doorgaan of opgeven? over ambitie Een commerciële bijlage van Delta Lloyd Groep, verspreid door Het Financieele Dagblad

Een commerciële bijlage van Delta Lloyd Groep, verspreid door Het Financieele Dagblad

doorgaan of opgeven?

Delta Lloyd magazine Juli 2012

Opinieblad over de wereld van Delta Lloyd Groep

over ambitie

Delta Lloyd Groep is sponsor van Foam Fotografiemuseum Amsterdam. Daarom krĳgen lezers van Delta Lloyd magazine op vertoon van deze coupon het tweede kaartje gratis voor de tentoonstelling van Alex Prager. Van 31 augustus tot 14 oktober te zien in Foam, Keizersgracht 609, Amsterdam. www.foam.org

✂

(voor de duur van deze tentoonstelling en niet in combinatie met andere kortingen)

Colofon DL magazine is een uitgave van Delta Lloyd Groep Hoofdredactie David Brilleslijper, Patrick Koimans en Karin Kortekaas (Delta Lloyd Groep) Concept & realisatie Proof Reputation | consultancy, concept & creation www.proof.nl

Prepress Bloem Digital Imaging Drukwerk Twigt Productiebegeleiding Jansen&Go Redactieadres [email protected] Delta Lloyd Groep Corporate Communications

Art direction & vormgeving COMA Amsterdam/New York, www.comalive.com

Delta Lloyd magazine toont waar Delta Lloyd Groep voor staat en hoe wĳ de wereld om ons heen zien. Wil je meer weten over onze onderneming, onze merken en onze producten, kĳk dan op www.deltalloydgroep.com.

2

DELTA L LOY D M AGA ZI N E , J U L I 2012

ALEX PRAGER, FILM STILL #3, DESPAIR, 2010 COURTESY OF MICHAEL HOPPEN CONTEMPORARY

WA A R DEBON

DE V ER BEEL DING

ESSAY

ONDER ZOEK

‘Later word ik een ster’

Ambitie heeft altĳd haast

Ambitie: gelukkig zĳn

Alex Prager is de winnares van de Foam Paul Huf Award 2012. Origineel, intelligent en verleidelĳk, oordeelde de jury over het werk van dit autodidacte talent. pagina 20

De topmanager, de beurshandelaar, de chirurg: ze zĳn kwetsbaar, hun ambitie is hun ziel en zaligheid maar ook hun noodlot. pagina 4

In de top vĳf komen bĳ vrouwen – en mannen – geen beroepsmatige of financiële levensdoelen voor. pagina 36

PORT R ET

COLU MN

IN T ERV IEW

DISCUSSIE

I have a dream

Vriend met gezag

Verwende nesten

Zeven inspirerende voorbeelden van ‘kan niet bestaat niet’. pagina 8

Zeilcoach Jacco Koops over de noodzaak van ‘rust in de koppies’. pagina 33

Paul Medendorp: ‘Werken mag pĳn doen’

COLU MN

T R E ND

Van ego naar eco

Het heilige vuur

Futuroloog Arjan Postma ziet een herwaardering voor de ‘bloed, zweet en tranen’component. pagina 15

Hoe maak je fans van klanten en krĳg je medewerkers die voor je door het vuur gaan? pagina 34

COLU MN

K U NST & CU LT U U R

Weg met de middelmaat

horen, zien, lezen

Cabaretier Vincent Bĳlo neemt vliegles. pagina 29

Queens ‘I want it all’ en dertien andere inspirerende klassiekers. pagina 42

Zonder discipline kom je nergens, vindt dit lid van de raad van bestuur van Delta Lloyd Groep. ‘Als je naar huis gaat, moet je toch vermoeider zĳn dan toen je binnenkwam?’ pagina 10

Het westen is decadent en slap, het oosten is snoeihard in opkomst. Kwestie van opvoeding? Van Bakas tot Vermeend: vĳf ongezouten meningen. pagina 30

IN T ERV IEW

A L L ES VA N WA A R DE

Zĳ hebben de O-factor

Het onverzekerbare verzekerd

De vier wereldkampioenen uit de Delta Lloyd Kernploeg doen het niet voor minder: goud halen op de Olympische Spelen in Londen. pagina 16

Het eerste Belgische offshorewindmolenpark C-Power. pagina 40


3

ESSAY

ambitie heeft altĳd

haast! Minstens drie breinsystemen sturen de menselĳke ambitie. Ieder ontwikkelt daarmee zĳn eigen stĳl van succes: met vechtlust, vindingrĳkheid en/of zelfvertrouwen. Crisistĳd gaat ten koste van vertrouwen in elkaar, maar ook van zelfvertrouwen en dus ambitie. Gevolg: dalende economische groei.

‘Ambitie’ is een toverwoord in personiet mee en evenmin leefden ze neelsadvertenties. Bedrĳven zoeken een langer leven, concludeerde de ‘ambitieuze managers’, ‘ambitieuze onderzoeker eerder dit jaar. boekhouders’, ‘ambitieuze programOndanks hun goede opleiding en meurs’ en ‘ambitieuze receptionisten’. rĳkdom (en dus goede gezondheidsMensen met hart voor hun eigen carzorg) leefden ze zelfs wat korter rière én hart voor de zaak. Mensen die dan de rest. Betaalden ze met hun hogerop willen en daarom ’s ochtends gezondheid de tol van de stress als eerste achter hun bureau zitten om of die van de eenzaamheid? De als laatste weer te vertrekken. onderzoeker weet het niet precies, In Nederland typeert 52 procent maar noemt beide verklaringen als van de vrouwen en 66 procent van de mogelĳkheid. Voor jezelf blĳft er mannen zichzelf als ‘ambitieus’. 8 proonder de streep dus niet heel veel cent van de mannen noemt zichzelf goeds over van al het gezwoeg aan zelfs ‘zeer ambitieus’. De cĳfers rolden een ambitieuze carrière. Dus eerder dit jaar uit een onderzoek onder waarvoor doen we het dan wel? ruim 1000 Nederlanders uitgevoerd Over lĳken in opdracht van opleidings- en onderzoeksbureaus Springest en NIDAP. Pas De drang om succesvol te zĳn zit voorbĳ de 45 begint de ambitie terug te de mens in de genen. Daarom stopt lopen, zo signaleren de onderzoekers. ambitie ook niet bĳ de grenzen van Al die ambitie is minder vanzelfhet eigenbelang. Er zelf gelukkig T E K S T: M A R K M I E R A S sprekend dan ze lĳkt. Voor een lang en van worden is niet het uitgangspunt. FOTO: CHARLES FRÉGER gelukkig leven lĳkt de toewĳding aan Ambitie ligt aan de basis van het het carrièresucces namelĳk helemaal succes van de menselĳke soort. Niet niet de juiste oplossing. Management hoogleraar Timothy voor niets worden veel topmanagers in hun ambitie gedreJudge van de University of Notre Dame trok de levens van ven door hetzelfde hormoon dat ze ook succesvol maakt 717 ambitieuze werkers na. Hĳ selecteerde ze onder de bĳ de voortplanting: testosteron. Testosteron stuurt niet voormalige studenten van topuniversiteiten als Harvard, alleen de seksuele activiteit, maar ook de geldingsdrang en Yale, Princeton én zĳn eigen universiteit. Stuk voor stuk de vechtlust in onder meer het bedrĳfsleven. Mensen met mensen die een glansrĳke carrière bouwden met een veel testosteron laten de moed zelden zakken. Integendeel, vorstelĳk salaris. Maar opvallend gelukkig werden ze er ze zetten hun zinnen juist graag op moeilĳk te realiseren

4



5

doelen. En ze gaan desnoods De topmanager, promotie of als hĳ dat gedurfde over lĳken om hun succes binnen de beurshandelaar, project succesvol heeft afgete slepen. Zo’n werkhouding is sloten. De dopaminestroom de chirurg: ze zijn verlangt telkens een nieuw doel. bepaald niet kosteloos. De ‘alfakwetsbaar, hun manager’ betaalt voor zijn (het Dat maakt ambitieuze mensen zĳn zelden vrouwen) eigen succes ambitie is hun ziel vaak rusteloos. De Noorse en dat van zijn bedrijf vaak met schilder Edvard Munch had een en zaligheid maar hyperactief dopaminesysteem. extreem hoge stressniveaus, ontook hun noodlot dekte Dean Simonton, psycholoog Het leverde hem een ongeëveaan de University of California. De naarde scheppingsdrang: hĳ topmanager, de beurshandelaar, liet 1200 schilderĳen en 4500 de chirurg: ze zĳn kwetsbaar, hun tekeningen na. ambitie is hun ziel en zaligheid maar ook hun Obsessie achter dadendrang noodlot, want het stresshormoon cortisol knaagt zich door hun brein als houtwurm door een houten Ambitie is dus niet wat het lĳkt: het is geen liefde steunbalk. Voetballers die met hun team al vele voor het doel, maar voor de weg naar het doel. En wedstrĳden ongeslagen bleven, belanden in een daarin schuilt een paradox, want of je nu gedreven overwinningsroes door een stĳgende productie van wordt door testosteron of alleen door dopamine, testosteron in hun lichaam. De vechtlust van de ambitie heeft altĳd haast. Het jaagt je voort om die winning mood maakt ze extra onoverwinnelĳk. weg naar het doel juist zo snel mogelĳk af te leggen. Tenzĳ zich nog een derde breinsysteem met de ambiBeetje verliefd tie bemoeit: het serotoninesysteem. Dit netwerk kalToch is testosteron niet meer dan de turboknop op meert en wekt zelfvertrouwen. De neurotransmitter de motor die mensen voortdrĳft. Testosteron geeft wordt door de uitlopers van miljoenen hersencellen een extra boost aan het ‘mesolimbisch dopaminesysafgescheiden, onder andere in het angstcentrum, teem’: de eigenlĳke motor van menselĳke ambitie. en brengt rust. Het tempert de angst om te falen en Goede voetballers hebben plezier in hun spel. Plezier neutraliseert de obsessie achter de dadendrang. om steeds weer nieuwe gaten te vinden in de verZo schept het ruimte voor samenwerking en onderdediging van de tegenpartĳ. Dat is waar het dopahandeling. Onderzoekers van de universiteit van minesysteem voor gebouwd is: kansen ontdekken Cambridge gaven proefpersonen in 2008 een lunch en daarop anticiperen. Dopamine is de stof van de met goedgevulde kippensoep en veel chocolade toe, euforie en de buitenkansen. Een twintigeurobiljet in om hun serotonineniveau op te vĳzelen. Daarna de goot vinden laat uitbundig de dopamine vloeien, stelden de proefpersonen zich opvallend flexibeler maar ook een promotiekans of de voorbereiding en ruimhartiger op in een onderhandelingsspel. van een keynotepresentatie. De drive die dopamine Zelfs wanneer hun onderhandelingspartner hun geeft, is verwant aan verliefdheid. Je wordt een slechts 30 procent van de gezamenlĳke winst bood, beetje verliefd op je doel. Dat brengt je in actie. zeiden ze in 80 procent van de gevallen ‘ja’. Dat was De dopaminekick is zeer bevredigend. Iedere pragmatisch, want sloegen ze het bod af, dan kregen stap die je dichter bĳ je doel brengt, wekt een gevoel beide partĳen niets. Proefpersonen uit de controlevan opwinding en genot. Wonderlĳk genoeg valt groep, die geen serotonine-boosters hadden gekredie bevrediging weg zodra het doel is bereikt. Direct gen, zeiden veel vaker ‘nee’ als ze een aanbod unfair na het succes treedt er een merkwaardige leegte in. vonden. Mensen met een actief serotoninesysteem Het dopaminesysteem is niet geïnteresseerd in een zĳn meer relaxed, minder eergevoelig en daardoor verwezenlĳkt doel. Dat is geen buitenkans meer, hebben ze meer overtuigingskracht en maken maar een feit. Daarom valt de ambitieuze werker gemakkelĳker bondgenoten. Echte leiders. steeds weer in dat spreekwoordelĳke ‘gat’: na zĳn

6


Wat we van een ingewikkelde cascade van Gezonde ambitie berust dus op een veranderingen in de hersenen. onszelf denken combinatie van vechtlust, vindingAngst en controle maken ruimte bepaalt op den rĳkheid en zelfvertrouwen, drie voor meer en meer dopamine. eigenschapen met ieder hun eigen duur mede hoe Andere experimenten lieten breinsysteem. Succes is een subtiel zien dat mensen zich gedragen we worden. samenspel van die drie systemen. zoals de mensen waarin ze zich Plasticiteit noemen verplaatsen. Wie zich in ouderen Zo ontdekten neuro-onderzoekers dat een gezonde portie vechtlust neurowetenverplaatst, gaat vanzelf trager en wonderen doet voor je zelfvertrouvoorzichtiger bewegen. Wie zich schappers dat wen. Terugslaan helpt om zelfververplaatst in een sportkampioen, zekerd te blĳven. Een hond die te gaat juist sneller en krachtiger veel knauwen krĳgt, gaat met de pootjes omhoog bewegen. Werk je dag in dag uit samen met inspiliggen om verdere schade te voorkomen. Genetische rerende collega’s die in zichzelf en elkaar geloven, veranderingen in zĳn kopje zorgen automatisch dan word je op den duur ook zelf meer en meer zo’n voor een ander gedragspatroon, om het vege lĳf persoon. Je krĳgt vleugels. Omgekeerd kan het team te redden. Bĳ mensen werkt het net zo. Ook ons je ambitie ook ondermĳnen. Door jaloezie en wedĳserotoninesysteem verandert onder invloed van ver bĳvoorbeeld. Sociale agressie is al even fnuikend sociale agressie. Wie niet terugslaat, gaat vanzelf voor de ambitie. Testosteron kan tegen een stootje, een toontje lager zingen. Tenzĳ een vierde breinmaar de circuits van dopamine en serotonine zĳn systeem in stelling is: dat van de sociale cohesie. kwetsbaar. Met goede vrienden om je heen ben je beter bestand tegen de impact van agressie. Een goed gesprek met Eén infame opmerking van een chef kan de herseneen vertrouweling kan het schadelĳke effect van chemie van een hele afdeling schaden. Cynisme sociale agressie wissen. en sarcasme onder medewerkers of geconserveerd slachtofferschap kunnen zich als een olievlek in een Angst en controle organisatie verspreiden. De natuur geeft mensen dus heel wat speelruimte In crisistĳd zĳn de risico’s het grootst. Bezuiniom op hun eigen manier succesvol te zĳn. Je kunt gingen en reorganisaties scheppen wantrouwen en ambitieus zĳn op verschillende manieren: solitair slachtofferschap. Dat gaat ten koste van vertrouwen of in teamverband, agressief of vindingrĳk, verbeten in elkaar en van zelfvertrouwen en dus ambitie. of zelfverzekerd. Die eigen stĳl wordt bepaald door Gevolg: dalende economische groei. aanleg, maar is voor een deel ook te sturen. Jazeker, De machinerie van de ambitie in de hersenen je kunt leren om (anders) ambitieus te zĳn. Overraakt gemakkelĳk geblokkeerd. En als dan de voortuigingen over jezelf spelen daarin een belangrĳke raden dopamine, serotonine en uiteindelĳk ook rol. Wat we van onszelf denken bepaalt op den duur testosteron verdampen, sterft de ambitie. mede hoe we worden. Plasticiteit noemen neuroMark Mieras is wetenschapsjournalist. wetenschappers dat. Hersenen vormen zich naar Twee boeken van zĳn hand, ‘Ben ik dat?’(2009) de manier waarop iemand ze gebruikt. Dat geldt en ‘Liefde’ (2010), verschenen bĳ uitgeverĳ voor cognitieve vaardigheden, maar zeker ook voor Nieuw Amsterdam. de emoties en de controle daarop. Leren vrĳuit te presenteren is een mooi voorbeeld. De eerste presentatie gaat zelden vlekkeloos, maar als het goed afloopt, gaat het de tweede keer al gemakkelĳker. Ieder succesvolle ervaring lĳkt de angst voor de volgende keer te reduceren, daartoe aangestuurd door Toontje lager zingen


7

I have a dream Sommige mensen geloven er heilig in: alles kan als je het maar graag genoeg wilt. Ambitie in overtreffende trap dus. Zeven inspirerende voorbeelden van ‘kan niet bestaat niet’. T E K S T: M A R I E K E E N T E R

Dennis Karpes

Als kind was Claire Boonstra een buitenbeentje, maar ze was vastbesloten iets te bereiken in het leven. Dat lukte – en hoe! Boonstra kennen we nu als de vrouw achter Layar, een van de innovatiefste bedrĳven ter wereld, die augmented reality internationaal op de kaart zette. Dat leverde

Wat wil je als je later groot bent? Naar de maan!

Een van de succesvolste tĳdschriftlanceringen van de laatste jaren is het werk van één vrouw: Inez van Oord, de bedenkster van Happinez. Het idee werd geboren tĳdens een rotperiode in haar leven: ‘Ik had me afhankelĳk gemaakt van een droom’ – de huisje-boompje-beestje-

Staan tussen droom en daad wetten in de weg, en praktische bezwaren? Dat is de grote vraag voor John Bakker, de man achter de ‘vliegende auto’. Na twaalf jaar volharding vierde hĳ onlangs de geslaagde maiden flight van het prototype van zĳn PAL-V.

Nadat hĳ de halve wereld aan het dansen kreeg om hiv en aids te bestrĳden (Dance4Life), jaagt Dennis Karpes tegenwoordig een nieuwe droom na: de missie

8


droom. Ze deed man en hond de deur uit, zegde haar baan op en volgde haar bladenmakershart. Happinez werd zo’n succes dat de Weekbladpers het in 2008 maar al te graag van haar kocht. Dromen én geld verdienen dus.

Natuurlĳk zĳn er nog vele hobbels te nemen, zoals certificering, toelating tot de weg en de ontwikkeling van de commerciële versie van de PAL-V. Maar hĳ gelooft er heilig in, net als luchtvaartgoeroe Martin Schröder. Back to the future, eat your heart out!

EVELYNE JACQ /HOLL ANDSE HOOGTE

TESSA POSTHUMA DE BOER/HOLL ANDSE HOOGTE

L AYAR

haar onder andere een uitnodiging op voor het prestigieuze World Economic Forum in Davos, waar ze de groten der aarde mocht uitleggen waarom augmented reality het volgende massamedium is. Geen luchtfietserĳ, want niemand minder dan Bill Gates deelt haar visie.

Wubbo Ockels joeg z’n jongensdroom na en ging in 1985 als eerste Nederlander ooit de ruimte in. Tegenwoordig is hĳ een van de bekendste pleitbezorgers van duurzaamheid. En hĳ benadrukt: een duurzame wereld is geen droom, dat is haalbaar – we moeten het alleen wel echt willen. En het aandurven om technologie anders in te zetten. Dromer en oplosser in één dus.

Ze vertegenwoordigen de generatie die jong genoeg is om te durven dromen en ervaren genoeg om te kunnen handelen: Willem Treep en Drees Peter van den Bosch. Ze waren succesvol bĳ Heineken en Unilever, nu zĳn de mannen de drĳvende kracht achter het duurzame groente- en fruitmerk Willem&Drees.

van kunstenaar Peter Westerveld, geboren en getogen in Afrika, om de verwoestĳning van de wereld te stoppen. Samen proberen ze nu met de Naga Foundation de wereld enthousiast te krĳgen voor de ‘contour trenches’ waarmee in Mali al spectaculaire resultaten zĳn geboekt.

Twee mannen van vlees en bloed, zo zeggen zĳ zelf, die met een flinke dosis idealisme dingen van de grond willen tillen waar ze heilig in geloven.

Marjan Sax Dat geld wel degelĳk gelukkig kan maken, bewĳst Marjan Sax. Ze erfde al op jonge leeftĳd een flink vermogen en richtte Mama Cash op, het ROGER CREMERS/HOLL ANDSE HOOGTE

John Bakker

KICK SMEETS/HOLL ANDSE HOOGTE

Inez van Oord

GOOS VAN DER VEEN/HOLL ANDSE HOOGTE

Wubbo Ockels

HARRY MEIJER/HOLL ANDSE HOOGTE

Claire Boonstra

Willem Treep en Drees Peter van den Bosch

internationale vrouwenfonds dat sinds de start in 1983 ruim 19 miljoen euro investeerde in betere rechten voor vrouwen en meiden. Tegenwoordig is ze de drĳvende kracht achter de Erfdochters: een netwerk van vrouwen met geërfd geld dat tot doel heeft vrouwen te helpen bĳ het controle krĳgen over hun kapitaal. Want geld hebben kan ook een lastige verantwoordelĳkheid zĳn, weet Sax. Gelukkig doet zĳ er mooie dingen mee.


9

PAUL MEDENDORP LEEFTIJD 57 PRIVÉ Getrouwd, een zoon STUDIE Hogere Hotelschool Den Haag LOOPBAAN 2003 – heden lid raad van bestuur Delta Lloyd Groep, 1999 – 2001 directievoorzitter Delta Lloyd Duitsland, 1994 – 1999 in dienst bij Delta Lloyd, tot 1983 werkzaam in internationaal hotelmanagement HOBBY’S Zeilen, squashen en skiën

INTERVIEW

werken mag pĳn doen T E K S T: M I R J A M VA N I M M E R Z E E L & W I L L E M I J N VA N B E N T H E M FOTOGR AFIE: MARK HORN

Zonder discipline kom je nergens met je aspiraties, vindt Paul Medendorp, lid van de raad van bestuur van Delta Lloyd Groep. Willemĳn van Benthem en Mirjam van Immerzeel ondervragen hem over passie, de prĳs van ambitie en zĳn spĳbeldagen op het strand.

10



11

paul medendorp

paul medendorp

‘Vroeger dacht ik dat je alsmaar groter en groter moest worden. Onzin, je moet slímmer worden – en sneller’

‘Maak mĳ maar wakker om nog een keer het Noordzeezeilrecord te verbreken.’ Paul Medendorp hoeft niet lang na te denken als hem wordt gevraagd wat hem zĳn nachtrust mag kosten. Een nieuw zeilrecord dus en, o ja, een goede deal. ‘En als mĳn vrienden mĳ bellen om te stappen omdat we elkaar al te lang niet hebben gezien, dan ga ik mee. Al denk ik: jee, morgen weer vroeg op.’ In zĳn loopbaan stapte Medendorp over van de horeca naar de verzekeringsbranche. Hĳ runde met zĳn vrouw een hotel-restaurant, discotheek en twee bars in Groot-Brittannië – één singlebar en een gaybar. Tropenjaren, waarin hĳ het uitslapen afleerde en soms het bloed van de muren moest poetsen als weer een stel dronken vissers slaags was geraakt. In die tĳd merkte hĳ ook dat het niet lekker werkt met twee kapiteins op één schip. ‘Mĳn vrouw en ik wilden allebéí de baas zĳn. Maar ja, ik was de baas. Vond ik. En zĳ dacht hetzelfde – maar over haarzelf.’ De echtelieden kwamen tot een vergelĳk – ze kennen elkaar al vanaf de middelbare school – maar de lange dagen en nachten braken hen uiteindelĳk op. Ze wilden verhuizen. Het leven in het buitenland maakte zĳn hang naar avontuur alleen maar groter en heel even dacht hĳ dat zĳn toekomst in Zimbabwe lag. Als boer. Daar stak zĳn vrouw een stokje voor. Ze remigreerden naar Nederland en per toeval kwam hĳ in de verzekeringsbranche terecht. Zĳn rĳke ervaring als probleemoplosser bracht hem naar de raad van bestuur van Delta Lloyd Groep, waar hĳ zich met succes heeft ingezet om in overleg met consumentenorganisaties een goede tegemoetkomingsregeling voor klanten met een beleggingsverzekering tot stand te brengen. Zĳn vrĳheidsgevoel vindt hĳ nu terug in zĳn grote liefde zeilen. Daarom liet hĳ in 2009 de kans niet voorbĳgaan om in recordtĳd van het Britse Lowestoft naar Ĳmuiden te zeilen. Natuurlĳk op een jacht met de naam Delta Lloyd. De bank-verzekeraar sponsort al jaren de zeilsport in Nederland. Dit olympische jaar is wat Medendorp betreft een kroonjaar. Maar niet alleen omdat hĳ en CEO Niek Hoek ‘zo gek op zeilen zĳn’. ‘Nee zeg, het moet niet zo zĳn dat we straks vĳf medailles hebben en in the spur of the moment roepen: we gaan door! Aan het eind van dit jaar laten we zo precies mogelĳk meten door een extern bureau wat het

12


‘Kiezen is makkelĳk, maar vervolgens leven met de consequenties van je keuze is een andere vraag’

ons als organisatie heeft opgeleverd. Aan reputatie onder klanten en medewerkers, maar ook aan contracten en mediaaandacht.’ De toon van het gesprek is gezet. Ambities zĳn mooi, maar geen doel op zich. Het moet ergens toe leiden. Gaat het bĳ ambitie om groei? Is dat úw ambitie voor Delta Lloyd Groep? pm ‘Vroeger dacht ik dat je alsmaar groter en groter moest worden. Onzin, je moet slímmer worden – en sneller. Waarom zou je groeien? Omdat de poliskosten dan omlaag gaan? Omdat je dan meer en beter kunt beleggen? We zitten in een nieuwe technologische revolutie. Een voorbeeld: Bĳna iedereen heeft een smartphone. Met een app valt vrĳ eenvoudig te meten of je aan het skiën bent, omdat je op grote snelheid veel meters omlaag zakt. Wĳ verzekeraars zouden dan een berichtje kunnen sturen: heb je je helm op en ben je goed verzekerd? We kunnen beter worden door op die technologische veranderingen in te spelen. Daarin probeer ik mensen mee te krĳgen. Als ik vertrek, wil ik dat het een ander bedrĳf is dan het nu is.’

gaan. Dan zaten medewerkers me aan te kĳken... gelukkig is dat inmiddels verbeterd. Maar als ik een ander bedrĳf bel, kan het voorkomen dat ze zeggen dat ik een kwartier later moet terugbellen omdat ze koffiepauze hebben! Dat kan toch niet waar zĳn? Ik vind dat als je een probleem ziet, je meteen moet ingrĳpen.’ Over die koffiepauze: hebben we het te goed in Nederland?

pm ‘We zĳn een land van zeikerds. Wĳ kĳken altĳd naar het negatieve. Dat begint al op school. Ik had altĳd negen fout. Nooit één goed. Dat zit ingebakken in onze cultuur.’ En als iets mis gaat, dan kĳken we ook snel naar anderen om het voor ons op te lossen. Kĳk naar de enorme hypotheken die sommige mensen op de top van de markt hebben afgesloten… pm ‘De vraag waarom mensen dergelĳke keuzes maken, wordt te weinig gesteld. We verbergen ons makkelĳk in het collectief. Individuele verantwoordelĳkheid vinden we toch lastig. Kiezen is makkelĳk, maar vervolgens leven met de consequenties van je keuze is vaak een stuk lastiger.’

kĳk ik vooral naar buiten. Welke kant gaan we op? Ik zoek mensen en medewerkers op die met dit soort dingen bezig zĳn. En als ik een thuiswerkdag heb, zit ik de hele dag op internet de wereld af te googelen. Welke nieuwe apps zĳn er, welke ontwikkelingen zien we, waar zĳn onze klanten wereldwĳd mee bezig? Toen de website van OHRA niet lekker liep, ben ik gaan helpen, door vragen te stellen. En door naar de website te gaan en te klagen dat het niet werkt. Dan bel ik op naar de servicebalie – altĳd onder mĳn eigen naam – en ben ik een heel lastige klant.’

Onze ambities als consument zĳn groter dan onze ambities om ons te verdiepen in de producten die we afsluiten? pm ‘Dat kun je wel stellen! Wat hebben we ervoor over, dat is de vraag. Klanten besteden met gemak veel tĳd aan het uitzoeken van een auto, maar niet aan de keuze voor een financieel product. Mensen moeten zich bewuster worden van hun keuzes. Zelfs mĳn collega’s. Ik vraag wel eens of ze alles goed hebben geregeld als ze op reis gaan. Wat blĳkt? Ze hebben hoogstens een standaardtestament. Ik heb alles perfect geregeld. Als ik zo dood neerval door die vragen van jullie, dan hoef je maar mĳn kluis te openen en ligt alles klaar.’

Is dat nog een staartje uit uw horecaverleden?

pm ‘Ik let op details en ben klantgericht. Dat leer je wel in de horeca. Als jouw gasten niet lekker hebben gegeten of een slechte service hebben gehad, komen ze niet meer terug. Als je het hier niet goed doet, horen wĳ dat pas een jaar later omdat een verzekeringspolis niet wordt verlengd. Ik kom niet meer zoveel op de afdeling, maar vroeger pakte ik de telefoon op als ik die meer dan vĳf keer hoorde over-

U vraagt enige ambitie van mensen. Maar niet iedereen is even ambitieus, ook niet in uw eigen organisatie. pm ‘Gelukkig niet, anders zat ik hier niet. Wel denk ik dat je je eigen problemen moet kunnen oplossen of zaken voor elkaar moet kunnen krĳgen. Als je een goed idee hebt, ga je toch op het bureau van je baas zitten? Vecht voor je voorstel. Doe er moeite voor. Werken mag pĳn doen. Als je ’s avonds naar huis gaat, moet je toch vermoeider zĳn dan toen je ’s ochtends binnenkwam?’ Wat betekent ambitie voor u persoonlĳk?

Hoe gaat u dat voor elkaar krĳgen?

pm ‘Met het commerciële beleid in mĳn portefeuille

Maar behoort het niet tot de zorgplicht van een financiële instelling om klanten goed voor te lichten en te zorgen dat de juiste producten bĳ de juiste mensen terechtkomen? pm ‘Natuurlĳk. En als financiële instelling kunnen en willen we een hoop doen. Maar je mag toch ook verwachten dat klanten zich verdiepen in hun financiële keuzen? Een beetje inspanning mag je van klanten wel vragen. Toch, wat dat betreft hebben wĳ eigenlĳk te veel naar klanten geluisterd en hebben we te veel verantwoordelĳkheid gelegd bĳ de bemiddelaars.’

Zouden kinderen op school financieel moeten worden opgevoed? pm ‘Daar mag meer aandacht voor komen. Het is belangrĳk om kritisch te zĳn. Als een verkoper belt met een briljant product moet je de juiste vragen kunnen stellen. Moet je verzekeringen afsluiten voor de tandarts of je uitvaart? Of kun je die rekeningen beter zelf betalen?’

pm ‘Ik brand van ambitie. Dat heb je of dat heb je niet. Lange tĳd vond ik dat mĳn zoon op dezelfde manier ambitieus moest zĳn als ik. Maar hĳ is heel anders, wil alles perfect doen. Dat heb ik allang afgeleerd. Ik herkende zĳn doelen niet als ambitie. Daar heb ik wel moeite mee gehad. Voor mĳ had je ambitie als je CEO wilde worden. Dat denk ik nu niet meer.’ Is er iets gebeurd dat u daar anders over bent gaan denken? pm ‘Ik ben ouder en wĳzer geworden. Hĳ zit in de scheepvaart, net als zĳn grootvader. Iedere keer zei ik tegen mĳn zoon: wanneer word je nou kapitein op die boot? En dan zag ik aan zĳn reactie dat hĳ dat helemaal nog niet wilde. Dus daar heb ik me bĳ neergelegd.’ Ambitie zou voortkomen uit een gebrek of gemis in de jeugd, zo stelt psychoanalyticus van de boardroom Manfred Kets de Vries. pm ‘Ik heb een fantastische jeugd gehad. Toen ik op de lagere school zat, nam mĳn moeder mĳ met mooi weer mee naar het strand. Dat vond ik briljant, natuurlĳk. En al mĳn


13

paul medendorp

‘Ik wist dat ik de baas wilde worden. Dan had je het gezeur van de mensen boven je niet’

vriendjes gingen mee. Ook op de middelbare school lag ik vaker op het strand dan dat ik in de klas zat. Dat heeft drie jaar gekost. Ik was toen niet ambitieus, nee. Althans niet op dat gebied.’

voor wezenlijke vraagstukken staan – zorg, energie, onderwijs, veiligheid – en dat de oplossingen uit de maatschappij zelf moeten komen. We willen een betere wereld en een beter leven; niet zomaar een update maar een echte upgrade. De individuele ambities van de yuppen en Generation X maken plaats voor collectieve ambities. Intrinsieke drijfveren worden belangrijker dan extern opgelegde ambities vanuit de kerk, school, media of het economische systeem. Ook werken we steeds vaker op andere manieren samen; we gaan van competitie naar coöperatie. door mĳn chauffeur nooit voor de deur ophalen, of het moet wel heel hard regenen. Ik loop liever even naar de haven.’

Er is hernieuwde waardering voor de ‘bloed, zweet en tranen’-component

Waar gaat het u het dan wel om?

pm ‘Dat ik doe wat ik leuk vind.’ Maar had u wel al dromen? pm ‘Ik wist dat ik de baas wilde worden. Dan had je het gezeur van de mensen boven je niet. Dat zag ik bĳ mĳn vader; hĳ was de baas en reed met zĳn chauffeur naar zĳn werk. Dat leek me een goed idee.’ Welke keuzen heeft u gemaakt om uw ambities te verwezenlĳken? pm ‘Ik heb er bewust voor gekozen om geen teamsporten te doen. Die moet ik toch altĳd afzeggen. Wel squash ik elke vrĳdagochtend met collega’s. Al acht jaar huren wĳ courts af en speel ik daar met Niek Hoek, Onno Verstegen en andere directeuren. Allemaal mensen die het druk hebben, maar elkaar dwingen dat uurtje vrĳ te houden. Helaas kon ik de laatste twee jaar vanwege ziekte niet meedoen.’ Hoe gaat dat daaraan toe? Ambitieus?

pm ‘Er zĳn er bĳ die ont-zet-tend goed squashen. Zoals Onno. En er zĳn erbĳ, zoals Niek en ik, die redelĳk kunnen spelen. Maar als wĳ spelen, dan is het de dood of de gladiolen. Dan kunnen ze bĳ wĳze van spreken de ambulance vast bellen. Ik ben het gaan doen om mĳn conditie op peil te houden om deze baan te kunnen doen. Maar eigenlĳk heb ik een bloedhekel aan sporten. Het is pure discipline.’ Hoort discipline bĳ ambitie?

pm ‘Ik heb een ĳzeren discipline. Mĳn vrouw zegt altĳd: vanaf het moment dat jĳ ging werken, werd het allemaal anders.’ Is geld een belangrĳk onderdeel van uw ambitie? pm ‘Nee zeg.’ Maar u droomde wel van een auto met chauffeur, net als uw vader had. pm ‘Het ging mĳ om het gemak. Ik woon nu in Friesland en daar is geen hond geïnteresseerd in wat ik doe. Ik laat mĳ

14


U brandt van ambitie. Waarom wilt u niet CEO worden van Delta Lloyd Groep? pm ‘Ik vind Niek een goede CEO, dus waarom zou ik? En daarbĳ ben ik voor vernieuwing en verjonging. Dat laatste lukt niet met mĳn 57 jaar.’ Over tweeënhalf jaar moet u alweer met pensioen van Delta Lloyd. Is de schrik u al om het hart geslagen? pm ‘Absoluut. Laatst ging een collega met pensioen. Toen dacht ik wel: ik ben de volgende, dat gaat niet goed.’ Wat is de volgende stap in uw carrière?

pm ‘Ik denk dat ik totaal iets anders ga doen. Misschien beleggen, daytrading, een eigen bedrĳf opzetten.’ Dus toch uw oude droom uit laten komen: boer worden in Zimbabwe? pm ‘Dat is wel heel hard werken.’ Herenboer dan.

pm ‘Dat misschien! Ik ben inmiddels een luxe leven gewend. Maar ik wil er nog niet te veel over nadenken, want dan ben ik geestelĳk al aan het emigreren....’ Eerst nog even uw vrouwelĳke opvolger in de raad van bestuur regelen… pm ‘We hebben heel goede vrouwen binnen het bedrĳf, dus dat moet kunnen. Maar daar gaat de raad van commissarissen over.’ Willemĳn van Benthem en Mirjam van Immerzeel zĳn journalist en schrĳver en vormen samen een onderzoeksteam. Samen publiceerden zĳ in 2011 het carrièrehandboek ‘CEO me’, waarvoor zĳ spraken met topvrouwen en topmannen van Nederland.

COLU MN

van ego naar eco T E K S T: A R J A N P O S T M A

I L L U S T R AT I E : V I J S E L A A R E N S I X M A

Ambitie is een rekbaar begrip. De tijdgeest weerspiegelt zich in de manier waarop we ertegenaan kijken. Van de ambachtelijke drang om je vak tot in de puntjes te beheersen tot de ‘greed is good’-attitude uit de jaren 80 en de bijna hedonistische zoektocht naar zelfverwezenlijking rond het millennium: totaal verschillende zaken, maar destijds noemden we het allemaal ambitie. Logisch dat we een begrip met zo’n duidelijke culturele component momenteel aan het herdefiniëren zijn nu de maatschappij midden in een sociale transformatie zit. Sinds de jaren 90 hebben we steeds gezocht naar de shortcut. We wilden een doel bereiken, maar de hele weg ervoor afleggen? Liever niet. Waarom sparen als je ook kunt speculeren? Daar komen we nu van terug. Er is hernieuwde waardering voor de ‘bloed, zweet en tranen’-component

van ambitie: als je ergens wilt komen, dan hoort de weg ernaartoe er ook bij. Dat is een nieuw postcrisisfenomeen. Je ziet het ook terug in de iconen van deze tijd. Shortcut-iconen zoals Wallstreet-bankiers of reality-tv-sterren zijn van hun voetstuk gevallen en verruild voor iconen uit bijvoorbeeld de sport: mensen die jarenlange noeste training achter de rug hebben. Of ondernemers: iemand als Steve Jobs, die niet alleen een droom en een visie had, maar ook een harde werker was, een vechter. In deze tijd krijgt ambitie een nieuwe vorm of hoedanigheid. We staan allemaal onder druk: onze huizen zijn minder waard, de olieprijzen gaan skyhigh, banen en pensioenen staan op de tocht. En overheden staan minstens zo onder druk. Er moet iets veranderen en daardoor is er een herbezinning gaande: waar willen we heen, waar doe ik het voor? Het besef groeit dat we

De generatie die er nu aankomt, is sterk into the community. Van ego naar eco is een grote verschuiving. Het draait nu om betekenis en impact in plaats van om ‘meer voor minder en sneller’. Dat leidt tot een identiteitscrisis in het rationele, efficiency- en procesgedreven systeem, dat de nieuwe generatie ‘gebrek aan ambitie’ verwijt, omdat ze niet warmloopt voor een glanzende carrière, groot huis of dure leaseauto. Maar de nieuwe generatie heeft wel degelijk ambitie: sociale ambities. Ze willen iets verwezenlijken en zijn bereid samen de grote complexiteit aan te gaan, inspelend op de mogelijkheden van collective intelligence. In combinatie met technologie kan dat er wel eens toe leiden dat we in maatschappelijk opzicht de komende jaren verder komen dan ooit.

Arjan Postma is founder van FreedomLab Future Studies. Deze denktank is een exclusieve partner van de innovatieve investeringsboetiek Cyrte Investments, onderdeel van Delta Lloyd Groep. FreedomLab is gespecialiseerd in toekomststudies en adviseert samen met Cyrte organisaties via zogeheten ThinkLabs bij het formuleren van alternatieve visies en creatieve strategieën.


15

LOBKE BERKHOUT THIER RY SCHMITTER DORIAN VAN RIJSSELBERGHE & MARIT BOUWMEESTER HEBBEN DE O FACTOR! T E K S T: R O N E L K E R B O U T F O T O G R A F I E : J A S P E R Z WA R TJ E S E N T H O M A S D O N K E R

16


Hun doel: goud halen op de Olympische Spelen in Londen. Niets meer, niets minder. Vier wereldkampioenen uit de Delta Lloyd Kernploeg over ambitie, winnen of verliezen en de tol voor de meest prestigieuze sportprijs ter wereld. Wat is hun Overwinnings-factor?


17

lobke berkhout

thierry schmitter

dorian van rijsselberghe

marit bouwmeester

‘Mijn ambitie is een gouden medaille op de Olympische Spelen, daar hoeven we niet moeilijk over te doen. Na vijf wereldtitels en een zilveren medaille blijft er nog maar één ding over. Het WK in 2005 in San Francisco was een slopende week. En een belangrijke les. Steeds weer die gedachte: ik sta eerste op het WK, wat zou het mooi zijn als ik win. Dat is een foute gedachte, er zijn heel weinig sporters die dat mentaal aankunnen. Je moet focussen op de race, op de acties. Van de gedachte dat je misschien wint, ga je niet beter varen. Mijn grootste nederlaag? Dat ik in het voorjaar van 2005 met mijn zeilpartner Marcelien de Koning uit de kernploeg werd gezet. We gingen niet naar de Spelen, we stonden er alleen voor. We hadden ermee kunnen stoppen, maar besloten te laten zien wat we waard zijn. Datzelfde jaar wonnen we het WK, dus achteraf ben ik de bond wel dankbaar voor die actie.

‘Ik wil onafhankelijk kunnen presteren in barre omstandigheden. Dat is me met de paplepel ingegoten. Door als jongetje achter mijn vader aan te gaan door de bergen. De tochten gingen hoger, werden moeilijker, wandelingen werden beklimmingen. Dat is nooit gestopt. En uiteindelijk werd het een zekere behoefte. Tijdens mijn opleiding tot berggids werd ik getroffen door een lawine. Daaraan heb ik een dwarslaesie overgehouden. En een blok beton aan mijn benen: de rolstoel.

‘Meest belangrijk voor mij is dat ik mijn droom kan blijven volgen. Ik ben op weg naar de Olympische Spelen, dat is De Droom. Toen ik 14 jaar oud was, heb ik, samen met mijn vader, opgeschreven dat ik naar de Olympische Spelen in Londen zou gaan in 2012 en daar eerste zou worden. Ik was een brugpieper die met zijn grote rugzak naar school ging. Een kind. Dan denk je makkelijk dat alles mogelijk is. Als je ouder wordt, kijk je meer naar de beperkingen. Dat hoeft niet per se realistischer te zijn. Het mooie is juist dat alles wel mogelijk is. Het ontwikkelingspad om op dat podium te komen is vele malen mooier dan het uiteindelijke doel. Ik maak op veel plekken in de wereld een nieuw thuis; kan me snel aanpassen, doe dingen waarvan ik hou en leer veel. Dat is mijn doel, mijn droom. Een podium is dan de bonus die eruit voortkomt.

‘Ik gebruik zelf nooit de term ambitie, ik werk meer met doelen. Zonder doel kun je niet scoren, zei Cruijff al. Ik wil het hoogst haalbare, goud op de Olympische Spelen. Zeker weten, deze zomer, mijn hele leven is gericht op deze zomer. Ik ben er goed in om onder druk op mijn eigen niveau te blijven presteren. Je leeft altijd met onzekerheid; je weet nooit of je goed genoeg bent. Dat geeft veel onrust.

Geboren 6 mei 1969 Wedstrijdklasse 2.4 Wereldkampioen 2009, 2010 en 2011

Geboren 17 juni 1988

Brons Paralympics Athene 2004

Wedstrijdklasse Laser Radial Wereldkampioen 2011

Gehandicapte sporter van het jaar 2011

www.bouwmeestersailing.nl

www.paralympicsailing.com Geboren 11 november 1980 Wedstrijdklasse 470 Wereldkampioen 1999, 2005, 2006, 2007, 2009, 2010 Zilver Olympische Spelen Beijing 2008 Sportploeg van het jaar 2005 www.olympiceyecatchers.com

‘Van de gedachte dat je misschien wint, ga je niet beter varen’ Natuurlijk betaal je een prijs. Ik heb geen studietijd gehad, ben veel van huis geweest, heb heel lang bij mijn ouders gewoond. Ik zie anderen carrière maken, een gezin stichten. En dan besef ik dat ik nog steeds in het zeilwereldje zit. Twijfels ook, over wat ik zou kunnen betekenen in de maatschappij. Maar hoe ouder ik word, hoe meer ik besef dat ik veel te bieden heb ten opzichte van anderen. De discipline, de perfectie waarmee ik werk. Dat heb ik al vroeg ontwikkeld. In je jeugd krijg je in het zeilen een bepaald gevoel en inzicht. Later kan je het niet meer opbouwen. Dat is moeilijk verklaarbaar, maar soms zie je zeilers die pas op hun 15e zijn begonnen. Die missen de aansluiting, het gevoel met de wind.’

18


‘Het gaat uiteindelijk om je vermogen om te lijden’ Maar in het bootje kan ik ook mijn grenzen verleggen, die gedachte is hetzelfde gebleven. Hoe hoger de golven en hoe sterker de wind, hoe meer plezier ik heb. Dán kom je aan de limiet van je kunnen. Als je het dán goed doet, heb je voldoening. Voor een wedstrijd blijf ik rationeel en nuchter. Er is niet veel ruimte voor emoties. Dat komt na afloop. Ik doe er dus alles aan om geen druk te voelen van derden – ik ben emotioneel volledig onafhankelijk. De grootste knak was natuurlijk mijn ongeluk. Toen ik voor het eerst weer naar buiten ging bij mijn revalidatie gooiden mijn twee kinderen sneeuwballen. Ik zat in mijn rolstoel en kon niet met ze spelen. Toen was ik echt gebroken. Ik was gewend om in de moeilijkste omstandigheden te klimmen en met die rolstoel was 10 cm sneeuw nog te veel. Dat is heel erg hard. Maar ook leerzaam. Het gaat uiteindelijk om je vermogen om te lijden. Dat heb je in je of niet. Je moet psychisch je grenzen kunnen verleggen. Mijn grote inspiratiebron is Reinhold Messner. Hij was een van de eersten die met een lichte uitrusting de Himalaya op ging en zonder zuurstof de Everest beklom. Oftewel: hij liet zien dat je ook met weinig middelen grootse prestaties kunt neerzetten.’

Geboren 24 november 1988 Wedstrijdklasse RS:X Wereldkampioen 2011 http://dorsports.tumblr.com

‘Op mijn veertiende heb ik opgeschreven dat ik in 2012 eerste zou worden op de Spelen’ Je komt jezelf uiteraard tegen, meerdere keren. Want de andere kant is dat ik maar drie maanden per jaar thuis ben. Dus ik ben niet veel bij mijn ouders, vrienden, familie. Ik leef uit mijn koffer. Ik heb het geluk gehad nooit mensen tegen te zijn gekomen die niet in mij geloven. Die mensen zijn mij ook niet tegengekomen. Die negatieve energie is niet aanwezig omdat je dat niet toelaat. Zodra je het toelaat, begin je aan jezelf te twijfelen. Dat kan niet. Ik ben met iets groots bezig, het is bijna ongrijpbaar. Maar het is juist belangrijk om op de kleine dingen te letten en die te waarderen. Basics. Een lekker ontbijt met je familie aan tafel. Dat geeft zoveel energie; als je die dingen niet weet te waarderen, mis je veel meer dan een olympische medaille.’

‘Mijn commitment: vier jaar alles laten wijken voor één moment’ Dat ik nu ook wereldkampioen ben geworden geeft geen extra druk. Het geeft me juist een lekker gevoel dat ik op de goede weg ben. Ik ga niet naar de Olympische Spelen met het idee dat ik wel blij ben met een bronzen medaille. Dat lijkt me niet goed. Na 2008 heb ik het best heftige commitment uitgesproken om vier jaar alles te laten wijken voor één moment. Natuurlijk is het zo dat je verjaardagen en gezelligheden mist. Maar ik zou me rotter voelen als ik daaraan toegeef en eerder naar huis kom. Mijn grootste nederlaag heb ik geleden toen ik me als junior had gekwalificeerd voor het senioren-WK. Het watersportverbond heeft mij die kwalificatie afgenomen en een andere zeilster gestuurd. Toen heb ik besloten dat ik zo goed zou worden dat niemand meer om me heen zou kunnen. Ik ben ervan overtuigd dat talent wordt aangeleerd. Vorige week sprak ik daar nog over met zwemster Ranomi Kromowidjojo en judoka Edith Bosch. We waren het erover eens dat we ook goed zouden presteren in een andere sport. Doorzettingsvermogen en discipline geven de doorslag, die maken of je een winnaar bent.’


19

DE VERBEELDING

STER T E K S T: S I M O N E KO U D I J S

‘Als kind zei ik tegen iedereen: I am going to be a star, al wist ik niet waarin. Tot ik op mĳn 19e een fototentoonstelling van William Eggleston in het Getty Museum bezocht en ineens besefte dat fotografie ook kunst kon zĳn. Ik ging naar buiten en kocht m’n eerste professionele camera.’ De Amerikaanse fotografe Alex Prager (1979) is de winnaar van de Foam Paul Huf Award 2012. De prĳs, bestaande uit 20.000 euro en een expositie in Foam, wordt jaarlĳks uitgereikt aan een internationaal fotografietalent tot 35 jaar. Origineel, intelligent en verleidelĳk, oordeelde de internationale jury unaniem over het werk van dit autodidacte talent, dat ooit Alexandra heette ‘maar veel mensen zĳn meer op hun gemak als ze denken te werken met een man’. Prager is niet uit op het vertellen van een ‘logisch verhaal’: ‘I want the pictures to be a fusion of the past with the present. That’s how I see the world. We’re never entirely in one period at one time.’ Het werk van Prager is aangekocht door diverse gerenommeerde musea (MoMa, The Whitney) en wereldwĳd geëxposeerd. Van 31 augustus t/m 14 oktober 2012 in Foam Fotografiemuseum Amsterdam.

21 boven Alex Prager Despair Film Still #2, 2010 Courtesy of Michael Hoppen Contemporary

20

21 onder Alex Prager Despair Film Still #4, 2010 Courtesy of Michael Hoppen Contemporary


22–23 Alex Prager Eve, 2010 Courtesy of Michael Hoppen Contemporary

24–25 Alex Prager Crowd #1, 2010 Courtesy of Michael Hoppen Contemporary

26–27 Alex Prager Maggie, 2009 Courtesy of Michael Hoppen Contemporary

28 Alex Prager Isabelle, 2010 Courtesy of Michael Hoppen Contemporary

22



23

24



25

COLU MN

hekel aan middelmaat T E K S T: V I N C E N T B I J L O


Vroeger was het verdacht. Als je ambitie had, was je rechts en arrogant. Je liep al gauw naast je schoenen, met ambitie. Je was een uitslover, een aansteller. Het was ook niet gezellig, ambitie, en niet sociaal, jij ging vooruit en anderen niet. Je moest mededogen hebben met die anderen en gelijke pas houden. Ik had het niet, dat mededogen, en ik ging. Ik had een hekel aan middelmaat, die drukte me neer, terwijl ik juist omhoog moest. Weg van al die flauwe types met hun ditjes en hun datjes en hun natjes en hun droogjes en hun rustig aan dan breekt het lijntje niet. Ik ging, waarheen wist ik niet, maar ik ging. Waarom? Geen idee. Om de saaiheid te verdrijven, denk ik. Om wat te laten gebeuren, om al die serieuze types eens flink met grappen om hun oren te slaan. Niet agressief slaan, maar leuk vrolijk slaan, petsen eigenlijk, dat is het, lekker petsen. Ik mag dan wel blind zijn, dacht ik, maar dat wil nog niet zeggen dat ik blind ben. Ik zie met alles wat ik in me heb. Ik ging het toneel op, ik liet me zien, want alleen als je je laat zien kun je gezien worden. Als ik hier nou toch ben, op deze aarde, laat

28


ik er dan wat van maken. Want laten we nou eerlijk zijn, niemand heeft om dit leven gevraagd. We zijn hier maar gewoon neergekwakt. Dan ga je niet zitten te wachten tot je weer doodgaat, nee, je gaat leven, dat is mijn ambitie. Na elke uitademing denk ik alweer aan mijn volgende inademing, aan de zuurstof die ik opzuig. Mijn ambitie is niet blind, ik hoef niet zo nodig de jongste blinde te zijn die solo om de wereld is gereisd.

Ik ging, waarheen wist ik niet, maar ik ging Ik hoef ook niet per se Carré een maand uitverkocht te hebben. Het zou leuk zijn, dat wel, maar het hoeft niet. Mijn ambitie is leven en zien waar het leven me brengt, dan komt het werk vanzelf wel. En dat ik goed wil zijn in mijn werk, dat spreekt vanzelf, er zijn al genoeg slechte cabaretiers op de wereld. En slechte romanciers en slechte muzikanten. En wat dacht je van columnisten? Die kunnen ook zo ontzettend slecht zijn, alsof ze de ambitie hebben zo slecht mogelijke columns te schrijven.

En fotografen, wat dacht je daarvan? Die doen maar wat, elke debiel denkt maar dat hij fotograaf is, terwijl ik... Wat? Sla ik door? Ach welnee, wie nooit met zijn kop in de wolken loopt, blijft altijd laag bij de grond. In een loden zeppelin kun je niet vliegen. Wat zijn die mensen allemaal slecht, die journalisten ook, zo lui als de neten bovendien. Nee, dan ik... Wat? Ja, je hebt gelijk, sorry. Ambitie is niet jezelf verheffen door anderen neer te drukken, het is omhoogklimmen op eigen kracht. Het is van je werk je leven maken en van je leven je werk. Zo, en nu moet ik weg, over een half uur heb ik vliegles, ik wil namelijk de eerste blinde zijn die zonder automatische piloot kan vliegen. Daaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaag!

Vincent Bijlo (1965) is cabaretier en schrijver. Meer info op www.vincentbijlo.com (met een versie voor blinden, zienden en lichtontberenden).


29

DISCUSSIE

nee, dan china! Het westen is decadent en slap, het oosten is snoeihard in opkomst. Volgens twee schrĳvers komt dat door de verschillende manieren van opvoeden. Maar klopt dat wel? T E K S T: P H I L I P D R Ö G E BEELD: ANDRÉ THIJSSEN

Slapjanussen. Weekdieren. Verwende nesten zonder doorzettingsvermogen. Dat zĳn we in het westen aan het worden volgens het boek A Nation of Wimps, geschreven door de Amerikaanse psychologe Hara Marano. Volgens haar leven we in een maatschappĳ waarin we alle risico’s proberen uit te sluiten voor onze kinderen. We leggen rubberen matten onder hun speeltoestellen zodat ze hun knietjes niet openhalen. We geven alle leerlingen op de jaarlĳkse sportdag een medaille, zelfs als ze laatste worden. Anders is het zielig. Zo groeien ze op tot volwassenen zonder ruggengraat, verliezers zonder drang om hun best te doen. Nee, dan China. Een land vol kinderen die hun eerste vioolconcert componeren terwĳl ze nog luiers dragen. Een natie vol overgeconcentreerde sportkampioenen en krantenjongens die morgen miljardair worden. Dat is geen toeval, zegt de juriste Amy Chua; het succes is een gevolg van de typisch Chinese opvoeding, waarin kinderen desnoods met de zweep worden gedrild. Niks rubberen matten, je haalt je knieën maar open terwĳl je oefent voor de Olympische Spelen. Medailles? Die zĳn er alleen voor de winnaars, zodat de verliezers met hun neus op de feiten worden gedrukt. Chua schreef er het boek Battle Hymn of

30


the Tiger Mother over. Opvoeden betekent voor haar snoeihard motiveren. Zachte heelmeesters maken alleen maar stinkende wonden. China is aan het winnen omdat kinderen daar onder grote druk staan om de beste te worden. Hebben deze schrĳfsters gelĳk? Levert de ene opvoeding meer ambitieuze volwassenen op dan de andere? En moeten we dat wel willen? We vroegen de mening van een paar mensen die het zouden kunnen weten.

ebru umar schrĳfster, columniste en opinieleider van Turks-Nederlandse afkomst:

‘Gebrek aan kansen zorgt voor ambitie’ ‘Natuurlĳk worden winnaars gemaakt en niet geboren. Als je opgroeit in een rĳk gezin, krĳg je niet het besef dat je moet knokken voor je toekomst – je hebt toch alles al? Niets zorgt voor meer ambitie dan bittere armoede en een gebrek aan kansen. Ik zie in Turkĳe hoe arme mensen iedere dag moeten vechten voor hun bestaan, die werken echt veel


31

harder dan ik om iets te bereiken. Ze schoppen hun kinderen bĳ wĳze van spreken naar school, omdat ze weten dat ze daarmee de beste garantie hebben op een betere toekomst. Als vader visser of vuilnisman is, heeft hĳ geen netwerk om zoon- of dochterlief na school een goed baantje te bezorgen. De enige kans die veel Turken hebben om hun kinderen een beter leven te bezorgen, is ze voor te bereiden op een wereld waarin je iedere dag moet knokken. Ambitie wordt er daarom met de paplepel ingegoten.’

julius jaspers topkok, kookboekenschrĳver, presentator van Topchef:

‘Ambitie is belangrijker dan talent’ ‘Als je kok wilt worden, moet je talent voor koken hebben. In de praktĳk komen mensen met een bescheiden talent en een tomeloze ambitie echter verder dan grote talenten die lui zĳn of gedrevenheid missen. Mĳn medepresentator Robert Kranenborg en ik verbazen ons er vaak over hoe sloom sommige deelnemers aan ons programma zĳn. Als je eenmaal door de voorrondes bent, zou je je stinkende best moeten doen, lĳkt mĳ. Dat is leuker en het kost vaak niet eens zo veel meer moeite dan er met de pet naar gooien. Of het helpt als we meer als Chinezen worden en onze kinderen ontzettend zouden pushen? Dat zit niet in onze cultuur, denk ik. Ik ben veel in China geweest en weet dat daar behoorlĳk wat ongelukkige mensen rondlopen. Daarbĳ: niet iedereen hoeft een topper te worden, je hebt allerlei soorten mensen nodig in de maatschappĳ, ook een brede laag die niet enorm succesvol is.’

adjiedj bakas trendwatcher, zakenman en spreker:

‘De crisis schudt ons lekker wakker’ ‘We zĳn in Nederland ingedut, doordat we het zo goed hebben. Alle risico’s proberen we te ontlopen; zo zĳn we het meest verzekerde land ter wereld geworden. Een dergelĳke omgeving kweekt zeker geen ambitie en dat zie je in de praktĳk terug. Studenten gaan het liefst na hun opleiding bĳ een veilig en groot bedrĳf werken, waar ze lekker in een korset komen te zitten en kunnen dutten tot het tĳd wordt met pensioen te gaan. Vergelĳk dat eens met China, een land dat in 1970 nog net zo arm was als Somalië nu. Daar laten ze zien dat honger – letterlĳk of figuurlĳk – een van de beste aanjagers is voor ambitie. Ouders pushen hun kinderen daar enorm, per dag negen of tien uur lang naar school en dan ook nog een huiswerkklasje is heel normaal. Kom daar in Nederland maar eens om. Vandaar dat ik in de crisis

32


wel een kans zie: we worden momenteel wakker geschud. Misschien dat we ook weer een beetje honger krĳgen.’ Een noodzakelijke voorwaarde voor topprestaties is rust in de koppies. Ik geloof niet in een maand lang alleen maar sporten. Lobke en Lisa zijn echte pitbulls die willen winnen. Ze kunnen zich lang blijven focussen. Daar zit echter een grens aan. Ieder mens moet informatie laten bezinken en verwerken. In een privésituatie. Pas daarna kun je weer opnieuw aanscherpen, volgens het ritme: focus, rust en refocus. Dat geldt ook in het dagelijkse leven. Wie na vijf dagen herhaaldelijk ook in het weekend werkt, zoals je in China wel ziet, ziet het prestatieniveau dalen.

willem vermeend voormalig minister, zakenman, schrĳver, opinieleider:

‘We doen hier alsof iedereen gelijk is’ ‘Alle winnaars die ik ken, werken erg hard. Of dat gedeeltelĳk aangeboren is, weet ik niet. Wel dat de opvoeding een bĳzonder grote rol speelt. Ik kom zelf uit een ondernemersgezin waar het iedere maand weer onzeker was of er geld binnen zou komen. Mĳn vader moest voor elke offerte vechten en daarover spraken we uitgebreid aan tafel. Dat leverde bĳ mĳ de rotsvaste overtuiging op dat je moet knokken om succes te hebben. We knokken in Nederland momenteel niet genoeg, middelmaat vinden we lekker comfortabel. Terwĳl het niet eens zo moeilĳk is om ambitie aan te wakkeren. Waarom publiceren universiteiten geen lĳst met de top 10 van studenten per studie? Als bedrĳven daar op gaan selecteren, krĳg je meer competitie en daardoor uiteindelĳk over de hele breedte betere studenten. Maar we zĳn hier te bang om elitair over te komen, dus doen we liever alsof iedereen gelĳk is.’

COLU MN

een vriend met gezag T E K S T: J A C C O KO O P S


dion bartels voormalig advocaat, nu spreker over winnen en verliezen:

‘Verliezen is soms een zegen’ ‘Ach, wat is winnen en wat is verliezen? Sommige overwinningen blĳken later helemaal niet zo zoet en verliezen is soms een zegen. Toen ik zakelĳke problemen kreeg en mĳn advocatenkantoor moest sluiten, kreeg ik ineens veel meer tĳd om met mensen te spreken die mĳ lief zĳn. Mĳn eigen broer vertelt me dat hĳ de laatste drie jaar betere gesprekken met me heeft gehad dan in de twintig jaar daarvoor. Ik denk dat ik ook een aardigere persoon ben geworden door tegenslag. Moet je kinderen drillen voor succes? Nee, maar ik vind dat kinderen wel moeten leren door vallen en opstaan. Tegenslag maakt ze sterker, dus ga niet alle deelnemers aan een sportdag een beker geven, dat kweekt zwakke kinderen. Één bokaal en één poedelprĳs zĳn genoeg. Kinderen moeten juist leren dat winnen bepaalde voor- én nadelen heeft. Winnaars geven ook iets op.’ Meer lezen? Amy Chua, Battle Hymn of the Tiger Mother, Penguin 2011 Hara Estroff Marano, A Nation of Wimps: The High Cost of Invasive Parenting, Crowne 2008

Het wemelt van de trainers, maar echte coaches zijn er niet veel. Een trainer leert een sporter technieken. Een coach ontwikkelt de mens/sporter om het maximale uit zichzelf te halen en hij daagt uit om dingen anders te doen. Op deze manier ben ik bezig met de zeilsters die ik coach, Lisa (Westerhof, red.) en Lobke (Berkhout, red.) Naast het ontwikkelen van mens en sporters geloof ik in een goede balans tussen lichaam en geest. Die twee moeten in evenwicht zijn om optimaal te presteren. Met een zwoegende geest, bijvoorbeeld bij een emotioneel ingrijpende gebeurtenis of bij veel nieuwe informatie, is presteren op topniveau lastig.

leidinggevende, net als een sportcoach, dicht bij zijn mensen staan. Het is belangrijk om te weten hoe iemand in zijn vel zit. Daarnaast is diepgang in het contact nodig voor onderling vertrouwen en respect en om te weten wat er leeft in het koppie. Als dat ontbreekt, is het lastig om van elkaar te leren en samen te werken. Een mens gaat niet voor iedereen zomaar door het vuur.

Om te mogen werken aan de mens achter de sporter, moeten coach en sporters dicht bij elkaar staan. Zonder oprechte interesse in elkaar gaat het niet. Van Lisa en Lobke weet ik inmiddels goed wat hen beweegt en bezighoudt. Professionaliteit is daarbij wel geboden: close als het kan, maar resoluut bij beslissingen die ík moet nemen. Lobke noemt mij wel eens ‘een vriend met gezag’. Eigenlijk moet iedere

Ook de sporters moeten elkaars karakters, talenten en valkuilen door en door kennen. Lisa en Lobke hebben duidelijke rollen in de boot. Ze weten waar ze elkaar aanvullen, wanneer ze leidend zijn of juist ondersteunend. Ze maken daardoor minder fouten en accepteren fouten van een ander beter. Die relationele stabiliteit verklaart deels waarom Lobke al vijf keer wereldkampioen in de 470-klasse is geweest.

Noodzakelijke voorwaarde voor topprestaties is rust in de koppies

Over de noodzaak van rust hebben we vorig jaar zelf een harde les geleerd. Nadat Lisa en Lobke in 2009 en 2010 wereldkampioen waren geworden, lukte dat niet in 2011 (tiende plaats, red.) Omdat Lisa wedstrijdritme miste door de ziekte van Pfeiffer vond ik dat we voor het WK in december in Perth een extra wedstrijd, de Australian Nationals, moesten varen. Dat ging geweldig. Maar we bleven in Australië en doorbraken daarmee ons normale patroon: Lisa en Lobke kregen na de wedstrijd geen rust in een thuissituatie. Ze konden hierdoor het WK onvoldoende loslaten en zaten als twee dode vogeltjes in de boot. Door deze en andere fouten haalden we niet het beste uit dit team. We hebben de rustpauze voor de Olympische Spelen daarom verlengd van vijf naar acht dagen. Wie geen rust neemt, verliest scherpte. Dat is funest bij een sport die aan elkaar hangt van beslissingen. Bij zeilen geldt: the devil is in the detail.

Jacco Koops (1968) is olympisch zeilcoach en voormalig topwindsurfer


33

TREND

het heilige vuur T E K S T: J O O S T B I J L S M A

Hoe maak je fans van klanten en krĳg je medewerkers die voor je door het vuur gaan? Volgens TEDx-fenomeen Simon Sinek moet je daarvoor een inspirerende leider zĳn, met het geloof dat je de wereld beter kunt maken. Daarmee trek je personeel en klanten aan die óók in jouw droom geloven. Over onderscheidend (on)vermogen. Als je puur naar het voetbal kĳkt, dan zĳn PSV, Ajax en Feyenoord één pot nat. Ze prediken allemaal attractief spel, ze worden geleid door een oud-international en het zĳn duiventillen met spelers uit alle windstreken. Toch zweren fans bĳ hun club en moeten niets hebben van andere clubs. Die liefde gaat blĳkbaar zo ver dat de Eindhovense ondernemer Jan van Kessel markt zag voor doodskisten in de clubkleuren van PSV. ‘Zo’n kist is iets duurder, omdat voor het gebruik van het logo een vergoeding moet worden betaald’, meldde ’s lands grootste dagblad. Bĳ die enorme ‘affectieve loyaliteit’ van voetbalfans likken marketeers hun vingers af. Een zo grote onvoorwaardelĳke merktrouw lĳkt voor een consumentenmerk een haast onhaalbaar doel. Toch lukt het commerciële bedrĳven soms ook om een enorme loyale supportersschare te vergaren.

34


HEILIG VUUR

Mensen willen bij Apple horen omdat zij ook geloven in het uitdagen van de status-quo

Denk aan IKEA of aan Apple. Klanten van dit laatste merk zĳn bereid in de rĳ te staan voor de nieuwste Appleproducten. De Amerikaanse computerfabrikant onderscheidt zich daarmee van de complete concurrentie. Kant-en-klare les Simon Sinek denkt dat hĳ de code voor het onderscheidend vermogen heeft gekraakt. In zĳn populaire TEDx-video legt de businessgoeroe uit wat Apple anders doet. Gewone bedrĳven weten volgens hem wat ze doen en hoe ze dat doen. Zo communiceren ze ook. Ze vertellen dat ze de beste, mooiste of goedkoopste producten hebben. En hopen dat consumenten, na een rationele afweging, voor hun merk kiezen. Wat onderscheidende bedrĳven anders doen, gelooft Sinek, is dat zĳ verkopen waarom ze het doen. In hun communicatie beginnen ze altĳd bĳ hun doel, bestaansrecht of geloof. Bĳ Apple is het startpunt: bĳ alles wat we doen, geloven we in het uitdagen van de status-quo en in anders denken. Veel kopers willen bĳ Apple horen vanwege dat ‘waarom’. Zĳ geloven ook in het uitdagen van de status-quo. En zĳ vereenzelvigen zich daarmee, zoals een Feyenoord-fan zich vereenzelvigt met het ‘niet lullen maar poetsen’ van die club. Wat kort door de bocht vertaalt Sinek zĳn ontdekking over onderscheidend vermogen naar een kant-en-klare les voor iedere manager: ‘Het doel is om zaken te doen met mensen die geloven waarin jĳ gelooft. En mensen aan te nemen die geloven in wat jĳ gelooft. Zĳ werken voor je met bloed, zweet en tranen.’ Sinek stelt dat leiders vaker moeten praten over dat waarin zĳ geloven. Zo trekken ze mensen aan die daar ook in geloven. Wat inspirerende leiders volgens Sinek onderscheidt, is dat ze altĳd bĳ het ‘waarom’ beginnen en dat heel goed kunnen uitdragen. Hĳ noemt het voorbeeld van de Wrightbroers, die voor het eerst gemotoriseerd vlogen. Anders dan hun uitdager in die tĳd, vliegtuigbouwer Samuel Pierpont Langley, hadden ze nauwelĳks kennis en middelen. Toch wonnen de Wrights

de race. Het verschil: Langley en zĳn medewerkers gingen voor geld en roem. Terwĳl de Wrights een droom met hun mensen deelden. Dat maakte medewerkers bereid om crash na crash te maken en door te gaan. Reality distortion field Als de theorie van Sinek klopt, dan zĳn bedrĳven voor hun onderscheidend vermogen afhankelĳk van inspirerende leiders. Maar wat als die leider verdwĳnt? Bĳ Apple is ‘het uitdagen van de status-quo/anders denken’ altĳd erg gekoppeld geweest aan de persoon van de vorig jaar overleden oprichter Steve Jobs. Hĳ stond bekend om zĳn reality distortion field, een term ontleend aan het televisieprogramma Star Trek. Aliens schiepen in deze serie een nieuwe wereld door uitsluitend hun mentale kracht te gebruiken. Jobs kon iets wat daarop lĳkt. Met grote overtuigingskracht liet hĳ mensen geloven dat het onmogelĳke toch mogelĳk is. Daarbĳ schroomde hĳ niet om onwelgevallige feiten soms te verdoezelen. Zĳn maatschappelĳk onaangepaste gedrag werd geslikt vanwege zĳn grote vermogen om mensen te inspireren. Het heilige vuur brandend houden, zal Apple zonder Jobs niet meevallen. Ieder bedrĳf dat is opgericht door een gedreven ondernemer staat voor een lastige opvolgingsvraag. Kiezen ze voor een charismatische leider, dan bestaat de kans dat zo’n persoon lĳdt aan blinde ambitie. Dat is het type manager dat – gedreven door geld en roem - rücksichtslos aan het bedrĳven kopen slaat. Niet bepaald de waaromgedreven leider die je volgens Sinek nodig hebt voor een onderscheidend bedrĳf. Hetzelfde geldt voor een opvolger die vooral goed is in op de winkel passen. Dat zĳn vaak meesters in cĳfers (wat en hoe) maar geen mensen die op hun intuïtie afgaan, risico’s nemen en medewerkers uitdagen (waarom). Innovatiecrisis Een bedrĳf dat lang heeft gezocht naar een leider die het onderscheidend vermogen kan terugbrengen, is Philips. De vroegere trendsetter in

H V Voor superfans: doodskisten in de clubkleuren van PSV apparaten die het leven veraangenamen, zoals de gloeilamp, de cd-speler, de televisie en het scheerapparaat, zit in een innovatiecrisis. Het haalt te weinig meerwaarde uit nieuwe producten. Daar wil de huidige CEO van Philips, Frans van Houten, iets aan doen. Kort na zĳn aantreden vorig jaar liet hĳ weten dat hĳ de cultuur ondernemender gaat maken. Het bedrĳf moet meer grote innovaties voortbrengen en die sneller op de markt brengen. Van Houten spreekt van een ‘groot onbenut potentieel’ dat hĳ kan aanboren bĳ Philips. Dat gaat niet vanzelf, vertrouwde hĳ vorig jaar aan de schrĳver van dit artikel toe. Medewerkers moeten uit hun comfortzones komen en bepaalde onderdelen moeten compleet worden heruitgevonden: zo maakt Philips Lighting een metamorfose door van ‘glasfabriek’ met zware machines naar de snelle wereld van plastic fantastic. De keuze van Van Houten voor een culturele revolutie lĳkt verstandig, afgaande op een recente studie van Booz & Company (The Global Innovation 1000). Hieruit blĳkt dat het verhogen van het R&D-budget geen sleutel is tot meer succesvolle vernieuwing. Veel belangrĳker is een innovatieve cultuur met een passie voor producten en een sterke identificatie met klanten en klantbeleving. Een andere sleutel

tot meer succesvolle innovatie is volgens Booz & Company een goed doorgevoerde strategie waarin heldere keuzes zĳn gemaakt. Op dat punt lĳkt Philips op de goede weg. Het bedrĳf richt zich op gebieden zoals gezondheidszorg en duurzame verlichting. In dat laatste wil het concern wereldwĳd marktleider worden. Daarvoor moet Philips zich onderscheiden. Dat lukt volgens de Sinek-doctrine alleen als Van Houten het waarom-verhaal goed voor het voetlicht gaat brengen. Daarvoor moet hĳ de Philips-missie ‘zinvolle producten ontwikkelen die het leven van mensen verbeteren’ vertolken, verpersoonlĳken en waarmaken. Zoals Ingvar Kamprad dat bĳ IKEA deed met ‘betaalbaar design voor de massa’. Hoewel hĳ tot de tien rĳkste mensen ter wereld ging behoren, is Kamprad het woord ‘betaalbaar’ bloedserieus blĳven nemen. Zĳn levensstĳl staat nog steeds bekend als aan de zuinige kant voor zĳn stand. En van zĳn mensen heeft hĳ altĳd verlangd dat ze zich blĳven inleven in een klantenkring zonder diepe zakken. Dyslectische dwarsdenkers Van Houten niet kleurrĳk genoeg voor een onderscheidend merk? Wie denkt dat je een Jobs, een Kamprad of een Branson (allen dyslectici en dwarsdenkers) nodig hebt om je blĳvend te onderscheiden, zit ernaast. Er zĳn voldoende voorbeelden van het tegendeel. Zonder opvallende managers slagen Toyota of Samsung er goed in om hun innovatieve erfgoed in stand te houden en zich te blĳven onderscheiden. Mogelĳk is dat een troost voor Van Houten en Philips. En ook voor PSV, Ajax of Feyenoord. Ook zĳ hoeven geen weerbarstige creatieve gek aan te nemen om zich te onderscheiden. Een bindende persoonlĳkheid die het erfgoed verpersoonlĳkt en op de juiste wĳze vertolkt, zoals Joop Munsterman (man achter het succes van FC Twente), is voldoende. De hondstrouwe fans doen in het voetbal de rest. Joost Bijlsma is jurist, journalist en bladenmaker en specialist in duurzaamheid en transitiemarkten.


35

DE LTA L LOY D ON DE R ZOE K T

de meest genoemde ambitie: ‘gelukkig zĳn’ T E K S T: P H I L I P D R Ö G E

I L L U S T R AT I E: R E I N J A N S S E N

Zĳn vrouwen en mannen even ambitieus? En wat verstaan ze er eigenlĳk onder? Delta Lloyd Groep vroeg aan Intomart/ GfK om uit te zoeken hoe het daarmee zit. Ambitie hebben is immers een belangrĳke motor achter financiële redzaamheid. Wat blĳkt? Mannen en vrouwen streven nagenoeg hetzelfde na – of liever gezegd: eigenlĳk streven ze beiden heel weinig na…

36



37

uit onderzoek blijkt:

uit onderzoek blijkt:

Zowel mannen als vrouwen hebben het materieel en geestelĳk goed en begeren niet meer

Ambitie is per definitie iets voor een kleine groep mensen

We hebben een dubbel gevoel bĳ ambitie. Ja, het is goed om iets te willen in het leven. Maar nee, het moet vooral niet te gek worden. Is ambitie een goede eigenschap? Iets dat je moet – ahem – ambiëren? Ja, vindt een overgrote meerderheid van de Nederlanders. Dat blĳkt uit een nieuw onderzoek van Delta Lloyd, uitgevoerd door Intomart GfK. Mannen zeggen wel opvallend vaker dan vrouwen dat ambitie ook negatieve kanten kan hebben. Zo vinden mannen in 37 procent van de gevallen ambitieuze mensen ‘oncollegiaal’, tegenover 25 procent van de vrouwen. Het A-woord heeft dus een ‘haakje’; ambitie is niet op zichzelf slecht, maar het kent lelĳke kanten. Minder gelukkig De Nederlandse onderzoeksresultaten sluiten naadloos aan op eerder academisch onderzoek1 dat is gedaan naar ambitieuze mensen. De University of Notre Dame in de Verenigde Staten volgde gedurende liefst zeventig jaar een gemiddelde groep Amerikanen. Het bleek dat de mensen die als kind al het meest ambitieus waren geweest, de mooiste carrières hadden gehad. Ze bezochten vaker goede scholen en universiteiten, deden het beroepsmatig uitstekend en werden uiteindelĳk zelfs rechters en politici. Maar ze gaven ook aan minder gelukkig te zĳn. Pas toen ze ouder waren, kregen ze wat rust in hun donder. Daar genoten ze overigens maar eventjes van, want ze leefden gemiddeld iets korter dan de muurbloempjes en grauwe middelmaat. Nederlanders lĳken zulke negatieve gevolgen van ambitie gevoelsmatig goed aan te voelen. De meest genoemde ambitie die Intomart GfK mocht optekenen is

38


‘gelukkig zĳn’ (mannen 78 procent; vrouwen 83 procent). Dat is natuurlĳk een mooi streven, maar nauwelĳks een echte ambitie. Ook andere ‘zachte waarden’ zĳn populair als aspiratie. Zo scoren ‘een goed mens zĳn’ (73/63 procent), ‘een goede ouder worden’ (59/48 procent) of ‘een goede vriend(in) zĳn’ (58/46 procent) hoog. In de top vĳf komen bĳ vrouwen en mannen geen beroepsmatige of financiële levensdoelen voor. Nederland is wat betreft ambities een nogal tam land. Onprettige mensen Hetzelfde team van Notre Dame dat ambitie onderzocht, keek in een eerder onderzoek 2 naar hoe het inkomen van mensen wordt beïnvloed door hoe prettig ze in de omgang zĳn. Daaruit bleek dat onprettige mensen – die ook harder hun best doen om succes te hebben – over het algemeen meer verdienen dan prettige mensen. Opmerkelĳk is dat het inkomensverschil tussen prettige mannen en vrouwen kleiner is dan tussen onprettige mannen en vrouwen. Schĳnbaar belonen we ambitie bĳ mannen beter dan bĳ vrouwen, misschien omdat we het bĳ dat geslacht eerder verwachten. Wil je financieel vooruit, dan moet je er geen probleem mee hebben dat veel mensen je niet aardig vinden. No pain, no gain, zoals ze aan de andere kant van de oceaan zeggen; ambitie heeft ook in andere opzichten een prĳskaartje. Geen olympische sporter staat op het ereschavot omdat hĳ of zĳ zo’n leuk sociaal leven heeft. Wie iets wil in het leven, levert op andere gebieden in. Ook bĳ een meerderheid van de Nederlanders gaan persoonlĳke ambities wel eens ten koste van een aantal andere zaken. Vooral ‘tĳd voor jezelf’ (75 procent) of voor vrienden en familie (72 procent) schieten erbĳ in. Ook

snoepen we voor onze ambities tĳd weg bĳ het sporten (71 procent) en hobby’s (77 procent). Opmerkelĳk eensgezind Uit deze cĳfers stĳgt een geur op van een land dat het nog altĳd erg goed heeft. We zeggen wel wat te willen, maar het mag ons vooral niet te veel kosten. Mannen en vrouwen zĳn daar opmerkelĳk eensgezind over. Ambitie mag er bovendien niet voor zorgen dat jouw hoofd boven het spreekwoordelĳke maaiveld uitkomt. Deze houding is best begrĳpelĳk. Zoals vliegtuigbouwer, regisseur en multimiljonair Howard Hughes ooit zei, ‘Rĳke mensen praten nooit over geld omdat ze er al genoeg van hebben.’ Zowel Nederlandse mannen als vrouwen hebben het materieel en geestelĳk goed en begeren daardoor niet meer. Die houding kan natuurlĳk leiden tot stagnatie. Zonder brandende ambitie doe je geen uitvindingen, schrĳf je geen symfonie en word je geen directeur van een multinational. Vrouwen en mannen zeggen in het onderzoek van Delta Lloyd wel te willen investeren in zichzelf om de ambities op het gebied van economische zelfstandigheid, inkomen en werken te realiseren. Maar in de praktĳk valt dat tegen. Zoiets simpels als de bereidheid om voor hun loopbaan meer reisuren te maken of om meerdaagse buitenlandse reizen te ondernemen, is bĳvoorbeeld laag (mannen 45, vrouwen 35 procent). Mensen zĳn net gas

de ambitie van mensen en gas. De meeste mensen hebben kleine ambities en kleine loopbanen; gas bestaat voor een groot deel uit rustig bewegende moleculen. In een groep mensen vind je echter ook altĳd een paar moleculen die vooruit willen komen; iedere gaswolk bevat een paar moleculen die harder bewegen dan de rest. Zowel de ambitieuze mensen als de wilde gasmoleculen komen elkaar vaak tegen. Voor de ambitieuzen levert dat contacten en dealtjes op, de moleculen in een gaswolk krĳgen daardoor nog meer energie en gaan nog wilder bewegen. Ambitie is dus per definitie iets voor een kleine groep mensen – of moleculen. Dezelfde natuurkundige ontdekte dat inkomensverschillen zich daardoor altĳd volgens een voorspelbaar patroon aftekenen: een kleine toplaag die steeds rĳker wordt (door die contacten en dealtjes) en een grote middelmaat die snel tevreden is.3 Natuurlĳk is ambitie meer dan alleen geld verdienen, maar de verdeling van medailles bĳ sportwedstrĳden, het aantal tentoonstellingen van kunstenaars en de stemmenverdeling bĳ verkiezingen vertonen hetzelfde patroon: een paar winnaars, een hoop verliezers. Wie niet tot de top behoort, heeft gewoon niet genoeg ambitie getoond. 1 On the Value of Aiming High: The Causes and Consequences of Ambition. The Journal of Applied Psychology. 2 Do Nice Guys – and Gals – Really Finish Last? The Joint Effects of Sex and Agreeableness on Income. The Journal of Applied Psychology. 3 Inequality and investment bubbles: A clearer link is established. Joint Quantum Institute.

Deze tamme omgeving maakt het voor de daadwerkelĳk ambitieuze vrouwen en mannen natuurlĳk makkelĳker om boven te komen drĳven. De beroemde natuurkundige Victor Yakovenko heeft recent een opmerkelĳke overeenkomst aangetoond tussen


39

A L L E S VA N WA A R D E

WAT

WIND MOLEN PARK C POWER Ongeveer 30 kilometer voor de Belgische kust, in tot 27 meter diep water, wordt het windmolenpark van C-Power gebouwd. De molens leveren genoeg stroom (325 MW) om 290.000 huishoudens van energie te voorzien. Dat bespaart jaarlijks 450.000 ton aan CO2-uitstoot. HOE De risico’s van bouw en exploitatie van een windmolenpark met 160 meter hoge turbines in de drukke Noordzee zijn groot. Delta Lloyd is een leidende verzekeraar van dit project, waarmee 1,3 miljard euro is gemoeid. Delta Lloyd verzekert niet alleen de risico’s van de bouw, maar ook die van exploitatie en bedrijfsschade als het park in bedrijf is. WAAROM Delta Lloyd heeft al in 2005 het voortouw genomen met het verzekeren van dit soort projecten van groot maatschappelijk en economisch belang. Nu heeft Delta Lloyd 1000 windmolens op land in portefeuille en 800 op zee, in Nederland, België, Duitsland, Denemarken en GrootBrittannië. Als enige verzekeraar heeft Delta Lloyd een gespecialiseerd team Offshore Windenergie.

FOTO: MARTIJN DE JONGE/HOLLANDSE HOOGTE TEKST: RUDOLF KLEIJN

40



41

Lezen, zien, horen Shoot for the moon. Even if you miss, you’ll land among the stars.

zien

lezen Mick Jagger, manager/ondernemer Flip Vuĳsje, 2005 Flip Vuĳsje, is fan van The Rolling Stones. Hĳ is óók fan van Mick Jagger. Waar anderen negatief doen over Jaggers grootste ambitie (niet de beste muziek maken maar het grootste zakelĳk succes tot stand brengen), blĳft Vuĳsje, enthousiast over ‘Mick de manager’. Dat maakt van

Mick Jagger, manager/ ondernemer een innemend boek – een van de minst saaie managementboeken die er bestaan. Er zĳn onder meer details in te lezen van de onderhandelingtrucs die Mick en zĳn tegenstrevers uit de platenbusiness gebruikten. Het boek sluit af met ‘Mickonomics’, zeven lessen van de CEO van de succesvolste rockband uit de historie.

Twaalf topcoaches over succesvol management T. Gerbrands en G. Derksen, 2009

Dirk Scheringa Frits Conĳn, 2010

Peter van Lonkhuyzen is adjunct-hoofdredacteur van Management Team. Hij schreef zelf het boek ‘Taboe: macht’, over de psychologie van de macht in organisaties. Erwin van der Zande is hoofdredacteur van Bright, lifestyleglossy voor technologie en design. Ook is hij initiator van Screenzine, een vernieuwingsproject voor digitale magazines. Menno Pot is popjournalist voor de Volkskrant en Muziek.nl. Daarnaast is hij columnist en (voetbal)schrijver. Hij schreef onder andere de bekroonde supportersroman ‘Vak 127’, over leed en lol in het spoor van Ajax.

42


Als een klassiek drama belicht het levensverhaal van Scheringa allebei de kanten van ambitie. De positieve kant: want ondanks alles is het opmerkelĳk hoe deze Rĳkspolitie-man, die in zĳn avonduren bĳkluste als belastingconsulent, erin slaagde een miljardenbedrĳf op te bouwen. Compleet met museum, voetbalploeg en -stadion. En de tegenovergestelde kant: de megalomane projecten, de hang naar het bekende-Nederlanderschap, het mismanagement en het faillissement in 2009. Grote geldingsdrang heeft gevaarlĳke kanten als het gepaard gaat met overmoed en WestFriese koppigheid: het in de wind slaan van advies.

Een boek met een opvallende vorm: estafette-interviews door Nederlandse top-sportcoaches. Marc Lammers interviewt Cor van der Geest, vervolgens interviewt Cor van der Geest Gerard Kemkers en zo verder. Ook voor niet-sporters is het fascinerend om te lezen over mensen die zo volledig gefocust zĳn op topprestaties. Gerard Kemkers: ‘De topsporter heeft bĳ mĳ een grote inbreng. Uiteindelĳk is het zo dat hĳ of zĳ directeurtje is van de eigen bv, waarvan ik in feite een werknemer ben.’

Willpower Roy F. Baumeister en John Tierney, 2011 Wilskracht voorspelt, méér nog dan intelligentie, het maatschappelĳke succes. Belangrĳke informatie voor iedereen die bepaalde doelen nastreeft, vooral omdat wilskracht te trainen en verbeteren is. Het is volgens de auteurs net als een spier: je kunt hem sterker maken, maar je kunt hem ook overbelasten. Baumeister is een van de bekendste wilskrachtonderzoekers ter wereld en het boek staat propvol onderzoekjes waarmee de werking van deze ‘spier’ is bestudeerd. Opmerkelĳk: als je zelfbeheersing oefent op één gebied (zoals vaker sporten), heeft dat gunstige gevolgen voor alle andere aspecten waar wilskracht een rol speelt (bĳvoorbeeld minder eten, meer studeren).

The Astronaut Farmer (2006) Geen betere drĳfveer dan een misgelopen kans. Charles Farmer (Billy Bob Thornton) heeft ooit zĳn astronautenopleiding moeten afbreken om de familieboerderĳ te redden. Zĳn vurige wens om de ruimte in te gaan heeft hĳ echter nooit losgelaten, waarop hĳ eigenhandig een ruimteraket

There Will Be Blood (2007)

bouwt in de schuur van zĳn afgelegen boerderĳ. Het project drĳft hem tot de rand van een faillissement. Wanneer hĳ raketbrandstof wil aanschaffen, krĳgen de inlichtingendiensten lucht van zĳn project, met de media in hun kielzog. Een eerste gehaaste poging mislukt, Farmer belandt in het ziekenhuis en de publieke aandacht ebt weg. Dan lukt het hem alsnog met hulp van alleen zĳn gezin. De moraal van het verhaal: hoe zwaarder de reis, des te zoeter de aankomst.

Gattaca (1997) In deze sciencefictionfilm van Andrew Niccol draait alles om je DNA. Heb je de juiste gemodificeerde genen, dan is er weinig wat je niet kunt bereiken. De maatschappĳ is verdeeld tussen validen en niet-validen. Vincent Freeman (Ethan Hawke) is op de ouderwetse manier ter wereld gekomen en heeft een hartafwĳking. Hĳ sluit een faustiaans pact en neemt de identiteit over van een gedesillusioneerde valide die alles in huis heeft om het doel te bereiken waar Vincent al zĳn hele leven van droomt: een ruimtereis maken. De meest inspirerende film die ik heb gezien.

Het heeft iets tragisch als een man voor zĳn gevoel alleen kan slagen indien anderen falen. Daniel Plainview, een prachtrol van Daniel DayLewis, is een nare, inhalige man die eind 19e eeuw in Californië in korte tĳd uitgroeit tot oliemagnaat. Naarmate zĳn rĳkdom groeit, komt zĳn ware aard bovendrĳven en raakt hĳ vervreemd van alles en iedereen. Een donkere film van cineast Paul Thomas Anderson, die naam maakte met films als Boogie Nights en Magnolia.

horen I Want It All Queen De ĳzeren ambitie om de wereld te veroveren; Queen bezat het niet alleen in ruime mate (elk optreden was er een demonstratie van) maar maakte dat ook regelmatig expliciet. ‘I want it all and I want it now’ uit 1989 was zo’n Queen-refrein dat Freddie Mercury op het lĳf geschreven was.

Suzanne Stone (hoofdrol van de 28-jarige Nicole Kidman) droomt ervan een wereldberoemde nieuwslezeres te worden. Ze trouwt met een kleine ondernemer die beneden haar stand is maar wel financiële zekerheid kan bieden, zodat zĳ zich op haar carrière kan richten. Wanneer hĳ haar in de rol van huisvrouw en moeder wil manoeuvreren , ontvouwt zich een leep plot waarin Stone een tiener seksueel chanteert om haar man te vermoorden. Haar ambitie doet haar over lĳken gaan, maar komt ze ermee weg? De prĳs blĳkt hoog.

De Bom Doe Maar Je kunt streven naar een goede baan en dito inkomen, maar wat heb je eraan als straks de bom valt? Dan lig je daar in je nette pak, diploma’s en je cheques op zak, onder de flatgebouwen van de stad. De obsessies en angsten van de jaren tachtig indringend verwoord in de grootste hit die Doe Maar scoorde.

Desire U2 Ambitie hoeft natuurlĳk niet louter financieel van aard te zĳn, maar valt er evenmin los van te zien. Tot ergernis van U2 (over ambitie gesproken), dat in 1988 zong over de alomtegenwoordige ‘love of money, money, money, and the fever, getting higher... desire’.

To Die For (1995)

When Will I Be Famous? Bros In de jaren tachtig, ik-decennium bĳ uitstek, gingen opmerkelĳk veel pophits over materialisme en ambitie. Neem die ene wereldhit van eendagsvlieg Bros: ‘You’d like to be a legend, a big star overnight’. Maar of die ambitie ook te verwezenlĳken valt? Bros wist het in 1987 niet zeker: ‘I can’t answer that’.

Piss Factory Patti Smith De wil te ontsnappen aan een rotbaan en een saai bestaan leverde ontelbare songs op, zoals de klassieke woordenstroom waarmee punk-oermoeder Patti Smith debuteerde: ‘I’m gonna be somebody, I’m gonna get on that train to New York City and I will never return, no, never return to burn at this piss factory.’


43

De PC of de sportschool? Marit Bouwmeester, wereldkampioene Laser Radial klasse. Lid van de Delta Lloyd Kernploeg.

Vrije tijd – wat moet je ermee? Je zal de mensen de kost moeten geven die dan het liefst een luxe winkelstraat in zouden lopen. Marit niet. Die gaat liever nog een uurtje op de loopband. Of aan een paar gewichten trekken. Want ze wil niet alleen de beste zijn in haar klasse, maar ook de fitste en de sterkste. Ze gelooft namelijk dat dat met elkaar te maken heeft. Wij ook trouwens. Je wint door kritisch te zijn. Volg Marit Bouwmeester op weg naar de Spelen op deltalloyd.nl/zeilen.

doorgaan of opgeven? over ambitie Een commerciële bijlage van Delta Lloyd Groep, verspreid door Het Financieele Dagblad

Recommend Documents