Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel – Vicariaat Onderwijs

Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Vakdocumenten Nederlands

(2011)

Inhoudsopgave Een leidraad voor beginnende leraren 1 Begeleiding en inspectie 2 Situering van het vak 3 De VVKSO-leerplannen Nederlands en de eindtermen 4 Het leerplan van de eerste graad 5 Het leerplan van de tweede graad 6 Het leerplan van de derde graad 7 Leerboeken 8 Documenten 9 Vakcommunity Nederlands 10 Evaluatie Vakdocumenten voor leraren Nederlands Dit vademecum is er om je als lerares of leraar Nederlands goed op weg te zetten. Het bevat informatie en aanwijzingen waardoor je je opdracht zó kunt opvatten dat jij, je leerlingen en je school er wel bij varen. Een leidraad voor beginnende leraren Het vademecum is vooral nuttig voor beginnende leraren. Ze vinden hierin een aantal antwoorden op hun vragen. De begeleiding organiseert elk jaar een “dag van de beginnende leraren” waarop iedere nieuwe leraar een exemplaar van het vademecum ontvangt. Andere leraren kunnen het vademecum raadplegen op de website van het vicariaat: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/SO/sovademecum.htm. Informatie voor het betrokken schooljaar vind je eveneens op de website en in de maandelijkse mededelingen. Pedagogische begeleiding Nederlands Mechelen-Brussel op Elov De pedagogische begeleiding Nederlands heeft ook een eigen virtuele community op het ELOv (Elektronische leeromgeving Vlaanderen). Je vindt ze op dit adres: http://elov.vvkso.be/ . Kies bovenaan de tab “Community”. In de organisatiecatalogus klik je op “Begeleiders”. Zo kom je op een overzicht waar bovenaan een koppeling staat naar “Begeleiding Nederlands Mechelen-Brussel”. Als je een Blackboard-account hebt, klik dan op aanmelden rechts van de koppeling. Als je geen Blackboardaccount hebt, klik dan op “Voorbeeld”. Je hebt dan gasttoegang en je kunt alle documenten bekijken en opslaan.. Op deze website kun je allerlei documenten downloaden van vorige nascholingen of regionale vakvergaderingen. Er komt binnenkort een lijst FAQ over allerlei praktische aspecten zoals evaluatie, portfolio ...

DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Maandberichten Vademecum Vakdocumenten

-2

1. Begeleiding en inspectie Tussen de vele mensen waar je in de school mee te maken krijgt, nemen pedagogisch begeleiders en inspecteurs een bijzondere plaats in. Begeleiding De begeleiders zijn „netgebonden‟: voor het katholieke onderwijs vormen zij een aparte groep. Verder zijn ze ook nog ingedeeld volgens bisdommen en congregaties. Er zijn zowel school- als vakbegeleiders. Ze hebben een adviserende rol, en treden dus nooit controlerend of sanctionerend op. Ze wonen vakvergaderingen bij, komen op klassenbezoek en hebben gesprekken met jou en je collega‟s. Hun bedoeling is steeds je te helpen en voor een verbetering van de kwaliteit van het onderwijs te zorgen. Voor vragen van jezelf, van je vakwerkgroep of van de schoolleiding staan ze steeds ter beschikking. Aarzel dus niet om een beroep op hen te doen. Voor het vak Nederlands kan je beroep doen op: Micheline Verlinden PEDAGOGISCH BEGELEIDER NEDERLANDS b-stroom [email protected] Guy De Becker PEDAGOGISCH BEGELEIDER NEDERLANDS ASO/TSO/KSO Landbouwstraat 124 2800 Mechelen 015 41 30 42 (thuis) 047 62 40 39 (mobiel) E-mail: [email protected] [email protected] [email protected] Inspectie De inspecteurs zijn niet „netgebonden‟ maar hangen af van de Vlaamse Gemeenschap. Ze controleren in groep het peil van het onderwijs en de omstandigheden waarin je school dat onderwijs verstrekt. Hun controle geldt in principe niet voor individuele leraren maar voor het lerarenteam als geheel, evenals voor de groepen die voor het onderwijs van de afzonderlijke vakken instaan. Die controle kan leiden tot sancties voor de school, eventueel zelfs tot vermindering of stopzetting van de subsidiëring door de Vlaamse Gemeenschap. Dan moeten er evenwel ernstige tekorten vastgesteld zijn. Na een bezoek brengt de inspectie een doorlichtingsverslag uit. Daarvan gaat een exemplaar naar de school. Het geeft een gedetailleerd beeld van wat de inspectie in de school waargenomen heeft. Vaak bevat het waardevolle aanbevelingen, soms legt het ook de verplichting op om in uitrusting, organisatie, enz. wijzigingen aan te brengen. Wat het schoolvak Nederlands betreft, zijn aanmerkingen of vaststellingen in verband met de uitvoering van het leerplan uiteraard van bijzonder belang.


-3

2. Situering van het vak Het schoolvak Nederlands is en blijft een basisvak- of substraatvak in de opleiding van onze leerlingen. Taalvaardigheid is de belangrijkste component omdat een goed ontwikkelde taalvaardigheid voor alle leerlingen in hun schoolloopbaan én in hun later beroep of vervolgstudie van groot belang is. Taalbeschouwing staat altijd in nauwe relatie met de component taalvaardigheid. Literatuur is de derde hoofdcomponent. Hierin zit ook een duidelijke leerlijn die begint met een aanloop tot literair lezen (met nadruk op het genietend lezen) en eindigt met het verwerven van een zekere literaire competentie in de derde graad. De literatuurcomponent heeft vooral een grote vormende waarde. Door het lezen van fictie krijgen leerlingen een betere kijk op zichzelf, op de andere, op de wereld en op hun plaats daarin. We moeten leerlingen dan ook op een open manier begeleiden bij de ontwikkeling van hun “smaak”. De laatste jaren is er wel een hele evolutie in de manier waarop het vak wordt onderwezen. Die evolutie wordt ingegeven door nieuwe maatschappelijke noden en moderne didactische opvattingen. Dit betekent helemaal niet dat we dingen overboord gooien. Het goede behouden we en we proberen op een creatieve manier, altijd in het belang van de leerling, nieuwe werkvormen en invalshoeken in te schakelen. De nieuwe accenten zijn heel duidelijk terug te vinden in de leerplannen die volledig zijn aangepast aan de eindtermen die de overheid ons oplegt. Ook de bredere kijk op evaluatie en het stimuleren van het zelflerende vermogen van de leerlingen komen in de allernieuwste leerplannen voldoende aan bod. Het is daarom belangrijk dat een leraar Nederlands de leerplannen grondig kent d.i. precies weet wat ze inhouden. De aanwijzingen en suggesties van dit Vademecum en de teksten in de vakdocumenten sluiten daar helemaal bij aan. Ook de begeleiding volgt mee op of het leerplan goed gerealiseerd wordt. Zo voorkomt ze moeilijkheden bij een eventuele doorlichting door de onderwijsinspectie. Eventuele vragen of moeilijkheden kunnen daarbij in een open sfeer besproken worden. Je kunt altijd een beroep doen op de pedagogisch begeleiders om een en ander te verduidelijken. In dit verband moet je er ook aan denken dat het leerplan niet alleen tot onderlinge afspraken aanzet. Om het leerplan goed uit te voeren is meer nodig: echte samenwerking, in een longitudinale vakwerkgroep. In de scholen moet een echt beleid tot stand komen op het gebied van het onderwijs Nederlands. Dat kan alleen als er echt samengewerkt wordt. Tot slot herhalen we nog eens dat je het leerplan niet mag verwarren met het leerboek. Het leerboek moet zeer kritisch worden vergeleken met de leerplandoelstellingen en eindtermen. Hierbij kunnen leerlijnen voor de verschillende vaardigheden en inhouden heel nuttig zijn. De verschillende studierichtingen hebben ook allemaal hun eigen “invulling” ook al staan ze in hetzelfde leerplan. Die eindtermen zijn in de leerplannen verwerkt.


-4 Let wel: het leerplan is in zijn geheel bindend! Met ons onderwijs Nederlands moeten de leerlingen dus bereiken wat in het leerplan staat.

3. De VVKSO-leerplannen Nederlands en de eindtermen Op dit ogenblik gelden in het katholiek secundair onderwijs de volgende leerplannen Nederlands: Nederlands, eerste graad Vanaf 1 september 2010 is er een nieuw leerplan Nederlands eerste graad 2010/016 voor de a-stroom downloaden. Vanaf 1 september 2011 dient dit ook gevolgd te worden in het 2de jaar. De visie op het vak met nadruk op de communicatieve functie van taal blijft behouden. Voornaamste nieuwigheden: Goed kunnen spreken, schrijven, luisteren en lezen bevordert ook de deelname aan de samenleving (nieuw eindterm (inter)culturele gerichtheid). Wijziging in de benaming en onderverdeling van de drie componenten: (taal)vaardigheid taalbeschouwing taalgebruik en taalsystematiek) aanzet tot literaire competentie via leesplezier Er wordt telkens een overzicht gegeven van de voorkennis (beginsituatie) voor een betere overgang van basisonderwijs naar secundair onderwijs. De taalbeleidsgedachte: ondersteuning bij schooltaal, instructietaal … De transfer naar andere vakken De pedagogisch-didactische wenken ondersteunen de integratiegedachte. De nieuwe eindtermen voor taalbeschouwing en de visie op taalbeschouwing als reflectie op taalgebruik. Er is ook een nieuw leerplan voor de b-stroom: AV Nederlands 1ste lj. B + BVL 2010/019 downloaden Dit leerplan Nederlands is bestemd voor de leerlingen van het eerste leerjaar B en van het beroepsvoorbereidend leerjaar van het katholiek secundair onderwijs. Voor al die leerlingen is er maar een leerplan Nederlands, hoezeer hun studierichtingen vanaf de tweede graad ook zullen verschillen: het vak Nederlands behoort immers tot de basisvorming. Het hoofddoel voor het onderwijs Nederlands is niet wat leerlingen weten over taal, maar wat ze ermee kunnen doen. Het accent ligt op communicatie: leerlingen leren taal gebruiken met verschillende functies en in verschillende communicatiesituaties. Ter ondersteuning van hun taalvaardigheid leer je hen daarbij reflecteren - op hun niveau - op hun eigen en andermans taalgebruik. De aandacht gaat niet alleen naar vaardigheden die ze op school nodig hebben, maar ook naar buitenschoolse vaardigheden die ze in de werkelijkheid buiten de school dagelijks gebruiken. Zo moet de leerling niet alleen voldoende taalvaardigheid bezitten om in de niet-taalvakken mee te kunnen, maar ook om efficiënt aan de communicatiesituaties thuis en elders deel te kunnen nemen. Ook aandacht voor de ontwikkeling van een (inter)culturele gerichtheid is voor deze leerlingen belangrijk. Door taal in een bepaalde situatie te gebruiken (taalvaardigheid) en door over taalgebruik te reflecteren (taalbeschouwing) ontwikkelen leerlingen ook attitudes tegenover hun eigen en andermans taal; voorbeelden van attitudes zijn vertrouwen in eigen kunnen, luisterbereidheid en spreekdurf. Bij het ontwikkelen van dit leerplan is geprobeerd waar mogelijk zowel een verticale als een horizontale samenhang te realiseren. Er is rekening gehouden met wat en vooral hoe iets al in het basisonderwijs aangeboden werd (maar daarom niet door DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Maandberichten Vademecum Vakdocumenten

-5 de gemiddelde leerling van de B-stroom verworven is). Daarnaast kun je als leraar Nederlands waar het kan enige ondersteuning bieden voor het aanleren van de tweede taal Frans of voor het werken met bepaalde teksten bij bijvoorbeeld maatschappelijke vorming. De powerpointvoorstelling met de toelichting van de leerplannen eerste graad vind je hier. (LP eerste graad IDON vvkso vs18102010) -

Nederlands, tweede graad, aso, tso,kso (Licap- Brussel D/2002/008) downloaden. De accenten in het leerplan tweede graad zijn hier te downloaden. Nederlands, derde graad aso, tso, kso LICAP - Brussel D/2006/0279/008 downloaden. De accenten in het leerplan derde graad zijn hier te downloaden. Nederlands - Zakelijke communicatie Secretariaat-talen nieuw leerplan 2010/009 downloaden Leerplan Nederlands derde graad, derde leerjaar KSO-TSO (Se-n-Se Secundair-na-secundair), Licap - Brussel D/1995/0279/064 - september 1995- zie ook de leerplannen van de individuele studierichtingen)

AV Nederlands - alle studierichtingen AV Nederlands - Leefgroepenwerking AV Nederlands - Toerisme en recreatie

KSO-TSO 1995/064 TSO 1995/013A TSO 1999/049D

De leerplannen zijn de kerndocumenten voor de uitvoering van je opdracht, niet de leerboeken en ook niet je eigen voorkeuren. Ze bevatten een precieze opgave van de doelstellingen die je op de gebieden taal (taalvaardigheid en taalbeschouwing) en literatuur na moet streven én zeggen tevens met welke leerinhouden dat moet of kan gebeuren. Verder staan er nog een aantal andere rubrieken in: beginsituatie, richtlijnen m.b.t. de aanpak, leermiddelen, evaluatie en een literatuurlijst. De leerplannen zijn door een leerplancommissie van het Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair onderwijs (VVKSO) opgesteld en door de inspectie goedgekeurd. Ze bevatten de eindtermen en zijn door de Inrichtende Macht van je school als richtsnoer voor het onderwijs aanvaard. De onderwijsinspectie richt zich bij een doorlichting naar de doelstellingen én de leerinhouden van het leerplan, waar zoals gezegd ook de eindtermen in vervat zijn. De eindtermen bepalen het minimumniveau dat door de grote meerderheid van de leerlingen in aso, tso en kso gehaald moet worden. Zij worden door het Vlaamse Parlement vastgelegd. We herinneren nog eens aan enkele belangrijke kenmerken van de leerplannen Nederlands voor aso, tso en kso.  De drie opeenvolgende leerplannen zijn graadleerplannen: er staat niet in wat in de twee jaren van een graad afzonderlijk moet gebeuren; samenwerking van de leraren Nederlands is daardoor zonder meer een noodzaak, niet alleen binnen één graad maar ook over de grens tussen de graden heen.  Woordenschat (lexicon) en expressie mogen geen aanleiding geven tot afzonderlijke lessen, ze moeten geïntegreerd aangepakt worden, d.w.z. opgenomen in de gewone Nederlandse lessen. Spelling- en uitspraakonderwijs moeten op de reële noden van de leerlingen afgestemd zijn. DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Maandberichten Vademecum Vakdocumenten

-6 De verschillende groepen studierichtingen hebben allemaal hun eigen 'vulling', ook al staan ze in eenzelfde leerplan. De leerplannen moeten het voorwerp blijven van grondige bestudering en bespreking, niet alleen binnen de verschillende graden maar ook daaroverheen; de diocesane begeleiders willen daar graag bij helpen. Verwar het leerboek niet met het leerplan!  Binnen het schoolvak Nederlands kunnen veel leerplanonderdelen gecombineerd verwerkt worden. Het leerplan dringt zelf ook op integratie aan en geeft daar duidelijke voorbeelden van. Breng eventuele problemen in verband hiermee op vakvergaderingen ter sprake. Nodig de begeleiding uit.

4. Het leerplan Nederlands eerste graad en de vreemde talen Dit document (Leerplannen Nederlands en vreemde talen) biedt leraren Nederlands en vreemde talen die in de eerste graad lesgeven een overzicht van de visie en aanpak in de verschillende leerplannen. Het behandelt meer specifiek de kijk op taalbeschouwing in de leerplannen Nederlands en de aansluiting bij het onderwijs in vreemde talen. Hopelijk kan deze tekst wat verduidelijking bieden en tegelijk ook dienen als een basis voor overleg en afspraken tussen leraren.

5. Het leerplan voor de tweede graad Hier vind je een toelichting bij het leerplan van de tweede graad (Accenten leerplan tweedegraad)

6. Leerplan derde graad Hier vind je toelichting bij het leerplan van de derde graad (Accentenleerplan derdegraad) Hier vind je de toelichting bij de specifieke eindtermen Aso derde graad met o.a. onderzoekscompetentie. (onderzoekscompetentie) Als officiële documenten bepalen de leerplannen de doelstellingen en tot op grote hoogte ook de inhoud van het onderwijs. Toch wordt de praktijk vaak overwegend door de leerboeken beïnvloed. Die bieden immers teksten, inhouden en - zeer vaak ook - modellen die de indruk geven dat ze de leerplandoelstellingen en -inhouden in kant-en-klaar lesmateriaal omzetten. Een kritisch onderzoek is dus op zijn plaats. Daarbij let je o.a. op de volgende punten. Volgt het boek het leerplan naar de letter en naar de geest? Staan alle leerplaninhouden erin? Beantwoordt het aan communicatieve prioriteiten? Bieden het boek en het bijbehorende materiaal voldoende oefen- en herhalingskansen? Ziet het materiaal er voor de leerlingen aantrekkelijk uit? Is het hanteerbaar? Is het niet te duur?

7. Documenten Als leraar moet je over de volgende documenten beschikken: een jaarplan per klas, een agenda en lesontwerpen. Met betrekking tot die documenten zijn er algemene pedagogische reglementeringen, zogenaamde APR‟s, die door het VVKSO worden uitgegeven. In DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Maandberichten Vademecum Vakdocumenten

-7 aansluiting daarbij doen we op grond van bijzondere ervaringen met het vak Nederlands een aantal concrete suggesties. 

Jaarplannen

Een leerplanvoorschrift De VVKSO-leerplannen Nederlands schrijven jaarplannen voor. Dat betekent dat iedere lerares of leraar voor iedere klas een werkplan voor een eenmaal begonnen schooljaar moet hebben opgesteld. Het spreekt ook vanzelf: de tijd waar we over beschikken is beperkt en we moeten ons werk zo organiseren dat de leerlingen op het einde van elke graad bereikt hebben wat het leerplan voorschrijft. De leerplannen geven in hoofdzaak de doelstellingen voor ons onderwijs aan, per graad. Ze zeggen niet wat we precies moeten doen: in verband daarmee geven ze alleen waardevolle aanwijzingen. Het komt er bijgevolg op aan dat we goed de leerplandoelstellingen kennen en dat we op basis van onze eigen vakkennis én in samenwerking met onze collega‟s bepalen hoe we die doelstellingen willen bereiken. Onderwijsdoelstellingen bereik je via reeksen leersituaties die je voor je leerlingen opzet. Daarin nemen de verschillende vaardigheden, de inzichten en de attitudes van de leerlingen hand over hand toe. Je werkt dan steeds vanuit het inmiddels al bereikte niveau verder in de richting van de leerplandoelen: stappen in de richting van het doel. Een werkplan laat zien welke stappen er gezet worden. Een jaarplan als werkdocument Je kunt niet zomaar een schooljaar beginnen en van de ene dag op de andere op de invallen van het ogenblik rekenen. Er is een werkdocument nodig waarin je aangeeft welke stappen je in de loop van de komende weken en maanden zult zetten. Met een voorbeeld: als het leerplan voor de eerste graad voorschrijft dat de leerlingen per jaar een tiental keer in contact moeten komen met goede verhalende teksten of gedichten, is het nodig dat je daar de nodige tijd voor reserveert. Schrijfvaardigheid, spreek-, lees- en luistervaardigheid vragen evenzeer dat daar de nodige tijd aan besteed wordt. Of neem de behandeling van een aantal linguïstische onderwerpen in vijfde en zesde jaar: ook daar zijn lesuren voor nodig, die we meteen moeten reserveren. Datzelfde geldt uiteraard voor elk vakonderdeel. Een werkplan is een werkdocument. Dat betekent dat het er in de eerste plaats is voor de lerares of de leraar zelf: een houvast voor haar of zijn handelen. Het moet dus soepel en aanpasbaar zijn: je kunt er te allen tijde aan wijzigen, in schrappen of aan toe voegen. Ook is het voor een vak als Nederlands niet mogelijk om al in het begin van het schooljaar alle activiteiten vast te leggen die nodig zullen zijn om de leerplandoelen te bereiken. Je moet immers altijd rekening kunnen houden met de vereisten én met de mogelijkheden van het ogenblik. Theater bijvoorbeeld: hoe kun je in september al zeggen wat er in februari of in maart te zien zal zijn? Plannen doe je ook met je agenda. Misschien moet er eens gedacht worden aan de mogelijkheid om agenda en planning te laten samenvloeien in één formulier. In ieder geval lijkt het realistischer om in detail op korte termijn te plannen (twee à drie weken) en voor de rest van het jaar minder gedetailleerd te werk te gaan. Reserveer tijd om alle aspecten van het leerplan aan bod te laten komen, vermeld in ieder geval de frequentie waarmee je de vier vaardigheden aan bod laat komen. DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Maandberichten Vademecum Vakdocumenten

-8

Leerlijnen Als een werkplan goed opgesteld is, laat het voor de verschillende vakonderdelen duidelijke leerlijnen zien. Zo kun je op je werkplan bijvoorbeeld meteen een indeling in rubrieken aanbrengen (horizontaal), die je dan invult met de activiteiten of leereenheden die je een na een ter hand neemt (verticaal). Het vraagt veel ervaring om leerlijnen op te stellen, maar gelukkig kunnen goede schoolboeken en ervaren collega‟s jongere leraressen en leraren daarbij helpen. Het moeilijkste is de combinatie van verschillende leerlijnen, zoals een leerlijn spreken, een leerlijn schrijven, een leerlijn spelling, enz. tot één allesomvattend geheel. Dat is alleen maar mogelijk als we verschillende vakonderdelen telkens weer in veelzijdige leereenheden integreren. Zo kunnen we spellingtraining het beste integreren in de behandeling van wat de leerlingen schrijven. Geen nood ook als we uiteindelijk niet in alle opzichten tevreden zijn: uit eigen ervaringen kunnen we leren. Verschillende vormen mogelijk Omdat een werkplan een persoonlijk werkdocument is, kan het verschillende vormen aannemen. Alleen bij wijze van voorbeeld voegen we een model toe van werkplan of jaarplan. (Het is slechts één van dé mogelijke manieren). Het is geenszins onze bedoeling een bepaalde vorm op te leggen. Andere voorbeelden en suggesties zijn welkom. Aanbevelingen Een jaarplan is een werkdocument: je kunt het te allen tijde aanpassen en aanvullen. 1. Je schrijft voor jezelf op wat je met je klas zult ondernemen. Je uitgangspunt: de doelstellingen van het VVKSO-leerplan. Reserveer de nodige tijd voor alle vakonderdelen. Breng je leerlingen via goede tussenstappen tot de beoogde vaardigheden, inzichten en attitudes. Integreer: stel leereenheden samen waarin je met meer dan één vakonderdeel tegelijk bezig bent. In het begin van een schooljaar geef je alleen maar de grote hoofdlijnen aan. Leerboeken kunnen je helpen, maar ze zijn nooit helemaal op je leerlingen afgestemd.



Lesvoorbereiding en lesontwerp

Als je in het onderwijs staat, moet een lesontwerp er niet meer uitzien zoals het tijdens je opleiding van je gevraagd werd. Een leraar of lerares in functie is niet hetzelfde als een leraar of lerares in opleiding. Bekijk het zo: in een opleiding moet een lesontwerp expliciet zijn wat doelstellingen, leerinhouden en werkvormen betreft. Als je eenmaal zelf een baan hebt, maak je je lesontwerpen in de eerste plaats voor jezelf en daar komt veel minder schrijfwerk bij kijken.


-9 Een lesontwerp is evenwel maar één onderdeel van de voorbereiding van je lessen. Die omvat allerlei activiteiten, zoals bijvoorbeeld de keuze van een tekst tegen de achtergrond van een leerlijn, de analyse van de tekst, het opsporen van woordbetekenissen, het klaarmaken van sheets voor overheadprojectie, enz. Wat dat voorbereiden zelf betreft, verandert er eigenlijk niets, tenzij dat je nu geleidelijk meer uit eerdere ervaringen zult kunnen putten. Het lesontwerp dat je daarbij maakt, is een persoonlijk werkdocument. Een lesontwerp-in-opleiding is goed als het voor een niet-vakgenoot duidelijk maakt wat je wilt doen, waarom je dat wilt doen en hoe je het zult doen. Tijdens je opleiding moest je immers het bewijs leveren dat je met (toenemende) kennis van zaken handelde. Een lesontwerp-in-functie is goed als het voor een vakgenoot hetzelfde duidelijk maakt: wat, waarom en hoe. Het bevat in elk geval het volgende: een juist „leslabel‟: lessoort, onderwerp, klas, datum; aanduidingen i.v.m. leerboek, bronnen, enz.; een stappenplan voor de les; een timing van de les; aanduiding van toegepaste werkvormen; eventuele bijlagen als tekstanalyse, woordverklaringen, oefenmateriaal.



Agenda

Een goed bijgehouden agenda geeft een getrouw beeld van de opeenvolgende activiteiten die je als lerares of als leraar uitvoert. Je beperkt je daarin dus niet tot één vak als je er ook meer dan één in je opdracht hebt. Het verdient aanbeveling om je agenda keurig bij te houden, dag aan dag, zodat je telkens een bondig maar exact overzicht hebt van wat je op een dag gedaan hebt. Het spreekt vanzelf dat de aanduidingen in je agenda beknopt mogen zijn. Ze staat als document trouwens niet alleen, maar vormt een geheel met jaarplan en lesontwerpen. Ze hoeft ook geen doublure van het jaarplan te zijn: je kunt er immers meer gegevens in opnemen die buiten of naast je lessen ook van je beroepsuitoefening deel uitmaken. Zo bijvoorbeeld: bijzondere taken die je op je genomen hebt, observatiegegevens in verband met je leerlingen, gesprekken die je gevoerd hebt, de tijd die je aan correctie of lesvoorbereiding besteed hebt, nascholing die je gevolgd hebt, enz.

8. Vakcommunity Nederlands https://elov.vvkso.be/ Vakcommunity Nederlands Deze digitale organisatie staat open voor alle vakleraren Nederlands met een Blackboardaccount. Via gasttoegang kunnen ook andere geïnteresseerden van dit leerplatform gebruik maken. In dat geval zijn niet alle functies actief (niet alle documenten zijn bereikbaar en de communicatiekanalen zijn niet beschikbaar). Onder de knop "Forums" vind je bovenaan een suggestieforum. Daarin kun je thema's voor verschillende forums suggereren. De bedoeling van de forums is dat we materiaal kunnen uitwisselen. Wil je dus met collega's aanvullend materiaal uitwisselen rond een leerboek, webquests, vragenpools voor Blackboard, MP3's voor luisteroefeningen, kruiswoordraadsels, lesideeën... vul dan alvast je suggestie op dat forum in en stuur ook een mail naar [email protected] DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Maandberichten Vademecum Vakdocumenten

- 10

9. Evaluatie Bij de evaluatie van het vak Nederlands moeten we zorgen voor een evenredig gewicht van de verschillende componenten. De taalvaardigheid (4 vaardigheden) is de eerste component en belangrijkste component en moet in de evaluatie voor minimaal 50 % van het totaal meetellen. De verschillende vaardigheden (spreken, luisteren, lezen en schrijven) moeten op een totaal van 100 zo evenredig mogelijk worden verdeeld. Accentverschuivingen zijn mogelijk. De vaardigheden kunnen niet zonder de nodige kennis worden bereikt. De tweede component taalbeschouwing (inzicht in taal en tekst, woordenschat, grammatica en spelling) biedt de functionele kennis om de vaardigheden te bereiken. De derde component literatuur wordt afhankelijk van de graad anders ingevuld. In de eerste graad ligt het accent op genietend lezen en wordt er niet geëvalueeerd. Deze component wordt in de tweede en derde graad mee geëvalueerd met een leesportefeuille/leesportfolio. (tekstervaring) In de tweede en de derde graad kan de basiskennis (toegepaste kennis) voor het vormen van een literaire competentie ook apart getoetst worden. Binnen de vakgroep moet de verhouding tussen de componenten goed worden afgesproken en ze moet ook zichtbaar zijn op het voorblad van de syntheseproef.


Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Recommend Documents