds 54 en het POP (persoonlijk opleidingsplan anderzijds) worden de opleidingen opgevolgd. Het POP wordt opgesteld naar aanleiding van de indiensttreding, op basis van de resultaten van de selectieproeven. Bij iedere stap in de ontwikkelingscyclus wordt het POP aangepast. In een organisatie wordt er doorheen de jaren veel kennis binnengehaald en ontwikkeld. Via het internecontrolesysteem wordt die kennis in kaart gebracht. Dit gebeurt echter niet altijd systematisch en veelal worden allerlei weetjes, inzichten en ervaringen niet geformaliseerd. Gelet op de gemiddelde leeftijd van het personeel in Sint-Lievens-Houtem zal kennisborging een belangrijk item worden in het personeelsbeleid. 54

Het vormingsplan van Sint-Lievens-Houtem wordt als bijlage gevoegd.

218


Wat is kennisborging? 55 Zoals bij vele items het geval is, bestaan ook hier veel omschrijvingen en definities van het begrip. We kunnen kennisborging best omschrijven als: “kennis vasthouden en beschikbaar stellen voor hergebruik zodat producten en/of diensten voortdurend kunnen worden aangeboden op een hoog kwaliteitsniveau”. Naast het in kaart brengen van kennis wanneer ervaren medewerkers na een lange loopbaan de onderneming verlaten, moet dit ook gebeuren bij interne rotatie en bij de exit van jonge medewerkers die cruciale kennis hebben. Kennis kan je omschrijven als het geheel van informatie, ervaring en vaardigheden.

13.5.4.

Welzijn personeelsleden

Tevreden werknemers leiden tot een betere dienstverlening naar de burgers. Naast de wettelijke verplichtingen 56 inzake de preventie van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk waaronder stress, geweld, pesten en ongewenst seksueel gedrag, vormt de tevredenheid van de werknemers een cruciaal argument om als werkgever te werken rond welzijn van de personeelsleden. Onthalen van het personeel Van bij het begin van de loopbaan wordt rekening gehouden met het ‘goed voelen’ van de werknemer. Via een uitgebreid onthaaltraject wordt de werknemer geïntegreerd in het bestuur. Via een meter-systeem wordt kennisgemaakt met het bestuur en de diensten. Een onthaaltraject loopt over 1 jaar en bestaat uit verschillende gesprekken met het nieuwe personeelslid. Er wordt gewerkt aan de hand van een checklist en eindigt met een evaluatie van het onthaaltraject. Op basis van deze evaluatie kan worden gewerkt aan het verbeteren van de procedure. Binnen het bestuur is de stafmedewerker de ‘meter’ van alle nieuwe personeelsleden. Zij staat in voor het onthalen van de personeelsleden en het opvolgen ervan doorheen de proefperiode. Doordat de stafmedewerker ook vormingsverantwoordelijke is, wordt het POP ook gecentraliseerd opgevolgd. Om het ‘goed gevoel’ van de nieuwe werknemer te bevorderen is het cruciaal dat de verschillende gesprekken en begeleiding nauwgezet gevolgd worden. Ziekteverzuim 2012 was in België een absoluut recordjaar voor het ziekteverzuim. Vooral 50-plussers en arbeiders meldden zich ziek 57. Cijfers Sint-Lievens-Houtem In 2011 was er een afwezigheid van 2.517 dagen verspreid over alle personeelsleden. In 2012 is dit cijfer gestegen tot 2.804 ziektedagen. Het ziekteverzuim ligt het grootst bij de arbeiders 58 met 1.953 afwezigheidsdagen in 2011 en 2.222 in 2012. Van de diensten met een gemiddelde leeftijd van meer dan 50 jaar, ligt het ziekteverzuim als volgt: Definitie gehaald vanop de website www.dejuistestoel.be Algemene welzijnswet van 4 augustus 1996 en haar uitvoeringsbesluiten van 28 maart 1998, aangevuld met de pestwet van 2002, gewijzigd door de wet van 10 januari 2007 en het KB van 17 mei 2007 57 www.nieuwsblad.be 28 maart 2013 – Nooit eerder meldden zoveel Belgen zich ziek 58 Cijfers incl. technische buitendienst, poetsdienst en toezichters 55 56

219


Diensten Burgerlijke stand – bevolking Poetsdienst Personeelsdienst Dienst markten & feestelijkheden

Aantal afwezigheidsdagen 2011 5 253 26 20

Aantal afwezigheidsdagen 2012 3 674 15 41

Afgaande van deze cijfers zijn het vooral die diensten die handenarbeid verrichten, die een groot ziekteverzuim vertegenwoordigen. De poetsdienst kent een sterke stijging tussen 2011 en 2012. Van de administratieve diensten valt het grootste ziekteverzuim te waarnemen in de financiële dienst die in 2011 12 % vertegenwoordigt van het aantal ziektedagen en in 2012 10 %. Vertrouwenspersoon Definitie bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 59 Geweld op het werk wordt gedefinieerd als elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk. Pesterijen op het werk worden gedefinieerd als meerdere gelijkaardige of uiteenlopende onrechtmatige gedragingen, buiten of binnen de onderneming of instelling, die plaats hebben gedurende een bepaalde tijd die tot doel of gevolg hebben dat de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een persoon bij de uitvoering van het werk wordt aangetast, dat zijn betrekking in gevaar wordt gebracht of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd dat zich inzonderheid uit in woorden, bedreigingen, handelingen, gebaren of eenzijdige geschriften. Ongewenst seksueel gedrag op het werk wordt gedefinieerd als elke vorm van ongewenst verbaal, niet-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd. Sinds 16 juni 2007 werd de bescherming van de werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk toegevoegd aan het meer algemene domein van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Het koninklijk besluit van 11 juli 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk werd opgeheven door het koninklijk besluit van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Dit besluit herneemt (weliswaar in gewijzigde vorm) de bepalingen van het besluit van 11 juli 2002 in een aparte afdeling die bijzondere bepalingen bevat betreffende de voorkoming van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. De werkgever moet in zijn algemeen preventiebeleid inzake psychosociale belasting veroorzaakt door het werk maatregelen opnemen die gericht zijn op het bestrijden van

59

www.werk.belgie.be

220


geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. De werkgever bepaalt aldus in het kader van de primaire preventie welke materiële en organisatorische maatregelen getroffen moeten worden om situaties weg te werken die geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk kunnen veroorzaken. Indien dergelijke situaties niet te vermijden zijn, worden er secundaire en tertiaire preventiemaatregelen getroffen om te voorkomen dat grensoverschrijdend gedrag zich voordoet of dat de schade ten gevolge van dergelijk gedrag wordt beperkt. Vertrouwenspersoon De taak van de vertrouwenspersoon is het ondersteunen in de bestrijding van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. De vertrouwenspersoon zorgt voor de opvang van personen die menen slachtoffer te zijn, en helpt hen met het zoeken naar oplossingen. Wanneer een officiële klacht wordt ingediend bij de preventiedienst, zal eerst getracht worden intern te bemiddelen via de vertrouwenspersoon. In Sint-Lievens-Houtem is de stafmedewerker vertrouwenspersoon. In 2012 werden 5 gesprekken met de vertrouwenspersoon geregistreerd. De inhoud van de gesprekken varieerde van pesten tot persoonlijke problemen. Steeds bleef het bij informele gesprekken.

13.5.5.

Diversiteitsplan

In 2007 stapte het gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem in het instapdiversiteitsplan in samenwerking met SERR (Sociaal-Economische Raad van de Regio). Voor het uitwerken van een onthaalprocedure van het personeel, ontving het bestuur een subsidie van 2.500 euro. In het verlengde hiervan, kan het bestuur opteren om een klassiek diversiteitsplan op te maken. Hiervoor kan het bestuur in aanmerking komen voor een subsidie van 10.000 euro. Dit klassiek diversiteitsplan kan deel uitmaken van de bevordering van de competenties van het personeel en het gemotiveerd houden van 50-plussers binnen het personeelsbestand.

13.6.De bestuurlijke organen De gemeente wordt bestuurd door het college van burgemeester en schepenen en de gemeenteraad. Het college is het dagelijks bestuur van de gemeente. Het college heeft eigen bevoegdheden, zoals opgesomd door het Gemeentedecreet of bijzondere wetgeving. De voor de burger best gekende bevoegdheid is die van het verlenen van stedenbouwkundige vergunningen. De gemeenteraad is te vergelijken met een parlement. De gemeenteraad komt minimum tienmaal per jaar bijeen om het algemeen beleid vorm te geven. Daarnaast heeft de gemeenteraad een aantal bijzondere bevoegdheden, zoals het vaststellen van reglementen en (politie)verordeningen, het vastleggen van de budgetten en de personeelsformatie van de gemeente.

13.6.1.

Het college van burgemeester en schepenen

Naar aanleiding van de verkiezingen van 14 oktober 2012, is het college als volgt samengesteld: Lieven Latoir (NH) - burgemeester 221


Politie, preventiebeleid, secretariaat, administratie, kieszaken, militie, personeelszaken, ondergeschikte besturen, kerkfabrieken, brandweer, civiele bescherming, erediensten, algemeen beleid, pensioenen, intergemeentelijk overleg, landbouw, tuinbouw, bibliotheek, cultuur, Nederlandse cultuur, Franse cultuur, Duitse cultuur, schone kunsten, musea, archief, verkeer, mobiliteit, economie, handel, KMO’s, industrie. Sofie Boeykens (NH) - eerste schepen Financiën, begroting, ruimtelijke ordening, grondbeleid, stedenbouw, stadsvernieuwing, bouwvergunningen, rechtszaken, verzekeringen, informatica, automatisering, public relations, informatie en ontvangsten, voorlichting, burgerlijke stand, bevolking, monumentenzorg, winterjaarmarkt. Tim De Knyf (NH) - tweede schepen Openbare werken, leefmilieu, reiniging, afvalbeleid, riolering, waterzuivering, gemeenteeigendommen, waters, bossen, polders, groenvoorzieningen, parken, plantsoenen, autopark, technische dienst, aanbestedingen, overheidsopdrachten, energie, nutsvoorzieningen, relaties nutsmaatschappijen, regies, verkeersinfrastructuur, jeugd. Jo Vermeulen (NH) - derde schepen Sport, sportinfrastructuur, recreatie, holebibeleid, kinderopvang/BKO, speelpleinwerking, onderwijs, kunstonderwijs, vormingsinitiatieven, inspraak, begraafplaatsen. Sabrina Coppens (NH) - vierde schepen Sociale zaken, werklozenwerking, senioren, derde leeftijd, PWA, migranten, vreemdelingen, OCMW, basiseducatie, deelgemeentenwerking, huisvesting, sociale woningbouw, markten, feesten, kermissen, tewerkstelling, nijverheid, toerisme, jumelage, externe relaties, ontwikkelingssamenwerking, Europese aangelegenheden, oud-strijders, middenstand. Peter De Naeyer (NH) - vijfde schepen en OCMW-voorzitter Gezin, gehandicaptenbeleid, maatschappelijk werk, welzijnsbeleid, volksgezondheid, hygiëne, emancipatiebeleid, emancipatieraad, gelijke kansenbeleid.

13.6.2.

De gemeenteraad

De gemeenteraad ziet er als volgt uit, naar aanleiding van de verkiezingen van 14 oktober 2012: Voorzitter Jeroen Prové (Open VLD) Lieven Latoir (NH) – burgemeester Sofie Boeykens (NH) – eerste schepen Tim De Knyf (NH) – tweede schepen Jo Vermeulen (NH) – derde schepen Sabrina Coppens (NH) – vierde schepen Peter De Naeyer (NH) – vijfde schepen, ocmw-voorzitter Raadsleden: Hubert Berckmoes (NH) Bernard Van Pamel (CD&V) Jan Van Den Bossche (NH) Christiaan De Keyser (Open VLD) Tom De Meyer (sp.a) Tim De Groote (NH) Lieven De Naeyer (CD&V) Mario De Wandel (N-VA) David Janssens (sp.a) 222


Christine Slagmulder (Open VLD) Nadia De Troyer (N-VA) Paul Verleysen (N-VA) Ary Van den Bossche (NH) – sinds 30 januari 2013 Annie Neuten (NH) – sinds 30 januari 2013 Reinout Van den Driessche (NH) – sinds 21 maart 2013

14. Als een goede huisvader omspringen met de beschikbare middelen Het situeren van de gemeente met haar verleden en toekomstige realisaties is onlosmakelijk verbonden met de financiële situatie en mogelijkheden van de gemeente. Koken kost immers geld. Onderhavige sectie poogt nader in te gaan op de financiële krijtlijnen die bepalend zijn voor sommige toekomstige plannen en realisaties. Eind februari 2013 stelde Belfius de studie 'Financiële uitdagingen voor de gemeentelijke bestuursperiode 2013 - 2018' voor. De experts van het lokale niveau van Belfius verwijzen naar verschillende oorzaken met vaak een negatieve impact op de toekomst van de lokale financiën. Deze studie – die momenteel 15 onderwerpen bevat – vormt de basis van deze ontleding van de toekomstige uitdagingen van de lokale financiële situatie. Voor de verdere analyse wordt voornamelijk gebruik gemaakt van de Gemeentelijke Profielschets van Sint-Lievens-Houtem op basis van de cijfergegevens die op 26 maart 2013 beschikbaar waren bij de Studiedienst van de Vlaamse regering. Op www.lokalestatistieken.be staat de volledige lijst van de gebruikte cijfers en de daarvan afgeleide kengetallen of ratio’s. Ook komen echt specifieke elementen en gegevens aan bod. Ondanks het feit dat SintLievens-Houtem per 1 januari 2013 overstapte naar het nieuwe systeem van de Beleids- en Beheerscyclus (BBC) wordt er in deze omgevingsanalyse voornamelijk gewerkt met de vertrouwde indeling van uitgaven en ontvangsten voor de dagdagelijkse verrichtingen: • uitgaven: personeelskosten, werkingskosten, overdrachten en schulduitgaven; • ontvangsten: prestaties, overdrachten en schuldontvangsten. De gegevens van de rekening 2012 zijn momenteel nog niet beschikbaar. Daarom zal slechts in uitzonderlijke gevallen naar deze cijfers worden gerefereerd. Het luik ‘Financieel profiel Sint-Lievens-Houtem’ beoogt een visuele financiële schets van de gewone dienst te geven van de gemeente van 2006 tot 2011. Dit in vergelijking met andere gemeenten. Zo kan de evolutie van de diverse parameters worden bekeken. De sectie ‘Uitdagingen’ probeert – op basis van de verwachte ontwikkelingen - een financiële brug te slaan van het verleden naar de toekomst. Dit aangevuld met gegevens die voor ons bestuur relevant zijn.

14.1.Financieel profiel Sint-Lievens-Houtem De cijfergegevens van een kleine, landelijke gemeente gaan vergelijken met data en gemiddelden van alle Vlaamse gemeenten samen is geen zinvolle oefening. Er bestaan immers teveel verschillen tussen de gemeenten onderling. Een vergelijking met de Belfiuscluster (cluster V2) van woongemeenten in landelijke zones is zinvoller omdat we dan doorgaans kunnen spreken over vergelijkbare gegevens. Tot deze 223


cluster behoren Oost-Vlaamse gemeenten zoals Erpe-Mere, Gavere, Nevele, Lovendegem, Oosterzele, Waasmunster en Zingem 60. Zelfs binnen deze cluster is geen enkele gemeente écht volledig vergelijkbaar met een andere. Factoren als ligging, historische evolutie, beleidsdoelstellingen,… spelen een rol in de keuzes die vroeger en nu door de gemeenten werden gemaakt. Er worden vergelijkingen met de totaliteit van het Vlaamse Gewest getoond om Sint-LievensHoutem binnen Vlaanderen te situeren. Behalve anders vermeld, wordt er gewerkt met cijfers van de jaarrekeningen – de uiteindelijke gerealiseerde waarden – definitieve vastleggingen en vastgestelde rechten van het eigen dienstjaar.

14.1.1.

Ontvangsten gewone dienst

In euro per inwoner:

Hierbij valt op dat Sint-Lievens-Houtem minder ontvangsten heeft uit prestaties. Voor een aantal diensten heeft de gemeente minder inkomsten dan andere gemeenten, omdat de tarieven voor die diensten lager liggen. Dit wordt gecompenseerd door hogere belastingsvoeten. Sint-Lievens-Houtem heeft ook minder inkomsten uit overdrachten.

60

Volgende gemeenten maken deel uit van de Belfiuscluster V2:.Boechout, Waasmunster, Oud-Turnhout, Sint-

Katelijne –Waver, Destelbergen, Affligem, Kapelle-Op-Den-Bos, Roosdaal, Erpe-Mere, Putte, Kalmthout, Ranst, Lovendegem, Londerzeel, Begijnendijk, Boortmeerbeek, Gavere, Sint-Lievens-Houtem, Nevele, Nijlen, Zingem, Buggenhout, Jabbeke, Zandhoven, Oosterzele.

224


Procentuele verdeling van de ontvangstenposten van de gewone dienst: Sint-Lievens-Houtem:

Cluster:

61

14.1.2.

Uitgaven gewone dienst

In euro per inwoner:

61

Bron: Gemeentelijke profielschets Sint-Lievens-Houtem – GPS + actualisatie 26/03/2013.

225


62 63

Hier valt op dat Sint-Lievens-Houtem meer uitgeeft aan personeel en werkingskosten. Dit ten gevolge beleidskeuzes om sporten cultuurdiensten meer mankracht en middelen te geven om de inwoners binnen de eigen gemeente evenveel kansen te bieden als in omringende grotere gemeenten en steden. Andere kleine gemeenten maken deze keuze niet en doen beroep op steden uit de omgeving om in basisbehoeften te voorzien. De uitstaande schuld per inwoner ligt lager dan vergelijkbare gemeenten omdat hiervoor veel inspanningen werden gedaan. Procentuele verdeling van de uitgavenposten van de gewone dienst: Sint-Lievens-Houtem:

62 63

Bron: Gemeentelijke profielschets Sint-Lievens-Houtem – GPS + actualisatie 26/03/2013. Bron: Gemeentelijke profielschets Sint-Lievens-Houtem – GPS + actualisatie

226


Cluster:

64

14.1.3.

Uitstaande schuld

Uitstaande schuld (in euro):

Schuld per inwoner (in euro):

Schuld per inwoner grafisch (in euro): 64


227


65

Voorgaande gegevens en grafiek tonen duidelijk aan dat Sint-Lievens-Houtem sterk heeft ingezet op het verminderen van de gemeentelijke schuldenlast. De verhoging van de schuld in 2002 is te wijten aan het opnemen van de leasing van het cultuurcentrum. In 2008 zien we supplementair de invloed van het Lokaal Pact. De Vlaamse overheid nam voor 100 euro per inwoner gemeentelijke schuld over. Voor Sint-LievensHoutem bedroeg dit 948.100 euro. Het bestuur besliste voor 979.152 euro in het Lokaal Pact te stoppen zodat het zelf 31.052 euro aan leningen vervroegd moest terugbetalen. Daar waar men voor de clustergemeenten en alle gemeenten van het Vlaamse Gewest op 2008 na kan spreken van een quasi stationaire, recent zelf licht stijgende schuldpositie, is voor Sint-Lievens-Houtem de trend manifest dalend. Het financieren met eigen middelen van de investeringen – de vroegere buitengewone dienst – is daar bepalend voor: oude leningen vervallen en er worden geen nieuwe aangegaan. In het BBC-liquiditeitenbudget 2013 werden voor 3.100.000 euro aan nieuwe leningen ingeschreven waardoor het negatieve budgettaire resultaat van het boekjaar beperkt werd tot 487.625 euro.

14.2.Uitdagingen 14.2.1.

Macro-economische context

De macro-economische parameters inflatie, economische groei, rentevoeten en globale situatie van de overheidsfinanciën oefenen een zeer concrete financiële invloed uit op het gemeentebeleid. De inflatie heeft een duidelijk effect op de personeelskosten van de gemeente. Immers twee maanden na het overschrijden van de spilindex worden de wedden van het personeel geïndexeerd. Ook de werkingskosten ondergaan de evolutie van de index. De toelagen (overdrachten) die de gemeenten verstrekken aan het OCMW, de politiezones, besturen van de eredienst,… bestaan vaak voor een groot deel uit personeelskosten zodat de verstrekte toelagen – zonder afspraken tussen de besturen onderling – inflatiegevoelig zijn. Voor de schulduitgaven is er geen direct verband tussen beide. De ontvangsten uit prestaties – die zeer uiteenlopend van aard zijn –kunnen de inflatie volgen en ze zelfs in de hand werken. 65


228


Het gemeentefonds – een van de belangrijkste te ontvangen dotaties – volgt het inflatiemechanisme met 1 jaar verschil. De aanpassing van de personenbelasting aan de index wordt door de gemeenten ongeveer twee jaar later gevoeld. Voor de onroerende voorheffing is dit 1 jaar. De schuldontvangsten zijn slechts onrechtstreeks aan de inflatie gebonden. De gemeentebudgetten zijn gevoelig voor de internationale en nationale conjunctuur. Aan de ontvangstenzijde zijn het voornamelijk de belastingen, en meer bepaald de opcentiemen op de personenbelasting, die in direct verband staan met de conjunctuur. Twee jaar later ondervinden de gemeentelijke financiën de gevolgen. De conjunctuurgevoeligheid van de echte lokale belastingen is groter voor belastingen die op bedrijven wegen in vergelijking met belastingen die op gezinnen worden geheven. De economische crisis laat zich aan de uitgavenzijde voornamelijk voelen op het vlak van de maatschappelijke dienstverlening. De kosten van de OCMW’s lopen op tijdens een periode van laagconjunctuur. Investeringskosten liggen normaliter hoger in een periode van hoogconjunctuur. De financiële markten beïnvloeden de gemeentefinanciën voornamelijk door de rente – zowel op korte als op lange termijn. Het is voornamelijk deze laatste die, via de financiering van investeringen door leningen, zijn stempel drukt op de gemeentelijke financiën. De laatste 15 jaar evolueerde het rentepeil zeer gunstig via een structurele daling naar een huidig historisch dieptepunt. De bankencrisis zal echter gevolgen hebben voor de financiering op lange termijn van de gemeenten en de financieringskosten voor het verlenen van kredieten. De Basel III-normen van de liquiditeit en de solvabiliteit – die zelf geen regelgeving zijn maar doorgaans wel in wetgeving worden omgezet – spelen al volledig op de markt. De gemeenten zijn voor een groot gedeelte afhankelijk van toelagen van het gewest en de staat. Hun financiële toestand zelf en het nieuw Europees stabiliteitspact kunnen leiden tot een herziening van hun politiek van toelagen ten opzichte van de gemeenten. Deze trend wordt steeds meer zichtbaar. Men kan stellen dat op korte termijn de overheidsfinanciën onder druk zullen blijven staan ondanks het feit dat het gezamenlijk overheidstekort tegen 2015 zou moeten zijn weggewerkt. 66

Binnen deze algemene context moet eerst de meerjarenplanning 2014-2019 van het gemeentebestuur en het OCMW worden opgesteld. Nadien vloeien de budgetten 2014 hieruit voort. Dit is een omgekeerde werkwijze ten opzichte van vroeger. Deze context noopt – nog meer dan vroeger – tot een zoektocht naar mogelijke efficiëntiewinsten. 67 Het bestuur mag een duidelijke screening met bijhorende evaluatie van de uitgaven en de ontvangsten niet uit de weg gaan. Dit geldt eveneens voor de ‘gekoppelde’ besturen.

14.2.2.

Budgettair stabiliteitspact

Het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) werd in1997 ingevoerd in het kader van de oprichting van de Economische en Monetaire Unie. Dit pact voorziet in een regelmatige opvolging van de overheidsfinanciën van de lidstaten van de eurozone op voornamelijk volgende terreinen:

66 67

Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 1.

Vlaams Ministerie van Bestuurszaken, Agentschap voor Binnenlands Bestuur, Afdeling Lokale en Provinciale Besturen – Financiën en Personeel – Omzendbrief BB 2013/4 betreffende de strategische meerjarenplanning (meerjarenplan 2014-2019) en budgettering (budget 2014) volgens de beleids- en beheerscyclus. Pag. 13.

229


• •

de financieringsbehoefte (lees het tekort) die kleiner dan 3 % van het bruto binnenlands product moet zijn; de overheidsschuld die minder dan 60 % van het bruto binnenlands product moet bedragen of – zoals voor België – tot een bevredigend peil moet worden terug gedrongen.

Bij overschrijding van de limieten worden procedures op gang gebracht die de situatie moeten recht zetten. De praktische bepalingen werden vastgesteld in diverse verordeningen en in de ESR 95-(Europees Stelsel van Rekeningen)handleiding voor het tekort van de overheidsschuld. Hierin wordt bepaald welke informatie er driemaandelijks aan Eurostat moet worden doorgegeven. Het pact werd versoepeld om – door de omstandigheden – in 2012 te resulteren in een nieuw pact waarin lidstaten streven naar een jaarlijks structureel tekort dat lager ligt dan 0,50 % van het nominale bruto binnenlands product. Deze normen gelden voor alle overheden samen: de centrale overheid, de sociale zekerheid, de deelstaten en de lagere overheid. Onder deze ‘lagere overheid’ ressorteren o.a. de gemeenten, de OCMW’s en de politiezones. Intercommunales, huisvestingmaatschappijen en autonome overheidsbedrijven vallen niet onder deze ESRnormen. Het komt de lidstaten van de unie toe zelf via interne stabiliteitspacten te bepalen welk onderdeel, welke inspanningen moet leveren. In België werden om pragmatische redenen tot nu toe aan de lokale besturen geen expliciete budgettaire doelstellingen opgelegd. De naleving van het financiële evenwicht uit de Gemeentewet werd als voldoende beschouwd voor de beheersing van de lokale financiën. Sinds een tiental jaar besteden de rapporten van de Hoge Raad voor Financiën steeds meer aandacht aan de financiën van de lokale sector. Het samenwerkingsakkoord van 2010 tussen de federale regering en de deelgebieden wil de lokale besturen bij de toekomstige stabiliteitspacten betrekken. Het bepaalt dat de toezichthoudende overheid – na de overgangsperiode 2012 - 2013 – de ESR 95-normen strikter moet naleven. In dit kader zullen de nog te bepalen budgettaire doelstellingen die aan de lokale besturen zullen worden opgelegd belangrijk zijn. Ze liggen echter momenteel nog niet vast. Voor de lokale besturen heeft de toepassing van de ESR 95-normen op de boekhoudgegevens een impact die veel zwaarder is dan voor de overige overheden. Enerzijds zijn er aanzienlijke boekhoudkundige verschillen, anderzijds is er het overwicht van de lokale investeringen. De centrale rol van de investeringen voor de lokale besturen – gekoppeld aan het feit dat de financiële verrichtingen (= bron van financiering) niet in aanmerking worden genomen heeft als resultaat dat de saldi van de lokale besturen volgens de ESR 95-normen sterk en structureel verslechteren in vergelijking met de saldi van de gemeenteboekhouding. 68

Voor een goede rapportering conform de ESR 95-normen moeten gestandaardiseerde beleidsvelden worden gebruikt. Het BBC-besluit volgt hierbij de ‘Classification of the Functions of Government (COFOG) dat de ontvangsten en uitgaven van overheden klasseert op basis van de beleidsdoelstellingen van die overheden. Door het instappen in de BBC werken de gemeente en het OCMW van Sint-Lievens-Houtem sinds 1 januari 2013 quasi ongemerkt met deze coderingen. Het is immers de Vlaamse overheid die zelf zal instaan voor de vertaling van de gegevens uit de beleidsrapporten. De Vlaamse overheid ging bij brief van 6 maart 2012 over tot informatieverzameling over door lokale besturen verstrekte waarborgen. Dit om een correcte inschatting te kunnen maken van de overheidschuld in het kader van de Europese rapporteringen en de daaraan verbonden risico’s voor de lokale besturen. Voor Sint-Lievens-Houtem ging dit concreet over de borgstelling voor de Intercommunale Land van Aalst – aankoop Coplac - ten bedrage van 8 miljoen euro. Het aandeel van Sint-Lievens-Houtem (3,11 %) bedroeg 248.800 euro in 68

Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 2.)

230


2008 en 199.040 euro in 2011. De borgstelling voor FINIWO voor 290.995 euro werd eveneens in de boekhouding opgenomen. Deze ‘risico’s’ 69 moeten bekeken worden in het kader van het bereikte financieel evenwicht. Zij spelen een rol naast de formele evenwichtsnormen. Zij zijn terug te vinden in de algemene boekhouding – klasse 0. In de Omzendbrief betreffende de meerjarenplanning 2014 - 2019 wordt expliciet verwezen naar de rapporteringverplichtingen van de Vlaamse overheid naar Europa toe en de rol van de lokale besturen daarbij 70.

14.2.3.

Gemeente- en OCMW-decreet en Beleids-en Beheercyclus (BBC).

Het Decreet van 15 juli 2005 – het Gemeentedecreet – en het Decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn – het OCMW-decreet – hebben eveneens impact op de gemeentelijke financiën. Zij proberen een basis aan te bieden voor het rationaliseren van het lokaal institutioneel landschap door bijvoorbeeld een intensievere samenwerking tussen gemeente en OCMW voor te stellen. Het verbeteren van de lokale beleidsvoering komt tot uiting in het Besluit van de Vlaamse regering over de nieuwe Beleids- en beheerscyclus van 25 juni 2010 – het BBC-decreet. Dit decreet introduceert een nieuwe manier van plannen, opvolgen, registreren, evalueren en rapporteren. Deze BBC wordt vanaf 2014 in principe verplicht voor alle lokale besturen in Vlaanderen. De beleids- en beheerscyclus heeft impact op de volledige gemeentelijke organisatie, daar het BBC-besluit de structuur en de procedures van het gemeentebeleid bepaalt, m.a.w. vastlegt hoe de gemeente financieel en planmatig vorm geeft aan haar beleid. Het besluit legt o.a. vast dat per legislatuur een meerjarenplanning moet opgemaakt worden. Deze meerjarenplanning moet aan de nieuwe gemeenteraad voorgelegd worden, ten laatste voor 31 december 2013 en moet de periode 2014 - 2019 omvatten. Een voordeel is dat gemeente en OCMW nu eenzelfde boekhoudsysteem met een gelijklopend begrippenkader hanteren, waardoor vergelijking tussen de 2 besturen en een beter inzicht/begrip mogelijk worden. 71 De bijlagen geven een overzicht van de wettelijk opgelegde documenten die in de toekomst gebruikt moeten worden. BBC geeft aanleiding tot volgende nieuwe belangrijke ‘financiële’ elementen: • De scheiding tussen gewone dienst en buitengewone dienst wordt opgeheven. • Leningen worden aangegaan omwille van thesauriebehoeften en niet meer om de kosten van specifieke investeringsprojecten te dekken. Dit kan eventueel problemen geven bij het vinden van de nodige fondsen. Gaan banken nog leningen verstrekken waar geen ‘waarborgen’ tegenover staan? • De financiële kosten van leningen behoren tot het exploitatiebudget, de aflossingen behoren tot het liquiditeitenbudget.

Vlaams Ministerie van Bestuurszaken, Agentschap voor Binnenlands Bestuur, Afdeling Lokale en Provinciale Besturen – Financiën en Personeel – Omzendbrief BB 2013/4 betreffende de strategische meerjarenplanning (meerjarenplan 2014-2019) en budgettering (budget 2014) volgens de beleids- en beheerscyclus. Pag. 11. 70 Vlaams Ministerie van Bestuurszaken, Agentschap voor Binnenlands Bestuur, Afdeling Lokale en Provinciale Besturen – Financiën en Personeel – Omzendbrief BB 2013/4 betreffende de strategische meerjarenplanning (meerjarenplan 2014-2019) en budgettering (budget 2014) volgens de beleids- en beheerscyclus. Pag. 3 & 6. 71 Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 3.) 69

231


• •

•

• • • •

Het financiële evenwicht wordt globaal bekeken en geëvalueerd: het resultaat op kasbasis minus reeds bestemde gelden (het toestandsevenwicht) en de autofinancieringsmarge (het structurele evenwicht). Het jaarlijks resultaat op kasbasis wordt samengesteld uit het transactiesaldo van het exploitatie-, investerings- en liquiditeitenbudget verminderd met de bestemde gelden ( voor specifieke doelen) en vermeerderd met het gecumuleerd resultaat van de vorige jaren. Dit toestandsevenwicht moet steeds groter of gelijk aan nul zijn. De autofinancieringsmarge toont aan in welke mate het bestuur overschot genereert uit de dagdagelijkse werking om de effecten van de leningen (aflos en intrest) te dragen. Dit is het structureel evenwicht. Het moet voor een gemeente op het einde van de planningsperiode steeds groter of gelijk aan nul zijn. Voor het OCMW hanteert men aanvullend nog een derde regel. De som van de autofinancieringsmarges over de hele planningsperiode moet steeds groter of gelijk aan nul zijn. Aan deze, respectievelijk twee en drie regels, moet steeds gezamenlijk worden voldaan. Het aldus bepaalde toestands- en structureel evenwicht is heel wat strikter dan in de vroegere regelgevingen. Het investeringsbudget is samengesteld uit investeringsenveloppen gebaseerd op beleidsdoelstellingen. Men kent verbinteniskredieten en jaarlijkse transactiekredieten. De dotatie aan het OCMW wordt in consensus bepaald. De beleidsrapporten van het OCMW en het gemeentebestuur zullen er voortaan gelijkaardig uitzien. Hierdoor wordt het mogelijk te werken met een geïntegreerde planning over OCMW en gemeente heen. In de BBC-planning staat het effect centraal. De beleidsdoelstellingen moeten worden bekeken en nadien wordt bepaald welke middelen daar voor nodig zijn.

Het exploitatiebudget 2013 van Sint-Lievens-Houtem: Uitgaven Ontvangsten Saldo Beleidsdomein ALGFIN 314.642 8.347.557 8.032.915 Beleidsdomein BESTUUR 2.345.432 181.321 2.164.111 Beleidsdomein GEBIED 2.564.853 686.993 1.877.860 Beleidsdomein LOKECO 353.819 70.330 -283.489 Beleidsdomein VORMING 2.201.270 924.652 1.276.618 Beleidsdomein WELZIJN 1.930.440 6.023 1.924.417 Totalen 9.710.456 10.216.876 506.421 De som van de exploitatiekosten en -ontvangsten van de domeinen algemene financiering, bestuur en ondersteuning, gebiedsontwikkeling en infrastructuur, lokale economie, vorming en vrije tijd en welzijn, veiligheid en beleving sluit positief af met een saldo van 506.421 euro. Het investeringsbudget geeft 2.097.728 euro aan uitgaven en 158.500 euro aan ontvangsten. Dit resulteert in een negatief saldo van 1.939.228 euro. De rubriek ‘andere’ - met de aflos van leningen, toegestane investeringssubsidies en op te nemen leningen als belangrijkste parameters – vertoont een positief saldo van 945.182 euro. Er wordt wel een opname van 3.100.000 euro aan leningen gepland. Vanaf het dienstjaar 2005 tot en met 2012 heeft SintLievens-Houtem geen nieuwe leningen aangegaan en alle investeringen geprefinancierd. Het gecumuleerde budgettaire resultaat van het vorige boekjaar (2012) werd geraamd op 1.812.653 euro. Het resultaat op kasbasis bedraagt aldus 1.325.028 euro.

232


Het financiële draagvlak wordt bepaald op 684.121 euro. Dit betekent dat we uit de dagdagelijkse werking 684.121 euro genereren om schulden af te betalen. Voor 2013 bedragen de netto periodieke leningsuitgaven echter 910.084 euro. Voor 2013 heeft SintLievens-Houtem dus een negatieve autofinancieringsmarge van 225.963 euro. In het meerjarig beleidsplan 2014 - 2019 moet deze autofinancieringsmarge minstens positief zijn in 2019. Het resultaat op kasbasis moet elk jaar positief zijn. Deze oefening moet worden gemaakt in het meerjarenplan 2014 - 2019. Met dien verstande dat de meerjarenplanning van de ‘onderliggende’ besturen – OCMW, IPZ en kerkfabrieken mee moet worden genomen bij deze oefening. Voor 2013 bedraagt het saldo van het domein ‘Algemene financiering’ op het OCMW 659.318 euro. Het domein ‘Sociale zaken’ sluit negatief af voor 861.874 euro. Het totale saldo van het exploitatiebudget bedraagt aldus – 202.556 euro. Dit is eveneens de autofinancieringsmarge. Het resultaat op kasbasis bedraagt 2.721 euro. De BBC-meerjarenplanning van het OCMW moet opgenomen worden in de gemeentelijke planning. Zoals reeds vermeld zijn beide systemen gelijk. Een grondige en degelijke meerjarenplanning van de besturen die niet onderworpen zijn aan de BBC – de politiezone en de besturen van de eredienst - lijkt noodzakelijk om de bal niet mis te slaan in de eigen meerjarenplanning. De richtlijnen voor het opstellen van de politiebegroting wijzen in die richting. “De meerjarenplanning wordt meer en meer noodzakelijk op lokaal vlak om op middellange termijn een begrotingsvisie te ontwikkelen tegenover de beschikbare financiële capaciteiten. Een identieke aanpak op vlak van de politiezones lijkt mij dan ook aan te bevelen omwille van de impact van de begroting van de lokale politie of de gemeentelijke dotatie ervan op de meerjarenplanning en de begroting van de gemeenten.”. 72 De besturen van de eredienst nemen nu – voor de exploitatie – groeivoeten op in hun meerjarenplanning. Het constant houden van de dotatie – zoals in het verleden gebeurde – is nu uitgesloten. BBC impliceert dus financieel een complete cultuurwijziging qua budgetteren: we gaan dus van een inputsturing naar een outputsturing. Planning wordt gericht op het bepalen en uitvoeren van het beleid.

14.2.4.

Duurzame ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling is een belangrijk thema geworden met betrokkenheid van alle gezagniveaus en –domeinen, dus ook het financiële. Er werden bij de hogere overheden fiscale maatregelen uitgewerkt om de mensen in de richting van milieuvriendelijke investeringen te sturen en een billijke sociale ontwikkeling aan te moedigen: subsidies en groene certificaten voor groene energie, subsidies voor de aanwerving van gespecialiseerde ambtenaren, subsidies voor herbebossing en uitwerken van mobiliteitsplannen,... Hier kan men zich de vraag stellen in welke mate deze subsidies gegarandeerd zijn rekening houdend met het behalen van begrotingsnormen. 73 Op basis van de bevindingen van de studie over de effectiviteit van subsidies aan gemeenten en provincies op het vlak van leefmilieu besliste de minister om vanaf 2014 de gemeenten en provincies op een andere wijze te ondersteunen dan vroeger 74 75 . 9 miljoen

Belgisch Staatsblad 06.12.2012 – Ministeriële omzendbrief PLP49 betreffende de onderrichtingen voor het opstellen van de politiebegroting voor 2013 ten behoeve van de politiezones – FOD Binnenlandse Zaken. 73 Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 4.) 74 Persbericht Vlaams minister Joke Schauvlieghe 28/11/2012 – Gemeenten worden ook na 2013 fors ondersteund in hun milieubeleid. 72

233


van de middelen zal aan de gemeenten worden betaald op basis van ingediende projecten die resultaten moeten opleveren. 13 miljoen gaat naar de lokale besturen voor de aanleg van rioleringen. Duurzaam sparen en beleggen kan ook voor openbare besturen. Dit betekent dat de bank op een verantwoordelijke en transparante manier omgaat met geld van spaarders en investeerders die op zoek zijn naar zowel een financieel als een maatschappelijk rendement. De activiteiten die de bank financiert, moet voor de samenleving een positieve impact hebben op lange termijn. Met het geld van spaar- en termijnrekeningen worden enkel kredieten verleend aan organisaties in de ecologische, sociale en culturele sector. Steeds meer openbare besturen worden klant bij duurzame bankinstellingen. 76 In het kader van de natuurbescherming ging het bestuur over tot de aankoop van gronden en bos in Zonnegem, Zonnegemveld en aan de Kasteelkouter. In 2011 investeerde Sint-Lievens-Houtem voor ruim 99.000 euro in de bouw van zonnepanelen op het dak van het cultuurcentrum. De waarde van de groenestroomcertificaten (GSC) is 270 euro. Per 1.000 kWh elektriciteit opgewekt uit een hernieuwbare energiebron, in casu zonne-energie, ontvangt het bestuur 270 euro. Met startdatum 10 juli 2012 werd in dat jaar 6.480,00 euro aan groenestroomcertificaten ontvangen. De opbrengst van de injectiekost bedroeg 347,43 euro. In raadszitting van 27 oktober 2010 sloot het gemeentebestuur een kaderovereenkomst af met Eandis inzake energiediensten. Volgende items komen aan bod: - Eandis creëert een aanbod inzake het organiseren van ondersteuningsactiviteiten gericht op energiebesparingen en van de daartoe dienende investeringen op niveau van (hernieuwbare) energie en energie-efficiëntie ten voordele van het gemeentebestuur; - Eandis kan de overheidsopdrachten uitschrijven, toewijzen en toezien op de uitvoering van deze opdrachten. Het gemeentebestuur heeft zelf de keuze welke mogelijke opdrachten worden voorgelegd aan Eandis; - Per opdracht zal een afzonderlijke specifieke overeenkomst worden afgesloten tussen Eandis en het gemeentebestuur, die telkens kadert binnen deze kaderovereenkomst; - In afspraak met Eandis kan bepaald worden of er voorafgaand een energiescan of audit dient te worden uitgevoerd. Er kan geopteerd worden om de studieopdracht te laten uitvoeren door Eandis of Eandis kan uitvoering geven aan het door het gemeentebestuur opgestelde technisch dossier. Deze overeenkomst loopt tot 1 juni 2018. In mei 2011 tekende Sint-Lievens-Houtem in op het ‘Financieringsbeleid hernieuwbare energie’ van de financieringsintercommunale FINIWO. De gemeente tekende in voor 2.328 aandelen F1 voor een nominale waarde van 29.100 euro. Deze werden voor 1/3de, zijnde 9.700 euro volstort. Dit bedrag kwam uit dividenden die FINIWO op basis van het boekjaar 2011 hiertoe uitbetaalde. De intekening op het investeringsbeleid voor hernieuwbare energie werd voor de gemeente als een financieel gunstige operatie beschouwd. In 2012 werd in de begroting en strategienota van FINIWO uiteengezet (en goedgekeurd door de algemene vergadering) dat alle winst van de F1-aandelen naar 2013 wordt overgedragen in afwachting van de aangekondigde herstructurering van het F1-kapitaal. Voor Sint-Lievens-Houtem ziet de verdeling van de investering via FINIWO er als volgt uit: • Windproject Zeebrugge (fase 1 – PORTFINECO): 5.112,80 euro; Vlaams Parlement – stuk 1859 (2012-2013) ingediend op 11 januari 2013 – ‘Gedachtewisseling over milieusubsidies aan gemeenten en de opvolger van de samenwerkingsovereenkomst Milieu – Verslag. 76 Provinciale vergadering VLO- 22/03/2012 –presentatie Triodos Bank. 75

234


• Windproject Wachtebeke - STORM FUND: 5.112,80 euro; • Windporject Electrawinds: 6.391,00 euro; • Windprojecten EGPF (Maldegem - E17 – E40): 10.665,30 euro; • Windproject Air Energy Melle: 3.578,96 euro; • Zonneproject Terra Nova Solar – Evergem – Zelzate: 17.894,79 euro; Totale investeringen: 55.913,56 euro. Voor de nieuwe milieuconvenant 2014 - 2019 wordt een projectenveloppe ter beschikking van elke gemeente gesteld. Zo weet de gemeente waar maximaal kan worden op gerekend. De projecten kunnen over verschillende jaren lopen. Momenteel is de verdeelsleutel echter nog niet bekend. In dit kader kan bekeken worden in welke mate de duurzaamheidfactor ingebouwd kan worden in de toepassingen van de wet overheidsopdrachten – bestekken 77. Milieu-, sociale en economische criteria kunnen – naast financiële - worden geïntegreerd in alle fases van het aankoopproces van leveringen, werken en diensten. Het beleid kan opteren voor duurzaam bankieren. Deze banken beschikken niet steeds over de faciliteiten die bepaalde grootbanken hebben voor openbare besturen. Tevens moeten we er op letten dat volatiel bankgedrag leidt tot dalende kredietwaardigheid voor het toekennen van leningen.

14.2.5.

De vergrijzing van de bevolking

We bevinden ons in een demografische fase waar een lage nataliteit samengaat met een aanzienlijke verhoging van de levensverwachting. De vergrijzing van de bevolking zal de vraag naar sociale bijstand, gezondheidszorg en voorzieningen van openbaar nut drastisch wijzigen. Zo wordt de vergrijzing een element dat budgettaire gevolgen heeft voor de lokale besturen en de overheidsuitgaven doet toenemen. De opbrengst van de aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting zal ongetwijfeld afnemen door de vergrijzing van de bevolking. Het OCMW zal door de veroudering van de bevolking meer tegemoet moeten komen in de behoeften van opvang en huisvesting van ouderen. Uitbreiding van het dienstenaanbod rond thuiszorg (thuismaaltijden, personenalarm,…) zal zich opdringen. 78 (De pensioenproblematiek van het personeel van de lokale besturen – die hier eveneens thuishoort – wordt omwille van zijn impact in een volgende sectie ondergebracht.) Het Fitch-rapport van 21 januari 2013 ‘The Second Fiscal Crisis: Framing the Impact of Aging Populations on Ratings Sovereigns’ verwacht dat bij landen die onder druk staan van vergrijzingkosten – zonder ingrepen in de pensioenstelsels – de kredietwaardigheid zal worden verlaagd. De druk op de inkomsten via afname van de belastingen bij de gemeente en de druk op de uitgaven van het OCMW zijn - specifiek voor het bestuur - momenteel nog niet berekenbaar. Toch is dit een belangrijk component waar zeker rekening mee moet worden gehouden ook op het terrein van de financiering.

14.2.6.

77 78

De pensioenproblematiek van de lokale ambtenaren.

Zie Vlaams actieplan duurzame overheidsopdrachten 2012-2014. Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 5.

235


Het personeelsbeheer is een gemeentelijke aangelegenheid. De gemeenten zijn sinds 1933 verplicht aan hun personeelsleden een pensioen te garanderen. Dit geldt voor de effectieve personeelsleden en hun rechthebbenden. In tegenstelling tot de privésector, de federale overheidsdiensten en de diensten van de gewesten en gemeenschappen dragen de provinciale en gemeentelijke overheden zelf de lasten van dit pensioen zonder tussenkomst van de federale overheid. Zo waren er 5 groepen - pools - die door de Wet van 24 oktober 2011 werden verenigd in 1 gesolidariseerd pensioenfonds voor de lokale besturen. Dit betreft de statutaire ambtenaren. Factoren die de pensioenproblematiek hebben verscherpt en verscherpen: • de fusie van de gemeenten; • de politiehervorming; • benoemingen doorvoeren op het einde van de loopbaan creëerde pensioenlasten met weinig bijdragen gedurende de carrière; • de structurele daling van het aantal statutaire ambtenaren. Zo werd de financieringsbasis van de pensioenen voortdurend kleiner. Het gebrek aan nieuwe benoemingen en het feit dat heel wat statutaire ambtenaren de komende jaren met pensioen zullen gaan, zullen de trend versterken. Recent komen ook de pensioenen van het contractueel personeel en de lokale mandatarissen meer en meer in de kijker. De zekere stijging van de pensioenlasten in de komende jaren zal zwaar op de gemeentefinanciën wegen. Rechtstreeks via de personeelsuitgaven en onrechtstreeks via de overdrachten (OCMW, politiezone). De personeelsstructuur is in deze fundamenteel. De progressieve stijgingen van percentages van de basis- en responsabiliseringsbijdragen tot 2016 (reeds wettelijk vastgelegd) zullen extra personeelskosten met zich meebrengen. In 2016 zal de basisbijdrage 41,50 % moeten bedragen.

79

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Besturen ex-pool 1

Besturen ex-pool 2

(32 %) 34 % 36 % 38 % 40 % 41.50 %

(40 %) 41 % 41 % 41 % 41 % 41.50 %

Besturen ex-pools 3 & 4 34 % of 41 % 36 % of 41 % 38 % of 41 % 40 % of 41 % 41.50 %

Lokale Politiezones (27.50 %) 31 % 34 % 37 % 40 % 41.50 %

Evenwel zijn de in de bovenstaande tabel weergegeven percentages niet steeds diegene die effectief door de lokale besturen betaald zullen moeten worden. De RSZPPO beschikt immers over een aantal niet-bestemde reserves die gedeeltelijk kunnen worden aangewend om de basispensioenbijdragevoet te verminderen die de besturen aangesloten bij het gesolidariseerde pensioenfonds van de RSZPPO, werkelijk moeten betalen. Bovendien kan de werkelijk te betalen basispensioenbijdragevoet nog eens bijkomend verminderd worden via een tussenkomst van het reservefonds van pool 1, dat uitsluitend kan worden aangewend ten gunste van de lokale besturen die op 31 december 2011 aangesloten waren bij pool 1 (= besturen ex-pool 1). Dit werd geregeld in het Koninklijk besluit van 13 november 2011.en resulteert in volgende bijdragevoeten:

79

Bron: RSZPPO – Het gesolidariseerde pensioenfonds van de RSZPPO – Wet van 24-10-2011.

236


80

Besturen ex-pool 1

Besturen ex-pool 2

2011 2012

(32 %) 32,50 %

(40 %) 40,50 %

2013 2014 2015 2016

34 % 36 % 40 % 41.50 %

41 % 41 % 41 % 41.50 %

Besturen ex-pools 3 & 4 33 % of 40,50 % 35 % of 41 % 37 % of 41 % 40 % of 41 % 41.50 %

Lokale Politiezones (27.50 %) 29 % 31 % 34 % 40 % 41.50 %

Naast de basisbijdrage is de responsabiliseringsbijdrage belangrijk. Lokale besturen met een pensioenlast die hoger ligt dan de effectieve bijdragen moeten deze betalen. Hij bedroeg – initieel -50 % voor 2012 en zal toenemen. Hier gaat het benoemingsbeleid van de besturen een rol spelen. Om de perverse effecten van late benoemingen uit te sluiten, werd een regulariseringsbijdrage uitgewerkt. 81 Al deze bijdragen hebben uiteraard hun repercussies op de respectieve dotaties voor de OCMW’s en de politiezones. De invoering van een aanvullend pensioen voor het contractueel personeel geeft eveneens aanleiding tot bijkomende personeelskosten. Net als de verhoging van de pensioenen voor de mandatarissen. 82 Sint-Lievens-Houtem is een gemeente van pool 1. Tegen 2016 moet 41,50 % aan pensioenbijdrage worden gehaald. Dit geldt eveneens voor het OCMW en de politiezone. Het voor ons geldende regime van kortingen legt momenteel de grootste sprong in aanvullende bijdragen - 4 % - in 2015. Vanaf 2016 zouden – voorlopig – de bijdragevoeten constant blijven. De responsabiliseringsbijdrage – de bijdrage aan het pensioenfonds dat de lokale besturen responsabiliseert ( sanctioneert) in geval van onvoldoende insteek in vergelijking met de effectief uitbetaalde pensioenen – steunt momenteel op ramingen van de RSZPPO. Voor het gemeentebestuur bedroeg de initiële raming van de responsabiliseringsbijdrage 83 zonder korting 9.448 euro, met korting 7.674 euro. Het OCMW was niet onderworpen aan de responsabiliseringsbijdrage. Eens effectief vastgesteld kan dit bedrag kan nooit meer dalen. Met de recent ontvangen nieuwe raming, ontsnapt blijkbaar ook het gemeentebestuur aan deze bijdrage. 84 Bron: RSZPPO – Het gesolidariseerde pensioenfonds van de RSZPPO – Wet van 24-10-2011. Lokale besturen die hun contractant pas na vijf jaar vast benoemen, betalen de meerkost van het ambtenarenpensioen via een ‘regularisatiebijdrage’ (= verschil in pensioenbijdragen tussen privésector en de basispensioenbijdragen bij het gesolidariseerd pensioenfonds ). De eerste vijf contractuele jaren zijn vrijgesteld van de regularisatiebijdrage, ook al wordt de medewerker meer dan vijf jaar na zijn contractuele aanwerving vastbenoemd. De werkgever heeft dus in feite 5 jaar de tijd om zijn contractant te begeleiden naar een vaste benoeming. Bron: RSZPPO – Het gesolidariseerde pensioenfonds van de RSZPPO – Wet van 24-10-2011. 82 Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 9. 83 Brief RSZPPO d.d. 25/11/2011– Simulatie van de responsabiliseringsbijdragen voor de jaren 2012. 84 Brief RSZPPO d.d. 29/03/2013 – Simulatie van de responsabiliseringsbijdragen voor de jaren 2012 en 2013. 80 81

237


gemeente 2012 pensioenlast bedrag wettelijke basisbijdrage verschil

221.964 321.709 -99.745

2013 235.281 352.918 -117.637

OCMW 2012 27.183 72.494 -45.311

2013 28.814 77.320 -48.506

De nieuwe ramingen veranderen weinig aan de situatie van het OCMW. De marge bedraagt nog steeds bijna 50.000 euro. Het vroegere geraamde tekort van de gemeente geeft nu blijkbaar een bonus van 100.000 euro. Onderstaande tabel geeft een overzicht voor het gemeentebestuur en het OCMW van de oppensioenstellingen van statutairen tijdens deze legislatuur. Het zou kunnen dat de stijgende bijdragevoeten in combinatie met de huidige berekende marges onvoldoende zijn om aan de responsabiliseringsbijdrage te ontsnappen. Bij het lezen en interpreteren van deze tabel moet men rekening houden met de vermelde inkomsten voor de gesubsidieerde contractuelen (OCMW doorgaans 10.907 euro, gemeentebestuur 5.702 euro) en de subsidies voor het engagement ‘Sociale Maribel’. Deze tabel geeft eveneens een overzicht van de mogelijkheden van het bestuur via de zogenaamde natuurlijke afvloeiingen. Deze zijn eerder beperkt. Bij raadsbeslissing van 31 augustus 2011 startte het bestuur met de tweede pensioenpijler voor het contractueel personeel. Het geeft aan het contractueel aangestelde personeelslid dat op 1 januari 2010 in dienst is, een inhaaltoelage, à rato van 2 % voor de diensttijd die vóór 1 januari 2010 effectief gepresteerd werd en waarvoor het personeelslid pensioengerechtigd jaarloon ontvangen heeft. De periode die voor de inhaaltoelage in aanmerking wordt genomen, loopt vanaf de datum van aanwerving als contractant bij het bestuur, en is maximaal beperkt tot 1 januari 1987. Voor het OCMW bedroeg de kost van de verleden loopbaan 50.940 euro. De kost van deze operatie voor de gemeente bedroeg 246.223 euro. Beide bedragen werden gefinancierd met het gewone reservefonds. Het bestuur was zinnens de jaarlijkse kost van de tweede pensioenpijler (in 2012: 16.993 euro voor de gemeente) op te vangen door overboekingen uit het gewoon reservefonds. Met de invoering van de BBC is dit fonds opgenomen in het gecumuleerde resultaat van het vorige boekjaar. De kosten van de tweede pensioenpijler vallen nu zuiver ten laste van het exploitatiebudget.

238


Gemeente: personeelssituatie per 01/01/2013 – 93 eenheden – 55+ leeftijd in 2013:

60 58 58 57 56 59 57 56 57 57 57 56 56 56 56

64 63

59

63

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60+

2

5

7

6

9

23

22

16

3

OCMW: personeelssituatie per 01/01/2013 – 24 eenheden – 55+ leeftijd in 2013:

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

59 59 55 59 55-59

1

1

6

5

6

4

62 60+ 1

Legende: statutair contractueel geco secretaris & financieel beheerder sociale Maribel Sint-Lievens-Houtem vormt samen met Herzele en Zottegem de politiezone 5429. De volgende verdeelsleutel wordt gehanteerd: • Herzele: 29,72 % 239


• Sint-Lievens-Houtem: 16,55 % • Zottegem: 53,73 %. Van 2007 tot 2011 bedroeg het aandeel van de gemeente in de gewone begroting van de politiezone 723.748 euro. In 2012 en 2013 liep de kost op tot 765.592 euro. De personeelsuitgaven vormen de belangrijkste uitgavenpost van de politiebegrotingen. Voor onze zone is dit 87,50 %. Deze personeelskosten bestaan op hun beurt voor 71 % uit lonen, 7 % uit diverse sociale uitkeringen en voor 22 % uit werkgeversbijdragen 85. Onder deze patronale bijdragen zijn het de werkgeversbijdragen voor de pensioenen van het statutair personeel die in de periode 2014 - 2015 van 34 naar 40 % moeten stijgen.

14.2.7.

De fiscale bevoegdheid van de gemeenten

De lokale besturen beschikken over fiscale autonomie. Dit is een bevoegdheid die hen toelaat een specifiek beleid te voeren binnen de hen toegekende opdrachten zonder nog sterker afhankelijk te zijn van dotaties en beslissingen van hogere overheden. Zij is echter beperkt en wordt gecontroleerd. Belastingheffing is de voornaamste financieringsbron van de gemeenten en resulteert dus in een grote financiële verantwoordelijkheid. Er zijn specifieke gemeentelijke belastingen en de zogenaamde opcentiemen (o.a. onroerende voorheffing, personenbelasting en verkeersbelasting). Het gewicht van de aanvullende belastingen is bepalend. Hervormingen bij staat of gewest kunnen – zelfs bij gelijke aanvullende aanslagvoeten – tot inkomstenwijzigingen leiden. De gezinsinkomens en de kadastrale inkomens variëren, wat een impact heeft op de belastingsopbrengsten. De aanvullende belastingen nemen meer dan 80 % van de gemeentelijke belastingheffing voor hun rekening. Tijdens de legislatuur 2007 - 2012 bleven de aanslagvoeten van de gemeentelijke aanvullende belastingen vrij stabiel. In 2008 heeft de Vlaamse regering het ‘Lokaal pact’ uitgewerkt. Op het niveau van de fiscaliteit hield dit het volgende in: Voor de Vlaamse regering: • de impact van de volledige afschaffing van de onroerende voorheffing op het nieuwe materieel en de nieuwe uitrusting en voor gebouwen met laag energieverbruik voor 100 % compenseren; • de impact van een vermindering van de onroerende voorheffing voor woningen en gebouwen met een laag energieverbruik voor 100 % compenseren. Voor de gemeenten: • de lokale belastingen in 2009 niet verhogen ten opzichte van2008; • de forfaitaire belasting op afval afschaffen; • tot 2012 geen nieuwe forfaitaire belastingen op gezinnen toepassen; • de belasting op kantoorruimte en tewerkgesteld personeel afschaffen; • een vriendelijk en transparant fiscaal beleid voeren ten aanzien van ondernemingen. Deze regel geldt nog steeds. 86 Evolutie van de aanvullende personenbelasting:

85 86

Belfius, Lokale financiën december 2012, OCMW’s en Politiezones. Pag. 59. Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 6.

240


Waarde van 1 % aanvullende personenbelasting per inwoner (in euro):

87

De cijfers tonen dat Sint-Lievens-Houtem sinds 2001 een vrij hoge aanvullende belasting op de personenbelasting kent. In 2003 noopte o.a. de leasing voor het cultuurcentrum tot een verhoging tot 8,50 %. Sindsdien werd deze belastingvoet zonder jojo-effecten constant gehouden. Ondanks de hoge aanslagvoet benadert de waarde van 1 % per inwoner deze van alle Vlaamse gemeenten samen. Ze ligt duidelijk onder deze van de zustergemeenten. Dit heeft te maken met de inkomstenstructuur en de demografie van onze landelijke gemeente. De gegenereerde meeropbrengsten - die eventueel tot een daling van de aanslagvoet hadden kunnen aanleiding geven - werden besteed aan de aanleg van een buitengewoon reservefonds voor toekomstige investeringen, een gewoon reservefonds voor de opvang van toekomstige pensioenlasten en de vervroegde terugbetaling van leningen teneinde de schuld verder te bedwingen. Per 31 december 2012 hadden deze fondsen volgende omvang: • gewoon reservefonds: 1.426.382 euro; • buitengewoon reservefonds: 106.063 euro. Bij de opstart van de BBC - die geen echte reservefondsen kent maar wel bestemde gelden – werd het saldo van deze fondsen mee verrekend in het bepalen van het gecumuleerde budgettaire resultaat van het vorige boekjaar. De fiscale regularisatie van de overheid bracht voor Sint-Lievens-Houtem voor 2010 – inkomsten 2011 -5.650 euro op. Voor 2011 – inkomsten 2012 – bedroeg deze regularisatie 277.156 euro. Deze spectaculaire ontvangst – zelfs op Vlaams niveau - is echter eenmalig. De fiscale regularisatie loopt ten einde in 2013. 87

Bron: Gemeentelijke profielschets Sint-Lievens-Houtem – GPS + -actualisatie 26/03/2013.

241


Aanvullende personenbelasting in absolute cijfers (in euro): 2007

2008

2009

2010

2011

3.169.608

2.380.391

3.370.412

3.313.030

3.415.562

Door de versnelling in het ritme van inkohiering van de personenbelasting – en dus ook van de aanvullende belasting er op – hebben alle gemeenten voor 2007, 2009, 2010 en 2011 hogere ontvangsten genoten dan deze die normaal gezien uit hun fiscale capaciteit zou voortvloeien. Enkel in 2008 was er een daling van het inkohieringsritme dat te wijten was aan de invoering van een nieuw informaticasysteem. De gemeentebesturen waren tevreden met deze evolutie. Maar deze medaille heeft ook een keerzijde. Geleidelijk aan keert men terug naar een situatie waarbij de parameters ‘werkelijke ontvangsten’ en ‘fiscale capaciteit’ naar elkaar toegroeien. Volgens de Federale Overheidsdienst Financiën (FOD Financiën) zal men vanaf het begrotingsjaar 2013 in een situatie terechtkomen waarin elke gemeente ontvangsten zou moeten verkrijgen die meer met de eigen reële fiscale capaciteit overeenstemmen. De kans op onverwachte meerontvangsten wordt dus miniem of uitgesloten. 88 Evolutie van de opcentiemen op de onroerende voorheffing:

Waarde 100 opcentiemen op de onroerende voorheffing per inwoner (in euro):

89

De opcentiemen op de onroerende voorheffing staan sinds 2003 op 1.495 en blijven sindsdien ongewijzigd. Net als bij de aanvullende belasting op de personenbelasting blijkt dat de relatieve waarde van 100 opcentiemen per inwoner veel meer zegt dan de absolute Bron: Brief dd 04/03/2013 FOD Financiën aan VVSG – Evolutie van de aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting. 89Bron: Gemeentelijke profielschets Sint-Lievens-Houtem – GPS + actualisatie 26/03/2013. 88

242


waarde van de aanslagvoet zelf. Met een aanslagvoet van 1.495 zit men nog steeds onder de inkomsten van de clustergemeenten en de gemeenten van het Vlaamse Gewest samen. Op centiemen op de onroerende voorheffing in absolute cijfers (in euro): 2007

2008

2009

2010

2011

1.989.246

1.890.317

2.076.922

2.327.471

2.012.071

Omwille van de actualiteitswaarde – de regering keurde op 13 december 2012 het voorontwerp van wet goed - worden de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) even belicht. Strikt genomen zijn dit geen belastingen maar in de staat van opbrengsten en kosten van de BBC – lees resultatenrekening – komen zij op ongeveer hetzelfde type van algemene rekening (AR 73) terecht. De opbrengst tot nu toe voor de gemeente mag als nihil worden beschouwd.

14.2.8.

Gemeentefonds en toelagen

Naast de inkomsten uit belastingen zijn de lokale overheden sterk afhankelijk van de financiële transfers die zij ontvangen van de hogere overheden. Deze betreffen gemiddeld 36 % van de inkomsten van de gemeenten. We spreken in dit verband van globale dotaties (bv. gemeentefonds) die vrij mogen worden gebruikt en specifieke dotaties die dienen om bepaalde uitgaven te financieren. De middelen die aan de gemeenten worden toegekend hebben vier doelstellingen: • algemene financiering van gemeenten; • specifieke financiering in ruil voor opdrachten die aan de gemeenten werden gedelegeerd (onderwijs, bib,...); • invloed uitoefenen op aspecten van het lokale beleid; • financieel herstel van gemeenten in moeilijkheden. De globale dotaties zijn belangrijker dan de specifieke (63 versus 37 %). Sinds 1989 bepalen de gewesten autonoom de bedragen en de verdelingsregels van het gemeentefonds. Sinds 2005 groeit het gemeentefonds jaarlijks met een vast percentage van 3,50 %. Het is dan ook een uitdaging voor de Vlaamse overheid om deze groeivoet in de toekomst te garanderen. In principe is 8 % van het gemeentefonds bestemd voor het OCMW. 90 Het detail van de berekening van het gemeentefonds is nuttig voor de situering van het bestuur. Volgende elementen spelen een rol: • 40,80 %: voorafnames voor o.a. grote steden; • 8 %: centrumfunctie (werkgelegenheid en leerlingenaantal); • 30,20 %: fiscale draagkracht (personenbelasting en kadastraal inkomen); • 6 %: open ruimte; • 15 %: sociale criteria (o.a. geboorten in kansarme gezinnen, laaggeschoolde werklozen, leefloners, sociale huurappartementen); • waarborgregeling; • fiscale penalisatie (wegens te lage aanslagvoeten). De ontvangsten uit het gemeentefonds van Sint-Lievens-Houtem (in euro): 90


243


2007

2008

2009

2010

2011

1.392.644

1.444.150

1.484.404

1.530.784

1.594.008

Voor 2012 werd een bedrag van 1.655.126 euro vooropgesteld – ongeveer 166 euro per inwoner. Dit is als volgt samengesteld: • voorafnames: nihil; • centrumfunctie: 9,63 euro per inwoner; • fiscale draagkracht: 107,38 euro per inwoner; • open ruimte: 27,03 euro per inwoner; • sociale criteria: 21,67 euro per inwoner. Voor de waarborgregeling werd Sint-Lievens-Houtem gepenaliseerd met ruim 1.000 euro. Door de geldende aanslagvoeten op de aanvullende belastingen werd aan Sint-LievensHoutem een bonus van bijna 4.000 euro toegekend. 91 Voor het budget 2013 werden volgende prognoses vooropgesteld: 2013: 1.729.370 euro, 2014: 1.789.834 euro, 2015: 1.851.984 euro en 2016: 1.916.061 euro. Het is de vraag of het Vlaamse Gewest de vooropgestelde groeivoet kan blijven handhaven en/of garanderen. Sint-Lievens-Houtem poogt maximaal beroep te doen op diverse subsidies. Het financieel profiel van onze gemeente vertoont echter een duidelijke ongerijmdheid op het terrein van de ‘andere overdrachten’. Deze is deels te wijten aan een beslissing uit 1986. Het OCMW van onze gemeente ontvangt normaliter 10.907 euro per geco tewerkstelling zoals vaak geldt voor andere besturen. Het gemeentebestuur echter kan slechts rekenen op 5.702 euro per geco-tewerkstelling. Het maximale geco-contingent voor de gemeente bedraagt 51 voltijdse equivalenten waarvan er doorgaans 43 eenheden zijn ingevuld. Het maximale voor het OCMW bedraagt 7,50 voltijdse equivalenten aan 10.907 euro en 2 voltijdse equivalenten aan 5.702 euro. Dit contingent is volledig ingevuld. Het is noodzakelijk in de meerjarenplanning om de geraamde geco-tewerkstelling perfect te laten aansluiten met de geco-subsidies. Bij eventuele afvloeiingen is de geco-dualiteit gemeente - OCMW belangrijk. Of dit de enige verklaring voor de ongerijmdheid op het terrein van de ‘andere overdrachten’ is, noopt tot verder onderzoek op basis van de recente VLABEST-studie van de financiële sectorale geldstromen naar de lokale besturen. 92 Een omzetting van de gegevens van de studie naar onze Belfiuscluster toont aan dat Sint-Lievens-Houtem kan rekenen op 11 binnenkomende geldstromen. De andere gemeenten van de cluster scoren hoger – 14 geldstromen. Verder onderzoek kan deze ongerijmdheid oplossen. In 2011 ontving het gemeentebestuur 95.715 euro directe subsidie voor het kleuter- en lager onderwijs. De betaling aan de hogere overheid voor de beleidsondersteuning en het klasvrij maken van de directrice van 2006-2011: 2006 2007 2008 2009 2010 2011 34.418

38.178

38.880

38.824

40.506

35.383

Bron: VVSG Bron: Christiaens, Vanhee, Lievens – Overzicht en verkennende analyse van de Vlaamse sectorale geldstromen naar de Vlaamse lokale en provinciale besturen. Universiteit Gent, 2013. Studie in opdracht van de Vlaamse adviesraad voor bestuurszaken (VLABEST).

91 92

244


Voor de Sociale Maribel kan het OCMW rekenen op 2 voltijdse equivalenten met een totale tussenkomst van 61.739 euro. Voor het gemeentebestuur komen 1,20 eenheden in aanmerking voor een maximaal bedrag van 34.188 euro. Voor het OCMW is het vrij eenvoudig de toegekende voltijdse equivalenten aan te houden. Voor het gemeentebestuur is het – gelet op de spreiding en de personeelswisselingen - moeilijker steeds een tewerkstelling boven de Maribelcoefficiënt van 27,2631 % te realiseren.

14.2.9.

Eigen ontvangsten van de gemeenten

Deze bestaan uit twee categorieën: • de ontvangsten uit prestaties: ontvangsten uit gemeentegoederen en diensten die de gemeente verleent; • de financiële ontvangsten: opbrengsten van financieel vast actief en financiële participaties. De ontvangsten uit prestaties vertoonden de laatste jaren een forse stijging. De gemeentelijke speelruimte om opbrengsten uit prestaties te verhogen, is beperkt. Wel kan het bestuur hier opteren een gedeelte van de kosten te laten dragen door inwoners uit andere gemeenten. Deze zijn tijdens de laatste legislatuur fors gestegen. Dit houdt verband met de herziening van tarieven voor prestaties, toegangsgelden en huurprijzen die de gemeenten toepassen. De financiële opbrengsten daalden door de liberalisering van de energiesector – verlies van dividenden van intercommunales - en de financiële crisis – vereffening Gemeentelijke Holding en wegvallen dividenden Dexia. 93 De ontvangsten uit prestaties zijn voor Sint-Lievens-Houtem vrij laag en beperkt in absolute waarde. In de periode 2005 – 2010 blijven zij constant op iets meer dan 33 euro per inwoner. De clustergemeenten scoren hoger tot 59 euro in 2010. Dit met een stijgende trend. Rekening houdend met de recente controles van de FOD Financiën rond verschillende inkomsten en opbrengsten van roerende goederen en andere diverse inkomsten moet het bestuur in de toekomst – naar alle waarschijnlijkheid – 15 % voorheffing doorstorten aan de federale overheid. Alle roerende goederen die eigendom zijn van de gemeente en die tegen een bepaald bedrag worden verhuurd leveren roerende inkomsten op waarop roerende voorheffing moet worden op betaald. Volgens de FOD Financiën zijn het de huurders van deze materialen die deze roerende voorheffing moeten voldoen op het ontvangkantoor. Indien blijkt dat deze huurders geen doorstorting hebben gedaan kan de FOD Financiën de gemeente - als verkrijger van de inkomsten - aanspreken. Sint-LievensHoutem is hier reeds aan onderworpen geweest. Ook concessies tracht de centrale administratie te belasten. Voor standgelden van marktkramers, kermishouders,… gaat men waarschijnlijk dezelfde redenering volgen. Ook jachtrechten (gemeente en OCMW) en opbrengsten van GSM-masten (bestuur van de eredienst) worden geviseerd. Het uiteindelijke standpunt van de federale overheid is momenteel nog niet gekend. Een op te volgen onderwerp voor prijszetting. Oplijsten en doorlichten wat onder deze regeling zou kunnen vallen is nuttig en aangewezen. De opbrengsten uit beleggingen zijn dalend door de financiële crisis en de prefinanciering van de investeringen. In 2004 bedroegen ze 79.853 euro. Via 83.135 euro in 2005 klommen 93


245


deze opbrengsten uit beleggingen op tot 157.355 euro in 2006. 2007

2008

2009

2010

2011

257.414 292.547 133.101 81.827 79.193 De piek in 2007 werd mee bepaald door de omvang van de reservefondsen en de beperkte mate van prefinanciering op dat ogenblik. Voor Sint-Lievens-Houtem vertonen de inkomsten uit dividenden eveneens een neerwaartse trend. 94 De aankondiging dat ECS in 2013 niet gaat overgaan tot het uitbetalen van een dividend en de onzekerheid voor de verdere toekomst heeft – althans voor 2013 - geen negatieve repercussies voor Sint-Lievens-Houtem. Dit heeft alles te maken met het dividendenbeleid van onze financieringsintercommunale. FINIWO voerde een voorzichtig uitkeringsbeleid waarbij fluctuaties werden opgevangen – het dividendenbeleid was niet afgestemd op de bewegingen van ECS - en waarbij een buffer tegen risico’s werd aangelegd. Voor 2013 wordt het dividend gehandhaafd op 44.900 euro, waarschijnlijk zonder tussenkomst uit de reserves van FINIWO. Eandis zal waarschijnlijk wel overgaan tot uitbetaling van de dividenden voor 2013 (geraamd bedrag 219.500 euro). Voor de verdere toekomst zijn momenteel nog geen echte gegevens beschikbaar. Het debacle van de Gemeentelijke Holding heeft geen gevolgen gehad op de budgettaire boekhouding van de gemeente. De 502.821 euro niet-begrote uitzonderlijke kosten en de 147.457 euro niet-begrote uitzonderlijke opbrengsten werden in het resultaat van 2011 verwerkt.

14.2.10. Hervorming van de brandweerdiensten De algemene organisatie en de werking van de brandweerdiensten situeren zich op federaal vlak. De gemeenten zijn belast met de financiering van de brandweer en de uitvoering van de bepalingen die vervat zijn in de federale wetten. Momenteel wordt de brandweer voor 90 % door de gemeenten gefinancierd. Voor de resterende 10 % wordt hoofdzakelijk beroep gedaan op de federale overheid. In 2007 werd de hervorming van de civiele veiligheid goedgekeurd. Momenteel zit men nog steeds in een implementatiefase. Alle gemeenten zijn verplicht een gedeelte van de aanvaardbare kost en van de brandweer te dragen. De financiële tegemoetkoming van de federale regering in het huidige systeem is niet verplicht en wordt niet automatisch verlengd. Er wordt verwacht dat de hervorming van de brandweer weinig gevolgen zal hebben voor de beschermde gemeenten. 95 Sint-Lievens-Houtem beschikt over een vooruit geschoven post van de brandweer. Dit is een gedecentraliseerde eenheid die snel een interventie kan uitvoeren in afwachting van de inzet van de middelen van de centrale brandweerkazerne te Zottegem.

94 95

Een detail van de diverse participaties van Sint-Lievens-Houtem: zei bijlagen. Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 10.

246


Evolutie kosten brandweer: 2007

2008

2009

2010

2011

345.498

350.982

350.982

350.982

350.982

Vanaf 2008 werden steeds dezelfde voorschotten opgevraagd. Na de toekomstige brandweerhervorming zal Sint-Lievens-Houtem – als beschermde gemeente - samen met Brakel, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Maarkedal, Oudenaarde, Ronse , Wortegem-Petegem, Zingem, Zwalm en Zottegem deel uitmaken van de zone Vlaamse Ardennen.

Gemiddelde Inwoners & KI in %

Kadastraal inkomen procentueel binnen de zone

Kadastraal inkomen in EUR

Aantal inwoners procentueel binnen de zone %

Aantal inwoners

GEMEENTE

De jaarlijkse zonale werkingssubsidie verschuldigd door alle gemeenten binnen de hulpverleningszone Vlaamse Ardennen wordt vastgesteld op de grondslag van volgende verdeelsleutel:

BRAKEL

14.374

8,5570

5.475.335

5,8853

7,2211 %

HOREBEKE

2.063

1,2281

753.627

0,8101

1,0191 %

HERZELE

17.378

10,3453

7.101.995

7,6338

8,9895 %

KRUISHOUTEM

8.119

4,8333

6.505.612

6,9927

5,9130 %

KLUISBERGEN

6.491

3,8642

6.493.833

6,9801

5,4221 %

MAARKEDAL

6.374

3,7945

2.564.170

2,7562

3,2753 %

OUDENAARDE

30.393

18,0932

21.377.872

22,9785

20,5359 %

RONSE

25.533

15,2000

ST.-LIEVENS-HOUTEM

10.044

5,9793

15.502.690

16,6634

15,9317 %

4.619.729

4,9656

WORTEGEM-PETEGEM

6.308

3,7552

3.046.967

3,2751

3,5152 %

ZINGEM

7.353

4,3773

3.121.852

3,3556

3,8665 %

ZOTTEGEM

25.505

15,1834

13.745.856

14,7751

14,9792 %

ZWALM

8.045

4,7893

2,9286

Totaal

167.980

100

2.724.569 93.034.107

3,8589 %

100

5,4725 %

100

Sint-Lievens-Houtem draagt dus 5,47 % van de kosten – met uitzondering van de huidige door de federale overheid gedoteerde -van de gewone dienst in de prezone. Elke zonale aankoop in buitengewone dienst dient vooraf door de Prezoneraad goedgekeurd te worden, waarna elke gemeenteraad binnen de hulpverleningszone Vlaamse Ardennen: • zich akkoord verklaart met deze aankoop; • zich ertoe verbindt om zijn gemeentelijk aandeel in de begroting te voorzien en te storten aan de stad/gemeente die de aankoop in de buitengewone dienst realiseert. Aan de deelnemende gemeenten wordt gevraagd hun aandeel - overeenkomstig de verdeelsleutel van de gewone dienst - in de uitgaven van de buitengewone dienst van de begroting te storten aan de gemeente die de zonale aankoop in buitengewone dienst 247


realiseerde. 96 Er wordt verwacht dat de toekomstige dotaties aan een analoge verdeelsleutel zullen onderhevig zijn.

14.2.11. Toenemende kosten van maatschappelijke dienstverlening verstrekt door OCMW’s De economische crisis veroorzaakt een grotere bestaansonzekerheid bij de mensen die vertaald wordt in een steeds grotere behoefte aan dienstverlening. Dit reflecteert zich in financiële noden van het OCMW. De taken van het OCMW worden voor een deel door andere overheidsniveaus – federaal en gewest - aangestuurd en gefinancierd. Zelf heeft het OCMW ook inkomstenbronnen. De totale financiering gebeurt met specifieke toelagen en met de algemene gemeentelijke dotatie. Het gemeentebestuur past dat deel bij dat het OCMW zelf niet kan financieren. De toenemende kosten van maatschappelijke dienstverlening die ten laste van de lokale gemeenschap vallen, drukken steeds meer op de OCMW- en daarop aansluitend de gemeentefinanciën. Tijdens de voorbije bestuursperiode 2007 - 2012 groeide de gemeentetoelage sterk tegen een ritme van 4,40 % per jaar. Dit als gevolg van de economische crisis. Deze groei is sterker dan de jaarlijkse gemiddelde groei van de gemeentelijke uitgaven van 3,30 %. In een doorsnee gemeentelijk budget vertegenwoordigt de dotatie aan het OCMW zo’n 10,10 %. Het Vlaams gewest financiert de OCMW’s via een algemene toelage uit het gemeentefonds. 97 Evolutie van de middelen aan het OCMW(in euro): In onderstaande tabel moet men de ‘middelen’ bestemd voor het OCMW lezen als de som van de gemeentelijke dotatie en het definitief door het OCMW ontvangen aandeel uit het gemeentefonds. Samen met 22 andere OCMW’s ontvangt het OCMW van Sint-LievensHoutem geen rechtstreekse bijdrage uit het gemeentefonds. Het bedrag van het gemeentefonds komt integraal ten goede aan de gemeente.

Voorlopig verslag vergadering Prezone Raad 22 maart 2013 te Oudenaarde – Verdeelsleutel Prezone Vlaamse Ardennen. 97 Bron: Belfiusstudie – Financiële uitdagingen voor gemeenten – fiche 12. 96

248


98

In 2007 werd via een budgetwijziging de geplande dotatie van 550.000 euro teruggebracht tot 450.000 euro om het overschot aan ontvangen toelage te compenseren. Dit komt niet tot uiting in het cijfermateriaal van de Lokale Statistieken – hier werden blijkbaar de budgetcijfers gehanteerd. De dotatie van de gemeente aan het OCMW ligt steeds lager dan bij de vergelijkbare clustergemeenten. In 2012 nam het gemeentebestuur de kosten van de verleden loopbaan van de tweede pensioenpijler voor zijn rekening en bedroeg de dotatie – na budgetwijziging - 700.000 euro. Dit komt eveneens niet tot uiting in het cijfermateriaal van de Lokale Statistieken. Voor 2013 werd in de BBC-omgeving een dotatie van 650.000 euro voorzien. Deze dotatie was krap om het tekort van het OCMW te ondervangen. Het berekende gecumuleerde budgettaire resultaat van het vorige boekjaar zorgde, in combinatie met de verkoop van grond Weehage, voor een resultaat op kasbasis van 2.721 euro. De autofinancieringsmarge was voor 202.556 euro negatief. De opmaak van het meerjarig beleidsplan 2014 - 2019 voor het OCMW zal – gelet op de strenge opgelegde eisen voor het financieel evenwicht – aanleiding geven – bij gelijkblijvend beleid – tot een aanzienlijk verhoogde vraag van de gemeentelijke dotatie. Een toelage van 650.000 euro zal onvoldoende blijken om de planningsperiode te overbruggen. De opbouw van de BBC-omgeving van het OCMW rond 2 domeinen – algemene financiering en sociale zaken – biedt maximale flexibiliteit qua kredieten zodat strikter budgetteren mogelijk wordt. Toch is vrij nauwkeurig budgetteren in een OCMW-omgeving geen evidentie omdat vele parameters moeilijk zijn in te schatten (ouderen in rusthuizen, leefloners, tussenkomst maaltijden, beroep op poetsdienst,…). Deze tussenkomsten hangen eveneens nauw samen met de hier behandelde parameters van vergrijzing van de bevolking en de macro-economische context. 98


249


Te noteren valt dat de eigendommen van het OCMW: Edg. Tinelstraat 12 en 35 bepalend zijn voor de federale dotatie van het Lokaal Opvanginitiatief (LOI).

14.2.12. Waterbeheer en riolering In België is het waterbeheer een gewestelijke bevoegdheid. Vlaanderen bepaalt dat de waterproblemen moeten worden aangepakt via een integraal waterbeleid zonder versnippering van de bevoegdheden. Op het gebied van waterzuivering en riolering is de gemeente actief naast de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en de drinkwatermaatschappij – in ons geval TMVW. De gemeente is bevoegd voor het rioleringsnet. Sinds 2005 kunnen de gemeenten het beheer van rioleringen en het afvoeren van afvalwater uitbesteden. De drinkwatermaatschappijen werden decretaal belast met de sanering van het water dat hun abonnees verbruiken en lozen. VMM maakt gewestelijke rollende investeringsprogramma’s op voor een periode van 5 jaar. Aquafin voert deze uit. VMM stelt ook gemeentelijke investeringsprogramma’s op. De subsidies voor gemeentelijke projecten worden vaak gereserveerd voor lokale projecten gecombineerd met bovenlokale collectorprojecten. De VMM kent rioolsubsidies toe aan projecten van de gemeenten – standaard 50 % van de rioleringskost. De gewestbijdrage wordt o.a. verhoogd tot 75 % voor de aanleg van een gescheiden stelsel. Omdat de gemeente in een totaalproject naast de rioleringskost ook nog kosten voor de wegenis zelf heeft, zal het aandeel van de subsidies in het totaalproject lager zijn dan deze percentages. Het bedrag dat de gemeenten moesten inschrijven in hun budgetten fluctueerde in het verleden afhankelijk van de lopende projecten. De investeringsinspanning tijdens de nieuwe bestuursperiode zal verder aanhouden en in principe nog toenemen omwille van: • de Europese richtlijn om tegen 2015/2021/2027 een goede kwaliteit te bekomen van het water; • de vervanging en het onderhoud van het bestaande rioolstelsel. Slechts een deel van de gefactureerde gemeentelijke saneringsbijdragen van de waterbedrijven komt terug naar de gemeenten zelf omdat rioolbeheer vaak wordt uitbesteed aan drinkwatermaatschappijen. 99 In 2005 trad Sint-Lievens-Houtem toe tot Aquario 1 van TMVW. Het gebruiksrecht van de riolering werd voor een waarde van 1.358.684 euro aan TMVW overgedragen. Dit is vergelijkbaar met het toekennen van een tijdelijk zakelijk recht op het rioleringsnet. Boekhoudkundig stond het gemeentebestuur een lening toe aan TMVW van 122.281 euro. Gedurende een periode van 14 jaar ontvangt Sint-Lievens-Houtem jaarlijks 8.734 euro van TMVW ter aflossing van deze lening. Dit is vergelijkbaar met de vergoeding van TMVW voor het toegekende vruchtgebruik. Door toetreding tot Aquario 1 werd de gemeente Z-vennoot van TMVW. In 2006 werd de overdracht van de waternetten aan IMVW in de boekhouding gebracht. Dit via een toegestane lening van 279.876 euro die een jaarlijkse opbrengst van 19.820 euro voor het bestuur oplevert. In 2008 onderschreef het bestuur het intercommunaal voorstel voor een collectief saneringsbeleid. Middels een bijdrage van de gemeente zou een gewogen gemiddelde 99


250


zuiveringsgraad van 80 % worden nagestreefd tegen 2015. Voor de financiering van de exploitatie- en investeringswerken in dit kader wenste het bestuur een beroep te doen op het RioFin programma van TMVW. Hierdoor verkreeg de gemeente extra prefinanciering van TMVW in ruil voor een haalbare tussenkomst op 50 jaar – 79.737 euro per jaar. Zolang de extra prefinanciering niet echt wordt aangesproken, wordt er geen tussenkomst opgevraagd. De kredietlijn wordt wel aangehouden en ter beschikking gehouden. Indien blijkt dat de kredietlijn wordt aangesproken, zal de tussenkomst worden opgevraagd conform de geldende modaliteiten. Tot 2013 was dit niet het geval. Verwacht wordt dat vanaf 2014 deze kredieten in de budgettering zullen moeten worden opgenomen. In 2009 besliste het bestuur de naakte eigendom van de riolering te verkopen aan TMVW. Door deze overdracht werd TMVW volledige eigenaar van onze zuiveringinfrastructuur. Er werd geopteerd voor een operatie op de gewone dienst gespreid over 2 boekjaren. Dit leverde het bestuur een financiële ruimte van 777.853 euro. Deze vergoedingen waren samengesteld uit het toekomstige btw-voordeel. Naast de eenmalige vergoeding is er ook een compensatie onder de vorm van aandelen.

14.2.13. Afvalbeheer De gemeenten zijn bevoegd voor het beheer van het huishoudelijk afval. Momenteel moet het afvalbeheer worden gezien in een Europees kader. In Vlaanderen stippelt de Openbare Vlaamse Afvalmaatschappij voor het Vlaams Gewest(OVAM) de sectorplannen uit en bepaalt ze de doelstellingen. Om de kosten te rationaliseren, verenigden de gemeenten zich in intercommunales. De gemeenten hebben vier bronnen van inkomsten om het afvalbeleid te financieren: • contantbelastingen op afvalrecipiënten – afvalzakken, containers, gedifferentieerde tarifering (diftar); • milieubelasting en forfaitaire huisvuilbelasting; • vergoedingen van organisaties die vanuit de industrie zijn opgericht voor bedrijven die onder een aanvaarding- of terugnameplicht vallen; • algemene middelen. Uit enquêtes blijkt dat de forfaitaire huisvuilbelastingen dalen maar dat de tarieven op recipiënten stijgen. De belastingen die verband houden met afval maken 26,50 % uit van de ontvangsten uit eigen lokale gemeentebelastingen (belasting ophalen huisvuil, milieubelasting en de belasting op afgifte van huisvuilzakken, -recipiënten en zelfklevers). Door het lokaal pact daalde het aantal gemeenten met een forfaitaire belasting op het ophalen van huisvuil aanzienlijk. De milieubelasting en de belasting op afgifte van recipiënten nemen eerder toe. Van de kosten die de gemeenten maken voor het afvalbeheer rekenen ze een deel rechtstreeks door aan de burger. De rest wordt betaald uit algemene middelen. Hoeveel algemene middelen in de toekomst meer zullen moeten worden besteed aan het afvalbeheer wordt meer en meer bepaald door tendensen op de recyclagemarkten die sinds 2009 erg te lijden hebben onder de economische crisis. De regionale prijsverschillen houden eveneens verband met de ligging van de intercommunales ten opzichte van de verwerkingsinstallaties. Zolang de intercommunales dergelijke fluctuaties kunnen opvangen met eigen middelen zullen de exploitatiebijdragen aan de intercommunales niet mee moeten evolueren. 100 Sint-Lievens-Houtem maakt deel uit van de intercommunale Land van Aalst (ILvA). Door de delegatie van bevoegdheid aan de intercommunale betreffende het afvalbeheer is het 100


251


bestuur afhankelijk van ILvA voor de prijszetting qua kosten en opbrengsten. Kosten betaald aan de intercommunale ILvA: 2007 676.430

2008 719.157

2009 750.184

2010 739.795

2011 642.696

2010 293.454

2011 303.220

Ontvangsten uit recipiënten: 2007 257.967

2008 238.281

2009 277.777

De verwerking van het afval legt een aanzienlijke druk op het gemeentelijk budget.

14.2.14. De investeringscapaciteit van de gemeenten – gemeentelijk patrimonium Overheidsinvesteringen in collectieve infrastructuur hebben een structurele impact op de economische ontwikkeling en aantrekkingskracht van een gebied. Gelet op de toestand van de overheidsfinanciën moet echter uiterst selectief met overheidsinvesteringen worden omgesprongen. Vooral de investeringen van de lokale besturen hebben een impact op de lokale economie. Het zijn de overheidsinvesteringen van de lokale besturen die het leeuwendeel van de overheidsinvesteringen uitmaken. In de Europese Unie bedraagt dit cijfer twee derden. Naast een structureel karakter vertonen de overheidsinvesteringen ook een cyclische component. Volgende factoren beïnvloeden de dynamiek van de investeringen van de lokale overheid: • de economische en budgettaire context. Investeringen van lokale besturen zijn zeer conjunctuurgevoelig, ze kunnen uitgesteld of zelfs worden geschrapt; • de maatschappelijke behoeften; • het bewaren van het patrimonium; • de invloed van de verkiezingen. Op het einde van de bestuursperiode 2007 - 2012 was dit effect minder uitgesproken dan in het verleden. De vraag rijst of de gemeenten tijdens de volgende bestuursperiode voldoende zullen kunnen blijven investeren tegen een achtergrond van erg beperkte budgettaire en financiële middelen. Volgende financieringsbronnen kunnen de gemeenten aanspreken: • zelffinanciering. De gemeente kan beschikken over reservefondsen of over overschotten die voor bepaalde projecten werden aangelegd. Anderzijds kan het bestuur ontvangsten uit verkopen van patrimonium gebruiken voor nieuwe investeringen. De capaciteit om nieuw spaartegoed – bestemd voor zelffinanciering op te bouwen zal meer beperkt zijn tijdens de volgende bestuursperiode; • de gemeenten kunnen voor bepaalde projecten kapitaalsubsidies ontvangen van de hogere overheid als steun voor bepaalde investeringsprojecten. De komende jaren zullen deze overheden echter zelf – in het kader van het stabiliteitspact – toenemende beperkingen ondervinden om zelf hun verbintenissen na te komen. Het zou dus kunnen dat de investeringssubsidies aan de lokale besturen neerwaarts moeten worden bijgestuurd. • leningen vormen eveneens een belangrijke financieringsbron voor investeringen. Leningen aangaan betekent een spreiding van de investering in de tijd zonder dat de lokale belastingplichtigen direct de totale last van de investering moeten dragen. Ondanks het feit dat de langetermijnrente historisch laag is kunnen de economische en financiële crisis het aangaan van leningen in de toekomst bemoeilijken. Zoals 252


reeds vermeld worden in BBC leningen aangegaan omwille van thesauriebehoeften en niet meer om de kosten van specifieke investeringsprojecten te dekken. Dit kan eventueel problemen geven bij het vinden van de nodige fondsen. Gaan banken nog leningen verstrekken waar geen ‘waarborgen’ tegenover staan? In welke mate gaan de hervormingen van de bankensector (Bazel III regels, banktoezicht, risicobeheersing,….) de voorwaarden voor de kredietverlening verstrengen? In welke mate gaat de ‘notoriëteit’ van de gemeente nog een rol spelen bij het werven van nieuwe fondsen? • alternatieve financieringsoplossingen. In dit kader denken we voornamelijk aan leasingvormen, vormen van samenwerking met privépartners,... Men kan stellen dat alle vormen van financiering op lange termijn de komende legislatuur onder druk zullen komen te staan. 101 De financiële crisis heeft alle evidenties en praktijken van de leningmarkt voor lokale besturen drastisch gewijzigd. Tot 2008 was er geen vuiltje aan de lucht. De concurrentie tussen de vier Belgische grootbanken zorgde voor aantrekkelijke voorwaarden en rentevoeten. Bij banken groeide achterdocht over de solvabiliteit van andere banken en werd daardoor de interbancaire financiering stopgezet. De ‘funding’ van de banken voor leningen kwam onder druk te staan. De banken moeten nu extra kosten maken om de tussentijdse herfinanciering van leningen te garanderen. Deze zogenaamde liquiditeitspremie is een eerste kostenverhogend effect van de financiële crisis. Door de solvabiliteitsnormen van Basel III moeten banken dubbel zoveel kernkapitaal aanhouden als vroeger. Door de strengere normen kunnen bij een bepaald bankkapitaal maar half zoveel leningen aan overheden worden verstrekt in vergelijking met vroeger. Het schaarser wordende krediet is een tweede gevolg voor de lokale besturen. Basel III legt ook strengere liquiditeitseisen op aan de banken. Zij moeten voorkomen dat banken over de kop gaan als in een crisisperiode te veel cliënten tegelijk hun tegoeden opvragen. In deze context worden vaste klanten minder volatiel beschouwd dan occasionele klanten. Daarom zijn banken de laatste jaren steeds meer geïnteresseerd in het betalingsverkeer van de lokale besturen. Soms wordt dat betalingsverkeer zelfs als voorwaarde gesteld om nog een offerte in te dienen. Dit is het derde gevolg van de financiële crisis voor het aangaan van leningen door lokale besturen. Zij zullen verplicht zijn hun betalingsverkeer te spreiden over verschillende banken. Dit houdt grote wijzigingen op het vlak van het thesauriebeleid in. Naast deze kortetermijnvisie speelt ook de langere termijn een rol bij de liquiditeitsnormen: welke middelen blijven tijdens een crisisperiode van meer dan een jaar nog binnen de bank? Hierdoor komen er normen voor een erg strenge afstemming van de looptijd van de funding op de looptijd van de kredieten. Leningen met een langere looptijd worden steeds moeilijker, zelfs onmogelijk. Dit is het vierde gevolg van de financiële crisis voor de lokale besturen: lenen op lange termijn wordt of ontzettend duur of onmogelijk. Budgettair is dit een zware uitdaging. Bij eenzelfde leningvolume worden de jaarlijkse aflossingen een pak groter. Vier conclusies: • Van de vroegere competitie tussen de banken gaan we naar een competitie tussen de afnemers van leningen. • Lenen wordt fors duurder al wordt dit alsnog gemaskeerd door de lage rentevoeten. • Banken stellen het betalingsverkeer steeds meer als voorwaarde voor het toestaan van leningen. 101


253


•

Leningen zullen sneller moeten worden afgelost.

Men mag dus stellen dat als de kredietverlening aan de lokale besturen in de problemen komt, dit tot een sterke daling van de gemeente- en OCMW-investeringen zal leiden. Zeven mogelijke remedies: • Enkel maar de markt opgaan als het bestuur het geld echt nodig heeft en niet meer vragen dan vereist om de thesauriebehoeften te dekken. • Een nieuw type overheidsopdracht waarbij besturen – op basis van een kwalitatieve selectie – met enkele banken een raamovereenkomst afsluiten voor het verstrekken van leningen. • Gemeenten en OCMW’s moeten meer nog dan vandaag hun financiële rapportering verzorgen: een bestuur met klare cijfers en plannen heeft voordeel tegenover een bestuur dat nauwelijks kan aangeven hoe het er voor staat. • Andere financiers dan de banken zijn misschien bereid langetermijnkredieten te verschaffen (verzekeraars, pensioeninstellingen,…). • Kredietverlening buiten de banken om is een onderzoek waard – commercial paper. • Misschien kan de Vlaamse overheid zelf leningen aantrekken en die doorgeven aan de gemeenten en OCMW’s. • De oprichting van een nieuw financieringsvehikel special voor d lokale besturen. 102 Sinds het budget 2005 heeft Sint-Lievens-Houtem niet meer geleend. We financierden dus zelf onze investeringen. In budget 2013 werden voor 3.100.000 euro leningen ingeschreven om tot een positief resultaat op kasbasis te komen. Momenteel bedragen de door de banken toegekende marges op de referentierentevoet ongeveer 200 basispunten. Deze marge varieert met de algemene financiële context. De kans bestaat dat het in 2013 niet nodig zal zijn de markt te consulteren. Het bepalen van het ogenblik van echte thesaurienood is geen eenvoudige oefening. Het huidige model van thesaurieplanning en -opvolging moet worden verfijnd en aangepast aan de financieringsproblemen van de markt. Het bestuur heeft nood aan een strategie rond de problematiek van de thesaurieplanning in combinatie met financiering zelf, de timing ervan en de beleggingen. Het huidige model – gebaseerd op de gekende geldstromen - voldoet voor de planning op korte termijn. Het laat toe kort op de bal te spelen. Voor de thesaurieplanning en financiering op middellange termijn moet een adequater model worden opgesteld. De planning op lange termijn - de moeilijkste oefening - zal moeten steunen op de meerjarenplanning van de BBC. Het bestuur kan – met raadsbeslissing – het kader voor financiering en beleggen bepalen. Dit op basis van gewenste doelstellingen rond deze beide punten en bepaling van aanvaarde risico’s. Er werd reeds afgestapt van de vroegere politiek van absolute maximalisering van beleggingen met een laag risico. Momenteel wordt een tweesporenbeleid gevoerd waarbij een deel van de middelen wordt aangewend voor maximale opbrengsten uit beleggingen. Het andere gedeelte wordt gehanteerd als verankeringsmiddel teneinde ons niet als volatiel te manifesteren. FINIWO organiseerde voor zijn deelnemers een thesaurieprogramma voor de financiering van investeringen. Dit is gebaseerd op een commercial paper programma waarvoor FINIWO 102

Bron: Lokaal 1 januari 2013 – Jan Leroy – Waarom lenen steeds moeilijker wordt.

254


een contract heeft lopen bij KBC. Het thesaurieprogramma is beschreven voor maximaal 45 miljoen euro. Met de beslissingen die FINIWO van een aantal deelnemende gemeenten heeft ontvangen, was het maximale bedrag bereikt. Sint-Lievens-Houtem is niet toegetreden tot dit programma omdat er geen liquiditeitprobleem was. Op dit ogenblik is het niet meer mogelijk toe te treden tot dit programma. De onrust op de financiële markt zorgt ervoor dat de plaatsing van het schuldpapier moeilijk verloopt. Door deze marktomstandigheden is het voor de intercommunale niet meer aangewezen om het programma uit te breiden – men aanvaardt geen nieuwe engagementen meer. 103 De toetreding tot het TMVW-vehikel Intervia in december 2011 biedt mogelijkheden tot het spreiden in de tijd van de financiering van investeringen. De betalingen (liquiditeitbudget, resultaat op kasbasis, rubriek III.A.3. – toegestane investeringssubsidies) in schijven creëren een engagement dat sterk lijkt op aflos van leningen maar de rubricering in het liquiditeitbudget heeft enkel gevolgen op het resultaat op kasbasis en niet rechtstreeks op de autofinancieringsmarge. Naast de reeds vermelde Aquario-projecten financierde het bestuur ook o.a. volgende investeringen: • de diverse werken van de besturen van de eredienst; • de nieuwe politiekazerne (1.332.399 euro gemeentelijk aandeel); • de uitbreiding van de sporthal;(totale kost: 1.560.646 euro) • de ruilverkaveling voor een - momenteel - geraamd bedrag van 1.275.000 euro (nog niet volledig gerealiseerd); • diverse onderhoudsinvesteringen; • de aankoop van ’t Kerksken (225.821 euro); • de aankoop van de woningen Edg. Tinelstraat 10, Hofkouter 32, Molenkouter 45, Marktplein 2 en grond aan de Mgr. Meulemanstraat. Het OCMW verwierf naast de woning Strijmeers 79 de woningen aan de Edg. Tinelstraat 12 en 35. Volgende projecten worden gepland alhoewel het bestuur niet steeds alles zelf in de hand heeft voor de uiteindelijke realisatie ervan: o.a. heraanleg Morelgem, heraanleg hoofdstraten Zonnegem en de heraanleg van het Marktplein. Het bestuur blijft steeds verantwoordelijk voor het onderhoud van het gemeentelijk patrimonium. De realisaties van de ruilverkaveling zullen aldus aanleiding geven tot bijkomende onderhoudskosten aan wegen en aangelanden: meer uitgaven voor exploitatie. Slechts een beperkt aantal gemeentelijke en OCMW-eigendommen kunnen worden gebruikt als eenmalige desinvestering. De uiteindelijke investeringscapaciteit van SintLievens-Houtem gaat worden bepaald door de autofinancieringsmarge van de BBC. Indien het structurele evenwicht op het einde van de planningsperiode 2014 - 2019 niet wordt bereikt, zal het bestuur o.a. moeten schrappen in de geplande investeringsprojecten. Sinds 1 januari 2009 voert het gemeentebestuur naast een gemeentelijke boekhouding ook een btw-boekhouding. Het bestuur was immers door de inkomsten van de winterjaarmarktjaarbeurs btw-plichtig geworden. Door deze btw-plicht is het bestuur vanaf 1 juli 2012 ook verplicht een btw-boekhouding te voeren voor alle werken in onroerende staat. Sint-LievensHoutem draagt het statuut van ‘Belasting te voldoen door medecontractant’. Op vrij korte termijn zouden we de ‘onderneming’ Sint-Lievens-Houtem moeten doorlichten 103

Bron:Brief FINIWO van 5 september 2011.

255


rond btw-plichtige activiteiten (bv. zoutverkoop). Optimalisatie van recuperatie van btw dringt zich eveneens op – zeker in verband met de jaarmarkt. In deze btw-context is het eveneens nuttig te wijzen op de mogelijkheden die het nieuwe Gemeentedecreet biedt qua externe verzelfstandiging: de publiekrechterlijke autonome gemeentebedrijven (AGB) en de privaatrechterlijke externe verzelfstandigde agentschappen (EVA’s). Afweging van de mogelijke voor- en nadelen van deze constructies ten opzichte van de voor- en nadelen van de eigen btw-boekhouding kunnen onderwerp zijn van beleidsbeslissingen. Bij een mogelijke keuze voor verzelfstandiging is het erg belangrijk dat het beleid een duidelijke, gemotiveerde keuze maakt die gesteund is op alle beïnvloedende aspecten. Verzelfstandiging kan leiden tot kostenbesparingen, al is dat verre van vanzelfsprekend. Het behoud van de eigen inkomsten binnen de verzelfstandigde entiteit kan positief zijn voor de responsabilisering, maar heeft ook neveneffecten. Door de invoering van de BBC zal het ook binnen de gemeente mogelijk zijn om bepaalde diensten de eigen (extra) ontvangsten te laten ‘behouden’, waardoor het verschil met een verzelfstandigde entiteit weer kleiner wordt. De verzelfstandiging van gemeentelijke activiteiten kan ook fiscale gevolgen hebben. Naast de voordelen zijn er echter ook nadelen. Een goed voorafgaand onderzoek is dus belangrijk. 104

14.3.Conclusie Financieel wordt het gemeentebestuur van Sint-Lievens-Houtem in de volgende legislatuur geconfronteerd met diverse uitdagingen die zekere repercussies hebben op de toekomstige beleidsvorming. De invoering van de BBC in 2013 maakt dit financiële plaatje duidelijker dan voorheen. Niet alle doelstellingen zullen kunnen worden gerealiseerd. Het door de BBC opgelegde stramien van duidelijk plannen en bijsturen biedt een voordeel ten opzichte van vroeger maar het nieuwe opgelegde financiële evenwicht is strikter en strenger. Opportuniteitsingrepen kunnen maar worden niet als de regel beschouwd. Een degelijke meerjarenplanning van de ‘onderliggende’ besturen is noodzakelijk voor goede ramingen. Structureel ingrijpen om dit nieuwe evenwicht (= positieve autofinancieringsmarge in 2019) te bereiken, dringt zich op. De beschikbare financiële ruimte is beperkt. Kaasschaafmaatregelen werden reeds doorgevoerd en lijken nu nog steeds interessant. Efficiëntiemaatregelen kunnen tijdelijk - beperkt - soelaas brengen. Een aantal eenmalige investeringsingrepen kunnen helpen dit evenwicht te bereiken. Toch zijn structurele ingrepen echter noodzakelijk. Voorgaande analyse geeft indicaties voor bepaalde ingrepen. De planning van de thesauriebehoeften op langere termijn is een steeds moeilijker oefening. De uiteindelijke beschikbare financiële ruimte gaat slechts effectief te zien zijn als rekening 2012 wordt afgesloten. BBC richtlijnen wijzen nu echter in de richting van een lager dan berekend resultaat.

Bron: VVSG, 4/11/2010 – Afwegingskader – Externe verzelfstandiging op lokaal niveau. Pag. 17-22 Financieel en fiscaal.

104

256


15.

Informatie en participatie

15.1.Gemeentelijke communicatiekanalen naar derden / personeel 15.1.1.

Papieren kanalen

Infokrant De gemeentelijke infokrant verschijnt 10 keer per jaar. Het is een tijdschrift van 20 pagina’s, gedrukt in full-color. De opmaak, druk en bedeling zijn uitbesteed aan een drukker. Bij de gunning aan een drukker werd rekening gehouden met de duurzaamheid van druk en papier. De communicatieambtenaar zorgt voor de redactie. In de infokrant worden max. 6 pagina’s gereserveerd voor advertenties van handelszaken. De handelaars krijgen de mogelijkheid om hun advertentie aan te passen per editie. Sinds het begin van de uitbesteding van de infokrant (1 januari 2011), zijn er max. 2 pagina’s gevuld met advertenties van lokale handelaars. Het tarief voor een advertentie bedraagt 350 euro per 1/8ste van een A4, per jaar. De infokrant wordt bedeeld over alle brievenbussen van de gemeente. De infokrant is het belangrijkste gedrukte communicatiekanaal van de gemeente. Het is dan ook cruciaal dat de informatie de verschillende doelgroepen bereikt. Dit kan enkel wanneer de inwoners de infokrant aantrekkelijk vinden en het zien als een meerwaarde. De diensten trachten dit te verwezenlijken door gerichte informatie te bieden, onderverdeeld in thema’s, door de teksten leesbaar te houden (niet te lang, breken met foto’s) en door de layout uit te besteden aan een drukker/grafisch bureau. De infokrant heeft de laatste jaren op dat vlak reeds een evolutie doorgemaakt, maar het is belangrijk hierover de stem van de inwoners te horen. Dit kan eventueel door een bevraging gebeuren. Om de kosten van de infokrant verder te drukken kan eventueel geopteerd worden om actiever adverteerders aan te trekken. Dit mag achter niet de kwaliteit van het blad verminderen. Het mag niet resulteren in een reclameblad. Pano De Pano is een weekblad dat regionaal bedeeld wordt. De gemeente publiceerde tot eind 2012 wekelijks informatie op ½ pagina. Met ingang van 1 januari 2013 is de publicatie verminderd naar 1/8ste van een pagina. Gemeentelijke activiteiten die plaatsvinden in de week van uitgave of dringende berichten, worden er nog eens uitgelicht. Daarnaast verschijnt er wekelijks een activiteitenkalender dat gelinkt is aan de uitdatabank. De redactie gebeurt door de communicatieambtenaar. De lay-out wordt uitgevoerd door de drukker.

257


Het voordeel van publiceren in de Pano is het feit dat het blad veel gelezen wordt. Het nadeel is dat de kost voor de gemeente relatief hoog ligt en de teksten van Sint-LievensHoutem tussen advertenties staat. Door de publicatie te verminderen naar 1/8ste van een pagina, blijft de gemeente een plaats behouden voor dringende berichten. Via een eventuele bevraging naar de inwoners, kan de nood aan artikels in de Pano in kaart worden gebracht. Affiches / flyers / brochures Om een activiteit of dienstverlening extra in de verf te zetten, worden affiches en flyers ontwikkeld. Dit gebeurt veelal in eigen beheer. Bij de ontwikkeling van de affiches en flyers wordt bij gebrek aan een vastgelegde huisstijl, steeds het gemeentelijk logo opgenomen als herkenningspunt van gemeentelijke communicatie. De redactie gebeurt door de dienst zelf, de eindredactie door de communicatieambtenaar en de lay-out door de cultuurdienst. In het kader van de actieve openbaarheid van bestuur wordt best gekeken welke brochures er nog kunnen geboden worden aan de inwoners (bv. overzicht van de subsidies, toelagen). Een werkpunt is zeker ook het actueel houden van de bestaande brochures (toerisme, retributies die vermeld staan, contactgegevens, …). Persberichten De gemeente beschikt over een korte en een uitgebreide perslijst. De korte perslijst bestaat uit regionale journalisten. De uitgebreide perslijst omvat naast de regionale ook nationale perscontacten. De diensten bereiden zelf hun persberichten voor. De eindredactie en het doorsturen naar de pers gebeurt door de communicatieambtenaar. Op die manier wordt een overzicht bewaard van de persartikels die worden verspreid en wordt getracht om een uniformiteit aan de dag te leggen. De persberichten zijn een bijkomende manier om activiteiten bekend te maken en om voor informatie van algemeen belang op gemeentelijk niveau, te verspreiden. In het kader van imago-opbouw is het belangrijk om regelmatig op een positieve manier in de pers te komen. Daarom is het van belang om regelmatiger persberichten te verspreiden. Op die manier blijven de mensen beter op de hoogte van de dienstverlening, activiteiten, resultaten, … van de gemeente. De gemeente biedt immers een ruime dienstverlening aan haar bevolking, wat zeker ook in het licht mag worden gesteld! Aanplakborden Op de toegangswegen naar en in de dorpskernen van de gemeente bevinden zich infoborden die beplakt worden met activiteiten van of in samenwerking met de gemeentediensten. Deze borden worden sinds januari 2013 per kwartaal beplakt. Locatie: Bruisbeke, Klein Zottegem, Polbroek, Diepestraat, Zonnegem, Marktplein en Wettersesteenweg.

258


De opmaak van de borden gebeurt door personeel van de cultuurdienst. Het drukken door een drukker en het plakken zelf door de technische buitendienst. Personeelsnieuwsbrief Voor het personeel wordt op regelmatige basis een nieuwsbrief uitgegeven. Tot 2012 werden deze nieuwsbrieven digitaal uitgegeven, opgemaakt volgens het content management systeem van de website en het extranet. Vanaf 2012 worden de nieuwsbrieven opgemaakt via Publisher, met foto’s en afgedrukt in kleur. De opmaak en redactie gebeuren door de communicatieambtenaar. De inhoud wordt bepaald door de communicatieambtenaar in samenwerking met de personeelsdienst. Het gaat over items die belangrijk en actueel zijn voor het personeel. Aantal uitgegeven nieuwsbrieven 2010 2011 2 2

2012 4

Sinds het begin van de nieuwsbrieven voor personeel heeft nog geen bevraging plaatsgevonden over de meerwaarde van een dergelijke nieuwsbrief. Het is zeker opportuun om op basis van de resultaten van een bevraging, de kwaliteit van de nieuwsbrief aan te passen. Er zal werk moeten gemaakt worden om de nieuwsbrief regelmatiger uit te geven, om de 4 maanden bv. Dit zal de geloofwaardigheid van het blad bevorderen.

15.1.2.

Digitale kanalen

Website www.sint-Lievens-Houtem.be De huidige website is online sinds maart 2008. Via een content management systeem kunnen de diensten zelf hun teksten aanpassen. De input wordt onmiddellijk gepubliceerd. De communicatieambtenaar ontvangt een e-mail wanneer er aanpassingen zijn gebeurd. Eventuele aanpassingen worden dan gedaan of worden doorgegeven aan de dienst om uit te voeren. De homepage of nieuwspagina bevat korte items. Vooral de activiteiten die de komende week plaatsvinden worden extra in de verf gezet. Ook belangrijke informatie worden kort en bondig op de homepage geplaatst, met een link naar meer informatie. De homepage wordt vooral door de communicatieambtenaar beheerd.

Maand

Unieke bezoekers

Maand

Unieke bezoekers

Maand

Unieke bezoekers

Maand

Unieke bezoekers

jan/10

3717

jan/11

5229

jan/12

4873

jan/13

5711

feb/10

3854

feb/11

4460

feb/12

5087

mrt/10

4325

mrt/11

4300

mrt/12

4674

apr/10

3831

apr/11

3997

apr/12

4671

mei/10

4197

mei/11

4428

mei/12

4642

jun/10

3895

jun/11

4579

jun/12

5134

jul/10

2555

jul/11

3880

jul/12

4276

259

Omgevingsanalyse Sint-Lievens-Houtem aug/10

4652

aug/11

4406

aug/12

4591

sep/10

4693

sep/11

5105

sep/12

5774

okt/10

5380

okt/11

6125

okt/12

7647

nov/10

9047

nov/11

10820

nov/12

10970

dec/10

4271

dec/11

4186

dec/12

5099

54417

Totaal

61515

Totaal

67438

Totaal

Het aantal unieke bezoekers kent een piek in november (cf. Houtem Jaarmarkt). Verder valt een geleidelijke stijging van het aantal bezoekers op. De website is duidelijk een belangrijk medium voor informatie. De gemeente gaat er ook prat op om zoveel mogelijk informatie aan te bieden via de website. Het is dan ook belangrijk en een werkpunt om de informatie actueel te houden. Hiertoe moeten de diensten zeker extra aangemoedigd worden. De website moet ook verder uitgebreid worden met digitale dienstverlening. De mensen hebben het alsmaar drukker, en rekening houdend met de openingsuren van het gemeentehuis, wordt de digitale dienstverlening heel belangrijk. De gemeente zal ook de trends op vlak van Smartphones, tablets, … in de gaten moeten houden en de nodige maatregelen moeten treffen om hierop in te spelen bij de uitbreiding van de digitale dienstverlening. Digitale nieuwsbrief Via het content management systeem van de gemeentelijke website worden er nieuwsbrieven verstuurd naar ingeschreven e-mailaccounts. Algemene digitale nieuwsbrief Verschijnt wekelijks en wordt opgemaakt door de communicatieambtenaar. Het bevat korte items over komende activiteiten en belangrijke berichten. Informatie over lopende wegeniswerken wordt erin opgenomen. Aantal ingeschreven accounts op 31 december 2012: 1.687 Nieuwsbrief CC De Fabriek Verschijnt op niet-vastgestelde momenten, wanneer de noodzaak zich voordoet. De opmaak gebeurt door de cultuurdienst. Eindredactie gebeurt door de communicatieambtenaar. De inhoud bestaat uit activiteiten die zullen plaatsvinden in CC De Fabriek. Aantal ingeschreven accounts op 31 december 2012: 1.300 Nieuwsbrief sport Verschijnt op niet-vastgestelde momenten, wanneer de noodzaak zich voordoet. Opmaak gebeurt door de sportdienst. De inhoud bestaat uit sportnieuws uit de gemeente. Aantal ingeschreven accounts op 31 december 2012: 82 Nieuwsbrief wegeniswerken 260


In 2010, bij de start van een aantal grote wegeniswerken in de gemeente, werd een aparte nieuwsbrief voorzien om de ingeschrevenen te informeren over de stand van zaken. Omdat slechts weinigen zich inschreven, werd het item meegenomen in de algemene nieuwsbrief. Extranet http://ims.sint-lievens-houtem.be Het extranet is verbonden aan hetzelfde content management systeem van de website van de gemeente. Op het extranet staan documenten zoals: RPR, arbeidsreglement, deontologische code, taalregels, de personeelsbrieven, krantenartikels over de gemeente, verslagen gemeenteraad / college, processen interne controle, … Personeelsleden die een login en paswoord krijgen aan het begin van hun indiensttreding, kunnen de inhoud van het extranet raadplegen. Afhankelijk van de hen toegestane rechten, kunnen zij eveneens documenten op het extranet plaatsen. Via een bevraging van het personeel kan gekeken worden hoe het extranet kan geoptimaliseerd worden, zodat het kan evolueren naar een echt werkinstrument voor het personeel.

15.1.3.

Sociale media

De gemeente tracht een breder publiek te bereiken door ook sociale media in te zetten voor het informeren van de burger. Er wordt gebruik gemaakt van Facebook, Twitter en in mindere mate van Youtube. De verschillende facebookpagina’s worden beheerd door de verantwoordelijken van de betreffende diensten. Er zijn echter geen afspraken over de manier van werken wanneer bezoekers van de pagina klachten of meldingen uiten. Facebook In januari 2013 is het gemeentebestuur gestart met een algemene Facebookpagina. Mensen die ingelogd zijn op Facebook en zoeken naar “Gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem”, komen op de pagina terecht. De communicatieambtenaar beheert de pagina en zet er activiteiten en berichten extra in de verf. De algemene facebookpagina is gelinkt aan Twitter. Dit wil zeggen dat items die op facebook gezet worden, automatisch via Twitter verspreid worden. Sinds januari tot maart 2013 heeft de algemene pagina van de gemeente 158 likes. Opmerkingen, vragen en meldingen die via de facebookpagina worden gepost door bezoekers, worden doorgestuurd naar de bevoegde dienst en geregistreerd via het Meldpunt. De jeugddienst heeft sinds 27 november 2011 een pagina voor algemene jeugdactiviteiten en een aparte pagina voor de speelpleinwerking sinds 29 november 2012. Vooral vlak voor en tijdens de schoolvakanties worden berichten op deze pagina’s geplaatst door de consulent vrije tijd of de jeugdconsulent. De inhoud bestaat voornamelijk uit aankondigen van activiteiten, foto’s van activiteiten en eventuele andere nieuwtjes vanuit de jeugddienst. De pagina van de speelpleinwerking heeft 28 likes.

261


CC De Fabriek heeft sinds eind 2011 een eigen pagina op Facebook. Alle voorstellingen en films georganiseerd door cultuurcentrum worden erop geplaatst en indien nodig meerdere keren gedeeld. De pagina van CC De Fabriek heeft 3.080 likes De bibliotheek heeft sinds 2010 een facebookpagina. Regelmatig worden er activiteiten en foto’s van voorbije activiteiten gepubliceerd. Er is ook vaak een link naar de online catalogus van de bib. De pagina heeft 2.060 vrienden en 354 likes Twitter @SintLievensHout Het gemeentebestuur heeft een algemeen Twitter-account sinds 1 januari 2013. De publicaties op de algemene facebookpagina van de gemeente, worden automatisch gekoppeld aan het twitter-account. Buiten noodsituaties is Twitter bedoeld als een bijkomend communicatiemiddel voor activiteiten en belangrijke berichten naar de burger toe. Het is een aanvulling op de informatie geboden door de gemeentelijke website en infokrant. Het account wordt beheerd door de communicatieambtenaar. In een crisissituatie wordt van Twitter gebruik gemaakt om direct te kunnen communiceren. Er is hierover gecommuniceerd naar de burger (via de infokrant februari 2013), vooral over het gebruik van de # in geval van crisiscommunicatie: #noodSLH #noodBavegem #noodLetterhoutem #noodVlierzele #noodZonnegem Sinds januari 2013 tot maart 2013 heeft het twitteraccount 35 volgers

15.2.Communicatie op maat van de burger 15.2.1.

Openbaarheid van bestuur

Actieve openbaarheid van bestuur Het Decreet rond openbaarheid van bestuur van 26 maart 2004 verplicht de gemeente om actief, alle belanghebbenden te informeren over haar beleid, regelgeving en dienstverlening. Dat moet systematisch, correct, evenwichtig, tijdig en op een verstaanbare manier gebeuren. De gemeente wendt hiervoor alle kanalen aan die onder punt V.1. van deze analyse beschreven worden. In het decreet wordt ook gesproken over doelgroepen. Niet alles is immers relevant voor iedereen. Ook de communicatiekanalen die gebruikt worden hebben meer effect op sommigen dan op anderen. Het is aan de gemeente om de juiste kanalen in te zetten en de juiste inhoud, te bieden aan de verschillende doelgroepen.

262


Sommige groepen, zoals jongeren, laaggeschoolden of mensen uit een andere cultuur, staan bekend als moeilijk bereikbaar. De 55-tot-74-jarigen zijn opmerkelijk meer geïnteresseerd in thema’s als belastingen, binnenlandse en buitenlandse politiek, de kwaliteit van de dienstverlening door de overheid en de sociale zekerheid. Ze staan ook opvallend meer open voor overheidsinformatie en gaan er actiever mee om. De 18-tot-34-jarigen zijn minder geïnteresseerd in binnenlandse en buitenlandse politiek, en in de kwaliteit van de dienstverlening door de overheid. 52 % van de jongeren (tegenover een gemiddelde van 41 %) gaat niet op zoek naar overheidsinformatie. Ze hebben een duidelijkere voorkeur voor het internet als kanaal voor overheidsinformatie 105. Passieve openbaarheid van bestuur In principe zijn alle documenten waarover een overheid beschikt, openbaar. Er gelden wel een aantal uitzonderingen die de overheid mag inroepen om andere belangen te beschermen. Een eenvoudig briefje, e-mail of fax aan de overheid volstaat om een bestuursdocument op te vragen. Het is niet nodig om de brief aangetekend te versturen. In de brief moet niet uitdrukkelijk vermeld worden dat beroep wordt gedaan op het decreet openbaarheid van bestuur. Evenmin moet vermeld worden waarom bepaalde informatie wordt gevraagd. Het verlenen van de opgevraagde informatie door de gemeente, is gebonden aan een procedure en termijnen. Alle vragen in het kader van openbaarheid van bestuur moeten geregistreerd worden. Het register in Sint-Lievens-Houtem kent sinds 2010 slechts 3 registraties vooral omdat de meeste aanvragen kaderen in openbare onderzoeken van milieuvergunnings- en stedenbouwkundige aanvragen.

15.2.2.

Toegankelijkheid van de informatie

Het is belangrijk om de informatie die wordt geboden aan de burger, ook toekomt. Het heeft geen zin te investeren in communicatie, wanneer de doelgroep tot wie de informatie gericht is, de teksten niet kan lezen. In 2013 heeft PIAAC (Programme for the International As-sessment of Adult Competencies) een onderzoek verricht naar de leesvaardigheid. De resultaten zijn nog niet gekend, maar er wordt verwacht dat de scores van het IALS-onderzoek van 1996 geëvenaard zullen worden. Daaruit bleek dat 15 à 18 % van de Vlaamse volwassenen problemen ondervindt met het gebruiken van geschreven of gedrukte informatie om eigen doelen te realiseren en dat tussen 36 % en 46 % het risico loopt laaggeletterd te worden als de vaardigheidseisen thuis of op het werk wijzigen 106. Dit is een groot aantal van de mensen dat een laag leesniveau heeft. Het is dan ook belangrijk dat de teksten die de overheid naar de burger brengt, het ‘ambtenarees’ achterwege laten en duidelijk en leesbaar zijn voor de volledige doelgroep. Naast de leesvaardigheid moet de gemeente vooral in zijn digitale dienstverlening ook rekening houden met de toegankelijkheid voor slechtzienden.

105 106

DAR onderzoek decreet openbaarheid van bestuur 7 juli 2009. Strategisch plan geletterdheid 2012 – 2016 van SERV

263


Onder “toegankelijkheid” verstaan we ook de aantrekkelijkheid en bereikbaarheid van de informatie. Beide zaken kunnen onderzocht worden via een bevraging van de bevolking en een doorlichting van de gemeentelijke website.

15.2.3.

Stand van zaken Sint-Lievens-Houtem

Sint-Lievens-Houtem biedt op verschillende manieren reeds communicatie op maat aan: mogelijkheid tot inschrijven voor deelnieuwsbrieven; via de module inname openbaar domein kan de aanvrager zijn dossier opvolgen via de gemeentelijke website. De teksten die gericht zijn naar jongeren en gebaseerd zijn op vrije tijd, worden in de je-vorm geschreven. Op die manier tracht de gemeente haar doelpubliek minder zakelijk te benaderen. De berichtgeving over reglementering, dienstverlening en andere worden in de u-vorm gebracht. De website werd in 2012 al een eerste keer aangepast in het kader van de toegankelijkheid. Er werd de mogelijkheid toegevoegd om het lettertype te vergroten.

15.3. (interne) Participatie 15.3.1.

Meldpunt

Het Meldpunt van de gemeente bestaat uit een gratis telefoonnummer 0800 9520 1 dat 24 op 24 uur, 7 dagen op 7 beschikbaar is. Tijdens de diensturen komen meldingen terecht bij het secretariaat. Buiten de diensturen, via een telefooncentrale dat de meldingen opneemt. Het secretariaat volgt deze meldingen verder op. Een tweede manier om het Meldpunt te bereiken, is via www.sint-lievenshoutem.be/meldpunt. Dit is gekoppeld aan het content managementsysteem waarop de meldingen verzameld worden. Het secretariaat wijst de meldingen toe aan de bevoegde diensten, die de verdere opvolging doen (werkopdrachten, college, …) De melder krijgt bij een melding via de website, automatisch een antwoord wanneer de melding is afgehandeld. Deze ‘afhandeling’ kan echter maar, nadat de bevoegde dienst ook in het systeem de melding op afgehandeld heeft geplaatst. Dit loopt niet altijd even vlot en wordt soms uit het oog verloren. Het secretariaat moet de personeelsleden regelmatig aanmanen om hun meldingen af te handelen. Meldingen die via telefoon (bij andere diensten dan het secretariaat), via e-mail of aan het loket worden geuit, worden niet systematisch geregistreerd in het Meldpunt. Dit is jammer aangezien de registratie tal van voordelen biedt: de opvolging via de verschillende kanalen is verzekerd en het geeft meer accurate rapportgegevens. Personeelsleden moeten dus regelmatig aangemoedigd worden om alle meldingen te registreren in het Meldpunt. Hoe meer meldingen worden ingebracht in het systeem, hoe beter het overzicht is van wat leeft bij de inwoners. Op basis daarvan kan het beleid en de dienstverlening indien nodig bijgestuurd worden. Aantal meldingen 2010 236

2011 335

2012 396 264


Het aantal geregistreerde meldingen kent jaarlijks een stijging. Top 3 van meldingen Categorie Wegen / riolering Sluikstort / milieu / afval Verkeer

2010 64 81

2011 103 83

2012 104 132

22

34

36

Door de wegen- en rioleringswerken in 2011 en 2012 was er een sterke stijging van het aantal meldingen over wegen en riolering. De lichte stijging van het aantal meldingen in verband met verkeer, is ook te verklaren door de voorbije werken. Wat duidelijk opvalt is de stijging van het aantal meldingen in verband met milieu / afval en sluikstort. Zwerfvuil valt hier ook onder. Het is een algemeen probleem waar iedere stad / gemeente mee geconfronteerd wordt. Door het grote aantal categorieën van meldingen waaruit de mensen kunnen kiezen bij een digitale melding, is het niet altijd duidelijk in de rapporten waarover de melding specifiek gaat. Daarom zou het beter zijn, indien het aantal mogelijke categorieën worden herbekeken en ingeperkt.

15.3.2.

Klachtenbehandeling

Naast het systeem van het Meldpunt, moet de gemeente een systeem organiseren van klachtenbehandeling, een ombudsdienst 107. De ombudsdienst behandelt klachten over de dienstverlening of personeel en onderscheidt zich op die manier van klachten die binnenkomen via het Meldpunt. De functie van ombudsdienst is opgenomen in de functiebeschrijving van de stafmedewerker personeel, communicatie & interne controle. Een verdere uitwerking ervan is nog niet gebeurd. In het kader van de wegenwerken in het centrum, in 2011 en 2012, heeft de stafmedewerker 2 (informele) gesprekken gehad met inwoners die een klacht hadden over een personeelslid. De verdere uitwerking van de procedure betreffende de ombudsdienst in de gemeente dringt zich wel op.

15.3.3.

Infovergaderingen

Infovergaderingen worden veelal georganiseerd ter voorbereiding van ingrijpende wegenwerken. Op dergelijke vergaderingen wordt steeds gezorgd voor de aanwezigheid van alle actoren betrokken bij de uitvoering van de werken. Aan de aanwezigen wordt de mogelijkheid geboden om vragen te stellen en bezorgdheden te uiten. Ook bij grote uitbreidingen van het E-loket, wordt een infovergadering georganiseerd.

107

Art. 197 en 198 van het Gemeentedecreet.

265


15.3.4.

Adviesraden

Via deelname aan adviesraden kunnen inwoners van de gemeente participeren aan het beleid. Adviesraden moeten immers over verschillende items advies verlenen aan het beleid. Bij iedere hernieuwing van de gemeenteraad, is er ook een vernieuwing van de samenstelling van de adviesraden.

15.3.5.

Gemeenteraad

Iedere burger (niet noodzakelijk inwoner van de gemeente) kan een verzoekschrift indienen bij de gemeenteraad. Het verzoekschrift moet aan bepaalde vormvereisten voldoen (bv. de vraag moet duidelijk omschreven zijn, het moet een bevoegdheid van de gemeenteraad betreffen, …). Binnen een periode van drie maanden na het indienen van het verzoek, krijgt de indiener een gemotiveerd antwoord.

15.4.Digitale dienstverlening De gemeente biedt digitale dienstverlening aan voor:

15.4.1.

Burgerzaken

Kan enkel via de elektronische identiteitskaart of een token: • Adreswijziging; • Uittreksel bevolking; • Uittreksel burgerlijke stand; • Uittreksel strafregister; • Afstand van organen; • Beroepswijziging; • Laatste wilsbeschikking; • Reistoelating minderjarige; • Wettelijke samenwoning; • E-loket voor begrafenisondernemers.

15.4.2.

De Uit-kalender

Sinds 2009 heeft de gemeente de Uit-module op haar website. Particulieren en verenigingen die hun activiteit willen bekendmaken, kunnen dit gratis doen via de Uitdatabank. Activiteiten die daarin staan en plaatsvinden in de gemeente, worden automatisch opgenomen in de kalender van de Infokrant en op de website van de gemeente. Ook gemeentelijke activiteiten worden erin opgenomen.

15.4.3.

Het Geo-loket

Via de website van de gemeente kunnen verschillende kaarten uit het GIS geraadpleegd worden.

15.4.4.

Inname openbaar domein

Mensen die voor het plaatsen van een stelling, een verhuis, de organisatie van een evenement, … het openbaar domein innemen, moeten hiervoor een aanvraag indienen bij het gemeentebestuur. Deze aanvraag kan sinds 2012 via het E-loket.

266


Deze module is verbonden aan het content management systeem van het extranet en de website. Aanvragers moeten zich hiervoor registreren op de website. Via hun login-gegevens kunnen ze de stand van zaken van hun aanvraag opvolgen.

15.4.5.

Meldpunt

Via het E-loket kan iedereen een melding, klacht, vraag of suggestie indienen. Voor meer uitleg en cijfers over het Meldpunt, zie het stukje rond Participatie in deze omgevingsanalyse.

15.4.6.

Spontane sollicitatie

Via de website kunnen geïnteresseerden spontaan solliciteren voor een job bij de gemeente.

15.4.7.

Activiteitenkalender bedrijven

Via de website kunnen handelaars, gratis een extra activiteit (opendeurdag, korting, extra openingsuren) bekendmaken aan de bevolking. Deze applicatie is beschikbaar, maar wordt weinig of niet gebruikt. Er moet meer communicatie gevoerd worden over deze mogelijkheid. In samenwerking met de ambtenaar lokale economie kan de communicatieambtenaar zoeken naar manieren om een efficiënte informatie te verlenen aan de lokale handelaars.

267

Participatie in het kader van MJBP 2014 - 2019

Naam Peter Schroyen

Klemtonen Knelpunten betaalbare huurhuizen strijd tegen leegstand veiligheid voet- en fietspaden verbetering verenigingslokalen en schoolgebouwen veiliger verkeer Krabbenijk en Dries Minder uitgaven aan sportaccomodatie beperken belastingen verkeersveiligheid onderhoud gemeente- en verenigingslokalen betaalbare huizen

Michelle Van Hollebeke Patrick Koolen

Terugplaatsen pingpongtafel aan sporthal mobiliteit voor alle bewoners aandacht voor de kwetsbare groepen inspraak bij ingrijpende maatregelen financiële middelen inzetten voor besturen van de gemeente en niet voor dure studies en geldverlindende megaprojecten

beter wegbermbeheer (i.s.m. Natuurpunt) meer zorg en aandacht voor groene omkadering (bv. markt: hele zomer lang boombladeren in herfstmodus… geeft verlaten gevoel) verkeersveiligheid in Sint-Fledericusstraat (zwaar vervoer, veiligheid voetgangers en fietsers, gebrek aan wandelen fietspad)

Laetitia Sonck

Lea Mampaert Norbert Van Dorpe Jo Dedeurwaerder

heraanleggen voetpaden SintFredericusstraat en omliggende straten (Vlierzele) rolstoelvriendelijke voetpaden in heel de gemeente opvolgen verzakking Vlierzele zwaar vervoer in en door de gemeente verkeersremmers op de invalswegen naar het Marktplein sociale maatregelen voor doelgroepen

herstellen en eventueel vernieuwen voetpaden meer promoten van fietsen wandelroutes via website, apps,… het groene karakter van SLH versterken door links en rechts van wegen bomen te planten (voldoet tevens als snelheidsremmer) promoten van bebloeming van woningen door bv. goedkoop perkplanten te voorzien, hangbaskets in centrum (cf. Herzele, Zottegem,…) www.joshangingbaskets.be volkstuincomplex voorzien (mogelijkheid tot subsidies) met plaats voor compostmeesters netoverschrijdend leerlingenvervoer 's ochtends en 's avonds oprichten directieplatform met directies en schepen van onderwijs voor bespreking noden, suggesties en activiteiten sportklassen ook voor eerste graad basisonderwijs organiseren cultuurklassen (cf. Zottegem) waarbij een klas kan kennismaken met de troeven van de cultuurdienst (muziekcentrum, kreazolder, bib, CC,…)

Verkeersveiligheid vooral tussen Lindestraat en brug over autostrade richting Oordegem. snelheidsbeperking in Benedenstraat (wijk Heide) + zwaar vervoer speeltuin wijk Heide aanpassen naar iets grotere kinderen

Bossaer - Van Bever

Melissa Schouppe - Mario De Paepe ook aandacht hebben voor bewoners van Vlierzele

Steven Van Kerckhoven

alcoholcontrole verhogen, meer blauw op straat

plaatsen geluidsisolerende panelen langs E40 ter hoogte van Vlierzele heraanleg Windgat in Letterhoutem met duidelijk voetpad en een goede riolering een duidelijke voorrangsregel in de Molenkouter door middel van verkeersborden B19 en B21

Omgevingsanalyse Sint-Lievens-Houtem

Recommend Documents