St@dium e-zine van Stade Advies, Kwaliteit van samenleven
Nummer 2012 nummer 10 1 augustus 2012
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Welkom bij St@dium, het e-zine van Stade Advies. ..................................... 2 Simulatiespel: oefenen met ontschotten in de lokale situatie ..................... 3 Nieuwe vormen van stedelijk vernieuwen ..................................................... 4 Mogelijkheden en beperkingen van E-participatie ....................................... 5 Huurverhoging Lenteakkoord nauwelijks effectief voor doorstroming ...... 6 Ruim een kwart van corporatiewoningen bewoond door scheefwoners ... 7 Alles moet transparant zijn, maar werkt dit wel?.......................................... 8 De NatuurSUPER organiseert kijkdag op 26 september .............................. 9 De zorgkracht van sociale netwerken .......................................................... 10 Platform31 nieuwe kennisorganisatie van stad en regio ........................... 11 Gemeente Hollands Kroon treedt toe tot P10 ............................................. 12 Cursusoverzicht 2012 ................................................................................... 13
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
1/13
1.
Welkom bij St@dium, het e-zine van Stade Advies.
Met dit e-zine brengen we u op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen en wetenswaardigheden in de maatschappelijke sector en van onze mogelijkheden om u hierin bij te staan. Niet alle artikelen en nieuwsflitsen zullen op u, uw organisatie of uw functie van toepassing zijn. Toch zijn wij er van overtuigd dat u zeker steeds een aantal wetenswaardigheden of trends aantreft die voor u interessant zijn. St@dium verschijnt iedere 3 weken. Natuurlijk stellen we het op prijs uw reactie te ontvangen. Heeft u ideeën, opmerkingen, suggesties of aanmerkingen? Mail deze naar de redactie. Dit kunt u doen via de knop 'Contact'. Het kan zijn dat u deze St@dium ontvangt zonder dat u zich hiervoor aangemeld heeft. Mocht u dit e-zine niet meer willen ontvangen, dan kunt u dit laten weten via de knop 'Aan- en afmelden'. Wilt u meer weten over onze diensten en producten, kijk dan ook op onze website www.stadeadvies.nl. Als u vragen heeft, dan kunt u vanzelfsprekend altijd contact met ons opnemen. Telefonisch zijn wij bereikbaar tijdens kantooruren op nummer (030) 23 61 861. U kunt ons ook een e-mail sturen via de knop 'Contact', dan nemen wij zo snel mogelijk contact met u op. De redactie Jaap van der Veen Ingrid Horstik
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
2/13
2.
Simulatiespel: oefenen met ontschotten in de lokale situatie
Gemeenten staan met de drie decentralisaties voor grote opgaven. Ze krijgen veel nieuwe taken en moeten die uitvoeren met minder middelen. Ook vanuit het oogpunt van de burger moet de ondersteuning van kwetsbare gezinnen anders geregeld worden. Dat werd wel duidelijk uit het onderzoek dat Stade Advies recent uitvoerde in de Woerden en De Ronde Venen (Jaap: hier een link naar het onderzoeksrapport). Mede op basis van de resultaten uit dat onderzoek ontwikkelde Stade Advies een simulatiespel, waarin op basis van lokale casuïstiek kan worden gewerkt aan een ontschotte aanpak met draagvlak bij alle betrokkenen. De kern van het simulatiespel bestaat uit enkele casusbeschrijvingen, bij voorkeur uit de lokale praktijk, maar desgewenst ook door Stade Advies aan te leveren. Betrokken partijen als sociale professionals, managers, bestuurders en beleidsmedewerkers van de gemeente in kwestie buigen zich vanuit verschillende rollen en verantwoordelijkheden over de vraag hoe ondersteuning op maat kan worden gerealiseerd. Daarbij krijgen ze wel een aantal randvoorwaarden mee zoals een korting op het te besteden budget van 20%, optimaal gebruik maken van de eigen kracht van gezinnen en inzet van het informele netwerk. Het gaat om zoeken naar creatieve oplossingen zonder dat schotten in de organisatie van het ondersteuningsaanbod en regelgeving leidend zijn bij de oplossingsrichting. Toepassingen Het simulatiespel kan op verschillende manieren worden gespeeld, variërend van een hele dag op basis van meerdere casussen en besprekingsronden met een groep van rond de 45 deelnemers tot kleinschalig, als intermezzo op een conferentie of studiebijeenkomst. Het spel wordt steeds afgesloten met een gezamenlijke beoordeling van de meerwaarde van de gevonden oplossingen voor de organisatie van het lokale ondersteuningsaanbod en de ontschottingsmogelijkheden die tijdens het spel in beeld zijn gekomen. De opzet van het simulatiespel is flexibel en kan in overleg worden toegespitst op de lokale situatie van een gemeente. Adviseurs van de expertisegroep T3 van Stade Advies verzorgen voorbereiding, spelleiding en compacte verslaglegging over de uitkomsten. Meer weten? Neem contact op met een van onze senior adviseurs: Albert Veuger 06 10 93 92 99
[email protected]
Johan Vermeulen 06 22 40 49 10
[email protected]
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
3/13
3.
Nieuwe vormen van stedelijk vernieuwen
De subsidiepot voor projecten waar woningcorporaties aan deelnemen raakt steeds verder leeg. Betrokken partijen zullen fysieke en financiële middelen voor stedelijke vernieuwing steeds vaker zelf moeten opbrengen. Dat is de realiteit waar we naartoe gaan, volgens het rapport Terugploegen maatschappelijke baten: creatieve vormen van stedelijke vernieuwing. Wouter Vos van onderzoeksbureau Ecorys, dat het onderzoek in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties uitvoerde, legt uit hoe we dat volgens een nieuwe denkwijze kunnen doen. Terugploegen maatschappelijke baten. Wat is dat? ‘Als een gemeente de verloedering in een wijk aanpakt, kun je de vraag stellen: wie heeft daar profijt van? De gemeente zelf, private huiseigenaren, woningbouwcorporaties, huurders. Je maakt inzichtelijk welke partijen voordelen van het project ondervinden en vervolgens gebruik je dat inzicht om het project van de grond te krijgen.’ ‘Aan de partijen voor wie het project op lange termijn zinvol is vraag je een bijdrage. Dat kan geld zijn, maar ook tijd, energie of kennis. Je kunt aan bewoners in een wijk vragen of ze het groen in de wijk willen onderhouden. Of bij een school aan mankracht komen door middel van stageplekken. Ymere, Eigen Haard en Rochdale bieden universiteitsstudenten gratis woonruimte in ruil voor vrijwilligerswerk in de wijk.’ Waarom is deze nieuwe benadering nodig? ‘Voorheen maakte je ook een kosten-batenanalyse, maar stelde je de vraag: wat levert het op voor BV Nederland? Leverde het genoeg op, dan zei de overheid: daar investeren we in. Deze traditionele manier van financieren, waarbij tekorten door subsidies worden afgedicht, bestaat niet meer.’ Gaat het werken? ‘In de praktijk blijkt het nog lastig. Het levert namelijk combinaties op die niet altijd gewend zijn samen te werken: woningcorporaties, pensioenfondsen, bewoners, energieleveranciers, politie, scholen, bedrijven. Verder vraagt het van de overheid een meer faciliterende rol. Ze geeft geen geld, maar helpt met wet- en regelgeving en brengt partijen bij elkaar.’ Wat zijn de voordelen? ‘Omdat je van tevoren erg zeker moet weten dat het project zinvol is, verscherpt het je blik. Bovendien gaat de doeltreffendheid van je aanpak drastisch omhoog. Partijen krijgen medezeggenschap als ze een bijdrage leveren. Door bewoners mee te laten bepalen wat zinvol is in de wijk, is je aanpak veel effectiever.’ Downloaden onderzoeksrapport Bron: Aedes, 25 juli 2012
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
4/13
4.
Mogelijkheden en beperkingen van E-participatie
De traditionele (lees: analoge) participatie van bewoners in volkshuisvestingszaken worstelt met een aantal problemen. Er is vaak gebrek aan (aantoonbare) representativiteit: oudere, autochtone, goed opgeleide mannen zijn oververtegenwoordigd, terwijl andere groepen als jongeren, ouderen en mensen die slecht Nederlands spreken juist ondervertegenwoordigd zijn. Daarnaast is er vaak gebrek aan effectiviteit (veel werk, weinig resultaat). Dit heeft er toe geleid, dat de bereidheid van bewoners om te participeren de afgelopen jaren sterk is afgenomen. Woningcorporaties en bewonersorganisaties zoeken daarom naar nieuwe manieren om bewoners te betrekken en te bereiken. In het kader van mijn stage bij Stade Advies heb ik onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van e-participatie om bewoners te bereiken en te betrekken. Onder Eparticipatie verstaan we elektronische participatie, onder anderen via Twitter, Facebook, online forums en online panels). De conclusie uit dit onderzoek is dat E-participatie zeker mogelijkheden biedt voor woningcorporaties en bewonersvertegenwoordigers(-organisaties). Voordelen E-participatie heeft 4 unieke voordelen ten opzichte van traditionele participatie. Ten eerste is de overdracht van de communicatie vrijwel instantaan en is het niet nodig dat alle deelnemers op het zelfde moment in de zelfde ruimte zijn. Gebruikers kunnen zelf bepalen wanneer en hoe lang ze participeren, en dat is belangrijk voor mensen die weinig tijd hebben (mensen die fulltime werken, gezinnen). Ten tweede zijn de resultaten van een professioneel opgezet e-participatie initiatief makkelijk, systematisch te analyseren met specialistische software (bijv. SPSS). Ten derde is nieuw woningaanbod goed aan te prijzen via sociale media (Twitter, Facebook). Last, but certainly not least: door dagelijks te kijken wat bewoners over je organisatie zeggen op sociale media, kan je ze helpen met vragen of problemen, zelfs als de bewoner in eerste instantie geen direct contact met je opneemt. Beperkingen Er zijn ook 3 unieke beperkende factoren van E-participatie. Ten eerste hebben bewoners toegang tot internet nodig en een zekere technische kennis nodig om te e-participeren (vooral voor ouderen is de technische kennis nog een barrière). De tweede stap is, dat de bewoner je moet weten te vinden. Het is daarom nodig, dat je Eparticipatie initiatief makkelijk te vinden is vanaf je homepage. Ook de analoge promotie mag niet achterblijven. E-participatie is nieuw en je moet gebruikers daarom uitleggen waar en hoe het moet en waar het goed voor is. Ten slotte is er op een aantal sociale media (o.a. Twitter, Facebook) een tekens limiet. Dat kan diepe discussies in de weg staan. Die discussies kunnen dan ook beter analoog gevoerd worden, of op een online forum zonder tekens limiet. Als je een succes van E-participatie wilt maken, dan moet het voor een gebruiker zo snel, makkelijk en leuk mogelijk zijn om te participeren en het moet duidelijk zijn wat je met de resultaten gaat doen. De meeste bewoners zijn voornamelijk geïnteresseerd in nieuws over huurprijs en onderhoud, zo bleek uit het onderzoek. Meer informatie W.S. Hoekstra W
[email protected] stagiair bij Stade Advies
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
5/13
5.
Huurverhoging Lenteakkoord nauwelijks effectief voor doorstroming
De voorgestelde extra mogelijkheid om de huren te verhogen van hogere inkomens leidt tot flink meer inkomsten voor corporaties. Vanaf 2018 kunnen zij hiermee zelfs de volledige verhuurderbelasting van ruim € 600 miljoen dekken. Vooral een verhoging van de huren met jaarlijks 5% voor inkomens boven de € 43.000,- is effectief. De hogere huren leiden echter niet tot de verwachte betere doorstroming doordat het aanbod van goedkopere woningen beperkt is. Vooral in de Randstad is het aantal aangeboden woningen die betaalbaar zijn voor middeninkomens gering. Bron en meer informatie: ING Kwartaalbericht W oningcorporaties
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
6/13
6.
Ruim een kwart van corporatiewoningen bewoond door scheefwoners
In ruim een kwart van de huurwoningen van woningcorporaties woonde in 2011 een huishouden met een inkomen hoger dan 33 duizend euro. Dit zijn 609 duizend van de 2,2 miljoen bewoonde corporatiewoningen. Sinds 2011 moet deze inkomensgrens van de Europese Commissie worden gehanteerd bij de toewijzing van vrijwel alle sociale huurwoningen. Besluit van Europese Commissie Vanaf 1 januari 2011 moet in Nederland volgens een besluit van de Europese Commissie 90 procent van de huurwoningen met een huur tot de huurtoeslaggrens (652,52 euro in 2011) worden toegewezen aan huishoudens met een belastbaar inkomen tot 33 duizend euro. In 2011 woonde in ruim een kwart van de huurwoningen van woningcorporaties een huishouden met een inkomen boven dit norminkomen van de Europese Commissie, 'scheefwoners' volgens Europese definitie. Het aandeel 'scheefwoners' ligt in veel Randstadgemeenten ruim boven het gemiddelde, maar opvallend genoeg niet in de vier grote steden. Daar ligt het aandeel rond het landelijk gemiddelde. Het zijn vooral de kleinere gemeenten in de nabijheid van één van de vier grote steden waar relatief veel 'scheefwoners' wonen. Niet alle woningen van corporaties zijn echter sociale huurwoningen. Landelijk is ongeveer 98 procent van de corporatiewoningen een sociale huurwoning, maar dit kan variëren per gemeente. Bewoners van vrije sector corporatiewoningen met een inkomen vanaf 33 duizend euro zijn geen 'scheefwoners'. Groene Hart springt eruit De gemeenten in het Groene Hart springen eruit. In bijna alle gemeenten daar is het aandeel 'scheefwoners' hoger dan 35 procent. Dat geldt ook voor een cluster van gemeenten op de Veluwe. Dit zijn veelal meer landelijk gelegen, middelgrote gemeenten met minder dan 50 duizend inwoners. In het noorden van het land, maar ook in Zeeuws-Vlaanderen en Midden-Limburg, is het aandeel 'scheefwoners' minder dan 25 procent. Overige verhuurders Van de huurders van woningen van de overige (commerciële) verhuurders verdiende gemiddeld 51% meer dan 33.000 euro per huishouden, en 39% meer dan 43.000 euro. Bron: CBS 3 juli 2012
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
7/13
7.
Alles moet transparant zijn, maar werkt dit wel?
Transparantie om prestaties van organisaties in de publieke sector te verbeteren: het klinkt goed maar het werkt niet, vindt Stephan Grimmelikhuijsen van Overheid 2.0. Hij geeft vijf fundamenten op www.socialevraagstukken.nl waardoor transparantie wel kan bijdragen aan kwaliteit. Transparantie moet betekenisvol zijn om een bijdrage te kunnen leveren aan kwaliteit. Het moet in staat stellen om te leren en herkenbaar zijn voor burgers en professionals. Voor betekenisvolle transparantie die wel bijdraagt aan kwaliteit levert dit vijf fundamenten op: 1. Maakbaarheid moet gerelativeerd worden omdat burgers geen rationele kiezers zijn en dus maar in beperkte mate hun gedrag aanpassen. We zijn gewoontedieren. Volledige meetbaarheid is onmogelijk. 2. Transparantie moet rekening houden met de lokale context en niet alleen maar gericht zijn op vergelijking op nationaal niveau. Door rekening te houden met omstandigheden (type patiënten, veiligheid in de buurt, achterstandsleerlingen) is er minder reden tot cherry picking. 3. ‘In touch’ in plaats van ‘in control’. Transparantie wordt te veel gebruikt om controle uit te oefenen. Informatie over prestaties moet in overleggen bespreekbaar gemaakt en geduid worden. Wanneer de organisaties en professionals het gevoel hebben deelgenoot te zijn van een evaluatieproces zal er minder snel strategisch gedrag vertoond worden. 4. Dit alles zou moeten leiden tot herkenbare transparantie. Transparantie moet niet alleen bestaan uit cijfers en harde indicatoren, maar aangevuld worden met kwalitatieve informatie. Herkenning van de transparantie op de werkvloer is noodzaak. 5. Een belangrijk effect van bovengenoemde punten is dat het organisaties in staat stelt om te leren van transparantie. Nu wordt het vooral gebruikt om af te rekenen. Zo worden ‘zeer zwakke scholen’ nu gedreigd met korting op hun budget als ze niet beter gaan presteren, maar dit is juist een reden om strategisch gedrag te vertonen. Om transparantie waardevol te laten zijn voor de prestaties in de publieke sector moet er een verschuiving in het denken over de aard van transparantie plaatsvinden. Alleen keihard afrekenen op basis van cijfermatige indicatoren werkt niet. Betekenisvolle, herkenbare en lokale transparantie waaruit lering getrokken kan worden zorgt uiteindelijk wel voor betere prestaties.
Workshop Maatschappelijk Rendement Stade Advies organiseert donderdag 11 oktober weer de Workshop Maatschappelijk Rendement waarbij op praktische instrumenten duidelijk gemaakt kan worden wat de inzet bijdraagt aan dat wat we maatschappelijk willen bereiken. Er wordt er in de workshop met een aantal instrumenten geoefend op situaties vanuit de eigen werkomgeving. Door de gemengde samenstelling van de deelnemersgroep leert u ook hoe andere disciplines aan kijken tegen maatschappelijk rendement en het gebruik van deze instrumenten. De deelnemers ontvangen een toolbox met bijpassende formats voor het gebruik van de verschillende instrumenten. Meer informatie Wilt u meer informatie over de inhoud van deze workshop? Neem dan contact op met één van de docenten:
Jan Tilburgs 06 51242511
[email protected]
Cyriel Thomas 06 22479460
[email protected]
Of kijk op onze site, ook voor inschrijven: W orkshop Maatschappelijk Rendement
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
8/13
8.
De NatuurSUPER organiseert kijkdag op 26 september
Een groene buurt maak je zelf. Terreinen liggen steeds vaker en langer braak, onder andere vanwege de huidige economische ontwikkelingen. We kunnen deze terreinen samen een tijdelijke bestemming geven met een positieve waarde. De NatuurSUPER tovert braakliggende terreinen om De NatuurSUPER is een nieuw initiatief. De NatuurSUPER verandert samen met bewoners en lokale partijen een braakliggend terrein in de buurt in een tijdelijke tuin: een NatuurSUPER. Een NatuurSUPER is groen, gezellig en gezond. Of er nu groenten worden gekweekt, of bloemen, men samen een theetuin begint of een vlindertuin aanlegt, de omgeving wordt er mooier van. Je leert je buurtgenoten beter kennen en met je handen in de aarde heeft je drukke hoofd even het nakijken. En dan hebben we het nog niet eens over de groenten op je bord, de bloemen in je vaas en de vlinders op je kraag. Kijkdag Op 26 september 2012 organiseert de NatuurSUPER een speciale kijkdag in de tuinen. Met een bus worden de verschillende locaties aangedaan. Het is een ochtend waarop beleven, ervaren en uitwisseling centraal staan. De bus vertrekt rond 9:00 uur en de tour eindigt rond 13:00 uur. De kosten van deze dag – inclusief het magazine en een natuurlijk hapje en een drankje – zijn € 17,50. Inschrijven kan tot 1 september 2012 via
[email protected].
wanneer: 26 september 2012 waar: start station Ede-Wageningen eindpunt Eindhoven tijd: 9:00 – 13:00 uur hoe: per bus kosten: € 17,50 inclusief hapjes, drankjes & magazine (bij aanvang betalen)
http://natuursuper.nu
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
9/13
9.
De zorgkracht van sociale netwerken
We zijn tegenwoordig allemaal wel actief op sociale netwerksites zoals Facebook of LinkedIn. Hoewel sociale netwerken op die manier zowel privé als zakelijk worden ingezet en positief worden gewaardeerd, lijkt de sociale sector dat beduidend minder te doen. 'De zorgkracht van sociale netwerken', een publicatie van Wmo-werkplaats Noord-Brabant, brengt de relatie tussen sociaal werk en de zorgkracht van sociale netwerken in beeld. Oude vakkennis wordt onder het stof vandaan gehaald en geactualiseerd met uitgewerkte casuïstiekbeschrijvingen en een selectie van interventies die de afgelopen jaren vanuit de Wmo-werkplaatsen gevolgd werden. Bron en meer informatie: Kenniscentrum W onen-Zorg 27 juli 2012
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
10/13
10.
Platform31 nieuwe kennisorganisatie van stad en regio
KEI, Nicis Institute, Nirov en SEV zijn per 1 juli 2012 gefuseerd tot Platform31. Daarmee ontstaat een nieuwe kennisorganisatie die positief wil bijdragen aan het oplossen van ruimtelijke, economische en sociale vraagstukken. Platform31 is er voor bestuurders en professionals in stad en regio. Of het nu gaat over de leefbaarheid in wijken en dorpen, de economische ontwikkeling van steden en regio’s, de veranderingen in demografische groei, duurzaamheid in zowel het wonen als de ruimtelijke ontwikkeling: steden en regio’s moeten zich blijven vernieuwen. Complexe vraagstukken waarbij vaak veel verschillende stakeholders zijn betrokken. Een onafhankelijke kennis-organisatie als ‘buitenboordmotor’ kan dan goed van pas komen. Platform31 helpt met kennis, netwerken, onderzoek en experimenten. Fusie in ontwikkeling De integratie van de activiteiten, programma’s, publicaties en website van de vier fusiepartners is nog in ontwikkeling. In het najaar van 2012 komt Platform31 met een jaarplan 2013 waarin deze integratie verder uitgewerkt zal zijn. Platform 31 gaat zich begin 2013 waarschijnlijk vestigen in Den Haag. Tot die tijd blijven de huidige bezoekadressen van de vier fusiepartners bestaan. Meer informatie: Zie www.platform31.nl
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
11/13
11.
Gemeente Hollands Kroon treedt toe tot P10
'Een goede stap om ons verder in te zetten voor de leefbaarheid op het platteland'. Zo motiveert wethouder Jan Steven van Dijk het besluit van de gemeente Hollands Kroon om toe te treden tot de P10, het samenwerkingsverband van de tien grootste plattelandsgemeenten. De P10 zet zich in voor het creëren en benutten van kansen voor de inwoners van plattelandsgemeenten, nu en in de toekomst. P10 De gemeente Hollands Kroon is het elfde lid van de P10, de naam P10 blijft ongewijzigd. Het samenwerkingsverband richt zich de komende jaren vooral op de thema's leefbaarheid en transitie van het platteland als gevolg van demografische ontwikkelingen. Hollands Kroon Hollands Kroon ligt in de provincie Noord-Holland. De gemeente ontstond op 1 januari 2012 bij de fusie van de gemeenten Wieringen, Wieringermeer, Anna Paulowna en Niedorp. Meer informatie • •
Persbericht P10(pdf) W ebsite P10
Zie ook • •
VNG-inzet voor de verkiezingen: demografische ontwikkelingen VNG-dossier Herindeling: Hollands Kroon
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
12/13
12.
Cursusoverzicht 2012
Hieronder ziet u een overzicht van de cursussen en trainingen die Stade Advies de komende tijd organiseert. Klik op de cursus/training voor meer informatie en een inschrijfformulier. Thema en titel
Datum
Beleidsgestuurde Contractfinanciering (BCF) W orkshop maatschappelijk rendement
donderdag 11 oktober 2012
Jeugd en jongeren Social media in het werken met jongeren
donderdag 20 september en donderdag 18 oktober 2012
Overig W orkshop Samenwerken, hoe doe je dat? Praktijktraining Social media voor wijkprofessionals Radar Summer Course 2012 (i.s.m. Stade Advies)
Dinsdag 25 september Woensdag 26 september Donderdag 27 september donderdag 1 november en donderdag 29 november 2012 maandag 20 t/m dinsdag 21 augustus
Al onze cursussen zijn vrijgesteld van BTW en zijn geregistreerd door het CRKBO (Centraal Register Kort Beroepsonderwijs) Alle scholingsproducten kunnen wij tevens incompany verzorgen. Vraag meer informatie en/of een offerte aan via het cursussecretariaat: Telefoon (030) 2361 861 E-mail
[email protected]
St@dium, e-zine van Stade Advies – Kwaliteit van samenleven – Jaargang 2012 nr. 10
13/13