Jaargang 21 • Nr 7 • 29 juni 2015 Terwijl wij bezig waren met het schrijven van deze Technische Belegger werd bekend, dat de Grieken iets nieuws bedacht hebben. Men wil aanstaande zondag een referendum houden over de voorstellen van Europa. Het viel onmiddellijk op dat men dan maar vlot even voorbij ging aan de datum van 30 juni. Het zou van de gekke zijn als het IMF het uitroepen van het failliet van Griekenland zou uitstellen tot na het referendum, alleen maar omdat de Griekse premier nog even zijn volk wil raadplegen. En inderdaad, Europa besloot vervolgens om het openstaande hulpprogramma niet te verlengen. De laatste tranche van dit programma wordt dan ook niet uitbetaald (zij het dat de deur nog altijd op een kier staat). Daarop kondigde de ECB aan dat zij het huidige ondersteuningsprogramma aan de Griekse banken niet zal uitbreiden (zoals dat tot en met donderdag met inmiddels meer dan een miljard per dag geschiedde). En dus moest de Griekse regering op zondagmiddag wel overgaan tot het sluiten van de banken. Maandagmorgen gaan de Griekse banken niet open. Dat is aangekondigd als een eenmalige actie (in de hoop dat dinsdag de banken weer open kunnen), maar dat zal alleen nog maar gebeuren als Griekenland met Europa en de IMF tot een vergelijk komt. Wij gaan er daarom vanuit dat Griekenland in de loop van deze week (technisch) failliet zal worden verklaard. In economische zin is een failliet van Griekenland voor Europa waarschijnlijk totaal niet relevant meer. Want de schuld zit vrijwel geheel bij de ECB en Europese overheden en die komen niet in liquiditeitsnood door een faillissement van Griekenland. Die gaan dan gewoon weer onderhandelen met nog steeds als basis de volledige terugbetaling van de schuld die Griekenland aan Europa heeft. De rest van de wereld functioneert ondertussen gewoon door en alleen zij die geld te vorderen hebben in Griekenland van de Griekse overheid en van Griekse banken hebben dan een probleem. En dat zijn dan verder vooral de Grieken zelf. Maar wel erg is het feit dat de gevolgen van een dergelijk faillissement niet helder zijn. De onzekerheid die de markten al maanden lang in de greep houden duurt voort. En dat is natuurlijk wel een probleem en kan leiden tot grote volatiliteit op beurzen. Maandag kan daarmee een hectische dag worden en wellicht de hele komende week evenzeer. Een failliet van Giekenland komt ons overigens als het beste voor. Er is dan geen enkele reden om de € te laten vallen maar als dat gepaard gaat aan een introductie van een nieuwe Drachme dan zou dat ook zo slecht niet zijn voor Euroland. De nieuwe Drachme zou sterk devalueren, Griekenland zal zich in armoede storten, maar de economie zal snel opveren, waarmede de werkgelegenheid zal worden verbeterd en daarmede ook het inkomen van de werkende Griek. Als er geen hervormingen plaatsvinden zal er regelmatig gedevalueerd moeten worden teneinde het voordeel van de goedkope munteenheid te behouden, maar dit blijft dan beperkt tot een Grieks probleem. Europa zal problemen hebben met de terugbetaling door Griekenland van de schulden. Maar men dient zich toch al af te vragen wat deze op dit moment nog waard zijn. En zelfs als ze niet worden afgeschreven dan komt de grote hoop toch pas over dertig jaar ter sprake. Het is dus alleen maar de rente waarover men kan twisten. Als Europa dan bereid zou zijn om op een veel rustiger manier (dus zonder haasten en deadlines) de Grieken te helpen hun ambtelijke en economische infrastructuur op poten te krijgen dan zou dit een goede uitruil kunnen zijn. Het interessante is dat de aandelenmarkten geen rekening hebben gehouden met de optie van een referendum. De indicatoren pleiten ervoor dat er een scenario ontstaat waarin de Grieken zich dit weekeinde deemoedig zullen onderwerpen aan de eisen van de tegenpartij. Deze mogelijkheid is nu verleden tijd en de euforie die vrijdagmiddag inzette zal dus al gestorven en begraven zijn als de markt maandagochtend opent. Het is echter niet in de opdracht van de Technische Belegger opgenomen, dat wij analyses geven op basis van de politieke informatie. Neen, wij moeten dat doen op basis van de technische gegevens die ons ter beschikking staan. En deze technische gegevens vertellen ons dat de markten in een opgaande beweging zitten, die al een mooi eindje onderweg is maar die nog meer energie in zich bergt voordat een reactie zich in zal zetten. Op basis van de technische gegevens ziet de markt er positief uit. Het antwoord van de markten op al dit nieuws lijkt daarom wat ons betreft zeer beperkt te worden. Misschien zal er wel sprake zijn van opluchting, blij dat de soap is afgelopen. Wij zien de negatieve invloed van het Griekse drama dus snel wegdrijven waarna de markten weer over zullen gaan tot de orde van de dag.
Best presterende product van Vladeracken in 2015: Vladeracken Amsterdam Selector + 25,9%
duren voordat het komt maar alles zal afhangen van de kracht van de uitbraak.
De AEX Index op dagbasis De AEX Index op dagbasis bevindt zich in een dalend kanaal, zoals men in figuur 1 kan zien. Hij is gekomen tot aan de bovenkant. En hij maakt daar een vijfde aanrakingspunt. Volgens de theorie luidt dat het moment van uitbraak in. Het besluit van het referendum en het mogelijke failliet van Griekenland maken dit onwaarschijnlijk. Er zal een terugval volgen maar de weg omhoog is daarmede niet afgesloten. De indicatoren hebben nog ruimte en zeker de Zone Oscillator heeft nog verdere stijging nodig om tot een omkeerpositie te komen. Het venijn zit in de Oscillator. Deze is afgelopen vrijdag gaan dalen. Wij zetten dit feit nog even opzij als een vergissing, want om een dalend signaal dat geldig is, te krijgen moet ook het MACD Histogram dalen en dat is nog niet het geval. Men ziet geen negatieve divergentie, in tegendeel er is duidelijk sprake van positieve divergentie. Het korte termijn technische beeld van de AEX Index is daarmede duidelijk positief en technisch gezien blijft dit zo ook als er eventueel fel maar kort gereageerd wordt op het einde van de Griekse soap. Een uitbraak door een weerstandniveau wordt meestal gevolgd door een pullback. Want door de uitbraak zal een duidelijk overbought positie worden gegenereerd en in dit geval zal de koers boven het Kelnerkanaal komen te liggen. Het wachten zal dan zijn op een verkoopsignaal. Dit hoeft niet lang te
Figuur 1.
AEX Index, daggrafiek
De conclusie van dit beeld is dus zeer positief. De markt gaat voorbij aan een negatief scenario voor Griekenland. Maar niet overal is het beeld zo rooskleurig. In Europa is dat wel het geval. De Duitse markt ziet er net zo uit als de Nederlandse, bijvoorbeeld. Maar in Amerika spreekt men een andere taal.
De S&P500 Index op dagbasis In figuur 2 valt het onmiddellijk op dat het beeld van de S&P500 Index helemaal niet vergelijkbaar is met het positieve beeld van figuur 1. Het totale beeld is zonder meer negatief. Er lijkt een negatief Kop/Schouder patroon in wording. De rechterschouder is nog niet helemaal af maar de weg die afgelegd moet worden om het patroon af te krijgen is niet meer zo lang. Een dertig punten verdere daling zal de koers onder de mogelijk neklijn brengen en daarmede wordt een negatieve korte termijn trend ingezet. Het nieuws van het referendum zal hoogstwaarschijnlijk de negatieve trend inzetten. Het MA150 zal worden doorschreden en dat betekent dat ook de middellange termijn in een negatieve trend geraakt. Als men zich daarenboven nog realiseert dat er vele, vele zwaarden van Damocles boven de markt hangen (wij hebben er al vaak op gewezen) dan is een andere conclusie dat de negatieve oplossing van de Griekse soap voor beleggers toch een gevaarlijke omvang kan gaan aannemen. Er is echter nog een opmerking te maken bij de grafiek. Wij hebben er al eerder op gewezen dat het recente koerspatroon twee bodems achter elkaar liet zien. Bij de eerste in figuur 2 ziet u staan 9/6. Dat wil zeggen dat de eerste bodem in Amerika op 9 juni gezet werd. Bij de tweede staat 15/6 en dat houdt in dat de tweede bodem op 15 juni gezet
Figuur 2.
De S&P500 Index op dagbasis
werd. Als u nu even naar figuur 1 kijkt dan ziet u daar bij de eerste bodem ook 9/6 staan. Maar de tweede bodem viel op 18/6. Betekent dit dat Amerika voorloopt? Hier kan gaan antwoord op gegeven worden ook al is het een feit dat Amerika vaak bepaalt wat er in de Europese markten gebeurt. Misschien heeft Amerika de komst van het Griekse antwoord wel voorzien terwijl Europa rustig lag te slapen.
2
Van figuur 3 zult u vrolijk worden. Wij hebben hierin de weekkoersen van de DAX Index opgenomen. Het had overigens welke grote index dan ook in Europa kunnen zijn. U ziet het dalende kanaal waarover wij hierboven bij de AEX Index gesproken hebben en u ziet het vijfde aanrakingspunt. U ziet het MA30, dat op dit moment als steun geldt en het MA10 dat de weerstand biedt (naast de bovenzijde van het dalende kanaal). De blauwe lijn van de Stochastics is stijgende en staat op het punt de kruising met de zwarte te maken. De Momentum Analyse is gedraaid en stijgt nu. Dit laatste was waarop iedere analist zat te wachten. Het weektime-frame moet stijgend zijn wil men zeker kunnen zijn van een goede korte termijn opgaande beweging. Het heeft lang geduurd voordat deze draai ontstond maar nu is hij er dan eindelijk en men ziet hem overal in Europa. Ook in de AEX Index en ook in vele aandelen. Maar in Amerika ziet men hem niet (althans nog niet).
De DAX Index op weekbasis
Figuur 3.
DAX Index op weekbasis
goedmaken om een nieuwe top te zetten, maar de negatieve divergentie zal daarmede niet worden opgeheven. De beurzen in Amerika zien er daarmede niet zo goed uit als in Europa. En dat zal misschien ook wel heel veel te maken hebben met onze volgende paragraaf waarin wij het verloop van de rente op de 10-jaars Treasury in Amerika zullen laten zien.
Jaargang 21 • nr 7• 29 juni 2015 • 5 pagina's Redactie: Drs. B.H.M. van Dommelen & drs. G.K. van Dommelen Frankenstraat 26, 2582 SL Den Haag “De Technische Belegger” is een uitgave van Vladeracken BV, vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Abonnement: Gratis voor cliënten van Vladeracken Vermogensbeheer Grafieken m.b.v. Tradestation 2000i; koersen TC2000 & EuroBench. www.vladeracken.nl ; Tel.: +31.70.3118730
De S&P500 Index op weekbasis Ter vergelijking met het bovenstaande laten wij ook de weekgrafiek van de S&P500 Index zien in figuur 4. Er is niets van het mooie beeld van de DAX hierboven terug te vinden. Er is weliswaar zes weken geleden een nieuwe top gezet, die wij in Europa overal gemist hebben, maar de divergentie die de Momentum Analyse laat zien tart alle optimistische verwachtingen. Nou zal een mooie dag al snel 33 punten verschil
Figuur 4.
De S&P500 op weekbasis
De Rente De 10-jaars Treasury is de maatstaf voor het rentegebeuren in Amerika. Wij nemen in figuur 5 de weekkoersen op. De bodem die gezet werd in februari van dit jaar werd gevolgd door een tweede, hogere bodem in mei. Daarna zette de stijging zich door en een sterke, oude weerstand rond 2,4% werd aangevallen eind mei. Er volgde een bezinningsperiode en deze werd afgelopen week gevolgd door een forse stijging. Er ligt nu een zeer oude dalende trendlijn op de weg naar omhoog en deze zal gebroken moeten worden in de komende tijd. Een rentestand boven 2,5% betekent dat de horde genomen is. Er is dus niet veel voor nodig en omdat de dagkoersen nog maar onlangs hun stijging hebben ingezet zien wij dat gemakkelijk gebeuren. Het koerspatroon van het effectieve rendement op 10-jaar Nederlandse Staatsleningen ziet er overigens hetzelfde uit met een komende doorbaak van 1,5%. Maar dat op dit niveau een doorbraak zal plaatsvinden valt nog te bezien. Op de
3
daggrafiek is er sprake van sterke negatieve divergentie. Wij gaan er daarom vanuit dat de 10jaars rente in de VS verder zal gaan stijgen, maar in Europa zullen er een boel problemen opdagen, die de doorbraak zullen tegenhouden. En dit verschil zou ook wel eens het verschil kunnen uitmaken (maar dan omgekeerd) voor de aandelenmarkten.
De US$ versus de €
Figuur 5.
De rente in de VS
De prijs van een troy ounce goud
Figuur 6.
US$ versus €
De $ lijkt zich op te maken voor een klein herstel richting 94. Afgelopen week liet een positieve candle zien, en Piercing Line, die, bij een hogere opening op maandagochtend een verder herstel aankondigt. Maar veel ruimte is er niet. Het lijkt er meer op dat de volatiele fase die wij sinds maart van dit jaar doormaken in wat rustiger vaarwater komt waarin de koers een aantal malen binnen een relatief beperkte bandbreedte heen en weer beweegt. En daarin is nu weer ruimte voor een stap omhoog. Onderin de figuur ondersteunt het Momentum ons optimisme, die divergeert positief. Maar voordat van een echte trendomslag gesproken kan worden moet de weerstand op 94 worden gebroken. En zolang dat niet gebeurt blijven wij voor de wat langere termijn vasthouden aan het doel dat wij al enkele maanden voor ogen hebben, 85 als eerste en daarna zelfs 78.
Figuur 7.
Goud in $ per troy ounce
Zo positief als het korte termijn beeld voor de $ eruit ziet, zo negatief heeft zich het beeld van het Goud ontwikkeld. Rechts in de figuur hebben wij een licht dalende steunlijn getrokken. Deze markeert een mogelijke kopschouderformatie waarvan de rechter schouder dan nu vrijwel compleet is. Dat impliceert een aanstaande uitbraak omlaag. Het koersdoel dat daaruit te berekenen valt (uiteraard mits de uitbraak daadwerkelijk plaatsvindt) is US$ 1.100. En dat is lager dan de bodem die in November 2014 werd gezet. Het zou de lange termijn dalende trend opnieuw bevestigen. Daarmee is goud momenteel niet de plek waar u het moet zoeken!
De prijs van een vat Brentolie
De olieprijs bevindt zich in rustig vaarwater. Als sinds de doorbraak door de oude top van US$63 per vat, medio april, beweegt de koers zich in een langzaam dalend kanaaltje dat voorlopig nog net boven de steunlijn is blijven hangen. Daar is niets mis mee. Belangrijke bodems moeten altijd verwerkt worden en deze zijwaartse beweging is wat dat betreft hoopgevend. Maar tegelijkertijd betekent deze fase van relatieve rust ook dat men nog niet mag instappen. Want een doorbraak omlaag is nog steeds even goed mogelijk als een hervatting van de opgaande trend. Geduld is hier dus de beste optie. Zelfs de indicatoren, zoals bijvoorbeeld de hier getekende Slowed Stochastics bewegen zich nu naar het midden en verliezen daarmee (tijdelijk) hun betekenis voor de analist.
4
Figuur 8.
op de ontwikkelingen in Griekenland nog worden afgewacht, want die kan zomaar in de laatste twee dagen van het eerste half jaar roet in het eten gooien van de maaltijd die is genoten. De resultaten zijn tot en met 26 juni 2015 opnieuw verbeterd, zowel in de aandelenportefeuilles als ook in de obligatieportefeuilles. In deze laatste zullen de problemen in en met Griekenland niet veel verschil maken in de komende dagen. Maar in de meeste van de aandelenportefeuilles van onze cliënten zijn wij inmiddels weer vrijwel volledig belegd. En dat maakt het risico in deze portefeuilles voor een door de markten als een tegenvaller beschouwde uitslag van die onderhandelingen groot. Feit is dat op dit moment alleen nog de Fund Selector achterblijft op het resultaat van vrijwel alle grote aandelenindices. Alle andere aandelenmodellen, die wij hanteren, hebben inmiddels een ruime voorsprong opgebouwd of dat nu met de AEX Index wordt vergeleken, de EuroStoxx 50 of grotere indices als de MSCI Wereld Index in €. En wij verwachten dat er ook voor het tweede halfjaar van 2015 nog meer in het vat zit, ook als de komende dagen nog tegen gaan zitten.
Brentolie in US$ per vat
Beleggen bij Vladeracken Het is de maand van de patstellingen geweest, maar dan wel een die voor onze cliënten over een brede linie positief uitviel. Natuurlijk moet de reactie
Tabel 1 Resultaten vermogensbeheer Vladeracken BV * Risico profiel
Methode
Zeer defensief
Stamrechtportefeuilles
Defensief Matig
2009
2010
2011
2013
8,3 %
8,2 %
Obligatieportefeuille
9,8 %
10,0 %
Mix aandelen / obl.
17,8 %
13,3 %
Matig / fondsen
Fund Selector
34,3 %
13,1 %
-/- 12,7 %
-/- 1,1 %
6,6 %
Normaal aandelen Actief aandelen
PRIJS<Waarde
44,8 %
14,2 %
8,8 %
10,8 %
Amsterdam Selector
14,3 %
16,8 %
-/- 15,9 %
3,5 %
15,3 %
6,0 %
14,0 %
-/- 10,5 %
16,0 %
47,7 %
36,4 % 21,0 %
5,7 % -- 5,4 %
-/- 11,9 % -/- 17,1 %
9,8 % 13,8 %
17,2 % 17,9 %
Wereld Selector Benchmark
AEX Index EuroStoxx 50
-/- 1,6 %
2012
2014
Doel per jaar 4%
7,8 %
4,0 %
3,2 %
7,9 %
3,2 %
0,8 %
4,0 %
4%
-/- 7,4 %
11,6 %
6,5 %
-/- 0,9 %
12,9 %
6%
3,6 %
4,2 %
6%
-/- 16,0 %
22,6 %
8%
-/- 2,8 %
25,9 %
8%
-/- 4,4 %
17,6 %
8%
5,6 % 1,2 %
16,5 % 16,5 %
-/- 38,5 %
0,4 %
2015 t/m 26juni 4,1 %
* Het gaat hierom het netto behaalde rendement, ná alle kosten van de beheerder. Voor oudere cijfers verwijzen wij u naar onze website.
Meer informatie over vrijwel alle effectentransacties, welke wij in de portefeuilles van onze cliënten hebben uitgevoerd en andere beleggingsoverwegingen, welke uit onze dagelijkse analyses voortvloeien, treft u aan op onze website, www.vladeracken.nl, en/of op de website van De Technische Belegger, www.technischebelegger.nl, waar u onderaan de meest recente uitgave, het laatste artikel op onderwerp gegroepeerd aantreft met een link naar het feitelijk stuk.
De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 3 augustus 2015. Blog, Twitter, Linked-In, Alex Op de website van Vladeracken kunt u in onze “Publicaties” artikelen vinden over de effecten waarin wij al dan niet beleggen alsmede een wekelijkse update van onze beleggingsvisie. Deze artikelen hebben wij tevens gekoppeld aan een Twitter-, en zakelijk Facebookaccount en het Linked-In-netwerk. Wie zich aanmeldt als volger (Twitter) of wie zich in het Linked-In-netwerk opgeeft als contact van G.K. van Dommelen, wordt vervolgens doorlopend van nieuwe publicaties op de hoogte gebracht.
5
