Preek en liturgie
Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden 12 april 2015 – Beloken Pasen Organist: Gerben Bergstra, voorganger: Tjitske Hiemstra thema: Twijfel als brug tussen geloof en ongeloof * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen
Goede morgen, welkom allemaal
NLB 288
Ik zeg het allen, dat Hij leeft
NLB 642: 1-2
* Gesprek met de kinderen * Zingen
2. Ik zeg het allen, en de mond van allen zegt het voort, tot over 't ganse wereldrond de nieuwe morgen gloort.
Hierna gaan de kinderen met hun lichtje naar hun eigen ruimte * Gebed * Bijbellezing
Hooglied 5: 2-8
* Lied
Vrede wens ik je toe
Ionabundel Opstaan! Nr. 31
* Bijbellezing
Johannes 20: 19-31
* Lied
Hoor aan, gij die Gods kind’ren zijt
NLB 620: 1, 6-11
6. Aan de discipelen bijeen was 't Christus zelve die verscheen en vrede wenste als voorheen. Halleluja.
9. De wond van spijker en van speer zag hij en twijfelde niet meer, maar stamelde: Mijn God en Heer. Halleluja.
7. t Bericht werd Thomas ook gedaan. Hij hoorde het vol twijfel aan dat Jezus zou zijn opgestaan. Halleluja.
10. Zalig wie niet getwijfeld heeft, niet ziet en toch zich overgeeft, zijn deel is dat hij eeuwig leeft. Halleluja.
8. - Zie Thomas, mijn doorboorde zij, mijn handen, voeten allebei, en twijfel niet, geloof in Mij. Halleluja.
11. Wij vieren 't feest van Pasen weer, en brengen alle lof en eer aan onze opgestane Heer. Halleluja.
* Overdenking
2
Van de halleluja-stemming van Pasen komen we in de twijfel van de Sunday after. Ik twijfelde deze keer zelfs over het thema. Is twijfel de brug tussen geloof en ongeloof of is juist het verlangen die brug? Iemand uit de gemeente zei: ‘Door de poort van de twijfel naar de wijsheid’ (kalender van mond- en voetschilders) Vorige week traden 4 nieuwe leden toe tot de gemeente via vier verschillende geloofswegen. De 20-jarige liet zich vol van levenslustig geloof dopen. Bij de 30-jarige heeft haar geloof 7 jaar geen aandacht gekregen en bijna was de geloofsvlam gedoofd … want enkel wat je aandacht geeft, groeit … Bij de 40-jarige bracht een diepe crisis rond het overlijden van vader haar tot twijfel … waar is God nu? De gemeente gaf haar geloof weer basis om te groeien. Bij de 70-jarige bracht een jarenlange twijfel haar uiteindelijk in onze vermaning Zo ook in de Bijbel waar Thomas een heel andere geloofsweg gaat, dan de vurige Petrus of de liefdevolle Johannes, of Maria Magdalena … Zowel Palmpasen als Pasen waren feestdiensten … vol van geloof en volop loven en zingen, met daartussen is de diepte van zitten rond de tafel met brood en wijn (waken en bidden) en rond het kruis op goede Vrijdag. Na die stille week is er nu tijd voor ongeloof en twijfel, het dagelijks leven slokt ons weer helemaal op en is er nog ruimte om ons geloof en verlangen te voeden? De ongelovige Thomas komt aan bod: ik wil met eigen ogen zien, anders geloof ik het niet! Wie was Thomas? Ik begin met de naam van deze leerling van Jezus. Thomas betekent tweeling (Didymus is ‘t Grieks), het is dus niet zijn eigennaam maar een verduidelijking. Wie de tweelingbroer/zus is van Thomas vertelt Johannes niet, daar kunnen we onszelf invullen; Thomas is verwant met ons! In de zin van soms geloven en soms niet, op twee gedachten hinken en daartussen blijven twijfelen. We kennen de neiging verschillende kanten op te willen, want elke kant heeft zijn eigen aantrekkelijkheid, maar wat is goed? We willen soms JA en NEE tegelijk. Of op een diepere laag bekeken … we zijn innerlijk verdeeld. Ik denk dan altijd aan dat prachtige gedicht van Bonhoeffer met de titel: Wie ben ik? Een klein stukje daaruit: Wie ben ik? Deze of gene? Ben ik dan vandaag deze en morgen een ander? Ben ik beiden tegelijk? … en aan het einde belijdt hij: Wie ben IK? Eenzaam vragen drijft de spot met mij. Wie ik ook ben, Gij kent mij. U behoor ik toe, o God! (juni 1944) Het doet me denken aan Thomas’ uiteindelijke belijdenis: Mijn Heer, mijn God. Daarin valt alles samen … alle vragen zijn beantwoordt, doordat God één is en Thomas in de Opgestane het gezicht van de Eeuwige ziet. De geloofsbelijdenis van Israël is: Hoor Israël, de Heer is onze God, de Heer is één! Alle tweedeling is opgeheven in deze eenheid Een ander facet van namen in de Bijbel is dat ze hun bestemming weergeven. Wie weet is het juist de bestemming van Thomas om tegenstem te zijn, om een ander geluid te laten horen. Hij moet de eenstemmigheid doorbreken. Naast het Halleluja van Pasen, staat de tegenstem en het ongeloof van Thomas. Thomas was afwezig op die eerste dag van de week, toen Jezus zich liet zien aan zijn leerlingen. Als ze hem ervan vertellen, kunnen ze hem niet overtuigen. Hij ziet Jezus nog hangen aan het kruis en hoort de hamerslagen op de spijkers … Hij kan pas geloven als hij Jezus’ wonden voelt met eigen handen. Thomas is de tegenstem van Pasen … Vorige week ontmoette Maria de Opgestane in de Paastuin …
3
Midden in haar diepe verdriet voelde ze zich opnieuw geroepen bij haar naam, en vanuit een nieuwe levensopdracht getuigt ze: ‘Ik heb de Heer gezien …’ Nu is het een week later en het leven gaat gewoon door … er is nog steeds ziekte en dood. Is er werkelijk iets veranderd in de wereld na Pasen? Thomas zit vol vragen en lijkt daarin op ons met al onze vragen in deze wereld vol geweld: zal het goede écht eens overwinnen? Komt er ooit een wereld vol vrede en gerechtigheid? Gisteravond keek ik na het 6 uur journaal naar Een Vandaag en ik zag doodgewone mensen van het platteland van China, waar een fabriek is gebouwd dat giftig water loost op hun rivier en waar nu zoveel kanker voorkomt. Een moeder huilt om haar zoon van 15 die overleed. Hij ging vroeger met opa altijd naar het land bij de fabriek; wat wisten zij van die gifstoffen. Haar zoon gaf zijn ouders mee: zoek het uit, geef het aan, maak het bekend … Ten hemel schreiende beelden, wereldwijde vragen, waar niet meteen antwoord op te geven is. De wereld na Pasen is niet veranderd … en die verandert ook niet zomaar even. Alleen als er in ons iets veranderd is met Pasen, zal ook de wereld veranderen … Thomas wil zelf ervaren, voelen en onderzoeken hoe het werkelijk zit … hij laat zich niets aanpraten. Hij wordt ‘ongelovige Thomas’ genoemd, omdat hij niet meteen geloofd, wat de anderen zeggen, maar is dat negatief? Zouden wij anders reageren? Waarschijnlijk niet! Hoe reageert Jezus op Thomas? Een week later op de 8e dag komt Jezus weer in hun midden, door de gesloten deuren vanwege hun angst voor het volk. Het is alsof Jezus nu leeft in een andere dimensie en zijn deuren voor Hem geen grens meer … Alsof Hij niet meer gebonden is aan de wetten van Tijd en Ruimte, zoals God. Hij heeft een andere bestaanswijze. Hij is nu de ‘Aanwezige’. De 8e dag is de dag van de Nieuwe Schepping of Voltooiing, de Dag van de Heilige Geest, die is als de wind, je hoort zijn geruis in de boom, maar weet niet vanwaar hij komt en waarheen hij gaat. Zo is zijn Aanwezigheid. Jezus, wenst hen allen VREDE. Hij richt zich dan meteen tot Thomas, zonder enig verwijt of oordeel. Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen en leg je hand in mijn zij … Uiteindelijk doet Thomas dat niet, want het is niet meer nodig. Er is al een innerlijke deur van Thomas opengesprongen. Hij belijdt: Mijn Heer, mijn God … Weg is alle twijfel en ongeloof. Hij heeft zélf Jezus’ wonden gezien en gelooft … Hij is nu echt de gelovige Thomas, zijn belijdenis komt werkelijk uit zijn tenen: Mijn Heer, mijn God … Zijn belijdenis reikt nog verder dan die van Maria: Raboeni, Meester. En ja … wij lezers blijken jammer genoeg vastgeroest aan eerste beelden … Want Thomas blijft altijd ongelovig in ons spraakgebruik en misschien is dat ook prima en spiegelt hij onze eigen ongelovigheid en twijfel, maar tegelijk ook ons verlangen. De Opgestane zegt dan: Gelukkig zijn zij, die niet zien en toch geloven. Dat geldt voor ons … wij proberen te geloven en vertrouwen zonder Hem gezien te hebben. In de verhalen na Pasen stopt het verhaal over de aardse Jezus en gaat het over de Aanwezige in ons midden hier en nu … Het is het geloof zonder te zien van Johannes zelf, de liefdevolle evangelist. Zoals de leerlingen verschillend waren, zo zijn wij het ook. Petrus gaat weer vissen, met zijn maten en ze ontmoeten Jezus op de oever. De Emmaüsgangers ontmoeten Jezus onderweg en herkennen hem bij het brood. Ieder gaat zijn/haar eigen authentieke weg met de Aanwezige … in het geloof, dat het lijden niet het einde is, maar de opstanding. Gelukkig zijn zij, die niet zien en toch geloven … Evenals Thomas hebben ook velen van ons een nuchtere, twijfelende en afwachtende houding en daar is niets mis mee. Wat ons steeds opnieuw in beweging zet is dat liefdesverlangen van Hooglied, dat horen kloppen op de deur, het alsmaar weer op zoek gaan en dan maakt leeftijd niet uit. Je veilige thuis verlaten, naar buiten gaan, zog. de straat op en een verschil maken in deze wereld, omdat je geroepen bent bij je diepste naam. 4
Ziek van liefde om die Ene; liefde sterker dan de dood! Bij het gaan van die geloofsweg gaan we regelmatig de brug over van ongeloof naar geloof. Waarbij de Opgestane steeds meer Aanwezig kan komen in ons leven en wij uit die liefde leven. Dat dat zo mag zijn … ook in 2015 Amen
* Orgelspel * Voorbeden – stil gebed – Onze Vader God, Verborgen Aanwezig Dat uw Naam aan het licht komt. Dat tastbaar wordt de wereld naar uw hart. Dat gegaan wordt uw weg van barmhartigheid. Dat wij ontvangen wat we nodig hebben om onze bestemming te leven. Dat wij elkaar durven vergeven en niet laten vallen, maar zoeken naar vrede. Dat wij niet losraken, als het lastig wordt maar verbonden blijven met U. Geef ons daartoe de moed en de spankracht, het geloof, de hoop en de liefde die van U komen. Vandaag en alle dagen totdat alles is voltooid. Amen * Collecte voor het Doopsgezind Wereldcongres (landelijke collecte) De organisatie van het Doopsgezind Wereldcongres kost veel geld. De ADS heeft een programma voor de deelnemers uitgewerkt en wil zo veel mogelijk mensen uit Nederland in de gelegenheid stellen om het congres te bezoeken. Meer info:
[email protected]
Tijdens de collecte worden de kleinsten opgehaald en we beginnen met zingen wanneer zij in de kerk zijn!
5
* Slotlied
Wij leven van de wind
NLB 687: 1-2
2. Wij delen in het vuur dat neerstrijkt op de hoofden, de vonk die overspringt op allen die geloven. Vuurvogel van de vloed, duif boven de Jordaan, versterk in ons de gloed, wakker het feestvuur aan.
* Zegenbede Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei Amen *** Mededelingen Gevraagd Via St. Minniste Help zijn wij op zoek naar een goede, eenvoudige huisvesting in Leeuwarden; zo mogelijk met kookgelegenheid. Bestemd voor een aardige, werkende jonge man (32j.). Inlichtingen/aanmelden bij Rindert ( 058 - 213 33 94) of Tine ( 058 - 289 07 46). Gemeenteavond Op woensdag 22 april, om 19.30 uur, is er een gemeenteavond. De officiële uitnodiging is per brief onderweg of heeft u al ontvangen. Komt allen!
6