de Vliegende Hollander

de Vliegende Hollander Maandblad voor de Koninklijke Luchtmacht 64e jaargang - nummer 6 - juni 2008

ALS INDIVIDU OP UITZENDING NIEUWE C-LSK AAN HET WOORD Kennismaking met luitenant-generaal Jansen MEDICI OEFENEN IN SOESTERBERG Theorie en praktijk komen dicht bij elkaar

COLOFON UITGAVE Commando Luchtstrijdkrachten, Bureau Luchtmachtcommunicatie HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Hans Breemans EINDREDACTIE Luc Haen REDACTIE Arno Marchand, June Smit VORMGEVING EN LITHOGRAFIE Ruud Baas, TDS printmaildata DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag - 29.000 ex. REDACTIESECRETARIAAT Telefoon 076-544 71 30 Fax 076-544 71 31

Fabienne Wink

INTERNET www.luchtmacht.nl E-MAIL [email protected] BEZOEKADRES Luchtmachttoren, Luchtmachtplein 1, 4822 ZB Breda POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda COVERFOTO

‘Bergvliegen is heel mooi, maar heel hard werken.’

8

Peter Wiezoreck, AVDD

ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adreswijziging te laten muteren in PeopleSoft. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon 076-544 7133 of 544 7136 BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve.

22 Leonie van Helmond, AVDD

Een abonnement op de Vliegende Hollander kost €17,02 per jaar (buitenland €21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: 0900-22 65 263 (10 ct per min.) Fax: 0251-31 04 05 www.aboland.nl Opzegtermijn bedraagt zes weken.

28

Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN 0024-0389

DE VLIEGENDE HOLLANDER

2

Arnoud Schoor, AVDD

‘Ik ben een luchtmachter in hart en nieren.’

6

4

Commando overgedragen Luitenant-generaal Jac Jansen volgde donderdag 29 mei luitenantgeneraal Hans de Jong op als Commandant Luchtstrijdkrachten. De overdracht vond plaats op de bakermat van de luchtvaart in Nederland, Vliegbasis Soesterberg.

6

Interview nieuwe C-LSK De leiding van het Commando Luchtstrijdkrachten heeft een nieuw gezicht. C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen stelt zichzelf voor.

8

Bergvliegen voor Apache Weersomstandigheden in de bergen kunnen verraderlijk zijn. Tijdens de oefening Redskin High in Italië leren Apache-vliegers wat ze op grote hoogte kunnen tegenkomen.

14

Individuele missies Militairen die niet met de eigen eenheid op uitzending gaan, maar een zogenaamde individuele missie doen, staan voor grote uitdagingen. Drie van hen leggen uit waarom.

18

Oud & nieuw tijdens Open Dagen Grote evenementen als het EK Voetbal zorgen ervoor dat de grote demoteams niet beschikbaar zijn voor de Open Dagen dit jaar. Toch heeft de organisatie weer een gevarieerd programma samengesteld, met veel ruimte voor oud en modern materieel.

22

F-16 schiet weer plaatjes Sinds kort zijn de F-16’s van het CLSK uitgerust met RecceLite, een supermodern fotoverkenningssysteem. Daarmee kunnen vliegers de beelden vrijwel live doorsturen naar de grond.

26

Taptoe in Rotterdam De Nationale Taptoe vindt ook dit jaar plaats in het Rotterdamse Ahoy. Defensiemedewerkers en postactieven kunnen tegen een gereduceerd tarief deze bijzondere en internationale voorstelling bijwonen.

28

Oefening wordt realiteit Tijdens een geneeskundige oefening wordt een aantal deelnemers geconfronteerd met de realiteit. Zij worden ingezet bij het transport van twee in Uruzgan zwaar gewonde militairen.

Jan-Kees de Meester, AVDD

‘Met RecceLite kunnen we een compleet gebied in kaart brengen.’

Vaste rubrieken In den vreemde 12 In den vreemde Adjudant Sjoerd Post werkt zes maanden in de Kosovaarse hoofdstad Pristina voor de KFOR-missie. Daar werkt hij mee aan de vorming van een nieuw veiligheidsapparaat voor Kosovo, dat zich onlangs onafhankelijk verklaarde.

‘Je bent blij dat je iets kunt doen.’

20 Vervlogen tijden Net na de WO II doet de befaamde P-51 Mustang zijn intrede bij de Militaire Luchtvaart van het KNIL. Generaal-majoor b.d. Paul Verspoor vond, na de acties tegen de Indonesische onafhankelijkheidstrijders, tijd voor formatie- en stuntvliegen. 32 Journaal 38 Mensen & Mutaties

3


COMMANDO-OVERDRACHT

Commando Luchtstrijdkrachten overgedragen op Vliegbasis Soesterberg

Bevelsoverdracht op de bakermat Tekst: Robert van Loon I Foto´s: Leo van Hijkoop, AVDD

Waar anders dan op de bakermat van de Koninklijke Luchtmacht, Vliegbasis Soesterberg, vond op donderdag 29 mei de commando-overdracht van het CLSK plaats. In aanwezigheid van onder meer Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm, secretaris-generaal van Defensie Ton Annink en afgevaardigden van alle luchtmachtonderdelen werd luitenant-generaal Jac Jansen onder groot ceremonieel beëdigd.

Luitenant-generaal Hans de Jong salueert naar het luchtdefilé, dat ter ere van de commando-overdracht boven Vliegbasis Soesterberg vloog.

C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen ontvangt het Luchtmachtvaandel uit handen van zijn voorganger luitenant-generaal Hans de Jong.


4

COMMANDO-OVERDRACHT

De nieuwe commandant sprak zijn waardering uit over het werk van zijn voorganger, luitenant-generaal Hans de Jong, die de luchtmacht de afgelopen drie jaar heeft geleid. Als bijzondere blijk van waardering voor zijn werk, ontving Hans de Jong de eresabel van de luchtmacht uit handen van zijn opvolger. Bovendien werd de vertrekkend commandant koninklijk onderscheiden: hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau met de zwaarden. Luitenantgeneraal De Jong was sinds september 2005 Commandant Luchtstrijdkrachten. Per 30 mei is generaal De Jong met functioneel leeftijdsontslag. Nieuwe strepen Luitenant-generaal Jansen (52) werd eerder die dag bevorderd in de Luchtmachttoren in Breda, zijn nieuwe thuisbasis. Daar ontving hij zijn nieuwe strepen van luitenantgeneraal De Jong en Plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten generaal-majoor Erik Oliemans. Jansen vervulde zijn laatste functie als Chef Staf op het NATO Air Component Command in Ramstein, Duitsland. Hij begon zijn carrière in 1975 op de Koninklijk Militaire Academie in Breda. Daarna was hij onder meer squadroncommandant, Commandant Vliegbasis Twenthe en Sous-chef Beleid en Plannen op het Luchtmachthoofdkwartier. In 2004 werd generaal Jansen geplaatst op het ministerie van Defensie als voorzitter van de Projectgroep SAMSON, belast met reorganisaties die voortkwamen uit de Defensienota 2003. Fly by De bevelsoverdracht werd afgesloten met een indrukwekkend luchtdefilé boven de vliegbasis. Het defilé startte aansluitend aan de overdrachtceremonie en bestond uit een fly-by verzorgd door een Fokker 50 en een KDC-10 van Vliegbasis Eindhoven, vier F-16´s van Vliegbasis Volkel, twee F-16´s en een AB-412 van Vliegbasis Leeuwarden, twee Apaches van Vliegbasis Gilze-Rijen, vier PC-7´s van Vliegbasis Woensdrecht, drie Cougars, twee Chinooks en drie Alouettes van Vliegbasis Soesterberg, een Dornier van de Kustwacht en een B-25, een Beech-18 en vier Harvards van de Stichting Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht. •

Onder het toeziend oog van het publiek draagt de Vaandelwacht het Luchtmachtvaandel de hangaar binnen.

C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen dankt zijn voorganger Hans de Jong voor het werk dat hij de afgelopen drie voor het Commando Luchtstrijdkrachten heeft verzet

De kersverse C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen ontvangt eerder die dag zijn nieuwe strepen uit handen van zijn voorganger C-LSK luitenant-generaal Hans de Jong en PC-LSK generaal-majoor Erik Oliemans. Foto: Jan-Kees de Meester, AVDD

5


PERSONEEL

Nieuwe C-LSK vindt leidinggeven aan KLu een eer

‘Mensen moeten zich thuis voelen binnen de KLu’ ‘Tja, wie is Jac Jansen?’, zegt hij, terwijl hij achteruit leunt en nadenkt. ‘Ik ben een heel gewoon mens’, zegt hij vervolgens vastberaden, ‘niks aparts. Ik groeide op in Limburg met de harde hand, maar dat moest ook wel, want mijn tweelingbroer en ik waren boefjes. Thuis ben ik ook heel normaal. Ik stofzuig en maai het gras. Ik denk dat ik een heel doorsnee mens ben, zeker in de privésfeer.’ De luitenantgeneraal voegt daaraan toe: ‘Eerlijkheid staat bij mij hoog in het vaandel, dat predik ik ook tegen mijn eigen kinderen. Wat recht is, is recht en wat krom is, is krom. Duidelijk toch? Daar houd ik van. Je moet de zaken benoemen.’ Aandacht ‘Op het werk vind ik het vooral erg leuk om met mensen bezig te zijn’, gaat hij verder. ‘Dat moet ook, want je kunt niet op een koele manier leidinggeven. Ik snap ook niet dat er mensen zijn die alleen zaken doen via dat ding’, zegt hij, terwijl hij wijst naar de computer. ‘Ik moet mensen diep in de ogen kunnen kijken. Ik denk dat dat heel belangrijk is, zeker in deze tijd. Vroeger koos iemand levenslang voor een baas, nu zie je dat veel mensen jobhoppen. Als je


6

Op zijn eerste dag als nieuwe Commandant Luchtstrijdkrachten is uitgebreid praten over speerpunten nog niet op zijn plaats. Een voorstelronde daarentegen wel volgens luitenant-generaal Jac Jansen. Want wie is de nieuwe C-LSK? Tekst & foto’s: Fabienne Wink

PERSONEEL

mensen wilt behouden, moet je je inspannen. Ze hebben aandacht nodig, ze moeten gemotiveerd worden. Dat is heel belangrijk voor onze organisatie en is gekoppeld aan de slogan: één team, één taak. Voor goede resultaten ben je gewoon afhankelijk van elkaar.’ Humor Jansen startte na zijn dienstplicht in 1975 op de KMA. Na de vliegeropleiding in Canada ontving hij zijn Groot Militair Brevet, waarna hij tien jaar vloog op de NF-5. In 1990 deed hij de conversie naar de F-16 en vervulde verschillende commandantenfuncties. Hoewel hij begon als vlieger, is de luchtmacht een belangrijk deel van zijn leven geworden. ‘Ik koos voor de KLu omdat die vliegt. Als ik geen vlieger had kunnen worden, weet ik ook eerlijk gezegd niet of ik hier had gezeten. Primair kwam ik dus bij de luchtmacht voor de vliegerij, maar al snel daarna kwam

de teamgeest, de gezelligheid en het lachen. Dat laatste vind ik erg belangrijk: een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd. Zelfs bij serieus werk moet er ruimte zijn voor humor. Het bijzondere aan dit werk is dat de uitzendingen en oefeningen een cohesie geven, die je nergens anders vindt. Ik ben dan ook een luchtmachter in hart en nieren. Ik heb de laatste jaren echter ook mooie functies vervuld op de bestuursstaf en bij de NAVO. Nu weer werken op de luchtmachtstaf geeft me het gevoel dat ik thuiskom.’ Jongensdroom Op de vraag of deze functie een jongensdroom van hem was, zegt hij resoluut: ‘Nee. Het lijkt me vreemd als je als jongen droomt om Commandant Luchtstrijdkrachten te worden. Je kunt namelijk niet overzien wat een functie als C-LSK inhoudt. Bovendien kun je honderd keer je ambitie uitspreken, maar je moet ook nog gevraagd worden. Een droom spitst zich ook meestal toe op een vaardigheid, daarom kun je wel dromen om vlieger te worden. Of dit later wel mijn ambitie was? Ambitie vind ik een zwaar woord, dan streef je het na en dat heb ik nooit gedaan. Ik ben veel met werk bezig geweest, maar weinig met mijn loopbaan. Ik heb wel gekeken naar een goede afwisseling van operationele functies, staf en commandantenfuncties om me te blijven ontwikkelen, maar volgens mij kun je het nooit helemaal uitstippelen. Het is one step at a time. Bovendien groei je niet altijd verticaal, dat kan ook horizontaal.’ Gezegend Jansen is overigens wel trots op zijn nieuwe functie. ‘Het is geweldig en een grote eer’, zegt hij zonder aarzelen. ‘Dat gevoel van eer krijg je omdat bepaalde mensen vertrouwen dat jij die

verantwoordelijkheid kunt dragen. Ze vinden blijkbaar dat ik dit aankan. Het gaat ook niet om de titel, het bureau of de dienstauto die eraan vast zit. Je mag leidinggeven aan de KLu en dat is een eer.’ Hoewel zijn thuisfront naar eigen zeggen zijn loopbaan niet stimuleerde, waren zijn twee dochters, zoon en vrouw erg blij voor hem. ‘Toen ik C-LSK werd, zei mijn vrouw Hannie: “Ik weet dat je er heel blij mee bent, dus ben ik ook blij.” Ik ben ook altijd gezegend geweest met mijn thuisfront’, zegt hij met een glimlach. ‘Ik kon mij richten op mijn werk, daarin heeft mijn gezin me gesteund. Maar als het er op aan zou komen en het zou nodig zijn, leg ik de prio thuis. Uiteindelijk is dit dan maar werk.’ Voorbeeld van inspiratie In zijn werk is Jansen heel serieus. ‘Ik ben resultaatgericht. Als het moet gebeuren, gebeurt het. Niet net even anders of

niet. We hebben een taak, dus daar werk je niet voor tachtig, maar voor honderd procent aan. Van mijn mensen verwacht ik dan ook ze goed en professioneel bezig zijn. We moeten gereed zijn, klaarstaan. En ik hoop dat ze bij ons blijven, dat ze zich thuis voelen, dat ze erbij willen horen. Daar moeten we ons voor inspannen. Je kan wel mooie spullen hebben, maar daar heb je weinig aan als mensen weglopen. Daarom moeten leidinggevenden binnen de KLu mensen stimuleren, motiveren en perspectief geven. Van mij kunnen ze verwachten dat ik er keihard aan ga trekken. Ik wil zelf een voorbeeld zijn van inspiratie. Ik wil aanspreekbaar zijn voor mensen door alle rangsniveaus heen. Vertel het maar eerlijk, dan kijk ik wel wat ik ermee doen. Intensief contact op de werkvloer heb ik niet vanuit deze toren. Daarom wil ik ook weten wat er leeft als ik de mensen zie.’ Zwakste schakel Over zijn loopbaan als operationeel vlieger zegt hij: ‘Dat ligt achter me. Ergens vind ik dat jammer, maar als je de rang van kolonel bereikt, sluit je die fase af. Daarin moet je nuchter zijn en reëel en niet over blijven zeuren. Waarom het jammer is? Vliegen is een uitstekende manier om heel nauw in contact te blijven met de mensen die een deel van de slagkracht leveren. Maar er zijn nog veel meer mensen die hier een bijdrage aan leveren, zoals de geleide wapen-man, maar ook die man die de hagelslag op de boterhammen doet, de techneut en de logistiekeling. Uiteindelijk is een ketting zo sterk als je zwakste schakel. Aandacht voor de hele ketting wat mij betreft, niet voor enkele schakels dus. Dit is uitdagend werk, er valt elke dag iets te leren. Ik ga hier zeker met veel energie aan beginnen.’ •

7


OEFENING

Bergvliegen met Apaches gevaarlijk zonder kennis van juiste procedures

‘Normaal ski ik er vanaf, nu hang ik erboven’ Tekst: June Smit, Foto´s: Jan-Kees de Meester, AVDD


8

OEFENING

Bergvliegen is niet meer weg te denken uit het trainingsprogramma van het 301 Apache Squadron. In april werden daarom zes kersverse vliegers

Het gras zucht onder de downwash van de opstartende Apache. Als de gevechtshelikopter bijna klaar is voor vertrek, doet de eerste vlieger plots haar helm af. Dan blijkt dat ze problemen heeft met haar CEP’s (communication earplugs, red.). Vijf minuten later is de Apache dan toch airborne en kan de training beginnen. Net als de vijf andere ‘jonge vliegers’ is eerste luitenant Joyce hier voor een mission qualification training (MQT) in bergvliegen, één van de vier trainingen die kersverse vliegers na hun initiële opleiding moeten doen om current te worden. Naast koudweer, warmweer en tactisch vliegen, is bergvliegen daarbij een heel praktische. ‘Sinds Afghanistan is de bergvliegmodule heel belangrijk geworden’, vertelt kapitein Guusje van Vuure, S3 Air tijdens deze oefening en instructeur op de Apache. ‘Je vliegt daar immers een groot deel van de tijd in de bergen. Bij bergvliegen heb je met neveneffecten te maken, die je nergens anders tegenkomt. Het is voor vliegers daarom belangrijk om te weten wat ze kunnen verwachten. Zo heb je door warmte en hoogte minder vermogen, maar ook de extra brandstof en wapens hebben effect op je performance. Daarnaast moet je rekening houden met bepaalde windstromingen in de bergen.’

tussen de steile bergkammen van de Italiaanse Apennijnen blootgesteld aan de gevaren van het bergvliegen.

Koffiemolentjes Het is niet voor het eerst dat het 301 Squadron naar Frosinone gaat voor de bergvliegmodule. Het Italiaanse helikopterveld, dat met het blote oog te overzien is, wordt gebruikt door het 72 Squadron voor opleidings- en trainingsvluchten. De kleine wendbare NH-500Es’s, vierzits ‘koffiemolentjes’ waarmee Italiaanse vliegers vliegervaring op kunnen doen, stijgen hier te midden van de Apennijnen aan de lopende band op. Ook voor de training van het 301 Squadron biedt het veld genoeg mogelijkheden. ‘We kennen de mensen en het gebied’, zegt detco majoor Gilliam Bresser. ‘Maar het is vooral zo geschikt omdat hier bergen zijn. Daarnaast ben je toch op zoek naar een basis die een dergelijke training ook met geschikte faciliteiten kan ondersteunen.’

Eerste luitenant Joyce (rechts) is één van de vijf jonge vliegers die de vliegvaardigheden in de bergen leren van de ervaren vlieger kapitein Guusje van Vuure (links).

Koffie Alhoewel het woord faciliteiten doet vermoeden dat alles voor aankomst klip en klaar geregeld is, is niets minder waar. De faciliteiten beperken zich namelijk tot een grote betonnen plaat te midden van grasvelden, waar de heli’s kunnen staan en met mogelijkheden tot het gebruik van telefoonlijnen. Zowel de CIS (communicatie informatie systemen), GU (gronduitrusting) als materieellogistiek konden als voorbereiding op de oefening dan ook hun hart ophalen. ‘Wij verzorgen de spanning op het oefenterrein’, zegt sergeant Gerard van Faassen van de GU. ‘De crewroom wordt daarbij in één adem genoemd met Ops, want er moet wel koffie zijn natuurlijk. In principe doen we bij elke oefening of uitzending hetzelfde werk, maar toch is het steeds anders.’

Naast ‘jonge’ vliegers kregen ook drie meer ervaren vliegers een instructeursconversie tijdens Redskin High.

9


OEFENING

‘Vooral de weersinvloeden zijn in ons werk een uitdaging’, vult korporaal 1 Cees Huibers aan. ‘In Nederland heb je te maken met het Europese klimaat, zoals hier in Italië. In Afghanistan praat je echter over zestig graden. Daar moet je bijvoorbeeld blowers neerzetten om apparaten af te koelen.’ Show stelen Ook de CIS is het weekend van tevoren al op locatie om de verbindingen voor de oefening in orde te maken. ‘Het belangrijkste zijn de radio’s met crypto’, zegt adjudant Gerard van den Klooster, Hoofd CIS. ‘Daarna komen de dataverbindingen voor het CAMS,

Hoofd CIS adjudant Gerard van den Klooster probeert, naast de noodzakelijke verbindingen, ook te zorgen voor ontspanning.

een internetverbinding waarvan onder andere de technische dienst gebruik maakt voor het bijhouden van de voorraadadministratie. Naast de noodzakelijke verbindingen, hebben we ervoor gezorgd dat mensen hun laptopje kunnen gebruiken als ontspanning. Dit is de vijfde keer op deze locatie en eigenlijk al routine. Bij een nieuwe locatie loop je meestal tegen problemen aan en dat maakt het leuk. Je kijkt naar wat de locatie zelf te bieden heeft aan communicatiemiddelen. Soms moet je met satellietverbindingen werken, maar dat is niet de goedkoopste oplossing. Met het TITAAN-systeem is dat binnenkort verleden tijd. Dat is namelijk een gecombineerd data- en telefoonnetwerk, waarbij je zowel Mulan als CAMS op de werkplek kunt gebruiken. Daar steel je echt de show mee. Op dit moment staan al die middelen in Afghanistan, dus blijft er weinig over voor oefeningen. Maar daar is iedereen er razend enthousiast over.’ MASH De volgende dag gonst de lucht boven het kleine kamp van schrille vogelgeluiden en zijn de omringende bergen en het nabijgelegen dorpje Frosinone gehuld in een mistige waas. Terwijl de vliegers hun missie voorbereiden door kaarten van het gebied te


10

bestuderen, klinkt uit de crewroom zestigerjaren muziek. Zonder de Italianen die naar hun trainingsheli’s lopen en de gecamoufleerde containers voor techniek, Ops en reservemateriaal, lijkt de setting net een aflevering van MASH. Terwijl dikke wolken zich opstapelen boven de kleine basis, waden techneuten door het kniehoge gras richting de vier Apaches die over twee uur de lucht in moeten. Naast het reguliere preflighten, moeten namelijk vandaag de motoren ‘gerinst’ worden. ‘De Apaches hebben op de heenreis hiernaartoe boven de zee gevlogen’, vertelt sergeant 1 Sjoerd Quist, ‘en als ze binnen tien kilometer van zilt water vliegen, moeten de motoren worden doorgespoeld met schoon water. Dat komt omdat anders het zout op de compressorbladen invreet. Het rinsapparaat sluiten we aan op de koude sectie van de motor. De piloot start de Apache vervolgens zonder vonk, waarna de motor in twee minuten wordt schoongespoeld. We wassen de motoren overigens sowieso om de honderd vlieguur met een soort zeep, waarbij we de hotsectie ook doorspoelen.’ Gewenningsmissies Terwijl de mensen die niks om handen hebben de koffiecontainer invluchten, maken de jonge vliegers zich op voor hun eerste trainingvlucht. ‘De eerste week krijgen ze vooral gewenningsmissies’, licht detco Bresser toe. ‘We maken het toestel extra zwaar met oefenmunitie, want als het zwaarder is, reageert het ook anders. In week twee doen ze een aantal eenvoudige missies. Er komt een FAC-er (Forward Air Controller, red.), waarmee we gaan samenwerken in het terrein. We voegen er steeds wat ingrediënten aan toe, zodat de training steeds realistischer wordt. De essentie is echter het opereren met het toestel onder deze omstandigheden.’ ‘Ze beoefenen technieken om tactieken uit te voeren’, zegt Van Vuure. ‘Als je de juiste procedures hanteert, is bergvliegen namelijk veilig. Doe je dat niet, dan kan het gevaarlijk worden. Als je meer vraagt van de helikopter dan die kan geven, zakt ie onderuit. In het ergste geval kun je er niet meer uitkomen en vlieg je tegen een berg aan of crash je. Bij ons is dat gelukkig nog nooit gebeurd, maar in de heliwereld is het een van de grootste gevaren.’ Escapeplan Van Vuure spreekt uit ervaring, want begin dit jaar ondervond ze zelf nog de gevaren van het bergvliegen. ‘De laatste keer dat ik

OEFENING

in Afghanistan was, kwamen we ’s nachts na een QRF (Quick Reaction Force, red.) tijdens slecht weer vast te zitten in de bergen. Als het in Italië zou gebeuren, zet je het toestel aan de grond. In Afghanistan doe je dat uit veiligheidsoverwegingen niet. We proberen tijdens de MQT ook mee te geven dat ze altijd een escapeplan moeten hebben. In ons geval zijn we uiteindelijk uitgeklommen naar een veilige hoogte van tienduizend voet. Uiteindelijk liep het goed af, maar toen we aan de grond stonden, hebben we elkaar wel even goed vastgepakt.’ Hard werken Ook de cursisten gaat het bergvliegen niet in de koude kleren zitten. Eerste luitenant Sven, die sinds het verlof na zijn vliegeropleiding in Fort Hood niet meer had gevlogen, krijgt meteen zijn vuurdoop tijdens slecht weer. ‘Het was vrij heftig’, geeft hij toe. ‘We hadden al twee maanden niet meer gevlogen en dan zit je meteen in slecht weer. Aan de andere was het wel erg cool en mooi. Normaal ski je van de bergen af en nu hang je erboven.’ Het moeilijkst vond hij de bowlapproach. ‘Je vliegt dan in een kom, waarbij je volledig bent omringd door de wind die daar ronddraait. Als je dan wilt landen, komt de wind van achteren. Al met al vond ik het wel redelijk gaan, maar er zijn nog wel wat puntjes die ik moet verbeteren.’ ‘Je mag de vaardigheden verschillende keren oefenen’, vult eerste luitenant Job aan, die zijn laatste training doet voordat hij operatio-

Om de Apaches zo zwaar mogelijk te maken, wordt er oefenmunitie onder de toestellen gehangen.

Illusies Ook Joyce vond het niet gemakkelijk. ‘Van tevoren zeggen ze: dit ga je fout doen en dat doe je gek genoeg dan ook. Dat zijn illusies. Als je bijvoorbeeld naar een berg toevliegt, vlieg je er ook automatisch op af. Door de ruigheid van het landschap ben je je inschattingsvermogen kwijt, je moet vertrouwen op je instrumenten. Het is net even anders dan normaal. De ervaren instructeurs kunnen de wind goed voorspellen. Het is op iedere plek anders en je merkt gewoon dat je er bewust mee om moet gaan. Het is wel heel uitdagend en afwisselend, geen dag hetzelfde. Ik had ook geen idee dat er zo’n groot detachement meeging, dat is best leuk.’

Current De bergvliegmodule is voor de meeste cursisten de eerste MQT, maar ook als ze over een jaar operationeel gereed zijn, kunnen ze niet achterover gaan hangen. Het 301 Sergeant 1 Sjoerd Quist (links) legt een collega de werking uit van het rinsSquadron is namelijk apparaat, waarmee de motoren van zout worden ontdaan. continu bezig om neel op het squadron meedraait. ‘Bergvliegen current te blijven. Zo verheugt elk van is heel mooi, maar heel hard werken. Je mist de vijf vluchten zich één keer per jaar het referentiepunt van een rechte horizon, op een Redksin Challenge in Nederland, daardoor wordt het vliegen moeilijker. Toch waarbij ze zich met realistische scenario’s is het essentieel dat je het kunt.’ voorbereiden op Afghanistan. Daarnaast

sluit het 301 twee keer per jaar aan bij de schietserie van de landmacht in het Duitse Bergen Hohne. Ook gaat elke vlucht een keer per jaar naar Fort Hood, waar ze op een hoog niveau trainen en waarbij grondtroepen gesimuleerd de Apaches beschieten. Verder doet het squadron aan avondvliegen en als laatste is er de HWIC, een opleiding voor wapeninstructeurs, waarbij het squadron ook ondersteuning levert met vliegers, technische dienst en kisten. First in, last out ‘De druk op het personeel is hoog’, erkent Bresser. ‘Er is maar één Apache squadron en we worden vijf jaar lang uitgezonden als eenheid. We zijn dus first in, last out. We beseffen dat we heel veel van ons personeel vragen. De enige manier om te voorkomen dat het teveel wordt, is luisteren naar de dingen die ze bezighouden en ook tips van hun kant meenemen. We proberen rekening te houden met de feestdagen en de trainingen niet te dicht op elkaar te plannen. Dat is moeilijk, maar heel belangrijk, want personeel is ons hoogste goed. Je moet ook dwingen om evaluatiemomenten in te bouwen. Zolang we de druk niet onderschatten en bagatelliseren, moet dat goed komen. Het werk wat we doen is echter geweldig. Tijdens uitzending maken we echt deel uit van een groter plan. Dat vergt nou eenmaal training en dat wil je zo professioneel mogelijk uitvoeren.’ •

11


Naam: Rang: Functie: Leeftijd: Locatie:

Sjoerd Post Adjudant onderofficier RCC NCO Advisor 36 jaar Pristina, Kosovo

Rekrutering in Kosovo Tekst: Luc Haen | Foto´s: Sjoerd Post

Niet iedere luchtmachter werkt op een vliegbasis of een stafgebouw in Nederland. Sjoerd Post is zes maanden werkzaam am in de Kosovaarse hoofdstad Pristina voor de KFOR-missie. Daar werkt hij mee aan de vorming van een nieuw veiligheidsapparaat ligheidsapparaat voor Kosovo, dat onlangs onafhankelijk is geworden. ‘Sinds Kosovo onafhankelijk is geworden, zijn onze taken voor de KFOR-missie (Kosovo Force, red.) hier veranderd. Ik zou ook eigenlijk een controlerende taak hebben, maar door de politieke ontwikkelingen is dat niet meer nodig. Dus van het controleren van het oude leger, werk ik nu mee aan het oprichten van het nieuwe. We vallen onder de MCA Division, wat staat voor Military Civilian Advisor, onderdeel van de KFOR-missie. Daaronder valt een aantal werkgroepen, waaronder die van ons: RSS, wat staat voor rekrutering, screening and selectie. Wij houden ons bezig met het “stand down stand up” proces van het Kosovaarse veiligheidsapparaat. Dus ontbinden en weer opbouwen.’ Nieuwe structuur ‘Eigenlijk is het geen leger zoals wij dat kennen, maar meer een security force. Het oude leger is de KPC (Kosovo Pro-

Vliegende Hollander 0012 +++

tection Force, red.), wat omgevormd moet worden naar het veel kleinere nere KSF (Kosovarian Security Force, red.). Er komt hier ook k geen ministerie van Defensie, zodat het KSF onder het nieuwe we ministerie van Binnenlandse Zaken gaat vallen. Het is overigens verigens niet zo dat iedereen automatisch één op één overgaat rgaat naar de nieuwe structuur. Iedereen kan solliciteren.. Vervolgens gaan wij selecteren en rekruteren. Ons bureau houdt zich dus bezig met het rekruteren, screenen en selecteren cteren van sollicitanten. Dat doen we overigens nog niet daadwerkelijk, adwerkelijk, want we zitten nog in de planfase.’ Vanaf nul ul ‘We werken naar de dag dat de eerste Kosovaar getraind kan worden. Dat valt niet mee, want we zijn echt vanaf nul begonnen. Er was nog helemaal niks. Dus wat moet je De ‘PC Hoofdstraat’ van het NATO-kamp Film City, hoofdkwartier van de KFORmissie (Kosovo Force).

IN DEN VREEMDE

allemaal ontwikkelen om de omvorming mogelijk te maken. Het gaat om het rekruteringsproces, trainingsproces, antecedentenonderzoek, faciliteiten regelen. Maar ook om formulieren ontwikkelen, procesbeschrijvingen maken, mensen regelen die kunnen interviewen of trainen, noem maar op. Het gaat ook om de vraag wie je als eerste gaat trainen: officieren of ondersteunende diensten? Persoonlijk doe ik alles wat betreft de dagelijkse gang van zaken op de trainings- en rekruteringsfaciliteiten. Denk aan het programma van zoń dag, wanneer een rekruut zich meldt aan de poort: interview, fitnesstest, vaardigheidstest, kortom: hoe ziet zoń dag eruit? Maar ook simpele dingen als schoonmaken. Wie gaat dat doen? Al die processen moeten in een tijdlijn passen en Post krijgt van zijn collega’s de (tijdelijke) strepen van adjudant onderofficier opgespeld.

Film City ‘We zitten net buiten Pristina, hoofdstad van Kosovo, op een heel groot NATO-kamp. Het heet Film City, o want in de Joegoslavië-periode was dit een terrein w met m filmstudio´s. Ik zit intern op de basis, in een prefab (slaapcontainer, red.). Dat is goed geregeld hoor, net ( als het eten. Mijn bureau zit pal naast de eetgelegena heid, we hebben een winkelstraat, NSE´s (National h Support Element, red.) van verschillende landen, dus S de leefomstandigheden zijn hier goed te doen. Ik ga d wel eens het kamp af, als ik bijvoorbeeld mensen moet w ophalen van het vliegveld of wanneer we een bezoek op brengen aan KPC-gebouwen die straks van de KSF of br van het NATO trainingsteam worden. Van dreiging is tot va nu toe geen sprake. Ik ben ook in Afghanistan geweest en dat is een wereld van verschil. Het is leuk werk en feitelijk ook historisch wat we hier doen: het opzetten fei van een nieuw veiligheidsapparaat van een onafhankelijk va Kosovo. Dat maakt het een bijzondere ervaring.’ • Ko Net aangekomen in Kosovo staat Post (uiterst rechts) met zijn Nederlandse collega’s bij de ingang van Film City, de grote NATO-basis net buiten Pristina.

De prefabs (slaapcontainers) van het kamp, waar ook Post ‘logeert’, zijn voorzien van airco. Dat is met de hete zomers in Kosovo geen overbodige luxe.

voor alle zaken moet je een back-up plan hebben. Tenslotte hebben we ook te maken met de constitutie die nog gemaakt moet worden, want daaraan is ook de vorming van een veiligheidsapparaat gekoppeld.’ Journaal ‘Dit is een NATO-missie, dus we hebben hier een behoorlijk internationale club. We hebben een Duitse kolonel als hoofd, twee Turkse officieren, Fransen, Slowenen, Engelsen en een Nederlandse majoor die ook mijn directe chef is. We zitten nog lang niet op volledige sterkte, want landen zijn over het algemeen niet heel happig om functies te leveren voor deze missie. In totaal zitten hier op het kamp zes Nederlanders. Naast de KL-majoor Jo en ik, hebben we nog een sergeant-majoor Pascal van de marine bij de CIS en een overste Bas van de KMar, die de liaison is naar het hoofdkwartier KFOR voor de militaire politietaken. Verder zijn er nog twee mensen van de MIVD. ´s Avonds zitten we vaak op het bureau van Bas even het Journaal te kijken en een bakkie te doen. Het is een leuke groep.’

Vliegende Hollander 0013 +++ Verre van modern en derhalve niet met Link16 uitgerust, maar wel degelijk gewaardeerde participanten, zijn de F-4F Phantoms van de Luftwaffe. Foto: Arno Marchand

IN DEN VREEMDE

PERSONEEL

Ervaringen delen moeilijk na individuele uitzending

Impact op het individu


14

PERSONEEL

Naam:

Dirk van Dijk

Rang:

sergeant 1

Leeftijd:

24

Na zes maanden en drie weken kwam ik terug met een rugzak vol met ervaring en belevingen. Ik hoopte dat ik met mijn opgedane ervaring

Uitzendingen: Turkije (02/2003-04/2003), NTMI Irak (08/2006-02/2007)

Meer zelf regelen en meer zelf verwerken. Individuele uitzendingen zijn soms nog zwaarder dan reguliere. Drie militairen delen hun ervaringen als individueel uitgezondenen.

Tekst: June Smit

Dirk van Dijk raakte na zijn individuele uitzending in een dal en zocht zijn heil in gokken. Hij benadrukt hoe belangrijk de steun van collega’s is bij terugkomst. ‘Ondanks alle drukte van je dagelijkse bezigheden is tijd nemen voor naaste collega’s van groot belang. Ik spreek daarbij uit ervaring. Samen sta je namelijk sterk en dat heb je soms nodig. Turkije was feitelijk mijn eerste uitzendervaring, maar omdat dat meer voelde als een lange oefening, blijft Irak mijn eerst missie. In principe deed ik administratieve taken en was chauffeur, maar door omstandigheden kreeg ik verschillende taken erbij. Ondanks dat ik de laagste in rang was en de jongste, zag ik het als uitdaging om mezelf te bewijzen. Ik wilde mijn collega’s graag laten zien, wat ik allemaal in huis had. In Irak werkten we elke dag twaalf uur lang. Daardoor was er weinig tijd voor zelfreflectie en ontspanning. Dan Dan leef Da le eef ef je je op op een eeen n rush ru ussh van van va adrenaline aad drreena naline lin li ne e en en dat dat iss verslavend. da veerrssllavveen nd d.. Dat werd door de dagelijkse incidenten van bomaanslagen, autobommen, autobommen IED’s en constante aanvoer van doden en gewonden niet minder. Er was dan ook geen tijd om je dekking te laten zakken. Ik merkte dat ik door het werk wat ik afleverde, een soort status kreeg bij andere collega’s. Ze waardeerden wat ik deed en noemden me niet langer sergeant Van Dijk, maar DvD. Later ontving ik hier zelfs nog zogenoemde ‘brieven van waardering’ voor.

Foto: Dirk van Dijk

Foto: Dirk van Dijk

weer veel kon bijdragen aan de groep. Daarnaast wilde ik graag een vorm van terugkoppeling geven. Tot mijn verbazing haakten collega’s echter al snel af, als ik vertelde wat ik had meegemaakt. Als je met wapenbroeders lief en leed al niet kan delen, dan moet het maar thuis. Zij hebben echter ook een heel intense beleving van die periode gehad. Ondanks dat ze je graag willen begrijpen en je verhaal willen aanhoren, valt het niet mee om zowel de schokkende dingen kwijt te kunnen als de bijbehorende emoties die daarbij horen.

Sergeant 1 Dirk van Dijk bij de Victory Swords in de paradestraat in de Iraakse hoofdstad Bagdad. Foto: Dirk van Dijk

Ik kon mijn ei dus nergens echt goed kwijt. Bovendien was de status die ik daar had, in Nederland niet meer aanwezig en werd aan mijn ervaringen en papieren niet het juiste gewicht gehangen. Door dat alles, begon ik mezelf af te zonderen. Soms deed ik dat bewust, soms onbewust. Dat ik steeds meer vervreemdde, viel pas na vier maanden op. Voornamelijk omdat er niet zoveel ervaring met individueel uitgezondenen is en de dagelijkse bedrijfsvoering gewoon doorgaat. In de tussentijd ging ik op zoek naar dezelfde adrenaline, waar ik in Irak op leefde. Ik dronk steeds meer en kreeg een steeds korter lontje, totdat ik besefte dat ik niet meer de oude Dirk was. Door deze bevindingen ben ik naar de MGD, GEVO en uiteindelijk GGZ gegaan. Na een lang traject, gaat het inmiddels weer goed met me. Mogelijk krijg ik een andere functie, waarin ik mijn ervaringen wel kwijt kan.’

15


PERSONEEL

Naam:

Ton van Loon

Rang:

generaal-majoor

Leeftijd:

52 jaar

Uitzendingen: Kosovo (1998), Regional Command South ISAF Afghanistan (2007)

Als generaal maakt hij beslissingen op leven en dood. De grote verantwoordelijkheid die deze rang met zich meebrengt, zette generaal-majoor Ton van Loon regelmatig aan het denken tijdens zijn uitzendingen.

Dat klinkt misschien simpel, maar het werkt in Afghanistan nou eenmaal niet zoals in Nederland. Communicatie via radio en televisie is bijna onmogelijk. En als je niet kunt uitleggen waar je mee bezig bent, heeft het weinig zin. Je bent een bouwer, je wilt zorgen voor een beter leven. Tegelijkertijd ben je vechter, je vecht om datgene wat je hebt opgebouwd, te verdedigen. Dat is heel moeilijk. In Kosovo moesten mijn manschappen tweeduizend lijken bergen en in Afghanistan vecht een groot deel van de mensen dagelijks voor hun leven. Hoe gaan we daarmee om? Daarnaast moet je tijdens een missie voortdurend alert zijn. Dat is fysiek zwaar. Het is veertig graden Celsius, je draagt een kogelwerend vest en er is geen schaduw. Mijn persoonlijke impact tijdens uitzendingen is verantwoordelijkheid. Ik km moet oet o oe opdrachten op pd drrac acht hten ng geven, even ev en, di en, d die ie ku kkunnen unn nnen en lleiden eide ei id deen to ttot ot vve verliezen. erl rlie ezzeen n.. Een voorbeeld is korporaal Strik. Die missie had ik ook níet kunnen laten uitvoeren. Daar heb ik later ook nog eens over nagedacht. Waar het echter om gaat, is dat je het kunt uitleggen. Mijn persoonlijke veiligheid is daarbij minder van belang. Ik heb in Kosovo mensen op wacht moeten zetten bij een verhoogde dreiging. Daarvan lag ik wakker. Het feit dat ik daar beschoten

Foto: Sjoerd Hilckmann, AVDD

‘Stel je voor: je bent achttien jaar en je levenservaring beperkt zich tot een gevecht in de disco. Dan ineens moet je je inzetten in Afghanistan en omgaan met verlies van kameraden. Dat is heel heftig. Denk aan korporaal Cor Strik, die op een IED stapte en omkwam. De Amerikaanse collega die hem wilde halen, verloor daarbij ook zijn leven. Als de blackhole (waarbij alle communicatielijnen met de buitenwereld worden afgesloten, red.) voorbij is, wat denk je dan dat er in het mailtje staat dat iemand naar huis schrijft? Collega’s verliezen of beschoten worden, zijn heel ingrijpende ervaringen. Je moet dat in perspectief zien. De missies die we nu doen, zijn buitengewoon moeilijk en gevaarlijk. Bedenk dat alles daarbij is gebaseerd op communicatie. Samen met president Karzai op Kandahar Airfield. Foto: Ruud Mol, AVDD

De gouverneur van Uruzgan Munib in gesprek met Commandant RC-South generaal van Loon. Foto: Sjoerd Hilckmann, AVDD

werd, deed me daarentegen veel minder. Wat ook veel indruk maakte, was één van mijn allereerste rampceremonies. Dat betrof een Amerikaanse luitenant. Tijdens de ceremonie kwam ik erachter dat ik eigenlijk niet eens wist wie hij eigenlijk was. Ik ging daaraan kapot. Uitzendingen kunnen ook zorgen voor een geestelijke afstand met thuis. Mijn vrouw bijvoorbeeld is jarig op 15 juni. Precies op die datum stond ik in Kosovo tot mijn knieën in de lijken. Het kostte me een paar jaar om die data los te zien. Het accepteren van hulp na dergelijke ingrijpende ervaringen is heel belangrijk. Ik raad dan ook iedereen aan om tijd te nemen voor de terugkomst. De adrenaline in een uitzendgebied kan verslavend zijn, daar krijg je ontwenningsverschijnselen van. Verwacht daarnaast ook niet dat iedereen bij terugkomst denkt dat jouw uitzending alles is. Maar uiteindelijk worden Nederlandse Apaches gevraagd door Amerikanen. Dat zegt toch wat. De Nederlandse soldaat is één van de betere van de wereld, ik vind dat we daar niet op mogen bezuinigen.’


16

PERSONEEL

Naam:

Henk ten Broeke

Rang:

sergeant-majoor

Leeftijd:

50

Uitzendingen: Turkije (1991), CIMIC Afghanistan (2007)

Henk ten Broeke maakt tijdens zijn individuele uitzending in een korte tijd een reeks aan ingrijpende ervaringen mee. Hier kan hij naar eigen zeggen goed mee omgaan. Zijn buddy in Nederland was echter van onmisbaar belang voor zijn thuisfront.

Sergeant-majoor Ten Broeke op patrouille met de Afghaanse politie. Foto: Henk ten Broeke

‘Ik had nooit verwacht dat ik mijn tweede dag in Afghanistan meteen op pad moest. We waren echter nog geen paar uur buiten de poort of we liepen al in een hinderlaag. Ik weet nu hoe snel twee magazijnen leeg zijn. Je adrenaline schiet op zo’n moment omhoog. Het Het iiss w He wer werkelijk eerrke keli keli lijk ko onbeschrijfl onbeschrijfl nbes nbes nb esch scch hrriijjfl fliijk jk kw wat wat aatt d dat dat aatt m met met et jjeeje et doet. doet. Dat besef besef komt ook ook later pas. pas. do do oet eett. Dat Da D at be b esseef komt ko omt mt o ok k llater at teerr p aass. Door mijn nieuwe collega’s voelde ik me in Afghanistan al snel thuis. De harde werkelijkheid werd echter al snel duidelijk, het was daar gewoon oorlog. De dreiging was dusdanig groot dat mortieren werden afgeschoten. Tijdens de gevechten om Chora, vond vervolgens voor mijn ogen het tragische ongeluk met sergeant-majoor Jos Leunissen plaats. Dat voelde in eerste instantie ontzettend rot, maar ik moest er afstand van nemen. Dat klinkt hard, maar je stapt er uiteindelijk ook overheen, de situatie was ook dusdanig dat ik geen tijd had er lang bij stil te staan.

tend een ontzettende explosie. Een burgerauto was op een IED gereden. Het jongetje kwam er redelijk ongeschonden vanaf, de drie jonge meisjes kwamen om. Tot mijn grote verbazing kwam de chauffeur, een familielid van de kinderen, diezelfde middag nog naar mij toe. Hij wilde een nieuwe auto. Over de drie meisjes werd niet gesproken. Het zit raar in elkaar als jij drie familieleden verliest en vervolgens alleen maar denkt aan een nieuwe auto. Wat ook indruk op me maakte, waren de jonge meisjes die je zag lopen. Je weet gewoon dat die over een paar jaar in een quala zitten, waar ze vervolgens niet meer uitkomen. Uiteindelijk ben je daar ook voor een betere toekomst voor de kinderen. Ik besef dat het een lange adem vraagt en het recht van de sterkste geldt, want iedereen denkt daar eerst aan zichzelf. Tijdens mijn individuele uitzending had ik een “buddy” in Nederland die mijn thuisfront op de hoogte hield. Dat was erg prettig. Voor het thuisfront is het ook prettig dat ze een aanspreekpunt hebben en dat ze af en toe hun vverhaal kwijt kunnen op een thuisffrontavond. Die zekerheid en rust hebben ze zeker nodig.’ • h

Tijdens zijn uitzending had Ten Broeke veel contact met de lokale bevolking. Foto: Henk ten Broeke

Wat ik op dat moment onvoldoende besefte, is wat het ongeluk met mijn directe collega’s in Tarin Kowt deed. Zij vernamen namelijk dat er een mortier was ingeslagen en een sergeant-majoor was omgekomen. En er waren maar twee sergeant-majoors, Leunissen en ik. Niet veel later hoorden we op een ochVoor militairen die individueel op uitzending gaan of zijn geweest wordt elk jaar de IDEM-dag (Individuele Deelnemers Eerdere Missies) georganiseerd. Partners en buddy’s zijn hierbij ook welkom. De dag is speciaal bedoeld om ervaringen uit te wisselen en daarvan te leren. Traditioneel vindt deze bijeenkomst plaats op Witte Donderdag.

17


EVENEMENT

Na vier jaar afwezigheid in Nederland, is Frecce Tricolori weer in, of boven Nederland te zien. Op de foto een strakke formatie van drie MB-339PAN’s van het Italiaanse team. Foto: Frecce Tricolori

Europese bezuinigingen betekent puzzelen voor organisatie

Open Dagen op Leeuwarden De organisatie van de Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht staat ieder jaar meer en meer voor de uitdaging om voldoende deelnemers te vinden voor zowel de vlieg- als de staticshow. Bezuinigingen maken het voor elk land lastig om deelnemers

‘Één van de zaken waarmee we rekening moeten houden, zijn dorpsfeesten die op de vrijdag rondom Leeuwarden plaatsvinden’, zegt Hoofd Bureau Air Display Ed de Bruijn. ‘Met de organisatie daarvan hebben we afgesproken dat er in de vliegshow ’s ochtends geen jet noise te horen is, maar alleen helikopters en vliegtuigen met zuigermotoren. Aan de ene

van de Russen. Uit Groot-Brittannië komt de Battle of Brittain Memorial Flight met de Spitfire en Hurricane, én de Lancaster bommenwerper, waarmee we op historisch gebied toch een aardige klapper hebben. De “Sally B”, een B-17 Flying Fortress, zou ook komen, maar die draaide onlangs een motor in de soep. Daarmee is het toestel maand of langer uit de running.’

af te vaardigen. Daarnaast maakt een aantal factoren het voor de organisatie zogezegd ‘uitdagend’ om het vliegfeest van 20 en 21 juni tot een succes te maken.

Tekst: Arno Marchand

De AVRO Lancaster van de Battle of Brittain Memorial Flight is het enige nog vliegende exemplaar ter wereld. Samen met onder andere een Supermarine Spitfire en Hawker Hurricane houdt deze veteraan de strijd om Groot-Brittannië in WO II in ere. Foto: Arno Marchand

kant is dat jammer, aan de andere kant geeft dat weer mogelijkheden. In het ochtendprogramma vliegen dus veelal historische kisten. Dat betekent “eigen” materiaal als de Stichting KLu Historische Vlucht, Fokker Four, Catalina, DC-2, P-51 Mustang en de Yak-3, de Mustang


18

Twee primeurs Maar ook qua helikopters zit de organisatie niet stil. De Bruijn: ‘Het 303 SAR-Squadron van Leeuwarden geeft een demonstratie met twee AB.412’s, van de Belgische luchtmacht komt een Sea King en uit Groot-Brittannië

EVENEMENT

een Merlin van de Royal Navy. Ook hebben we nog een privé UH-1 en die zie je niet zo vaak. Een echte primeur voor de Open Dagen is een demonstratie van een NH-90.’ Het toestel bevindt zich nog in de testfase, maar zal in Nederlandse kleuren een demonstratie van zijn kunnen geven. De Bruijn: ‘Niet alle helikopterdemonstraties zijn in de ochtend te zien, maar wel veel. Dat geldt ook voor Ali Oztürk, een Pitts Special en de Royal Jordanian Falcons.’ Het strikken van de grote Europese demoteams was volgens de Bruijn een moeilijke zaak. ‘De Red Arrows en Patrouille de France doen beiden een tour in NoordAmerika, onder andere vanwege het vierhonderdjarig bestaan van de Canadese provincie Quebec. De Patrouille Suisse en tevens alle wapensystemen van de Zwitserse luchtmacht, mogen in juni het land niet uit vanwege het Europees Kampioenschap Voetbal. Gelukkig heeft het Italiaanse Frecce Tricolori toegezegd een van hun weinige shows buiten Italië op Leeuwarden te geven. Toch hebben we nóg een primeur voor Nederland: het Team Iskra van de Poolse Luchtmacht.’ Verlanglijstje In de pauze tussen het ochtend- en middagprogramma zal Christian Moullec met ganzen of kraanvogels - hij heeft de keuze - voorbij komen vliegen. Ook springt het Korps Commandotroepen (met zuurstof) vanuit een KLu C-130. Na de pauze start

Ook dit jaar weer van de partij zijn het F-16 Solo Display Team met vlieger kapitein Ralph Aarts, en de (civiele) Hawker Hunter die zijn thuisbasis heeft op de Vliegbasis Leeuwarden. Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD

het ‘zware werk’ met de airfield attack door F-16’s, gevolgd door helikopters en de KDC-10. Daarna is uiteraard het F-16 Solo Display Team van het 313 Squadron te zien en, eveneens uit Nederland, de Hawker Hunter. Daarnaast een Belgische F-16, Spaanse F/A-18, en zoals het er nu voor staat, voor het laatst een Franse Mirage 2000. Heel bijzonder is een demonstratie van een PC-9 van de Sloveense luchtmacht, een civiele OV-10 Bronco, en een synchro pair Folland Gnats, een zeer kleine straaltrainer

uit de jaren vijftig waarmee de Red Arrows vlogen voordat ze de Hawk in dienst namen. Uiteraard probeert de organisatie op het laatste moment nog extra deelnemers binnen te halen. De Bruijn: ‘Uiteraard hebben we bij veel landen een “verlanglijstje” ingediend, maar het is afwachten wat we krijgen. Het is best puzzelen, maar het wordt zeker weer een mooie show. En we hopen op het laatste moment toch nog een paar leuke extra’s aan de lijst te kunnen toevoegen.’ •

Static show Voor de static show komen, naast zoveel mogelijk Nederlands materieel, (R)F-4 Phantoms uit Turkije en Griekenland, een E-3A AWACS van de NAVO, KC-10, KC-135 en twee F15C’s van de US Air Force, F-16’s uit België, Denemarken, Noorwegen, Duitse Tornado, Eurofighter en Do.228, Britse Harrier en Hawk, Deense Challenger, Franse Atlantic, Sloveense PC-6, Hongaarse MiG-29, en twee Ierse PC-9’s (waarvan er mogelijk één een demo vliegt). Kijk op http://www.luchtmacht.nl/opendagen2008/index.html voor meer informatie en de laatste stand van zaken. Frecce Tricolori is het demonstratieteam dat met de meeste toestellen vliegt: tien stuks. Negen daarvan vliegen het grootste deel in formatie, en het team heeft één solovlieger. Foto: Frecce Tricolori

19


vervlogen tijden Lang verwachte vervanger van P-40 Kitty Hawk vloog alsof het langs een rail liep

De P-51 Mustang Nadat personeel van de Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger naar Australië is gevlucht, worden daar de luchtstrijdkrachten nieuw leven ingeblazen, met de B-25 Mitchell en P-40 Kitty Hawk. Die laatste moet nog tijdens WO II vervangen worden door de P-51 Mustang. Deze komt eind 1944 beschikbaar, maar wordt pas begin 1946 overgevlogen van Bundaberg in Australië naar Tjililitan in Indië. Tekst: Arno Marchand Foto’s: uit archief Nederlands Instituut voor Militaire Historie

oud-leraren dekking zochten achter een kist waarop stond “high “hi explosives”. Wij sliepen er zelf nota bene bovenop.’

‘Wat komen jullie doen?’

Type:

North-American P-51D en K Mustang Eenheden: 120, 121 122 Squadron ML/KNIL Dienstperiode: 1946- 1950 De fameuze Uiver maakt in 1934 – op de thuisreis uit Australië – een tussenlanding in Bandung op Java. De dan twaalfjarige Paul Verspoor ziet het en weet op dat moment zeker: ‘Ik moest en zou ook vliegen. Bij mijn vader kwamen veel militaire vliegers over de vloer, dus wilde ik ook bij de ML KNIL.’ Na zijn opleiding tot beroepsofficier aan de Indische KMA zou hij in februari 1942 aan de vliegopleiding beginnen, maar die was vanwege de Japanse aanval inmiddels verplaatst naar Australië. ‘Wij kregen de opdracht ook daar naartoe proberen te komen. In Tjilitjap lagen zestig schepen afgemeerd. Aan boord de Abbekerk, een van de Duitsers geconfisqueerd schip, zat vijftienhonderd man grondpersoneel van Amerikaanse B-17 squadrons uit Indië. We mochten mee als we zelf voor eten zorgden. “Reddingsmiddelen zijn er niet”, kregen wij te horen. “Dat heeft geen zin. Het schip zit van onder tot boven vol met ammunitie.” De schepen moesten door een cordon van Japanse onderzeeërs. Van de zestig haalden er maar acht Australië. Wij hoorden midden in de nacht een doodsklap. Dat moet een torpedo zijn geweest die niet afging…’ Maar het gevaar komt ook uit de lucht als overdag een Japanse verkenner boven de Abbekerk verschijnt. ‘De Amerikanen haalden mitrailleurs uit de kisten om zich te verdedigen tegen bommenwerpers. Tijdens de aanval kregen wij – echt waar – de slappe lach toen twee

V L I E G E N DE

Uiteindelijk in Australië aangekomen duurt het ruim een maan maand voordat Verspoor en collega’s horen waar ze aan toe zijn. Per b boot varen ze in een maand naar San Francisco, en gaan daarvandaa daarvandaan per trein naar de vliegbasis Jackson in Mississippi. ‘In die tijd wisten we alleen maar dat er oorlog was. Het zou vast erg zijn zijn, maar niemand wist hoe erg. Je sprak daar ook niet over, ik den denk wel uit een soort van zelfbescherming.’ Na hun opleiding keren de jonge militairen in januari 1944 terug in Australië, in Canberra. ‘“Wat komen jullie hier doen?” Dat heb ik in die tijd zó vaak gehoord’, zegt de 85-jarige Verspoor met een zuc zucht. ‘Wij verwachtten op de P-38 Lightning te gaan vliegen. We hadde hadden immers een tweemotorige opleiding gehad. Maar dat werd de P-4 P-40 omdat de Amerikanen de P-38 niet wilden leveren. Dat was zeker een tegenvaller. Met de P-40 ging Verspoor naar Merauke en vervolgens vervolge Biak, beide op Nederlands Nieuw-Guinea. ‘Ik ben daar eens met een P-40 in een twintig meter diep ravijn gestort. De kist was totall los loss, maar ik had niets, en terug op de basis zei de commandant “ga ma maar een nieuwe halen bij de Amerikanen”. Er stonden namelijk duize duizenden vliegtuigen in opslag. “Take your pick”, zei de commandant, dus ik zocht er een uit. Toen de Japanners zich op 15 augustus overgave overgaven verzuchte ik “ik heb het overleefd, ik heb het overleefd, ik heb het overleefd”. De dagen erna stonden we klaar om naar Indië te vertrekken, maar we mochten niet van de Britten en Amerikanen Amerikanen.

20 20

Paul Verspoor in de cockpit van een Mustang. Naast 121 en 122, heeft ook 120 Squadron nog heel even met de P-51 gevlogen. Na het opheffen van de squadrons werden de toestellen – hoe opmerkelijk misschien – overgedragen aan de Indonesische Luchtmacht.

H O L L A N DER

vervlogen tijden Die laatste vertrokken wel, maar niet voordat ze alle kisten onklaar hadden gemaakt. We hebben er soms huilend bij staan kijken.’

Verliefd Pas in april 1946 mogen de Nederlanders terug naar Indië, maar Verspoor zit op dat moment in Australië. ‘Met een paar collega’s stapte ik meteen in een Lockheed 12 en ben naar Biak gevlogen, maar daar was niemand meer. Wat nu? Zouden ze op Ambon zijn? Wij daar naartoe gevlogen, maar ze waren alweer weg. Dan maar op een ander veld kijken, uren verder vliegen. Mis. Dan naar Batavia, dat leek ons veilig. We werden daar ondergebracht in een hotel, maar er na een paar uur slapen weer uitgehaald. Ze waren erachter gekomen dat wij van 120 Squadron waren, en dat was geen transporteenheid. Dus geen slaapplaats voor ons… Tenslotte hoorden we dat het 120ste op Tandjoeng Perak bij Soerabaja zou terechtkomen. Dus wij daar naartoe. Toen we aankwamen was er alleen personeel van de Koninklijke Marine. Tot er een B-25 landt, er een kapitein uitstapt en mij aanspreekt: “Ben jij Paultje Verspoor?” “Jawel kapitein”, antwoordde ik. “Dan ga jij nu P-51’s ferryen om 121 Squadron te vormen.” Ik had namelijk al Mustang gevlogen tijdens mijn repatriëringen in Australië, en ik was meteen verliefd. Dat was het mooiste vliegtuig met de mooiste vliegeigenschappen. De Mustang vloog als langs een rail.’

Sabotage Eind 1946 gaat Verspoor na twee ferryvluchten met de Lockheed 12 naar Medan, een Engels veld op Sumatra, om kwartier te maken De formatiefoto waardoor de geruchten over een stuntteam zijn ontstaan. In de H-322 vliegt Verspoor met achterin de verslaggever, in de ‘319’ Ronnie van Beers, in de ‘321’ Piet Adam en in de ‘340’ Manus Mulder. Foto: Jilles Verspoor

voor 122 Squadron. ‘Later, tijdens het overvliegen naar Medan kreeg ik motorpech. Ik kende het gebied door het kwartiermaken, en met de allerlaatste snelheid redde ik het te landen. Toen de Britten na een week vertrokken zwaaiden ze met Nederlandse vlaggen, maar vlak voor onze neus scheurden ze het blauw eraf. Verder hadden ze alles gesaboteerd, tot munitie aan toe. De P-51 is snel operationeel. Ook al hadden we weinig vliegers, toch verleenden we steun aan de Nederlandse grondtroepen. Daarvoor gebruikten we 250- en 500-ponds bommen, en raketten van 40 en 70 pond. En natuurlijk boordbewapening. Als we iets verdachts zagen, mochten we er op schieten. Maar ook wierpen we met zelfgemaakte kokers van rotan, eten uit. De koker spatte bij aanraking met de grond uit elkaar. Op die manier gooiden we er ook post mee af.’

Stunten Na de Tweede Politionele actie was er weinig meer te doen voor de Mustangvliegers. ‘We hadden zoveel ervaring op operationeel gebied, dat we afleiding zochten in formatievliegen. Dat werd uiteindelijk stunten met vier man. Ik ben altijd gek geweest op stunten. Als het enigszins kon, deed ik het, met ieder type vliegtuig. Zo hebben we ooit eens opdracht gekregen voor een fotoshoot met vier kisten. Mijn broer, Jilles Verspoor, was de tweede man van de Photo-VerkenningsAfdeling. Hij maakte de foto’s van de vier P-51’s vanuit een B-25. Ik zat zelf in de “322”, de enige Mustang die – door de fuselagebrandstoftank te verwijderen – was verbouwd tot tweezitter. Achterin had ik een verslaggever die een heroïsch verhaal schreef over onze vliegkunsten. Zo is het verhaal ontstaan dat we een officieel stuntteam hadden. Wij waren echter geen stuntteam, maar wij stuntten als team. We deden het voor de lol’, besluit Verspoor die later nog Meteor, Hunter en Sabre vloog. In 1977 verlaat Paul Verspoor als generaalmajoor de dienst.• ma

tijdens De P-51D Mustang verwierf faam was de eerste de Tweede Wereldoorlog. Het grote vliegAmerikaanse jager die door het rpers tot enwe bomm B-24 en B-17 bereik de rteren. ver boven Duitsland kon esco

V L I E G EN DE

21

H O L L A N D ER

M AT E R I E E L

Geen veredelde doelaanwijspod maar toevoeging compleet nieuw wapensysteem

RecceLite vervangt MARS

Tijdens de Kosovo-oorlog in 1999 bewees het nog zeer goede diensten, maar het Medium Altitude Reconnaissance System (MARS) is al lange tijd aan vervanging toe. Jarenlang is er gezocht naar de vervanger van deze fotoverkenningsgondel, en die is gevonden in RecceLite. Een systeem dat niet zoals de MARS-pod aan het centerline-station hangt, maar net als de doelaanwijspod aan de luchtinlaat.

Tekst: Arno Marchand | Foto’s: Leonie van Helmond, AVDD


22

M AT E R I E E L

Testvlieger van 312 Squadron majoor Harry van Hulten controleert voor een van de testvluchten de RecceLite-fotopod.

De achteloze voorbijganger op een vliegbasis zou denken dat de F-16 is uitgerust met een Lantirn- of Advanced Targeting Pod (ATP). Maar wie de kans krijgt het object van dichterbij te bekijken, ziet dat het om een van de nieuwste wapensystemen van de F-16 gaat. De ATP-doelaanwijspod en RecceLite maken dan ook gebruik van exact dezelfde behuizing. Het state-of-the-art fotoverkenningssysteem is zelfs ontwikkeld uit de ATP. Fotoverkenning kent binnen de KLu een lange historie. Sinds de jaren vijftig heeft het 306 Squadron de beschikking over speciaal toegeruste reconnaissance-vliegtuigen. Eerst nog heel primitief met de T-33 en de F-84E Thunderjet, gevolgd door de RF-84F Thunderflash, het eerste speciaal voor

Anders dan de MARS hangt RecceLite aan de luchtinlaat. MARS werd in 2005 nog ingezet met 313 Squadron vanaf Curaçao om boven Aruba te zoeken naar sporen van de vermiste Natalee Holloway.

fotoverkenning gebouwde jachtvliegtuig. De opvolger, de RF-104G Starfighter, maakt eerst nog gebruik van interne camera’s, totdat de Orpheus-fotopod in dienst komt. Na het honderdviertijdperk doet deze ook nog dienst onder de F-16, onder andere tijdens Deny Flight vanaf 1993. Maar Orpheus is gebouwd voor lage hoogte en met de komst van de Midlife Update verschuift het inzetgebied van de F-16 naar middelbare hoogte, vanaf tienduizend voet, zo’n drie kilometer hoogte. Medium level ‘Het zoeken naar een opvolger voor de Orpheus begon al midden jaren negentig’, zegt testvlieger van 312 Squadron majoor Harry van Hulten. ‘Op dat moment bleek dat dit systeem niet medium level kon opereren. Eerst werd alleen nog met de sterkste lenzen van 150 millimeter gevlogen en werden infrarood of IR-opnames gedigitaliseerd. Vervolgens ontwikkelde het 306 Squadron samen met het NLR (Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, red.)

23


M AT E R I E E L

Het inwendige van de fotopod is makkelijk toegankelijk door een groot luik aan de buitenzijde. Zo is ook de SSR, een soort supergrote USB-stick van 16Gb waarop data wordt opgeslagen, er gemakkelijk uit te halen.

de MARS als tussenoplossing. In de tussentijd zou dan de echte vervanger worden aangewezen, maar dat bleek een erg lang traject. Er was geen geschikte kandidaat totdat RecceLite kwam. De KLu wilde namelijk een pod die niet op station 5 hoeft, de centerline waarop standaard de ALQ-131 storingspod hangt. Hij moest dus op 5 Rechts of 5 Links (ophangpunten aan de luchtinlaat, red.). Op die laatste zou ooit de navigatiepod komen, maar die hebben we bij medium level-operaties niet meer nodig. Het bleek echter technisch niet haalbaar om RecceLite aan 5L te hangen. Een F-16 neemt dus óf een ATP, óf RecceLite mee.’

Certificering Maar RecceLite wordt niet zomaar gecertificeerd. Van Hulten: ‘De USAF gebruikt de door Northrop-Grumman ontwikkelde ATP wél, maar RecceLite – van de Israëlisch fabrikant Rafael – niet. De Israëlische certificering wordt niet zomaar overgenomen, dus doet de KLu dat zelf op het Kantoor Testvliegen op de Vliegbasis Leeuwarden. Sinds januari 2007 wordt er aan één stuk door getest en ontwikkeld door de DMO, het NLR, Rafael, het Tactical Air Reconnaissance Centre (TARC) en het Kantoor Testvliegen. De certificering was in februari 2008 klaar, en nu buigt de Militaire Luchtvaart Autoriteit zich er over. De belangrijkste sensor in RecceLite is een zeer sterke tv-camera. Bovendien heeft de pod een Forward Looking Infra Red of FLIR-camera, die op de cockpitschermen tv-kwaliteit levert. Om ruimte te bieden hebben de laserspot-tracker en de laseren IR-pointer uit de ATP (zie de Vliegende Hollander no. 3, maart 2008, red.) moeten plaatsmaken voor de foto- en zendapparatuur. Want RecceLite is voorzien van een datalink die in vrijwel realtime beelden over een grote afstand doorstuurt naar een van de vaste- of mobiele grondstations van het TARC op de Vliegbasis Volkel.’ Bedrijfsvoering Daar staat een team van image-analysts (IA’s) klaar om de foto’s bijna gelijktijdig als ze worden gemaakt – dus in near realtime – te verwerken en te beoordelen. ‘Het TARC borduurt voort op de kennis van het Recce Intelligence Center’, zegt senior-IA adjudant Rob de Wit. ‘Dit RIC

Afgezien van de uiterlijke overeenkomst, moet ook de pilot-vehicle-interface van RecceLite zoveel mogelijk overeenkomen met die van de Lantirn en de ATP doelaanwijspods.


24

M AT E R I E E L

ontstond toen 306 een opleidingssquadron werd, maar de fotocapaciteit binnen de KLu gewaarborgd moest blijven. Het RIC was een kenniscentrum voor beeldanalyse, gericht op de zogenoemde “natte film”. Daarbij hield het alles in eigen huis, dus zowel het ontwikkelen van de films, de intelcapaciteit, als het onderhoud van de camera’s en pod. Maar wij beheren de RecceLite-gondel niet meer. AVT (avionica vliegtuig techniek, red.) doet het onderhoud en VO (vliegtuig onderhoud, red.) hangt de pod aan het vliegtuig. Wij beheren en bemensen het grondstation. Dat is alleen maar groter geworden, met een computerserverpark, vier werkstations, en bijvoorbeeld door gebruik van de datalink en het vooraf programmeren van de RecceLite-pod. Dat werkt zó goed, dat zodra de vlieger maar een beetje in de buurt van het opdrachtgebied komt, de pod zelf de foto’s wel maakt. RecceLite betekent dus een compleet andere bedrijfsvoering dan we toe nu toe gewend waren. Kijk, zoals in de tijd van het 306 Squadron is het niet meer, en wordt het ook niet meer. Dat is geweest. Wij richten onze bedrijfsvoering bij het TARC natuurlijk op het werk op Volkel, maar met name op out-of-area-operaties.’ Niet beperkt Volgens PI sergeant-majoor Marco van Elen is er binnen de F-16 wereld veel discussie geweest over RecceLite versus de ATP. ‘Want daarmee kun je toch ook recce doen? RecceLite is echter geen veredelde ATP, maar de toevoeging van een compleet nieuw wapensysteem. Laat ik het zo stellen; de ATP kan al veel meer dan de Lantirn, maar kijkt nog steeds door een strohalm. RecceLite kijkt door een brede koker; van super-narrow tot

Het ‘hangen’ van RecceLite op station 5R aan de rechterzijde van de luchtinlaat, is een klus voor het vliegtuigonderhoudspersoneel.

wide-field-of-view, ofwel van tele tot groothoek. Daarmee kunnen we een compleet gebied in kaart brengen. En we hebben nu ook supertele, want de ontwikkeling staat niet stil. De vlieger ziet dat verschil misschien niet in de cockpit, maar beeldanalisten in het TARC wel degelijk.’ Volgens De Wit is RecceLite dan ook aangekocht, juist om de swingrole van de F-16 te kunnen waarborgen. ‘RecceLite kan geen doelen aanstralen zoals de ATP, maar dat maakt het zéker geen beperkt systeem. Kijk, je wint er niets mee door in

Van Elen kijkt met een collega in het splinternieuwe TARC naar de resultaten van RecceLite op de monitoren.

een “tweetje” beide toestellen met een fotopod uit te rusten. Je bouwt dan weliswaar redundancy in, maar je beperkt je in mogelijkheden én in tijd, want die dubbele informatiestroom moet wel verwerkt worden in het TARC. Veel meer voor de hand liggend is een mixed pair, waarbij één F-16 met RecceLite vliegt, en de andere met de ATP. Die laatste kan dan buddy-laseren voor het RecceLite-toestel als er inderdaad bommen gegooid moeten worden. RecceLite is dus een middel voor een nieuwe taak; fotoverkenning. Die taak hadden we ooit al, maar is op een dood spoor terecht gekomen. Met RecceLite wordt die weer in ere hersteld.’ Niet beperkt De contractondertekening voor RecceLite vond plaats in december 2005, terwijl in februari 2007 de eerste apparatuur binnen kwam. Van Elen: ‘Er is gekozen voor een gefaseerde invoering vanwege de ontwikkeling van het systeem. Het grootste werk is geleverd in het grondstation. Weliswaar zijn het allemaal offthe-shelf-producten, maar in deze combinatie zijn ze nog niet eerder gebruikt. Rafael moet de producten dus zodanig aanpassen, dat wij het product krijgen dat we voor ogen hadden. En het staat. Spanje heeft eenzelfde weg bewandeld, maar daar is nog steeds geen grondstation. Italië heeft nu ook RecceLite gekocht, met een grondstation. En raad eens volgens welk concept? Jawel, dat van ons! Duitsland heeft een test gedaan met RecceLite, en de resultaten waren beter dan die uit de speciaal daarvoor uitgeruste Tornado ECR. Het is gewoon een hartstikke goed systeem.’ Volgens De Wit besteedt de USA miljarden aan de Intel- en surveillance-capaciteit. ‘De rest van de NAVO loopt gewoon achter, terwijl grondtroepen schreeuwen om fotocapaciteit. Met RecceLite kun je gericht fotoverkenning doen, zowel manual - dus zelf zoeken en foto’s maken - of auto, waarbij de pod een vooraf geprogrammeerde opdracht uitvoert. Het is een mooi systeem dat dus absoluut noodzakelijk is. Ik denk dat het goed kan doen waarvoor het ontwikkeld is, maar het is pas écht goed, als het ontwikkeld blijft.’ •

25


ET V I TEENLE M E N T

Nationale Taptoe groeit uit tot een topevenement in Rotterdam

Geluidsgolven door de havenstad

De speciale kortingsactie voor Defensiemedewerkers voor de Nationale Taptoe was in 2007 een groot succes. Mede dankzij deze actie trok het evenement vorig

Zowel in Nederland als ver buiten onze landsgrenzen staat De Nationale Taptoe bekend als een muzikaal evenement van wereldklasse. Nederland behoort samen met Schotland (Edinburgh) en Canada (Halifax) tot de top drie van de wereld. Ook dit jaar treedt een aantal orkesten van de Nederlandse Krijgsmacht op. Samen met een bekend Nederlandse burgerorkest en met een aantal topformaties uit de hele wereld. Tijdens de middag- en avondvoorstellingen wordt een show van wisselende klanken en ritmes aan u gepresenteerd die zijn weerga niet kent. Afgewisseld met korte humoristische acts, prachtige balletuitvoeringen en adembenemende acrobatische toeren.

jaar ruim 24.000 bezoekers, bijna vijftig procent meer dan in 2006. Daarmee is de Nationale Taptoe niet meer weg te denken uit Rotterdam. Ook voor de 54ste editie van De Nationale Taptoe van 24 tot en met 28 september staat weer een spectaculaire show op het programma.

Tekst & foto’s: VIA > HANDELSKADE


26

Programma Voor muziekliefhebbers speelt zich een voorstelling van twee uur af, waarin muziek, choreografie, dans, licht en andere speciale effecten perfect op elkaar zijn afgestemd. Behalve van optredens van de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht met Drumfanfare, de Marinierskapel der Koninklijke Marine, het Fanfare Korps Koninklijke Landmacht/Bereden Wapens en het Fanfare Korps van de Nationale Reserve, geeft ook de Douaneharmonie Nederland acte de présence. Daarnaast valt er te genieten van orkesten en groepen uit Frankrijk, België, Zwitserland, Portugal en Canada. De organisatie is vrijwel rond met de volgende fameuze orkesten en topformaties: de Schweizer Armeespiel Band uit Zwitserland, Banda Sinfonica da Guarda Nationale Republicana uit Portugal, Pipes and Drums uit Canada en België, SapeursPompiers de Paris uit Frankrijk (gymnastiek met ladders) en Atlantica uit Canada met korte humoristische entr’acts (ballet/acrobatiek). Streetparade Zaterdagmiddag 20 september blaast de inmiddels befaamde Streetparade de Rotterdamse binnenstad nieuw leven in. Speciaal voor deze gelegenheid zijn de beste militaire- en burgerorkesten van de meest uiteenlopende nationaliteiten

EVENEMENT

opgetrommeld. Een schitterend schouwspel, dat inmiddels vele tienduizenden belangstellenden trekt en dat vanaf woensdag 24 september een spectaculair vervolg krijgt in Rotterdam AHOY. Voor de hoofdtribune betaalt u € 37,50,-. Ook vanaf alle andere plaatsen is het evenement uitstekend te volgen. Een kaartje voor de eerste rang kost voor volwassenen € 30,- en voor kinderen en groepen vanaf 10 personen € 27,-. Rang twee komt volwassenen op € 25,- en kinderen en grote groepen op € 22,- te staan. Mensen met een rolstoel en hun begeleiders betalen ieder € 25,-. • Data en aanvangstijden van de voorstelling Woensdag 24 september 2008 avondvoorstelling aanvang 20.00 uur Donderdag 25 september 2008 avondvoorstelling aanvang 20.00 uur (verlaagde prijs!) Vrijdag 26 september 2008 avondvoorstelling aanvang 20.00 uur Zaterdag 27 september 2008 middagvoorstelling aanvang 14.30 uur (verlaagde prijs!) Zaterdag 27 september 2008 avondvoorstelling aanvang 20.00 uur Zondag 28 september 2008 middagvoorstelling aanvang 14.30 uur (verlaagde prijs!) Zondag 28 september 2008 avondvoorstelling aanvang 20.00 uur (verlaagde prijs!)

Cj

Ci

Ch Cg

Cf

Ce

Cl Ck

Cd Cc

Dl-Dk

Dj-Di

Dh-Dg

Df-De

Dd-Dc

Cb

Db

rolstoelplaatsen + begeleiders (15)

decor

hoofdtribune

Voor Defensiemedewerkers én Postactieven In overleg met Defensie heeft de Stichting Nationale Taptoe besloten dat Defensiemedewerkers ook in 2008 een aantal voorstellingen van de Nationale Taptoe tegen een sterk verlaagde prijs kunnen bezoeken. En deze actie geldt nu ook voor de Postactieven. Defensiemedewerkers en Postactieven kunnen de voorstellingen op donderdagavond 25 september, zaterdagmiddag 27 september en zondagmiddag en -avond 28 september bijwonen voor 25 euro op rang 1 en 20 euro op rang 2. U kunt op de plattegrond uw keuze maken en vervolgens de los bijgevoegde bestelkaart in dit nummer invullen en retourneren. U ontvangt uw kaarten begin juli. De voorverkoop is overigens verlengd.

rolstoelplaatsen + begeleiders (15) Al-Ak

Bl Bk

Bj

Aj-Ai

Bi

Ah-Ag

Bh Bg

Ab

Af-Ae Ad-Ac

Bf

Be

Bd Bc

Bb

Rang 1

Rang 2

27


OEFENING

Doelstelling van de oefening was het trainen van personeel in medisch handelen en de opvang van spoedeisende patiënten.

Operationele Groep Gezondheidszorg traint met Werkcentrum Geneeskundige Logistiek

Oefening door actualiteit ingehaald Tekst: Arno Marchand | Foto’s: Arnoud Schoor, AVDD


28

OEFENING

Soms krijgt een oefening ineens een heel realistisch karakter. Zo ook tijdens de oefencombinatie Joint Medical Modules ’08 en Cold Medic ‘08, midden april. Terwijl Nederlands, Amerikaans en Brits medisch personeel zich zoveel mogelijk inleeft in mogelijke scenario´s in Afghanistan, komen in Uruzgan twee landmachtmilitairen om het

Na een enorme knal in het medisch kampement op de Vliegbasis Soesterberg klinkt al snel ‘no impact jet’, om aan te geven dat de post weliswaar onder vuur ligt, maar er nog geen treffer in het tentenkamp is geweest. Toch zoekt iedereen dekking onder of naast alles wat maar enigszins bescherming zou kunnen bieden; veldbedden, (rol)stoelen, tafels enzovoort. Kruipend en glijdend over de vloer probeert het medisch personeel duidelijkheid te krijgen over wat er is gebeurd, en hoe de patiënten er aan toe zijn die zoveel mogelijk met brancard en al op de grond zijn gezet. ‘Hebben jullie helmen?’, klinkt er door de tent. ‘Nee’, luidt het antwoord, ‘die liggen buiten…’ Als het sein veilig klinkt, komt iedereen overeind, en worden de gewonden weer op de veldbedden gelegd. De participerende militairen ‘spelen’ om beurten slachtoffers uit het naburige strijdgebied. Of ze fingeren klachten uit het huis-tuin-en-keuken spectrum. Zo ook assistent geneeskundige verzorging korporaal 1 Marijke Wassenberg van het 650 Squadron op de Groep Geleide Wapens. ‘Ik heb een anafylactische shock. Dat komt door het eten van Afghaanse koekjes waarvan ik een allergische reactie kreeg. Mijn keel zit dicht en ik kan niet meer praten’, zegt ze met een brede lach. ‘Maar dit kan echt voorkomen.’ Niet gebruikelijk Op een platform in de oksel van de twee banen op Soesterberg, waarvandaan tot 1994 nog dagelijks het Amerikaanse 32nd Fighter Squadron met F-15 Eagles opereerde, staat de medische faciliteit opgesteld. Hier werkt het Werkcentrum Geneeskundige Logistiek (WGL) – dat

Artsen, verpleegkundigen en assistenten geneeskundige verzorging kregen te maken met zwaargewonde militairen.

zorgt voor al het materieel – samen met de Operationele Groep Gezondheidszorg (OGG). De opstelling van de OGG bestaat uit een zogenoemde Role-1 met een Casualty Staging Unit (CSU) samen vormt dit de Geneeskundige Eenheid (GE). Geen voor de hand liggende combinatie in een uitzendgebied, maar goed om mee te oefenen. In de Role-1 vindt de eerste opvang van het slagveld plaats. Daar kunnen levensreddende handelingen worden verricht, maar geen chirurgische ingrepen. Daarnaast is er huisartsenzorg aanwezig, wat in de praktijk zo’n tachtig procent van de werkzaamheden inhoudt. De CSU beschikt over zes verpleegbedden voor opvang voor korte duur, maximaal zes uur. ‘Daarna moeten patiënten door naar een hoger echelon’, zegt kapitein Linda Boog-

leven. Evenzoveel raken zeer ernstig gewond. Bij aankomst van de twee laatstgenoemden, wordt personeel uit de oefening ingezet voor begeleiding in Nederland.

Niet alleen eigen personeel ‘speelde’ als oefengewonde. Voor het reanimeren – zoals deze Amerikaanse militair van de Air National Guard doet – staan poppen beschikking.

29


OEFENING

Het controleren van de uitrusting doen de verpleegkundigen zelf. Indien er aanvulling nodig is, staat het materieel van het Werkcentrum Geneeskundige Logistiek direct ter beschikking.

aard, arts op de Vliegbasis Eindhoven. ‘Voor stabilisatie, om in te kunnen grijpen wanneer nodig, en om voor te bereiden op transport zijn in de CSU ook een arts en een verpleegkundige aanwezig. Het kamp is dus gebouwd rondom een spoedeisende geneeskundige post. Alle aspecten daarvan worden hier beoefend, dus uit perspectief van zowel artsen, als verpleegkundigen en assistenten geneeskundige verzorging.’ Heftig De oefening bestaat uit twee delen. Naast de praktijk en diverse workshops in de tweede week, is de eerste vooral een introductie. Dat geldt vooral voor het Amerikaanse en Britse personeel, want zij moeten vertrouwd raken met het Nederlandse materieel. De ongeveer 25 Nederlandse vrouwen en mannen moeten vooral wennen aan de Engelstalige communicatie. Met name in stresssituaties. Boogaard: ‘Dat is een zeer belangrijk aspect om te trainen, want communiceren in het Engels is simpelweg de actualiteit. We trainen dan ook veel met de Amerikanen, met wie we erg goede contacten hebben. We gaan bijvoorbeeld al jaarlijks naar Amerika voor de oefening Patriot.’ Boogaard werkt sinds ruim twee jaar als arts bij de KLu. ‘Het is uitdagend werk. Je weet niet wat je kunt verwachten. Zo ook tijdens deze oefening. Een aantal collega’s is weggeroepen om de in Uruzgan gewond geraakte landmachtcollega’s op te vangen en te begeleiden op Eindhoven en in Utrecht. Je leert in theorie wat je kunt verwachten, maar de praktijk is wel…jeetje…heftig!’ Echt Ook eerste luitenant Pieternel van Kempen was als commandant GE bij het vervoer van de gewonden betrokken. ‘De aanslag is


30

hier hard aangekomen. Met één ambu uit de oefening en één van Eindhoven hebben we de slachtoffers opgehaald. Die jongens verdienen gewoon het beste van het beste; goed is goed, maar beter is nog veel beter.’ ‘Dat klopt, reageert majoor-arts Johan Oele. ‘Je bent blij dat je in ieder geval iets kan doen. Natuurlijk ben je wel gespannen. Je wilt alles veilig doen. Onze taak is om de patiënten tijdens het transport te bewaken en daar waar nodig te behandelen. Tijdens deze rit was het belangrijkste hen onderweg te monitoren.’ Geneeskundig verzorger van de Vliegbasis Soesterberg korporaal 1 Kim Winkelman reed mee op een van de ambu’s. ‘Je merkt dat gewonden – letterlijk – steeds dichterbij komen. Dat is best indrukwekkend. Je voelt als je naar Eindhoven toe rijdt dan ook zéker spanning. De anesthesioloog heeft onderweg al contact gehad met de crew van het Britse vliegtuig dat ze naar Nederland bracht, dus we waren al redelijk op de hoogte. Ik hoefde niet veel meer te doen dan handjes leveren, maar je schrikt wel. Dit is echt. Je bereidt je erop voor, maar het is wel goed dat er daarna nog over gesproken wordt in de debriefing, en later weer op de oefening.’ Discussie Een uitzending schrikt Boogaard door dit alles niet af. ‘Je weet dat het erbij hoort. Je hoopt natuurlijk dat het niet nodig is, maar medisch-inhoudelijk is dit zeer interessant. Medische verzorging is dus gewoon nodig voor eigen personeel en militairen van bondgenoten. Die help je altijd en in iedere situatie. Maar ook hulp aan burgers die zich aan de poort melden komt geregeld voor, zoals deze week tijdens de oefening. In het scenario wordt gespeeld dat een moeder met een kind aan de poort staat. Twintig minuten lang

OEFENING

hebben we de discussie gevoerd of we haar wel of niet zouden of mochten helpen. Uiteindelijk besloten we met een ambu naar de poort te rijden om daar de situatie verder te beoordelen. Daar weeg je af of het levensbedreigend is, of dat ledematen of het gezichtsvermogen in gevaar zijn. In dat geval help je sowieso. Daarbij is ook van belang of het onze schuld is dat er een burger gewond is geraakt. Bij de poort aangekomen besloten we al snel het kind mee te nemen, want het had een acute blindedarmontsteking.’ Voor- en nadelen Naast de opzet van de Role-1 met de CSU die niet nieuw is, zijn de tenten zelf wel splinternieuw. ‘Het is de eerste keer dat we hiermee opereren’, zegt een ietwat trotse majoor Jan Pieterse, Hoofd OGG. ‘Het is een prachtig systeem met een harde vloer. Dat is natuurlijk zeer belangrijk in een medische omgeving, want die is goed schoon te houden. Daarnaast merken we hierin een enorme klimaatsverbetering. Deze tent bestaat namelijk uit drie lagen, met een binnen- en een buitentent, en eventueel een zonnedak. De oude boogtenten waren enkeldeks.’ Maar zoals zo vaak kleeft aan ieder voordeel ook een nadeel. ‘Inderdaad’, zegt Pieterse, ‘want deze tent is niet zo snel verplaatsbaar als de oude groene tenten. Opzetten of afbreken van de tenten doe je met vijf mensen in twee dagen. Bovendien moeten de tenten op een horizontale ondergrond staan, anders sluiten de vloerdelen niet goed aan en kunnen de dwarsverbanden niet worden geplaatst. In de praktijk vallen de nadelen wel mee hoor, want wij staan toch vrijwel altijd op een vliegveld waar wel een stuk – horizontaal – beton te vinden is. En als één tent staat, kunnen we al aan de slag.’ Samenwerken Naast Joint Medical Modules speelde zich onder de naam Cold Medic nóg een oefening af. ‘We komen tenslotte uit het ”koude noorden”’, zegt adjudant Hans Brans lachend. ‘Leeuwarden is onze werkplek. Daar is het operatiecentrum. Alle voorraden zijn van de vliegbases opgehaald en bij de WGL ondergebracht.

Sergeant 1 Anneke Mulder van het AOCS Nieuw Milligen inventariseert wat er aan gewonden binnenkomt bij de Role-1, en hoe hun situatie is als zij in de CSU verblijven.

De opslag van ons materieel is in Heerenveen. Die centralisatie is goed geweest. De velden hadden niet meer de kennis om alles te onderhouden, en bij ons is altijd wel iemand met kennis aanwezig. Al het geneeskundig materiaal dat de OGG nodig heeft in de Role-1 en de CSU, leveren wij. Dat oefenen we één keer per jaar en het Hoofd Afdeling Operationele Gezondheidszorg bepaalde dat we dit jaar samen oefenen met de OGG. Onze doelen zijn compleet anders dan die van hen. Wij vragen ons bijvoorbeeld af hoe je verlichting ophangt. Of hoe lang transport van A naar B duurt. Wij kunnen alles opzetten, maar alleen niet zien of het medisch-inhoudelijk klopt. Daarom is samenwerken dus interessant. Wij dachten bijvoorbeeld veel meer verwarming voor deze nieuwe tenten nodig te hebben. Dat blijkt in de praktijk andersom. We hebben juist veel minder nodig. Daar moet je samen achter komen. Je leert van elkaar.’ •

Direct na de aanval zoekt iedereen, medisch personeel en gewonden, zoveel mogelijk dekking, al was dat maar onder of naast de veldbedden.

31


JOURNAAL Eerste Ere Penning uitgereikt aan luchtmachtcadet Cadetten Hendrik van Harten, Eric Pasman en Bas Arts lieten begin april zien dat de lessen Zelfhulp en Kameradenhulp niet voor niets zijn. Woensdag 16 mei werden de redders door NLDAcommandant generaal-majoor Siem van Groningen in het zonnetje gezet. Naast twee Rode Koorden, werd daarbij voor het eerst de Ere Penning uitgereikt. Cadet Hendrik van Harten mocht als eerste luchtmachtmilitair ooit de Ere Penning in ontvangst nemen. Deze Penning is zeer recentelijk ingesteld en wordt toegekend door de Commandant Luchtstrijdkrachten. Cadetten Pasman en Arts kregen het rode

erekoord. Het erekoord is een landmacht onderscheiding en kan worden uitgereikt aan militairen die levensreddende handelingen uitvoeren. Deze onderscheidingen zijn aan de cadetten toegekend omdat ze tijdens de Cadetten en Adelborstenwedstrijden op zaterdag 4 april in Breda eerste hulp hebben toegepast. Het slachtoffer, cadet-sergeant Maarten Grendel, deed mee aan het onderdeel Parcours Militair, toen hij plotseling onwel werd. Hij zakte ineen, waarop zijn collega’s te hulp schoten. Doordat er geen hartslag meer was, is Van Harten hartmassage gaan toepassen en heeft cadet-vaandrig Pasman beademd. De AED was zeer snel ter plaatse en is door

Arts aangesloten en bediend. De reanimatie moest echter worden voortgezet in afwachting van het opgeroepen ambulancepersoneel. ‘Ik kan me er helemaal niets van herinneren’, zegt Grendel, die weer helemaal de oude is. ‘Ik weet nog wel dat ik aan het Parcours Militair mee deed, maar de volgende herinnering is die van het ontwaken in de ambulance.’ Van Groningen sprak daarom ook zijn complimenten uit voor het instinctief handelen van de cadetten. ‘Hun deskundige handelwijze heeft er in belangrijke mate toe bijgedragen dat cadet-sergeant Grendel weer bij kwam en dat er geen blijvende schade is ontstaan. Genoemde cadetten hebben niet alleen in mijn ogen door hun optreden een levensreddende handeling verricht.’ Ook Grendel, die onlangs zelfs op de fiets is meegegaan met de Roparun (530 kilometer), is hen ontzettend dankbaar. ‘Dit is niet zomaar iets… ze hebben mijn leven gered!’ Tekst & foto: Desirée van Put

Betaaldata salarissen 2008

MLA zoekt inspecteurs In de burgerluchtvaart worden luchtvaartuigen regelmatig geïnspecteerd op een aantal (veiligheids)aspecten van de cockpit, (passagiers)cabine, algemene technische staat en vracht(ruim). Deze inspecties worden Safety Assessment of Foreign Aircraft (SAFA) genoemd en worden ook wel aangeduid als Platform Inspecties. Voor de Nederlandse militaire luchtvaart wordt door de MLA analoog aan SAFA een Safety Assessment of Military Aircraft (SAMA) opgezet. Om deze toezichttaak uit te kunnen oefenen wordt een aantal inspecties per jaar uitgevoerd. Hiervoor zijn wij op zoek naar personen die in het recente verleden werkzaam zijn Door het ontbreken van geschikte geweest of thans werkzaam zijn binnen boeken, gerelateerd aan de (Nederhet onderhoud aan Nederlandse militaire landse) militaire luchtvaart, is er deze luchtvaartuigen. Heeft u daarnaast ervamaand geen Leeswijzer. Heeft u ring opgedaan met auditprocessen en bent boeken die voor deze rubriek in aanu geïnteresseerd in een (neven)functie als merking komen, stuur ze op naar de SAMA-inspecteur, dan wordt u uitgenoredactie of neem contact met ons op digd contact op te nemen met kapitein (adres in colofon). A. Laut via e-mail: [email protected]

Leeswijzer


32

In 2008 wordt het salaris uiterlijk de volgende werkdag na de onderstaande betaaldatum op uw rekening bijgeschreven: dinsdag 24 juni 2008, donderdag 24 juli 2008, vrijdag 22 augustus 2008, woensdag 24 september 2008, vrijdag 24 oktober 2008, maandag 24 november 2008, maandag 22 december 2008. Meer informatie is verkrijgbaar bij de Directie Arbeidsvoorwaardenbeleid van het ministerie van Defensie, tel. 070-31 87 493. Voor adreswijzigingen: zie colofon op pagina 2. Vragen aan – behalve over adreswijzigingen – of bijdragen voor de Vliegende Hollander? Mail naar [email protected]. Deadline: iedere eerste maandag van de maand.

JOURNAAL

Koninklijke Luchtmacht staat stil bij 4 mei herdenkingen De Koninklijke Luchtmacht, inwoners van Soesterberg en genodigden waren zondag 4 mei aanwezig op Vliegbasis Soesterberg. Ze herdachten de tijdens de Tweede Wereldoorlog gevallen militairen van de militaire luchtvaart en de oorlogsslachtoffers uit het dorp Soesterberg. De Commandant Luchtstrijdkrachten (C-LSK), luitenant-generaal Hans de Jong, sprak de aanwezigen toe. Na daaropvolgende korte toespraken vond de kranslegging plaats. Naast de C-LSK legden de Gemeente Soest, het Oranje Comité Soesterberg, een afvaardiging Veteranen Militaire Luchtvaart en een afvaardiging van de Koninklijke Nederlandse Vereniging Onze Luchtmacht een krans. Hierna volgden twee minuten stilte. De plechtigheid werd vervolgd met het hijsen van de vlaggen terwijl het Wilhelmus ten gehore wordt gebracht. Na afloop van het Wilhelmus vlogen vier F-16 jachtvliegtuigen, afkomstig van de Vliegbasis Leeuwarden, een ´Missing Man´ -formatie (een formatie van F-16’s, waarbij één van de toestellen de formatie verlaat als symbool voor de gevallenen). Ter afsluiting van de plechtigheid vond er een defilé plaats langs het monument. De kranslegging vond plaats ten overstaan van een gewapende wacht, deputaties van de Luchtmachtonderdelen en Staf Commando Luchtstrijdkrachten, een vertegenwoordiging van veteranen, autoriteiten en inwoners van het dorp Soesterberg. De kapel van de Koninklijke Luchtmacht verzorgde de muziek tijdens de plechtigheid. ´s Avonds legden vertegenwoordigers van Vliegbasis Soesterberg eveneens een krans bij de herdenking in het dorp Soesterberg. Foto: Robert Koelewein, AVDD

Ook bij andere herdenkingsplechtigheden in Nederland was een afvaardiging van luchtmachtonderdelen aanwezig. Hieronder volgt een overzicht: Vliegbasis Leeuwarden: Herdenking Leeuwarden, Herdenking Huizum, Herdenking Kornwerderzand, Herdenking Makkum AOCS Nieuw Milligen: Herdenking Apeldoorn Vliegbasis Volkel: Herdenking Odiliapeel, Herdenking Mill, Herdenking Uden Groep Geleide Wapens: Herdenking Venray, Herdenking Gemert Vliegbasis Eindhoven: Herdenking Waalre, Herdenking Woensel Vliegbasis Gilze-Rijen: Herdenking Gilze-Rijen Vliegbasis Woensdrecht: Herdenking Steenbergen, Herdenking Woensdrecht

Luchtmacht ondersteunt Bevrijdingsfestivals

Luchtmachtuitzendingen vereeuwigd op canvas “Een aandenken met eeuwigheidswaarde”, zo omschreef luitenant-generaal Hans de Jong het schilderij van de uitzending op Talil Airbase, Irak. De scheidend C-LSK onthulde het kunstwerk van Ed van der Kooij samen met zijn opvolger, luitenantgeneraal Jac Jansen. De komende tijd wordt de reeks uitgebreid met schilderijen van alle uitzendingen waarbij de luchtmacht betrokken is geweest. De kunstwerken worden in het Militaire Luchtvaartmuseum tentoongesteld. Foto: Jan-Kees de Meester, AVDD

Traditiegetrouw vervoerde de Koninklijke Luchtmacht op 5 mei artiesten die als Ambassadeur van de Vrijheid namens het Nationaal Comité 4 & 5 mei optredens verzorgden op verschillende Bevrijdingsfestivals. Dit jaar waren dat Ferry Corsten, VanVelzen en Pete Philly & Perquisite. Drie Cougar transporthelikopters, afkomstig van de Vliegbasis Soesterberg, vlogen de artiesten door Nederland. De Koninklijke Luchtmacht levert deze ondersteuning sinds begin jaren negentig, waardoor de artiesten optredens door het hele land kunnen verzorgen. Dit jaar werden de volgende steden aangedaan: Vlissingen, Rotterdam, Amsterdam, Roermond, Utrecht, Wageningen, Assen, Leeuwarden, Groningen, Zwolle, Haarlem, Den Bosch en Almere.

33


JOURNAAL

Prins Willem van Oranje bezoekt Vliegbasis Volkel

Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Willem van Oranje heeft woensdag 21 mei 2008 een bezoek gebracht aan Vliegbasis Volkel. Tijdens dit bezoek kreeg hij uitleg over de F-16 en de inzet van het jachtvliegtuig tijdens oefeningen en missies. Daarbij is specifiek ingegaan op de missie in Afghanistan. Het F-16 demo team zorgde voor een perfecte afsluiting van het bezoek. Zij voerden een trainingsdemonstratie uit die dit seizoen onder meer tijdens de Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht aan het grote publiek getoond wordt. Foto: Liepke Plancke, AVDD

Commando-overdracht Vliegbasis Volkel

Luchtmachter in rallyrace naar Beijing Sergeant 1 Dirk Spruijt van Vliegbasis Eindhoven neemt van 12 t/m 18 juni 2008 deel aan de Transorientale Rally van Sint Petersburg naar Beijing. Spruijt maakt deel uit van Team De Rooy, bekend van de Parijs Dakar rally. Aangezien die dit jaar niet doorging wegens terrorismedreiging, neemt het team net als de andere vrachtwagenteams deel aan deze zware rally naar Beijing. ‘Ik ben navigator en monteur, ook doe ik alle logistieke dingen zoals het aankopen van diverse producten tijdens de rally en regel ik apparatuur zoals de aggregaten, lasapparaten enzovoorts. Daarnaast ben ik de plaatsvervangende chauffeur van de zwaarste vrachtauto binnen ons team, die van 24 ton.’ De start is op 12 juni in het Russische Sint Petersburg, de finish in Beijing, waar ze op 28 juni moeten aankomen. De totale route is 10.000 kilometer in zestien dagen, waarvan twee rustdagen. Voor meer informatie: http://www.transorientale.com of http://www.dakar-derooy.com

Veteranendagen Koninklijke Luchtmacht Commodore Sander Schnitger heeft vrijdag 25 april het commando over Vliegbasis Volkel overgedragen aan luitenant-kolonel Wido van de Mast. Van de Mast bekleedde hiervoor de functie van Plaatsvervangend Commandant Operaties (PCO) op Vliegbasis Volkel. Commodore Schnitger is inmiddels aan de slag als Directeur Operaties van de luchtmachtstaf in Breda. De nieuwe commandant Wido van de Mast (42 jaar) rondde in 1989 zijn opleiding aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda af en begon aansluitend zijn militaire vliegeropleiding. In 1990 volgde hij de Euro NATO Joint Jet Pilot Training op de Amerikaanse vliegbasis Sheppard in de Verenigde Staten waarna hij het


34

Groot Militair Vliegbrevet ontving. Na de conversie op de F-16 op de Amerikaanse vliegbasis Tucson, startte hij in 1991 zijn loopbaan als operationeel vlieger bij het 315 Squadron op Vliegbasis Twenthe. Hier vervulde hij verschillende functies. Van 1998 tot 2000 bekleedde hij een staffunctie in Den Haag, waarna hij in datzelfde jaar weer terugkeerde op vliegbasis Twenthe. In 2003 werd hij commandant 322 Squadron op Vliegbasis Leeuwarden en in 2006 Plaatsvervangend Commandant Operaties op Vliegbasis Volkel, waar hij op vrijdag 25 april het commando van de vliegbasis overnam. Op de foto is kolonel Van de Mast (links) in gesprek met commodore Schnitger. Foto: Liepke Plancke, AVDD

De Luchtmacht Veteranendagen 2008 vinden plaats op 17 en 18 september op de Vliegbasis Soesterberg. Alle Koninklijke Luchtmacht veteranen die voorkomen in het bestand van het Bureau Veteranen/CLSK ontvangen in week 24 een uitnodiging om één van beide dagen bij te wonen. KLu veteranen die inmiddels zijn opgenomen in het bestand van het Veteraneninstituut, maar in die week géén uitnodiging hebben ontvangen, kunnen contact opnemen met het Bureau Veteranen. Postadres: Commando Luchtstrijdkrachten, Kabinet/ Bureau Veteranen, Postbus 8762, 4820 BB Breda, Telefoon: 076-54 47134 of 06-53 29 24 23.

JOURNAAL

Werving op de Open Dagen in Hangaar 3 Geen moment in het jaar dat de luchtmacht zo uitpakt met mensen en middelen als op de Open Dagen. Ook Sectie Werving van de Koninklijke Luchtmacht pakt op onorthodoxe wijze uit door potentiële luchtmachters met bussen naar de Open Dagen te vervoeren, om een kijkje te nemen in één van de meest dynamische bedrijven ter wereld. Thuisbasis van de Sectie Werving tijdens de Open Dagen is Hangaar 3 (“Hangaar 3, the place to be”), die twee dagen lang een themapark is voor moeilijk vervulbare functies (zoals CIS, Logistiek en Geneeskundige Verzorging) en het onder de aandacht brengen van leer- en werktrajecten. De doelstelling is om jongeren de beleving van het werken bij de luchtmacht mee te geven. Geen statische standjes dus, maar actie op verschillende kisten die in de hangaar zullen staan: meerdere F-16’s, de PC-7 en een Apache. Voor de laatste twee toestellen komt er support van de vliegbases GilzeRijen en Woensdrecht. Een andere belevenis voor de doelgroep in Hangaar 3 is de inzet van DJ Lindo Duvall van Radio 538, die interviews gaat afnemen met vliegers en technici en daarbij wordt gevolgd met camera’s. Elk uur is er een kwartier interview- demotijd met een rondgang in de hangaar. Delen daarvan worden rechtstreeks uitgezonden op de grote beeldschermen langs de baan. Interactieve demonstraties, waarin we onze producten kunnen laten zien met de inzet van vliegers, technici en studenten van Leeuwarden en andere velden. Bovendien is er een actieve bijdrage in onze ‘’middenring’’ met Mark Huizinga en Yuri van Gelder! Promotiemedewerkers zullen de gegadigden naar internetzuilen leiden waar men zich online kan inschrijven voor een voorlichting. Voor een diepgaand gesprek worden belangstellenden gekoppeld aan de wervingsvoorlichters.

Wisseling van de wacht in Bosnië

Succesvolle Roparun voor Wings for Life In het pinksterweekend vond de 17e editie van de Roparun plaats. Aan deze benefietloop van Parijs naar Rotterdam neemt sinds 2002 Team 113 ‘Wings for Life’ van de Koninklijke Luchtmacht deel. Het team is dit jaar op de 36e plaats geëindigd, wat gezien de 253 actief deelnemende teams een uitstekend resultaat is. De Roparun was een grote sportieve uitdaging voor de acht deelnemende lopers in het team, die in minder dan twee etmalen tijd een afstand van 533,6 kilometer af moesten leggen. Dit zou dan ook niet mogelijk zijn geweest zonder de juiste ondersteuning, bestaande uit vier fietsers die de weg wezen, vier chauffeurs / navigatoren die zorgden voor tijdige wissels, drie masseurs voor de pijntjes, vier verzorgers voor de voeding en de slaapplaatsen, twee buschauffeurs en een teamleiding van drie personen voor de algehele coördinatie. Het uitlopen van de Roparun was zodoende een teamprestatie waarop het luchtmachtcredo ’één team, één taak’ onverdeeld van toepassing was. Door middel van dit jaarlijks terugkerende evenement tracht de Roparun-organisatie fondsen te werven voor allerlei projecten met betrekking tot ondersteuning en begeleiding van veelal jonge, terminale kankerpatiënten. Het motto van de organisatie is dan ook: “Trachten leven toe te voegen aan de dagen, waar geen dagen meer kunnen worden toegevoegd aan het leven.”

De Senior National Representative (SNR) van EUFOR-7, luitenant-kolonel (KLu) Rob Broerse, heeft op woensdag 15 april de functie overgedragen aan luitenant-kolonel (KL) Marcel Nijkamp. Na het overdragen van het contingentsvaantje, mag EUFOR-8 zes maanden uitvoering geven aan de Operatie ‘Althea’. De vertrekkende SNR roemde EUFOR-7 voor al hun werkzaamheden van de afgelopen zes maanden. De positieve uitstraling en de goede naam van het Nederlandse detachement hebben zeker bijgedragen aan het goed functioneren van EUFOR-7, de IPU en het RCC/LOT. Overste Rob Broerse kan terugkijken op een geslaagde periode en wenste de opvolgers van EUFOR-8 veel succes voor de komende zes maanden. In zijn toespraak dankte opvolger Nijkamp EUFOR-7 voor de professionele wijze waarop zij hun werk gedaan hebben. ‘Als HQ en NSE staan wij, samen met de collega’s van het IPU en RCC/LOT, voor een mooie maar niet te onderschatten taak die veel van ons zal eisen, zowel qua inzet als qua discipline.’ In zijn slotwoord wenste hij de militairen van EUFOR-8 een succesvolle uitzending toe.

Na beëindiging van de korte ceremonie werd in de bar van het NSE het glas geheven op de vertrekkende militairen van EUFOR-7 en op een succesvolle en veilige missie voor EUFOR-8. Foto: Michael Frets

35


JOURNAAL

Drumfanfare bij viering 60 jaar Israël De Drumfanfare van de Koninklijke Luchtmacht had begin mei een zesdaagse concertreis, vanwege de zestigste verjaardag van de staat Israël. Hoogtepunt was de streetparade in Haifa, waar de groep werd omringd door 20.000 enthousiaste Israëli. Foto: Ron Geurts

Lezing en expositie in Bronbeek • Tot en met 19 oktober 2008 is in museum Bronbeek in Arnhem de expositie ‘De laatste Batakkoning’ te zien. Hoofdpersoon is Si Singamangaraja XII, koning van het Toba Batakvolk op Sumatra in het voormalige Nederlands-Indië, die jarenlang een guerrillaoorlog voerde tegen het Nederlandse koloniale leger. Het verhaal komt in de expositie tot leven met foto’s, film, documenten en voorwerpen. Toegangsprijs: volwassenen €2,30, kinderen 6 t/m 12 jaar €1,15. • Op zondagmiddag 6 juli 2008 doet een verhalenvertelster een boekje open over Bronbeek. Tussen 13.30 en 15.30 uur vertelt zij op meerdere plekken zowel buiten op het landgoed als binnen in het museum verhalen over Bronbeek en zijn geschiedenis. Deze middag zijn waargebeurde feiten vertrekpunt voor sterke verhalen en onthulde mysteries. Kinderen vanaf 8 jaar en volwassenen zijn welkom. De toegangsprijs bedraagt €2,30. Reserveren: (026) 376 35 55. • Op woensdag 30 juli 2008 om 14.00 uur kunnen belangstellenden deelnemen aan een rondleiding over het Arnhemse Landgoed Bronbeek, gevolgd door een lichtbeeldenpresentatie over de geschiedenis van deze voormalige buitenplaats. Het programma eindigt 16.30 uur. Toegangsprijs incl. museumentree: € 2,30. Reserveren noodzakelijk: (026) 376 35 55. Adres: Museum Bronbeek, Velperweg 147, Arnhem www.bronbeek.nl


36

PAS zoekt militair personeel Het Dienstencentrum Psychologisch Advies en Selectie (PAS) staat aan de vooravond van een reorganisatie, die gepaard gaat met een aanzienlijke behoefte aan door militairen te vullen functies. Daarbij is vooral behoefte aan adviseurs in de rang van elnt/ltz2 en kapitein/ ltz2OC. Een afgeronde studie Psychologie is voor deze functies niet vereist, maar minimaal een VWO-diploma en interesse in deze richting is uiteraard wel gewenst. Binnen PAS zijn functies van korporaal tot en met majoor beschikbaar voor alle operationele commando’s. Mede dankzij de optimale mogelijkheden voor flexwerk en de minder grote kans op inzet in het kader van een vredesmissie, kan een periode bij het CDC prima passen in een levensfase bewuste loopbaanplanning. Voor nadere info kunt u contact zoeken met Martijn Klaassen, tel. 020-5201324.

Reünie Verbindings- en CIS-officieren Datum en tijd: 18 oktober 2008, van 14.00 tot 21.00 uur Locatie: Kumpulan/Bronbeek te Arnhem. Info en aanmelding: 0318-551938 of per email (voorkeur): [email protected] Bijzonderheden: De reunie is voor (oud) KLu verbindings/ CIS officieren en partners. Ook oud Elek officieren met partner zijn welkom, indien ze betrokken zijn geweest bij de verbindings/CIS organisatie.

65-jarig bestaan van VGSQ 860 Vliegtuigsquadron 860 is opgericht op 15 juni 1943 en bestaat dit jaar 65 jaar. De viering van dit heugelijke feit is op vrijdag 13 juni 2008 en bestaat o.a. uit een reünie. Als oudmedewerker van VGSQ 860 kunt u voor opgave en informatie bellen: 0223-658551 of mailen: [email protected]

Reünie Vredesmissie veteranen Datum en tijd: 21 juni 2008, om 10.30 uur Locatie: Kumpulan/Bronbeek, Velperweg 147 te Arnhem, bereikbaar met buslijn 3 vanaf het station Arnhem. Info en aanmelding: Inschrijving door overmaking van €15,00 per persoon op giro 5129776 ten name van “Vredesmissie Vet Kon Luchtm, Vrieheidepark 99 te Heerlen”, onder vermelding van “reünie Bronbeek”. De overschrijving dient uiterlijk 24 mei 2008 binnen te zijn (denk aan de verwerkingstijd bij de Bank/Giro). Op de overschrijving gaarne telefoonnummer vermelden. Bijzonderheden: Alle Vredesmissie Veteranen van de Koninklijke Luchtmacht, al dan niet met partner cq begeleider, worden van harte uitgenodigd voor de 3e reünie van de VmVKLu. Ook actief dienende militairen die op uitzending zijn geweest kunnen deelnemen aan deze reünie. Zij dienen op de overschrijving wel te vermelden “reünie Bronbeek, actieve militair”.

JOURNAAL

Embleem DHC is bekend De oprichtingsdatum van het Defensie Helikopter Commando komt dichterbij. Hiermee worden verschillende helikoptereenheden samengebracht. Inmiddels is het embleem bekend. Het ronde binnenwerk van het embleem staat symbool voor wereldwijde operaties, zowel in de lucht, boven land als boven water. De linkerzijde van het embleem staat voor dagoperaties, de rechterhelft voor nachtoperaties. De biddende valk is het boegbeeld van de helikoptereenheden die in het DHC verenigd zijn. Het sterrenbeeld boven de horizon is de Chamaeleon, de kameleon. De kameleon is het symbool van het aanpassingsvermogen dat de helikoptereenheden in het verleden hebben laten zien gedurende hun wereldwijde inzet. Dit sterrenbeeld refereert ook naar het verleden van de helikoptereenheden. Iedere ster staat voor een van de voormalige thuisbasis van het DHC: Marinevliegkamp de Kooy, Vliegbases Leeuwarden, Soesterberg en GilzeRijen en het Militair Luchtvaartterrein Deelen. De wapenspreuk van het nieuwe DHC is: Merito Unitas, oftewel Verenigde Daadkracht. Deze spreuk verwoordt de doelstelling: het samenbrengen van verschillende helikoptereenheden met als doel eenheid in helikopteroperaties, waardoor het geheel daadkrachtiger wordt.

Luchtmachttoren krijgt vleugels De Luchtmachttoren van Staf CLSK in Breda is sinds kort nog beter herkenbaar als luchtmachtlocatie. Het logo van het Commando Luchtstrijdkrachten, de adelaar met kroon, prijkt bovenop de toren aan de kant van de A-16. Foto: Robert van Loon

40 jaar Militaire Luchtvaart Museum Het Militaire Luchtvaart Museum (MLM) in Soesterberg viert op woensdag 2 en donderdag 3 juli zijn veertigjarig bestaan. Dit wil het museum niet ongemerkt voorbij laten gaan. Bezoekers zijn deze twee dagen van harte uitgenodigd om deel te nemen aan de festiviteiten. Vliegtuig beschilderen Woensdag 2 juli, 10.00 tot 12.30 uur: Feestelijk activiteitenprogramma voor basisschoolleerlingen, onder andere beschilderen van een straaljager op het buitenterrein. Jochem van Gelder Woensdag 2 juli, 13.00 tot 16.30 uur: Kindervriend Jochem van Gelder presenteert ‘De Show Op Bestelling’. Kinderen bepalen voor honderd procent wat er gaat gebeuren. Wat zij bedenken zal Jochem uitvoeren. Alles kan en alles mag! Niets is Jochem te gek: zingen, dansen, rappen, drummen, acteren, ‘praatjesmaken’, goochelen. Een unieke kans voor alle kinderen. Presentatie nieuwe aanwinsten Donderdag 3 juli, gehele dag: bewonder de nieuwste aanwinsten in de collectie, de F-86K Sabre en de Fouga Magister. Ga daarnaast terug in de tijd en haal herinneringen op in een van de museumhallen, waar in een doorlopende presentatie de geschiedenis van het MLM in beeld wordt gebracht. Herinnert u zich de opening in 1968 door prins Bernhard nog? Fly-past en lunchconcert Donderdag 3 juli, 11.20 uur: fly-past boven museumterrein met de Catalina en de DC-2 ‘Uiver’ van het Luchtvaart Themapark Aviodrome in Lelystad, en drie Harvards van de Stichting KLu Historische Vlucht op Gilze-Rijen. Aansluitend vanaf 11.30 uur verzorgt de Drumfanfare van de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht een speciaal concert, met een repertoire dat herinneringen oproept aan het roemrijke Nederlandse luchtvaartverleden.

Agenda Militaire Luchtvaartmuseum Expositie - ‘Een vliegklas zwermt uit’ In 2007 was het tachtig jaar geleden dat de Vliegklas 1926 van de legendarische ‘Vliegschool van Versteegh’ zijn opleiding voltooide. De expositie is gewijd aan de levensloop van deze bijzondere lichting en schetst tegelijkertijd een beeld van de betekenis van Soesterberg voor de Nederlandse luchtvaart in het midden van de vorige eeuw. Dagelijks tot 31 augustus. Workshops - ‘Ready for take off’, ‘Start your engines’ en ‘Code S.O.S.’ Iedere woensdag van 14.00 – 15.30 uur. In de zomervakantie van 1 juli tot en met 31 augustus ook op woensdagochtend van 10.15 - 12.00 uur. Museumtour Gratis rondleidingen door het museum op iedere tweede zondag van de maand. Tijdens de zomervakantie van 1 juli tot en met 31 augustus ook iedere donderdag- en vrijdagochtend, vrijdagmiddag en zondag. Filmdagen Op zondag 6 juli worden er in de twee filmzalen van het MLM luchtvaartfilms en –documentaires getoond. Voor meer informatie: www.militaireluchtvaartmuseum.nl. Openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.30 uur, zondag van 12.00 tot 16.30 uur. Op paas- en pinksterzondag, Koninginnedag, beide kerstdagen en nieuwjaarsdag is het MLM gesloten. De exposities en het museum zijn gratis te bezoeken. Adres: Kamp van Zeist 2-4, Soesterberg, telefoon 0346-35 60 00. E-mail: [email protected].

37


&

Mensen

Mutaties

Bevorderingen militairen K Kolonel Mast, WR van de per 4/25/2008 M (VKL:RESSORT PCO), Tankink, PTM per (V 4/1/2008 (LSK:AFD JACHTVLIEGTUIG OPER.) Lu Luitenant-kolonel Laarhoven, J.A.M. per 4/1/2008 La (ACO:P&O NAK SHAPE), Laarhoven, (A J.A.M. per 4/1/2008 (ACO:P&O NAK SHAPE) M Majoor Dries, HNJM van den per 4/1/2008 D (EHV:STAF VOORLICHTING), Huiges, (E A.N. per 4/1/2008 (Afdeling Vastgoedbehoeften), Nobel, J. per 4/1/2008 (LSK:SIE FINANIEEL ECON. ZAKEN), Roos-Vergaij, R. per 4/21/2008 (NLDA: 2e CAD CIE), Scholtens, M. per 2/15/2008 (DC PV: Sie AMC KLu) Kapitein K Bais, B H. per 4/14/2008 (LSK:SIE IVBESTURING), B Boer, G. de per 3/1/2008 (GZRY:CONSULENTENTEAMS P&O), Dielis, A. per 4/1/2008 (VKL:WING MISSION SUPPORT), Drecht, H.G.P. van per 3/3/2008 (DC PV: Commandogroep KLu), Faber, D. per 2/28/2008 (AOCS:VLUCHT B4), Hubregtse, EA per 3/1/2008 (LCW STGP FACZKN), Hudding, J.J.M. van den per 10/1/2007 (AOCS:PVE STANEVAL CRC), Hussen, NPJ van per 7/27/2007 (VKL:VLUCHT 2 311), Korevaar, P per 4/1/2008 (LMG:AFD LUMA METEO CENTR), Kroon, MGA de per 4/1/2008 (LMG:AFD LUMA METEO CENTR), KuijpersOostenrijk, MDM per 3/1/2008 (GZRY:CONSULENTENTEAMS P&O), Leeuwen, W. van per 1/14/2008 (THG:VLUCHT 1 301), Portenge, A., Ing. per 4/1/2008 (LCW ACCTMGMT PLFMGEB SYSN), Rijneveldshoek, M. per 4/1/2008 (EHV:BUR ONDZ & INT BEHEERSING), Velde, J.C. van de per 2/18/2008 (THG:VLUCHT 5 301) E Eerste luitenant A Amsterdam, RM per 4/1/2008 (LSK:SIE P PLATFORM ONDERSTEUN.), Azarbayjani, N. per 4/14/2008 (SSB:HELIKOPTER ONDERHOUD 298), Bosch, AJHW van den per 4/1/2008 (DC HR: Cluster 4), Bunt, P. per 3/19/2008 (AOCS:WE IVS), Cornielje, AHHLJ per 2/5/2008 (OKLU:BUR MANAGEMENT CONTROL), Heeswijk, J.M. van per 4/28/2008 (VKL:SQN STAFBUREAU 312), Kwaak, N per 12/12/2007 (LCW GSM CL LU VKBEV), Leeuwen, A.F.M. van per 7/2/2007 (Afdeling), Saitova, A.R per 3/26/2008 (ACO:EUR AIRLIFT COORD


38

CELL), Stouten, C.M. per 4/14/2008 (EHV:FLIGHT CONTROL), Ungerer, V. per 4/1/2008 (DC HR: Cluster 1), Zwitselaar, J.P. per 3/23/2008 (OKLU:STAF VKAM) Tweede T Tw luitenant Beckers, Be R.J.M. per 12/14/2007 (VKL:BEWAKINGS-SPEC (V OPS VL 640), Gorter, J.G., Ing. per 2/8/2008 (LCW GSM CL LU VKBEV), Hagelstein, P.L.M., Ing. per 2/8/2008 (AFD B&THELI SYSMGMT), Palmos-Palmer, G. per 2/8/2008 (LCW LOGMGMT HELIKOPTERS), Schippers, R.C., Ing. per 2/8/2008 (LCW COMPO BDFBUR), Staal, D. per 1/28/2008 (GZRY:LBB LOGISTIEK), Woudenberg, SCJ, Ing. per 10/12/2007 (GGW:PVE ONDERHOUD 951) A Ad Adjudant-onderofficier Be Bennekom, D van per 1/3/2008 (LS (LSK:BUR A-1 PERSONEEL), Bosselaar, W per 4/14/2008 (GZRY:CIS OPERATIONS), Burema, TW per 3/5/2008 (LW:PVE BEWAKING), Davelaar, AJ per 4/1/2008 (LSK:NAT DATALINK MNGMNT CELL), Kessel, RJP van per 3/27/2008 (EHV:DOCK 1 C-130), Kingma, MR per 4/16/2008 (LW:CIS MAINTENANCE), Kleinendorst, WE per 4/14/2008 (GZRY:CIS MAINTENANCE), Mollema, T per 4/3/2008 (EHV:MOVEM SUPPORT COORD CELL), Nijs, LJP de per 3/27/2008 (EHV:DOCK 3 C-130), Oenen, P van per 2/12/2008 (LW:SIE DEELSYSTEMEN), Pas, JWA van de per 4/1/2008 (EHV:BUREAU TECHN ONDERST), Praamstra, WRL per 4/1/2008 (LW: GEREEDSTELLINGSVLUCHT 323), Rakers, R per 3/10/2008 (VKL:OPERATIECENTRUM LOG), Wijnings, RMAM per 2/15/2008 (DC PV: Sie Aanstelling KLu) Sergeant-majoor S Se Derwig, De R per 4/1/2008 (LCW GSM CL ALG AL OST), Jongkind, M per 4/14/2008 (Afdeling), Kramers, FJ per 3/11/2008 (Afdeling), Leijendekkers, WH per 4/16/2008 (LW:CIS COORDINATION CENTRE), Neuber, J per 3/21/2008 (AOCS:VLUCHT A2), Pouwelse, IP per 3/5/2008 (OKLU:SIE MATERIEELVOORZIENING), Ramaker, A per 2/12/2008 (LW:WE MOTOREN (VO-B)), Sripal, RK per 4/16/2008 (EHV:BEDRIJFSBUREAU VLGDNST 336), Steenblik, HJ per 3/20/2008 (AOCS:VLUCHT A3), Teeuw, JC per 2/11/2008 (OKLU:VG AVT F-16), Verkuijlen, ZHAJ per 4/21/2008

(OKLU:AG SOCIAAL COMM/ DIDACTIEK), Vries, JMAG de per 2/8/2008 (AOCS:OPS SIE F), Vries, JMAG de per 2/8/2008 (AOCS:OPS SIE F), Weg, VG van de per 2/1/2008 (EHV:MOVEM SUPPORT COORD CELL), Wierema, DM per 2/15/2008 (LW:PLANNINGSCELL LOG), Williams, AM per 4/1/2008 (SSB:BUR OPLEIDING&TRAINING), Zantvoort, EJ per 2/28/2008 (LW:PVE GEREEDSTELLING 322) Se Sergeant der eerste klasse B Bannink, C per 4/23/2008 (VKL:PVE G GEREEDSTELLING 311), Buwalda, M.C. per 3/25/2008 (LW:GEZONDHEIDSCENTRUM), Eijk, T van per 3/25/2008 VKL: GEZONDHEIDSCENTRUM), Filippini, WWA per 4/9/2008 (VKL:RECONNAISS. INTELL CENTER), Hajdes, MA per 4/15/2008 (VKL:PVE GEREEDSTELLING 311), Hartendorp, AP per 1/7/2008 (LW:CIS OPERATIONS), Hermans, RT per 4/15/2008 (GGW:ME MATERIEELVOORZIENNG 951), Kapelle, JAMG per 4/16/2008 (GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 1 802), Koster, SA per 4/1/2008 (VKL:SIE BEDR. STOF&CHEM. AFVAL), Lammers, M per 4/19/2008 (VKL:PVE METEO), Lent, FGJLM van per 4/19/2008 (EHV:BEDRIJFSBUR LOADCONTROL), Mierlo, LJ van per 4/9/2008 (GZRY:PVE LUCHTVERKBEVEIL.), Mierlo, LJ van per 4/9/2008 (GZRY:PVE LUCHTVERKBEVEIL.), Roo, S de per 4/9/2008 (VKL:SIE VLIEGVEIL. UITRUSTING), Rutten, JTCGP per 4/1/2008 (VKL:WE WAPENTECHNIEK), Seferina, EG per 4/9/2008 (GZRY:WE VLGTGONDERH/UITRUST.), Stretch, DHJ per 4/8/2008 W: GEREEDSTELLINGSVLUCHT 323), Vankan, MPE per 4/23/2008 (GGW:WC KLEIN KALIBERWAPENS 951), Voortman, G per 4/15/2008 (LW:PVE GEREEDSTELLING 322), Weele, GJ ter per 4/15/2008 (VKL:PVE GEREEDSTELLING 311) Se Sergeant B Berg, D.R.E. van den per 1/31/2008 (V (VKL:MISSION SUPPORT 312), Coumans, JGHA per 3/27/2008 (SSB:HELIKOPTER ONDERHOUD 300), Damen, K.R. per 1/31/2008 (VKL:MISSION SUPPORT 312), Dayioglu, O per 3/12/2008 (VKL:SIE VLIEGTUIGPLAATWERKEN), Hofland, J. per 3/7/2008 (LCW PACER AMSTEL PROJECT), Kamphuis, MY per 4/7/2008 (AOCS:CIS COORDINATION CENTRE),

M E N S E N & M U TAT I E S

Actieve dienst verlaten Nijtmans, WJG per 4/1/2008 (VKL:SIE MUN ASSEMBLAGE&TRANSP), Rhijn, T. van per 4/10/2008 (SSB:HELIKOPTER ONDERHOUD 300), Samaroudis, GT per 12/7/2007 (SSB:PVE BRANDWEER), Schlechtriem, W per 3/19/2008 (SSB:WE VLIEGTUIGPLAATWERK), Stevens, J. per 3/21/2008 (AVDD: Facilitairbedrijf), Wit, R.B. de per 3/21/2008 (SSB:WE VLIEGTUIGPLAATWERK) K Korporaal der eerste klasse B Bijkerk, A.C.J. per 4/24/2008 (L (LSK:DRUMFANFARE), Dijk, J. van per 4/10/2008 (SSB:ME POL/ OPSL&DISTR), Duisters, P. per 4/28/2008 (GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 1 802), Engelen, NWV van per 4/1/2008 (EHV:SHIFT B VRACHTAFHANDELING), Mourik, J van per 4/22/2008 (VKL:SIE WEGTRANSPORT), Mulder, M. per 4/3/2008 (LCW FD HONDENSECTIE), Nijenhuis, A per 4/19/2008 (SSB:DISTRIBUTIECENTRUM), Smit, D per 4/1/2008 (EHV:PVE BEWAKING), Wiefferink, R per 4/21/2008 (LW:WE SCHILD.&CORROSIEBESTR.) K Korporaal B Berkenbosch, J per 4/17/2008 (O (OKLU:CIS MAINTENANCE), Gençarslan, A. per 3/24/2008 (SSB:HELIKOPTER ONDERHOUD 300), Mac, H.P. per 4/14/2008 (VKL:SIE DEELSYSTEMEN), Mols, A.P.G. per 2/28/2008 (EHV:PVE BEWAKING) Soldaat der eerste klasse S

B Bouchiba, M per 4/23/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL (V 640), Hoekstra, R.G. per 4/26/2008 (LW:PVE BEWAKING), Maduro, K.V. per 4/23/2008 (SSB:BEWAKING DET MLT DEELEN), Portes Alberto, K.E. per 4/20/2008 (LW:631 OGRV PEL), Schoenmakers, D.F.L. per 4/23/2008 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Speranza, M.R.J. per 4/16/2008 (VKL:641 OGRV PELOTON), Vleugel, A. per 4/23/2008 (OKLU:BEWAKINGSPELOTON 3) Schaal5 Neddermeijer, MM per 2/1/2008 (VKL:P&O ADVIES).

Luitenant-kolonel Lu

Sergeant S

B Bosman, P (per 4/1/2008) Hfd Sect Kwaliteit, Goes, A (per 4/1/2008) Senior K Auditor

P Pica van Dijk, A (per 4/1/2008) Overtollig BBT SBK O Korporaal der eerste klasse K

Bouwmeester-Groenhof, N (per B 4/1/2008) Hfd Bur Mngmnt Control, 4 4/ Koopman, GF (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern

D Demas, S (per 4/1/2008) Ass Gnk Verz, Guley, P (per 4/1/2008) Overtollig BBT G SBK, Visser, WF (per 4/30/2008) Ass Techn Vltg Plaatwerk, Willemsen, G (per 4/1/2008) Ass Techn Vot F16 Syst

Kapitein K

Korporaal K

M Mekking, BJ, Ir. (per 4/1/2008) Procurement Officer, Rijnsoever, Pr AHMG van (per 4/1/2008) Stafofficier Operatiën, Vrisekoop, S (per 4/1/2008) Off Wapendir(A2)

A Amsterdam, W.M. van (per 4/22/2008) Nivo 3 Ooff GNKVZG, Grasman, A (per N 4/1/2008) Sld Ogrv, Klooster, J.C. ten (per 4/10/2008) Nivo 3 Ooff Hondengeleiding

Eerste luitenant Ee

Soldaat der eerste klasse S

D Doeschot, JH ten (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Kluijtmans, AW (per H 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Lambers bgnmd van der Heijden, LP (per 4/1/2008) Proj. Mdw MOOK, Niels, JGP (per 4/1/2008) Ot Infra, Rademaker, S (per 4/30/2008) OT Dossier & Gegevensbeheer, Thomas, AIC (per 4/1/2008) Flight Owner, Wubben, KFJ (per 4/1/2008) Hhid Gnk Verz

A Arends, HR (per 4/1/2008) Sld Bewaker, Bruchner, BF (per 4/22/2008) B Sld Bewaker

Majoor M

Soldaat der derde klasse S

B Broek, J.C van den (per 4/3/2008) Cursisten 4 KLu, Hendriks, LS (per C 4/9/2008) Nivo 3 Ooff I&V, Jongman, H (per 4/17/2008) Nivo 3 Ooff VLOO, Schoonderwoert, K. (per 4/4/2008) Cursisten 3 KLu

Vaandrig Va

Sc Schouten, M (per 4/1/2008) Cursisten VTO KLu VT Adjudant-onderofficier Ad

B Bokhorst, M (per 4/1/2008) Lijnchef, Dijkstra, JH (per 4/1/2008) KLU D Herplaatsing Intern, Hidding, D (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Mar, H de la (per 4/1/2008) Tcra Patriot, Meijer, T (per 4/1/2008) HFDTECHN MSTN&ANT, Reij, GJ (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Toonen, RH (per 4/1/2008) Coord Calamiteitenbehrsing, Visser, RG (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern Sergeant-majoor Se

Le Leenders, RB (per 4/1/2008) Spec/ Trainer Soc. Communicatie, Munsters, Tr RCG (per 4/1/2008) Hfd/1e Monteur Mech Grondsyst, Philips, MJ (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern, Reudink, J (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern

Schaal 9

Geertse, J.H.W (per 4/1/2008) P-leider Outdoor, Kehrens, THGE (per 4/29/2008) Ult Trainer Schaal 8

Huijsman, AR (per 4/1/2008) KLU Herplaatsing Intern Schaal 5

Gulamali-van Geel, M (per 4/1/2008) Spec Cis Operations, Maytum, I.T. (per 4/9/2008) Mdw Administratie P&o Schaal 4

Heymans, WWJ (per 4/20/2008) KLU Herplaatsing Intern, Jong, IJJ de (per 4/1/2008) KLu Herplaatsing Extern Schaal 3

Dekker, MAM (per 4/14/2008) Houtbewerker/Timmerman, Overdevest, HEC (per 4/1/2008) Mdw Ondersteuning P&O advies,

Sergeant der eerste klasse Se

B Blokhuis, AG (per 4/1/2008) Overtollig B BBT SBK, Kirilmaz, C (per 4/14/2008) Klu Alg Ntb, Noppen, RP (per 4/1/2008) Boordmonteur/Redder Sar, Schreiner, FLKM (per 4/1/2008) Mdw Gnk Verz, Vries, BP de (per 4/25/2008) Monteur Gronduitrusting

39


de Vliegende Hollander

Recommend Documents