LIMBURGS MILIEU. Jubileumnummer 40 JAAR. J a a r g a n g 25 STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

LIMBURGS MILIEU 3

Jaargang

25

40 jaar Milieufederatie Limburg - 23 november 2011

Jubileumnummer

40 JAAR STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

VO O RWOOR D HOOf DR E DACTE U R

Colofon Het jubileumnummer van Limburgs Milieu is een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg. De Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufedederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale Postcode Loterij.

De uitdaging blijft onverminderd groot Met trots presenteert de Milieufederatie Limburg dit jubileumnummer van het Limburgs Milieu. Het 40-jarig bestaan van de organisatie is een mooie aanleiding voor deze bijzondere uitgave. De redactie is erin geslaagd om heden, verleden en toekomst aan bod te laten komen. De interviews en achtergrondverhalen geven een boeiend overzicht van alle thema’s waarvoor de Milieufederatie zich in de afgelopen veertig jaar met overtuiging en vol overgave heeft ingezet. De noodzaak om milieu, natuur en landschap te beschermen en zorgvuldig om te gaan met

Samenstelling: Ester Wolters

natuurlijke hulpbronnen blijft de belangrijkste drijfveer voor de werkzaamheden van de

Hoofdredactie en eindredactie: Monique Demarteau

blijven verdedigen, omdat deze recht doen aan de mens en zijn leefomgeving. Die uitdaging

Milieufederatie. In het maatschappelijke debat hierover zal de federatie deze belangen blijft onverminderd groot.

Aan deze uitgave werkten mee: Bart Cobben, Wim Derks, Betty de Haas, Hans Heijnen, Wim Kuipers, Liesbeth van Soest, Tim van der Velden, Frank Vermeij, Ester Wolters, Toine Wuts

Vertrouwen in de mogelijkheden van duurzame ontwikkelingen is belangrijk voor een ecologisch, economisch en sociaal sterke maatschappij. Ons land kan dan ook de komende jaren niet zonder een daadkrachtige en zelfverzekerde milieubeweging die de weg wijst naar een duurzaam Nederland. In Limburg is die taak weggelegd voor de Milieufederatie die immers de belangen behartigt van een honderdtal aangesloten natuur- en milieuorganisaties.

Vormgeving & drukwerk: SHD Grafimedia, Swalmen

Doelgericht worden de banden aangehaald met de andere maatschappelijke actoren zoals

redactionele bijdragen: Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel. Plaatsing van een artikel hoeft niet te betekenen dat de vermelde meningen de visie van de redactie of van de Milieufederatie Limburg weerspiegelen. Disclaimer: De redactie heeft haar uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat wordt gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik hiervan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel voor het gebruik hiervan geen toestemming verleent, kunt u zich in verbinding stellen met de redactie. Dit tijdschrift heeft een educatief, non-commercieel karakter. redactieadres: Stichting Milieufederatie Limburg Gevestigd in Het GroenHuis Godsweerderstraat 2 6041 GH ROERMOND T 0475 - 386 410 F 0475 - 386 459 www.milieufederatielimburg.nl [email protected]

bedrijven en overheid onder meer door hen te steunen in initiatieven voor duurzaamheid of door hen enthousiast te maken voor natuur- en milieuvriendelijke ontwikkelingen. Die strijd is nog lang niet gestreden. De belangrijkste vraag die we ons moeten stellen is: ‘Hoe moet Nederland er over tien of twintig jaar uitzien?’ In het debat over de toekomst van onze samenleving is het van groot belang dat alle maatschappelijke organisaties hieraan bijdragen. Bundeling van de krachten op dit vlak is noodzakelijk. Dat geldt ook vandaag onverminderd. Wat opvalt aan de Milieufederatie is dat zij zich steeds met enthousiasme, toewijding en doorzettingsvermogen inzet voor het verwezenlijken van deze doelstellingen. Dat deed zij in de afgelopen veertig jaar en zal zij in de komende jaren blijven doen. Laten we dan ook hopen dat de Milieufederatie haar 50ste verjaardag over tien jaar wederom ‘in goede gezondheid’ kan vieren. Tot slot nog dit: terwijl de Milieufederatie haar jubileum viert, is het tijdschrift Limburgs Milieu in dit jaar bezig aan zijn 25ste jaargang. Ook dit heuglijke feit is natuurlijk een goede aanleiding voor deze jubileumeditie. Monique Demarteau Hoofdredacteur

Dit magazine is geproduceerd door SHD Grafi media onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafi media getoetst door de SCGM, Certifi caatnummer SCGM-MZ:2011.01.01

De Nationale Postcodeloterij is medefinancier van diverse projecten van de Milieufederatie Limburg.

Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier

2

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Provincie Limburg.

40 JAAR STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Inhoud Interviews 8

7

40

16 18 22

Henk Vijverberg: meer diplomaat dan actievoerder Mijmeringen van een milieuvoorlichter Een milieuvoorlichter met een lintje Chris Bartels: ‘Milieubeweging moet de krachten bundelen’

Actueel

8

5 6 15

52

38 40

Voorwoord voorzitter bestuur Milieufederatie Voorwoord directeur Milieufederatie Milieufederatie presenteert smartphone applicatie Limburg Greun! Column Wim Kuipers Wim Derks: ‘De tijd is rijp voor meer duurzaamheid’

Historie 7 26

15

46 52 56

Vier verhuizingen in 40 jaar tijd Geordende chaos - Herinneringen aan Hub Bemelmans Een duik in het verleden Uit de oude doos Veertig jaar in beeld

56

22

26 J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1

3

Foto: Monique Demarteau

De Postcode Loterij feliciteert Milieufederatie Limburg met haar 40-jarig bestaan

Milieufederatie Limburg zet zich samen met de circa 100 bij haar aangesloten organisaties in voor natuur én een gezond leefmilieu. Maar ook voor het realiseren van ecologische duurzaamheid in Limburg. Samen met haar leden wil zij voor iedereen prettig wonen, werken en recreëren mogelijk maken. Voor nu en straks. Haar rol is die van provinciaal belangenbehartiger, adviseur en kennisspecialist voor natuur, milieu en landschap. Milieufederatie Limburg ontvangt als een van De Natuur en Milieufederaties sinds 1996 een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Dankzij de deelnemers van de loterij heeft

Milieufederatie Limburg veel projecten kunnen realiseren. De loterij is er trots op om partner te zijn van de Natuur en Milieufederaties en wenst Milieufederatie Limburg veel succes met de voortzetting van haar mooie werk. Als grootste goededoelenloterij van Nederland heeft de Postcode Loterij sinds 1989 ruim 3 miljard euro geschonken aan de inmiddels 81 organisaties die zich inzetten voor de bescherming van mens en natuur. Kijk op www.postcodeloterij.nl voor meer informatie.

VO O RWO O R D VO O RZ IT TER B ESTU U R

Het leven begint bij veertig? Ik heb deze uitdrukking altijd een beetje raar gevonden. Je kunt haar namelijk op twee verschillende manieren interpreteren. De éne betekenis is dat je probeert iemand een hart onder de riem te steken. Het beste deel van je leven mag dan voorbij zijn, maar nu ben je gelukkig wijs en rijp genoeg om van het leven te genieten. Ofwel de betekenis is precies het tegenovergestelde: het ontkent wat iemand in zijn jeugd en vroege volwassenheid heeft gedaan, het leven begint écht pas bij veertig! Als je de 40-jarige geschiedenis van de Milieufederatie Limburg bekijkt, zie je dat er vanaf de prille start in een molen op het Plateau van Margraten enorm veel is bereikt. De Milieufederatie is in al die jaren meegegroeid met de telkens veranderende visies op haar taken en heeft zo haar functie als waakhond én gesprekspartner in die veertig jaar meer dan waargemaakt. Want hoewel de visie op haar taken verandert, blijft haar doelstelling steeds dezelfde: het verdedigen van de waarden van leefbaarheid, natuur en landschap in de provincie Limburg. Voor nu en voor toekomstige generaties. Dat brengt mij bij de andere kant van veertig jaar, namelijk het ouder worden oftewel de toekomst. Er zijn mensen die menen dat het werk van de Milieufederatie

generaties. Dit doet zij als vertegenwoordi-

Veertig jaar betekent dus niet het begin,

goed was, maar dat dit nu wel voltooid is.

ger van allerlei groepen in de Limburgse

maar ook niet het einde. Het is een

Niets is minder waar. De woorden milieu en

samenleving en als partner van individuele

tussenstation; een moment om te kijken

duurzaamheid zijn wel gemeengoed gewor-

burgers, bedrijven en politici die inzien dat

naar wat er bereikt is, en een moment om

den en belangrijke natuurdoelstellingen

de toekomst gebaat is bij een duurzame

een visie te schetsen over hoe Limburg er

zijn vastgelegd in (Europese) wetten, maar

samenleving en de verdere ontwikkeling

over 10, 20 of 40 jaar uit zou kunnen zien.

waakzaamheid blijft geboden. Het belang

daarvan.

De reflectie op de veertig afgelopen jaren

van vanzelfsprekende zaken als zuinig

geeft genoeg inspiratie voor de toekomst.

omgaan met grondstoffen, schone lucht,

Haar 40-jarige ervaring en kennis van

Ik hoop dat u al lezende ook inspiratie

ruimte of stilte moet telkens weer

Limburg én de Limburgers maken de

opdoet, zodat we kunnen blijven zeggen

benadrukt worden.

Milieufederatie bij uitstek geschikt voor die

dat het in Limburg goed werken, wonen en

taak. De herbezinning die binnen de

recreëren is.

Hoewel veel mensen en instellingen zich

Milieufederatie de laatste jaren heeft

bezighouden met natuur of milieu, blijft de

plaatsgevonden over de manier waarop zij

unieke taak van de Milieufederatie ook in

dit moet doen, maakt dat zij een goede

Liesbeth van Soest

de toekomst dezelfde: zorgdragen voor een

fundering heeft gelegd voor de toekomst.

Voorzitter bestuur

leefbaar Limburg voor deze en toekomstige

Het leven begint noch eindigt bij veertig!

Stichting Milieufederatie Limburg

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1

5

VO O RWO O R D D I R E CTEU R

Veertig jaar Milieufederatie Limburg De Milieufederatie Limburg bestaat veertig jaar! Op 23 november 1971 is de oprichtingsakte in aanwezigheid van notaris Van Reij uit Sittard door de oprichters Frans Notermans (Venlo) en Johannes Onland (Born) ondertekend. Daarom ligt er nu voor u een jubileumuitgave van het Limburgs Milieu met daarin naast felicitaties, ook interviews en beschouwingen over een aantal majeure projecten uit het verleden. Met haar achterban heeft de Milieufederatie Limburg de afgelopen jaren belangrijke successen kunnen vieren. Zo is de OostWestbaan bij vliegveld Beek (MaastrichtAachen Airport) er nooit gekomen en is de afgraving van het Plateau van Margraten tegengehouden. Maar nog belangrijker is dat in de afgelopen veertig jaar het milieu een volwaardige plaats heeft gekregen in de afweging van belangen. In 1970 - toen de Maas nog vol lag met dode vissen moest het Milieu Effect Rapport (MER) nog worden uitgevonden. Ook trokken de waterschappen de beken destijds nog recht en had niemand gehoord van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Mede door de inzet van de natuur- en milieubeweging zijn al deze zaken veertig jaar later gemeengoed geworden. Ik zie het dan ook als een belangrijke taak

klimaatneutraal bier. Steeds meer bedrijven

Hans Heijnen

voor de toekomst om deze verworvenheden

ontdekken de (concurrentie)voordelen van

Directeur Milieufederatie Limburg

overeind te houden, zeker in een tijd

duurzaam ondernemen. De Milieufederatie

waarin de overheid fors bezuinigt.

wil daarom naast dé provinciale belangen-

De aangekondigde bezuinigingen op

behartiger voor natuur, milieu en land-

het budget voor natuur van meer dan

schap in Limburg tevens de organisatie zijn

70 procent betekenen een ware kaalslag.

die de krachten in Limburg bundelt om de

Het prachtige concept van de EHS, het

omslag naar een duurzame samenleving zo

aaneengesloten netwerk van natuurgebie-

snel mogelijk te verwezenlijken.

den wordt hiermee onderuit gehaald. De Milieufederatie is daarmee in mijn ogen Een lichtpunt is dat het bedrijfsleven anno

een organisatie met visie. Ze draagt

2011 sterk inzet op verduurzaming.

daadwerkelijk bij aan belangrijke verande-

Zo is de LLTB gestart met de Innovatie-

ringen in de samenleving. Dat boeit en

agenda Duurzame Veehouderij, produceert

inspireert. Laten we deze lijn de komende

de papierfabrikant Van Houtum Cradle-to-

veertig jaar doortrekken, zodat we een

Cradle gecertificeerd hygiënepapier en

‘sjoen Limburg’ houden voor alle toekom-

brouwt de Gulpener Bierbrouwerij

stige generaties.

6

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

Vier verhuizingen in 40 jaar tijd De Milieufederatie Limburg heeft in haar 40-jarig bestaan op meerdere plekken haar kantoor gehad. Sinds 2001 is de federatie gehuisvest in Het GroenHuis in Roermond. Het gemeentebestuur van Roermond besloot dit prachtige pand aan de Godsweerderstraat na twintig jaar leegstand en na ernstig beschadigd te zijn door de aardbeving in 1992 eind jaren negentig weer een nieuwe bestemming te geven. Het monumentale complex werd daarop gerestaureerd en in zijn oude glorie hersteld.

dan 300 kerken en restaureerde hij de St. Servaaskerk in Maastricht en de Munsterkerk in Roermond. De Ambachtsschool in Roermond, omgetoverd dus tot GroenHuis, is opgetrokken uit rode baksteen met gele banden. Bij de recente restauratie in 2000 zijn alle schilderingen in de hal, het De voormalige ambachtsschool kreeg in

trappenhuis en de gangen weer in ere

2001 de bestemming van bedrijfsverza-

hersteld. De voormalige klaslokalen zijn

melgebouw. Tot op de dag van vandaag

ingericht als kantoren. Ook de dakkapellen

zetten zes organisaties zich hier in voor de

zijn in de oude staat teruggebracht. Nieuw

bescherming en ontwikkeling van natuur,

zijn de vluchttrap aan de achterzijde van

milieu en landschap in Limburg: Consulent-

het gebouw en de glazen liftconstructie.

schap IVN, Milieufederatie Limburg, IKL,

De moderne uitstraling vormt een fraai en

Natuurhistorisch Genootschap Limburg,

smaakvol contrast met de schoonheid van

Ons WCL en Maas Schwalm Nette. Het

het oude gebouw.

Natuurhistoris

ch Museum Maa

stricht

behoud en de uitbouw van de groene waarden in Limburg krijgen vanuit deze

Het GroenHuis

historische omgeving een nieuwe dimensie en impuls. Het markante monumentale complex van de Ambachtsschool en de Teekenschool is gebouwd in de karakteristieke stijl van het begin van de 20ste eeuw. De gebouwen vormen een staalkaart van hoogtepunten op ambachtelijk gebied. Deze stijl verraadt

Van Tienhoven

de hand en vooral de ideeën van de

Molen Margrat

en

bekende architect dr. Pieter Cuypers uit Roermond. Cuypers maakte in de 19de eeuw naam als schepper van onder meer het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. Daarnaast bouwde hij meer kAnTO R E n M I LI EU f ED ER ATI E L I M B U RG • Natuurhistorisch Museum in Maastricht: 23 november 1971 tot 31 december 1973 • Kantoorpand Oranjeplein 37a in Maastricht: 2 januari 1974 tot 20 december 1982 • Van Tienhoven Molen in Margraten: 21 december 1982 tot 30 juni 1994 • Kantoorpand Wilhelminastraat 36 in Sittard: 1 juli 1994 tot 31 december 2000 • Het GroenHuis in Roermond: 1 januari 2001 tot heden

Wilhelminastraa

t 36 Sittard

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1

7

Henk Vijverberg: meer diplomaat dan actievoerder Henk Vijverberg was 33 jaar lang directeur bij de Milieufederatie Limburg. Samen met wijlen persvoorlichter en beleidsmedewerker Hub Bemelmans vormde hij een gedreven en ‘meedogenloze’ tandem voor de bescherming van natuur, milieu en landschap in Limburg. Hij maakte de Milieufederatie salonfähig, maar heeft zelf lak aan formeel gedoe en is wars van uiterlijk vertoon. Een das droeg hij vrijwel nooit, wel een in het oog springend rood attachékoffertje. Inmiddels geniet Vijverberg alweer zes jaar van zijn pensioen. Hij vult zijn dagen onder meer met wandelen in de hele provincie. Lange afstandswandelingen hebben zijn voorkeur. nú heeft hij tijd om alle natuurschoon in Limburg te bewonderen waar hij vroeger voor streed maar waar hij nooit echt goed van kon genieten omdat hij daar simpelweg de tijd niet voor had. Samen met hem blikken we terug in de geschiedenis maar lichten we ook een tipje van de sluier op waar het gaat over de toekomst van de milieubeweging.

Ik ben bij de Milieufederatie begonnen

anderen om problemen te tackelen. Daarom

daarom

nadat jij al was vertrokken. Ik ben erg

probeerde ik mensen binnen te halen via

werd hij

benieuwd geworden na het horen van

regelingen. Hub Bemelmans zat namens het

soms

alle verhalen die collega’s over jou

Graetheidecomité in het bestuur van de

aangezien

vertelden. Hoe denk je dat ze je hebben

Milieufederatie. Hij werkte toen als leraar

voor directeur.

omschreven?

maatschappijleer in Roermond, een functie

Dat maakte me

Ik denk als een teamspeler. Ik wilde altijd

die hem niet gelukkig maakte. Hij was altijd

niet veel uit, het belangrijkste was dat het

iedereen overal bij betrekken. Ook streefde

meer journalist dan docent. Hij kon

werk goed werd gedaan. Omdat we steeds

ik naar een goede omgang met elkaar. Dat

uitstekende statements maken in drie

vaker streekplannen en beleidsnota’s kregen

houdt in: aandacht voor de mens. De

zinnen. Met zo iemand wilde ik graag

toegestuurd, nam de druk om nog een

Milieufederatie is een kleine club mensen die

samenwerken, dus ik heb hem bij de

medewerker aan te trekken toe. Dat is Bart

niet-alledaags werk doen. Dat maakt het

Milieufederatie gehaald als woordvoerder.

Cobben geworden. Wij vormden met zijn

boeiend, je duikt steeds in nieuwe problema-

Strategisch konden we alles op elkaar

drieën jarenlang de harde kern van de

tiek. De werkzaamheden vervelen nooit. Ik

afstemmen, we waren een soort twee-een-

federatie. Bart is op vrijwillige basis

ben in 1973 in mijn uppie begonnen. Met

heid. Hub was een echte actievoerder.

begonnen en werkt nu nog bij dezelfde

veel moeite kon het bestuur één medewer-

Financiën, beleid en overleg waren meer

werkgever. Er hebben natuurlijk nog veel

ker betalen. Dat werd ik dus. Je moet dan

mijn dingen. Daarin vulden we elkaar

meer mensen bij SML gewerkt, vaak middels

roeien met de riemen die je hebt. Soms is

perfect aan. Hub was als woordvoerder naar

projectgelden. Dan huurde je iemand in voor

dat erg lastig, dan heb je input nodig van

de buitenwacht toe het meest zichtbaar,

de duur van een jaar en als het geld op was,

Van links naar rechts: Hub Bemelmans en Henk Vijverberg bij de Van Tienhoven Molen in Margraten | Henk met zoon Robert-Jan | Henk Vijverberg en Chris Bartels

8

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Plateau van Margraten nam je weer afscheid. Ik heb met veel plezier gewerkt voor de Milieufederatie, omdat het zo’n bijzondere organisatie is. Zij vertegenwoordigt een achterban van gelijkgestemden. De federatie is criticaster van het overheidsbeleid, maar wordt tevens door diezelfde beleidsmaker gefinancierd. Dat werkt prima, maar maakt de organisatie tevens kwetsbaar. We hadden wel eens contact met Duitse zusterorganisaties en die snapten er niks van. Hoe kun je een onafhankelijke organisatie zijn als je geld krijgt voor je werkzaamheden? Nu het linkse

Eén van de grootste successen van de Milieufederatie is het tegenhouden van de

bewind voorbij is, komen subsidies weer

afgraving van (een deel van) het Plateau van Margraten. ENCI vraagt in 1976

onder druk te staan. Dat is een golfbewe-

vergunning aan voor het ontgronden van ruim 430 hectaren op het Plateau van

ging die zich al vaker heeft voorgedaan.

Margraten. Het bedrijf wil hiermee haar toekomstige grondstoffenvoorziening veilig stellen aangezien de St. Pietersberggroeve waaruit mergel wordt gewonnen voor het

Je bent ruim 30 jaar directeur geweest

maken van cement, binnen afzienbare tijd volgens ENCI is uitgeput.

van de Milieufederatie. Je was erbij vanaf het prille begin. Tegenwoordig

De Provincie Limburg durft in de kwestie echter geen afweging te maken tussen de

blijven mensen niet meer zo lang in één

tegengestelde belangen van werkgelegenheid en milieu en schuift de beslissing door

job hangen. Heb je nooit een andere

naar het Rijk. De weifelachtige houding van GS heeft alles te maken met het

baan geambieerd?

enorme verzet tegen de afgravingsplannen. Inwoners, gemeenten, plaatselijke

Jawel. Ik heb wel eens momenten gekend

actiecomité’s, natuur- en milieuorganisaties, recreatieondernemers en vele anderen

dat ik wat anders wilde doen. Ik heb onder

voeren actie tegen de plannen die leiden tot een onaanvaardbare aantasting van

meer gekeken naar mogelijkheden bij de

de hoge natuurlijke, landschappelijke en cultuurhistorische waarden van het

overheid. Maar dan dacht ik: diezelfde

Plateau van Margraten. Bovendien bestaan ernstige twijfels over de noodzaak voor

vrijheid krijg ik nooit meer. Ik kon als

de ENCI om het plateau af te graven. Uit onderzoek is immers gebleken dat de

directeur zelf de koers van de Milieu-

St. Pietersberg nog zeker tot het jaar 2005 voldoende mergel kan leveren. Daarnaast

federatie bepalen, samen met het bestuur

is ENCI al begonnen met het produceren van alternatieve vormen van cement die

uiteraard. Daarnaast waren er veel sociale

minder mergel nodig hebben.

contacten en kon ik in veel keukentjes meekijken. Dat zou ik nooit meer terugkrijgen

De Milieufederatie neemt intrek in de op het plateau gelegen Van Tienhoven Molen

in een nieuwe job. Ook heb ik wel eens

om van daaruit het verzet tegen de afgravingsplannen te coördineren. Er wordt

gedacht aan Brussel of Europa, maar mijn

>

gelobbyd en commentaar geleverd. Ook worden er protestwandelingen georganiseerd, adviezen opgesteld en procedures aangespannen. Dit levert uiteindelijk succes

Wilhelminastraat van links naar rechts:

op. Minister Smit-Kroes komt in 1989 na een bezoek aan het Plateau van Margraten

Weike Medendorp, Henk Vijverberg,

tot inkeer. Ze laat de belangen van natuur en landschap prevaleren boven die van

Bart Cobben, Hub Bemelmans en

een eigen cementindustrie. In een brief aan Gedeputeerde Staten van Limburg deelt

Cecile Leerssen.

zij mee dat ‘naar mijn mening het Plateau van Margraten van zo’n grote ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarde is dat kalksteenwinning ten behoeve van de cementindustrie en de uitbreiding van de bestaande twee groeves van kalksteen ten behoeve van de maalindustrie met die waarden onverenigbaar zijn’. Grootschalige afgraving van dit waardevolle gebied is daarmee definitief van de baan.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1

9

1 0

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

vrouw en ik wilden niet weg uit Nederland.

meer Brazilië en Afrika wel eens afvraag of

model het beeld naar buiten toe ontstaat

Bovendien was mijn baan gewoonweg erg

we de tijd en de energie die we hier

dat alles binnenskamers wordt geregeld.

interessant. Er kwamen telkens nieuwe

stoppen in natuur en milieu niet beter daar

Maar ik blijf erbij dat dit het beste werkt

uitdagingen met andere spelers op ons pad.

zouden kunnen besteden. Nu ik meer

voor iedereen, kijk maar naar de vakbonden

Het werk heeft me nooit verveeld, behalve

gezien heb van de wereld, ben ik meer gaan

en de landbouw. Meedoen heeft natuurlijk

in het laatste jaar toen ik mijn werkzaam-

relativeren. In sommige landen is gewoon

zijn prijs. Het gaat om resultaten boeken.

heden aan mijn opvolger Hans Heijnen heb

helemaal niks. Daar maak je mensen blij

Overleg heeft als gevolg dat je compromis-

overdragen. Dat was een minder leuke tijd.

met water of elektriciteit. In Nederland zijn

sen sluit, maar dat is beter dan met lege

Hub was ook al weg. Ik heb mijn taken nog

sommige milieumaatregelen een beetje

handen staan.

afgemaakt, maar alle energie was weg. Ik

over de top. Het is een kwestie van

heb geen nieuwe zaken meer opgepakt, dat

acceptatie, we zitten nu eenmaal met ruim

Wat vind je van het huidige politieke

heb ik overgelaten aan Hans. Het was een

zestien miljoen mensen op een kleine

klimaat ten opzichte van het milieu en

kwestie van loslaten! Werken bij de

oppervlakte. Het leefbaar houden van

de natuur?

Milieufederatie is intensief. Het is geen 9

Nederland is een doel op zich. Het is zinvol

Dat is bar en boos. Natuur en milieu komen

tot 5 baan. Je bent veel van huis, ook ‘s

dat de milieubeweging tegenkracht biedt

niet meer in de begroting voor. Het Rijk

avonds. Toen ik eenmaal thuis zat, ben ik

aan alle economische ontwikkelingen, dat

vindt beide overbodige zaken. We hebben

gelukkig niet in een zwart gat gevallen. Ik

alle belangen goed worden afgewogen. Ja,

nu een minister die roept dat we meer als

had een lijst gemaakt met dingen die ik

ik geloof nog steeds in het werk dat ik al

België moeten gaan handelen waar het

allemaal wilde gaan doen. Mijn vrouw ging

die jaren heb gedaan.

gaat om ruimtelijke ordening. Dat slaat

rond diezelfde tijd met de VUT. Samen

natuurlijk nergens op. Dit zijn moeilijke

hebben we een nieuwe regelmaat opge-

Je zat middenin het proces waarin

tijden voor de Milieufederatie Limburg,

bouwd. Tijd was erg kostbaar toen ik nog

de Milieufederatie van actievoerder

voor iedereen die begaan is met natuur en

werkte, ik had niet de rust om te ontspan-

geleidelijk de rol van overlegpartner

milieu. Kijk naar de terreinbeheerders, die

nen en niets te doen. Ineens had ik zeeën

van overheid en bedrijfsleven heeft

het al met minder subsidie moeten stellen.

van tijd om een boek te lezen, te reizen, in

gekregen. Is dat een goede zaak?

Nut en noodzaak van natuur en milieu

de tuin te werken. Ik verveel me nog steeds

Dat heeft de Milieufederatie aan mij te

worden in twijfel getrokken. Nederland liep

niet. Ik heb dan ook geen spijt dat ik ermee

danken. Ik ben daar altijd een uitgesproken

altijd voorop met natuurbeleid, nu lopen

ben gestopt en kijk met veel plezier terug

voorstander van geweest. Ik ben van nature

we overal achteraan, met name in Europees

op de goeie tijd van de milieubeweging. Ik

meer diplomaat dan actievoerder. Mijn doel

verband. We zijn beland op een absoluut

heb er mooie herinneringen aan.

was de federatie salonfähig te maken. Ik

dieptepunt. De economische krachten van

heb er hard aan gewerkt om al die

rechts bepalen nu het beleid. Het CDA

Heb je ooit getwijfeld aan de zin en

overleggen bij de provincie te mogen

heeft het altijd over een goed rentmeester-

haalbaarheid van je werk?

bijwonen en dat is gelukt. Mijn afscheid als

schap, het op verantwoordelijke wijze

Het is een gegeven dat mensen vaak bezig

directeur was in het provinciehuis. Dat was

nalaten van deze wereld aan onze kinderen.

zijn met de vraag of het zinvol is wat je

natuurlijk niet voor niets. Als je invloed wil

Maar staatssecretaris Bleker is de represen-

doet of hebt gedaan. Ik heb nooit het

uitoefenen, moet je dicht bij de beleidsma-

tant van de oude agrarische standsorgani-

gevoel gehad dat dit niet het geval was.

kers zitten en niet langs de zijlijn staan. Ik

satie; die gelooft nog in natuurbeheer door

Hoewel ik me na mijn reizen naar onder

snap wel dat als je kiest voor het overleg-

commerciële landbouwbedrijven. >

Van links naar rechts: Henk Vijverberg | Henk zonder snor | Henk Vijverberg en Toine Wuts

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 1 1

natuurgebieden die zou gaan lopen. Daar

bovendien niet zichtbaar. Is het wel te

kon iedereen over meepraten. Tegenwoor-

bewijzen dat de aarde opwarmt? Hetzelfde

dig gaat het debat over problemen op

geldt voor het CO2-probleem. Je ziet en

mondiaal niveau zoals de eindigheid van de

ruikt het niet, dus dan is het er ook niet. En

grondstoffen voor energieproductie,

bovendien, als wij hier maatregelen treffen

CO2-vervuiling of het klimaat. Dat is veel minder tastbaar. Ik geloof niet dat de

dan doen USA en China toch niet mee.

jongere generaties minder om natuur en

maatregelen nemen is moeilijk. In Europees

milieu geven, ze gaan er alleen anders mee

verband lukt het niet eens.

Waarom wij dan wel? Op mondiaal niveau

om. Ze worden lid van een organisatie, die ‘het dan maar moet gaan regelen’. Nieuws

Je bent per 1 januari 2006 gestopt als

is ook veel vluchtiger geworden. Het ene

directeur bij de Milieufederatie. Volg je

moment heeft iedereen het over de

nog een beetje wat SML tegenwoordig

milieuramp in het Japanse Fukushima, dan

doet?

gebeurt er iets in het Midden-Oosten en

Jawel, ik probeer het bij te houden maar dat

iedereen is het weer vergeten. Dat komt

is niet altijd eenvoudig. Ik ben bijvoorbeeld

door televisie en internet. Je zit als

pas nadat ik gestopt ben met werken bij de

consument overal met de neus bovenop.

Milieufederatie gestart met het lezen van

Alles wordt uitvergroot in je woonkamer. Je

het tijdschrift Limburgs Milieu. Dat is nu een

Iedereen weet toch allang dat dit niet de

zou toch bijna apathisch worden van

middel geworden om op de hoogte te

manier is om natuur en landschap overeind

zoveel rampspoed op televisie?!

blijven. Alle andere communicatiestromen

te houden. De VVD en de PVV hebben

zijn namelijk weggevallen, zoals overleg of

helemaal niks met de milieubeweging,

Duurzaamheid lijkt hip te zijn. Maar

maar hun invloed is groot. Beleidsvorming

toch leeft het niet bij de doorsnee

dient te gebeuren op evenwichtige wijze,

consument. Die denkt vooral aan

In welke richting moet de

alleen dan kan beleid rekenen op een brede

zijn portemonnee. Is de consument

Milieufederatie Limburg zich volgens

maatschappelijke acceptatie.

wel tot milieuvriendelijk handelen te

jou ontwikkelen in de toekomst?

vergaderingen.

bewegen?

Die vraag laat ik graag over aan mijn

De achterban van de Milieufederatie is

Het feit dat er meer duurzame producten

opvolger Hans Heijnen. Belangrijk is dat de

langzaamaan aan het vergrijzen. Wat is

op de markt komen, is een positieve

Milieufederatie aansluiting blijft zoeken bij

er nodig om jongeren te betrekken bij

ontwikkeling. Je ziet steeds vaker bio- en

maatschappelijke trends. Ik ben overtuigd

natuur en milieu?

streekproducten in de gewone supermarkt.

van de noodzaak van een overkoepelende

Ik ben daar somber over. Als ik naar mijn

Vroeger moest je daarvoor naar een

milieuorganisatie in Limburg, een club die

eigen kinderen kijk, zie ik grote generatie-

speciaal winkeltje. Dat deze producten

een kritische gesprekspartner is in het

verschillen. In de jaren zeventig was er een

gemeengoed worden, betekent dat de

maatschappelijke debat in alle

heel grote betrokkenheid bij thema’s als

consument eraan toe is. Ook de jeugd weet

geledingen binnen de provincie.

milieu en ruimtelijke ontwikkeling. Er werd

wel dat een duurzaam product beter is voor

Eén ding weet ik zeker, het zal

serieus nagedacht over de toekomst van

lijf en leden. Gezondheid staat in alles

nooit meer hetzelfde zijn als in 1971

onze planeet. Niet voor niks bracht de Club

voorop, niet de duurzaamheid. Mensen

toen de Milieufederatie werd opge-

van Rome toen haar bezorgdheid over de

denken in de eerste plaats aan zichzelf.

richt. Wat zich wreekt is dat natuur en

toekomst van de wereld voor het voetlicht.

Onze maatschappij is veel individualisti-

milieu op dit moment afhankelijk zijn van

De Rijn lag vol met dode vissen. Zure regen

scher geworden. De betrokkenheid uit zich

de overheid. En juist die overheid ligt

tastte de bomen aan. Je zag de negatieve

wel maar op andere wijze, zoals in de

dwars. De Milieufederatie mag in bepaalde

gevolgen dichtbij, in je eigen omgeving.

discussies rondom de megastallen. De

gevallen niet meer procederen tegen het

Dat is nu niet meer. De urgentie om

consument ligt niet wakker van de

overheidsbeleid en kan dus niet echt een

maatregelen te treffen, is moeilijker te zien.

hoeveelheid ammoniak in lucht en bodem.

vuist maken. Dat kan alleen nog Das en

Wat je nu kwijtraakt aan natuur en

Die heeft andere belangen: vestigt zo’n

Boom, omdat die giften krijgen en geen

landschap is niet direct zichtbaar, de

bedrijf zich bij mij in de buurt? Is er

subsidies. Stichting Natuur en Milieu is

gevolgen merk je pas op lange termijn. De

stankoverlast? Is er inbreuk op mijn directe

gekort, evenals Natuurmonumenten. Het

problemen zijn ook omvangrijker gewor-

leefomgeving? Dat zijn zaken die zorgen

ministerie van Milieu is opgeheven, de

den. Tijdens de discussies over de Rijksweg

dat iemand in actie komt. De opwarming

portefeuille milieu is nu ondergebracht bij

73 wist iedereen precies door welke

van de aarde is niet zijn probleem en

een staatssecretaris. De RO-wet is op de

1 2

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

schop genomen, terwijl niemand daartegen protesteerde. Je ziet dat de overheid de milieubeweging op alle fronten beperkt. Het is altijd een golfbeweging; er zijn goede en slechte tijden voor milieuorganisaties. Dit is wel een absoluut dieptepunt. Belangrijk is dat je als milieuorganisatie een visie ontwikkelt voor de toekomst. Waar doe je het allemaal voor? Het gaat uiteindelijk om leefbaarheid. Dat doel moet je blijven nastreven. De huidige regering vindt de Europese wetgeving te streng

Noud Janssen, 53 jaar

terwijl ze daar in het verleden zelf voor

Voorzitter LLTB

�eliciteert

heeft gepleit. Bleker zou er het liefst een dikke streep doorhalen. Maar zo simpel is

Tja, we delen hetzelfde buitengebied, dus waar komen we de Milieufederatie Limburg

het niet. Alles is in Brussel geregeld, daar

eigenlijk niet tegen? Of het nu gaat om provinciale en lokale ruimtelijke inrichtingsvra-

moeten we ons aan houden. Dat wordt

gen, de toekomst van de veehouderij of de leefbaarheid van kleine kernen, onze wegen

lastig, want er gaat straks minder geld

kruisen elkaar bijna dagelijks. Heel soms kruisen we daarbij ook de degens (gelukkig

vanuit het Rijk naar de provincie. Subsidie

altijd figuurlijk!), maar er zijn eigenlijk veel meer voorbeelden van samen optrekken

is altijd gebonden aan regels en taken en

met respect voor elkaars positie. Een van de projecten die we, samen ook met de

die worden steeds strenger. Als je oprecht

provincie, tot stand hebben gebracht is zuinig ruimtegebruik. Zuinig op natuur,

gelooft in het Nederlandse poldermodel, is

landschap én landbouw. Met slimme maatregelen hebben we ervoor gezorgd, dat

een financiering van tegenkrachten in de

landbouw, natuur en landschap naast elkaar kunnen bloeien.

samenleving onontbeerlijk. Helaas worden daar nu vraagtekens bij gezet. De hoogtij-

Een ander voorbeeld van een kritische, maar constructieve samenwerking is de Innovatie-

dagen van de milieubeweging liggen achter

agenda Duurzame Veehouderij Limburg. Ook hier geen vruchteloze welles-nietesspelle-

ons. Het is nu een kwestie van

tjes, maar resultaatgericht overleg over concrete verbeterplannen op bedrijfsniveau. Goed voor mens, dier en omgeving. Waarbij de Milieufederatie Limburg als een van de

overleven.

procespartners ons de kritische spiegel voorhoudt en ons tot het uiterste aanspoort de Monique Demarteau

grenzen op te zoeken van wat bedrijfseconomisch nog haalbaar is. Want onder de streep

Milieufederatie

moet de agrarisch ondernemer ook een boterham kunnen verdienen. Daar komen we niet

Limburg

altijd voor 100% uit, maar het dwingt de sector wel tot steeds nieuwe innovaties, die ons op zich ook weer scherp houden. Een tip: kijk maar eens op www.zozietlimburgdieren.nl. Zo is in de loop der jaren een samenwerkingsrelatie van wederzijds respect ontstaan, waar ook daadwerkelijke resultaten uit voortvloeien. Ook de LLTB is daar overigens in gegroeid. We zijn opener geworden, meer gericht op onze omgeving en meer bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als ik iets opmerkelijks wil noemen is het ons gezamenlijke proces van resultaatgericht zoeken naar wegen die voor beide partijen begaanbaar zijn. We vinden ze niet altijd, maar we zoeken in elk geval. Een van de grote opgaven die nu voor ons liggen, is de herschikking van de EHS in Limburg als antwoord op de aangekondigde Rijksbezuinigingen. In mijn beleving moeten we nu - uitgaande van de nieuwe situatie - op zoek naar mogelijkheden om er het maximale uit te halen voor natuur en landschap. Dat kan door boeren op een structurele wijze te betrekken bij het beheer. Dat is efficiënt en kosteneffectief. Opnieuw wacht hier dus een opdracht om intelligente maatregelen te bedenken die goed zijn voor natuur, landschap én de vitaliteit van het platteland. De LLTB feliciteert de Milieufederatie Limburg van harte met haar veertigjarig bestaan en vertrouwt op bestendiging van een resultaatgerichte overlegsituatie.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 1 3

P ROJ E CTE n

Groeve ’t Rooth Reeds tientallen jaren bestaan er plannen voor mergelwinning

vergunning voor een laatste uitbreiding met 5,8 hectaren. Ook

op het Plateau van Margraten. In eerste instantie wilde men

dit besluit wordt door dezelfde partijen opnieuw aangevochten.

starten met enkele honderden hectaren, maar daar stak het

De omwonenden vrezen aantasting van hun woon- en leefkli-

Rijk in de jaren ‘80 een stokje voor vanwege onherstelbare

maat. De camping is bang voor minder bezoekers als gevolg

aantasting van het landschap en breed maatschappelijk verzet.

van de achteruitgang van de recreatieve aantrekkelijkheid van

Groeve ’t Rooth in Margraten, die al sinds 1938 geëxploiteerd

het gebied. Voor de Milieufederatie weegt aantasting van het

wordt, zou wel nog één keer beperkt mogen uitbreiden. Hier

fraaie landschap zwaar. Het gebied maakt onderdeel uit van

wint het bedrijf Ankersmit Maalbedrijven (eerder Ankerpoort en

het Nationaal Landschap Zuid-Limburg met bijzonder waarde-

Ankersmit geheten) mergel voor onder meer de productie van

volle landschappelijke en cultuurhistorische kenmerken.

kalkmeststoffen, veevoederkrijt en vulstoffen voor de weg- en

In 2009 oordeelt de Raad van State dat een laatste uitbreiding

waterbouw. In de provinciale Nota Ruimte is dit als volgt

van de groeve met 5,8 hectaren redelijk wordt geacht om het

verwoord: ‘De winning van mergel op het Plateau van Margra-

bedrijf de tijd te geven over te schakelen naar nieuwe produc-

ten wordt afgebouwd. De bestaande groeves zullen niet worden

ten. Aantasting van het fraaie landschap vindt volgens de Raad

uitgebreid. Voor de groeve ’t Rooth geldt dat een laatste

van State wel plaats, maar dit betreft slechts een klein deel van

beperkte uitbreiding mogelijk is. Het Rijk laat de instemming

het Plateau van Margraten.

met de omvang van deze uitbreiding afhangen van nadere motivering door de provincie’.

Is daarmee de jarenlange bemoeienis van de inwoners en natuur- en milieuorganisaties voor niets geweest? Zeker niet!

1 4

Daarna barst de discussie los. Wat betekent een laatste

Het heeft er in elk geval toe geleid dat het grootste deel van

beperkte uitbreiding? De Provincie Limburg wil uiteindelijk het

het Plateau van Margraten voor verdere ontgrondingen

bedrijf toestemming geven voor een uitbreiding van de groeve

gespaard is gebleven. Groeve ’t Rooth mag nog eenmaal met

met 30 hectaren. Later wordt dit verlaagd tot 17 hectaren.

5,8 hectaren uitbreiden, daarna is het afgelopen. Andere

Groeve ’t Rooth wordt landelijk nieuws. Een aantal huizen moet

groeves op het Plateau mogen helemaal niet meer groeien.

worden gesloopt om de uitbreiding mogelijk te maken, de rest

Zonder de inzet van genoemde partijen zou een veel groter deel

van het kleine dorpje komt letterlijk op de rand van de afgrond

van het waardevolle landschap van het Plateau van Margraten

te liggen. De Milieufederatie, de Stichting Verontruste Plateau-

op de schop zijn gegaan en onherstelbaar worden aangetast.

bewoners en een camping uit de buurt gaan met succes tegen

Ook zijn er nu garanties voor een aanvaardbaar woon- en

de plannen in beroep. In 2006 verleent de provincie een

leefklimaat in de omliggende dorpen.

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

Milieufederatie presenteert smartphone applicatie Limburg Greun! Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de Milieufederatie Limburg heeft de federatie een applicatie voor smartphones (Android en iPhone) ontwikkelt. Het gaat hierbij om de Layar applicatie Limburg Greun! Layar is een speciale applicatie die de

staande afbeelding zie je hoe de

blik op de wereld verrijkt met heel veel

applicatie werkt. Vanaf de plek waar jij

extra informatie. Je kijkt met de camera

je bevindt kun je organisaties die bij je

van je telefoon om je heen en Layar legt

in de buurt zijn spotten. De informatie

een extra laag met informatie over het

over de verenigingen verschijnt

beeld. Er is al een breed aanbod van

vervolgens onder in het beeldscherm.

Layars beschikbaar. Zo kun je zien welke

Via de weblink kun je informatie over de

huizen te koop staan op de plek waar jij

desbetreffende organisatie opvragen of

je bevindt, waar de dichtsbijzijnde

de route naar het verenigingslokaal,

pinautomaat is, waar de hotspots zijn in

kantoor of secretariaatsadres. In het

applicatie Limburg Greun! Het kan nog

een onbekende stad en nog veel meer.

geval dat alleen een postbusnummer

gemakkelijker. Scan bijgevoegde QR

Layar wordt ook wel augmented reality

bekend is, wordt als locatie het centrum

code met je smartphone en download de

genoemd. Met behulp van GPS en

van de gemeente gekozen.

applicatie.

tie je locatie bepalen en extra informa-

AnDROID En IPHOnE

QR code Limburg Greun! layar:

tie over je omgeving verstrekken.

De installatie is gratis en eenvoudig. Als

In de Layar Limburg Greun! vind je een

je Layar nog niet geïnstalleerd hebt op

overzicht van circa 180 Limburgse

je smartphone, moet je eerst in de

organisaties die zich met natuur,

Market of via iTunes de Layar applicatie

landschap, milieu, duurzaamheid en

downloaden. Zodra je dat hebt gedaan,

heemkunde bezighouden. In neven-

vind je bij het thema ‘milieu’ de

kompas van de telefoon kan de applica-

�eliciteert

De Milieufederatie Limburg en VVV Zuid-Limburg, of beter gezegd de toeristische sector, hebben vaak dezelfde belangen, namelijk behoud van ‘gezond groen’. Soms komt het ook voor dat we tegengestelde belangen hebben, zoals bijvoorbeeld recentelijk bij de Buitenring in Parkstad. Wij menen dat die essentieel is voor de doorontwikkeling van het toerisme in die regio, maar de aanleg van de Buitenring stuit op bezwaren van SML. Het is goed dat wij dan toch respectvol naar elkaars argumenten luisteren en elkaars keuzes respecteren. Een significant project dat SML in de afgelopen 40 jaar heeft gedaan is ‘Graetheide Groen’, een belangrijke ontwikkeling in de regio Westelijke Mijnstreek. Dat SML de thema’s natuur en milieu constant op de kaart houdt, is natuurlijk ook een verdienste. Belangrijk voor de toekomst is dat de Milieufederatie focus blijft houden op de communicatie van het belang van de natuur en een goed evenwicht in het milieu voor de hedendaagse ‘digitale’ mens, die op het werk gedreven wordt door het dogma van de economie, maar ‘s avonds thuis juist natuur steeds meer nodig heeft voor zijn (over)leefbaarheid.

Anya Niewierra, 47 jaar

Ik wil SML van harte feliciteren met het 40-jarig jubileum. Als economisch stuwende sector toerisme en

Algemeen Directeur

recreatie met bijna 40.000 banen in Limburg - blijven wij publiekelijk het belang van organisaties zoals

Stichting VVV Zuid-Limburg

SML juíst voor toerisme en recreatie uitspreken, ook al zijn we het niet altijd met elkaar eens.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 1 5

Mijmeringen van een bevlogen milieuvoorlichter Een kantoorbaan is niks voor haar. Rieneke

gekomen. Iemand had me in de krant zien

heeft ze zowel met de infostand op

Brinkman uit Oosterbeek studeerde biologie

staan en belde mij om te vragen of ik

markten gestaan, als excursies verzorgd bij

aan de Universiteit in Utrecht en ging

voorlichtingen wilde geven aan vrouwen.

de rioolwaterzuiveringsinstallaties en

lesgeven op de middelbare school. Nadat ze

Dat klonk als muziek in mijn oren. Uiteraard

voorlichtingen gegeven, waaronder Weet

kinderen had gekregen, stopte ze met

wilde ik dat. Ik kreeg eerst een training,

Wat Je Eet, Verlichting in Huis en Klimaat-

werken, maar al gauw wilde ze weer aan de

maar de praktijk is natuurlijk ook een goede

adaptatie. Ze merkt dat er momenteel een

slag en niet alleen maar als docent. Met

leerschool. De onderwerpen waarover je

geringe terugloop is in het aantal aanvra-

beide handen greep ze dan ook de kans aan

voorlichting kunt geven, bestrijken veel

gen voor voorlichtingen. ,,Dat zal toch wel

om in 1977 een kleine milieuclub in

thema’s: afval, lucht, water, bodem. Toen

met de economische crisis te maken

Westervoort op te richten die actie voerde

mijn man een baan kreeg in Limburg en wij

hebben. Een andere verklaring heb ik niet,

tegen de stank van fabrieken in de

in Heerlen gingen wonen, was het een kleine

want er is nog steeds veel te leren op het

omgeving. Daarna liet het milieu haar niet

stap om bij de Milieufederatie Limburg aan

gebied van duurzaamheid. Hoewel,

meer los. ,,Milieu interesseert me. Er is altijd

de slag te gaan als voorlichter. En dat doe ik

misschien speelt ook een rol dat er

wel iets over te vertellen. Nadat ik gestart

nu nog steeds, ook al woon ik inmiddels niet

gewoonweg minder verenigingen zijn door

was met milieuvoorlichting, heb ik een

meer in Limburg maar in Oosterbeek (bij

de ontzuiling en de vergrijzing. Het zou

cursus milieukunde gevolgd aan de Open

Arnhem-red.). Als er iets te doen is in het

leuk zijn als straks die nieuwe voorlichting

Universiteit. Daarna heb ik zelf een nieuwe

noorden van Limburg ben ik er zo. De

Recycling doorgaat. Ik heb daar affiniteit

milieugroep opgericht in mijn toenmalige

afstand naar Limburg is niet zo heel groot.”

mee en denk dat deze cursus zal aanslaan

woonplaats. Volgens mij ben ik naar

bij grote groepen mensen. Gezondheid is

aanleiding van een krantenartikel over deze

In haar hoedanigheid als voorlichter bij de

ook een thema dat het altijd goed doet,

groep ooit bij het Milieukwartet terecht-

Milieufederatie - nu alweer ruim 20 jaar –

vooral bij ouderen.”

Rieneke Brinkman, 71 jaar | Voorlichter Milieufederatie Limburg (1990 - heden) 1 6

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Mergellandcorporatie

Met veel plezier vervult Rieneke haar taken als voorlichter. ,,Het is gewoonweg heel leuk werk. Het is een uitdaging om mensen te inspireren en te vertellen wat de voordelen zijn van duurzaam gedrag, om hen duidelijk te maken wat voor gevolgen hun gedrag heeft. Het gaat daarbij om kleine dingen. Je hoeft je hele leven niet

Het Mergelland staat voor een on-Nederlands stukje natuur en landschap in

om te gooien om duurzamer te leven.

Zuid-Limburg. Kenmerken van dit agrarische en kleinschalige landschap zijn:

Verantwoordelijker omgaan met natuur en

heuvels, graften, hellingbossen, holle wegen, heggen en boomgaarden. Landbouw,

milieu zit hem vaak in kleine dingen. Doe

natuur en landschap zijn hier nauw met elkaar verweven. De agrarische sector is

die extra lamp ’s avonds uit en laat de

van groot belang voor het behoud van het kenmerkende landschap in het

kraan niet onnodig lopen! Als ik een

Mergelland. Tegelijkertijd legt dit landschap dat voor inwoners, recreanten en

voorlichting geef, is het meestal erg

toeristen zo aantrekkelijk is, beperkingen op aan de hedendaagse landbouw. Kan

gezellig. Dat moet ook! Mensen moeten het

ontwikkeling van de landbouw samengaan met behoud van natuur en landschap?

idee hebben dat ze een avondje uit zijn.

De Milieufederatie denkt van wel. Zij heeft in 1997 aan de wieg gestaan van de

Het menselijke aspect is voor mij heel

Mergellandcorporatie, een overleg- en samenwerkingsplatform van agrariërs en

belangrijk. Sociale contacten, mensen met

natuur- en milieubeschermers in het Mergelland. Doel van de Mergellandcorporatie

elkaar verbinden, daar doe ik het voor.”

is een bijdrage leveren aan het realiseren van een duurzame concurrerende

Rieneke ziet dan ook geen enkele reden om

landbouw in het Mergelland die in evenwicht is met milieu, natuur en landschap.

ermee te stoppen ondanks haar respecta-

Dit doet de corporatie door het stimuleren en uitvoeren van projecten, het

bele leeftijd van 71 jaar. ,,Het is soms net

verwerven en ontwikkelen van deskundigheid op het gebied van integratie van

alsof ik de tijd moet inhalen dat ik thuis

natuurbehoud en landbouw, het signaleren van ongewenste ontwikkelingen, het

was en voor de kinderen zorgde. Milieu-

geven van voorlichting en het bevorderen van samenwerking met personen of

voorlichting staat dicht bij me. Ik ben

organisaties.

overigens ook al twaalf jaar voorlichter bij het waterschap in de provincie Gelderland.

De Mergellandcorporatie blijkt succesvol en bewijst zich na de oprichting in 1997

Ik leg graag dingen uit, hetgeen ongetwij-

in korte tijd als dé uitvoeringsorganisatie en klankbordgroep voor projecten en

feld te maken heeft met mijn didactische

initiatieven op het raakvlak van landbouw, natuur en milieu in Zuid-Limburg.

achtergrond. Ik zie de verbanden door mijn

De corporatie werkt sterk uitvoeringsgericht en zet theoretisch denken om in

opleiding tot biologe. Als je iets verandert

praktisch doen. Het aantal deelnemers aan projecten groeit snel van enkele

in bijvoorbeeld gedrag van mensen, komt

tientallen in 1997 naar ruim driehonderd in 2003. Op dat moment werken op

dat niet alleen ten goede aan henzelf maar

ongeveer de helft van het landbouwareaal in het Mergelland agrariërs mee aan

ook aan hun omgeving.”

verschillende projecten en initiatieven. Door de betrokkenheid van de bestuursleden (plaatselijke agrariërs en natuur- en milieubeschermers) met het gebied en de steun

Rieneke heeft tal van tips voor mensen die

van de Milieufederatie en de LLTB is het draagvlak voor de diverse initiatieven

ook als voorlichter aan de slag willen. ,,Om

gewaarborgd.

te beginnen moet je een aangepaste training hebben gehad. Je moet echt weten waar je

Projecten waarmee de Mergellandcorporatie zich heeft beziggehouden zijn onder

het over hebt. Daarnaast moet je belangstel-

meer: biologische landbouw, bloem- en kruidenrijke akkerranden, boeren-

ling hebben voor mensen en wat hen

parktochten, erosie, mechanische onkruidbestrijding, kwaliteitsimpuls landschap

bezighoudt oftewel mensenkennis hebben.

(groen-blauwe dooradering), bedrijfsnatuurplannen, verbreding landschapsbeheer

Als je vervolgens enthousiast en gemoti-

door agrariërs en het opzetten van een keten van demonstratiebedrijven in de

veerd over milieuthema’s kunt vertellen, ben

sectoren akkerbouw, veehouderij en fruitteelt. Met de oprichting van gebieds-

je er klaar voor.”

commissies is de rol van de Mergellandcorporatie op de achtergrond geraakt. Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

Ze bestaat echter nog steeds; momenteel wordt nagedacht over het starten van nieuwe projecten.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 1 7

Een milieuvoorlichter met een lintje gaan bij haar drie zonen, van wie er twee in

bewust maakt dat ze spaarzaam moeten

Visser-Versteegen een bekend gezicht in de

Nederland wonen en één in het Zuid-Ameri-

omgaan met water, hebben ze daar een

politiek. Ze heeft vier raadsperiodes gediend

kaanse Peru.

leven lang profijt van”.

als raadslid en drie periodes als fractievoor-

Marleen kijkt met plezier en voldoening

zitter van de lokale politieke partij Progres-

terug op haar werk als voorlichter. ,,Ik heb

Ze heeft naast excursies ook veel voorlich-

sief Beek. De meeste mensen kennen haar

het altijd heel graag gedaan. Ik vind het leuk

tingsbijeenkomsten verzorgd, vooral voor

tevens als de secretaris/penningmeester van

om mensen bewust te maken van duur-

vrouwenverenigingen en ouderenbonden.

de Vereniging Geen Uitbreiding Vliegveld

zaamheid, ze mee te geven dat het anders

,,Er is een rijk verenigingsleven in Limburg.

Beek, die samen met de Milieufederatie

kan. Vooral jonge kinderen kun je nog echt

De voorlichtingen zijn meestal gratis, dus

Limburg heeft gestreden tegen de aanleg

iets leren. Die zuigen de informatie op als

daar is bij die verenigingen veel vraag naar.

van de Oost-West baan, die er uiteindelijk

een spons, oudere leerlingen zijn wat

Ik heb over veel onderwerpen lezingen

nooit is gekomen. Minder bekend is dat ze

moeilijker, die zijn vooral met zichzelf bezig

gegeven: ecologisch tuinieren, ventileren,

27 jaar lang ook als voorlichter heeft

en niet met hun omgeving. Ik heb veel

energie besparen, afval scheiden. Later

gewerkt bij SMVL, de voorlichtingstak van

excursies gegeven bij de rioolzuiveringsin-

deden we die voorlichtingen bij de groepen

de Milieufederatie. Afgelopen zomer is ze

stallaties. Dan vertelde ik altijd dat er zonder

thuis, maar vroeger gingen we met de

gestopt met die job. Inmiddels geniet ze

water geen leven op aarde mogelijk is. De

energiebus op stap. Dan stonden we op

samen met haar man van de vrije tijd in hun

reacties van kinderen zijn dan heel simpel en

kerk- en marktpleinen en spraken we

fraaie boerderij in het landelijke en

logisch. ‘Dat maakt niet uit, dan drinken we

passerende voetgangers aan. Ook hadden we

pittoreske Geverik. Ze kan nu naar harten-

toch cola’. Alsof cola niet van water wordt

de zogenoemde kluskeet. Die hingen we

lust in de grote gaard tuinieren of op visite

gemaakt… Als je kinderen op jonge leeftijd

achter de auto en dan gaven we gratis

Foto: Monique Demarteau

In haar woonplaats Beek is Marleen De

Marleen De Visser-Versteegen, 65 jaar | Voorlichter Milieufederatie Limburg (1984 - 2011) 1 8

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Oost-Westbaan vliegveld Beek advies bij bouwmarkten. Je zult verbaasd staan hoe weinig mensen weten over duurzaam bouwen. ” Een goede voorlichter moet volgens Marleen vooral flexibel zijn. ,,Je moet je aanpassen aan de doelgroep, oog hebben voor wat zij belangrijk vinden en willen horen. Ik heb dan ook altijd geprobeerd mijn voorlichtingen af te stemmen op de deelnemers. Het is

Een onderwerp dat de gemoederen in Zuid-Limburg in de jaren ‘80 en ‘90 enorm

compleet anders om je verhaal te vertellen

bezighoudt, is de aanleg van de Oost-Westbaan. Gebouwd in de Tweede Wereldoorlog

aan volwassenen of aan moeilijk lerende

als bevoorradingsstrip met een start- en landingsbaan van 1.200 meter leidt

kinderen. Die laatsten stellen heel specifieke

vliegveld Beek - later omgedoopt tot Maastricht-Aachen Airport - lange tijd een

vragen, echte doordenkers. Dan denk je bij

rustig bestaan. Met de groei van de welvaart en van de bevolking neemt echter

jezelf, hoe komen ze erop? Ik heb ook wel

het luchtverkeer toe en al snel wreekt zich de ondoordachte locatiekeuze van het

eens meegemaakt dat je een voorlichting

vliegveld. De Noord-Zuidbaan ligt immers ingeklemd tussen de bevolkingscentra Beek,

moet geven aan een groep die er eigenlijk

Geleen, Meerssen, Maastricht, Nuth en Heerlen. Geluidhinder wordt een groot

geen zin in heeft. Vooral pubers zijn vaak

probleem voor inwoners in de nabije omgeving van het vliegveld.

ongeïnteresseerd. Maar als je met een goed verhaal hun aandacht weet te trekken, geeft

De eerste uitbreidingsplannen van het vliegveld met een nieuwe Oost-Westbaan

dat echt voldoening. Humor is daarbij de

dateren van begin jaren ‘70. Volgens Gedeputeerde Staten van Limburg kan alleen een

sleutel van je succes.”

volwassen luchthaven een essentiële rol spelen in de economische ontwikkeling van de regio. Daarvoor is de aanleg van een langere baan nodig. Een verlenging van de

Na 27 jaar voorlichter te zijn geweest, vond

Noord-Zuidbaan is niet mogelijk gezien de ingeklemde ligging tussen de kernen Beek

ze het welletjes. Haar vrije tijd vult Marleen

en Meerssen. Derhalve wordt in het Streekplan Zuid-Limburg (1977) een reservering

nu met allerhande hobby’s. ,,Ik zit op

van een Oost-West gerichte baan van 2.500 meter opgenomen (later verlengd tot

Spaanse les, zodat ik mij verstaanbaar kan

3.500 meter). Om van de luchthaven een internationaal vrachtcentrum te maken,

maken als we in Peru zijn. Eén van mijn

goed voor werkgelegenheid en welvaart in de regio, is een aanzienlijk aantal nacht-

zonen is getrouwd met een Peruaanse. We

vluchten noodzakelijk.

gaan er regelmatig heen, en dan wil je toch met de schoonfamilie kunnen praten. Ik ben

Het verzet tegen dit voornemen is enorm groot: inwoners, gemeenten, natuur- en

verder nog voorzitter van Progressief Beek

milieuorganisaties, huisartsen, schooldirecteuren en recreatie-ondernemers protes-

en begeleid onder meer de jeugdraadsverga-

teren tegen de uitbreidingsplannen. Zij vrezen aantasting van milieu, natuur,

deringen. Die organiseren we vijf keer per

landschap, gezondheid en leefklimaat in deze dichtbevolkte streek in Zuid-Limburg.

jaar. Dit is nu het elfde jaar dat we een

Onder aanvoering van de Vereniging Geen Uitbreiding Vliegveld Beek en de Boze

jeugdraad hebben. Het is een leuke manier

Moeders en met ondersteuning van de Milieufederatie worden tal van ludieke acties

voor de jeugd om kennis te maken met

georganiseerd. Ook wordt er gelobbyd en worden juridische procedures gevoerd tegen

politiek en maatschappelijk bezig zijn.” In

streekplannen, zoneringsvoorstellen, nachtvluchtbeschikkingen, aanwijzingsbesluiten,

2010 kreeg Marleen een Koninklijke

enzovoort. Het verkooppraatje dat de nieuwe baan een ‘milieubaan’ is, wordt

onderscheiding voor haar raadslidmaatschap

vakkundig weerlegd. Nieuwe begrippen als ‘de aanvaardbare slaapverstoring’, ‘randen

en vrijwilligerswerk. ,,Als ik het lintje alleen

van de nacht’ en ‘betonnen-muur-constructie’ doen hun intrede. Jurisprudentie wordt

had gekregen voor mijn werk als raadslid

geschreven. Minister Smit-Kroes weigert een gerechtelijke uitspraak na te leven en

had ik ervoor bedankt. Maar nu het ook een

wordt via een kort geding door de rechter gedwongen om het aantal nachtvluchten

eerbetoon is aan mijn vrijwilligerswerkzaam-

terug te brengen op straffe van een hoge dwangsom. Tegen het uiteindelijke aanwij-

heden voor de jeugdraad, de wereldwinkel,

zingsbesluit voor de uitbreiding van het vliegveld wordt door tientallen organisaties

de Vereniging Geen Uitbreiding Vliegveld

en ruim 30.000 individuele personen bezwaar gemaakt.

Beek en de Milieufederatie, ben ik er erg blij Uiteindelijk beslist de Raad van State in november 1998 ten gunste van het woon- en

mee.”

leefklimaat dat de Oost-Westbaan niet rendabel zal worden binnen acceptabele Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

milieugrenzen. Na bijna 20 jaar intensieve strijd hebben milieu, de natuur en de omwonenden uiteindelijk gewonnen.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 1 9

2 0

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

René Verhoeven, 50 jaar Manager regiostimulering, Kamer van Koophandel Limburg Nagenoeg iedereen kent de Kamer van Koophandel (KvK) wel vanwege de bedrijfsregistratietaak en onze (starters) voorlichting. Wat minder bekend is, is de taak die de KvK heeft op het gebied van de stimulering van de regionale economie. En daarbij komt de KvK in contact met de Milieufederatie Limburg. Dat is overigens een boeiend contact vanwege het tweeledige karakter ervan. Zo doen we als KvK aan beleidsadvisering en -beïnvloeding richting gemeenten en provincie. Het is immers de overheid die als belangrijke taak heeft voorwaardenscheppend bezig te zijn voor het bedrijfsleven. Het gaat dan over zaken als bereikbaarheid en bedrijfslocaties. Vaak wordt de aanleg van een weg of een bedrijven-

�eliciteert

terrein negatief benaderd vanwege de ‘aanslag op de natuur’. Zaken waar de Milieufederatie als belangenbehartiger nog al eens tegen in verweer komt. Enige jaren geleden is er een wederzijds besef ontstaan dat we niet op voorhand elkaar moeten zien als opponenten, doch dat we vanuit verschillende vertrekpunten ook gemeenschappelijke belangen dienen. Wat ons bindt is het belang van een goede kwaliteit van onze omgeving. Die kwaliteit moet er nu zijn en in de toekomst!

Ondernemers beseffen terdege dat de omgeving meer is dan asfalt en stenen en dat het ook vanuit economische perspectief essentieel is de natuurlijke kwaliteiten van Limburg te behouden en beschermen. Zo zie je bij de Milieufederatie het besef dat je niet alleen maar ergens tegen kunt zijn en dat bepaalde ‘rode’ ontwikkelingen soms onontkoombaar zijn. Het gaat er dan om elkaar te vinden in de wijze waarop de ‘rode’ ontwikkeling tot stand komt in evenwicht met versterking van ‘groen’ bijvoorbeeld op een andere plek. Overigens merk ik dat dit soms een lastige lijn is voor de Milieufederatie, omdat dit niet altijd voor alle leden het ‘maximale’ oplevert en er dan druk op de organisatie ontstaat. Dit is ondermaar merkbaar bij het A2-project in Maastricht. Voor een deel speelt dit proces zich af in bijvoorbeeld de Provinciale Commissie Omgevingsbeleid Limburg (PCOL), waar Hans Heijnen namens SML zitting in heeft en ik namens de KvK Limburg. Vanuit deze zienswijze hebben we elkaar ook al diverse malen gevonden als projectpartners gericht op duurzaamheid. Zo loopt momenteel voor de tweede keer het project ‘MVO in de Detailhandel’. Dit project is erop gericht winkeliers te stimuleren op een duurzame manier de bedrijfsvoering op te pakken en tegelijk het rendement te verbeteren. Daarbij komen aspecten aan de orde als inkoop, energiebesparing, afvalreductie enzovoort. Verder is er een innige samenwerking als het gaat om het stimuleren van Cradle to Cradle. Dit duurzaamheidsconcept is in 2007 door de KvK geïntroduceerd in Limburg en het heeft brede navolging gekregen bij bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties. Een dergelijk concept werkt sterk bindend voor partijen, omdat er gezamenlijk een helder doel voor de toekomst wordt gedefinieerd. Afval bestaat niet; alles heeft waarde en is (her)bruikbaar. Het prikkelt ondernemers tot innovatie, omdat het ‘verdien-model’ uitgangspunt blijft, op een zodanige wijze dat dit niet ten koste gaat van de generaties die na ons komen. Het meest opmerkelijke aan de SML is misschien wel de transformatie die zich in de afgelopen jaren heeft voorgedaan. De Milieufederatie is ooit begonnen als een van de vele ‘actiegroepen’ begin jaren ‘70 en thans doorgegroeid naar een deskundige en kritische partner voor overheden en bedrijfsleven op het vlak van de zorg voor onze leefomgeving. Een organisatie die je scherp houdt, respect afdwingt en waar je mee kunt samenwerken. Daar ligt wat mij betreft dan ook voor de toekomst de rol van de Milieufederatie Limburg. Mijn felicitatie wil ik dan ook doen in de vorm van de wens dat de Milieufederatie Limburg ook het komende decennium in staat is de rol te vervullen van positief-kritische bewaker van een in ons aller belang goede leefomgeving.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 2 1

Chris Bartels: ‘Milieubeweging moet de krachten bundelen’ Sinds de oprichting van de stichting Milieufederatie Limburg heeft de federatie vele verschillende voorzitters gekend. Eén van hen was Chris Bartels uit Grubbenvorst. Van 1994 tot 2004 was hij voorzitter van het bestuur van de Milieufederatie, maar daar bleef het niet bij. Zijn hart voor natuur is zo groot, dat hij naast voorzitter ook jarenlang ‘onbezoldigd beleidsmedewerker’ bij de Milieufederatie was met als werkgebied landbouw. Hoewel Chris Bartels al 7 jaar geleden

nieuwe ingangen verschafte bij de provincie.

afscheid nam als voorzitter van de Milieufe-

Uiteindelijk ben ik ruim tien jaar bij de

deratie is milieu nog steeds een thema dat

federatie gebleven.

hem dagelijks bezighoudt. Sinds een paar jaar zit hij in het algemeen bestuur van

Was het lastig een balans te

Waterschap Peel en Maasvallei, benoemd

vinden tussen de functies van

door Het Limburgs Landschap en samenwer-

bestuursvoorzitter en ‘onbezoldigd’

kend met de kieslijst Water Natuurlijk, een

beleidsmedewerker bij dezelfde

lijst van natuur- en milieuvrienden. Ook is

organisatie?

hij betrokken bij de uitvoering van de

Nee, integendeel! Dat ik een dubbelfunctie

Landinrichting Peelvenen, een hoogveenher-

had, was een groot voordeel. Ik was

stelplan op de grens van Brabant en Limburg

inhoudelijk altijd precies op de hoogte van

dat helaas moeizaam van de grond komt

wat er speelde. Daardoor kon ik op gelijk

sinds voormalig gedeputeerde Ger Driessen de stekker uit de interprovinciale samenwerking heeft getrokken. Tijd om

en verliepen de contacten soepel. De wil om samen iets te bereiken was groot. Ik geloof

voor Bartels ondanks zijn respectabele

dat dit tegenwoordig allemaal niet meer zo vanzelfsprekend is. In de tijd dat je voorzitter was, is er veel

Hoe ben je bij de

veranderd bij de Milieufederatie.

Milieufederatie terechtgekomen?

Ja, dat klopt. In die periode is het hoogste

Ik ben erin gerold via mijn

orgaan, de federatieraad, vervangen door

werkzaamheden bij Werkgroep

een veel kleiner dagelijks stichtingsbestuur

Behoud de Peel. Mijn

dat het bevoegd gezag vormde voor de

achtergrond in de biochemie

directeur en de medewerkers van het

maakte het mij mogelijk om

bureau. Ik heb destijds de voorbereidingen

me snel in te werken in de

daarvoor getroffen. Mijn opvolgster Vera

problematiek van hoogveenherstel. Omdat er regelmatig contact was tussen de werkgroep en de Milieufederatie werd ik op een gegeven

Foto’s: Monique Demarteau

waarmee de Milieufederatie te maken had

op zijn lauweren te rusten is er dus niet leeftijd van bijna 71 jaar.

moment gevraagd of ik plaats wilde nemen in het bestuur van de federatie, een leuke kans die mij 2 2

niveau communiceren met alle partijen

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

van Piggelen stond aan het roer toen de nieuwe statuten en organisatiestructuur zijn vastgelegd. Het mooie aan die tijd was dat de Milieufederatie volledig vrij en onafhankelijk kon opereren. Slechts een enkele keer werden er vraagtekens gezet bij onze stellingname vanwege het feit dat wij ook provinciale subsidie genoten. Maar uiteindelijk hebben Gedeputeerde Staten onze rol van ‘luis in de pels’ getolereerd en ook gewaardeerd. De provincie vond het belangrijk dat er in Limburg een groot draagvlak was voor overheidsbesluiten en dat betekende in de praktijk dat ook

PROJ ECTEn

Verdroging ‘tegenstanders’ van dit beleid hun zegje mochten doen. Dat heeft in grote mate bijgedragen aan een goede verstandhouding

Vooral na de Tweede Wereldoorlog is het aanzien van het landelijk gebied in

tussen alle partijen. Helaas wordt zulks

Limburg flink veranderd. De ‘woeste gronden’ maakten plaats voor grootschalige

tegenwoordig steeds vaker in twijfel

landbouwgebieden. Door het rechttrekken en verdiepen van beken werd de water-

getrokken terwijl democratie juist stoelt op

huishouding voor de landbouw geoptimaliseerd. In Midden-Limburg veranderde het

alle meningen binnen de bevolking. Zeker als

landschap door grootschalige winning van grind en zand. Minder zichtbaar waren

het gaat om de thema’s natuur, milieu en

de vaak grote gevolgen van ingrepen voor de waterhuishouding, in het bijzonder de

landschap. Die gaan namelijk niet alleen

grondwaterstanden. Door de vaak sterke daling van het grondwater verdroogden

een kleine groep mensen aan, maar ons

veel natte natuurgebieden.

allemaal. In de jaren ‘70 en ‘80 waren het de natuurbeschermers en terreinbeheerders die Je was ooit manager bij een grote

voor het eerst signaleerden dat het niet goed ging met de natte natuur. Werkgroep

zorginstelling. Heb je nooit de ambitie

Behoud de Peel zet zich al sinds 1978 in voor het behoud van de hoogveengebieden.

gehad om weer terug te keren naar zo’n

Ook de Milieufederatie maakt al jarenlang haar zorgen kenbaar. In 1989 publiceerde

organisatie?

de provincie de ‘Ecohydrologische Atlas’, ook wel de Verdrogingsatlas genoemd. In

Absoluut niet. Ik ben een te grote perfectio-

dit document is op basis van veldinventarisaties zichtbaar gemaakt dat grote delen

nist om goed te kunnen managen. Dat werk

van Limburg verdroogd zijn. Voor de provincie was dit de aanleiding om zich te

paste niet bij mij. Ik heb niet voor niks

richten op anti-verdrogingsbeleid en herstel van de natte natuur. Dit bleek een

destijds een burn-out gekregen. Dat is

complexe opgave waarbij intussen veel partijen betrokken zijn: agrariërs, water-

onvermijdelijk als je te veel bij de zaak

schappen, terreinbeheerders, Dienst Landelijk Gebied, het Rijk en uiteraard de

betrokken bent. Ik ben heel dankbaar dat ik

provincie zelf. De verdrogingsproblematiek oplossen is niet gemakkelijk omdat alle

een tweede kans heb gekregen om

partijen hun eigen belangen, verantwoordelijkheden en middelen hebben. Het gevolg

uiteindelijk aan de slag te gaan waar mijn

is een versnipperd landschap en een verdrogingsproblematiek die niet adequaat

hart lag. Een soort van rehabilitatie. Op de

wordt opgepakt.

middelbare school vond ik biologie een erg leuk vak, maar toch ging ik scheikunde

Desondanks is er in de afgelopen decennia het nodige gebeurd. Mede door de niet

studeren omdat dat destijds meer perspec-

aflatende druk van de Milieufederatie en andere natuur- en milieuorganisaties

tieven bood. Na mijn 50ste ben ik pas gaan

heeft de provincie enkele jaren geleden de regie op zich genomen voor een gestruc-

doen wat ik écht leuk vind. Ik had altijd al

tureerde, planmatige aanpak van de verdrogingsbestrijding. Intussen heeft zich bij

affiniteit met natuur, kringloop, milieu,

de waterschappen ook een omslag voorgedaan waarbij fouten uit het verleden zijn

energie, water, enzovoort. Daarom kijk ik

hersteld. Een groot aantal beken in Limburg heeft inmiddels weer een natuurlijk

ook met veel plezier terug op mijn loopbaan.

karakter gekregen waardoor op natuurlijke wijze hogere peilen mogelijk zijn

Die was behoorlijk grillig, maar desondanks

geworden. Beide waterschappen hebben bovendien ambitieuze plannen gemaakt om

precies zoals het moest zijn. Door mijn werk

terug te keren naar gewenste waterpeilen voor natuur en landbouw (GGOR). Door

bij een groot ziekenhuis had ik brede

uitvoering van die plannen kan een belangrijk deel van de verdrogingsproblematiek

inhoudelijke kennis en ruime bestuurlijke

worden opgelost.

ervaring. Beiden bleken meer dan nuttig toen ik bij de Milieufederatie kwam. Het was

De plannen zijn dus gereed, het is tijd om te starten met de uitvoering! Helaas staat

alsof alle puzzelstukjes in elkaar vielen.

de financiering van deze plannen onder grote druk als gevolg van de bezuinigingen bij het Rijk, de waterschappen en de provincie. Dit baart de Milieu-federatie - die

Jouw werkveld was met name de

zitting heeft in de provinciale Begeleidingsgroep Verdrogingsbestrijding - grote

landbouw en aanverwante zaken zoals

zorgen inzake de toekomst van de verdrogingsbestrijding. Dat er bezuinigd moet

ammoniak en reconstructie. Hoe zou je

worden is helaas een gegeven, maar dat wil niet zeggen dat daarmee alle ambities

de relatie tussen de Milieufederatie en

over boord gegooid moeten worden. Een temporisering van de uitvoering, die

de boerenbond - nu LLTB - omschrijven?

gebaseerd is op een door alle bij de verdrogingsbestrijding betrokken partijen

Die relatie blijkt sterk afhankelijk van de

onderschreven prioritering, dient het uitgangspunt te zijn.

actualiteit. Het is een golfbeweging. Toen ik aantrad, werd de boerenbond sterk gesteund door de provincie en stond de milieubeweging buitenspel. Maar later is er een evenwichtiger situatie ontstaan. > J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 2 3

Het is vooral belangrijk dat partijen goed naar elkaar luisteren en elkaars standpunten begrijpen. Ik heb altijd begrip gehad voor het standpunt van de landbouwers. Je hebt het over landeigenaren, hun geld, hun gronden. Uiteraard komen ze voor hun belangen op. Ik heb bewondering voor hun ondernemerschap. Aan de andere kant moeten zij beseffen dat wat zij doen een grote invloed heeft op de leefomgeving van anderen. Het gaat niet alleen om het reilen en zeilen van hun eigen bedrijf. We hebben het over hele gemeenschappen die lijden onder stankoverlast of grote natuurgebieden die kapotgaan door ammoniak in lucht en mest in de bodem. Dat is niet niks! Ik heb overigens de indruk dat de verstandhouding tussen milieubeweging en landbouw weer verslechterd is. De landbouwsector stelt zich harder en zakelijker op, terwijl het juist nu

spelen verschillende belangen. Maar ik denk

Het moet vanzelfsprekend worden om de

goed zou zijn om samen op te trekken. Kijk

dat het wel belangrijk is om de krachten te

auto een keertje te laten staan. Ik ben een

maar naar het Verdrag van Roermond. Dat is

bundelen. Ik vind het erg jammer dat Het

groot voorstander van het nieuwe thuiswer-

een bilateraal verdrag tussen de Provincie

GroenHuis slechts een bedrijfsverzamelge-

ken. Er zijn zoveel mogelijkheden met ICT.

Limburg en de LLTB, waar de milieubewe-

bouw is geworden en niet een bolwerk van

Je hoeft niet altijd fysiek op een bepaalde

ging weer buiten staat. Als je met elkaar in

duurzaamheid. SML zou hierin een

plek te zijn om goed je werk te kunnen

gesprek gaat, kom je tot nieuwe inzichten

voortrekkersrol kunnen vervullen. Juist in

doen. Als iedereen een dag per week zou

over hoe het allemaal duurzamer kan.

onze huidige samenleving met zware

thuiswerken, zouden er veel minder files

Daarin zou je elkaar moeten steunen in

bezuinigingen op het gebied van natuur en

zijn. Ook kun je het globale transport

plaats van elkaar tot tegenstander te

milieu moet de milieubeweging een

aanpakken. Het feit dat producten over de

verklaren.

krachtiger plek voor zichzelf opeisen. Niet

hele wereld versleept worden alvorens ze

opgeven! Juist niet! Je hebt een morele en

hier in een winkel terechtkomen, is absurd.

Hoe zie jij de toekomst van de

sociale verantwoordelijkheid om deze

Als we zorgen voor betere leefomstandighe-

Milieufederatie Limburg?

planeet voor toekomstige generaties zo

den in ontwikkelingslanden, ben je een stap

Ik denk dat de federatie zich zal moeten

goed mogelijk te behouden.

verder. Dan kunnen die landen zorgen voor hun eigen productie, net als wij hier.

toeleggen op belangrijke thema’s als duurzame energie en hergebruik van

Wat vind je de grootste verdienste van

grondstoffen. Ze zou ervoor kunnen pleiten

40 jaar SML?

dat het op de agenda komt van de beleids-

De Milieufederatie heeft haar naam waar

makers. Dat gebeurt nu veel te weinig.

gemaakt. Ze heeft de spirit en de ideeën van

Energie en schoon water zijn ‘thema’s die

de honderd aangesloten organisaties

straks de verhoudingen in onze wereld gaan

gebundeld en uitgedragen. We hebben

Voorzitters Milieufederatie Limburg

bepalen. Onze energiebronnen raken

bereikt dat de Limburgers gingen nadenken

Dhr. F.J.J.M.C. Notermans

1971-1975

langzamerhand uitgeput en schoon water

over hun leefomgeving en duurzaamheid in

Dhr. P.J.G. Groot

1975-1987

wordt schaars. En dan? Je kunt daar niet

het algemeen. Dat moet je nu proberen vast

Dhr J.F.A. Ex en

vroeg genoeg op inspelen. Ook kan de

te houden!

dhr. W.P. Willems

Milieufederatie volgens mij meer bereiken

Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

1987-1989

Dhr. H.J.L. Kerkhoffs

1989-1992

als ze intensiever gaat samenwerken met

Wat moet er nog in Limburg gebeuren

Dhr. P.N.J. Hijden

1992-1994

gelijkgestemden. Het milieublok is erg

wil het milieu erop vooruit gaan?

Dhr. C.T. Bartels

1994-2004

versnipperd. Iedereen is voor zichzelf bezig

Het eerste dat me te binnen schiet, is dat de

Mw. V.L. van Piggelen

2004-2009

terwijl je samen sterker staat. Dat is

transportsector duurzamer moet worden. En

Mw. L.J.M. van Soest

2009-2012

overigens gemakkelijker gezegd dan gedaan.

dan heb ik het niet alleen over meer

Mw. M. Kruit

2012-

Ook binnen de natuur- en milieubeweging

openbaar vervoer of beter openbaar vervoer.

2 4

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Intensieve veehouderij De varkenspest is in 1997 de belangrijkste aanleiding voor de

daar te wensen over en het uitbreken van ziekten (Q-koorts in

overheid om de ontwikkeling van de intensieve veehouderij

2009) behoort niet tot het verleden.

kritisch onder de loep te nemen. Dit resulteert in een nationaal beleid waarin een afname van de intensieve veehouderij en de

De Provincie Limburg en de LLTB zijn daarom het project

reconstructie van het platteland in de concentratiegebieden de

Innovatieagenda Duurzame Veehouderij Limburg gestart. Een

twee belangrijkste items worden. Noord- en Midden-Limburg is

groot deel van de achterban van de Milieufederatie Limburg is

een van die concentratiegebieden in Nederland als het gaat om

zeer kritisch ten opzichte van de intensieve veehouderij en vraagt

de intensieve veehouderij. Voor dit gebied wordt een zogenaamd

zich af of deze sector überhaupt duurzaam kan zijn. Toch doet de

reconstructieplan opgesteld.

Milieufederatie mee aan dit project omdat ze samen met de LLTB, de GGD, de WUR, de HAS en de Dierenbescherming objectieve

De Milieufederatie Limburg is vanaf 2001 nauw betrokken

criteria formuleren waaraan een duurzame veehouderij zou

geweest bij de planvorming voor de reconstructie van het

moeten voldoen. Het gaat dan om die aspecten waarover de

platteland in Noord- en Midden-Limburg. Na een moeizaam

Milieufederatie en haar achterban bijzonder kritisch zijn zoals: de

onderhandelingstraject is de federatie uiteindelijk akkoord

omvang van de Limburgse veestapel, ammoniak- en fijn

gegaan met de hoofdlijnen van het plan. De veebedrijven moeten

stofemissie, gebruik van antibiotica, dierziekten, de afwaartse

vanuit de extensiveringsgebieden rondom de natuurgebieden en

beweging (sanering verkeerde locaties en concentratie in de

woonkernen worden verplaatst naar de zogenaamde landbouw-

landbouwontwikkelingsgebieden), handhaving Bedrijfsontwikke-

ontwikkelingsgebieden (een soort bedrijventerreinen met

ling Op Maat (BOM+) , herstel landschappelijke kwaliteit, gebruik

intensieve veehouderijbedrijven). In 2004 is dit plan door de

van (gecertificeerde) soja, enzovoort.

Provincie Limburg vastgesteld en vervolgens via de zogenaamde gebiedscommissies in uitvoering gegaan.

Indien de Limburgse veehouderij zich gaandeweg aantoonbaar ontwikkelt in de richting die voldoet aan deze gezamenlijk

Anno 2011 kan worden geconstateerd dat ondanks de uitvoering

geformuleerde duurzaamheidscriteria is dit pure winst voor

van een deel van het reconstructieplan de problemen niet zijn

natuur, landschap en milieu in Limburg. Alleen in dat geval

opgelost. De ammoniakuitstoot is nog steeds te hoog, geurhinder

heeft de Milieufederatie inhoudelijk argumenten om haar

komt nog altijd voor, de landschappelijke kwaliteit laat hier en

kritische achterban in dit gevoelige dossier mee te krijgen.

SML vraagt af en toe mijn mening als deskundige op het gebied van duurzame energie zoals grootschalige opslagsystemen (OPAC) en andere opties voor een duurzame energievoorziening. Interviews over deze onderwerpen zijn ook in het magazine Limburgs Milieu gepubliceerd. Verder geef ik regelmatig presentaties aan de achterban van de Milieufederatie over de maatschappelijke transitie naar een duurzame energievoorziening. Het mooie is dat er sprake is van wederzijds advies via de deelname van de Milieufederatie in de klankbordgroep van mijn lectoraat. Ik ken SML pas vijf jaar. Wat mij in het bijzonder opvalt is dat de Milieufederatie veel aandacht heeft voor de kwaliteit van haar standpunten door deze eerst aan deskundigen voor te leggen en daarna ook nog regelmatig te toetsen. Dit heeft aantoonbaar een constructieve maatschappelijke discussie en besluitvorming op het gebied van duurzaamheid in deze regio bevorderd. Er zijn op dit moment veel particulieren die willen overschakelen op zonne-energie maar niet weten welke partijen ze moeten geloven en zodoende niet beschikken over de leerervaringen van andere mensen in de regio. Ik zie op dit moment een grote rol voor SML in het agenderen en het in goede banen leiden van het maatschappelijke debat en de besluitvorming op het gebied van duurzaamheid. De komende 10 jaar zie

�eliciteert Jacques Kimman, 55 jaar Lector Nieuwe Energie Hogeschool Zuyd

ik nog een uitbreiding van deze rol van onafhankelijke voorlichting richting het grote publiek. Gefeliciteerd met het 40-jarige bestaan! Hou vol, want we zijn pas halverwege op weg naar een volledig duurzaam Limburg in 2050!

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 2 5

H E R I n n E R I n GE n A A n H U B B EM EL M A n S

Geordende chaos Bart Cobben en Hub Bemelmans waren vele jaren lang collega’s bij de Milieufederatie Limburg. Eigenlijk meer dan dat, zij waren behalve kamergenoten ook goede vrienden. Toen Hub op 1 februari 2005 met de VUT ging, heeft Bart op persoonlijke wijze met een ludiek artikel in het Limburgs Milieu afscheid genomen van zijn gewaardeerde vriend en collega. Ter herinnering aan de man die jarenlang het boegbeeld was van de Milieufederatie, blikken we graag terug op deze ontboezemingen van een insider over de werkwijze van Hub.

PAPIERBERG

uit. Het zoeken beperkte zich meestal tot

herkent, maar Hub’s kortstondige drang

Een argeloze bezoeker die bij Hub de kamer

een wanhopige blik op ’s mans bureau,

naar orde en netheid uitte zich op een wel

instapte, keek meestal vreemd op. Eerst

waarna de betreffende persoon hoofd-

heel bijzondere wijze. Als je op zijn eerste

kwam hij of zij langs het bureau van een

schuddend en iets mompelend in de trant

vakantiedag zijn kamer binnen liep, wist je

collega dat er nog enigszins behoorlijk

van ‘dat is toch niet te geloven’ de kamer

niet wat je zag: zijn bureau keurig netjes

bijlag. Vervolgens was het tussen de stapels

uitliep. Het merkwaardige is dat Hub zelf

aan kant. Deed je vervolgens zijn kast en

papier zoeken naar de plek waar Hub zich

meestal nog vrij nauwkeurig wist waar iets

laden open, dan vlogen diezelfde stapels

ophield. Dat viel niet mee, ook al omdat hij

ligt opgeslagen. ‘Wacht maar even’, riep hij

papier je om de oren. Opruimen betekende

niet erg groot van stuk was. Bureau’s van

dan en dook met zijn gesoigneerde hoofd

voor Hub: verplaatsen naar een plek uit het

managers zien er door de bank genomen

tussen de metershoge papiermassa’ s. En

zicht. Een bijzondere manier van onder het

opgeruimd en geordend uit. Aan de

verrek, als het niet waar is, na een paar

tapijt vegen, lijkt me. Ik had wel eens onder

werktafel van Hub kon je zien dat hij geen

minuten dook hij triomfantelijk met het

het kleed van zijn huis in Sittard willen

manager was, ook al is hij vaak door velen

gezochte stuk weer boven.

kijken!

tie. Dat kwam omdat hij op radio en tv

En zoals menige huisvrouw of -man één

COMPUTERSTRESS

meestal optrad als woordvoerder van

keer per jaar een aanval van opruimwoede

Met zijn computer had Hub een bijzondere

diezelfde Milieufederatie. De heer Bemel-

krijgt, zo vond ook Hub het soms wel eens

haat-liefde verhouding. Het heeft sowieso

mans (met de L van lantarenpaal, zoals hij

te gortig worden. Dat was meestal vlak

een poos geduurd voordat hij aan de

zelf altijd zei) was dan ook een bekende

voor de zomervakantie, waarin zijn

computer wilde. Het was geen liefde op het

persoonlijkheid in het Limburgse, maar dit

geweten ging opspelen. ‘Ik moet toch eens

eerste gezicht, zo gezegd. Als digibeet heeft

terzijde.

gaan opruimen’, was dan steevast te horen.

hij het gebruik ervan lang proberen tegen

Ik had het over zijn bureau; daaraan kon je

Ik weet niet of zijn vrouw Marly dit

te houden, maar dat bleek niet vol te

betiteld als directeur van de Milieufedera-

zien dat er gewerkt werd. Een bureauoppervlak beslaat zo’n 4 m², maar slechts een deel zo groot als twee A-4tjes was zichtbaar. De rest was bedolven onder het papier: krantenknipsels, nota’s, foto’s, aantekeningen, enzovoort. En hij gebruikte niet alleen zijn bureau als werkblad, ook de vloer in een ruime omtrek om hem heen werd effectief benut. Tot wanhoop van de interieurverzorgsters, die zich dan ook verre van zijn bureau ophielden. Maar ja, erg stoffig kon zijn werktafel sowieso niet worden met al die rotzooi. Moest iemand een bepaald rapport of notitie hebben bij afwezigheid van Hub, dan brak het zweet haar of hem spontaan Hub Bemelmans en Toine Wuts 2 6

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

CD LimburGreun!

houden in een tijdperk waarin zelfs hoogbejaarden of analfabeten driftig aan het chatten, e-mailen of surfen gingen. De laatste jaren gebruikte Hub de computer wel, maar aan alles was te zien dat hij geen hechte vertrouwensrelatie met het apparaat had opgebouwd. Dat begon al met het opstarten ’s ochtends vroeg. Als na het aanzetten van de startknop niet binnen anderhalve minuut het bureaublad verscheen, begon Hub te

Een bijzonder project van de Milieufederatie Limburg is het

razen en te tieren. Ja, je zou het niet

uitbrengen van de cd LimburGreun! op 7 december 1992. Via

zeggen maar hij kon behoorlijk driftig zijn.

verkoop van de cd hoopt de Milieufederatie een fonds te

Opmerkingen als ‘geef hem even de tijd,

vormen ten behoeve van de financiering van natuur- en

het is ook al een oudje’ of ‘heb compassie,

milieubeschermingsactiviteiten in heel Limburg. In het

misschien heeft de computer ook een

verleden konden goede ideeën immers vaak niet worden

zwaar weekend achter de rug’ werden

uitgevoerd vanwege geldgebrek.

straal genegeerd. Het opstarten van de

Een keur van Limburgse artiesten (onder meer Rowwen

computer werd meestal wreed onderbroken

Hèze, Janse Bagge Bend, Gé Reinders, Herman Veugelers

door een harde klap op de zijkant en bij

en Carboon) werkt belangeloos mee aan het project. De meeste

dan nog niet gehoorzamen volgde

nummers worden speciaal voor de cd gecomponeerd. Als rode draad is te horen dat

onherroepelijk de uitknop. Dit ging soms

in het Limburg van toen (1992, red.) het bronsgroen eikenhout en de nachtegaal

tot drie keer achter elkaar door, waardoor

hebben plaatsgemaakt voor allerlei schadelijke ingrepen in milieu, natuur en

het meestal behoorlijk lang duurde voordat

landschap. De teksten zijn echter geen nostalgische terugblik naar het verleden.

hij zijn mails kon bekijken. Het zogenaamde

De boodschap luidt eerder: doe er wat aan! Een forse portie groen en schone lucht

Limburgse kwartiertje, zullen we maar

is bepaald geen overbodige luxe in het dichtbevolkte Limburg.

zeggen. Dat Hub op die manier veel meer tijd kwijt was dan wanneer hij de computer

Met het initiatief komt de Milieufederatie tegemoet aan de vraag van de achterban

de tijd gaf om rustig op te starten, ontging

om de financiële positie te verbeteren. Zo kunnen lokale natuur- en milieuorganisaties

hem vreemd genoeg. Maar ja, liefde maakt

geen Kroonberoepen instellen of voorlichtingsaktiviteiten uitvoeren vanwege

blind, wordt wel gezegd.

geldgebrek. Met de verkoop van de cd kunnen plaatselijke actiegroepen hun eigen kas spekken en tegelijkertijd via het uitdragen van de ‘groene’ boodschap meewerken aan

Het arme apparaat kreeg ook steevast de

een milieubewustere houding van de Limburgse bevolking.

schuld als dingen niet liepen zoals Hub wilde. Neem de elektronische agenda. Wel

Het project is een groot succes. Binnen enkele maanden worden ruim 3.000 CD’s

tig keer werd hem behulpzaam door

verkocht. De opbrengst hiervan levert een aanzienlijke bijdrage aan het opzetten

collega’s uitgelegd hoe hij zijn afspraken in

van een fonds ter ondersteuning van lokale natuur- en milieuorganisaties. De

de computer moest zetten. Dat ging één

cd-aktie levert ook niet-financiële voordelen op. Het initiatief leidt tot nieuwe

dag goed, de volgende dag was hij de

contacten, lovende reacties en positieve marketingresultaten.

handelingen weer vergeten. Of Hub

> J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 2 7

beweerde met een stalen gezicht dat hij

programma begon zijn computer steevast

alles precies volgens de aanwijzingen had

alarmerende geluiden te maken, er kwam

gedaan, maar dat zijn afspraken vervolgens

nog net geen rook uit. Geen wonder, want

op onverklaarbare wijze niet op de juiste

vervolgens bleken er honderden mails in

plek terecht waren gekomen. ‘Dèt kint

zijn inbox te staan, sommigen nog van vele

neet’, was hierbij meestal zijn povere

jaren terug. Hoezo weg ermee?

verweer. Een internet-aansluiting voor zijn compuEffICIënT WERkEn

ter thuis heeft hij nooit gewild. Aan de

Eén ding moet gezegd: Hub was een

mededeling van collega’s dat ze dan zijn

keiharde werker. Zelfs nadat hij Abraham

mails konden doorsturen, als hij thuis zat te

had gezien, had hij nog een energie waarop

werken, had hij geen boodschap. In zo’n

menige twintiger jaloers zou zijn. Op

geval moesten Karin of Annie dan maar zijn

vakantie ging vaak nog een stapel nota’s

binnengekomen mails - en dat waren er

mee tussen de kampeerspullen en de

nogal wat - via de telefoon voorlezen. Een

wandelschoenen. Op de vraag wat hij

postduif werkt nog sneller!

daarmee van plan was, antwoordde hij dat hij die stukken ’s ochtends vroeg wilde

Ook het opslaan van alle producten, die

bestuderen als vrouw Marly nog in bed lag

Hub in de loop der jaren heeft geprodu-

te lummelen. En vier avonden in de week

ceerd - en dat waren er heel wat, want hij

op pad, daar draaide Hub zijn hand niet

was een begenadigd schrijver - is een

voor om. Hij zat in allerlei comité’s en was

verhaal apart. Alle bezwaarschriften,

ook nog jarenlang gemeenteraadslid in

notulen, agenda’s, artikelen voor het blad,

Sittard. Waar hij zijn kookkunst aan te

kattebelletjes, enzovoort verdwenen bij

danken heeft - want hij kon goed koken -

hem in één groot bestand. Eén bestand, dat

is een raadsel. Zijn opmerking ‘eens kijken

op het laatst vele honderden documenten

wat wij vanavond gaan eten’ moet dan ook

telde. Volstrekt onoverzichtelijk dus. Op het

als volgt worden geïnterpreteerd: gaan we

genereuze aanbod van de secretaresses bij

Wie kent hem niet? Jarenlang is hij

naar de Italiaan in de Paardestraat, de Griek

de Milieufederatie om hem te helpen deze

het gezicht van de Milieufederatie

in Wehr of laten we iets thuis bezorgen?

brei overzichtelijk te rangschikken in een

Limburg, uiteraard samen met

Om alle hectiek van de dag de baas te

aantal mappen, volgde onverbiddelijk een

directeur Henk Vijverberg. Hub

worden, zijn Hub en een aantal collega’s

njet. Hij kon eigenwijs zijn, onze Hub….

is in de jaren ‘70 betrokken

van de Milieufederatie ooit op cursus

geraakt bij het Limburgse milieu,

geweest in Maastricht. Daar werd geleerd hoe effectiever informatie te verwerken en

HUB BEMELMAnS

Bart Cobben Milieufederatie Limburg

na eerst diverse jaren als leraar maatschappijleer in onder meer

niet te verdrinken in de stortvloed van

Roermond te hebben gewerkt.

gegevens die op ons afkomt. Hub heeft een

Ook is hij actief in de Sittardse

dappere poging gedaan om onder de cursus

politiek. In 1987 komt hij werken

uit te komen onder het mom ‘ik heb

bij de Milieufederatie Limburg. Het

nuttiger dingen te doen’, maar helaas. Van

uitdragen van de boodschap kan

de baas moest hij mee.

hij als geen ander: kort en bondig én duidelijk voor iedereen. Tot aan

Op de cursus werd geleerd om op alle

zijn pensionering zet hij zich vol

binnengekomen mails de zgn. ACTE-formu-

overgave 24 uur per dag in voor

le toe te passen. Simpel gezegd komt dit

het Limburgse milieu. Veel te jong

neer op het zo snel mogelijk zelf afhande-

overlijdt hij op 63-jarige leeftijd in

len of doorsturen van de mails en uiteinde-

2008.

lijk: weg ermee (elimineren). Voordeel is een inbox die overzichtelijk is en niet nodeloos afleidt van urgente zaken. Dat laatste was bij Hub aan dovemansoren gericht. Bij het opstarten van het outlook 2 8

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Bedrijventerrein Avantis De Europese Habitatrichtlijn biedt bescherming aan bedreigde

‘strikt beschermd’. Hoewel de hamster al sinds mensenheuge-

plant- en diersoorten, maar dat is niet altijd vanzelfsprekend.

nis voorkomt in het gebied tussen Heerlen en Aken geven

Dat laat het grensoverschrijdende bedrijventerrein Heerlen-

gemeente en provincie aan dat het beestje in het betreffende

Aken, later Avantis genoemd, zien. In 1992 wordt het plan

gebied is uitgestorven. Dit is echter niet het geval, want

gelanceerd. Het bedrijventerrein, bedoeld voor kleinschalige

veldonderzoek bevestigt de aanwezigheid van hamsters.

hoogwaardige (technologische) bedrijven, moet komen te

Een paar jaar en vele procedures later erkent het ministerie

liggen in de groene buffer van vruchtbaar landbouwgebied

van LNV pas de aanwezigheid van de hamster.

tussen Heerlen-Kerkrade en Aken. Het bedrijventerrein wordt

De gemeente Heerlen krijgt ontheffing op grond van de

100 hectare groot, waarvan 60 hectare op Nederlands en 40

Natuurbeschermingswet op voorwaarde dat er elders

hectare op Duits grondgebied.

compensatiegebied voor de beestjes wordt ingericht. Vervolgens worden bij het bouwrijp maken van het industrie-

Vanaf het begin is het plan omstreden in zowel Nederland als

terrein talloze hamsterburchten vernield. Eén van de laatste

Duitsland. Het open landbouwgebied tussen Heerlen en Aken

hamsterpopulaties in de Euregio wordt daarmee grotendeels

vormt namelijk een laatste en onmisbare verbindingszone

uitgeroeid.

tussen het Mergelland en het Wormdal met het daarachter liggend Duits landbouwgebied. Zowel de Duitse Naturschutz-

Geen van betrokken overheden (Rijk, provincie, gemeente)

bund als de Hamsterwerkgroep Limburg laten de plannen-

blijkt bereid te zijn om invulling te geven aan het gestelde in

makers in een vroeg stadium weten dat er in dit gebied vele

de Habitatrichtlijn, niet naar de letter en niet naar de geest.

bedreigde diersoorten voorkomen waaronder de hamster. Deze

Evenmin zoeken de overheden naar een compromis dat recht

soorten moeten op basis van nationale en internationale

zou doen aan zowel de economische- als de natuurbelangen.

regels (onder meer de Habitatrichtlijn en de Conventie van

Na meer dan twintig procedures bij de Raad van State is het

Bern) bij planologische ontwikkelingen beschermd worden. De

bedrijventerrein Avantis er uiteindelijk toch gekomen. Anno

verantwoordelijke bestuurders reageren niet, maar gaan door

2011 ligt het industrieterrein er verlaten bij, want het wil maar

met de ontwikkeling van het bedrijventerrein. Economische

niet vlotten met de vestiging van bedrijven die werk moeten

belangen zoals werkgelegenheid vinden zij belangrijker.

verschaffen aan 12.000 tot 16.000 werknemers alwaar politici en plannenmakers in 1995 over spraken. De winst van alle commotie over de hamster heeft er wel toe geleid dat de

procedures voeren tegen de plannen hierbij ondersteund door

Habitatrichtlijn nu serieus wordt genomen bij het maken van

de Milieufederatie. De discussies spitsen zich vooral toe op de

nieuwe ruimtelijke plannen. Bestuurders zijn beducht voor

hamster, ondanks de aanwezigheid van meer beschermde

‘Heerlense toestanden’, waardoor het behoud van natuur en

diersoorten. Die prominente plaats in de procedures dankt de

de instandhouding van diersoorten toch een klein stukje

hamster vooral aan haar status van ‘ernstig bedreigd’ en

dichterbij zijn gebracht.

(Foto: Olaf Op den Kamp)

De Hamsterwerkgroep Limburg gaat als antwoord juridische

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 2 9

Voorlichting

Verdroging

Intensieve veehouderij

Racecircuit de Peel

CD LimburGreun!

Campagne Zuinig op Ruimte

p a g in a 4 7

p a g in a 4 3

p a g in a 4 8

p a g in a 4 5

p a g in a 5 4

p a g in a 4 1

p agin a 46

p agin a 27

p agin a 57

p agin a 25

p agin a 23

p agin a 32

AWACS

IJzeren Rijn

A73

Nacht van de Nacht

Bergerheide

Achterban Milieufederatie

ENCI

Oost-Westbaan Beek

Graetheide

Grindwinning

Afvalverbranding

p a g in a 9

p a g in a 2 9

p a g in a 1 4

p agin a 51

p agin a 34

p agin a 19

p agin a 55

p a g in a 1 7

p agin a 49

Groeve ‘t Rooth

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

40 JAAR

Bedrijventerrein Avantis

Plateau van Margraten

Mergellandcorporatie

P ROJ E CTE n

Voorlichting

Al meer dan 20 jaar geven voorlichters van de Milieufederatie

Bij een bezoek aan een rioolwaterzuiveringsinstallatie geeft een

lezingen en voorlichtingsbijeenkomsten in Limburg. De voorlich-

gespecialiseerde voorlichter groepen uitleg over het zuiveren van

terspool bestaat uit 25 enthousiaste voorlichters met verschil-

afvalwater. Na een korte algemene inleiding volgt een rondleiding

lende achtergronden. Allemaal vinden ze het belangrijk dat

langs indrukwekkende waterbassins en hypermoderne zuiverings-

mensen geïnformeerd worden over het milieu. De voorlichtingen

werken. Groepen krijgen daar informatie over alle processen die

sluiten aan bij actuele thema’s zoals biologische landbouw,

nodig zijn om afvalwater weer terug te laten vloeien in de

duurzaam klussen, klimaatadaptatie, zuivere lucht en energie-

waterkringloop. Excursies kunnen geboekt worden bij de

rekening light. Het doel van de voorlichtingen is het vergroten

zuiveringsinstallaties in Gennep, Venlo, Weert, Roermond,

van het milieubewustzijn in Limburg.

Susteren, Hoensbroek, Maastricht/Limmel en Wijlre. Deze excursies worden regelmatig geboekt door scholen. Per jaar

In samenwerking met het waterschap Peel en Maasvallei en het

worden er zo’n 100 excursies op rioolwaterzuiveringsinstallaties

waterschap Roer en Overmaas verzorgt de Milieufederatie

en 50 waterwandelingen gegeven.

waterwandelingen in de hele provincie, evenals excursies op rioolwaterzuiveringsinstallaties. Groepen kunnen onder begeleiding van een deskundige gids wandelen langs beken, vennen en Maaskades. De gids vertelt alles over het belang van nauwkeurig waterpeilbeheer voor landbouw en natuur en over de manier waarop het waterschap verdroging bestrijdt. De wandelingen worden georganiseerd in Geysteren, Neer, Horst, de Mariapeel, Roermond, Echt, Susteren, Eys, Meerssen, Elsloo, Itteren, Valkenburg, Heerlen en Haanrade.

De Postcode Loterij steunt de Natuur- en Milieufederaties sinds 1996 structureel met inmiddels een totale bijdrage van 31,9 miljoen euro. Door mee te doen met de Postcode Loterij steunen onze deelnemers met 50% van hun inleg daarmee ook de Milieufederatie Limburg en nog ruim 80 andere goede doelen. Met deze bijdrage kan de Milieufederatie zich inzetten voor natuur en een

�eliciteert

gezond leefmilieu. Maar ook voor het realiseren van ecologische duurzaamheid in Limburg en omgeving. Een belangrijke bijdrage van de Milieufederatie Limburg is de wijze waarop ze duurzame energie onder de aandacht brengt bij overheden. Projecten zoals IJzeren Rijn, Maastricht Aachen Airport en de Laarbruch zijn mooie voorbeelden van efficiënte en zuinige verkeerssystemen, die passen binnen een duurzame samenleving. De komende tien jaar zal de Milieufederatie Limburg een grote slag kunnen slaan door duurzame energie steeds meer te integreren in het dagelijkse leven in Limburg. Aantonen welke winst met het gebruik van duurzame energie te behalen is voor huishoudens, overheden en het bedrijfsleven, zal naast een

Judith Lingeman, 36 jaar

kostenbesparing ook een impuls geven aan de reductie van energieverbruik.

Manager Afdeling Goede Doelen

Namens de Postcode Loterij feliciteer ik de Milieufederatie Limburg van harte met het 40-jarig

Nationale Postcode Loterij

jubileum! Wij zijn er trots op dat wij de Milieufederatie Limburg dankzij alle deelnemers van de

(Foto: Martijn van Kaveren)

Postcode Loterij via Natuur- en Milieufederaties steunen en dragen jullie werk een warm hart toe.

3 2

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 3 3

P ROJ E CTE n

Graetheide Eén van de langstslepende dossiers waarmee de Milieufederatie Limburg zich bezighoudt, is die van Graetheide. Dit nog grotendeels onbebouwde gebied, gelegen in de gemeente Sittard-Geleen tussen de A2 en het Julianakanaal, is al sinds 1969 gereserveerd als potentiëel industriegebied voor een uitbreiding van DSM. Volgens woordvoerders van DSM zijn de eigen bedrijfsterreinen namelijk binnen korte tijd volgebouwd en daarom legt het bedrijf in 1969 alvast een claim op het 200 hectare grote gebied Graetheide voor mogelijk toekomstig gebruik. In eerste instantie ligt er een plan om daar samen met Shell een olieraffinaderij te vestigen. In het Streekplan Zuid-

– zet zich in om het gebied groen te houden

Toch wordt in 2006 in het nieuwe Provinciaal

Limburg (1977) wordt Graetheide bestemd

aangezien de regio Westelijke Mijnstreek al

Omgevingsplan Limburg (POL) Graetheide

tot industrieterrein voor chemische

volgebouwd is met woningen, industrie en

opnieuw opgevoerd als reservelocatie voor

industrie. Ruim 71% van de omwonenden

infrastructuur.

chemie evenwel met de opmerking dat nog

van het gebied willen daar echter niets

geëvalueerd wordt of de reservering wel

van weten en ze protesteren tegen de

Rond 2000 wordt steeds duidelijker dat

nodig is. De industrie-aanduiding in het POL

komst van DSM. Er ontstaat breed verzet

DSM Graetheide niet nodig heeft. Het

stuit op onoverkomelijke bezwaren van

tegen de dreiging van een tweede

bedrijf stelt zelfs haar bestaande industrie-

onder meer het Graetheidecomité en de

chemisch complex, vlakbij het al

terreinen open voor andere bedrijven.

Milieufederatie. Daarmee is de discussie dus

bestaande DSM-terrein in Geleen. Ook

Kennelijk is daar nog ruimte genoeg. Het

nog niet verstomd inzake de vraag wat er

voelen de inwoners niets voor een ‘tweede

duurt tot 2005 voordat DSM toegeeft het

met het gebied moet gebeuren.

Rijnmond’.

terrein niet nodig te hebben voor het oorspronkelijke doel, namelijk het vestigen

Nieuwe plannen voor Greatheide zijn

Toenmalig DSM-directeur Janssen belooft

van zware chemische industrie. De

sindsdien door verschillende partijen

duizenden nieuwe arbeidsplaatsen en

onderzoeksbureaus BVR en Buck Consul-

aangekondigd. In 2006 komen provincie en

dreigt met het vertrek van DSM uit

tants concluderen dat DSM het terrein vóór

DSM met het plan om het gebied te

Limburg als het bedrijf niet mag uit-

2020 inderdaad niet meer nodig heeft en

ontwikkelen als researchcampus (het

breiden op Graetheide. Het verzet blijft

vermoedelijk daarna ook niet meer.

zogenoemde TopTech-plan). Een light-rail

echter onverminderd groot. In diezelfde

Daarmee vervalt de noodzaak om

systeem moet gebouwd worden om de

tijd is het Graetheidecomité opgericht.

Graetheide strategisch te reserveren als

verschillende locaties met elkaar te

Deze actiegroep - die nog steeds bestaat

industriegebied.

verbinden. De campus gaat werk bieden aan

3 4

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

minimaal 30.000 mensen. Dit ambitieuze plan blijkt echter totaal niet realistisch en sterft een stille dood. De Regiovisie Westelijke Mijnstreek die in 2009 het daglicht ziet, reserveert Graetheide voor heel andere doeleinden: de ontwikkeling van een kenniscampus met hoogtechnologische bedrijvigheid,

�eliciteert

een ondergrondse energieopslag (OPAC),

Noël Lebens, 45 jaar

de bouw van een exclusieve woonwijk

Gedeputeerde Provincie Limburg

(Bramert-Noord), uitbreiding van de landbouwsector en de ontwikkeling van een ecologische verbindingszone tussen Limbrichterbos en Grensmaas. Op die laatste mogelijkheid hadden natuur- en milieuorganisaties, onder wie de Milieufederatie, al eerder aangedrongen.

Sinds 2011 heb ik naast cultuur en bedrijfsvoering ook natuur en landschap in mijn De meest recente ontwikkeling is een

portefeuille. Limburg heeft een landschap om trots op te zijn met beken, heuvels,

intentieovereenkomst die door Gedepu-

heidegebieden en vennen, monumentale boerderijen, molens, kerken en kastelen,

teerde Hessels (CDA) één dag voor de

hoogstamboomgaarden, oude groeves en mijnen, ruïnes en bijzondere flora langs de

laatst gehouden verkiezingen voor

paden. Wij willen dit natuurlijke en culturele Limburgse erfgoed in stand houden en

Provinciale Staten in het geniep met DSM

verder ontwikkelen. Wie wil er nu niet wonen, werken en recreëren in een mooie

is gesloten. Dit gebeurde zonder overleg

omgeving? Het gaat hierbij niet uitsluitend over de natuur, maar juist ook de cultuur-

met Provinciale Staten, gemeenteraden en

historische monumenten die een belangrijke schakel vormen tussen cultuur, landschap

inwoners. DSM heeft dankzij de intentie-

en natuur. Dit alles draagt bij aan een positieve ontwikkeling van het Limburgs

overeenkomst het recht gekregen om de

vestigingsklimaat.

komende 15 jaar plannen te maken voor

De Provincie Limburg geeft jaarlijks een omvangrijke exploitatiesubsidie aan de

nieuwe industrie op Graetheide en het

Milieufederatie Limburg. In dat kader wordt met de federatie overlegd over het

Lexhy-terrein. Zowel Provinciale Staten als

werkplan voor het aankomende jaar. De provincie ziet SML als een positief-kritische

de gemeenteraad van Sittard-Geleen-

raadgever die tevens de wensen en verlangens van tal van lokale natuur- en milieuor-

Born hebben forse kritiek geuit op deze

ganisaties ten aanzien van provinciale projecten en programma’s bundelt. Het meest

gang van zaken. Meerdere partijen

significante dat SML in de afgelopen 40 jaar heeft gedaan is voorkómen dat het

betitelen de overeenkomst als onfatsoen-

Plateau van Margraten werd afgegraven ten behoeve van mergelwinning en dat voor

lijk, schokkerend, achterkamertjes-politiek

mergelwinning een beperkter plan is opgesteld.

en thuishorend in de vrienden-republiek.

Het provinciaal bestuur ziet graag dat SML haar huidige rol continueert. In het huidige

Gedeputeerde Verheijen (VVD) is van

tijdsgewricht is het daarnaast wenselijk dat de Milieufederatie Limburg meedenkt en

mening dat er voldoende industrie-

meewerkt aan een herijking van het natuurbeleid waarbij de realisatie van de biodiver-

terreinen zijn voor de komende 15 tot 20

siteitsdoelen veel meer dan tot nu toe gecombineerd wordt met bevordering van

jaar en dat Graetheide en het Lexhy-terrein

werkgelegenheid (met name voor WSW-ers en langdurig werklozen), behoud en herstel

niet nodig zullen zijn. Van het intrekken

van cultuurhistorische waarden in het platteland, burgerparticipatie en vergroting van

van de intentieovereenkomst kan volgens

de recreatieve functies in en nabij steden en dorpen.

hem echter geen sprake zijn. Het einde

Ik feliciteer SML met 40 jaar actief en doordacht opkomen voor de Limburgse natuur-,

van de discussie rondom Greatheide is

milieu- en landschapswaarden en de positief-kritische advisering van het provinciaal

dus nog lang niet in zicht.

bestuur op dat vlak. Een organisatie als de Milieufederatie Limburg is naar mijn mening onmisbaar als het gaat om het bundelen van de inbreng van burgers bij het behouden en verbeteren van de kwaliteit van onze leefomgeving.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 3 5

3 6

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

fE L IC ITATI E S TE R R E I n B EH EER D ER S

VAn HARTE PROfICIAT!

VOLHOUDERS VAn DE MILIEU-

Staatsbosbeheer en Milieufederatie

fEDERATIE, GEfELICITEERD!

Limburg werken al samen vanaf de

Dag in dag uit, jaar in jaar uit en dat

oprichting van de federatie in 1971.

40 jaar lang, inhoudelijk reageren op

We hebben een boeiende gezamenlijke

plannen die de kwaliteit van de leef-

geschiedenis, met hoogtepunten en

omgeving aantasten, verdient respect.

dieptepunten. Begin jaren tachtig

Dat hou je alleen vol als je weet dat je

stonden we zij aan zij tegen de afgraving

SAMEn OP nAAR DE TOEkOMST!

goede argumenten hebt, gekoppeld aan

van het Plateau van Margraten. Tien jaar

Natuurmonumenten feliciteert Stichting

een realistische kijk op de samenleving.

later legden we samen de basis voor de

Milieufederatie Limburg van harte met

Dan kun je luisteren naar de argumenten

Grensmaas, misschien nu al het grootste

haar 40-jarig jubileum. In die 40 jaar heeft

van anderen en proberen met anderen

succes van de Limburgse natuurbescher-

de Milieufederatie lokaal en provinciaal

tot een goed onderbouwde oplossing te

ming. Anno 2011 staan we samen pal

veel successen behaald voor de natuur en

komen. Zo kennen we jullie.

voor de Ecologische Hoofdstructuur die

een grote bijdrage geleverd aan een gezond

Met dat doel ook hebben we 40 jaar

Limburg mooier en aantrekkelijker zal

leefmilieu in Limburg. Samen met andere

geleden mede aan jullie wieg gestaan.

maken. Aan de bestuurstafel trekken we

natuur- en milieuorganisaties maakt

We kunnen gezamenlijk terugkijken op

op voor een goed stikstofakkoord; voor

Milieufederatie Limburg zich hard voor de

de bereikte resultaten. We hebben volop

ons noodzakelijk bij het realiseren van de

bescherming van de Limburgse natuur en

vertrouwen in jullie uithoudingsvermo-

gewenste natuurkwaliteit.

zorgt zij er voor dat de Limburgers prettig

gen zodat jullie nog vele jaren door

Wat vooral is blijven hangen is de sterke

kunnen wonen, werken en recreëren.

kunnen gaan. Wie nuchter is weet dat

motivatie voor behoud van de kwaliteit

Natuurmonumenten kijkt terug op een

het werk nog lang niet voorbij is.

van leven! De Milieufederatie ijvert

productieve samenwerking met de

Samen maken we het mooier.

hiervoor met niet aflatend enthousiasme.

Milieufederatie in verschillende dossiers,

Makkelijk is dat beslist niet. Soms roei je

zoals momenteel rondom de Buitenring

tegen de stroom op, maar vaak is de

Parkstad Limburg.

steun uit de samenleving voldoende om

In deze tijd van bezuinigingen, die niet aan

er steeds opnieuw gemotiveerd en met

de natuur voorbij gaan, is de rol van

fris enthousiasme tegenaan te gaan.

natuur- en milieuorganisatie zwaar, maar

Namens Staatsbosbeheer wens ik de

van essentieel belang. Samen staan we voor

Milieufederatie toe dat ze dat enthou-

de uitdaging er voor zorgen dat ook de

siasme zal vasthouden. Dan zal het met

toekomstige inwoners van Limburg

die onderlinge samenwerking goed

omringd blijven door een prettige

blijven gaan.

leefomgeving met voldoende natuur om

Het team van Het Limburgs Landschap

tot rust te komen en inspiratie op te doen. Harry Boeschoten, Directeur Staatsbosbeheer Regio Zuid

Natuurmonumenten wil graag samen met Stichting Milieufederatie Limburg de uitdagingen van de nabije toekomst aangaan. Christ Rijnen, regiodirecteur Lee Vos, medewerker extern beleid

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 3 7

Foto: Fotobureau Kuit, Roermond

Column Wim Kuipers Op weg naar het einde Jubileum. Veertig jaar. Dat betekent voor een mensenkind: in

van Margraten, dat zag ik van verre in de kranten staan. En de

het midden van het leven. Het leven begint bij veertig, roepen

schoorsteen van de ENCI kan ik vanaf mijn werkkamer zien, elke

we tegenwoordig. Duizend jaar geleden zag men dat wat anders,

keer als ik (zoals nu) opkijk van (nu weer) deze tekst. In mijn

getuige de beruchte woorden uit een lofzang(!): media vita in

tweede column voor het Limburgs Milieu in 2002 had ik het al

morte sumus oftewel: midden in het leven zijn we (al) in de dood.

over cijfers van de ENCI die milieugedeputeerde Margot Hofman

Of beter misschien: op weg daarheen. Twee touringcars vol dichters

(wie was dat ook alweer?) ‘in onze wijk deed bezorgen (...)’ - ach,

hebben sindsdien de levensweg bezongen die bij de sombersten

niet terugblikken. Blik omhoog: daar vliegen spreeuwen uit de

door een donker woud liep. Zo: nou zijn we bij de milieubeweging,

vlierbessen. Die trekken straks weg. Het woord weg weer: dat doet

waar het woord weg in zit.

aan toekomst denken, een weg naar...ja, waarheen? Ik denk dat heel wat H & I’s denken dat de milieubeweging de weg kwijt is. Of

Dat neem ik mee, maar eerst even een zijweg. Moeten wij bij

waanwegen bewandelt: lees de reacties op de twee ecoducten bij

dit jubileum onze federatie wel toewensen: nog vele jaren? Het

Bunde.

diamanten feest, moet dat gehaald worden? Of mogen we hopen dat ze over pakweg vijftien jaar niet meer bestaat, omdat er geen

Ik doe mijn ogen dicht en zie een massa wegen. Verbindingswegen.

reden meer voor is: alles tot in de puntjes geregeld. Ach, alles

Krakkemikkige. Warrige. Kromme. Gladde. Ouderwetse. Wegen

kan...

aangelegd zonder bestek - met de handen zogezegd. Een kruidig landweggetje, takkenwallen, gewone houtwallen, hagen,

Veertig jaar. Het is geen toeval dat de Milieufederatie - en

vrijerspaadjes tussen de mais. Knooppuntenroutes voor de dieren.

ook Milieudefensie - in 1971 opgericht zijn. Een gevolg van de

Die zijn zelden de weg kwijt, een ingebouwde GPS denk ik, maar ze

revoluties van ’68. Ik werd een jaartje voor deze omwentelingen

moeten wel een echte weg hebben. Geen autoweg met vangrails

voor het eerst geconfronteerd met Het Milieu. Google levert nog

en om de zoveel kilometer een afrit, nee een levende weg zoals die

een soort bestek voor de ‘bestratingswerken Sint-Oedenrode,

vroeger van kerk naar dorpskerk liep.

omlegging rivier de Dommel 2e gedeelte, 1967’. Daar stonden we met zijn tweeën, verslaggevers van het Eindhovens Dagblad,

Maar dat is toch de EHS, de Ecologische Hoofd Structuur?

te kijken hoe het afgesloten deel leeggepompt werd. Geen visje,

Niet helemaal: dat is toch meer een autoweg; het gaat om

wormpje of kevertje te zien. Nou ja: vissen zouden gevlucht

vrijerspaadjes, achterommetjes, een bruggetje over de beek. Om in

kunnen zijn, maar we zagen evenmin wat groens. Dat vertelden we

de wegenbouw te blijven: op een autoweg mogen geen brommers,

op de krant, in de kaffee, maar niemand riep schande. Er móesten

fietsen, karren, kinderwagens. Er is geen diversiteit.

wel milieubewegingen komen. Op zo’n autoweg niet nee. Maar de diversiteit in die kinderwagens, De vrijwel dode rivier kreeg een bypass vanwege een nieuw stuk

daaraan danken we mede onze autowegen en vliegverkeer.

weg in de krakkemikkige verbinding Eindhoven-Nijmegen, zodat

U bedoelt: de inwoners van welk voormalig boerendorp dan ook

het steeds toenemende verkeer niet meer door het prachtige dorp

verschillen meer van elkaar dan tachtig jaar geleden? Zoiets ja.

hoefde. Wegen, omwegen, viaducten, autowegen. De A2 dwars

En bij de dieren is dat niet zo? Niet zo nee. Dus moeten er meer

over de Strabrechtse Hei hebben natuurliefhebbers tegen kunnen

vrijerspaadjes komen? En moeten de boeren daarvoor zorgen?

houden, met als gevolg - zo jammerde heel de autowereld - dat die

U zegt het. Willen ze best doen. Toch niet allemaal? Niet allemaal.

weg twintig jaar vertraagd werd. In Weert ging in de verbinding

Maar ze zijn te bekeren.

Amsterdam-Genua de brug nog een paar maal per dag open. Wim Kuipers De eerste twaalf, dertien jaar van de Milieufederatie heb ik niet meegemaakt. Mijnsluitingen (van zwart naar groen...), de strijd om Terworm, de overwinning op de ENCI, op het Plateau 3 8

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

�eliciteert Jan Schrijen, 58 jaar

Voorzitter Waterschap Roer en Overmaas

Daarbij komt dat hij ook op een voorbeeldige wijze de waterbelangen mee bewaakt en behartigt, maar dan in de bredere context van natuur en landschap. Hij vult als het ware de inbreng van het waterschap aan die zich functioneel beperkt tot de kwantiteit en de kwaliteit van het water sec. Op inhoud betekent dat vaak dat je met inachtneming van

Als privépersoon ben ik al vele jaren geabonneerd op het tijdschrift

rol en functie vaak dicht bij elkaar uitkomt. De Milieufederatie heeft

Limburgs Milieu. Dat was en is voor mij een efficiënte manier om op

vorig jaar nog een actie gevoerd om de overstorten van riolen op

relevante dossiers op de hoogte te blijven van meningen en

kwetsbare beken te reduceren. Er is toen een oproep aan alle gemeen-

argumenten. Bovendien ben ik bioloog van origine en heb ik altijd

ten gedaan. Die actie sloot prima aan op het beleid van het waterschap.

affiniteit met ‘het leven’ gehad. Overigens merk ik daarbij op dat met

Voor mij het meest significant is dat de Milieufederatie Limburg op

het ouder worden - onlangs gelardeerd met het opaschap - natuur,

tal van dossiers veel (gewaardeerde) invloed heeft gehad. Dat is

landschap en leefomgeving voor mij persoonlijk zwaarder zijn gaan

enerzijds te danken aan de gedegen en deskundige voorbereiding van

wegen. Het doorgeven aan volgende generaties (is dat niet eigenlijk

de mensen van de Milieufederatie, maar ook aan het willen zoeken

wat bedoeld wordt met rentmeesterschap?), duurzaamheid en

naar oplossingen, compromissen op een pragmatische en oplossings-

biodiversiteit tellen op de een of andere manier nu anders en nopen

gerichte wijze en dus niet te dogmatisch. Dat was en is de basis van

tot verantwoordelijk en beschaafd gedrag en bestuur.

de invloed en het succes van de Milieufederatie. Dat betekent ook wel

Als wethouder in de gemeente Beek van 1986-1990 had ik onder

eens naar de achterban van one issue verenigingen of groepen flinke

andere milieu in mijn portefeuille, als provinciaal gedeputeerde

discussies voeren en meningsverschillen beslechten. Dat dit vanwege

(1995-1998) hield ik me bezig met de thema’s water, wegen en

de betrokkenheid van die actieve mensen niet altijd makkelijk zal zijn

ontgrondingen. De Milieufederatie kom ik in mijn hele loopbaan

spreekt voor zich, maar toch…

regelmatig tegen, toen ik nog burgemeester in Venlo was (1998-

Een goed open democratisch bestuur organiseert ook zijn tegenkrach-

2005) en uiteraard in mijn huidige functie als voorzitter van

ten, al was het maar voor het goede evenwicht en zeer zeker ook voor

Waterschap Roer en Overmaas. Tijdens mijn periode als wethouder

de kwaliteit van uiteindelijke beleidsbeslissingen. Het is jammer dat

was ik bijvoorbeeld lid van de Milieucommissie van de luchthaven,

daar de laatste jaren politiek tegenover gesteld wordt dat dit als ‘te

toen nog Vliegveld Beek geheten. In die tijd stonden onder meer de

lastig’ ervaren wordt, als ‘tijdrovend en kostenopdrijvend’. Het

periodieke evaluatie van klachten alsmede de eerste MER van de

gegeven dat de Milieufederatie in een beperkt aantal wat meer

Oost-Westbaan op de agenda. In die discussies speelde de Milieu-

principiële dossiers de keuze heeft gemaakt om gebruik te maken van

federatie destijds een belangrijke rol. Als gedeputeerde had ik te

mogelijkheden voor beroep en bezwaar, wordt haar zwaar aangere-

maken met het dossier mergelwinning op het Centraal Plateau, de

kend en soms wordt er zelfs gedreigd met het dichtdraaien van deze

Groeve ’t Rooth, de afronding van de zandwinning in de Bergerheide

of gene subsidiekraan. Persoonlijk vind ik dat jammer en kortzichtig.

en de planvorming van de Grensmaas en Zandmaas. Henk Vijverberg

Juist in een volwassen en open democratie moet ook rekening

was in die tijd het gezicht van de Milieufederatie Limburg. Henk was

gehouden worden met minderheden en het opkomen voor belangen

vaak in het gouvernement. Er werd rekening gehouden met zijn

van landschap, natuur, flora en fauna, die zelf geen stem hebben. Dat

inbreng en eerlijk is eerlijk ….. op veel dossiers kwamen wij, de

is ook kwaliteit van onze samenleving.

beleidsmakers en de voorvechters voor het milieu, eruit met geven en

Ik zou zeggen dat juist in een tijd dat milieu en landschap wat minder

nemen, door te zoeken naar alternatieven en compromissen waarbij

in het centrum van de politieke topprioriteiten staan, het nodig is

vaak twee partijen bediend konden worden. In veel gevallen was

waakzaam en scherp deze belangen te vertegenwoordigen. Milieufe-

iedereen er achteraf van overtuigd dat het compromis of alternatief

deratie Limburg… behoud daarbij als uitgangspunt dat het zoeken

nog beter was dan de aanvankelijke plannen.

naar draagvlak, compromissen en alternatieve oplossingen voorrang

Tegenwoordig ben ik lid van de Provinciale Commissie Omgevings-

heeft. Pragmatisch en oplossingsgericht! Dan zal ook de komende

plan Limburg (PCOL). Meestal ben ik tijdens de vergaderingen ‘de

jaren succes verzekerd zijn!

buurman’ van Hans Heijnen. En behalve dat wij dan voor elkaar

Ik wens de Milieufederatie veel geluk met haar 40-jarig bestaan. Niet

koffie inschenken, moet ik vaststellen dat de inbreng van Hans

vergenoegd en voldaan achterover gaan leunen maar met hetzelfde

deskundig, betrokken en gedreven is en vooral ook consequent met

enthousiasme, dezelfde drive, deskundigheid en inzet blijven

een goed geheugen (dat wil bij beleidsmakers nog wel eens beperkt

opkomen voor de belangen van milieu, natuur, landschap, flora en

zijn… een alom bekende kwaal van de overheid).

fauna. Dat is ook goed voor het water!

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 3 9

Wim Derks: ‘De tijd is rijp voor meer duurzaamheid’ De overgang naar duurzaamheid is een grote maatschappelijke verandering

zijn zelfs regelingen die de gevolgen op

die geleidelijk op gang begint te komen. Hoe snel zal de volledige omslag

wereldniveau beperken zoals minder

komen? Wim Derks (65) uit Ulestraten, econoom en actief in diverse

aantasting van de ozonlaag.

natuur- en milieuorganisaties, zet uiteen hoe duurzaamheid zijn plek heeft verworven in de nederlandse samenleving.

DUURZAAMHEID Er is dus veel verbeterd, maar desondanks

Onze maatschappij verandert voortdurend.

de wet over kinderarbeid. Werknemersorga-

gaat onze leefwijze de draagkracht van de

Soms treden er grote veranderingen op. Zo’n

nisaties en vakbonden zijn de voorlopers op

planeet te boven. Onze voortdurende

veranderingen kunnen betrekking hebben

sociaal gebied. Langzaamaan wordt een

productie en consumptie van goederen en

op handelen, op denken - zoals de Verlich-

verzorgingsstaat opgebouwd die rond 1980

diensten heeft nog steeds negatieve

ting in de 18de eeuw en de roerige jaren

zijn top bereikt.

gevolgen voor de omgeving door onder

zestig in de vorige eeuw - of op de

meer grondstoffenwinning en aantasting

productie van goederen en diensten,

In het begin van de 20ste eeuw zijn diverse

van de biodiversiteit. We laten een wereld

bijvoorbeeld de overgang van de jacht naar

natuurbeschermingsorganisaties ontstaan

achter die steeds minder kwaliteit heeft. Er

de landbouw en later de industriële

met als belangrijkste doel de verdere

moet daarom een overgang plaatsvinden

revolutie. Grote veranderingen hebben altijd

aantasting van de natuur zoveel mogelijk te

naar duurzaamheid, naar een leefwijze die

gevolgen voor de samenleving. Soms gaan

beperken. Deze ontwikkeling is echter pas

niet schadelijk is voor de omgeving én voor

deze veranderingen snel zoals tijdens de

recentelijk gestopt door de aanleg van

de mensen.

Franse Revolutie en de digitale revolutie,

nieuwe natuur. In de jaren zestig, maar

vaak hebben ze een langere doorlooptijd.

vooral begin jaren zeventig, kwamen de

Lang geleden is een begin gemaakt met de

Ze worden aangeduid met termen als

eerste reacties op de negatieve gevolgen van

realisatie van een aantal aspecten van

revolutie, transitie of spiltijd. Dergelijke

productie op onze leefomgeving. Milieuor-

duurzaamheid in de westerse samenleving.

grote veranderingen treden op als de tijd rijp

ganisaties waren hierbij de voorlopers.

Uiteindelijk heeft de overheid dit via wet-

is, als middelen beschikbaar zijn (uitvindin-

Geleidelijk zijn de negatieve gevolgen voor

en regelgeving gewaarborgd.

gen, technologie), als druk ontstaat door

de directe omgeving beperkt. Water, bodem

Duurzaamheid heeft echter niet alleen

problemen of als er ruimte is voor nieuwe

en lucht worden steeds minder vervuild. Er

betrekking op de eigen omgeving en de

ontwikkelingen. Deze veranderingen beginnen altijd met voorlopers. Geleidelijk wordt de beweging breder. Op een gegeven moment ontstaat een kritische massa en wordt een kantelpunt bereikt. Uiteindelijk blijven de achterblijvers over. InDUSTRIëLE REVOLUTIE De industriële revolutie die in de negentiende eeuw begon, maakte de productie van goederen op grote schaal mogelijk waardoor producten goedkoper werden. Automatisering en inzet van computers hebben dit proces verder doorgezet. Aanvankelijk werd geen rekening gehouden met de negatieve gevolgen van de productie van goederen en diensten op sociaal gebied (kinderarbeid, uitbuiting arbeiders ) en op de omgeving (verontreiniging van water, lucht en bodem, achteruitgang van natuur). Later worden de eerste wetten ingevoerd om de sociale gevolgen op te vangen, bijvoorbeeld 4 0

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

AWACS huidige generatie. Onze productie en consumptie heeft ook gevolgen voor andere werelddelen en volgende generaties. Steeds meer dringt het besef door dat alles samenhangt. De totale overgang naar duurzaamheid zal daarom een grote maatschappelijke verandering worden. Bij maatschappelijke veranderingen loopt de overheid niet voorop, maar volgt. Dit zal ook gelden bij de totale overgang naar duur-

Net over de Duitse grens bij Onderbanken ligt de NAVO-vliegbasis Geilenkirchen.

zaamheid. De voorlopers bij de veranderin-

De hier gestationeerde AWACS-vliegtuigen veroorzaken al sinds jaar en dag enorme

gen tot nu toe waren onder andere de

geluidoverlast in grote delen van Zuid-Limburg. De vluchten worden uitgevoerd met

vakbonden en de natuur- en milieuorgani-

toestellen met verouderde en lawaaiige motoren, die in de burgerluchtvaart in de EU

saties. Tegenwoordig zien we andere

sinds 1992 niet meer zijn toegestaan. Geluidmetingen van het Rijk en de Provincie

voorlopers onder wie individuen, netwerken

Limburg laten extreem hoge geluidniveaus zien, oplopend tot pieken van 106 dB(A).

en bedrijven. Sommige bedrijven lopen

Jaarlijks klagen meer dan 10.000 mensen over de geluidoverlast van het AWACS-

voorop bij maatschappelijk verantwoord

vliegverkeer.

ondernemen (Cradle to Cradle). Ook vormen

Eind 2005 domineert het bosgebied ‘In de Roet’ in de gemeente Onderbanken

individuen netwerken van gelijkgezinden

dagenlang het landelijke en provinciale nieuws. Op een oppervlakte van zes hectaren

(Transition Towns). Er gebeurt veel op dit

moeten bomen weg om de aanvliegroute naar het NAVO-vliegveld veiliger te maken.

moment. In 2008 was in Tilburg de eerste

Inwoners van Onderbanken en een aantal natuur- en milieuorganisaties, onder wie de

van een jaarlijkse conferentie over Duur-

Vereniging Stop Awacs Overlast en de Milieufederatie, vrezen dat door het kappen van

zame en Solidaire Economie, een Neder-

een deel van het bosgebied die hinder nog groter wordt, omdat de vliegtuigen dan

lands-Belgisch initiatief onder andere

lager over de bebouwde kommen van Schinveld en Brunssum kunnen vliegen. De

resulterend in de Verklaring van Tilburg

Milieufederatie schrijft talloze brandbrieven naar Den Haag, adviseert bewonersorga-

(www.economischegroei.net). Ruim 320

nisaties en artsenwerkgroepen en lobbyt richting de Tweede Kamer.

Vlaamse en Nederlandse economen,

Er worden tot bij de Raad van State procedures gevoerd om het kappen van de bomen

wetenschappers, politici, vertegenwoordigers

te voorkomen. Tevergeefs, in januari 2006 gaat in 4 dagen tijd het bosgebied tegen de

van vakbeweging, bedrijfsleven en

>

vlakte. De ME verwijdert met veel moeite enige tientallen actievoerders, die met steun van de lokale bevolking dagenlang in de vrieskou in boomhutten bivakkeren om het bos te beschermen. De Milieufederatie vindt het besluit van de Raad van State onbegrijpelijk. Zelfs de staatssecretarissen van Defensie en Milieu geven toe dat de vliegtuigen ongehoord veel lawaai maken. Zelfs zoveel, dat de gezondheid in het geding is. Uit onderzoek van de GGD blijkt dat de inwoners van Brunssum en Onderbanken een verhoogd gezondheidsrisico lopen als gevolg van de geluidbelasting door de AWACS-toestellen. Vier jaar na de kap oordeelt de Raad van State dat het bos niet gekapt had mogen worden. Met het vellen van de bomen is er nog geen einde gekomen aan de problematiek van de NAVO-vliegbasis. De oorzaak van de problemen is immers nog niet weggenomen. Het enige positieve is dat het onderwerp na 2006 hoog op de politieke agenda is gekomen. Zowel de provincie als het Rijk zijn ervan doordrongen dat er een oplossing moet komen. Voorstellen voor verlenging van de startbaan in oostelijke richting of de vervanging van de oude vliegtuigmotoren stranden op Duitse tegenwerking en op te hoge kosten. De Tweede Kamer heeft verschillende moties aangenomen waarin zij het kabinet opdraagt ervoor te zorgen dat de AWACS-hinder in 2012 vergaand is gereduceerd. Dit dient gerealiseerd te worden door een forse reductie van het aantal vliegbewegingen en ingebruikname van een moderne vluchtsimulator. Dit moet in 2012 leiden tot 35% minder geluidhinder. Zo niet, dan moet het kabinet het Nederlandse luchtruim sluiten bij overschrijding van het door de Tweede Kamer aangegeven maximum van 2340 AWACS-vliegbewegingen per jaar.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 4 1

sociale organisaties namen aan de conferentie deel. Het netwerk voortgekomen uit deze conferentie - Platform voor Duurzame en Solidaire Economie - is heel actief. In mei 2011 vierde Milieudefensie in Amsterdam haar 40-jarig jubileumfeest. Daar sprak onder meer Jan Rotmans, wetenschapper op het terrein van transitie (Universiteit Rotterdam) en een van de oprichters van Urgenda, de organisatie die Nederland sneller duurzaam wil maken in samenwerking met bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en particulie-

�eliciteert

ren. Dit doet Urgenda aan de hand van een Henk van Houtum, 58 jaar

Algemeen directeur van het Limburgse tissuebedrijf Van Houtum en lid van het dagelijks bestuur van Stichting Milieufederatie Limburg

langetermijnvisie, een concreet actieplan van nu tot 2050 en icoonprojecten. Met onder meer regiotouren en de Dag van de Duurzaamheid wordt getoond hoeveel koplopers in Nederland al actief zijn. Een andere spreker op het congres van Milieudefensie was Peter Tom Jones. Hij is

In eerste instantie ligt de relatie tussen een papierproducent en de Milieufederatie

wetenschapper aan de Universiteit Leuven

Limburg niet voor de hand, maar bij nadere beschouwing zijn er erg veel raakvlakken

en een van de pioniers van Plan C, de

met het bedrijf Van Houtum.

Vlaamse transitie-arena voor een duurzaam

Als producent van tissuepapier richt Van Houtum zich op het ontwikkelen van

materialenbeheer. Tevens zit hij in Terra

innovatieve oplossingen voor betere toilethygiëne met uitzonderlijke milieuprestaties.

Reversa, de Vlaamse denktank voor

Zaken doen met respect voor mensen , dat was het eenvoudige uitgangspunt van de

ecologische economie.

oprichters van weleer. Vertaald naar wat nu heet maatschappelijk verantwoord ondernemen met evenredige aandacht voor people, planet en profit. Dat brengen wij

WELZIJn

(200 medewerkers, 60 miljoen omzet) in de praktijk door alleen oud papier als

Door dergelijke maatschappelijke bewegin-

grondstof te gebruiken met heel weinig energie en water. Sinds 2009 is Van Houtum

gen is er toenemende aandacht voor geluk

de eerste én enige tissueproducent die Cradle to Cradle-gecertificeerde tissues maakt

en welzijn in plaats van welvaart. De

onder het merk Satino Black. Inmiddels heeft ons bedrijf daarmee internationale

hoogste beleidsdoelstelling van nationale

bekendheid gekregen en vele prijzen in de wacht gesleept. Zo liggen de activiteiten van SML helemaal in lijn met wat we bij Van Houtum ook al vele jaren doen en bepleiten. Ik zie de bijdrage van SML in de afgelopen jaren vooral in het creëren van bewustwording bij organisaties en publiek over het belang van een schoon milieu en het met respect omgaan met het milieu. In de komende jaren zal dat minder confronterend gaan gebeuren, maar meer in nauwe samenwerking met bijvoorbeeld bedrijven. Je ziet dat steeds meer bedrijven beseffen dat ze ook onderdeel van de maatschappij uitmaken en zich dus ook verantwoordelijk moeten gedragen. Daar hebben veel bedrijven en instellingen nog hulp bij nodig en SML kan daar een rol in spelen. Ik wil de Milieufederatie Limburg feliciteren met haar 40-jarig bestaan door vooral de mensen achter SML geluk te wensen. Het zijn met name de medewerkers, alle vrijwilligers en al die aangesloten organisaties die het succes van SML mogelijk gemaakt hebben. Zij verdienen alle aandacht en complimenten voor hun tomeloze inzet en doorzettingsvermogen dat vaak op de proef werd gesteld. Ik wens SML en alle betrokkenen dan ook een heel fijne jubileumviering toe.

4 2

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Zandwinningsproject Bergerheide overheden was tot nog toe meestal de vergroting van het Bruto Nationaal Product, de indicator van de materiële welvaart. Medio dit jaar is in de VN een resolutie aangenomen waarin gesteld wordt dat vergroting van het geluk (oftewel van welzijn) een groter gewicht moet krijgen. Frankrijk en Engeland zijn met dit onderwerp veel verder dan Nederland. Los van wat de overheid doet, begint bij Nederlanders steeds meer het besef door te dringen dat een toename van de materiële welvaart niet langer leidt tot meer welzijn en geluk. Groei van materiële welvaart is voor steeds meer mensen niet langer een doel. Kortom, de tijd is rijp voor een grote verandering. Deze maatschappelijke verandering moet leiden tot een totale omslag naar duurzaamheid. Aspecten van duurzaamheid werden in het verleden door bedrijven vooral als negatief

In het begin van de jaren zestig zijn er plannen voor de zandafgraving van de

ervaren vanwege de extra kosten. Steeds

Bergerheide in Noord-Limburg. Het gaat om ruim 400 hectaren in de gemeente

meer bedrijven vinden aspecten van

Bergen. Aanvankelijk vindt de zandwinning alleen plaats in de uiterwaarden van de

duurzaamheid echter positief (imago, meer

Maas, in de zogenaamde voorhaven. Daarna gaat de ontzanding in oostelijke

afzet, toekomstgericht).

richting verder, via de Leukerheide en de speciaal voor de ontzanding aangelegde sluis naar de Bergerheide. In de jaren zeventig gaan inwoners en natuur- en

ROL MILIEUBEWEGInG

milieuorganisaties zich verzetten tegen het verder afgraven van dit waardevolle

Wat is de rol van natuur- en milieuorganisa-

natuurgebied. Vooral het gebied ten westen van de Springberg herbergt waardevolle

ties en van de Milieufederatie in dit proces

flora en fauna. Mede als gevolg van dit verzet wordt de zogenaamde pijnlijn

van omslag naar duurzaamheid? De

bepaald. Deze geeft aan hoeveel van de oorspronkelijke vergunde 400 hectaren nog

educatieve taak van IVN ten aanzien van

mag worden afgegraven. Voor de natuurbescherming is dit een belangrijke overwin-

natuur en milieu blijft onverminderd van

ning. Het betekent dat een gedeelte van de waardevolle natte heidevegetatie niet

belang. Er zullen voorlopig nog actiegroepen

wordt afgegraven.

(milieugroeperingen) nodig zijn om bepaalde ongewenste ontwikkelingen tegen te

De Raad van State bepaalt begin jaren negentig de precieze ligging van de grens

houden. Daar kan de Milieufederatie de

waarbinnen mag worden afgegraven. Daarna hebben de ontzandings- en herinrich-

koepel voor blijven. Maar er zijn steeds meer

tingswerkzaamheden nog circa 10 jaar geduurd. Overigens is de plas ten oosten van

bedrijven, personen en netwerken die voor

de Rijksweg, het zogenaamde Reindersmeer, volledig ingericht als natuurgebied met

bepaalde aspecten van duurzame ontwikke-

vennen, kreken en eilandjes. Het heeft zich in ecologisch opzicht gelukkig heel goed

ling zijn. Kan de Milieufederatie vanuit de

ontwikkeld.

regionale invalshoek wellicht een rol spelen ter stimulering van deze positieve initiatieven? Maatschappelijke bewegingen krijgen steeds minder vorm in specifieke organisaties, maar komen samen in netwerken. De Milieufederatie zou een regionaal platform kunnen bieden en een netwerk vormen ter stimulering van de omslag naar duurzaamheid in de eigen regio. Wim Derks Econoom en bestuurslid Stichting Milieufederatie Limburg J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 4 3

4 4

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

A73

De aanleg van de Rijksweg 73 - tegenwoordig bekend als A73 -

maatregelen getroffen door onder meer de aanleg van tunnels

op de oostelijke Maasoever is jarenlang onderwerp van

en tal van kleinere toepassingen om flora en fauna te

discussie. Maar liefst vijf ministers zijn bij dit dossier

beschermen, maar uiteindelijk ligt de snelweg toch op de

betrokken: Tuinman, Zeevalking, Smit-Kroes, May-Weggen, en

verkeerde plek. Het beste bewijs hiervoor is de steeds weer

Jorritsma. De weg is omstreden vanwege de doorsnijding van

terugkerende soap die ontstaat bij sluiting van de tunnels die

het fraaie Roer en Swalmdal. Het verzet richt zich

bij een westtracé niet nodig waren geweest.

voornamelijk hiertegen, vooral ook omdat er een prima alternatief is op de westelijke oever van de Maas. De meest tot de verbeelding sprekende actie is de fietstocht in september 1982. Zo’n 500 mensen fietsen vanuit Boxmeer naar Sint Odiliënberg. De tocht eindigt in de Oranjerie in Roermond. Onderweg krijgen bestuurders petities aangeboden waarin het fietsende protest duidelijk maakt dat de R73 vooral niet op de oostoever aangelegd mag worden. Uiteindelijk kiest de politiek in 1995 het oosttracé. Met slechts één stem verschil kiest het parlement voor de variant die het Roer- en Swalmdal doorsnijdt. Weliswaar zijn er

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 4 5

P ROJ E CTE n

Campagne Zuinig op Ruimte

Een duik in h verleden MILIEUkRAnT In 1976 verschijnt het eerste nummer van de Milieukrant, de

Nederland is klein en dichtbevolkt. Met al die verschillende

voorloper van het tijdschrift Limburgs Milieu. De krant komt vier

ruimteclaims is het belangrijk om goed na te denken over de

à vijf keer per jaar uit. Om de kosten te drukken worden de

ruimtelijke inrichting van ons land. De Milieufederatie Limburg

aangesloten organisaties destijds verzocht een abonnement te

en haar achterban bemoeien zich al van oudsher met de

nemen voor 12,50 gulden per jaar. Losse nummers kosten 75 cent.

ruimtelijke kwaliteit in onze provincie. Zorgelijk is dat het

De Milieu-krant is een gezamenlijke uitgave van de Milieufederatie

landschap steeds verder dichtgebouwd wordt en er steeds meer

Limburg, Strohalm Limburg en vereniging Milieudefensie.

groen verdwijnt. De voorbeelden daarvan in Limburg en de rest van het land zijn legio.

kOPIEERAPPARAAT Tijdens de jaarvergadering in april 1977 plaatst een afgevaardigde

Reeds in 1998 organiseerde de Milieufederatie samen met de

van de IVN-afdeling Geleen vraagtekens bij de aankoop door de

Kamer van Koophandel Zuid-Limburg een studiedag over zuinig

Milieufederatie van een kopieerapparaat van 11.000 gulden. ‘Is deze

ruimtegebruik. In vervolg daarop zijn de twaalf Natuur en

dure aanschaf noodzakelijk?’ De voorzitter van de vergadering drs.

Milieufederaties en Stichting Natuur en Milieu in 2006 de

P. Groot maakt korte metten met de vragensteller. ‘De aanschaf is

campagne ‘Zuinig op Ruimte’ gestart. Daarmee werd een beroep

noodzakelijk omdat het oude apparaat kapot is gegaan.’

gedaan op provincies en gemeenten om zuiniger met de schaarse ruimte om te gaan en ervoor te zorgen dat het geen

VERHUIZInGEn

rommeltje wordt. De campagne richtte zich speciaal op de

Sterk stijgende belangstelling voor milieu betekent in de jaren

thema’s: bedrijventerreinen, glastuinbouw en verrommeling.

zeventig en tachtig tevens uitbreiding van de werkzaamheden van de Milieufederatie. In verband met ‘ruimtegebrek in het Natuur-

Om deze thema’s handen en voeten te geven, bracht de

historisch Museum in Maastricht’ verhuist de

Milieufederatie Limburg in 2007 het boekje ‘Zuinig op Ruimte:

federatie in 1974 naar een nieuw kantoor aan

Verrommeling van Limburg in beeld’ uit. Dit fotoboek toont

het Oranjeplein 37a in Maastricht. De mooie

voorbeelden van de verrommeling in Limburg en laat

Van Tienhoven Molen in

tegelijkertijd zien dat het ook anders én beter kan.

Margraten wordt verlaten

Op 21 april 2007 is het boekje tijdens een druk bezochte

vanwege ‘te weinig en niet-efficiënte

bijeenkomst in Sittard aangeboden aan provinciale en

werkruimte’ én omdat die niet

gemeentelijke bestuurders en beleidsmakers.

bereikbaar is ‘per openbaar vervoer’.

Daarmee werden de thema’s zuinig ruimtegebruik en verrommeling door de

OPRICHTInG MILIEUfEDERATIE

Milieufederatie

De Milieufederatie, destijds nog Stichting Milieuraad Limburg

nadrukkelijk op de agenda

genoemd, wordt op 23 november 1971 opgericht door advocaat-

gezet.

procureur Frans Notermans uit Venlo en burgemeester Johannes Onland uit Born. Zij laten de stichtingsnaam vastleggen bij notaris Henri van Reij in Sittard. Het doel van de stichting wordt als volgt omschreven in de oprichtingsakte: a. Het buiten de partijpolitieke kaders coördineren en stimuleren van de in Limburg werkende organisaties op het gebied van milieubeheer, natuurbehoud en landschapsbescherming; b. Het beoordelen, beïnvloeden en begeleiden van het betreffende beleid van de diverse overheden en andere instanties, alsmede particulieren in de provincie; c. Om op deze wijze te trachten de verdere verstoring van het voor de maatschappij zo essentiële natuurlijke evenwicht te voorkomen en dit evenwicht waar mogelijk te herstellen. Stichting het Limburgs Landschap is de initiatiefnemer om in de provincie Limburg tot een dergelijk orgaan te komen, nadat de landelijk werkende organisaties Natuurmonumenten, Commissie Natuur- en Landschapsbescherming en IVN hiervoor een organisatiemodel hebben uitgewerkt.

4 6

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Achterban Milieufederatie nAAMSWIJZIGInG Op de jaarvergadering van 19 april 1974 wordt ingestemd met het bestuursvoorstel om de naam te wijzigen van Stichting Milieuraad Limburg in Stichting Milieufederatie Limburg. De wijziging is nodig omdat er misverstanden bestaan over de juiste interpretatie van het woord ‘raad’. De motivatie luidt: ‘In bestuurlijke vaktaal impliceert het woord raad een vertegenwoordiging van alle disciplines die onze maatschappij kent, dus ook organisaties die volgens art.3 van de statuten niet als lid van de stichting zouden kunnen toetreden’. CD LIMBURGREUn! De Milieufederatie presenteert op maandag 7 december 1992 de cd LimburGreun! in de studio van Omroep Limburg in Maastricht. Ten behoeve van dit project hebben tal van Limburgse artiesten belangeloos hun medewerking verleend onder wie Rowwen Hèze,

De Milieufederatie Limburg en de circa 100 bij haar

Gé Reinders, Janse Bagge Bend en

aangesloten organisaties zetten zich in voor natuur, een

Carboon. In twee maanden tijd

gezond leefmilieu én voor het realiseren van ecologische

worden er 2.500 exemplaren van

duurzaamheid in Limburg en de aangrenzende Euregio.

de cd verkocht. Met de opbrengsten worden natuur- en milieubescher-

De Milieufederatie ondersteunt haar achterban graag bij

mingsactiviteiten in Limburg

problemen en vraagstukken op het gebied van ruimtelijke

gefinancierd. De cd is onder meer

ordening. Een probleem of vraag moet dan wel aan bepaalde

verkrijgbaar bij V&D, Free Record

eisen voldoen. Hiervoor heeft de Milieufederatie ‘een

Shop en plaatselijke muziek-

beslisboom’ in het leven geroepen. Aan de hand hiervan kan

winkels. In een kleine oplage

iedereen nagaan of de Milieufederatie de aangewezen partner

zijn ook muziekcassetes van

is om hulp te vragen. Deze beslisboom vind je op de website

LimburGreun! uitgebracht.

www.milieufederatielimburg.nl

SAMEnWERkInG

Elk jaar organiseert de Milieufederatie Limburg twee

Na de oprichting gaat de Milieufederatie nauw samenwerken met

activiteiten voor haar achterban: de adviesraad en de

de terreinbeheerders: het Limburgs Landschap, Natuurmonumenten

achterbandag. Tijdens de adviesraad kunnen aangesloten

en Staatsbosbeheer. De terreinbeheerders zijn uitvoerende organisa-

groepen meepraten over het beleid van de Milieufederatie en

ties die natuurgebieden veilig stellen en beheren. De Milieufederatie

meediscussiëren over milieu-gerelateerde thema’s. De

is de organisatie die zich bezighoudt met het beoordelen en

achterbandag is een informele bijeenkomst waarbij leden van

beïnvloeden van overheidsbeleid en het voeren van juridische

aangesloten groepen getrakteerd worden op een gezellige

procedures. Door samenwerking vullen de partijen elkaar goed aan.

middag en kennis kunnen maken met de medewerkers van de

Deze samenwerking bestaat anno 2011 nog steeds.

Milieufederatie. Ook biedt de dag een goede gelegenheid om te netwerken met leden van andere groepen.

CBf De Milieufederatie Limburg is een erkend goed doel en beschikt over

Tijdens de achterbandag in 2010 is ‘het

het CBF-keurmerk. Wanneer een goed doel een CBF-keurmerk heeft,

smoelenboek’ gepresenteerd. Het

betekent dit dat er toezicht plaatsvindt op het bestuur, het beleid, de

smoelenboek is een handige adreswijzer

bestedingen, de fondsenwerving en de verslaglegging van dat goede

waarin alle bij de Milieufederatie

doel. De Milieufederatie verwierf het CBF-keurmerk op 1 januari 2005.

aangesloten groepen zijn vertegenwoordigd met uitgebreide informatie. In één

fInAnCIëLE OnDERSTEUnInG

oogopslag kun je zien met welke

De Milieufederatie Limburg wordt financieel ondersteund door de

onderwerpen de groepen zich bezighouden.

Provincie Limburg, de Nationale Postcode Loterij en Natuurmonu-

Daarbij geeft het een overzicht van de

menten. Daarnaast zijn projecten uitgevoerd die betaald zijn door

diversiteit van de aangesloten clubs. Het boekje is speciaal

Staatsbosbeheer, Limburgs Landschap, de waterschappen Peel en

gemaakt voor leden van de Milieufederatie, is nergens te koop

Maasvallei en Roer en Overmaas en de ministeries LNV en VROM.

en wordt alleen aan (nieuwe) leden verstrekt.

Individuele lidmaatschappen en abonnementen komen ook voor. J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 4 7

P ROJ E CTE n

Nacht van de Nacht

Patrick van der Broeck 45 jaar Gedeputeerde Provincie Limburg

�eliciteert De Nacht van de Nacht is een jaarlijks terugkerend evenement

Als gedeputeerde heb ik vanzelfsprekend te maken met de

dat ieder jaar nog steeds aan populariteit wint. Tijdens de

Milieufederatie, een club die in de afgelopen veertig jaar

Nacht van de Nacht - die wordt gehouden op de laatste

zeer goed werk heeft verricht. Aanvankelijk werd de

zaterdag in oktober - worden op honderden plaatsen in

Milieufederatie puur gezien als waakhond en liet de stichting

Nederland activiteiten georganiseerd die de schoonheid van

de tanden zien als bepaalde ontwikkelingen ten koste

echte duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht wil

dreigden te gaan van natuur en milieu. De Milieufederatie

mensen bewust maken van lichtvervuiling en van de

werd om die reden vaak ten onrechte gezien als een luis in

mogelijkheden om deze vorm van vervuiling terug te dringen.

de pels, een organisatie die iedereen voor de voeten loopt.

Nederland kent maar weinig echt donkere plekken. Sterker nog:

Maar dat was wel een situatie waardoor bestuurders twee

Nederland behoort tot de landen met de meeste lichtvervuiling.

keer moesten nadenken vooraleer de schop de grond in kon

De Nacht van de Nacht wil mensen laten genieten van de

gaan voor bijvoorbeeld de aanleg van een weg, woonwijk of

donkere nacht en dit onderwerp breed onder de aandacht

bedrijventerrein.

brengen. Ook al botsen de denkbeelden wel eens, de Milieufederatie is Duisternis is een van de oerkwaliteiten van het buitengebied,

in al die tijd een gerespecteerde en gewaardeerde

net als stilte en ruimte. Lichtvervuiling verstoort de beleving

belanghebbende gebleven. Provincie en Milieufederatie zijn

van het nachtelijke landschap en van de natuur. De natuur en

dan ook naar elkaar toegegroeid. Niet dat we het nu altijd

de mens kunnen ook ontregeld raken door het teveel aan licht.

met elkaar eens zijn, integendeel, maar het verschil met

Veel Nederlanders ergeren zich aan lichtbronnen. De aanblik

vroeger is dat de Milieufederatie nu aan de voorkant

van een sterrenhemel is voor veel mensen heel belangrijk.

meedenkt bij ontwikkelingen die mogelijk ten koste gaan van het landschap of het milieu en niet meer achteraf, zoals

Om iedereen kennis te laten maken met duisternis worden

vroeger vaak het geval was. Dat betekent dat de

tijdens de Nacht van de Nacht veel verschillende activiteiten

Milieufederatie nog steeds de overheid kritisch volgt maar

georganiseerd. In heel Nederland namen in 2011 meer dan

tegelijkertijd zelf ook mogelijke alternatieven of duurzamere

25.000 mensen (onder wie veel kinderen) deel aan zo’n 300

oplossingen aandraagt. Op die manier blijft onze

evenementen verspreid over alle provincies. In Limburg waren

leefomgeving in dorp, stad en op het platteland op een hoog

1.500 deelnemers op pad in de avonduren. Ze konden sterren

peil. Voor de Provincie is het belang van de Milieufederatie

kijken of meedoen aan een nachtpicknick. Ook waren er

er ook in gelegen dat de overheden via de Milieufederatie

vleermuis- en griezeltochten, uilenshows en kanotochten.

een bundeling krijgt van de kritische geluiden van burgers en

Op veel plekken konden mensen onder leiding van een ervaren

maatschappelijke organisaties als ingrepen mogelijk afbreuk

gids wandelen en ervaren wat het effect van duisternis en

doen aan de kwaliteit van de leefomgeving.

(overbodige) verlichting is. Gemeenten wordt ook gevraagd te participeren aan de Nacht

Ik heb er veel waardering voor dat de Milieufederatie deze

van de Nacht. Zij zetten onder meer aanstraalverlichting van

taken al veertig jaar met een relatief kleine organisatie op

monumenten, kerken en gebouwen uit en doven de verlichting

goede wijze invult. Zo goed zelfs, dat sommigen vinden dat

van het gemeentehuis.

het wel een tandje minder kan. Bijvoorbeeld als het gaat om de discussie over provinciale subsidie voor het voeren van

De Nacht van de Nacht wordt georganiseerd door De Natuur

juridische procedures tegen onze plannen. Maar de

en Milieufederaties in samenwerking met Natuur & Milieu.

Milieufederatie is en blijft onmisbaar als het gaat om het

4 8

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Afvalverbranding

Enkele zeer verontruste inwoners van Swalmen organiseren in 1992 samen met de Milieu- en Heemkundevereniging een voorlichtingsavond over de gevaren van afvalverbranding. Zo’n afvalverbrandingsinstallatie dreigt namelijk gebouwd te worden in Buggenum en bij een zuidwestenwind krijgt Swalmen de volle laag. De werkgroep ‘Geen walmen boven Swalmen’ wordt vervolgens opgericht. Deze werkgroep maakt deel uit van de stichting Brandend Hart. Bij deze stichting zijn dertien organisaties aangesloten die zich verzetten tegen afvalverbranding. Brandend Hart stelt zich kritisch op tegen het voornemen van de Provincie Limburg om in Buggenum een huisvuilverbrandingsoven annex mest- en slibverwerkingsbundelen van de inbreng van de natuurbeherende

installatie te bouwen. De plannen zorgen voor grote

organisaties met betrekking tot bescherming,

commotie. Het protest krijgt een stem door de oprichting van

ontwikkeling en beheer van natuur en landschap.

de ‘Stichting Behoud Leefmilieu Buggenum’. De activiteiten

De Milieufederatie houdt mij als bestuurder ook

van beide stichtingen worden op elkaar afgestemd.

scherp. Bijvoorbeeld in integrale gebiedsontwikkelingsprojecten en landinrichtingsprojecten. Recentelijk was

Er wordt ook nog een symposium georganiseerd waarin de

de rol van de Milieufederatie met name positief bij het

mogelijke effecten op de volksgezondheid worden besproken.

aankaarten en het op de agenda zetten van de thema’s

Onder leiding van ex-staatssecretaris drs. D. Dees (onder

verrommeling van het landschap en verduurzaming

wiens verantwoordelijkheid diverse vuilverbranders worden

van de intensieve veehouderij. Hiermee is de

gesloten) gaan deskundigen uit diverse disciplines met elkaar

Milieufederatie een goede weg ingeslagen. Dat is ook

in discussie. Ook gaat de stichting Brandend Hart voor-

precies wat ik hoop dat in de komende jaren wordt

lichtingen geven over afvalverwerking en huisvuilverbranding

voortgezet, dat de Milieufederatie zelf ook zaken op de

in Midden-Limburg. De groepen worden ondersteund door

agenda plaatst, en niet alleen reageert op

Hub Bemelmans van de Milieufederatie Limburg.

ontwikkelingen die uit de koker van de Provincie komen.

Een onverdeeld groot genoegen is de demonstratie in

Ik feliciteer de stichting Milieufederatie dan ook met

Maastricht waar tal van bussen vanuit Midden-Limburg naar

haar jubileum en wens haar alle wijsheid toe in de

toe komen. De show wordt gestolen door van het provincie-

toekomst. Van harte proficiat!

huis abseilende actievoerders die een groot spandoek ontvouwen. Uiteindelijk wordt de afvalverbrander niet gebouwd. Limburg wordt daarmee van de minst presterende provincie op milieugebied één van de best presterende provincies.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 4 9

John Halmans

�eliciteert 58 jaar

Algemeen directeur Gulpener bierbrouwerij

De intensieve contacten met de Milieufederatie Limburg dateren van circa 15 jaar geleden. Gulpener bierbrouwerij was toen bezig de strategie opnieuw te toetsen. Uiteindelijk hebben alle discussies geleid tot het document ‘Het Verbond met de Natuur’. Externe input kwam destijds onder meer van de Milieufederatie. Dit document is de basis geworden voor onze duurzame MVO-strategie waarmee we toen nieuwe wegen zijn ingeslagen. Zonder SML was het document waarschijnlijk niet geworden wat het nu is. Anno 2011 kunnen we constateren dat steeds meer bedrijven en organisaties een duurzame koers varen. Medio jaren ‘90 was het ‘klankborden’ tussen bedrijfsleven - in dit geval dus onze brouwerij- en SML nog niet zo vanzelfsprekend. Ik geloof zelf heel sterk in dat soort overlegsituaties waarbij partijen elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden en consensus zoeken. Sinds die eerste contacten zijn we eigenlijk steeds min of meer in gesprek gebleven via diverse projecten waarbij SML direct of indirect betrokken was, zoals Economy Light en de HIER-campagne. SML staat ook ieder jaar met een informatiestand bij onze jaarlijkse hopoogst. In mijn beleving is de Milieufederatie Limburg altijd een beweging geweest die in de afgelopen 40 jaar op een in het tijdsbeeld passende wijze de belangen van natuur en milieu heeft behartigd. In de beginjaren was SML meer actie-gericht, tegenwoordig is de werkwijze meer gebaseerd op overleg en informatie-structuren. Een beweging, en dus ook SML, is een levend iets en kan alleen maar overleven als ze in staat is haar ambities en doelstellingen uit te dragen op een wijze die door de samenleving opgepakt en begrepen wordt. Naar mijn mening doet de Milieufederatie dit goed. Daar zit ook de kracht van SML; het is een organisatie die zich vernieuwt. Tot slot, ik ken de Milieufederatie Limburg als een organisatie die uitgaande van eigen kracht, zelfbewust en eigentijds haar doelstellingen nastreeft. Ik hoop dat zij in het belang van Limburg er in blijft slagen om ook in de toekomst ecologie en economie met elkaar in balans te houden.

5 0

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

Grindwinning Grind is een belangrijke grondstof voor beton dat voor allerlei

grootschalige grindwinning plaatsvinden, gecombineerd met

bouwactiviteiten wordt gebruikt. De winning van grind heeft in

natuurontwikkeling. De Grensmaas is bijzonder kansrijk voor

de provincie Limburg geleid tot grootschalige afgravingen in met

natuurontwikkeling en ecologisch herstel, omdat ze ongestuwd is

name het Maasdal. De gevolgen daarvan zijn vooral zichtbaar in

en omdat de scheepvaart ontbreekt.

Midden-Limburg waar een gatenkaas van plassen is ontstaan.

Door de grote overstromingen in 1993 en 1995 komt het project in

Alleen al in de periode 1969 tot 1989 zijn zo’n 1.700 hectaren op

een stroomversnelling. Rivierverbreding zorgt immers ook voor een

de schop gegaan.

aanzienlijke waterstandsdaling bij hoge waterafvoeren. Het

Vanwege aantasting van natuur en landschap en het leefklimaat

Grensmaasproject wordt daarom in 1995 als maatregel tegen

groeit het verzet tegen de grootschalige ontgrindingen. In een

wateroverlast opgenomen in het Deltaplan Grote Rivieren. De

betrekkelijk kleinschalig gebied als het Maasdal heeft

beperking van de wateroverlast wordt daarmee een doelstelling

grindwinning ingrijpende gevolgen voor de infrastructuur en de

(naast grindwinning en natuurontwikkeling) die sterk sturend is

leefbaarheid. De grindwinning heeft geleid tot een plassengebied

voor het project.

van zodanige omvang, dat zowel op sociaal als op economisch

Het uiteindelijke Eindplan Grensmaas is in nauw overleg met de

gebied isolatie van diverse dorpsgemeenschappen is opgetreden.

regio en partners, onder wie de Milieufederatie en haar achterban,

Grote groepen bewoners voelen zich in hun bestaan bedreigd.

tot stand gekomen. Is daarmee de discussie ten einde? Nee, want als gevolg van geldtekort voor de beveiliging van de Maas heeft

De groeiende weerstand tegen de grootschalige grindwinning

staatssecretaris Atsma onlangs gepleit voor meer grindwinning.

(zoals bij het Stevol-project) is voor de provincie aanleiding om

Dit is voor de provincie en de Milieufederatie onaanvaardbaar.

te streven naar afbouw van de grindwinning in Limburg. In

Waakzaamheid blijft dus geboden.

onderhandelingen met het Rijk wordt in 1988 overeengekomen dat de grindwinning in Midden-Limburg enkele jaren na de eeuwwisseling stopt, wel pas nadat er nog miljoenen tonnen

OnTGRInDInGEn 1942

1962

1985

grind uit het Maasdal gehaald zijn. Begin jaren negentig gaat de discussie vooral over de exacte hoeveelheid die nog gewonnen mog worden en de plekken waar dat moet gebeuren. Als gevolg van de vele protesten van burgers en van natuur- en milieuorganisaties is vervolgens onderzoek gedaan naar een wijze van grindwinning die op een groter maatschappelijk draagvlak zou kunnen rekenen. Geïnspireerd door een nieuwe visie op de toekomst van het Nederlandse rivierengebied - zoals neergelegd in het Plan Ooievaar - en zoekende naar de afbouw van de grindwinning in Limburg, vindt de Provincie Limburg een aanpak die van de nood een deugd maakt, namelijk rivierverbreding. Hierbij komen grote hoeveelheden grind en zand vrij met als eindresultaat een vrij afstromende grindrivier met forse natuurontwikkeling. In het project Grensmaas gaat de laatste

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 5 1

os o d e d u o e d t i U

5 2

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r

H et tw in ti g ja ar. in 20 11 vi jfen t aa st n di e be eu er ili on de rw pe t Li m bu rg s M di ve rs . Ve el er ze is H et ti jd sc hr if t if hr l. di t ti jd sc al ti jd ac tu ee ar ti ke le n in en , zi jn no g m aa nb od aa n ko ge jn zi d de n he en aa n bo ramp gebeurt om do or de ja re er af en toe een en de t nns aa er een van de oeding is altijd iek te overtuigen lit po Politieke beïnvl . st ee ze vorm van tie gew de Milieufedera e) schade van de ig or st vo om nt ek pu ts (to ch da zijn t door de king? Uiteraard oudige taak, wan triciteitsopwek ek el Dat is geen eenv g aa lossen. De rtijen gr dat politieke pa problemen op te je he zie sc ni en ch he te n re ja hter g en hun rnafval blijft ec waan van de da aardetijd van ke lfw ha meegaan met de eeld oo publieke wordt bijv rb relateren aan de mestprobleem t er He rd k. ee lij a’s ge em th eerder t ze handelen t, maar dit leidt moment dan da nisch aangepak ch te opinie van hét . ijn eien en lange term et nog meer ko n visie voor de otere stallen m gr t to vanuit een eige pitaal’ van minder mest. r is ons basiska varkens dan tot De slogan ‘Natuu miel Ca lid er m Ka A-Tweede het jeugdige CD ren. ntrast met ken eeuwig te du staat in schril co mige dossiers lij m So Eurlings in 1998 er d stel nk Blek s vaak wordt ge aatssecretaris He Niet omdat zoal het beleid dat st j bi y Re en, maar n rg va zo s s hiervoor uitvoert. Dat Jo ilieuorganisatie m - ook CDA - nu s en nomen. m 99 na iten worden ge rkiezingen in 19 t er geen beslu da om de provinciale ve IJzeren baan voor d hiervan is de tte voor ‘Ruim n goed voorbeel Ee de VVD nog plei probeerd dag n is nog nooit ge zich vandaag de Rijn. Tot op hede milieu’ kan men aal, landelijk) (lokaal, provinci n ellen. st de or he vo er s ov ijk le el al nauw , laat n lijn te krijgen dit thema op éé nd ro is tussen de richte ereenstemming het in 1990 opge ov n er va t er da n He aa de st Wim ië en dooi voor Duitsland, Belg t een warm plei trokken landen be ie dr GroenLinks houd ngen zijn goed iek en het mmige vertragi mestproblemat So de . n nd va rla ak de np Ne de aa as niet bij grond in dere zijn er hela het gebruik van or het milieu, an vo tegengaan van rlandse den om de Nede gebaat. derdewereldlan derkrijgen. Een on te el ab nd re landbouw Toine Wuts t zoals ds actueel is. Ne ee st g no t da p wer Limburg llen blijven, Milieufederatie een dreiging zu zaken die altijd t dig da het dan toch no s kernenergie. Is al zo Stichting Milieufederatie Limburg

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 5 3

P ROJ E CTE n

IJzeren Rijn

5 4

De IJzeren Rijn dankt haar naam aan de ijzeren wegverbinding van

Dit vereist een creatieve oplossing en de bereidheid tot samenwer-

Antwerpen naar de Rijn in het Ruhrgebied, zoals spoorlijnen toen

king tussen de drie betrokken landen Nederland, België en

genoemd werden in een tijd ver voordat de eerste auto’s het

Duitsland. De samenwerkende partijen in de regio hebben al vele

levenslicht zagen. De spoorlijn is in de Eerste Wereldoorlog

malen verzocht om een diepgravend en volledig onderzoek naar

(1914-1918) niet gebruikt omdat Nederland neutraal was. In die

mogelijkheden voor een moderne IJzeren Rijn; een spoorlijn die

tijd is de Montzenlijn aangelegd waardoor de IJzeren Rijn in de

volwaardig deel kan uitmaken van het spoorwegenet in Europa.

vergetelhoek is geraakt. In de jaren ’90 is de IJzeren Rijn volledig

Ook de Milieufederatie wil geen onderzoeken die maar een klein

stilgelegd, met medeweten van België. Een paar jaar later diende

deel van de verbinding bekijken, maar die de gehele afstand van

België echter weer een verzoek in om de spoorweg te heropenen.

Antwerpen tot de Rijn in Duisburg onder de loep nemen.

Al meer dan dertien jaar is de Milieufederatie in samenwerking met

Elke aanzet hiertoe wordt steevast in de kiem gesmoord door de

gemeenten in de regio en met lokale natuur-, milieu- en inwoners-

Belgische regering. Die beroept zich voortdurend op haar rechten

organisaties uit Nederland en Duitsland in de weer met de IJzeren

uit een verdrag van 1839. Daarom zal het wellicht nog vele jaren

Rijn. Alle partijen vinden een goede spoorverbinding voor goede-

duren voordat er een duurzame oplossing wordt gevonden voor het

rentreinen belangrijk, maar erkennen het feit dat een dergelijk tracé

verwerken van toekomstige goederenstromen van en naar de

door kernen van dorpen en natuurgebieden niet meer van deze tijd

Antwerpse haven. Zolang de IJzeren Rijn niet in hergebruik wordt

is. Het hedendaagse transport vraagt om moderne verbindingen

genomen, geeft deze in ieder geval geen overlast in de dichtbijgele-

met minimale overlast voor mens, plant en dier.

gen woonkernen en natuurgebieden.

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

PROJ ECTEn

ENCI

De directe aanleiding voor de oprichting in 2001 van Stichting ENCI STOP (SES) is de bekendmaking door het bedrijf ENCI dat het tot intensievere mergelwinning in de Sint Pietersberg wil overgaan. Omwonenden en milieuactivisten zien al tientallen jaren met lede ogen aan hoe een prachtig natuurmonument dat hoog wordt aangeschreven door wetenschappers in heel Europa, wordt vernietigd ten behoeve van de cementindustrie. Niet alleen is de Sint Pietersberg totaal uitgeput, ook is zuiver grondwater jarenlang vanwege de mergelwinning in grote hoeveelheden opgepompt en in de Maas geloosd met als gevolg verdere verdroging van het Jekerdal. Bovendien wordt door het bedrijf milieubelastend industrieel afval verstookt met veel

Transformatieproces genoemd wordt. SES heeft daaraan deel

overlast tot gevolg. Voor inwoners en milieuorganisaties is de

genomen. De einddatum, een voorwaarde die voor SES zwaar telt,

maat vol. De Stichting ENCI STOP wil dat het bedrijf in 2010

is nu vastgelegd in een document getekend door de provincie, de

stopt met zijn werkzaamheden. Deze stelling is gebaseerd op

gemeente en de ENCI. Concreet betekent dit dat wij vanaf 2018

een overeenkomst uit 1948 waarin staat dat het bedrijf

afstevenen op een natuur- en recreatiegebied waar iedereen vrij

toestemming heeft gekregen om 60 jaar lang mergel te winnen.

kan rondwandelen, de geschiedenis van de geologie kan

SES vindt dat de overheid zich aan deze afspraak moet houden.

bestuderen, de gangen kan bezoeken, kortom een plek voor alle

Wanneer ENCI STOP zich verdiept in de vergunningen van het

burgers. De Vereniging Natuurmonumenten zal het beheer voor

bedrijf, blijkt dat veel verleende vergunningen niet voldoen aan de

haar rekening nemen.

regels. SES wijst overheden en politiek op hun verantwoordelijkheden. De partijen treffen zich regelmatig bij de Raad van State.

Stichting ENCI STOP

SES heeft het grote voordeel dat het dankzij donateurs en vrijwilligers financieel onafhankelijk kan opereren. Met de hulp van deskundige supporters en met onvoorwaardelijke steun van de Milieufederatie Limburg wordt stap voor stap bereikt dat provincie, gemeente en het bedrijf niet meer kunnen ontkomen aan een blijvende oplossing die voor eens en altijd een einddatum moet opleveren. Gekozen wordt voor een vorm waarbij alle betrokkenen hun mening kunnen uiten. De relevante onderwerpen zijn: de groeve, de natuurwaarden, de oven en de grondwateronttrekking. Deze worden aan de orde gesteld in een proces dat een jaar in beslag neemt en dat het

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 5 5

Veertig jaar in beeld De Milieufederatie Limburg heeft in de afgelopen veertig jaar veel ludieke en spannende acties gevoerd voor een beter milieu. Op de volgende pagina’s een unieke selectie foto’s uit het fotoarchief. Foto 1: Tweede Kamerlid Camiel Eurlings

1

2

3

uit Valkenburg (24 jaar) toont respect voor

6

7

8

9

4

de natuur in interview met Limburgs Milieu in 1998: ‘Natuur is ons basiskapitaal’.

5

11

10

12

13

14

15

16

Foto 2: Demonstratie tegen kweekreactor in Kalkar, 24 september 1977. Foto 3: Dinsdag 28 oktober 1997 is een

17

18

19

20

25

26

21

22

spannende dag. De Raad van State behandelt de beroepen tegen de aanleg van de Oost-Westbaan op vliegveld Beek.

23

24

27

28

34

35

Zes bussen met Limburgers en vijf bussen met Vlaamse buren gaan naar Den Haag.

29

30

32

33

Foto 4: Biologische boomkwekers zoeken collega’s. Nederland telt in maart 1998 tien biologische kwekers van bomen, heesters

31

en vaste planten. Foto 5: De Duurzaam Ondernemen Prijs Limburg wordt op 22 mei 2002 toegekend

37

38

aan de Gulpener Bierbrouwerij. De jury is unaniem in haar oordeel. Foto 6: Boomfeestdag 2000. Ruim 900

verrommeling een gezicht te geven brengt

Foto 18: De Milieufederatie Limburg is tot

basisschoolleerlingen planten in anderhalf

de Milieufederatie in 2007 een fotoboek

december 2000 gehuisvest in de Van

uur 7.000 bomen en struiken in Sittard!

uit.

Tienhoven Molen in Margraten.

Foto 7: Henk Vijverberg is op 11 mei 1998

Foto 12: Sinds 1 januari 2001 is de

Foto 19: Het jaarlijkse evenement Nacht

25 jaar directeur van de Milieufederatie

Milieufederatie gehuisvest in het GroenHuis

van de Nacht vraagt aandacht voor de

Limburg.

in Roermond. De vroegere Ambacht- en

schoonheid en het behoud van de donkere

Foto 8: Manifestatie Schoon Water

Teekenschool (gebouwd onder de supervisie

nacht. Limburgse natuur- en milieuorgani-

Estafette, 3 december 2009. De Milieufede-

van architect dr. Pieter Cuypers) is nu een

saties, gemeenten en bedrijven verzorgen

ratie Limburg roept alle Limburgse gemeen-

groen ‘bedrijfsverzamelgebouw’.

vele ‘duistere’ activiteiten.

ten op om voortvarend aan het werk te

Foto 13: Op 26 april 1997 bestaat de

Foto 20: Het jaarlijkse kantooruitstapje in

gaan met het saneren van riooloverstorten.

Milieufederatie 25 jaar. Ruim 300 gasten

2008.

Foto 9: April 2002. De meningen rondom

wonen het jubileumsymposium bij. Thema

Foto 21: In 1982 wordt een fietstocht

grindwinning in Midden-Limburg zijn

van het symposium is biologische land-

georganiseerd als protest tegen de aanleg

verdeeld: gunstig voor economie en

bouw.

van de A73 (toen nog RW73) door diverse

werkgelegenheid, nadelig voor landschap

Foto 14: ‘Winkel met gemak zonder plastic

natuurgebieden bij Roermond.

en milieu.

zak!’ Voorlichters zijn actief in april 1991

Foto 22: Het befaamde actiebord R73

Foto 10: In samenwerking met de

tijdens de Actieweek van Milieudefensie.

‘Snelweg Ermee!’

waterschappen Peel en Maasvallei en Roer

Foto 15: Vanaf 2000 wordt Landschapspark

Foto 23: Milieufederatie brengt cd

en Overmaas worden door voorlichters van

De Graven aangelegd. De totale opper-

LimburGreun! uit met onder andere

de Milieufederatie in heel Limburg

vlakte bedraagt 5.700 hectaren.

Rowwen Hèze, Herman Veugelers, Carboon,

excursies op rioolwaterzuiveringsinstallaties

Foto 16: Het verhaal van de oude spoorlijn

Janse Bagge Bend en Gé Reinders.

gegeven.

tussen Antwerpen en het Roergebied, De

Foto 24: Demonstratie voor behoud Groeve

Foto 11: Campagne ‘Zuinig op Ruimte,

IJzeren Rijn, is een never ending story!

’t Rooth.

Verrommeling van Limburg in Beeld’. Deze

Foto 17: Het logo van SMVL (Samenwer-

Foto 25: SMVL bestaat in 2009 twintig jaar.

campagne komt voort uit de zorg dat het

kingsverband Milieuvoorlichting Limburg),

Dit wordt gevierd met een rondleiding en

landschap steeds verder volgebouwd wordt

de voorlichtingstak van de Milieufederatie

diner bij de Historische Groentehof in

waardoor steeds meer groen verdwijnt. Om

Limburg.

Beesel.

5 6

N O V E M B E r 2 0 1 1 | J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g

36

PROJ ECTEn

Racecircuit de Peel

Foto 26: Actieposter ‘Geen Mergel uit Margraten’. Foto 27: Aankondiging Nacht van de Nacht 2011. Foto 28: Op 6 oktober 1973 verzamelen 40.000 demonstranten zich op het Vrijthof in Maastricht. Het is het eerste massale protest op milieugebied in Limburg. De demonstranten protesteren tegen de komst van een raffinaderij. Foto 29: Demonstatie voor het behoud van het Plateau van Margraten. Foto 30: Minister Smit-Kroes komt tot inkeer. Na een bezoek op 4 januari 1989

Natuur, een gezond leefmilieu en autoraces zijn activiteiten die niet bij elkaar

naar Limburg laat ze de belangen van

horen. Daar zal iedereen het mee eens zijn. Toch worden de Milieufederatie en

natuur en landschap prevaleren; het

haar achterban vaak geconfronteerd met controversiële zaken. Wij leven tenslotte

Plateau van Margraten mag niet afgegra-

in een land met 16 miljoen verschillende mensen, met evenzovele wensen en dat

ven worden.

op een redelijk klein oppervlakte.

Foto 31: De strijd om het behoud van het

Racecircuit de Peel is jaren geleden ontstaan in het buitengebied van Venray. De

Plateau van Margraten is op 20 mei 1978

waarde van natuur en milieu en het belang daarvan voor de directe leefomgeving

in volle gang.

van mens en dier waren toen nog niet zo bekend. Het buitengebied van Venray

Foto 32: Henk Vijverberg cartoon: 33 jaar

bestaat voornamelijk uit landbouwgronden en heideontginningsgebied alsmede

‘au milieu’.

een bosrijke natuur, kortom, een omgeving waarin autocrossen niet thuishoort.

Foto 33: ‘Bespaar meer met minder

Het racecircuit werd dan ook nooit in het bestemmingsplan opgenomen. Inmid-

energie’. Doel van dit project is Limburgse

dels is het circuit behoorlijk gegroeid en is er veel meer lawaaioverlast dan bij

gezinnen bewust te maken van de

aanvang in de jaren zeventig. Dit is vastgesteld door zowel de Milieufederatie,

mogelijkheid om energie te besparen in het

als de Rijksoverheid, de Provincie Limburg en de gemeente Venray.

huishouden. De bus toert in september

Daarom is in 2002 een convenant gesloten tussen de eigenaar van het circuit, de

1995 door de hele provincie Limburg.

Provincie Limburg en de gemeente Venray. Vastgelegd is dat het circuit aan de

Foto 34: Grindwinning in Midden-Limburg

noordzijde van de Bakelsedijk per 1 januari 2006 gesloten zou worden en dat de

van 1942 tot 1985.

gemeente samen met de eigenaar op zoek zou gaan naar een nieuwe locatie. Die

Foto 35: Actieposter ‘Geen uitbreiding

nieuwe locatie werd al snel gevonden, echter op bijna dezelfde plek als die van het

vliegveld Beek’.

oude racecircuit, namelijk aan de zuidkant van de Bakelsedijk. Als het aan de ene

Foto 36: Actieposter Graetheide: ‘Stil maar,

kant van de weg niet kan, waarom kan het aan de andere kant van diezelfde weg

wacht maar, alles komt goed’.

dan wel?

Foto 37: In december 2009 wordt het Plan

De Raad van State keurt die nieuwe plannen niet goed. Desondanks is het

van Transformatie ENCI goedgekeurd door

racecircuit daar inmiddels gebouwd en geeft de gemeente af en toe toestemming

de gemeenteraad van Maastricht en door

voor het houden van autoraces. Dit is aanleiding voor de Milieufederatie om te

Provinciale Staten van Limburg.

proberen de gemeente en de eigenaar ervan te overtuigen dat er betere plekken

Foto 38: Hans Heijnen pleit op 22 mei

zijn voor racecircuits in Limburg. Daarom wordt een zoekproces gestart naar

1985 voor het West-tracé in de strijd tegen

een nieuwe locatie. In de beginfase van dit zoekproces heeft de Milieufederatie

de RW73.

een actieve rol gespeeld, ook al is het faciliteren van autocrossen niet de core-bussiness van de federatie. Helaas blijken de betrokken partijen telkens Ester Wolters Milieufederatie Limburg

weer te kiezen voor de huidige locatie van het racecircuit tot ongenoegen van de Milieufederatie, die van mening is dat er elders in Limburg betere plekken zijn voor het houden van autoraces dan in het landelijke buitengebied van Venray.

J U B I L E U M U I T G AV E • 4 0 J A A r S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g | N O V E M B E r 2 0 1 1 5 7

21596 Adv_MilieuFederaties_210x143.indd 1

02-11-11 10:25

bel 0900 300 1500 (10cpm) of meld u aan via www.postcodeloterij.nl. Voor € 10,75 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

Meedoen is eenvoudig,

Met steun van de Nationale Postcode Loterij zetten De Natuur- en Milieufederaties zich in de 12 provincies in voor natuur, milieu en landschap. Zo proberen de Milieufederaties bijvoorbeeld verdroging van natuurgebieden tegen te gaan. Hierdoor kunnen ook zeldzame dieren, waaronder dagvlinders als de Zilveren Maan, blijven bestaan.

U een kans… Zij een kans!

Foto: Lars Soerink/FN