de Vliegende Hollander

de Vliegende Hollander Maandblad voor de Koninklijke Luchtmacht 65e jaargang - nummer 1 - januari 2009

KANDIDATENVERGELIJKING VERVANGING F-16 F-35 steekt met kop en schouders boven concurrenten uit

INTERVIEW COMMANDANT DER STRIJDKRACHTEN VAN UHM TERUGBLIK F-16 UNIVERSITEIT OP LEEUWARDEN GESCHIEDENIS VLIEGBASIS SOESTERBERG

COLOFON UITGAVE Commando Luchtstrijdkrachten Bureau Luchtmachtcommunicatie

4

HOOFDREDACTEUR Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTEUR Arno Marchand REDACTEUR / ARTDIRECTOR June Smit REDACTIE Ingmar Koomen, Frits Njio

Foto: Arnoud Roelofsz, AVDD

VORMGEVING EN LITHOGRAFIE Ruud Baas, TDS printmaildata DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag - 28.500 ex. REDACTIE Telefoon 076-544 71 30 Fax 076-544 71 31

10

INTERNET www.luchtmacht.nl E-MAIL [email protected] BEZOEKADRES Luchtmachttoren, Luchtmachtplein 1 4822 ZB Breda

‘De F-35 is het beste multirole gevechtsvliegtuig.’

Foto: Lockheed Martin Aeronautics

POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda OMSLAGFOTO Twee F-16 onderwerpen deze maand: de FWIT en de toekomstige vervanging. Geen punt van zorg voor vliegers in opleiding in deze F-16 uit Springfield in Ohio. Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD

ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adreswijziging te laten muteren in PeopleSoft. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon 076-544 7133 of 544 7136 BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost €17,02 per jaar (buitenland €21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: 0900-22 65 263 (10 ct per min.) Fax: 0251-31 04 05 www.aboland.nl Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN 0024-0389

DE VLIEGENDE HOLLANDER

2

‘Bijzondere Fighter Weapons Instructor Training’

20 Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD

4 | Interview Commandant der Strijdkrachten Acht maanden na zijn aantreden als CDS maakt generaal Peter van Uhm de balans op. Volgens hem vormt de luchtmacht binnen Defensie een onmisbare schakel.

12 | Soesterberg De wieg van Neerlands Luchtvaart, heeft in Soesterberg gestaan. De basis is nu gesloten, dus nog één keer tijd om terug te kijken op de geschiedenis.

7 | Werving en behoud diversiteit Wat leeft er bij actief dienende en potentiële luchtmachters? De diversiteitsadviseur van het CLSK en het Hoofd Werving KLu gingen ermee aan de slag.

17 | HeloTEMP Helikoptervliegers krijgen vanaf dit jaar niveaucursussen op het gebied van leidinggeven en vliegveiligheid. Ervaren vliegers reiken jonge collega’s tips & tools aan.

10 | Vervanging F-16 De F-35 is uit een kandidatenvergelijking naar voren gekomen als de beste opvolger voor de F-16. Het toestel voldoet als enige aan alle operationele eisen van Nederland.

20 | FWIT De universiteit voor F-16 vliegers is de Fighter Weapons Instructor Training. Editie 2008 had een paar nouveautés, waarop de supervisor terugblikt.

Column

‘Defensie is geen eiland, maar onderdeel van de samenleving.’

Foto: Leonie van Helmond

Fit in het nieuwe jaar

Het nieuwe jaar is al weer een aantal dagen oud, wanneer u dit leest. Ik wil u vanaf deze plaats het allerbeste voor 2009 wensen. Ik hoop dat de meesten van u de afgelopen periode hebben genoten van de welverdiende rust en de batterij weer hebben opgeladen om aan de slag te kunnen gaan. Maar niet alle collega’s waren vrij tijdens de afgelopen periode. In de uitzendgebieden is gewoon doorgewerkt en ook op diverse plaatsen in onze organisatie was het gewoon business as usual.

12

Foto: uit archief NIMH

‘Wij starten en wij landen weer, in ’t hart van Nederland!’

Vaste rubrieken 28 | Leeswijzer

Het belooft weer een jaar vol werkzaamheden en nieuwe initiatieven te worden. Een van die nieuwe initiatieven is de pilot van de conditieproef Defensie. Vrijwilligers kunnen dit jaar hieraan deelnemen – dit ontslaat hen overigens niet van de verplichting om aan de reguliere FFE test deel te nemen! – en ik ondersteun deelname van harte. Militairen moeten over een goede conditie beschikken, vanwege het werk dat zij doen. Daarom ben ik ook overtuigd van het nut van functiegerichte eisen. Sommige mensen in het CLSK hebben fysiek zeer zware banen. Gerichte training om aan deze zware eisen te voldoen is dan ook belangrijk. En verder ben ik ervan overtuigd dat een fysiek fit persoon mentaal beter tegen een stootje kan. Dat is voor ieder mens belangrijk, maar voor militairen die uitgezonden kunnen worden is dat nog veel belangrijker. Wij doen ons werk nu eenmaal onder zeer bijzondere omstandigheden. Ik wil toch nog even terug gaan naar een evenement van vorig jaar. Eind november vond het Air Power Symposium plaats in het Willem II stadion in Tilburg. Ik moet zeggen dat ik erg onder de indruk ben van de jonge sprekers die vertelden over hun missies in Afghanistan. Wat mij is bijgebleven is de hoge mate van professionaliteit en betrokkenheid in hun werk, ongeacht of zij in een transport-, gevechtshelikopter of jachtvliegtuig vliegen. En hoezeer ik onder de indruk ben van onze prestaties, ik vind het nog veel belangrijker dat onze klanten waarderen wat wij doen. Tijdens het Air Power Symposium beaamden de militairen van het Commando Landstrijdkrachten dat de inzet van het luchtwapen onmisbaar is voor de troepen op de grond. Maar ook tijdens de recente uitreiking van de groene baretten aan een nieuwe lichting commando’s gaf de Commandant van het Korps Commando Troepen aan dat zonder de inzet van het luchtwapen operaties als die in Afghanistan niet mogelijk zijn. Alleen door een goede grond-luchtsamenwerking en de inzet van het luchtwapen is een operatie als in Afghanistan mogelijk en kunnen we voor de jongens en meisjes op de grond de steun blijven leveren die ze nodig hebben! Indien u wilt reageren op de column, nodig ik u daartoe van harte uit. Ik verzoek u in voorkomend geval een mail te sturen naar: [email protected]. Op mijn vorige columns mocht ik een aantal reacties ontvangen. Ik moedig u aan dit te blijven doen. •

30 | Journaal 34 | Mensen & Mutaties

3

DE V VLIEGENDE HOLLANDER

INTERVIEW

Commandant der Strijdkrachten, generaal Peter van Uhm:

‘Airpower is essentieel voor onze missies,dat weet de hele krijgsmacht’ Acht maanden na zijn aantreden als Commandant der Strijdkrachten (CDS), nodigt generaal Peter van Uhm de vier krijgsmachtdeelbladen uit om zijn personeel toe te spreken. Met een verrassende openheid over heersende problematiek binnen personeel- en materieeltekort, maar vooral met trots over zijn gedreven vakmensen, vertelt hij over Defensie. Niet zozeer als hoogste generaal, maar zoals hij zelf zegt: ‘als vader van een heel groot gezin’. Van Uhm: ‘We zijn een heel grote organisatie met complexe missies, maar gaan volgens mij heel open en volwassen met zaken om.’ Foto: Arnoud Roelofsz, AVDD Tekst: June Smit


4

INTERVIEW

De van oorsprong landmachtgeneraal onthaalt de redacteuren hartelijk in zijn vergaderruimte, die vastzit aan zijn kantoor in het statige A-gebouw van de Defensiestaf in Den Haag. De wanden zijn tot bovenin de hoge plafonds behangen met ingelijste foto’s van de verschillende Operationele Commando’s. Ook de luchtmacht komt hier veelvuldig in terug, met platen van luchtmachtpersoneel aan het werk met materieel. ‘Mooi hè?, zegt hij, waarna hij toegeeft: ‘Dat heeft geloof ik mijn voorganger gedaan.’ Als we langs zijn bureau lopen, zegt hij: ‘kijk maar even binnen hoor.’ Het kantoor ziet er sober, maar overzichtelijk uit. Vanachter zijn statige notenhouten bureau kan generaal Peter van Uhm precies over het Plein uitkijken. Niets in de kamer verwijst specifiek naar één van de krijgsmachtdelen. Geen landmachtschildjes, geen grote stapels papieren, maar een open opgeruimde sfeer.

Airpower Na het eerste deel van het gesprek, is het tijd om nader op de Operationele Commando’s in te zoomen. De meest prangende vraag vanuit luchtmachtoogpunt, is hoe de CDS staat tegenover het belang van Airpower in missies. Van Uhm is daar heel duidelijk in: ‘als infanterist zei ik wel eens schertsend “wat een herrie” als de luchtmacht met haar materieel weer eens heel laag en hard over Van Uhm drinkt op 11 juni een bakje koffie met collega’s van het PRT-huis op Kamp Holland in Tarin Kowt. Foto: Richard de frontlinie scheurde. Het mooie Frigge, AVDD is echter dat ik als generaal het belang van Airpower niet meer uit hoef te leggen. Dat doen de mensen op de Van Uhm kampt: ‘Een ander is het materiwerkvloer nu zelf. Ze weten het van elkaar. eel. Er is een tekort aan reserveonderdelen, Sterker nog: onze tegenstanders weten het gevechtskleding, KPU (Kleding en Persoonsook. Ik vind het dus een essentieel midgebonden Uitrusting, red.) en munitie. Voor del in de operaties, zowel de Apaches en die problemen hebben we inmiddels vanuit F-16’s, als ook de transportvliegtuigen en de politiek erkenning gekregen. -helikopters. Kijk maar naar Tsjaad. Zonder Met die 260 miljoen euro extra luchttransport doen we niets. Airpower is uit het parlement, kunnen we ‘Ik ben een trotse CDS.’ essentiee, en dat weet de hele krijgsmacht.’ een begin maken om de materieelproblemen op te lossen. In een operationele situatie gaat effectiviteit Kwaliteit KLu-materieel namelijk boven efficiëntie. In de dagelijkse En dat de CDS van open houdt, blijkt Met het belang van het luchtwapen in bedrijfsvoering is dat andersom. Als iemand al gauw uit het gesprek, waarin hij niet het achterhoofd: voor de helikopters en tijdens een missie mortieren nodig heeft, schroomt om zowel de goede als minder luchttransport lijkt de kritische ondergrens dan moet hij ze krijgen. We zijn nu aan het goede kanten van Defensie te benoemen. bereikt. Wordt het daarom niet eens tijd zorgen dat dit extra geld verdeeld wordt, en ‘Charles Sanders van de Telegraaf vroeg mij voor fundamentele keuzes op het gebied er onder andere reserveonderdelen komen. zojuist hoe ik terugkijk op de acht maanden van wapensystemen? ‘Dat zijn vragen die De aanschaf van motoren voor de Cougars als CDS’, steekt de generaal van wal. ‘Die we meenemen in het Project Verkenningen loopt nu. Natuurlijk is er differentiatie in die kan ik niet loskoppelen van mijn jaren bij (waarin de ambities en bijbehorende kosten dingen, maar Defensie. Ik ben een trotse CDS: dat komt we kunnen nu door de fantastische mensen met wie ik ‘Defensiemedewerkers weten waar ze laten weten werk, maar ook het goede materieel dat we over praten, ze verstaan hun vak.’ dat het eraan ter beschikking hebben. Ook internationaal komt. Het weten ze dat we kwaliteit leveren. Behalve in begint bij de erkenning van het probleem en Afghanistan zitten we op zoveel plekken, en van Defensie in 2020 worden onderzocht, het financieel volume. Dat is er nu allebei, overal is iedereen even gedreven. Ze weten red.). Als we ook in de toekomst een krijgsdus dat gaat de goede kant op.’ waarover ze praten, ze verstaan hun vak. macht willen zijn die ertoe doet, moeten we Daar kun je alleen maar heel trots op zijn!’ de mogelijke toekomstscenario’s bekijken om te zien waaraan Wereldomroepverslaggever Hans de Vreij interviewt Van Uhm tijdens diens bezoek aan het vluchtelingenkamp Jabal vlakbij de behoefte is, zodat we onze organiExtra geld Tsjadische stad Goz Beïda. Foto: Marloes Visser satie daarop kunnen afstemmen. ‘Dat neemt niet weg dat we geen problemen In het verleden hebben we gezegd kennen’, gaat hij verder. ‘Zo hebben we dat Defensie uiteenlopende midzevenduizend vacatures en werken we hard delen moet hebben om flexibel om die te vullen. De staatssecretaris (Jack te kunnen optreden. Daardoor de Vries, red.) lanceerde onlangs het plan kunnen bijvoorbeeld de KL, de Werving en Behoud. Daarin gaan we van de KLu en de KMar nu ook naadloos gebaande paden af. Denk aan de wervingsmet elkaar samenwerken.’ Het bonus. Maar uiteindelijk maken wij als miniet aanschaffen van de MALE litairen zelf de beste reclame voor Defensie. UAV, een onbemand vliegtuig Iedereen kan dus bijdragen om die bulk aan voor de middelbare hoogte en vacatures weg te werken.’ lange afstand, is volgens hem ook Het personeelstekort is echter niet het enige uiteindelijk een politieke beslisprobleem waarmee de krijgsmacht volgens

5


INTERVIEW

sing. ‘De MALE UAV is geen prioriteit in het Defensiebudget. Zoals is aangegeven in de brief Wereldwijd Dienstbaar is gekozen voor een gefaseerde opbouw van onderaf met korte afstandinzet van Aladin, en de opvolger van de Sperwer (twee onbemande toestellen die de KL nu al inzet in Afghanistan, red.). Hiermee geven we prioriteit aan waarnemingscapaciteit, die de informatiepositie van de operationele commandant direct ondersteunt.’ Afghanistan ‘Je Hoewel hij erg te spreken is over de vorderingen van de missie in Afghanistan, vindt Van Uhm het beeld dat over de missie naar buiten komt, niet altijd even objectief. ‘Mensen in de maatschappij reageren op wat ze in de media horen, en dat is vaak het slechte nieuws aangezien het goede niet altijd wordt gebracht. Ja, er zijn nu meer tics (troops in contact, red.) in Afghanistan, maar dat komt onder andere doordat er steeds meer en beter opgeleide ANA’s (Afghan National Army, red.), politieeenheden en ISAF-troepen zijn. We zitten de opposing military forces juist steeds meer dwars en krijgen met de komst van genoemde eenheden nog meer “friendly boots on

the ground”. In de provincie Uruzgan is het overigens relatief rustig. De verkiezingen, die aan de hand van kiezerregistratie verlopen, zijn daarbij ook belangrijk. Een deel hebben we gehad en dat is rustig verlopen. Dit jaar volgen de verkiezingen in andere provincies. De volgende stap is om de PRT’s (Provincial Reconstruction Teams, red.) meer civiel te maken, met een civiele leiding. De commandant TFU (Task Force Uruzgan, red.) krijgt daarbij de verantwoordelijkheid over

en ervaring moeten we goed nadenken. We moeten in ieder geval zorgen dat we goede spullen hebben, zodat iedereen gewoon zijn werk kan doen. Voor materieel komt dat er nu aan. Wat betreft opleidingen proberen we het tekort onder andere op te lossen door het uit te besteden, want er zijn veel mensen die na hun initiële opleiding zitten te wachten op een functiegerichte opleiding. Ook kijken we nu naar het aantal instructeurs binnen de krijgsmacht en gaan we maatwerk leveren. Dat doen we aan de hand van loopbaanbegeleiders en persoonlijke kunt me alles vertellen, dan opleidingsplannen, waarin we weet ik wat er leeft.’ kijken naar “wat wil jij” en “wat willen wij”. Als Defensie zijn we veiligheid. Op die manier kunnen we ons geen eiland; we zijn een onderdeel van de nog beter toeleggen op defence, diplomacy samenleving.’ en development.’ Van Uhm wil dan ook graag weten wat er leeft. Hij waardeert het meedenken van het personeel, dat hem tijdens zijn bezoeken Mondig aan onder meer de CLSK-onderdelen opviel: Dat de missie in Afghanistan offers vraagt ‘Eigenlijk kom ik alleen maar zeer gedreven in personele zin, beseft Van Uhm terdege: mensen tegen, die onderbouwd vertellen ‘De uitzenddruk is één van de voornaamste wat er goed gaat en wat beter kan. En dat redenen voor Defensiemedewerkers om een is goed, want dan kan ik er iets aan doen. andere baan te zoeken’, zegt hij. ‘Daarom Natuurlijk moeten we ook daarin integrale moeten we ook mensen erbij hebben. afwegingen maken, maar je kunt me alles Dan kunnen we de lasten verdelen over de vertellen, want dan weet ik wat er leeft’ • schouders. Ook over het behoud van mensen

Het luchtwapen is de CDS niet vreemd. In 1994 werd hij bataljonscommandant van 11 Infanteriebataljon Garde Grenadiers en Jagers van de – toen nog erg jonge – Luchtmobiele Brigade. Juli 2001 kreeg hij het commando over 11 Luchtmobiele Brigade en zwaaide daarmee ook de scepter over 11 Air Manoeuvre Brigade, de samengestelde eenheid van 11 Luchtmobiele Brigade en de Tactische Helikopter Groep KLu. Ook in de functie als Commandant Landstrijdkrachten, die hij van 5 september 2005 tot en met 16 april 2008 vervulde, kwam hij geregeld in aanraking met het Commando Luchtstrijdkrachten. De CDS in gesprek met de Commandant TFU kolonel Kees Matthijssen en de presentatoren Paul Witteman (l.) en Jeroen Pauw, tijdens televisie-opnames voor ‘Pauw en Witteman’ in september op Kamp Holland. Foto: Richard Frigge, AVDD

De vrijwel voltallige Air Task Force-9 op Kandahar Airfield, met uitzondering van hen die voor de dienst bezet waren. DE VLIEGENDE HOLLANDER

6

Foto: Aramis Ramirez

P E R S OTNI TE E L

Klankbordgroepen helpen bij werving en behoud

Ontevreden medewerkers zijn slechte ambassadeurs

Prinses Máxima brengt op 2 december een werkbezoek aan het Defensie Vrouwen Netwerk op de Dumoulinkazerne in Soesterberg. Het netwerk streeft ernaar de positie van vrouwen binnen de krijgsmacht te versterken. Foto: Iris Knol

Bastiaan Knip (l.) en Tanja Heringa. Foto: Arno Marchand

Tekst: June Smit

‘Natuurlijk is deeltijdwerken binnen de luchtmacht mogelijk, ook voor mannen’, zegt diversiteitsadviseur van het CLSK Tanja Heringa. ‘Mannen maken er alleen nog weinig gebruik van.’ Dat deeltijdwerken niet het enige thema is waar onduidelijkheid over bestaat, blijkt uit gesprekken die Hoofd Sectie Werving KLu Bastiaan Knip en Heringa afgelopen maanden met luchtmachters hielden. Om hen te behouden en meer nieuwe collega’s te werven, zijn ze met de thema’s aan de slag gegaan. 7


PERSONEEL

Wat zijn voor vrouwen, allochtonen of homoseksuelen doorslaggevende redenen om de luchtmacht te verlaten, te blijven of er te komen werken? En welke vragen en issues spelen veelal bij hen? Vragen met betrekking tot deze doelgroepen mogen dan een klein deel vormen van het probleemstuk rond werving en behoud van Defensiemedewerkers, het zijn wel de moeilijkste groepen om te behouden en te werven. Hoofd Sectie Werving KLu Bastiaan Knip en diversiteitsadviseur Tanja Heringa hebben zich de afgelopen maanden voor deze groepen hard gemaakt. Door middel van zogenoemde klankbordgroepen, waarin de knelpuntcategorieën van de KLu vertegenwoordigd zijn, proberen ze thema’s te achterhalen die bij het personeel leven. ‘Als je het heel sec bekijkt, zoeken we gewoon luchtmachters in verschillende functiegroepen, de rest is niet interessant’, zegt Bastiaan Knip. ‘Toch wil je een afspiegeling zijn van de maatschappij. Met klankbordgroepen voorkom je dat je gaat denken voor de doelgroep. We kunnen zelf wel iets verzinnen, maar we hebben de kennis gewoon in huis.’

Meldpunt Deeltijd Een van de zaken waarvoor luchtmachters bij Tanja Heringa terechtkunnen, is bemiddeling in deeltijd werken. Dat geldt zowel voor mannen als vrouwen. In overleg met de aanvrager, zijn of haar commandant of vakoudste en P&O, bekijkt Heringa in hoeverre het mogelijk is om deeltijd te werken in de huidige functie. Omdat dit niet altijd kan, wordt in overleg gezocht naar een functie die wel in deeltijd te vervullen is. Dit kan op het eigen onderdeel zijn, maar soms ook op een ander onderdeel. Een commandant mag niet zomaar een verzoek tot deeltijdwerken weigeren. Hij moet hierbij altijd rapporteren waarom hij of zij dit niet toestaat. Deeltijdwerken binnen een militaire organisatie was jarenlang lastig. Voor opleidingen als de Koninklijke Militaire Academie, Middelbare (MDV) en Hogere Defensie Vorming moet je bijvoorbeeld inwonend zijn. ‘Daar komt voorzichtig verandering in’, zegt Heringa. ‘In 2010 is de MDV bijvoorbeeld modulair. Ook is het een voordeel dat heel veel militairen getrouwd zijn met een militaire partner. Daardoor kun je uitzendingen en plaatsingen afstemmen, bijvoorbeeld de één nu een drukke commandantenfunctie en de ander dus even niet. Ook worden plaatsingen zo goed als mogelijk gezamenlijk afgestemd. Het is allemaal maatwerk, maar zeker mogelijk.’

Tevreden medewerkers De thema’s die uit de bijeenkomsten naar voren komen, blijven niet onaangeroerd. Heringa zoekt de vraagstukken uit op het gebied van behoud, en Knip gaat ermee aan de slag voor werving. Hij vertaalt de issues onder andere naar de website www. werkenbijdeluchtmacht.nl, zodat potentieel geïnteresseerden antwoorden op hun vragen kunnen vinden. ‘Werving en behoud zijn niet los van elkaar te zien’, zegt Knip. ‘Tevreden medewerkers zijn namelijk de beste ambassadeurs naar buiten toe.’ De klankbordgroepen bestaan uit plusminus vijftien personen van verschillende doelgroepen. Zo is er een klankbordgroep vrouwen, een groep allochtonen of mensen met een biculturele achtergrond, zoals ze zelf liever genoemd worden, en komt er nog een groep voor homoseksuelen, alhoewel voor die laatste groep nog weinig animo is. Omdat de ‘eigenschappen’ bicultureel en homo nergens geregistreerd staan, hebben Heringa en Knip rondgevraagd wie er eventueel in de groepen wilden plaats-


8

Enkele pagina’s van www.werkenbijdeluchtmacht.nl, waar vanaf januari ook de specifieke ‘vrouwenpagina’s’ beschikbaar zijn.

PERSONEEL

nemen. Inmiddels is van elk onderdeel wel iemand vertegenwoordigd. Geen aparte groep ‘In principe is de KLu net zo populair bij mannen als bij vrouwen’, blijkt volgens Knip uit de bijeenkomsten. ‘Er ontstaat echter een probleem als je vervolgens

inga verder. ‘Ook was er behoefte aan een ombudsfunctie voor vragen (zie kaders, red.). Van alle thema’s die leefde, heb ik een actieplan met doelstellingen gemaakt. Hierin komen naast de balans werk en privé, ook zaken aan bod als het boeien en binden door mentorprojecten voor multiculturele medewerkers en vrouwe-

Ombudsfunctie Heringa vervult voor alle KLu’ers ook een ombudsfunctie. Op haar nulzes (zie outlook) kan iedereen vragen stellen op het gebied van zorg en arbeid. Heringa kan hierin eventueel bemiddelen. Dit geldt voor uiteenlopende onderwerpen, zoals: ‘Ik ben alleenstaande ouder geworden en kan het niet meer combineren met ploegendiensten. Hoe pak ik dit aan?’ ‘Ik wil een kolfruimte hebben, maar er is geen mogelijkheid op het onderdeel waar ik zit.’ ‘Ik heb een ziek kind, hoe zit het recht op zorgverlof?’ ‘Mijn loopbaan gaat te langzaam, ik heb het gevoel dat ik word gediscrimineerd of tegengewerkt. Kun je hierin bemiddelen?’ ‘Hoe zit het met adoptierechten?’ ‘Ik wil graag mijn kinderen graag in de buurt van mijn werk onderbrengen. Is er in de buurt een kinderopvang?’

als organisatie geen rekening meer houdt met de groepen. In een bepaalde levensfase komen er bijvoorbeeld vaak kinderen. Dat is het moment dat je als organisatie mogelijkheden kunt bieden in deeltijdwerken. Als wij dat stelliger kunnen roepen, wordt Defensie ook een aantrekkelijker werkgever dan het al is.’ ‘Uit de klankbordgroep bleek dat er een meldpunt deeltijd moest zijn’, gaat Her-

lijke onderofficieren. Ook zijn we bezig met het inbedden van diversiteitslessen in opleidingen en met diversiteit binnen operaties. In sommige culturen wordt bijvoorbeeld nog steeds vreemd aangekeken tegen een vrouwelijke commandant. De bedoeling is om de thema’s in de totale bedrijfsvoering te integreren. Vrouwen en biculturelen willen namelijk niet als aparte groep worden meegenomen.’

Praktijk vs realiteit Volgens Heringa en Knip is er op het gebied van arbeid en zorg veel mogelijk binnen Defensie. Regelgeving blijkt niet altijd afgestemd op de praktijk. ‘Wat betreft regelgeving op het gebied van zorg en arbeid loopt Defensie vooruit op BV Nederland’, zegt Heringa. ‘Dat bevestigde prinses Máxima onlangs nog op een bijeenkomst van het Defensie Vrouwen Netwerk. Het probleem zit vaak in praktijk. Lijnmanagers kunnen niet altijd met regelgeving overweg of niet toepassen in het geval van operationele noodzaak. Ik ben nu bezig om theorie en praktijk beter op elkaar af te stemmen, want er is zóveel mogelijk.’ En waarom er nu pas mee aan de gang wordt gegaan? ‘Mijn voorgangster, majoor Elanor Boekholt-De Goede, is ook hiermee bezig geweest. Zij heeft veel voorbereidend werk verricht, vooral op het gebied van genderbewustwording. Zowel de C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen als PCLSK generaal-majoor Erik Oliemans vinden werving en behoud van luchtmachtpersoneel belangrijk. Daarom kunnen we er nu nog voortvarender mee aan de slag’. •

Lijkt het je leuk om in een klankbordgroep plaats te nemen, meld je dan aan bij Tanja Heringa via [email protected]

Werving Uit de klankbordgroep ‘vrouwen’ blijkt dat de volgende vragen leefden bij vrouwen toen ze bij de KLu solliciteerden. Hieronder een aantal voorbeelden. Alle vragen en antwoorden zijn terug te vinden op www.werkenbijdeluchtmacht.nl/vrouwen. Hoe het is om als vrouw in een mannenwereld te werken? Knip: ‘Het beeld dat buiten de luchtmacht leeft, leeft gelukkig niet binnen de organisatie, want de KLu laat iedereen in zijn/haar waarde, ongeacht geslacht, afkomst, religie of seksuele voorkeur. Maar je moet de koppeling vervolgens wel maken door vrouwen kennis te laten maken met de organisatie. Dat kan op een actieve manier. Zo kunnen geïnteresseerden via de website aangeven dat ze met een vrouwelijke militair willen praten, bijvoorbeeld uit de klankbordgroep of uit de voorlichting. Ook kunnen mensen via de site rechtstreeks vragen stellen aan deze personen en eventueel een bezoek brengen aan een basis.’ Hoe zit het met uiterlijke verzorging. Kun je vrouw zijn en blijven in de organisatie? Knip: ‘Natuurlijk kan dat, alleen zul je gedurende opleidingen, oefeningen en uitzendingen wat aanpassingen moeten doen onder andere ten behoeve van veiligheid. Omdat daar nu echter nog geen eenduidige regelgeving voor is, wordt dit laatste onderwerp beperkt besproken op de webpagina’s.’ Hoe ziet een dag uit het leven van vrouwen uit de praktijk eruit? Knip: ‘We hebben vrouwen in verschillende functiegroepen gefilmd. Deze clips staan ook op de website.’ Uit de klankbordgroep biculturelen kwamen onder meer de volgende vragen naar voren. Alle vragen en antwoorden hierop zijn tegen de zomer terug te vinden op www.werkenbijdeluchtmacht.nl/religie. Ik mag van mijn geloof geen varkensvlees, maar wil ook wel eens een kroket op het werk eten. Kan dat? Knip: ‘Uiteindelijk werd de rundvleeskroket wel aangekocht, maar vervolgens weer in varkensvet gebakken. Wil je hier pragmatisch mee om gaan, hoef je geen dure bureaus in te huren, maar gewoon wat extra frituurpannen aan te schaffen. Dat hebben we dus gedaan. Dat kost niet veel, maar zijn net de dingen die het leven aangenaam maken.’ Waarom zien we weinig biculturelen terug in de wervingscampagne? Knip: ‘Wij streven ernaar ook onze biculturele medemens in beeld te brengen, maar blijkbaar ervaren zij dat niet zo. Volgens hen komen meestal de blanke vlieger en de allochtone techneut in de campagnes naar voren. Ik denk dan ook dat we alle rolmodellen in de wervingsuitingen vanaf nu aan de biculturaliteit klankbordgroep moet toetsen.’

9


M AT E R I E E L

Tekst: Ingmar Kooman

Kandidatenevaluatie opvolging F-16 maakt duidelijk:

‘F-35 beste vliegtuig voor taak’

De F-35A Lightning II van Lockheed Mar tin. Foto: Arno Marchand

De F-35 of Joint Strike Fighter (JSF) is kwalitatief en prijstechnisch het beste toestel als vervanger van de F-16 bij de Koninklijke Luchtmacht. Bij een onafhankelijk getoetste kandidatenevaluatie stak de F-35 met kop en schouders boven de concurrenten uit. Staatssecretaris van Defensie Jack de Vries liet op 18 december weten dat hij op basis van deze conclusie het kabinet zal aanbevelen in de testfase van de F-35 te par ticiperen en pleit voor de aanschaf van twee testtoestellen. DE VLIEGENDE HOLLANDER

10

De F-35 Lightning II van de Amerikaanse vliegtuigfabrikant Lockheed Martin is al eerder geëvalueerd als het beste toestel voor de beste prijs. Dit blijkt al uit een eerdere kandidatenvergelijking door het ministerie van Defensie in 2001. Onderzoek van het ministerie van Economische Zaken wijst bovendien uit dat het JSF-project ook de beste kansen voor de Nederlandse industrie biedt. Daarom geeft de politiek in dat jaar groen licht om deel te nemen aan de System Development and Demonstrationfase van de F-35. In 2010 zal de Tweede Kamer een beslissing nemen over de uiteindelijke vervanger van de F-16 en de aantallen. Op verzoek van het parlement is de tweede kandidatenvergelijking naar voren gehaald en in 2008 uitgevoerd. Het projectteam Vervanging F-16 voert, in samenwerking met het Onderzoeksinstituut TNO en het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), halverwege dit jaar een nieuwe vergelijking uit. Hierin worden zowel de Advanced F-16, als de F-35 en de Gripen Next Generation op geschiktheid beoordeeld. De Franse vliegtuigbouwer Dassault en het Eurofighter-consortium besluiten hun

M AT E R I E E L

De Gripen Next Generation van SAAB. Foto: Frans Dely

Rafale, respectievelijk Typhoon niet langer kandidaat te stellen. Uitgesproken Kwaliteit, prijs en levertijd, daarop zijn de drie kandidaten in de nieuwe evaluatie getoetst, vertelt kolonel Robert Geerdes. Het hoofd van het projectteam Vervanging F-16 van de Defensie Materieel Organisatie geeft samen met staatssecretaris van Defensie Jack de Vries tekst en uitleg bij de uitkomst van de kandidatenvergelijking. De F-35 scoort volgens Geerdes het beste op alle gebieden. ‘Bij kwaliteit praat je over missie-effectiviteit. Kort gezegd: wat heb je aan een systeem?’ Het kabinet-Kok II zette in 2001 de lijn uit door uit te spreken dat het met Defensie in het ‘hoogste geweldsspectrum’ wil opereren. Geerdes: ‘Die ambitie stelt hoge eisen aan een toestel. Daarom zijn de drie jachtvliegtuigen beoordeeld aan de hand van zes missieprofielen. De Block 4 variant van de F-35A die in 2015 beschikbaar komt, scoort het best op zes van de zes missies. De Gripen en de Advanced F-16 voldoen op twee van de zes hoofdmissies. Daaruit blijkt dat de F-35 het beste multirole gevechtsvliegtuig is.’ Op het hoofdthema prijs is het verschil tussen de drie toestellen minder uitgesproken. De investeringskosten voor de F-35 zijn het laagst, maar de levensduurkosten over dertig jaar zijn minder duidelijk. De brandstofprijs en dollarkoers zijn zo veranderlijk dat daar voor de komende decennia weinig harde uitspraken over gedaan kunnen worden. Wel is Geerdes er zeker van dat de 800 miljoen die Nederland al in de ontwikkeling van de JSF gestoken heeft, de prijs bij aanschaf van de toestellen zal drukken. Bovendien ziet hij in de Nederlandse deelname aan de ontwik-

keling een waarborg dat de aanschafprijs niet de pan uitrijst. ‘Daardoor kun je grote verrassingen wel uitsluiten. De prijs van de F-35 is gebaseerd op een totaal van 3173 toestellen. Gelet op dat aantal denk ik dat je wel kunt zeggen dat de F-35 de beste investering is, zelfs wanneer je die 800 miljoen er nog bij optelt.’

de Gripen diskwalificeert als gevechtstoestel. ‘De beoordeling is in verhouding tot de Nederlandse ambitie om missies in het hoogste geweldsspectrum uit te voeren, en met een blik op de uitdagingen voor de toekomst. De F-35 is daarvoor de beste kandidaat. De andere typen hebben geen onvoldoendes in algemene zin gekregen, maar ze halen de lat niet die wij als kabinet hebben vastgesteld.’

Objectiviteit en transparantie De Vries benadrukt dat de kandidatenvergelijking eerlijk is verlopen. Behalve de auditdiensten van Defensie en Economische Zaken heeft op verzoek van de Tweede Kamer ook de firma RAND Europe toegezien op de evaluatie. De Vries omschrijft het als ‘een extra check op de objectiviteit en transparanDe Advanced F-16 (in dit geval een Block 60-uitvoering) van Lockheed Martin. tie.’ Niet meer dan logisch, Foto: Lockheed Martin Aeronautics meent hij. ‘Ik begrijp de Kamer heel goed. Het gaat om belastinggeld en daar mag dan ook goed naar Stap voor stap gekeken worden.’ Geluidsbelasting is niet Nu de kandidatenevaluatie is afgerond, zal meegenomen in de kandidatenvergelijking. De Vries het kabinet aanbevelen om twee De Vries verwacht hiervoor geen problemen. testvliegtuigen te kopen en daarmee deel ‘Zowel voor de F-16’s, als voor hun opvolgers te nemen aan de Initiële Operationele Test geldt dat ze moeten voldoen aan de wettelijke en Evaluatie van de F-35. De Tweede Kamer beperkingen. De normeringen rondom de zal zich voor eind april uitspreken over de vliegbases blijven gehandhaafd.’ aanschaf van de twee testtoestellen. Daarmee De keuze voor de opvolger van de F-16 is volis volgens de staatssecretaris zeker nog geen gens De Vries meer dan een materiële kwesdefinitief besluit genomen over de opvolging tie. ‘De technische kant, de capaciteiten en de van de F-16. Dat is pas aan de orde in 2010, missies, vormt één onderdeel. Maar ik draag stelt hij. ‘We doen alles stap voor stap. Laten ook verantwoordelijkheid voor het personeel. we niet vooruitlopen op zaken die nu niet aan Dat moeten we op pad sturen met het beste de orde zijn. Nu beslissen we of we al dan materieel.’ Hij onderstreept dat de kandidaniet meedoen met de testfase. Verder gaat tenvergelijking noch de Advanced F-16, noch mijn verantwoordelijkheid nog niet.’ •

11


GESCHIEDENIS

Luchtmacht zegt na 95 jaar Soesterberg vaarwel

Adieu bakermat Stilte alom. De hangaars zijn verlaten en ook de kantoorgebouwen staan leeg. Helikopters stijgen er niet meer op en F-16’s al evenmin. Aan de overkant van de baan, op het vroegere Camp New Amsterdam rijdt een auto. Maar dat is alles. De vliegbasis Soesterberg, de bakermat van de Koninklijke Luchtmacht, is sinds 1 januari 2009 gesloten. Defensie stoot het gebied, dat sinds 1913 militair terrein was, om financiële redenen af. Tijd voor een korte terugblik, waarbij moet worden aangetekend dat de geschiedenis van de beginjaren van de KLu voor een groot deel samenvalt met de geschiedenis van Soesterberg. Tekst: Bert van Elk | Foto’s: Uit archief Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Soesterbergse officieren tijdens de mobilisatie van september 1914. Op de achterste rij van links naar rechts: tweede luitenant M.L.J. Hofstee, luitenantter-zee derde klasse H.G. van Steijn, vaandrig M. van Meel, eerste luitenant F.A. van Heijst, kapitein H. Walaardt Sacré, eerste luitenant L.F.A. Coblijn, eerste luitenant A.K. Steup, ir. H.A. Vreeburg en vaandrig H. Bakker. Op de voorste rij van links naar rechts: tweede luitenant G.A. Koppen, eerste luitenant A.N.S.W.L. Coblijn, tweede luitenant J. Labouchère, luitenant-ter-zee derde klasse A. Thomson en eerste luitenant L.J. Roeper Bosch. Landmachtkapitein der Genie H. Walaardt Sacré was de eerste commandant van Soesterberg.


12

GESCHIEDENIS

Om gelijk maar met de deur in huis te vallen en een mythe te ontzenuwen: de vliegbasis Soesterberg is niet het eerste militaire vliegterrein van Nederland. Het allereerste militaire vliegveld is gedurende een week, van 20 tot en met 26 september 1911, een weiland bij café de Pettelaar, even ten zuiden van Den Bosch. Het is de eerste keer dat er in Nederland aan een oefening vliegtuigen meedoen. Niet minder dan zes stuks, zo ongeveer het complete particuliere vliegpark van ons land op dat moment, is voor een oefening rond de lijn

van Nederlands fabrikaat – om bij wijze van proef een luchtvaartafdeling te kunnen laten functioneren. Die twee vormen slechts het begin, want er zijn naar verwachting minstens dertig toestellen nodig ‘voor eene behoorlijke vliegtuigorganisatie’. De toenmalige Chef van de Generale Staf, generaal C.J. Snijders, kiest voor een terrein van 300 hectare bij Soesterberg als vliegbasis. Niet verwonderlijk, want het is al sinds 1910 in gebruik bij de Maatschappij voor Luchtvaart. Die is commercieel geen succes en staat op het punt failliet te gaan. Dat het rijk het terrein en de gebouwen wil overnemen is dus meer dan welkom. In maart 1913 volgt het Koninklijke Besluit, waarin de oprichting van de ‘Luchtvaartafdeeling’ (LVA) wordt bekendgemaakt. De nieuwe loot aan de Defensiestam kan door de Eerste Wereldoorlog over voldoende geld beschikken en in 1918 wordt 2,4 procent van het Defensiebudget, ruim 4,2 miljoen gulden, aan de militaire luchtvaart uitgegeven. De vliegbasis bestaat aanvankelijk uit een heideveld met enkele houten gebouwtjes en een restaurant, maar verandert al snel in een volwaardig vliegveld met werkplaatsen en kantoren. In juli 1914 komt bij voorbeeld het eerste klasje van vijf aspirant-vliegers op. Door de oorlog moeten de Nederlandse grenzen nog beter worden bewaakt. Er komen daarom hulpvliegvelden bij Arnhem, Gilze-

Prins Hendrik maakt kennis met de luchtvaart op de Soesterbergse vliegheide waar bij tijd en wijle nog al eens een vliegtuig verongelukt, zoals deze Rumpler C.VIII. Gezien de hoge begroeiing mag dat geen wonder worden genoemd.

Harderwijk – ‘s Hertogenbosch ingehuurd. De vliegtuigen vliegen door het matige weer in die week niet al te veel, maar toch. De Militaire Luchtvaart Commissie, ingesteld om na te gaan wat voor militair voordeel er uit de luchtvaart valt te behalen, concludeert al snel na de oefening dat vliegtuigen voor verkenningen onmisbaar zijn en de landmacht vliegtuigen moet aanschaffen en vliegers opleiden. Ook dient er een terrein te worden gekocht voor een vliegkamp. De commissie concludeert in 1912 dat het rijk minstens twee toestellen hoort kopen en twee lesvliegtuigen – het liefst

Het oudste monument van de Militaire Luchtvaart bevindt zich op de Vliegbasis Soesterberg. Op 30 juni 1923 onthult de toenmalige Chef van de Generale Staf, luitenantgeneraal M.D.A. Forbes Wels, het monument dat wordt opgericht ter nagedachtenis aan de gevallen kameraden. Op 10 oktober 1935 werd een, door de toenmalige

Optocht ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Luchtvaartafdeeling.

kapitein W.C.J. Versteegh geschonken, bronzen palmtak op het monument geplaatst.

Rijen, Vlissingen en Venlo. In 1916 volgt ook nog een vliegveld bij Oldebroek voor de opleiding van artilleriewaarnemers en één bij Amsterdam: Schiphol. Dat vliegveld is belangrijk omdat het binnen de Stelling van Amsterdam ligt, en de LVA in geval van nood daarnaar kan uitwijken. Voor de vroege luchtmacht is Soesterberg echter het kloppend hart. Interbellum Na het einde van de Eerste Wereldoorlog gaan de uitgaven voor de Nederlandse krijgsmacht flink omlaag. Pas in 1937 worden ze weer verhoogd. Dat betekende dat de LVA tot die tijd een stap moet terugdoen. Van uitbreiding is geen sprake meer en al het beschikbare geld wordt gebruikt om de bestaande organisatie overeind te

De organisatie en het materieel waren nog uiterst bescheiden. Bij de start in 1913 wordt gevlogen met het gehuurd vliegtuig: ‘de Brik’ van Marinus van Meel. De vliegbasis bestaat aanvankelijk uit een heideveld met enkele houten gebouwtjes. Op 15 maart 1916 vliegen deze zeven Farmans onder leiding van eerste luitenant F.A. van Heijst van Soesterberg naar Gilze-Rijen.

13


GESCHIEDENIS

Overzicht van een vol platform op Soesterberg met achttien DB-8A’s en enkele Fokkers tijdens de mobilisatie van 1940.

houden. Het permanente detachement op Schiphol verdwijnt in 1921 en daardoor wordt Soesterberg het enige militaire vliegveld waarop alle activiteiten van betekenis zijn geconcentreerd. Op Gilze-Rijen en Schiphol blijven slechts enkele militairen achter zodat inkomend en uitgaand vliegverkeer mogelijk blijft. De LVA wordt zo klein dat er precies genoeg militairen zijn om de organisatie draaiend te houden. Met reservisten en dienstplichtigen zal de afdeling weer op sterkte worden gebracht in het geval van een oorlog. Hoofdtaak van de luchtmacht is in de jaren twintig en dertig het uitvoeren van verkenningen. Het uitschakelen van vijandelijke vliegtuigen staat op de tweede plaats en het bombarderen van doelen op de derde. In het geval van een oorlog is de ondersteuning van het veldleger de voornaamste taak. De bezuinigingen hebben steeds meer effect op de organisatie. In 1932 leidt de ontwikFokker T.5 bommenwerper nr. 856 op de bakermat aan kelingen ertoe dat de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Dit toestel de LVA in tweeën maak operationeel deel uit van de Bombardeer Vliegtuiwordt gesplitst: gafdeling die op Schiphol was gestationeerd. de LVA en het Luchtvaartbedrijf (LVB). De laatste is verantwoordelijk voor de technische zaken, de LVA voor de rest. In de loop van de jaren


14

dertig komt de leiding van de LVA tot de conclusie dat het eigenlijk niet meer verantwoord is om de hele luchtmacht op Soesterberg geconcentreerd te houden. Immers, met een goede aanval is het mogelijk de gehele Nederlandse luchtmacht in één keer uit te schakelen. In mei 1936 valt de beslissing om de jachtvliegtuigafdeling te verhuizen naar Schiphol. Gilze-Rijen wordt uitgebreid en er dienen nieuwe vliegvelden te komen bij Bergen (in Noord-Holland), Texel en Valkenburg. De LVA wordt onderverdeeld in drie afdelingscholen die op termijn moeten uitgroeien tot regimenten. In juli 1939 zijn ze een feit en verdwijnt de LVA. Er is daarna sprake van de Luchtvaartbrigade. De brigade wordt ook een wapen: het Wapen der Militaire Luchtvaart. Het eerste regiment is gericht op luchtverdediging, het tweede ondersteunt het Veldleger en het derde zorgt voor de opleidingen. Ook wordt het Commando Luchtverdedigingen in het leven geroepen. Hierin worden alle middelen voor de luchtverdediging, de Luchtvaartbrigade, de luchtdoelartillerie, de zoeklichten, de luchtwachtdienst en de luchtverdedigingskringen in een organisatie

Beëdiging van officieren door kolonel P.W. Best.

ondergebracht, onder leiding van generaal-majoor P.W. Best. Bij de afkondiging van de mobilisatie vertrekt de vliegeropleiding van Soesterberg naar Souburg bij Vlissingen, Haamstede en Texel. Door de enorme verliezen aan jachtvliegtuigen op 10 mei 1940 krijgt de Luftwaffe al direct een duidelijk luchtoverwicht. Op het verdere verloop van de strijd heeft het wapen der Militaire Luchtvaart weinig invloed kunnen uitoefenen. Een vliegerklas voor een Fokker C.X. Dit tweepersoons verkenningsvliegtuig kwam in 1936 in dienst en werd ingedeeld bij de Strategische Verkenningsvliegtuigafdeling. Om eind jaren dertig als strategische verkenner ingezet te kunnen worden, bleken snelheid en actieradius te gering.

GESCHIEDENIS

Twee F-4E Phantoms van het 32nd Tactical Fighter Squadron in close formation met twee cleane F-104G Starfighters van het 323 Squadron.

Soesterberglied (eerste couplet) squadrons de Vliegbasis Soesterberg Opbouw Wij vliegen over Bosch en hei, als thuisbasis. Ze vliegen onder andere Nederland komt berooid en verwoest uit met de Spitfire, Gloster Meteor, Hawker de Tweede Wereldoorlog en Soesterberg Rond polder en langs strand, Hunter en F-86K Sabre. Een net iets is daarop geen uitzondering. De basis Wij starten en wij landen weer andere versie van deze Sabre is de F-86F. is in de meidagen door de Luftwaffe Daarvan arriveren er op 1 november 1954 gebombardeerd en de startbaan wordt In ’t hart van Nederland! een heel aantal als het 512th Fighter Day niet hersteld. Soesterberg wordt slechts Daar leven en daar werken wij, Squadron als nieuwe ‘bewoners’ van een oefenveld. Wat er nog aan bebouwing Daar slaat de motor aan, Soesterberg. De Amerikaanse eenheid staat, verwoestten de Engelsen met bomverlaat zijn basis in Zuid-Oost Engeland bardementen. De wieg van Neerlands Luchtvaart heeft en vormt de voorhoede van het 32nd Van de tradities van Soesterberg is na de In Soesterberg gestaan! Tactical Fighter Squadron zoals het op 8 oorlog evenmin iets over. Na de meidagen september 1955 wordt omgedoopt, en dat is het Wapen der Militaire Luchtvaart uitpas bijna veertig jaar later zal vertrekken. De ‘Wolfhounds’, zoals eengevallen: een deel van de officieren verdwijnt in krijgsgevangenhun bijnaam luidt, betrekken het zuidelijk deel van de basis dat ze kampen en een ander deel weet uit te wijken naar geallieerd gebied. als eerbetoon aan het voormalige Nieuw Amsterdam (het huidige Veel Nederlands personeel wordt ondergebracht bij hetzij de RAF, hetzij bij het 320 Squadron of elders. Na de oorlog is er praktisch niets, behalve de wil een nieuwe organisatie op te bouwen. Van sommige nieuwe gebouwen in de omgeving van Soesterberg, zoals het door de Duitsers gebouwde Officierscasino, wordt dankbaar gebruik gemaakt. De vliegbasis is pas weer in augustus 1951 herbouwd en volledig operationeel. De Engelse invloed op de luchtstrijdkrachten is na de oorlog groot. Een flink aantal officieren heeft de oorlog in Groot-Brittannië doorgebracht. Uniform en rangonderscheidingstekens lijken op die van de Royal Air Force. De Oud-Soesterbergers die uit de krijgsgevangenkampen terugkeren, herkennen nog maar weinig van vroeger. Maar men moet wel met elkaar verder. F27 C-10 in oude kleurstelling en drie Aloutette III’s. De F27’s waren jarenlang een graag Ook voor wat betreft het materieel is men op de Engelsen aangewegezien gast tijdens vliegshows. Als enige was het 334 Squadron in staat om met een zen na de oorlog. Immers: in de meidagen is het meeste Nedervrachtvliegtuig een vliegdemonstratie te verzorgen. En één op hoog niveau waarmee ze op landse materieel de International Air Tattoo zelfs de eerste prijs haalde. vernield. In oktober 1945 koopt NederNew York) Camp New Amsterdam noemen. De oorspronkelijk uit land niet minder dan Texas afkomstige eenheid maakt al in 1942 kennis met Nederland, 385 vliegtuigen van want dan wordt een gedeelte van het squadron gedetacheerd op de de RAF. Nederlandse Antillen. Het embleem van de eenheid, de wolfshond met zijn tong uit zijn bek, word door de Walt Disney Studio’s ontworpen. De USAFE-eenheid staat geheel tegen Amerikaanse Amerikanen gewoonten in onder Nederlands operationeel commando. Een jaar Vanaf 1951 hebna aankomst gaat de eenheid over op de verbeterde F-100 Super Saben verschillende bre. De verdiensten van het 32nd Tactical Fighter Squadron worden – Nederlandse – hoog gewaardeerd, want het squadron mag zich na 1959 ‘koninklijk’ noemen; net als de andere eenheden van de KLu mag het Nadat de luchtmacht in een lauwerkrans rond het embleem voeren, met daar bovenop de 1953 al een zelfstandig koninklijke kroon. Het was (en is) de enige Amerikaanse eenheid krijgsmachtdeel werd, die dat mag en omdat Soesterberg ook nog eens dicht bij Soestdijk overhandigt koningin ligt, krijgt het de bijnaam ‘The Queens own’. Vanaf 1960 wordt de Juliana op 5 september F-102 Delta Dagger in gebruik genomen en veranderd de naam 1965 de luchtmacht het van de eenheid in 32nd Fighter Interceptor Squadron. In 1968 vaandel aan luitenantwordt het 32nd Tactical Fighter Squadron en opereert het met de generaal A.B. Wolff. 15


GESCHIEDENIS

Drie F27’s staan op 20 mei 1992 klaar voor vertrek om in ongeveer een week tijd naar Thailand te vliegen. Op 18 november keren de vrachtvliegtuigen weer terug op hun nieuwe thuisbasis Eindhoven. Het detachement bestaat uit zestig man.

F-4E Phantom II. De F-4 wordt in 1978 afgelost door de F-15 Eagle. Met een variant daarvan vliegt de eenheid nog steeds als op 13 oktober 1993 de eerste F-15’s teruggaan naar de Verenigde Staten, omdat de eenheid wordt wegbezuinigd. Alles bij elkaar wonen er permanent ongeveer 2500 Amerikanen in Soesterberg en omgeving. In oktober 2004 zijn mens en materieel allemaal vertrokken. Fokkers Twee dagen na het eerste vertrek van de F-15’s landt op Soesterberg een F27. Op zich geen bijzondere gebeurtenis, ware het niet dat deze Troopship daarna nooit meer zal vliegen. Deze in rood-witblauwe demonstratiekleuren gehulde F-27 is namelijk bestemd voor het Militaire Luchtvaart Museum. Fokker F27’s zijn die dagen bezoekers op Soesterberg, nadat de vliegbasis vanaf 1968 bijna een kwart eeuw het thuis is voor het 334 Squadron dat met drie Friendships en negen Troopships vliegt. In 1972 zet 334 zich al in voor de Verenigde Naties met een uitzending naar Soedan, en het zal niet

Aan de aanwezigheid van de 32nd Fighter Group van de Amerikaanse luchtmacht komt in 1994 een einde omdat de spanningen tussen Oost en West Europa na de val van de Muur in 1989 sterk waren afgenomen. De laatste drie F-15 Eagles vertrekken op 13 januari 1994 naar de Verenigde Staten.

de laatste UN-inzet zijn. Na het ineenstorten van het Warshaw-Pact eind jaren tachtig maakt 334 al veel vluchten naar het voormalig Oostblok. Tijdens kerstnacht 1989 wordt er zelfs alarm geslagen nadat de dictatuur van de Roemeense leider Ceausescu ineenstort. Het squadron moet met alle beschikbare toestellen – negen in


16

totaal, en voorzien van rode kruizen – zoveel mogelijk hulpgoederen brengen. Tijdens de Golfoorlog van 1991 onderhoudt 334 een dagelijkse luchtbrug naar de Nederlandse geleidewapeneenheden op Dyarbakir in Turkije. In 1991 wordt bekend gemaakt dat de tijd voor de F-27’s erop zit en ze vervangen gaan worden door een mix van kleine- middelgroteen grote transportvliegtuigen. Maar ook dat het squadron – mede met het oog op grotere passagiersstromen – gaat verhuizen naar Eindhoven. Dat gebeurt op 18 mei 1992. Maar twee dagen daarna vertrekken nog drie F27’s voor een half jaar naar Thailand om daarvandaan de UN-missie in Cambodja te ondersteunen. Helikopters Na het vertrek van F27 en F-15, wordt de bakermat de basis voor nieuwe helikoptervloot van de KLu. Het 298 Squadron – ontstaan uit 6 ArVa Squadron – vliegt in 1950 en 1951 al even met de Auster vanaf Soesterberg. In september 1968 komt de eenheid weer terug en vliegt tot en met 1995 met de Alouette III. In dat jaar worden ze geleidelijk vervangen door de Chinook (middel-)zware transporthelikopter. Het 300 Squadron dat het grootste deel van het bestaan op Deelen staat en eveneens met de Alouette vliegt, stapt in 1996 over op de Cougar (lichte) transporthelikopter en krijgt ook Soesterberg. Na 1 augustus 1994 maakte vliegbasis Soesterberg deel uit van de Groep Helikopters, samen met de Vliegbasis Gilze-Rijen. In juni 1995 verandert die naam in de Tactische Helikoptergroep Koninklijke Luchtmacht. Die gaat het afgelopen jaar op zijn beurt op in het Defensie Helikopter Commando, samen met de helikoptereenheden van de Vliegbases Gilze-Rijen en Leeuwarden en Maritiem Vliegkamp De Kooy. Achtereenvolgens vertrekken in het najaar van 2008 de Alouettes, Cougars en tenslotte de Chinooks naar GilzeRijen. In de onderkomens die ze achterlaten zal in de toekomst het nieuwe Defensie Museum verrijzen. Wat sinds 1 januari achterblijft op de lege vliegbasis, de bakermat van de militaire luchtvaart, zijn slechts herinneringen. • Voor deze tekst is naast informatie van Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie onder andere gebruik gemaakt van de boeken ‘Vlucht door de tijd’ van A.P. de Jong, en ‘Squadrons van de Koninklijke Luchtmacht’ van Willem Helfferich.

OPLEIDINGEN

HeloTEMP maakt kwaliteitsslag in vliegveiligheid Uit de missie in Afghanistan blijkt dat een ervaren mentor van onschatbare waarde is voor relatief onervaren helikoptervliegers. Een reeks aan supervisietrainingen op de Vliegbasis Gilze-Rijen moet (aankomende) gezagvoerders voorbereiden op hun toekomstige taken. Ervaren vliegers verfijnen in deze niveaucursussen op het gebied van leidinggeven en vliegveiligheid de inzichten van hun cursisten en reiken hen operationele tips & tools aan.

Helikopterview op leiderschap Techniek en procedures alleen zijn niet voldoende om als helikopterbemanning de taken veilig en succesvol uit te voeren. De crux in dit verhaal zijn menselijke factoren. Die bepalen uiteindelijk of een goed getrainde bemanning een opdracht ook daadwerkelijk veilig tot een goed einde weet te brengen. Die menselijke component komt al aan bod in afzonderlijke vliegveiligheidscursussen, maar uit ervaringen in Afghanistan blijkt dat het overbrengen van ervaring door een mentor een absolute meerwaarde vormt. Daarom is de Helicopter Flying Supervisor Course (HFSC) in het leven geroepen. Daarin krijgen vliegers supervisietrainingen die aansluiten op hun operationele niveau. Deze cursussen worden gegeven onder verantwoordelijkheid van het hoofd TACTESS, dat staat voor TACtical Training, Evaluation and Standardisation Squadron. Het maakt onderdeel uit van het Bureau Opleidingen en Evaluaties van het 299 Squadron.

De supervisietrainingen zijn nu samen met de twee andere cursussen op het gebied van human factors (de Crew Resource Managementcursus of CRM en de cursus Vliegfysiologie) bijeengebracht door het werkverband Helicopter Threat and Error Management Program (HeloTEMP). Daarbinnen zorgt CRM voor een standaardisatie van de manier waarop de bemanningsleden met elkaar omgaan. Kort gezegd: communicatie, procedures en regelgeving. De cursus Vliegfysiologie richt zich op de fysieke grenzen waar een bemanning in het uitvoeren van haar taken tegenaan kan lopen. De (vlieger)supervisietraining is een eendaagse cursus die de verplichte periodieke CRM- en vliegfysiologiecursus overgiet met een leiderschapssausje dat bestaat uit praktijkervaringen en een casus. Vanaf dit jaar krijgt elke helikopterbemanning hiermee te maken, al spitsen de gevorderde supervisietrainingen zich toe op de vlieger.

Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: Fabienne Wink

Foto rechts: Binnen het Defensie Helikopter Commando werken maritieme vliegers en gezagvoerders van de KLu samen. ‘Alles heeft zijn eigen uitdaging, maar leiderschapskwesties blijven hetzelfde.’

17


OPLEIDINGEN

Rijbewijs ‘We wilden een kwaliteitsslag maken in onze vliegveiligheidscursussen. Die brengen we hiermee op een hoger niveau’, vertelt majoor Gwen Bakx, die als vliegveiligheidsdeskundige verbonden is aan HeloTEMP. ‘Natuurlijk proberen we alles af te dekken met weten regelgeving. Maar in de dagelijkse praktijk loop je ook tegen grijze gebieden aan. Dan is supervisie cruciaal. Zolang je met mensen werkt, zijn fouten immers niet uit te sluiten. Het gaat erom dat je dreigingen erkent, herkent en ernaar kunt handelen.’ Elke supervisietraining is een niveaucursus en daarmee afgestemd op de verantwoordelijkheden van de vlieger. ‘Naarmate je als gezagvoerder meer ervaring en zeggenschap krijgt, ga je steeds meer “buiten je kist” opereren’, zegt Bakx. De effectiviteit van de eigen bemanning, dat is de eerste verantwoordelijkheid van de vlieger. Naarmate deze als eerste vlieger en deel van de flight crew - opklimt naar pilot in command tot uiteindelijk section lead of flight lead komen er andere verantwoordelijkheden bij. De vlieger moet dan steeds meer overzien en schakelen

‘Let op je mensen, maar houd ook jezelf in de gaten.’


18

tussen verschillende niveaus. Hij moet bijvoorbeeld niet alleen het overzicht houden over zijn eigen toestel, maar ook over de planning en uitvoering van de operationele taak van één of meerdere helikopters. Een vlieger moet dus als het ware ook een helikopterview op zichzelf als leider krijgen. ‘De eendaagse supervisietraining moet vooral gezien worden als aanvulling op de theorie van de opleiding’, vertelt Bakx. ‘Vergelijk het met een rijbewijs. Zodra je het papiertje hebt, ben je bevoegd om de weg op te gaan. Maar dan begint het pas. Zo is het met de opleiding tot gezagvoerder ook.’ Koorddansen Ervaring doe je namelijk niet op uit een boekje. Ook niet op het gebied van supervisie. Maar finding out the hard way is ook niet de ideale manier. Daarom kregen de jonge (aankomend) gezagvoerders van het Defensie Helikopter Commando (DHC) bij de eerste Pilot in Command Supervisors Training (PST) op 3 december op de Vliegbasis Gilze-Rijen van een ervaren collega inzichten in datgene waar ze in hun toekomstige rol tegenaan kunnen lopen. Met acht uitzendingen op zijn naam en ruim twaalf dienstjaren maakte kapitein Maarten al aardig k wat leerzame situaties mee. w Sommige omstandigheden S waarin regels en procedures w niet voorzagen, stelden hem als n ‘baasje’ fl ink op de proef. Hij ‘

Kapitein Maarten: ‘Houd controle, maar zoek daarin wel een middenweg.’

had zowel vanuit zijn rol als Chinookvlieger, maar ook als S-3 Air (verantwoordelijk voor de planning van operaties) heel wat te melden aan zijn collega’s net iets lager op de operationele ladder. ‘Leiderschap is geen exacte wetenschap. Als militair vlieger ontkom je soms niet aan gevaarlijke situaties, maar daarbinnen opereer je zo veilig mogelijk’, onderstreepte hij. Afghanistan vergde keer op keer het uiterste van zijn bemanningen. ‘Het is hot & high, met brownouts door alle stof en met bovendien een hoog dreigingsniveau. Na een dag met meerdere inzetten kregen we bijvoorbeeld nog een verzoek

OPLEIDINGEN

om een passagierstransport te doen. We zaten al aan het toegestane aantal vlieguren voor die dag en de hele bemanning zat er flink doorheen. Bedenk dat wanneer jij als gezagvoerder het zwaar hebt, dat de

wel een beetje een hellend vlak zijn.’ Maak ook gebruik van die hiërarchie, drukte hij zijn collega’s op het hart. ‘Baasje zijn is soms moeilijk en niet altijd even leuk. Maar doe je het goed, dan gaan je mensen voor je door het vuur.’

Baasje Alle operationele types van het DHC zijn vertegenwoordigd in de eerste elfkoppige klas van de vliegersupervisietraining. Maar zowel de vliegers op de Apache, Cougar, Chinook, Lynx als de AB-412 kunnen hun voordeel doen met de verhalen van kapitein Maarten. Hoewel de cursisten zelf ook al wel inzet- of uitzendervaring hebIn de casus draaien de rollen even om en moet de Apachevlieger ben, maken zijn ervaringen het denken als eerste vlieger op de Lynx. containerbegrip ‘vliegersupervisie’ heel concreet en tastbaar. ‘De theorie is uiteraard al bekend en minder ervaren kerel naast je het nog een logisch’, vertelt eerste luitenant Willem. stuk moeilijker heeft. Op dat moment ben ‘Maar hij geeft ons concrete tips & tools ik op de rem gaan staan. Als onze mensen mee waar wij in onze praktijk ook wat aan in nood zijn, vindt iedereen altijd nog wel hebben. Zorg dat de verschillende “clubjes” wat extra energie. Maar deze klus kon ik in je kist ook onderling over alles praten. niet verantwoorden naar mijn mensen. Zo krijg je de pijnpunten op tafel.’ Voor Dus heb ik de opdracht teruggegeven aan de co-piloot op de Cougar is het daarnaast mijn commandant.’ verhelderend om een wat beter Gezagvoerder zijn, heeft wel wat weg van koorddansen, schetste hij. ‘Je bent de baas, beeld te krijgen van het werk op het niveau boven dat van de maar je moet ook feeling houden met je pilot in command. ‘Je vraagt je mensen. Ga continue het gesprek met ze toch vaak af: wat doen die baasaan. De onderlinge verhoudingen moeten jes van ons?’ vlak zijn voor de veiligheid, zodat ze naar Ook Lynx-vlieger luitenant-terje toekomen als iets niet goed is. Maar laat zee der tweede klasse Mattijn is de hiërarchie niet helemaal los, het mag

vol lof. ‘Het maakt niet uit of je hier zit als maritiem vlieger of als gezagvoerder op een Cougar of Apache. Alles heeft zijn eigen uitdaging, maar de leiderschapskwesties blijven hetzelfde. Of je nu midden in de nacht in een vliegende storm mensen van een schip moet halen of dat je mensen ergens in Afghanistan moet droppen: de omstandigheden verschillen, maar je rol als baasje is vergelijkbaar.’ Daarom waardeert hij de praktijkverhalen van kapitein Maarten ook erg. ‘Zijn aanbevelingen zijn allemaal goed toepasbaar, zowel in Afghanistan, op zee, als hier in Nederland. Soms is het bijvoorbeeld goed om eens een stapje terug te doen en iemand anders taken van je te laten waarnemen. Als gezagvoerder moet je altijd het overzicht houden.’ Bakx hoopt dat dergelijke inzichten beklijven. Deze ene cursusdag vliegersupervisie dient vooral als aanzet tot de verdere verbetering van het leiderschap en veiligheid in trainingen, oefeningen en op uitzending. ‘Supervisietraining houdt niet op bij een dagje in een lokaal zitten,’ benadrukt ze. ‘De vliegers moeten onderling blijven praten over leiderschap, ervaringen delen en van elkaar leren.’ •

Eerste luitenant Willem: ‘Op uitzending blijkt pas hoe belangrijk tijdig je rust pakken is.’

Vier Cougars van het 300 Squadron landen op Tarin Kowt. Afghanistan vergt veel van helibemanningen: hot & high, brownouts en een hoog dreigingsniveau.

19


INTERVIEW

FWIT groeit gestaag door toenemende behoefte wapeninstructeurs

Tekst: Frits Njio | Foto’s: via 323 TACTESS

Op zoek naar de Top 10 procent De afgelopen Fighter Weapons Instructor Training was een heel bijzondere volgens scheidend FWITsupervisor, majoor Richard Helsdingen. Voor het eerste namen alle vijf landen van European Participating Air Forces deel. Van de vijftien studenten gradueerden er op 27 november dertien. Sindsdien dragen ze de speciale badge op de linkerschouder, en mogen ze zich F-16 wapeninstructeur noemen.

‘We hebben een rijke historie’, vertelt majoor Richard Helsdingen enthousiast. Het 323 TACtical Training, Evaluation and Standardisation Squadron (TACTESS) doet binnen de luchtmacht, naast normale squadrontaken, alle audits op F-16 gebied, zoals de interne controle over technieken, tactieken en boekwerken. ‘Tevens hebben we een flight testcenter en organiseren we jaarlijks de Fighter Weapons Instructor Training. Dat doen we in EPAF-verband’, aldus Helsdingen. EPAF, dat staat voor de European Participating Air Forces, zijn de vijf landen die de F-16 MLU gebruiken: België, Denemarken, Nederland, Noorwegen en Portugal. Al sinds 20 jaar zijn deze landen deelnemer aan de cursus, en bovendien wordt samengewerkt tijdens NAVO-oefeningen en -operaties binnen of buiten Europa.

Van links naar rechts: Ook vliegen tijdens schemering en ’s avonds hoort bij het FWIT-programma. Trots tonen de dertien geslaagden hun FWIT-badge. FWIT-supervisor Richard Helsdingen. Leren lesgeven zoals student kapitein Joost laat zien hoort ook bij het lespakket. In de air-to-air fase wordt onder andere samengewerkt met Amerikaanse F-15’s van Lakenheath.


20

INTERVIEW

F-16 universiteit Helsdingen: ‘Ik noem de FWIT altijd de “F-16 universiteit” voor vliegers met drie tot vijf jaar vliegervaring na de vliegopleiding. Het is de pittigste opleiding als F-16 vlieger.’ Een regulier squadron telt zo’n 20 tot 23 vliegers, waarvan er twee tot drie wapeninstructeur zijn. Helsdingen: ‘Wij streven naar minimaal drie wapeninstructeurs per squadron, maar dat wordt niet altijd gehaald. Het is namelijk een heel intensieve baan, want je bent dé wapenexpert op de werkvloer. Zowel de jonge vliegers willen gebruik van je maken, als de commandant die je eigenlijk ook overal voor wil inzetten. Het legt een behoorlijke werkdruk op je.’ Het selectieproces vindt plaats op het eigen squadron waar de Ops-officier en commandant van het squadron, samen met de wapeninstructeurs de potentiële kandidaten selecteren. De instructeurs op het squadron die al eerder de FWITcursus volgden, vliegen met de kandidaten de opwerksyllabus en beoordelen de kandidaat op geschiktheid. ‘We zijn echt op zoek naar de Top 10 procent van de beste EPAF-vliegers. Nu zijn er hier sinds 1995 voor het eerst weer

ervaring en kennis overdragen op andere vliegers van zijn squadron om het niveau van zijn hele eenheid te verhogen.

vijftien van de beste en slimste vliegers van Europa een halfjaar bij elkaar. Een flink aantal, en dat komt door de enorme behoefte aan wapeninstructeurs in de squadrons. En die behoefte wordt alleen maar groter.’ Tijdens de FWIT wordt bij de studenten vooral hun vliegkwaliteiten doorontwikkeld. Het eerste lesonderdeel is academische vorming op F-16 gebied. Ten tweede moet hij beschikken over goede vliegeigenschappen en ten derde dient hij oog te hebben voor bewapening en vliegveiligheid, zoals het voorkomen van collateral damage. Ten vierde wordt bij hen een positieve professionele attitude doorontwikkeld. Als wapenleraar kan hij alle opgedane vliegervaring, instructie-

beide systemen kan worden geleid. Opdrachten van de FWIT lopen op in moeilijkheidsgraad, van eenvoudige tot steeds complexere missies. De laatste twee weken vormen het eindexamen waarin de studenten met een gesimuleerd grootschalig conflict te maken krijgen, met alle air-to-air en air-tosurface facetten.’

Eindexamen De FWIT valt uiteen in twee delen: op Leeuwarden en vanaf Ørland in Noorwegen. ‘Alle air-to-air missies vonden plaats vanaf Leeuwarden. Voor het eerst waren hiervoor AIM-9X hittezoekende-, en AMRAAM radargeleide raketten beschikbaar’, vertelt Helsdingen. ‘Air-to-surface – het uitschakelen van gronddoelen – doen we in Ørland. Waarom Noorwegen? Dat is tweeledig. Aan de ene kant transporteren we daarmee vliegtuiggeluid waarmee we de omgeving in Nederland ontlasten. Daarnaast zijn de vlieggebieden daar uitermate geschikt voor het air-to-service gedeelte van de FWIT. We kunnen daar laagvliegen door de fjorden, en dag en nacht hoogvliegen. Bovendien beschikt Ørland over een range waarop we bijna al onze munitie kunnen gooien. Maar ook daar beginnen we eerst eenvoudig; met oefenbommetjes. Later schakelen we over op echte laser- en GPS-geleide bommen, zoals de GBU-49 die door

Doorontwikkelen Onder die laatste categorie vallen closeair-support of CAS-missies zoals die nu in Afghanistan dagelijks plaatsvinden. Ook die worden uitvoerig beoefend. ‘We concentreren ons in de wapenschool niet alleen op een huidig conflict, want dan wordt de training te

beperkt’, zegt Helsdingen. ‘Wij kijken verder over de horizon om ook andere conflicten in de toekomst aan te kunnen. Voordat deze cursus begint, laten we onze inlichtingsdiensten briefings geven over wat er gebeurt en wat ons mogelijkerwijs te wachten staat in de komende vijf tot vijftien jaar aan luchtdreiging, gronddreiging en mogelijke oorlogsgebieden. Het is lastig te anticiperen op terreurdreiging, maar er zijn wel mogelijkheden. Zoals het onderscheppen van andere vliegtuigen. In deze FWIT hebben nog geen aandacht besteed aan de nieuwe fotoapparatuur RecceLite, omdat de beschikbaarheid van het systeem nog niet al te groot is. In volgende cursussen wordt daar mogelijk meer aandacht aan besteed om meer inzicht en tactieken in te verkrijgen. We proberen ons iedere keer weer door te ontwikkelen’, aldus Helsdingen. Essentieel In de toekomst blijft de opzet van de cursus ongewijzigd. ‘We willen graag dat het samenwerkingsverband EPAF blijft bestaan’, aldus Helsdingen.

‘Daarvoor is het essentieel dat we allemaal dezelfde apparatuur hebben. Wij briefen en debriefen samen en kunnen dezelfde informatie met elkaar overleggen. Noorwegen heeft de F-35 gekozen als opvolger van de F-16, maar als Denemarken de Gripen of de Super Hornet selecteert, zijn er classificatieverschillen en kunnen we niet alle informatie met elkaar delen.’ Helsdingen is tijdens deze cursus al bezig met de voorbereidingen voor de editie 2009. ‘Maar mijn toer zit er helaas op. Ik heb het sinds 2006 gedaan en geef het stokje door aan majoor Pascal Smaal. Ik kan in ieder geval terugkijken op een uitzonderlijk goede FWIT, met een dito resultaat.’ •

21


Leeswijzer

EVENEMENT

LACHEN OM DE LUCHTVAART: A GOOD LANDING…

A Good Landing, samengesteld door Martin Leeuwis, ISBN 978-90-800375-9-5, telt 160 pagina’s op A5 formaat en kost 12,50 euro (exclusief verzendkosten). Meer informatie op www.goodlanding.nl, www.humor.aero, www.aviation-humor. com of via Martin Leeuwis Publications, postbus 192, 5250 AD Vlijmen. (I.K.)

Bestaat er zoiets als luchtvaarthumor? Blijkbaar wel, want Martin Leeuwis wist er al acht boekjes met korte strips en cartoons mee te vullen. In 1982 publiceerde hij samen met zijn kompaan Ton van Andel de allereerste bundel onder de titel Say Again. Het bleek een doorslaand succes. Ruim vijfentwintig jaar en tien drukken van Say Again later, is het tweetal nog steeds niet uitgelachen. Op zijn eersteling volgden nog Say No More, Say When, Say How, Say Coffee or Tea, Say Heading, Say Something en SkyTeam. Voor hun negende boekje, A Good Landing, krijgt het duo versterking van twintig andere striptekenaars en illustratoren uit binnen- en buitenland. Hun achtergronden variëren van heli- en jachtvliegers tot gezagvoerders in de burgerluchtvaart en een purser. Een enkeling is nooit verder gekomen dan de passagiersstoel. Maar stuk voor stuk zijn het luchtvaartenthousiastelingen met een flinke dosis ‘aerohumor.’ In A Good Landing zet dit cartooneske collectief

een aanval in op de lachspieren. De tekenaars hanteren daarbij een divers wapenarsenaal. De ene cartoonist gaat voor de simpele woordgrap in een enkel plaatje, andere tekenaars werken in een kort stripje toe naar een komisch hoogtepunt. Hun tekenstijlen variëren van eenvoudige pen- en potloodtekeningen tot prachtige kleurenplaten en computergraphics. In meer dan tweehonderd tekeningen knipogen de makers zowel naar de militaire als naar de burgervluchtvaart. De vliegperikelen van Gary Clarks eendjes in de episodes van Swamp, de gags van Chicken Wings en de gestoorde vogels van Toon van Driel maken veelvuldig hun opwachting in A Good Landing. De Fransman Philippe Abbet neemt in zijn cartoons diverse vliegtuigtypes op de hak, waaronder de P-47 Thunderbolt, de DC-3 Dakota en de F-104 Starfighter. Bob Leenders treft met zijn fraai gestileerde cartoons keer op keer doel. Voor de ware luchtvaartfanaat is A Good Landing een voltreffer. De liefhebber kan zo’n 160 pagina’s lang glimlachen, grinniken en schateren. Deze fans zullen dan ook alweer reikhalzend uitkijken naar het alvast aangekondigde deel tien. •

Een indruk


22

DUTCH PROFILE: BREWSTER B-339C/D/-23 – HISTORY. CAMOUFLAGE AND MARKINGS

Dutch Profile: Brewster B-339C/D/-23 – HISTORY. CAMOUFLAGE AND MARKINGS geschreven door Gerard Casius en samengesteld door Luuk Boerman, is tweetalig (Nederlands en Engels), telt 44 pagina’s (inclusief cover 48) op A4-formaat. Het is voorzien van 1 kleurenfoto (cover), 72 zwartwitfoto’s, elf pagina’s met kleurprofielen, en één zwartwit zijaanzicht. Prijs: € 17,50. Bestellen kan door het bedrag over te maken op giro 3127421 of bankrekening 892710551 ten name van L.H. Boerman, Kerkstraat 2, 2471 AP Zwammerdam. Tegelijk met deze uitgave heeft Boerman een aparte decal-set gemaakt in de schalen 1:72 en 1:48. Meer informatie – ook over de decal-set – via 06-12286991, info@dutch-profile.nl of www. dutchprofile.nl. Het boek is tevens verkrijgbaar bij diverse hobbyspeciaalzaken en museumshops. (A.M.) De nieuwste uitgave uit de serie Dutch Profile is nummer 8, de Brewster, vaak ook wel Buffalo genoemd. Maar – zo leert schrijver en expert op het gebied van de Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger Gerard Casius ons – onder die naam stond het toestel vooral bekend bij de RAF. De Brewster was één van de weinige jagers die enigszins weerstand kon bieden aan de Japanse jagers in de strijd om de Indische archipel.

Om het boek niet alleen voor de Nederlandse markt interessant te maken, is ook deze Dutch Profile weer in het Engels en Nederlands uitgevoerd. De verdeling is eenvoudig; het eerste deel in het Nederlands, het tweede in het Engels. De bijschriften bij de vele foto’s, kleurenschema’s, zijn het hele boek door tweetalig uitgevoerd. En boek dat overigens – net als de voorgaande delen – niet is onderverdeeld in hoofdstukken. Het is één lang verhaal dat door tussenkoppen wordt onderbroken. Dat maakt de overzichtelijkheid niet beter. Een intro of voorwoord zou het boek beter inleiden, en een onderverdeling in hoofdstukken – hoe klein ook – geeft te een eerste een indruk wat er te verwachten is, maar maakt terugvinden ook een stuk makkelijker. Maar wat het boek als pluspunt te bieden heeft zijn de vele vaak zeer bijzondere en onbekende foto’s van (Nederlandse) Brewsters. Daarnaast staat er één foto in van een Japanse Oscar en twee van een Hurricane waarmee Nederlands personeel eveneens heeft gevlogen. Boerman levert zelfs een zwartwit zijaanzicht van hoe een Nederlandse (!) Hurricane er moet hebben uitgezien. Misschien is dat nog iets voor een volgende uitgave, maar voor 2009 heeft Boerman de Fokker T.V en de P-40N al gepland staan. •

Een indruk

23


JOURNAAL AWACS bemanningen gebrevetteerd Tien AWACS-bemanningsleden kregen op 21 november op de NAVO-vliegbasis Geilenkirchen hun wings opgespeld door C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen. De brevettering is de afsluiting van een maandenlange interne studie op Geilenkirchen. Nadat de opleiding met een positief resultaat is afgesloten, krijgt een AWACS-bemanningslid de kwalificatie ‘basic qualified’. Een aantal van de collega’s heeft inmiddels ook de volgende fase van de training op één van de vliegende squadrons afgerond, en zijn ‘combat ready’ gekwalificeerd en daarmee overal inzetbaar waar de NAVO hen nodig heeft. Foto: Andrea Hohenforst

Luchtmacht vliegt ‘Hoogvliegertjes’ rond Zesentwintig chronisch zieke kinderen uit de omgeving van Volkel maakten op woensdag 12 november een vlucht in een Fokker 50. Tijdens de vlucht vloog een F-16 enkele minuten in formatie mee. Een hele bijzondere gebeurtenis. Maar net zo bijzonder was het zien van de Efteling vanuit de lucht. Het bezoek was op initiatief van een medewerker van de vliegbasis in samenwerking met de Stichting Hoogvliegers georganiseerd en de luchtmacht werkte graag samen om de chronisch zieke kinderen een mooie dag te bezorgen. Behalve de vlucht werden de kinderen van Basisschool De Vlinder ontvangen bij 312 Squadron waar ze in een F-16 konden zitten. Ook zagen ze de toestellen van dichtbij opstijgen. Foto: Stichting Hoogvliegers

Opleidingsgids CLSK 2009 De nieuwe Opleidingsgids CLSK is uit. Operationeel door Opleiden is de derde uitgave van de Afdeling Personeelsontwikkeling en Opleidingen (APOO) en informeert alle leidinggevenden en opleidingsfunctionarissen over de opleidingsprocessen en ontwikkelingen rondom opleidingen binnen het CLSK. In de gids is ondermeer aandacht voor de modernisatie van de opleidingsmethodiek, verbetering van de instroom en de (bijscholings-) opleidingen.


24

VOOR ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON OP PAGINA 2. VRAGEN AAN – BEHALVE OVER ADRESWIJZIGINGEN – OF BIJDRAGEN VOOR DE VLIEGENDE HOLLANDER? Mail naar [email protected] Deadline: iedere eerste maandag van de maand.

Air Power Symposium Het Air Power Symposium op 28 november in het Willem II-stadion in Tilburg had als thema ‘lucht-grond samenwerking’. Honderden luchtmachters, landmachters, militairen van de marine en KNVOL-leden luisterden naar de praktijkverhalen van de sprekers. Helikoptervliegers vertelden hoe zij door de duisternis militairen naar landingzones in operatiegebieden vervoerden en hen vervolgens tijdens de dagen gedurende de campagne bevoorraadden onder lastige condities. Apache en F-16 vliegers vertelden over vuursteun die zij tijdens de operaties aan eenheden op de grond leverden. Een grondcommandant legde uit hoe hij de luchtsteun had ervaren tijdens een grote operatie hoog in het geweldsspectrum. In een dergelijke situatie ontstaat het wederzijds vertrouwen en bewondering voor elkaars optreden vanzelf. In de praktijk blijkt dat luchtgrondsamenwerking een voorwaarde is voor het optreden. De algemene consensus was dat in vrijwel elk conflict van de toekomst, lucht-grondsamenwerking een rol zal spelen. Wederzijds begrip en respect voor elkaars mogelijkheden en beperkingen blijken daarbij de belangrijkste voorwaarden om tot een goed resultaat te komen.

Betaaldata salarissen 2009 In 2009 wordt het salaris uiterlijk de volgende werkdag na de onderstaande betaaldatum op uw rekening bijgeschreven: maandag 23 januari, 24 februari, 24 maart, 24 april, 22 mei, 24 juni, 24 juli, 24 augustus, 24 september, 23 oktober, 24 november en 22 december. Meer informatie is verkrijgbaar bij de Dienstencentrum Human Resources (DCHR) op *06-733 of 0800 – 2255733

JOURNAAL

‘Staal’ ten einde Het project Staal is op 11 december formeel afgesloten. In deze regiegroep bogen vertegenwoordigers van alle zeven defensieonderdelen zich over het thema ‘gepast gedrag’. De voorzitter van de regiegroep, luitenant-generaal Freek Meulman, blikte terug op een periode waarin veel is bereikt. De vier aanbevelingen uit het rapport-Staal zijn omgezet in ruim dertig maatregelen die een prettige woon- en werkomgeving moeten garanderen. Een groot deel van deze punten is in nauwe samenwerking met de defensieonderdelen uitgevoerd en een deel is volop in uitvoering. Doordat alle maatregelen zijn belegd binnen Defensie kan de projectorganisatie worden opgeheven. Luitenant-generaal Freek Meulman houdt als plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten wel een monitor- en rapportagefunctie. Foto: AVDD

Tijgerstaart 55-jarig 313 Squadron Met gevoel voor dramatiek presenteerde het 55-jarige 313 Tiger Squadron op 13 november haar nieuwe tijgerstaart. Op de klanken van ‘Eye of the tiger’ rolde de J-008 uit een met rook gevulde hangaar. Het eerste publieke optreden met de nieuwe staart was de afscheidsvlucht bij de sluiting van de Vliegbasis Soesterberg. Sinds 1990 is het 313 Squadron lid van de NATO Tiger Association. De mini-Tiger meet ter ere van het 55-jarig jubileum was kleiner dan gepland door de vele verplichtingen van de buitenlandse tijgersquadrons. Twee Tornado ECR’s van Lechfeld, een Belgische F-16, en vier Franse Mirage 2000’s waren wel van de partij op het ‘tijgerfeest.’ Foto: Mike Schoenmaker

Take off Top Gun Holland De tiendelige serie Top Gun Holland is vanaf maandag 19 januari te zien op Nederland 3. In de serie worden jongeren gevolgd vanaf het moment dat ze solliciteren als vlieger bij de KLu, tot het moment dat ze hun complete opleiding als F-16 vlieger hebben afgerond. In de serie wordt een unieke kijk gegeven op het gehele traject, zoals de keuring, selectie en de uiteindelijke opleiding. Zo komt de eerste solovlucht in beeld, maar ook de militaire opleiding op de Koninklijke Militaire Academie en het uiteindelijke doel, de F-16. Top Gun Holland maakt duidelijk hoe intensief het hele traject is en hoe de

180ste ‘Dies’ KMA

Nationale Luchtvaartprijs Innovatieve ideeën op het gebied van lucht- en ruimtevaart kunnen dit voorjaar beloond worden met de Nationale Luchtvaartprijs ter waarde van 30.000 euro. Hiermee wil het Fokker-Van den Berch van Heemstede Luchtvaartfonds een extra stimulans geven aan luchtvaartontwikkelingen in Nederland. Sinds 1934 bevordert het Luchtvaartfonds de Nederlandse luchtvaart in de ruimste zin van het woord. Tot voor kort gebeurde dat voornamelijk door het verstrekken van subsidies. De Nationale Luchtvaartprijs die om de twee jaar uitgereikt gaat worden, is een nieuw initiatief. In het voorjaar zal een selectiecommissie bestaande uit ondermeer oud-Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten Ben Droste, oud-Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn en hoogleraar Wubbo Ockels de prijs toekennen. Kandidaten voor de Nationale Luchtvaartprijs kunnen individueel of in groepsverband hun voorstel inzenden voor 15 januari. Meer informatie: www.luchtvaartfonds.nl

De Koninklijke Militaire Academie (in 2005 opgegaan in de Nederlandse Defensie Academie – NLDA) in Breda vierde op 24 november haar 180ste verjaardag, de ‘Dies Natalis’. Na de traditionele mars van cadetten en adelborsten door de binnenstad van Breda sprak professor Pieter van Vollenhoven in het Chassé Theater de Diesrede uit. Staatssecretaris van Defensie Jack de Vries heropende ten overstaan van achthonderd aangetreden cadetten en adelborsten de voormalige HBS. Dit gerenoveerde monumentale pand net buiten de poort van het Kasteel van Breda, heet nu Koningin Wilhelmina Paviljoen, en is het nieuwe onderkomen van de sectie Communicatie van de NLDA. Foto: Fabienne Wink, AVDD

jongeren hun droom nastreven. Zo vindt het eerste deel van de opleiding in Nederland plaats, maar als de basisvliegopleiding

is afgerond, verhuizen de leerlingen naar de Verenigde Staten waar ze leren vliegen in straaltrainers en uiteindelijk de F-16. De serie met daarin vele hoogte- en soms dieptepunten is gemaakt door productiemaatschappij Procamjo. Vele mensen binnen de Koninklijke Luchtmacht hebben meegewerkt aan de opnames. Top Gun Holland start op 19 januari op Nederland 3 om 21.20 uur, vanaf aflevering 3 (2 februari) te zien om 21.30 uur. De tien afleveringen van 25 minuten zijn te zien tot en met 23 maart.

25


JOURNAAL

Debatavond menselijke kant ‘Afghanistan’ De stichting Tümba en de Vliegbasis Leeuwarden hielden op 27 november een thema-avond over de menselijke kant van de missie in Afghanistan. Ongeveer 150 mensen kwamen af op het debat in Natuurmuseum Fryslân onder leiding van journalist Frènk van der Linden. Samen met het publiek bevroeg hij onder andere commandant ATF-8 kolonel Anton den Drijver, en voelde dominee Aline Barnhoorn en chirurg Rob Leemans aan de tand over hun persoonlijke ervaringen in het uitzendgebied. Den Drijver waren vooral de vele zorgen om de dagelijkse raketaanvallen bijgebleven. ‘Aanvankelijk had ik vooral vrees voor de veiligheid van mijn vliegers. Later werd duidelijk dat ook mijn techneuten en anderen op het kamp gevaar liepen.’ Dat illustreert volgens hem meteen waarom deze situatie zo lastig is. Barnhoorn was diep onder de indruk van de dood van twee collega’s. ‘Ik vond het

verschrikkelijk moeilijk. Ik zag een van de jongens die dichtbij hen stond, lijden. Als dominee ben je er om deze mensen te helpen, maar ook om de Taliban niet helemaal te ontmenselijken.’ Leemans moest in Afghanistan een van de moeilijkste beslissingen van zijn leven nemen. Hij kreeg een achttien weken zwangere Afghaanse van 23 jaar binnen, die door een bom was getroffen. ‘Ze had een dwarslaesie. Hier in het Westen was ze te redden geweest, maar daar niet. En dan moet je dus beslissen dat de stekker eruit gaat. Dan heb je het dus over twee levens. Dat doet me nog elke dag wat.’ Tekst: Anne Gros | Foto: René Ketting

Jeneverkruizen uitgereikt De Officierskruizen werden begin december op verschillende plaatsen uitgereikt aan officieren met vijftien dienstjaren of meer of ze konden ‘cijferwisselen.’ Op enkele plaatsen verving Sinterklaas de leidinggevende om de decoraties uit te reiken. Ook militairen in Afghanistan geplaatst bij de Air Task Force, Regional Command-South en het COMKAF kregen de decoratie uitgereikt. De overhandiging van de Jeneverkruizen gaat volgens traditie gepaard met een fles jenever. Vanwege het non-alcohol beleid in Afghanistan werd dit creatief vervangen door een fles water met daarop een jeneveretiket. Foto: AVDD

60 jaar 323 Squadron Het 323 TACTESS (Tactische Training Evaluatie en Standaardisatie Squadron) van de Vliegbasis Leeuwarden bestond op 15 november 60 jaar. Het squadron zorgt sinds 1992 zowel nationaal als internationaal voor de standaardisatie in het opereren met de F-16. Ieder jaar wordt onder leiding van dit squadron de internationale wapeninstructeuropleiding verzorgd, de FWIT (Fighter Weapons Instructor Training, zie pagina 20 en 21). Behalve opleidingen verzorgt het 323 squadron ook internationale vliegoefeningen zoals Frisian Flag. Het Kantoor Testvliegen van TACTESS speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van nieuwe technieken op het gebied wapensystemen. Het 323 Squadron is daarmee het F-16 kenniscentrum binnen de Koninklijke Luchtmacht. Momenteel wordt het squadron ingezet op Kandahar Airfield in Afghanistan, in het kader van de ISAF-missie.


26

Schietkampioenschap KLu-militairen beproefden op 18 november hun schietvaardigheden tijdens het kampioenschap schieten C-8 en pistool. Op schietbaan Heumesoord bleek sergeant 1 Silvano Sloen de scherpste schutter met de Diemaco C-8, tweede werd korporaal 1 Jeroen Dasselaar en sergeant-majoor Alex Thomas eindigde als derde. Op de pistoolbaan won adjudant Dirk Kok, gevolgd door eerste luitenant Fred van Dijk. Adjudant Maarten Rijs pakte de derde plaats. In het onderdeelsklassement was de Vliegbasis Woensdrecht de sterkste. De Peel en Leeuwarden eindigden als tweede en derde.

OKLu MLE-gecertificeerd De vliegtuigonderhoudsopleidingsorganisatie op de Vliegbasis Woensdrecht is sinds eind november volledig volgens de Militaire Luchtvaart Eisen (MLE) gecertificeerd. In januari 2008 voerde de Militaire Luchtvaart Autoriteit (MLA) op Woensdrecht een audit uit voor de certificering van de MLE 145 onderhoudsorganisatie en de MLE 147 opleidingsorganisatie. Het onderdeel Opleidingen Koninklijke Luchtmacht (OKLu) heeft op basis van die audit een voorwaardelijke certificering ontvangen voor de MLE 145 en 147 ‘typetraining’. Na het nemen van een aantal maatregelen voldoet de OKLu nu volledig aan de voorwaarden die gesteld zijn aan de MLE 147.

KLu-Orkest: Rockopera in Concert Alle hoogtepunten uit Tommy, Evita, Jesus Christ Superstar, Hair, Rent en The Wall komen voorbij in Rockopera in Concert. Dat is de nieuwe productie van het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht die op 18 januari in première gaat in het World Forum Theater te Den Haag. Ellen ten Damme is special guest tijdens deze galapremière. Daarna volgt de Nederlandse tournee tot eind mei. Behalve Ten Damme zijn ook Birgit Schuurman en Nuraila Karim speciale gasten. Kijk op www.rockoperainconcert.nl voor de tourlijst en meer.

JOURNAAL

Bronbeek beperkt toegankelijk Museum Bronbeek en het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek bouwen van 1 februari tot en met 1 oktober aan een nieuwe semipermanente publiekspresentatie. Daardoor zijn vanaf 1 februari de toegang en service voor museumbezoekers beperkt. De vaste expositie over de geschiedenis van het KNIL en Nederlands-Indië op de bovenverdieping van het museum is dan niet meer toegankelijk. De benedenverdieping blijft normaal geopend. Bezoekers hebben vanaf 1 februari gratis toegang en schoolgroepen kunnen terecht voor een aangepast educatief programma. Publieksactiviteiten zoals lezingen, open dagen en jeugdactiviteiten gaan door zoals geprogrammeerd. Het documentatiecentrum is gesloten. Verzoeken om informatie en/of foto’s kunnen na 1 oktober 2009 weer worden ingediend.

Agenda Bronbeek Prenten in het park Historische prentbriefkaarten op groot formaat geven buiten in het park en binnen in het museum inzicht in de veranderingen in en rond het Koninklijk Tehuis voor OudMilitairen en Museum Bronbeek sinds 1900. Tot 1 februari. De laatste Batakkoning Hoofdpersoon van deze tentoonstelling is Si Singamangaraja XII, koning van het Toba Batakvolk op Sumatra in het voormalige Nederlands-Indië. Jarenlang voert hij een guerrillaoorlog tegen het Nederlandse koloniale leger. In 1907 weet kapitein Christoffel hem op te sporen. De laatste Batakkoning sterft tijdens de achtervolging. De tentoonstellingen zijn te zien tot 1 februari. Volwassenen €2,30, kinderen 6 t/m 12 jaar €1,15. Cultureel programma ‘Njai, oermoeder van vele Indo-europeanen’ De dag is gericht op mensen met belangstelling voor de historie en cultuur van het voormalige Nederlands-Indië en het huidige Indonesië. Indisch buffet en bezoek aan het museum Bronbeek zijn inbegrepen. Zondag 25 januari vanaf 10.00 uur in reünie- en congrescentrum Kumpulan. Kosten €22,50. Voorinschrijving (tot 19 januari) noodzakelijk, uitsluitend met een formulier aan te vragen bij mevrouw N. Bosman, tel. 026-3763578 (ma, di, do) of per e-mail: [email protected]. Lezing Wayang Revolusie Na de onafhankelijkheidsverklaring van de Republik Indonesia in 1945 kozen de nieuwe machthebbers voor het eeuwenoude schimmenspel ‘Wayang Kulit’ als middel om het volk op te roepen tot revolutie. Drs. Hans van den Akker, conservator museum Bronbeek, spreekt op zondag 8 februari om 14.00 uur in museum Bronbeek over deze Wayang Revolusie. Georganiseerd i.s.m. de Volksuniversiteit Arnhem. Toegangsprijs incl. museumentree: €10,-. Inschrijving is noodzakelijk: tel. 026-4422363 of www.volksuniversiteit.nl/arnhem. Adres: Museum Bronbeek, Velperweg 147, Arnhem www.bronbeek.nl.

Agenda Militaire Luchtvaartmuseum Expositie luchtvaartschilders ‘Met Bevlogen Blik’ Het oeuvre van de Club van Nederlandse Luchtvaartschilders bestrijkt niet alleen de militaire, maar ook de burgerluchtvaart. Uiteenlopende technieken, van olieverf op doek tot digital art reproducties, zorgen voor een realistisch karakter. In de expositie zijn van tien leden, meerdere schilderijen te zien. Dagelijks tot 8 maart 2009 Workshops ‘Ready for Take-off!’, ‘Start your Engines’ en ‘Code S.O.S.’ Tijdens ‘Ready for Take-off!’ leer je hoe vliegtuigen kunnen vliegen. Na een uitleg maak en test je zelf een vliegtuig; in ‘Start your Engines’ ontdek je hoe een straalmotor werkt. Aan de hand van een werkstuk kom je alles te weten over straalaandrijving; ‘Code S.O.S.’ gaat over communicatie in de lucht via morse. Je maakt en test zelf een morseapparaatje. Voor de workshops moeten kinderen van tevoren reserveren, via de website. Kosten bedragen €6,- p.p. Iedere woensdag van 14.00-15.30 uur Museumtour Gratis rondleidingen door het museum. Iedere tweede zondag van de maand. Voor meer informatie en aanmeldingen op www.militaireluchtvaartmuseum.nl. Openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.30 uur, zondag van 12.00 tot 16.30 uur. Op paas- en pinksterzondag, Koninginnedag, beide kerstdagen en nieuwjaarsdag is het MLM gesloten. De exposities en het museum zijn gratis te bezoeken. Adres: Kampweg 120, 3769 DJ Soesterberg, telefoon 0346-356000. E-mail: [email protected].

Reünies Reünie oud-Luva’s De reünie voor Luva’s (Luchtmacht Vrouwenafdeling) op Bronbeek heeft op 1 november 240 oudgedienden van de Luchtmachtvrouwenafdeling bijeengebracht. De Luva’s, waaronder een groot aantal 70- en 80-plussers, haalden herinneringen op en praatten

gezellig bij. De oudste aanwezige oud-Luva, de negentigjarige mevrouw Van de Waag hield een gloedvol betoog over het belang van het pionierswerk dat de Luva’s voor de vrouwen in de luchtmacht gedaan hebben. De druk bezochte middag bewees dat het ‘Luva-gevoel’ nog altijd springlevend is.

In memoriam Op 7 december overleed Frits Smulders op 51–jarige leeftijd als gevolg van ziekte. Hij was werkzaam op de Vliegbasis Eindhoven als bibliothecaris bij het Bureau Bedrijfsvoering en Analyse. Hij laat een vrouw en vijf kinderen na. Smulders werd 51 jaar.

27


JOURNAAL

Dankbetuiging voormalig Plaatsvervangend Secretaris-Generaal Langs deze weg wil ik je (PC-LSK, red.) nogmaals hartelijk danken voor de instructievlucht. Vanaf de ontvangst tot mijn vertrek is mij weer zichtbaar duidelijk geworden, wat een professioneel geleide organisatie de Koninklijke Luchtmacht is. De briefing, keuring, kleding passen, natuurlijk de vlucht zelf en de instructeur waren letterlijk en figuurlijk een hoogtepunt. Wat ook indruk heeft gemaakt, is met hoeveel doorzettingsvermogen ‘mijn’ instructeur uiteindelijk als vlieger bij de luchtmacht is gestart. Zeer gemotiveerd en maximaal op zijn eigen kompas vertrouwend. Prima en modern, je verantwoordelijk voelen voor je eigen loopbaan en daartoe ook de juiste

stappen ondernemen. Wil je ‘mijn’ instructeur nogmaals mijn hartelijke dank overbrengen voor het zonnigste stukje van de dag (met uitzondering van de verjaardag van mijn dochter die op deze dag 18 jaar werd). Het verhaal van ‘mijn’ instructeur zou wellicht een mooi verhaal voor de Vliegende Hollander kunnen zijn, maar ook op andere plaatsen goed duidelijk maken wat bedoeld wordt met geloof in jezelf en doorzettingsvermogen. Hartelijke groet, Paul de la Chambre

Vierdaagse aanbod post-actieven Wandelbeluste oud-luchtmachters die willen deelnemen aan de Nijmeegse Vierdaagse, kunnen gebruikmaken van een speciaal logiesaanbod voor post-actieven. Wandelaars die nog op zoek zijn naar onderdak in Nijmegen kunnen contact opnemen met de heer Koning. Adres: De Wagenmaker 87, 5506 CR Veldhoven, tel. 040-2535754.

Nieuwe website Defensie

Presentatie DVD NF-5 C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen nam op 28 november uit handen van documentairemaker Waldo Bosma het eerste exemplaar in ontvangst van de DVD Northrop/Canadair NF-5A & NF5B (zie ook Lees-/kijkwijzer december 2008). Dit is het vijfde deel in de serie KLu in Koude Oorlog. Jansen, zelf oud-NF-5vlieger, werd bij deze gelegenheid bijgepraat over de totstandkoming van de documentaireserie, waarin eerder de Starfighter, Hunter, Thunderstreak en Thunderflash en de Gloster Meteor verschenen. Foto: De C-LSK neemt, in aanwezigheid van Rolf de Winter van het NIMH (l.), uit handen van Bosma (r.) de eerste NF-5 DVD in ontvangst. Foto: Hans Keur, AVDD

Commando-overdrachten De Peel Op Luchtmachtbasis De Peel waren eind vorig jaar twee commandooverdrachten. Op 26 november droeg majoor Tony Theunisse het commando over het 802 Squadron over aan majoor Paul Bezem. Foto: Bart Nijs, AVDD

Op 5 december was het de beurt aan majoor Erwin Mommers van het 803 Squadron. Hij gaf het stokje over aan majoor Niels Vredegoor. Foto: Leonie van Helmond, AVDD

Minister van Defensie Eimert van Middelkoop lanceerde op 15 december aan boord van Hr.Ms. Evertsen de nieuwe website van het ministerie van Defensie. De bestaande aparte websites van de krijgsmachtdelen, Defensie Topsportselectie en Inspecteur-generaal der Krijgsmacht worden nu op www. defensie.nl als één geheel aan het publiek gepresenteerd. De vraag naar actuele informatie over de inzet, personeel en middelen van de krijgsmacht is groot. Met de nieuwe website heeft Defensie alle informatie voor de internetgebruiker helder en overzichtelijke bijeengebracht. De defensieonderdelen zijn vanaf de site met één muisklik bereikbaar. Bovendien sluit Defensie met de nieuwe ‘jas’ van haar site qua structuur en navigatie helemaal aan bij de andere overheidssites. Gebruikers kunnen daardoor rekenen op een toegankelijke, gebruiksvriendelijke en herkenbare website. Foto: Arief Rorimpandey, AVDD

Contingentscommando Afghanistan in nieuwe handen Met een korte ceremonie op Kandahar Airfield droeg commodore Bert Buitenga het Nederlandse contingentscommando op 20 november over aan commodore Geert Bergsma. Dit commando zorgt onder meer voor de informatievertrekking vanuit het missiegebied naar Nederland. Ook bewaakt ze dat de Nederlandse troepen binnen het mandaat handelen.


28

JOURNAAL

Dankbetuiging Voorzitter Comité Nederlandse Veteranendag Namens het Comité Nederlandse Veteranendag dank ik u hartelijk voor het beschikbaar stellen van uw personeel op 28 juni 2008 en gedurende de opbouwperiode daaraan voorafgaande. Dat u ondanks de grote uitzenddruk in staat blijft dit nationaal evenement met deze kwaliteit te ondersteunen is bewonderenswaardig. Ik verzoek u mijn dank over te brengen aan uw betrokken ondercommandanten en hun medewerkers. Zonder uitzondering heeft een ieder zich met enthousiasme ingezet om zijn/haar taak naar beste vermogen te vervullen. Mede daardoor is de vierde Nederlandse Veteranendag een mooie, succesvolle dag geworden met een recordaantal bezoekers van 55.000. Een paar belangrijke gebeurtenissen staan ons te wachten.

Per 1 januari 2009 zal, na goedkeuring van de regering, het Comité overgaan in de Stichting Nederlandse Veteranendag en volgend jaar staat in het teken van de eerste lustrumviering van de Nederlandse Veteranendag op zaterdag 27 juni 2009. Ik vertrouw erop dat in overleg met de Commandant der Strijdkrachten uw betrokkenheid bij en steunverlening voor dit evenement wordt gecontinueerd en wij op deze wijze kunnen blijven bijdragen aan het vergroten van de maatschappelijke waardering voor alle Nederlandse veteranen. Ik hoop u volgend jaar bij de plechtigheid in de Ridderzaal weer te mogen ontmoeten. De Voorzitter van het Comité Nederlandse Veteranendag Mr. B. Staal

VROM-inspectie bezoekt Bureau Geluidshinder De VROM-inspectie bracht op 27 november een bezoek aan het Bureau Geluidhinder van de Staf CLSK. De inspecteurs kregen in Breda een presentatie over vliegbaanregistratie van vluchten vanaf militaire vliegbases. Samen met de registratie van de luchtverkeersleiding en de jaarlijkse berekening van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, geeft dit proces een getrouwe weergave van de geluidsbelasting die de betreffende vliegbasis op de omgeving legt. Bureau Geluidshinder rapporteert steekproeven uit deze zogenoemde eerstelijnshandhaving aan de Militaire Luchtvaart Autoriteit en het ministerie van VROM. Foto: Hendrik Faber

Miljoenste verzendorder Logistiek Centrum Woensdrecht Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) verwerkte midden december de miljoenste verzendorder sinds de ingebruikname van het Warehousemanagement Systeem (WHS) in november 2001. Commandant commodore Emile van Duren stuurde het pakketje samen met een medewerker van het distributiecentrum naar de afdeling techniek op Woensdrecht. Per maand komen bij het distributiecentrum zo’n Foto: Jan Schram, Beeldnet duizend vrachten aan. Via het WHS weten de medewerkers de diverse goederenstromen naar de acht verschillende opslaglocaties in goede banen te leiden. Maandelijks gaan tussen de 10.000 en 12.000 orders de deur uit.

C-LSK ontmoet Sport De C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen ontmoette op 11 december de sporters van de Koninklijke Luchtmacht. Sportieve hoogtepunten van 2008 passeerden de revue. Eerste luitenant Deborah Gravenstijn hield een presentatie over haar ervaringen in Beijing en Afghanistan. Jansen nam de behaalde teamprijzen van de luchtmachtequipes op nationale en internationale defensiekampioenschappen in ontvangst. Ook beloonde hij korporaal Rob Kardol van de Vliegbasis Volkel voor zijn tennisprestaties met de CLSK Sport Award (zie foto). Foto: Tim Heijink

Helivlucht voor prijswinnaars Emiel IJseldijk en Olaf Beverdam maakten op 4 december samen met hun vaders een rondvlucht in een Allouette III vanaf de Vliegbasis Gilze-Rijen. De twee derdejaars MBO Werktuigbouwkunde-studenten wonnen deze prijs tijdens de KLu Open Dagen in juni op de Vliegbasis Leeuwarden. Toeval wil dat het twee klasgenoten betrof, die stomverbaasd waren dat ze beiden uit de hoge hoed met vijfduizend deelnemers kwamen. Hun vlucht over Rotterdam en langs de kust was voor hen een hele belevenis. Foto: Abigail Bates

Brevetuitreiking

Luitenant-kolonel drs. René Grisel ontving op 21 november uit handen van kolonel Paul Bomers het Brevet Hogere Bedrijfswetenschappen. Grisel is werkzaam als senior medewerker Planintegratie bij de Bestuursstaf.

Foto: via Paul Bomers

29


Mensen

Mutaties

Bevorderingen militairen Luitenant-kolonel Ariëns, GFJ per 11/1/2008 (LSK:DATF/ NRF/EEAW PLAN. CELL), Boer, EH de per 11/1/2008 (DC IOD: EADTF), Cuppes, RCA per 11/12/2008 (DHC:300 SQ), Kant, GA, Ir. per 11/1/2008 (EHV:STAF OPERAT ONDST DNST), Tempels, FJHM per 11/17/2008 (DC IOD: AIR CC-HQ Ramstein), Majoor Belt, A van den per 10/27/2008 (Projectgroep Werving en Behoud), Clercq, SO le per 11/1/2008 (OKLU:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING), Clercq, SO le per 11/1/2008 (OKLU:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING), Dijk, TNP van per 10/22/2008 (Afdeling), Doesburg, M van, Ing. per 11/1/2008 (RES VERWV SIE VERWV LUCHTSYSN), Hogervorst, MM per 7/4/2008 (DHC:BUR OEF EN INZET VOORBER), Houvast, FJ per 11/1/2008 (DMO TMO ERP TEAM DATA), Kanters, HAM per 11/3/2008 (GGW:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O), Luijten, GAHM per 11/1/2008 (AFD LOG SYSN KENNISPOOL), Nauta, DRD, Mr. per 11/1/2008 (DC IOD: JFC-HQ Brunssum), Toonen, GCJ, Ing. per 11/1/2008 (AFD GWPNS SIE TYPEMGMT PATRIOT), Kapitein Agerbeek, ECAH per 11/1/2008 (OKLU:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING), Agerbeek, ECAH per 11/1/2008 (OKLU:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING), Amerongen, WFF van, Mr. per 10/27/2008 (LSK:SIE OPERATIONEEL RECHT), Baardman, F per 9/16/2008 (DHC:PVE OPS VLUCHT 2 298 SQ), Haug, SW per 11/1/2008 (EHV:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O), Hensen, FB per 11/1/2008 (DHC:PVE G&O COGP 298SQ), Jong, BE de, Ir. per 10/27/2008 (LCW STGP VBT MEO), Krijgsman, RA, Ing. per 11/1/2008 (LCW - CM TECH), Portier, TR per 11/17/2008 (GGW:BUR VERVOER & VERKEER 951), Potters, CH per 11/17/2008 (DHC:PVE OPS VLUCHT 4 301 SQ), Schipper, P per 10/1/2008 (ACO:AOCC TBV GE/NL LEGERKORPS), Scholtze, N per 9/12/2008 (VKL:VLUCHT 1 311), Werkman, KE per 11/11/2008 (CML:OPER.GROEP GEZONDHEIDSZORG), Wezel, PM van per 9/16/2008 (DHC:PVE OPS VLUCHT 1 298 SQ), Zee, MPE van der per 10/14/2008 (LW:VLUCHT 2 322), Eerste luitenant Buizert, JFM per 2/7/2008 (LSK:SIE LUTRA&TANKEROPERATIES), Campschreur, HGM per 11/3/2008 (OKLU:131 EMVO SQN), Deinsen, H van per 11/17/2008 (AOCS:OPS SIE B), Mullem, PAM van per 10/27/2008 (LSK:BUR INFORMATIEBEVEILIGING), Tiben, MT per 11/16/2008 (LSK:SIE OPLEID.& ONDERSTEUNING), Tiben, DE VLIEGENDE HOLLANDER

30

MT per 11/16/2008 (LSK:SIE OPLEID.& ONDERSTEUNING), T Tweede luitenant Tiggelovend, EM, Ing. per 10/13/2008 (LCW T ON EQMT BDFBUR), Wal, FA van de, Ing. per 10/13/2008 (LW:PLANNINGSCELL LOG), A Adjudant Aerts, PJ per 10/29/2008 (EHV:DOCK 2 A C-130), Beek, RA van der per 11/3/2008 (LCW STGP KWAL,LW,ARBO&MIL), Beerens, CMHW per 9/24/2008 (EHV:PVE BRANDWEER), Buis, JL per 11/15/2008 (LW:BUR MANAGEMENT CONTROL), Endt, CJ van der per 9/24/2008 (OKLU:PVE BRANDWEER), Hubertse, RGJH per 9/1/2008 (#JCG: Afdeling CSM), Hulshof, TJP per 11/1/2008 (GGW:ONDERDEELS COORD CENTR LOG), Kooijman, P per 9/24/2008 (DHC:PVE BRANDWEER 931 SQ), Koops-Rozema, P per 11/1/2008 (DHC:BUREAU ADJUDANT), Langenberg, MA per 11/10/2008 (VKL:KANT VEILIGHEID), Roelofs, OW per 5/31/2008 (EHV:VLUCHT 1 KDC-10), Schönen, JHA per 11/17/2008 (LCW STGP KWAL,LW,ARBO&MIL), Visser, N per 11/3/2008 (OTCLOG/ST/OTK/PO/IP/ IG BAM), S Sergeant-majoor Baak, AJS per 10/15/2008 (DHC:SIE BEWAKING 931 SQ), Baerveldt, P per 9/15/2008 (DHC:WE VLIEGVEILIGHEIDSUITR), Blekkenhorst, R per 11/10/2008 (VKL:KANT VEILIGHEID), Goedhart, H per 11/3/2008 (GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 4 803), Huurman, RWG per 11/3/2008 (GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 3 803), Knoben, JMG per 11/5/2008 (DC IOD: NAEW), Mars, RG per 11/3/2008 (GGW:ONDERDEELS COORD CENTR OPS), Montee, ALH per 10/15/2008 (DHC:SIE BEWAKING 931 SQ), Reijne, EMC per 11/1/2008 (LSKBOE:PROJ. SPEER TBV SMILE), Vemde, P van per 10/16/2008 (AOCS:OPS SIE F), Vemde, P van per 10/16/2008 (AOCS:OPS SIE F), Voesenek, CGA per 11/10/2008 (DMB SIE FD MAGGP ALPHEN), Werkhoven, D per 11/10/2008 (AOCS:FLIGHT DATA / NOTAM SIE), Werkhoven, D per 11/10/2008 (AOCS:FLIGHT DATA / NOTAM SIE), S Sergeant der eerste klasse Bekkers, DGJ per 11/1/2008 (VKL:BUR OPERATIONELE ONDERST.), Christiaans, HA per 11/1/2008 (DC IOD: Signal Bat North), Hansen, PA per 11/5/2008 (DHC:PVE G&O VLUCHT 2 300 SQ), Hul, ME van den per 11/8/2008 (LCW COMPO CL AVIONICA), Jans, RAG per 11/26/2008 (VKL:WE AVIONICATECHNIEK), Lauret, RA per 11/19/2008 (DHC:WE VLIEGVEILIGHEIDSUITR), Schouw, SCA per 11/1/2008 (OKLU:P&O

ADVISEURS&ONDERST P&O), Sergeant S Alkema, C per 8/26/2008 (LCW COMPO A MOT&MODULES), Reitsma, JF per 4/14/2008 (LW:SIE MUNITIE OPSLAG), Terpstra, S per 10/21/2008 (DHC:MAT OPSLAGMAG ALG 932SQ), Vendevielle, W per 9/29/2008 (AOCS:VLUCHT B2), Willekus, EJ per 4/14/2008 (LW:SIE MUNITIE OPSLAG), K Korporaal der eerste klasse Bouwknegt, S per 11/20/2008 (LW:PVE B BRANDWEER), Bracht, JJE van per 11/20/2008 (LSKBOE:DRUMFANFARE), Clephas, WPM per 11/21/2008 (GGW:SIE ONDERH ONDERSTSYST 802), Coops, RL per 11/2/2008 (DHC:MVZ ONDERSTEUNING 932 SQ), Diepen, DS van per 11/22/2008 (EHV:PVE BRANDWEER), Doldersum, G per 11/18/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Exterkate, SJ per 11/18/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Fennis, J per 11/20/2008 (DHC:PVE BRANDWEER 931 SQ), Fortier, JJA per 11/6/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Gouweleeuw, PC per 11/20/2008 (DHC:PVE BRANDWEER 931 SQ), Groeneveld, EE per 11/8/2008 (VKL:SIE WEGTRANSPORT), Haije, K per 11/6/2008 (AOCS:BEWAKING SIE), Heinen, ME per 11/20/2008 (LSKBOE:DRUMFANFARE), Homburg, JJS per 11/20/2008 (DHC:PVE BRANDWEER 931 SQ), Houten, RA van per 11/2/2008 (DHC:WE BASE COUGAR 930 SQ), Jue, RM per 11/20/2008 (LSKBOE:DRUMFANFARE), Kesteren, P van per 11/2/2008 (DHC:PVE LOG OPSLAG POLCA 932SQ), Koning, C per 11/18/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Mangiacavallo, SP per 11/6/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Meeldijk, DWC per 11/20/2008 (LSKBOE:DRUMFANFARE), Meijer, E per 11/2/2008 (DHC:MVZ ONDERSTEUNING 932 SQ), Mer, J van per 11/1/2008 (DHC:PVE LOG TRANSPORT), Nieuwland, PS per 11/6/2008 (DHC:SIE BEWAKING 931 SQ), Reijne, B per 11/20/2008 (DHC:WE BASE APACHE 930 SQ), Rietveld, LJM per 11/27/2008 (DHC:SIE BEWAKING 931 SQ), Roelans, AP per 11/13/2008 (OKLU:BEWAKINGSPELOTON 5), Rombouts, GG per 11/18/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Scheepers, JW per 11/20/2008 (VKL:PVE BRANDWEER), Schoonenberg, M per 11/6/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Spijkers, RJAA per 11/20/2008 (DHC:PVE BRANDWEER 931 SQ), Sprangers, RJ per 11/2/2008 (VKL:SIE BEDR.STOF&CHEM. AFVAL), Sterk, JH per 11/20/2008 (VKL:PVE BRANDWEER), Swinkels, CJM per 11/2/2008 (VKL:OPER. MATERIEELVOORZ.),

M E N S E N & M U TAT I E S

Actieve dienst verlaten Teeffelen, MPB van per 11/20/2008 (EHV:PVE BRANDWEER), Thomsin, B per 11/18/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Uijl, LJ per 11/13/2008 (OKLU:BEWAKINGSPELOTON 4), Vat, LJ per 11/20/2008 (LSKBOE:DRUMFANFARE), Veerman, SJ per 11/6/2008 (VKL:SIE VLIEGVEIL. UITRUSTING), Verhagen, J per 11/21/2008 (OKLU:BRANDWEERPELOTON 2), Voets, WL per 11/2/2008 (DC IOD: Sector Brunssum), Vugts, RF per 11/2/2008 (LCW FYSDISTR ONTV, OPSL&DISTR), Wijnen, MGH per 11/27/2008 (GGW:STNGRTM 4 PELB TVS BEW 650), Winters, MMA per 11/13/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Zijl, RD van per 11/3/2008 (LW:SIE VLIEGVEILIGHEIDSUITR.), Korporaal Bijlard, WS per 9/1/2008 (DHC:SIE BEWAKING DEELEN 932SQ), Dommelen, I van per 10/6/2008 (DHC:PVE GEZONDHEIDSCENTRUM), Fernandes Nazaré, RF per 7/24/2008 (DHC:PVE G&O VLUCHT 2 298 SQ), Hoogwerf, BCA per 11/3/2008 (PARESTO/ZW:Vliegbasis Gilze Ri), Horsten, HAP per 11/3/2008 (PARESTO/ ZW:Vliegbasis Gilze Ri), Huijbrechts, FR per 9/22/2008 (OKLU:BEWAKINGSPELOTON 3), Jongbloed, R per 11/19/2007 (VKL:PVE GEREEDSTELLING 312), Lebbing, A per 7/14/2008 (LW:PVE LVB), Mourik, S van per 9/15/2008 (OKLU:BEWAKINGSPELOTON 1), Orkman, H per 8/25/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Rensen, TAM per 10/20/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Vossen, R per 9/18/2008 (LCW FYSDISTR ONTV, OPSL&DISTR), Soldaat der eerste klasse Jans, H per 11/12/2008 (LW:631 OGRV PEL), Meulen, G van der per 11/12/2008 (LW:621 OGRV PEL), Pret, A per 7/14/2008 (LW:631 OGRV PEL), Schaal 11 Louwsma, MA per 11/17/2008 (LW:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O), Schaal 10 Brouwer, LH per 11/1/2008 (LSK:BUR OPLEIDINGSZAKEN), Gerritsen, BJJ per 11/1/2008 (OKLU:PVE TRANSPORT), Schaal 4 Hendrickx, JM per 11/1/2008 (OKLU:PVE TRANSPORT), Hommes, M per 11/1/2008 (OKLU:PVE TRANSPORT), Hooijdonk, JB van per 11/1/2008 (OKLU:PVE TRANSPORT), Oude, JM de per 11/1/2008 (OKLU:PVE TRANSPORT), Schaal 3 Achaoui, D per 11/22/2008 (DHC:SIE BEWAKING 931 SQ)

K Kolonel Kuppen, GAF, (per 11/1/2008) Chef Kabinet K L Luitenant-kolonel Klappers, H, Ing., (per 11/1/2008) Branch K Head Mngmnt, Oude Middendorp, HB, (per 11/1/2008) SO TMD, Smit, W, (per 11/18/2008) PROJLDR CAT-1, Wilde, GL de, (per 11/1/2008) Medewerker OvV, Zeijl-van den Ende, ANM van, (per 11/11/2008) P&P/318 Staff Officer SP&C12 M Majoor Boer, JJ, (per 11/1/2008) VlCdt VL3 B Gezagvoerder Kdc10, Janssen, R, (per 11/1/2008) MNGR BRANDWEERZKN, Nendels, RGJ, (per 11/1/2008) Sr Org Advis, Rouleaux, JPHM, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Intern K Kapitein Ven, PB van de, (per 11/1/2008) OT KANTOOR V OPS APACHE E Eerste luitenant Ekelhof-Alsemgeest, S, (per 11/13/2008) Hfd E Sqn Stfbur, Mol, CPM, (per 11/1/2008) Instr Radar Oplen, Ridder, PJC de, (per 11/1/2008) OT Vervoer Gevaarlijke Stoffen A Adjudant Bijlsma, J, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing B Intern, Boers, R, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Extern, Hulst, JCH, (per 11/1/2008) HFD PRODGP DEPOT, Meijerink, G, (per 11/1/2008) Klassecdt IMO, Strien, G van, (per 11/1/2008) Instr F16 Motoren S Sergeant-majoor Brouwer, RPT, (per 11/1/2008) Administratieve B Zkn Ntb, Damstra, MA, (per 11/1/2008) SM TECHNICIAN B1-1 F16, Fes, CP, (per 11/1/2008) RUIMER EXPL & INSTR EOD, Gerdes, WA, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Luijt, HTC van, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Extern S Sergeant der eerste klasse Braak, HBJ van den, (per 11/1/2008) SGT B AM APACHE (VLUCHT 4A), Droppers, H, (per 11/4/2008) SGT B1.3CTA3 COUGAR(VLUCHT3A), Eekeren, WJ van, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Extern, Lith, VD van, (per 11/15/2008) SGT B1.3CT COUGAR (VLUCHT 1B), Scholtens, S, (per 11/4/2008) SGT B1.3CTA3 COUGAR (VLUCHT 1, Vellekoop, CJ, (per 11/1/2008) MEDEW GNK VERZ, Voorde, G van de, (per 11/1/2008) SGT TECHNICIAN B1-1 F16, Wijnveldt, R, (per 11/5/2008) TECHN GASTURBINES S Sergeant Keller, AN, (per 11/8/2008) Transportldr K Korporaal der eerste klasse Boerstal, WPM, (per 11/8/2008) Sld Bewaker, B

Boltjes, T, (per 11/16/2008) Chauf, Gooijer, B de, (per 11/3/2008) Kpl Bewaker, Jansen, E, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Jasperse, DJ, (per 11/1/2008) Overtollig BBT SBK, Jordens, PM, (per 11/24/2008) Nivo 2 Kpl Transport Cargo, Kort, E van de, (per 11/17/2008) Kpl Bewaker, Megens, RS, (per 11/1/2008) Ass Wapentechn F16, Sharobeem, W, (per 11/21/2008) KPL MECHANIC A1 F16, Soylu, H, (per 11/15/2008) Brandwacht, Veen, P, (per 11/15/2008) Firefighter, Voets, LA, (per 11/1/2008) ASS GNK VERZ, Zwart, FA de, (per 11/1/2008) Ass Mat Behrdr Dic/Chauff Bce Korporaal Botterhuis, G, (per 11/1/2008) SGT TECHNICIAN B1-3 AS532, Buursink, WFP, (per 11/1/2008) Off Vlieger Aspirant, Meulesteen, KWP, (per 11/1/2008) Off Luchtverkeersleiding, Persoons, JCTM, (per 11/16/2008) Nivo 3 Ooff VLOO, Rodriguez Romero, A, (per 11/1/2008) SGT TECHNICIAN B1-3 CH47D S Soldaat der eerste klasse Daal, SGA, (per 11/1/2008) Niveau 2 Kpl Brandweer S Soldaat der derde klasse Litjens, NAM, (per 11/1/2008) Nivo 3 Ooff CIS Maintenance, Sebregts, HM, (per 11/18/2008) Nivo 2 Kpl Transport Cargo, Visser, MP, (per 11/1/2008) Off Vlieger Aspirant Schaal 09 Burgers, WJ, (per 11/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Huijsen, HJ, (per 11/1/2008) SGT TECHNICIAN B1-1 F50/60 CB, Noteboom, S, Drs., (per 11/1/2008) Procesmeteoroloog(Thg/11amb) Schaal 08 Dokter, YM, (per 11/1/2008) OOT RFCC, Jilesen, CGA, (per 11/1/2008) Mdw Onderz. Int. Beheersing Schaal 06 Martijn, G, (per 11/1/2008) Mdw Personeelszaken Schaal 05 Rijs, AR van, (per 11/1/2008) Instr Militaire Sport,

Deze gegevens zijn afkomstig uit PeopleSoft en zijn aangeleverd door het DienstenCentrum Human Resources (DCHR). Indien gegevens niet correct in deze rubriek staan vermeld, wendt u zich dan tot het DCHR, telefoon *06-733 of 0800-2255733. Deze kan mutaties verwerken in PeopleSoft.

31


W W W.WE R KE N B IJ DE LUCHTMACHT.N L

Kasra Amirsarvadi, onderofficier luchtverkeersleiding:

‘Eraan bijdragen dat het vliegverkeer in Nederland vlot, veilig en ordelijk verloopt geeft veel voldoening’

De juiste gegevens op de juiste plek ‘Ik werk op het Air Operations Control Station Nieuw Milligen. Het is mijn taak om data te verzamelen rondom een vlucht en relevante gegevens zo kort en bondig mogelijk door te spelen aan bijvoorbeeld de vlieger zelf, de luchtverkeersleider of een luchtgevechtsleider. We bieden deze gegevens aan in zogenoemde flight data strips. Op deze papieren stroken kan allerlei informatie staan, van bijvoorbeeld vliegroutes van lijnvluchten tot grote zwermen trekvogels.’

Collega’s gezocht! De luchtmacht is op zoek naar nieuwe collega’s voor onder meer de functie van onderofficier luchtverkeersleider. • Instromen met VMBO theoretische of gemengde leerweg • Start met opleiding aan de Koninklijke Militaire School Luchtmacht in Woensdrecht • In 2009 nog meerdere opleidingsplaatsen beschikbaar Ben jij of ken je iemand met interesse voor deze functie? Kijk op www.werkenbijdeluchtmacht.nl voor meer informatie over deze en al onze andere vacatures.

Werken met de mooiste computersystemen ‘Na mijn MBO ICT niveau 4 heb ik eerst gesolliciteerd op enkele luchtmacht CIS-functies (Communicatie en Informatie Systemen), maar daar had ik toen niet de juiste vooropleiding voor. Gelukkig bood de luchtmacht mij alternatieven waar ik wel voor in aanmerking kwam en luchtverkeersleider was er daar één van. Deze functie sluit goed aan bij mijn interesse. Je werkt met enkele van de mooiste en meest interessantste systemen die er zijn. Maar dat is slechts een deel van de kick. Daarnaast geeft het veel voldoening om te weten dat jij eraan bijdraagt dat het vliegverkeer in Nederland vlot, veilig en ordelijk verloopt. Het idee dat jíj invloed hebt op een vliegtuig dat op een paar kilometer hoogte vliegt, hoe indirect ook, is geweldig.’ Anders leren denken ‘Voordat je onderofficier luchtverkeersleiding bent, krijg je een vakopleiding. Hiervoor moet je wel wat geduld hebben. Je moet namelijk op een nieuwe manier leren denken en dat kost tijd. De één lukt het in een klein half jaar, de ander doet er bijna een jaar over. Zelf heb ik de opleiding afgerond in negen maanden. Toch wil ik over een tijdje verder leren en de luchtmacht biedt hiervoor genoeg mogelijkheden. Je krijgt voldoende gelegenheid om jezelf te ontplooien. Ik heb geen idee wat ik over tien jaar doe, maar ik hoop dat ik dan nog bij de luchtmacht werk. Er zijn voldoende kansen in de burgerluchtvaart, maar het bevalt me hier gewoon te goed. De sfeer is fantastisch en elke dag biedt weer nieuwe uitdagingen.’

de Vliegende Hollander

Recommend Documents