Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel – Vicariaat Onderwijs

Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Vademecum economie Vademecum SEI 1

(2008)

Leerplannen

De brochures van de “leerplannen in voege” van het VVKSO (Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs) kunnen besteld worden bij Licap, Guimardstraat 1 in 1040 Brussel. Alle leerplannen zijn bovendien terug te vinden op de website http://www.vsko.be/vvkso bij publicaties VVKSO leerplannen. De leerplannen kunnen gedownload worden en afgedrukt. De leerplannen die in het schooljaar 2008-2009 van toepassing zijn herkenbaar aan het nummer 2006/… . 1e graad 2e leerjaar 2e graad 3e graad

D/2006/0279/015 D/2006/0279/050 D/2006/0279/051

Moderne wetenschappen Economie ASO Economie ASO

Het betreft volgende wijziging: binnen het leerplan van de 3e graad economie wordt het onderdeel 6.3 Potentieel BBP verplaatst naar Thema 9 – 9.1. De afwijking van het reële BBP en het potentiële BBP. 2

Business games

Aan de hand van bedrijfssimulaties kan men pogen de realiteit van het dagelijkse bedrijfsleven “binnen de klas” te halen. Daartoe worden enkele lovenswaardige initiatieven aangeboden, waarvan hierna een beperkt overzicht volgt. 2.1

BLIK, Beroep, Loopbaan en Ik

BLIK is een project van Vlaamse Jonge Ondernemingen (Vlajo). Vlajo heeft als missie schoolgaande jongeren vroegtijdig vertrouwd te maken met ondernemingszin. Naar aanleiding van het leerplan in de 1e graad biedt Vlajo nu ook een project aan, met doelgroep tweedejaarsleerlingen uit de A-stroom: BLIK, Beroep, Loopbaan en Ik. BLIK is een doeproject waarbij leerlingen de beïnvloeding tussen wetenschap, techniek en de samenleving ervaren. Onderzoekend leren is belangrijk en komt gedurende het BLIK-project uitgebreid aan bod. Het kant-en-klare leerboek biedt 6 activiteiten aan, telkens conform de leerplandoelstellingen wetenschappelijk werk en/of SEI. Met BLIK wil Vlajo de leerlingen de kans geven een blik op de toekomst te werpen en stil te staan bij de studie- en beroepskeuzes. Aan de hand van leuke doe-opdrachten, spraakmakende stellingen en leerrijke tips krijgen de leerlingen een beter inzicht in het aanbod van studie- en beroepskeuzes. Het leerboek en de startkit (spelborden, posters, …) begeleiden jou en je leerlingen stap voor stap doorheen het BLIK-proces. Meer informatie kun je verkrijgen bij DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

-2 Vlaamse Jonge Ondernemingen Innovatie- en Incubatiecentrum Kapeldreef 60 3001 Heverlee Tel.: 016 29 84 01 Fax: 016 29 84 02 E-mail: [email protected] 2.2

TEDDYTRONIC

Dit bedrijfssimulatiespel sluit aan bij het leerplan in de tweede graad. Eén van de thema’s behandelt het nemen en beheersen van risico’s in de onderneming. De voorgestelde computersimulatie sluit rechtstreeks bij dit thema aan. Teddytronic is een teamspel. Elk team bestaat uit 3 tot 4 leerlingen. Die nemen de taak op zich een speelgoedbedrijf te leiden, dat elektronische teddyberen produceert. Elk team moet een naam kiezen. Het programma behandelt elk team als een onafhankelijke gebruiker. De teamnaam identificeert de tekstbestanden, waarop de vorderingen van het team opgeslagen zijn. Het komt er op aan het bedrijf succesvol te leiden en zo goed mogelijk het hoofd te bieden aan mogelijke problemen. Het succes wordt gemeten aan de hand van de vooraf door het team vastgestelde doelstellingen. De leerlingen kunnen wijzigingen aanbrengen aan het productievolume, het aantal arbeiders, de lonen, de verkoopprijs, de reclamebestedingen en het bedrag van de uitstaande leningen. Het aantal machines en het aantal verkopers zijn rechtstreeks gekoppeld aan de productie en worden automatisch aangepast. In de loop van de simulatie doen zich de meest onverwachte gebeurtenissen voor, die al dan niet een reactie vergen van de leerlingen. De leerlingen brengen hun beslissingen in de computer in en analyseren aan de hand van het resultatenblad het effect van de genomen beslissingen op de kosten en opbrengsten, de ontvangsten en de uitgaven. Het spel voorziet in 18 mogelijke beslissingsrondes. Die hoeven niet noodzakelijk allemaal doorlopen te worden. Vergeleken met vele andere bedrijfsspelen, is het mogelijk om reeds binnen twee lesuren leerresultaten te bekomen. Indien men dit wenst, kan men een of meer rondes tijdens één les afwerken en in een volgende les verder gaan. Anderzijds zijn er voldoende elementen in het spel die het geschikt maken voor omvattender onderzoeksactiviteiten.De talrijke uitbreidingsmogelijkheden laten een aangepast gebruik van het programma toe in een ruime waaier van educatieve contexten. Het programma is volledig Nederlandstalig en is door zijn eenvoud reeds geschikt voor jongere leerlingen. Het is echter eveneens waardevol voor oudere leerlingen en/of voor leerlingen uit andere dan ASO-richtingen. De prijs (inclusief verpakkings- en verzendingskosten) bedraagt 150 EUR. Het gebruiksrecht wordt uitsluitend aan scholen toegekend. De school, die het programma aankoopt, mag het onbeperkt kopiëren op de in de school aanwezige computers. Detailgegevens zijn te vinden op volgende site: http://www.kuleuven.ac.be/alo-etew. Bestellingen kunnen met vermelding van de naam en het adres van de school worden gericht aan: DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

-3 Vliebergh-Senciecentrum – afdeling Economie Zwarte Zustersstraat 2 3000 Leuven Tel.: 016 32 94 00 Fax: 016 32 94 01 E-mail: [email protected] 2.3

ECOMAN²

Het spel biedt een antwoord op de visie in het economieonderwijs. Ecoman² confronteert de leerlingen op een realistische en praktijkgerichte manier met de totaliteit van een bedrijf. In groepjes gaan ze drie concurrerende bedrijven leiden. Hun achtergrondinformatie halen ze van de Ecomanwebsite. Ze worden afdelingshoofd en bepalen samen een langetermijnstrategie voor hun onderneming. Tijdens de begeleide speldag proberen ze die te realiseren binnen een aantal fictieve jaren. Als een echt managementteam nemen de leerlingen alle bedrijfsbeslissingen: verkoopprijs, marketing, onderzoek en ontwikkeling, personeel, opleiding, lonen, productievolume, grondstoffen, machines en installaties, leningen, dividenden, … Ze moeten rekening houden met prognoses over de economische situatie en met de gevolgen van onverwachte gebeurtenissen. De begeleider van het Didactisch Centrum voert hun beslissingen in een softwareprogramma in en geeft een overzicht van de nieuwe situatie. Daarop baseren de spelers zich om hun strategie te sturen. Zo wordt de theoretische kennis uit de lessen economie in een concrete bedrijfscontext geplaatst. Ecoman²-spelers ontvangen de eerste vier weken info en opdrachten via de website en bereiden zich zo voor op week 5. Gemiddeld besteden ze twee uur per week aan het spel. Tijdens de vijfde week begeleidt een medewerker jullie leerlingen gedurende één dag intensief. De laatste week (facultatief) kan je de leerlingen een mondelinge presentatie of een schriftelijk verslag laten maken van hun beleid. Duur: Gemiddeld benodigde tijd: Interactieve online voorbereiding Begeleide speldag Locatie begeleide speldag Rapportering (facultatief)

maximaal 6 weken 2 uur per week week 1 tot 4 week 5 eigen school/HUB Campus Stormstraat week 6

Keuze uit 4 spelperiodes (juiste data beschikbaar op website www.ecoman.be) Spelperiode Spelperiode Spelperiode Spelperiode

1 2 3 4

oktober en november 2008 januari en februari 2009 februari en maart 2009 april tot mei 2009

De kostprijs voor Ecoman² wordt bepaald op basis van het aantal deelnemers en van de locatie van de begeleide speldag. Prijs per deelnemer en begeleide speldag bij HUB, Campus Stormstraat: 16 EUR Prijs per deelnemer en begeleide speldag op school: 19 EUR (+ vervoersonkosten) Om praktische redenen is het aantal leerlingen per begeleider beperkt tot 30. Wil je het spel met meer leerlingen spelen, dan werken we met verschillende groepen die elk hun eigen begeleider krijgen.

DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

-4 Nieuw vanaf 2008-2009 is de mogelijkheid om met drie of vier ondernemingen in een markt te spelen. Elk bedrijf moet wel minstens uit vijf deelnemers bestaan. Het aan te bevelen maximum aantal deelnemers per onderneming is acht. Meer informatie is te vinden op de site www.hubrussel.be of www.ecoman.be of mailen naar [email protected]. Je kan ook contact opnemen met mevrouw Sara Kerremans: tel. 02 210 16 33 of fax 02 210 12 67 of e-mailen naar [email protected] 2.4

Vakoverschrijdend Project Ondernemen

Het Project Ondernemen maakt het mogelijk om ook leerlingen met weinig of geen economische achtergrond Ecoman² te laten spelen. Dit project biedt hen de tijd om, via de interactieve website, de nodige economische en bedrijfseconomische kennis te verwerven. Op een heldere en praktijkgerichte manier leren de leerlingen omgaan met begrippen als conjunctuur, kosten, opbrengsten, inflatie, balans, resultatenrekening, … Aan het einde van de rit zijn zij ook in staat om een directeursfunctie op te nemen in het bedrijfsspel Ecoman². Deelnemers aan het Project Ondernemen besteden wekelijks gemiddeld één uur aan het project. Ook zij ontvangen gedurende de eerste tien weken informatie via de website, die opgebouwd is volgens de principes van probleemoplossend leren. Zo leren ze de nodige begrippen plaatsen en interpreteren in een ondernemingsomgeving. In de elfde week passen ze die nieuwe kennis onder intensieve begeleiding toe in het spel Ecoman². De laatste week kun je eveneens benutten voor schriftelijke of mondelinge rapportering, eventueel in een vreemde taal. Duur: Gemiddeld benodigde tijd: Interactieve online voorbereiding Begeleide speldag Locatie begeleide speldag Rapportering (facultatief) Keuze uit 3 spelperiodes Spelperiode 1 Spelperiode 2 Spelperiode 3

maximaal 11 weken 1 uur per week week 1 tot 9 week 10 eigen school/HUB Campus Stormstraat week 11

(juiste data beschikbaar op de website www.ecoman.be)

september tot november 2008 januari tot maart 2009 februari tot april 2009

De kostprijs voor Project Ondernemen wordt bepaald op basis van het aantal deelnemers en van de locatie van de begeleide speldag. Prijs per deelnemer en begeleide speldag bij HUB Campus Stormstraat: 20 EUR Prijs per deelnemer en begeleide speldag op school: 23 EUR (+ vervoersonkosten) Om praktische redenen is het aantal leerlingen per begeleider beperkt tot 30. Wil je het spel met meer leerlingen spelen, dan werken we met verschillende groepen die elk hun eigen begeleider krijgen. Meer informatie is te vinden op de site www.hubrussel.be. Je kan ook contact opnemen met mevrouw Sara Kerremans: tel. 02 210 16 33 of fax 02 210 12 67 of mailen naar [email protected].


-5 2.5

TOP TEAM - COMPETITIE

Top Team bedrijfssimulatie staat voor: spelend leren ondernemen. Met deze speciaal voor het onderwijs en de praktijk ontwikkelde bedrijfsspelen, kunnen de deelnemers snel, eenvoudig, voordelig en zonder risico duurzame praktijkervaring opdoen. De Top Team serie bestaat uit Top Team Starters, Top Team Groeiers en Top Team Ondernemers. Top Team bedrijfssimulaties worden momenteel toegepast in honderden bedrijven, scholen, hogescholen en universiteiten in Europa. Alle Top Team bedrijfssimulaties werken op identieke wijze. Zo kan de deelnemer zonder nood aan specifieke voorkennis makkelijk instappen in het volgende spel van de Top Team serie. Elk bedrijfsspel bestaat uit een afzonderlijk, uniek en uiterst volledig pakket met: • uitgebreid leerboek (19,90 EUR); • intensieve begeleiding door een team van ervaren trainers in eigen school of bedrijf (gratis); • persoonlijke demo van elk pakket in eigen school of bedrijf (gratis). Top Team organiseert jaarlijks voor de drie Top Team bedrijfssimulaties een afzonderlijke managementcompetitie. Meer info:

2.6

BIS Partners Ruiten 32 2300 Turnhout tel.: 014 41 33 70 of fax 014 41 33 70 e-mail: [email protected] of http://www.uitgeverijdeboeck.be

Actief Ondernemen

Een praktisch haalbaar bedrijfssimulatiespel, perfect te integreren in de tweede en derde graad ASO, derde graad TSO, … Dit spel wil de leerlingen kennis laten maken met de concrete realiteit van een onderneming. Het biedt de mogelijkheid de leerlingen de leerinhouden van bedrijfseconomie concreet te laten toepassen. De ICT-vaardigheden, de kennis en het inzicht in een onderneming worden aangescherpt. Binnen een haalbaar tijdsbestek leren de leerlingen samenwerken in een virtuele ondernemerswereld. Actief Ondernemen biedt: • een geslaagd spel in acht rondes; • leerlingen spelen best de eerste vier rondes na elkaar. Volgende rondes zijn facultatief; • sterke opbouw: in elke ronde wordt minstens een nieuw bedrijfs- of markteconomisch element geïntroduceerd. (Ruim aandacht voor berekenen van een saldo op de bankrekening, de invloed van dagen klantenkrediet en dagen leverancierskrediet op de balans, investeringsbeslissingen, financieringsbeslissingen, investeringskrediet, financiële kortingen, vennootschapsbelasting, BTW, winstuitkering, …); • verschillende simulaties kunnen tegelijk worden gespeeld; • mogelijkheid om de inzichten van de leerlingen na elke ronde te testen (in twee niveaus: initiatie en remediërend); DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

-6 • • • •

leerlingen krijgen na elke ronde de resultaten van hun klasgenoten/concurrenten te zien; mogelijkheid tot aankoop van marktinformatie; evaluatievragen testen kennis en inzicht van ‘klassieke’ leerinhouden; concrete links naar Economix 5/6 Bedrijfseconomie (in de bijbehorende handleiding van Actief Ondernemen).

Meer informatie: www.pelckmans.be. Klik achtereenvolgens op secundair onderwijs, methodesites, pictogram actief ondernemen. 2.7

Bizzkidz Educatieve Simulaties

In Bizzkidz Educatieve Simulaties vormen leerlingen een managementteam van een fictieve onderneming. In een zwaar concurrerende markt moeten zij elke ronde beslissingen nemen over het eigen bedrijf en de concurrentie te slim af zijn. Bij de simulaties is een docentenhandleiding met extra deelopdrachten beschikbaar en een werkboek waarin het gehele proces door de leerlingen wordt bijgehouden. Optioneel is de administratieve module waarin de leerlingen boekingen moeten verrichten die betrekking hebben op het eigen bedrijf. Bizzkidz is een praktische opdracht voor de 2e en 3e graad Economie, Boekhoudeninformatica en Handel. Het kan als eindopdracht of als aanvullende opdracht ingezet worden in het ASO of deel uitmaken van de geïntegreerde proef in het handelsonderwijs. Dat kan ook vakoverstijgend in de vrije ruimte door een eindverslag te laten maken in zakelijk Nederlands, Frans, Engels of Duits. Door het gebruik van Word en Excel komt ook het domein van de praktijk aan bod en vindt op natuurlijke wijze de integratie van ICT in het onderwijs plaats. Er zijn drie niveaus. • Handel & Wandel is een eenvoudige simulatie van een handelsonderneming voor 4 ASO en 4 TSO en 5 BSO. • Trading Partners is een simulatie van een handelsonderneming voor 5 ASO en TSO en 6/7 BSO. • Production Company is een simulatie van een productieonderneming ASO 5/6, TSO 6/7. De leraar zelf • • •

kan met deze Bizzgames een eigen schoolcompetitie opzetten en bepaalt dus op welk moment in het schooljaar Bizzkidz wordt ingezet; hoeveel ronden de leerlingen spelen; wanneer de verwerking van de ronden plaatsvindt.

Meer informatie: www.bizzkidz.be. 2.8

Kinderen van Dewindt

Velen onder jullie zullen de VRT-serie Kinderen van Dewindt gevolgd hebben op tv. Aan dit programma is volgende website verbonden: www.kinderenvandewindt.be. Op deze website vind je niet enkel informatie omtrent de tv-serie, maar eveneens een educatief simulatiespel STARTER!. Starter! is een simulatiespel waarin je op een virtuele manier een modezaak in een drukke winkelstraat in Antwerpen moet opstarten en succesvol beheren. Zo maak je op een interactieve en aangename wijze kennis met het ondernemerschap.


-7 Starter! werd ontwikkeld in nauwe samenwerking en afstemming met het Departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Het spel is opgebouwd om gebruikt te worden in de 3e graad van het secundair onderwijs, maar kan gespeeld worden door ieder die het wil proberen. In dit spel kruip je in de rol van het personage Lies: net als zij ben jij een starter die nieuwe horizonten opzoekt en hoopt daarbij de juiste keuzes te maken. Heb je, net als Lies, voldoende passie voor de mode en durf om een stap in het onbekende te zetten? Zet dan je lot naar je hand met Starter!. Het spel is beschikbaar in een 2D- of een 3D-versie. Op de downloadpagina kun je de versie kiezen die geschikt is voor jouw computer. Verder vind je op die pagina ook nog 2 handleidingen die je kunt downloaden: één om het spel te spelen en één voor leraren. 2.9

Ondernemende school

Met het actieplan ‘Onderwijs & Ondernemen’ wil UNIZO een brug slaan tussen de onderwijs- en ondernemerswereld. Enerzijds wenst UNIZO aan de hand van diverse acties de ondernemingszin in het onderwijs aan te wakkeren op alle niveaus. Anderzijds willen zij bij zelfstandige ondernemers een duidelijker en beter beeld scheppen over het Vlaamse onderwijslandschap. Unizo wil duurzame contacten bevorderen en kennisuitwisseling stimuleren tussen underwijs en ondernemen. De doelstellingen van Unizo zijn de volgende: • ondernemingszin stimuleren; • onderwijsvernieuwing ondersteunen; • aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Op de site www.ondernemendeschool.be vind je o.a. lesmateriaal dat voor iedereen beschikbaar is. Wens je over een meer uitgebreid aanbod te beschikken, dan kan je school zich als lid aansluiten bij Unizo. Beschikbaar lesmateriaal: • screeninginstrument ‘ondernemingszin’: de test bestaat uit 44 vragen. Als je alle vragen eerlijk hebt beantwoord, wordt je ondernemingsprofiel berekend; • infosessies ‘starten met een eigen zaak’; • test: starten met een eigen zaak; • startersservice: dit deel bevat zeer nuttige informatie over zelfstandig ondernemen. Bovendien word je online begeleid bij het opzetten van je eigen ondernemingsplan; • SVMB: informatie en advies over de sociale zekerheid voor startende en gevestigde ondernemers. 2.10

Beloftevolle ondernemer 2009

Tijdens dit schooljaar organiseert DBO de ondernemingsplanwedstrijd “Beloftevolle ondernemer 2009” voor jongeren in het secundair onderwijs (en cursisten in het volwassenenonderwijs. Er kan gratis individueel of in kleine groepjes deelgenomen worden. De bedoeling is om een realistisch startersidee te bedenken en de haalbaarheid ervan aan te tonen in een uitgewerkt ondernemingsplan. Een gedetailleerde handleiding en een wedstrijdformulier (invulbaar ondernemingsplan) worden ter beschikking gesteld. De deelname aan deze wedstrijd is ideaal voor een GIP of een project rond ondernemingschap op de school. Meer info op www.omoo.be of via mail naar [email protected] DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

-8

3

Werken in de vrije ruimte (zie brochures VVKSO – Garant)

De beslissing tot het invoeren van de vrije ruimte is onder meer genomen om de methodiek van het leren leren of het zelfsturend leren kracht bij te zetten. Van leerlingen wordt niet enkel verwacht dat ze kennis kunnen reproduceren en toepassen, maar dat ze ook vaardigheden en attitudes bezitten om zelf kennis te construeren en problemen op te lossen. De klemtoon verschuift stilaan van instructie naar constructie. Ook de uitdieping van de vakoverschrijdende eindtermen of een betere voorbereiding tot het hoger onderwijs worden mogelijk gemaakt door de invoering van de vrije ruimte. De school/scholengemeenschap bepaalt zelf hoe ze de vrije ruimte invullen. De vrije ruimte geeft kansen tot grote betrokkenheid. De uren vrije ruimte bieden de scholen autonomie aan en nodigen leraren en leerlingen uit om te bepalen wat en hoe er geleerd wordt. In het leerplan 3e graad wordt een aantal mogelijkheden aangeboden i.v.m. economie. In sommige scholen verkiest men het uur toe te wijzen aan een bepaald vak. In dit geval is het mogelijk de leerlingen te laten werken aan een eindwerk m.b.t. een economisch onderwerp. Het eindwerk kan dan onderwerpen behandelen die aansluiten bij de lessen economie: meer concreet een thema uit de sociaal-economische actualiteit. Verantwoording? Bijna iedereen die verder studeert zal tijdens zijn studieloopbaan verschillende “papers” moeten schrijven. Het eindwerk economie (eventueel in samenwerking met andere vakken zoals Nederlands, geschiedenis, godsdienst, aardrijkskunde) is daartoe alvast een stevige voorbereiding. Zich eens “vastbijten” in een economisch onderwerp is een goede oefening waarbij de leerling zichzelf kan testen: creatief zijn, initiatief nemen, zelfstandig documentatie zoeken en contacten leggen, structureren, een behoorlijke tekst produceren naar inhoud, taal en lay-out. Evaluatie? Bij de evaluatie dient niet alleen gelet op de inhoud, maar ook op de manier waarop het werk is tot stand gekomen. De procesevaluatie (o.a. inzet, organisatie, creativiteit, zelfstandigheid) dient bij de beoordeling in aanmerking genomen te worden. Een deel van de punten van dagelijks werk kan hieraan besteed worden (het puntenaantal bij opgave vermelden + verdeling van puntentotaal over inhoud, lay-out, procesevaluatie, …). Tijdens een mondelinge presentatie in de klas of tijdens het mondelinge proefwerk kan de leerling een becommentarieerd verslag uitbrengen van zijn eindwerk. Tips •

•

•

Keuze van een onderwerp: respecteer zoveel mogelijk de keuze van de leerlingen. Als het hun eigen keuze is, zullen ze beter gemotiveerd zijn. Bij te ruime onderwerpen moet men samen met de leerlingen op zoek naar een beperking van het onderwerp. Laat de leerlingen eerst documentatie verzamelen en een literatuur- en documentatielijst opstellen alvorens ze beginnen aan de uitwerking van een voorlopige inhoudstafel. Deze inhoudstafel is een belangrijk onderdeel van het eindwerk en vraagt meestal een goede begeleiding van de leraar. Leg vooraf data vast waartegen ze bepaalde onderdelen ter controle dienen af te geven.


-9 4

Overgang van een niet-economische richting naar 3e graad Economie

Leerlingen die in de 2e graad de richting Economie NIET volgden kunnen via het volgen van een inhaalprogramma nog in beide economierichtingen terecht (zie leerplan blz. 5 punt 1 Beginsituatie). De vakbegeleiders uit diverse bisdommen geven hieromtrent een opsomming van een mogelijke inhoud van het inhaalprogramma. Van de leerlingen die de richting Economie in de 2e graad niet hebben gevolgd, wordt verwacht dat zij inzicht verwerven in volgende onderwerpen: • het begrip toegevoegde waarde kennen; • het begrip BBP kennen; • de beweging van en de verschuiving op de vraag- en aanbodcurve kunnen illustreren; • het ontstaan en de rol van de marktprijs bij ruiltransacties kunnen beschrijven; • het begrip conjunctuur kunnen omschrijven en de conjunctuurfasen kunnen toelichten; • inzicht hebben in opbrengsten, in kostensoorten en winst (verlies) (zie breakeven analyse); • de balans en resultatenrekening kunnen lezen; • de basisprincipes van dubbel boekhouden kennen en kunnen toepassen; • ratio’s kunnen interpreteren, de financiële prestaties van een onderneming kunnen meten; • weten wat economische groei is, hoe economische groei tot stand komt en hoe die wordt gemeten; • weten hoe de overheid de economische groei bevordert; • weten wat positieve en negatieve effecten zijn. 5

Overgang van 2e graad Economie naar 3e graad TSO

Een leerling die de stap naar het handelsonderwijs (studierichtingen Handel en Boekhouden-Informatica) zet na de 2e graad ASO Economie zal merken dat de voorkennis m.b.t. het onderdeel boekhouden te beperkt is. De leerplannen in het handelsonderwijs ondergingen zowel in de 2de als 3de graad grondige wijzigingen. 5.1. Handel Alle handelsvakken in de 3de graad (bedrijfshuishoudkunde, economie, recht, zakelijke communicatie) en toegepaste informatica werden samengevoegd tot één clustervak bedrijfseconomie. Alle scholen dienen dit schooljaar van start te gaan met het nieuwe leerplan in de 3de graad. Het nieuwe leerplan is terug te vinden op de website http://www.vsko.be/vvkso > Publicaties > leerplannen. Leerplannummer D/2007/0279/001. Voor het vak Bedrijfeconomie zijn er minimaal 9 lestijden per week voorzien. De leerinhoud Bedrijfseconomie in een notendop: Deel 1: De onderneming en haar omgeving 1. De economische omgeving 2. Ondernemend werken als werkgever en werknemer 3. De onderneming en haar stakeholders DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

- 10 4. de doelstellingen van de onderneming 5. Keuze van het product 6. Prijsbepaling 7. Plaats: vestiging en distributie 8. Promotie 9. Presentatie 10. Personeel Deel 2: Het weren in een onderneming: commerciële en administratieve verplichtingen 1. Werkplanning en communicatie in een administratieve omgeving 2. Flowcharts en procedures 3. Voorraadadministratie 4. BTW-reglementering en boekhoudkundige implicaties 5. Aankopen en aankoopadministratie 6. Verkopen en verkoopadministratie Deel 3: Het beleid van de onderneming 1. Sociale zekerheid en verzekeringen 2. Fiscaliteit 3. De boekhouding als beleidsinstrument 4. Commercieel beleid 5. Buitenlands beleid 6. Investeringsbeleid 7. Financieel beleid 8. Personeelsbeleid – Human resources 9. Duurzaam ondernemen. 5.2. Boekhouden-Informatica Alle handelsvakken in de 3de graad (bedrijfshuishoudkunde, economie, recht, zakelijke communicatie) werden samengevoegd tot één clustervak bedrijfseconomie. Alle scholen dienen dit schooljaar van start te gaan met het nieuwe leerplan in de 3de graad. Het nieuwe leerplan is terug te vinden op de website http://www.vsko.be/vvkso > Publicaties > leerplannen. Leerplannummer D/2007/0279/002. Voor het vak Bedrijfeconomie zijn er minimaal 6 lestijden per week voorzien. (Voor Toegepaste Informatica zijn er minimaal 5 lestijden per week voorzien.) De leerinhoud Bedrijfseconomie: Deel 1: De boekhouding bij de start van de onderneming 1. De onderneming in de context van de wereldeconomie 2. Doelstellingen van de onderneming 3. Formaliteiten bij de start 4. De boekhouding in vogelvlucht 5. De voorraad in de onderneming 6. De eerste investeringen 7. Financiering van de onderneming 8. Marketingbeleid: kosten- en juridische aspecten 9. Kostprijsberekening 10. Aanwerving personeel 11. Verrichtingen met het buitenland. Deel 2: Boekhouden in de onderneming/vzw 1. Organisatiestructuur van een onderneming, werkplanning en communicatie 2. De start van het boekjaar 3. Aankoopverrichtingen en betalingen 4. Verkoopverrichtingen en inningen DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

- 11 5. Financiële verrichtingen 6. Boekhoudkundige verwerking personeel 7. Buitenlandse verrichtingen 8. BTW en BTW-aangifte 9. De belastingen en de overheid 10. Eindejaarsverrichtingen (met inbegrip van voorraadwijzigingen, afschrijvingen en investeringen) 11. Afsluiting van het boekjaar. Deel 3: De boekhouding als beleidsinstrument 1. Horizontale en verticale analyse van de jaarrekening 2. Ratio’s 3. Investeringsbeleid Ondanks de wijziging in de leerinhouden voor bedrijfseconomie blijft een inhaalbeweging voor boekhouden door de leerling vereist. Volgend lesmateriaal is ter beschikking: Fundamenten van boekhouden Een totaalpakket voor wie boekhouden snel, inzichtelijk en op een didactisch verantwoorde manier onder de knie wil krijgen. Dit materiaal bestaat uit een leerboek en een didactisch uitgewerkt softwarepakket BoekPlusSoft. De opbouw is logisch gestructureerd. Uitgaande van een probleemstelling met een concreet document komt men via gerichte vragen tot de registratie van de verrichting. Het accent ligt op het inzicht in de boeking. Het softwarepakket BoekPlusSoft bevat een hele reeks verrichtingen (commerciële, financiële en diverse), uitgaande van documenten. Het pakket controleert de juistheid van de boekhoudkundige redeneringen op vijf niveaus. In de toepassingen wordt het geleidelijkheidprincipe strikt nageleefd, met makkelijke en gevorderde documenten. BoekPlusSoft biedt ook een uitgebreide gebruiksvriendelijke hulpfunctie aan. Uitgeverij De Boeck Lamorinièrestraat 31-37, 2018 Antwerpen Bestellingen: tel. 03 200 45 80 E-mail: [email protected] Website: http://www.uitgeverijdeboeck.be In Balans – Boekhouden in stappen Een kant-en-klaar instap- en remediëringspakket boekhouden voor 4 ASO, 4 TSO of 5 TSO. Voor wie snel, eenvoudig en indringend boekhouden wil aanleren, remediëren of uitdiepen. Met stap-voor-stap oefeningen en grote, geïntegreerde opdrachten. Het oefenboek omvat een casestudy waarin inductief de theorie wordt aangereikt en de instappen van elke oefening worden aangeboden. DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

- 12 Het boekje omvat ook een aantal handige leerhulpmiddelen. De cd-rom omvat alle oefeningen aan de hand van een origineel algoritme, dat inzicht in boekhouding aanscherpt. Uitgeverij Pelckmans Kapelsestraat 222 2950 Kapellen Tel.: 03 660 27 20 E-mail: [email protected] Website: www.pelckmans.be Flitsend boekhouden Deze cd-rom was aanwezig in volgend leerboek: De handel en wij 3.2. De dubbele boekhouding Wolters-Plantyn Educatieve Uitgevers Motstraat 32 2800 Mechelen Tel.: 015 36 36 36; fax: 015 36 36 37 E-mail: [email protected] Website: www.woltersplantyn.be 6

Attest bedrijfsbeheer Vanaf het schooljaar 2008-2009 worden de onderrichtingen voor de cursus bedrijfsbeheer in de economisch- en handelsgeoriënteerde richtingen OPNIEUW aangepast. De volledige tekst is terug te vinden op: http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13 955 of http://www.ond.vlaanderen.be/edulex > via metagegevens > documenttype. Klik hier het bolletje ‘omzendbrieven’ aan. Vul vervolgens bij ‘referentie’ SO/2008/01 in. In geen enkele studierichting wordt het getuigschrift nog automatisch uitgereikt. De leerlingen kunnen het getuigschrift enkel verwerven op basis van een individuele checklist. Als het programma over meerdere schooljaren wordt gespreid, dan bedraagt het minimum aantal lestijden over de verschillende schooljaren samen 4 per week. Het leerplan Bedrijfsbeheer 3de graad BSO-KSO-TSO is beschikbaar op de website van het VVKSO http://www.vsko.be/vvkso >Publicaties > leerplannen. Leerplannummer: D/2008/7841/048 De checklist is eveneens beschikbaar op deze site http://vsko.be/vvkso > Publicaties > lessentabellen > checklist bedrijfsbeheer. De leerinhouden: Competentie 1: Als ondernemer een ondernemingsplan opstellen (80 u) 1. De keuze maken om zich al dan niet als zelfstandig ondernemer te vestigen 2. Juridische vormen en startersvoorwaarden nagaan DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum Vakdocumenten Maandberichten

- 13 3. Een marktonderzoek opzetten en uitvoeren 4. Een financieel plan opzetten Competentie 2: Als ondernemer het administratief luik van een onderneming behartigen. (23 u) 5. Boekhoudkundige en fiscale aspecten van een onderneming leren kennen Competentie 3: Als ondernemer het commercieel luik van een onderneming behartigen. (17 u) 6. Aan- en verkopen. 7

Beginnende leraren

Binnen de begeleiding gaat in belangrijke mate aandacht uit naar de beginnende leraren. Ook de overheid wil met het ‘mentorschap’ werken aan een adequate opvang van beginnende leraren. Het ‘peterschap’ of ‘meterschap’ is in heel wat scholen werkzaam. Van een leraar, maar zeker ook van een beginnend leraar worden heel wat kennis, attitudes en vaardigheden verwacht. Om vanaf het begin vlot en zeker te kunnen functioneren is een goed onthaal binnen de school en een goede opvang en integratie binnen de vakgroep van het grootste belang. Op administratief vlak zijn er heel wat zaken te bespreken. Het doornemen van de leerplannen, het deelschoolwerkplan, jaarplan, documenten in verband met het lesgebeuren, pedagogische aanbevelingen, de praktische en organisatorische informatie bepaalt de graad van collegialiteit bij de opvang van nieuwe leraren. Alle beginnende leraren willen wij een succesvolle onderwijsloopbaan toewensen. De ondersteuning van de beginnende leraren wordt dit schooljaar door de Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst Aartsbisdom Mechelen-Brussel als een drieluik voorgesteld. •

•

•

De eerste sessie behelst een gesprek over de ‘K’ of identiteit van ons katholiek onderwijs. Dit wordt in overleg met de godsdienstinspecteurs en de coördinerend directeurs in de scholengemeenschap zelf georganiseerd, eind september of begin oktober. Het doelpubliek, de plaats en de timing worden gemeenschappelijk bepaald. De godsdienstinspecteurs zullen zelf contact opnemen. De tweede sessie is een algemeen ontmoetingsmoment en vindt plaats op woensdag 22 oktober 2008, van 14 tot 17 uur, in de lokalen van de DPB, Mechelen. Hier gaat het om de voorstelling van de begeleidingsdienst, algemene informatie over leerplannen door de schoolbegeleiding en vakinfo door de vakbegeleiders. Er is ook gelegenheid om contact te hebben met een tweede vakbegeleider. De derde sessie is voorzien op woensdag 11 maart 2009, van 14 tot 17 uur, in het Leuvense. Het thema is nu evaluatie, met algemene informatie door de schoolbegeleiding, vakinformatie door de vakbegeleiders en ook mogelijkheid om een tweede vakbegeleider te ontmoeten.

Om de nodige ondersteuning te verlenen aan deze beginnende leraren zal indien gewenst en op aanvraag een schoolbezoek volgen door de vakbegeleider, mogelijk gekoppeld aan een vergadering met de vakgroep. 8

Leerlijnen

Het uittekenen van leerlijnen bevordert de dialoog binnen de vakgroep, beoogt de verticale samenhang, reflecteert op het leerplan en de evolutie doorheen de graden. Heel wat vakgroepen maakten reeds werk van inhoudsgebonden leerlijnen. Het maakt een essentieel deel uit van het deelschoolwerkplan. In doorlichtingsverslagen merken we geregeld een vraag naar leerlijnen.


- 14 Deze leerlijnen zijn reeds aan bod gekomen op verschillende regionale vakvergaderingen en tijdens een impulsnamiddag in Heverlee. Indien je als vakgroep hierover extra informatie wenst, ben ik steeds bereid een vakvergadering bij te wonen. 9

Vakgroepwerking

De pedagogische begeleiding wil prioritair ook de vakgroep ondersteunen in een kwaliteitsvolle werking. Vakgroepen, die in dit verband op bepaalde domeinen wat willen concretiseren of realiseren en die wensen te vergaderen in de aanwezigheid van de pedagogisch begeleider, kunnen ongetwijfeld een vraag richten en zo nodig een afspraak maken. Een optimale vakgroepwerking spreekt de leraar aan als vakdeskundige, als didacticus en als lid van een team en een school. Wij hopen te blijven rekenen op je steun, je enthousiasme en inzet. Je kunt uiteraard met je vragen bij ons terecht. Misschien komt het antwoord niet onmiddellijk, zullen wij je soms doorverwijzen naar iemand die beter geplaatst is, zal er af en toe geen gepaste oplossing zijn… Maar aarzel niet om ons aan te spreken, te telefoneren of te mailen. 10 Nascholing Op nascholing.vvkso.be kun je de specifieke informatie van het nascholingsaanbod 20082009 van het VVKSO raadplegen, gerangschikt per studiegebied en per thema. Bekijk ook het aanbod van de andere erkende nascholingscentra: KH Leuven: Pedagogisch Didactisch Centrum Leuven: http://www.pdcl.be KH Mechelen: Posthogeschoolvorming - Onderwijs: http://www.khm.be Libra-Ren (Brabant): http://www.renvlaanderen.be Vliebergh-Senciecentrum Leuven: http://www.kuleuven.ac.be/vliebergh HUB: http://www.hubrussel.be/smartsite.dws?ch=HUB&id=18869 of www.hubrussel.be/gpv • Nascholingscentrum Brussels Hoofdstedelijk Gewest: http://www.nascholingbrussel.be. • • • • •

Ook buiten ons bisdom zijn er nascholingscentra met een interessante programmering: • Universiteit Antwerpen: http://ua.ac.be/cno • Eekhoutcentrum Kortrijk: http://www.kuleuven-kortrijk.be/eekhoutcentrum • Pedic Gent: http://www.vsko.be/kogent/ Ik wens je allen een boeiend nieuw schooljaar toe. Reacties zijn steeds welkom. Met vriendelijke groet Diana Somers Pedagogisch begeleider economie en SEI Liersesteenweg 158 2547 LINT Tel.: 03 454 32 26 [email protected]


- 15 Op het adres: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/ vind je de website van het vicariaat onderwijs Mechelen-Brussel terug. Diverse rubrieken, die alle met het onderwijsgebeuren te maken hebben, kun je daar raadplegen. Een belangrijke rubriek in het onderdeel secundair onderwijs is de “Informatie van de begeleiding”, waarin maandelijks per vakgebied de laatste berichtgeving van de diverse begeleidingsdiensten wordt verstrekt. Binnen het onderdeel secundair onderwijs werd tevens een extra optie toegevoegd onder de titel "Vakdocumenten". Zoals deze titel laat vermoeden is het de bedoeling om langs deze weg nuttige informatie voor het vak aan te bieden.


Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Recommend Documents