Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag, 8 mei 2011 “De smaak van vieren en gedenken” Voorganger: ds. Tjitske Hiemstra Organist: Gerben Bergstra
liturgie * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Lied 411: 6 en 9 “Na ’t zuur zal ik ontvangen van God mijn Heer het zoet” * Gesprek met de kinderen over de smaken: zuur, zoet, zout en bitter (en umami) * Lied “Eigen wijs, eigen weg” (z.o.z.) * Gebed * Bijbellezing: Ruth 1: 8 – 11, 14 – 19 * ‘Lied van Ruth’ door Stef Bos ‘My land is jou land’ CD “In een ander licht” met het Metropole Orkest o.l.v. Jules Buckley * Bijbellezing: Ruth 1: 20 - 2: 6 en hfst. 4: 13 -17 “Hij zal je je levensvreugde teruggeven” Mattheus 5: 13 “Jullie zijn het zout van de aarde…” * Lied 481: 1 en 2 * Overdenking * Orgelspel * Open Ruimte * Voorbeden - stil gebed - Onze Vader (NBV) (zie voor of achter in uw liedboek) * Collecte voor Aidsfonds * Slotlied “Uit vuur en ijzer zuur en zout” (liturgische gezangen 138)
Uit vuur en ijzer, zuur en zout, zo wijd als licht, zo eeuwenoud,
uit alles wordt een mens gebouwd en steeds opnieuw geboren. Om ijzer in vuur te zijn, om zout en zoet en zuur te zijn, om mens voor een mens te zijn wordt alleman geboren. Om oud en wijd als licht te zijn, om lippen, water, dorst te zijn, om alles en om niets te zijn, gaat iemand tot een ander. Naar verte die niemand weet, door vuur dat mensen samensmeedt, om leven in lief en leed gaan mensen tot elkander.
* Zegenbede ..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei …Amen _______
Vanmiddag kunt u vanaf 15 uur nieuwe Iona-liederen zingen op weg naar Pinksteren Om 17 uur kunt u meedoen met de Ionaviering rond levenskracht en heelheid. Thema: “Met Gods Geest onderweg” 13 mei Dertigersontmoeting. Ieder is welkom bij de viering om 20 uur. 14 mei Witmarsum. Doopsgezind mijn passie (zie borden achter in de kerk). Dinsdag 17 mei om 20.00 uur: Lezing door ds. Gerke van Hiele uit Wageningen over “de betekenis van Menno Simons en het denken in onze tijd” Vrijdag 20 mei: 20.00 uur Eerste optreden van Amerikaanse musici in onze vermaning. Daarna maken ze een toer door Fryslân. Hebt u reeds ingetekend voor het feestweekend in en om Heerenveen op 21 en/of 22 mei?
*******
preek Gemeente van Christus, Als u terugkijkt op uw leven, zo vroeg ik aan een 80+er op huisbezoek, welke smaak komt er dan bij u naar boven? Was uw leven met name zout, zuur, bitter of zoet? Ze keek me aan en zag de periodes in haar leven aan haar voorbijgaan en zei toen tegen me: “ik heb alle smaken in mijn leven gekend”. Geldt dat bij velen van ons niet net zo?
Is er hier iemand die nooit een zoete, vrolijke tijd heeft gekend? Is er hier iemand die nooit een bittere, trieste tijd heeft gekend? Een andere 80+er zei: ‘ik denk nooit in smaken’. Toch zit onze taal er vol van en drukken we ons vaak uit in gezegden als het zout in de pap, zoetekauw, zuurpruim, bitter in de mond maakt het hart gezond. Juist het denken en praten vanuit smaken, kan nieuwe woorden geven aan onze ervaring met God en mensen. De vier smaken leg ik eerst op de historie van onze broederschap, daarna ga ik naar Ruth Bij onze broederschap denk ik aan het bittere begin van zware vervolging en martelaarschap Het theaterstuk rond Menno Simons gaf zijn grote twijfel en angst weer en toch koos hij… Daarna de zure tijd van splitsingen in vele Doperse stromingen, ban en mijding etc. En de laatste decennia de landelijke halvering in ledental. Zullen we verder verzuren en verschrompelen…. zoals je een citroen ziet doen, die blijft liggen…? Of blijven we het zout der aarde, een klein beetje is immers genoeg voor pittige smaak! “Doopsgezind mijn passie”, die tentoonstelling wordt zaterdag geopend in Witmarsum. Naast Menno Simons hadden we Karel van Mander, Joost van den Vondel, Agatha Deken, Winkler Prins, De Hoop Scheffer, Cornelis Lely, Anne Zernike als eerste predikante, Cor Inja, die vanuit de DG vredesgroep mentor werd voor dienstweigeraars. In Witmarsum zal ook onze eigen Gerda Rengers te zien zijn. Uit elke gemeente ziet u iemand die vertelt van DG-mijn passie. Beleven we dit jaar het zoet van de tentoonstellingen, de PR, de feesten, de vele ontmoetingen als een nieuwe weg naar de toekomst toe? Hoort ons huis van bezinning en bezieling wat in november geopend wordt bij de Doperse weg naar de toekomst? In het boek “De kracht van een minderheid” zegt Ciska Stark: De minderheid is misschien minder zwak dan ze lijkt.…Hun geloof denkt niet in macht en majesteit, maar durft geloven in de kracht van een minderheid die als een smaakvol zout aanwezig wil zijn in de samenleving. Gerke van Hiele schrijft er over de contouren van een Doopsgezinde spiritualiteit, als erfgenamen van een geestelijke vernieuwingsbeweging die buiten de gebaande paden trad en die nieuwe vormen van gelovig leven ontwikkelde die getuigen van echtheid, verbondenheid en vrede. (17 mei vertelt hij hierover in onze vermaning) Bij de smaakkaarten kwamen ook vragen over de broederschap aan bod; zoals “Kan de Doopsgezinde gemeenschap een rol spelen in het bestrijden van verzuring? Welke?” Iemand noemde het ontbreken van dogma’s als een verademing naast andere kerken. Zout betekent kracht: Hoe kunnen we elkaar in de gemeente stimuleren tot een zoutende kracht? Elkaar erbij houden, zorg dragen voor elkaar en aandacht. Niet te benauwd zijn en teveel op onze centen zitten. Zonder vernieuwing in de gemeente raakt het zout op; zowel Maria als Martha zijn nodig voor vernieuwing, zo vertelde weer een ander.
In het Bijbelverhaal Ruth wat we vanmorgen lazen komen ook alle smaken aan bod. Ruth is zo’n Bijbels pareltje van 4 pagina’s tussen het boek vol strijdende richters en Samuel met alle conflicten tijdens het begin van koning Saul en David. Ruth is een bijzonder verhaal over gewone mensen, met hun verdriet en kracht. De naam Ruth betekent vriendschap/ vriendin: door solidariteit en vriendschap kun je veel voor elkaar betekenen en Gods bedoeling met deze wereld zichtbaar maken (kern)
Het verhaal begint zuur. Er breekt hongersnood uit en Naomi moet haar land met man en zonen verlaten om in het buurland Moab als vreemdelingen te wonen en te mogen eten. In één van de wijkbijeenkomsten vertelde iemand van de zure periode aan het begin van zijn leven; dat hij geboren werd, terwijl vader kort daarvoor overleed. Ik heb geleerd om dingen niet uit te stellen en bewust mijn leven te leven en te genieten van de dingen die ik doe. Terugkerend in Bethlehem zegt Noomi (de lieflijke, gelukkige) ‘Noem mij maar Mara’ (de bittere). Man en zonen zijn overleden en ze heeft het idee dat God haar met lege handen laat terugkomen. Alsof God haar dit heeft aangedaan. Zulke bittere verlieservaringen liggen letterlijk zwaar op de maag en zijn heel moeilijk te verteren. Hoe ga je daarmee om? Naomi klaagt, is boos en geeft God de schuld. Ze uit zich naar alle kanten in haar wanhoop. Daardoor komt haar bitterheid volop naar buiten en slaat het niet naar binnen. Ze verzuurt en verlamt niet. Hierin lijkt Naomi/Mara wel op Job, die ook volop klaagt en opstandig is. Echter Naomi’s bitterheid vanwege haar enorme verdriet maakt haar ook blind voor wie naast haar loopt. Haar schoondochter Ruth, die oneindig trouwe vriendin, die zegt waar jij gaat, zal ik gaan, uw God is mijn God, waar u sterft, zal ook ik sterven en begraven worden. Zoals Stef Bos verwoordt: “Jou droom is my droom, jou pad is my pad, jou toekoms my toekoms en jou hart is my hart.” Naomi is echter vol bitter verdriet. Ze ziet Ruths hart vol liefde en trouw naast haar niet. Verdriet maakt vaak het verleden mooier dan het was…en het heden zwarter dan het is. We zien de hand niet altijd die wordt uitgestoken en voelen de arm niet om ons heen. Hoe bijzonder is het, dat Ruth ondanks haar eigen verdriet zo liefdevol en trouw voor Naomi is. In Ruth wordt hier iets van Gods liefde en trouw zichtbaar. Ruth blijft bij haar – solidair. Niet wetend hoe de toekomst zal gaan… Een van de smaakkaarten had als tekst: “Door verbittering is het mogelijk om in een isolement te komen (in jezelf keren). Wat heeft uw omgeving tijdens zo’n periode voor u betekent?” Iemand die de partner verloren had vertelde dat juist anderen zijn isolement hebben voorkomen, door om hem heen te staan, hem aan de arm mee te nemen en mee op te lopen. Een andere kaart had de uitspraak “lijden doet louteren”. Ik ben aardiger geworden, vertelde iemand, ik ben milder door wat ik meegemaakt heb. Ik ben door het lijden heen bij lagen in mezelf gekomen, waar ik anders niet was gekomen. Ik kan meer relativeren en kan beter loslaten, maar lijden mag je nooit verheerlijken. Na het zure en bittere in het boek Ruth komt het zout. Ik las een klein stukje over Ruth die aren gaat lezen op het land van Boaz – toeval? Boaz is het zout in de pap van de beide vrouwen; Ruth en Naomi. Zout betekent kracht…stond op een kaart. Boaz is de kracht die – bij toeval – hun leven binnenkomt: zijn vleugels zijn als die van God, waar zij een toevlucht vindt.
Zout kan je voor uitglijden behoeden. Wat zorgt bij u voor houvast? Boaz laat extra aren liggen voor Ruth. Hij geeft haar houvast en neemt zijn verantwoordelijkheid als familielid op zich en trouwt met haar. In de huiskamers is vooral gepraat over in het zout bewaren; de mooie dingen van vroeger levend houden voor later.
Dan komen we tenslotte bij het zoet… Het korte bijbelboek Ruth eindigt met het zoet van liefde en nieuw leven. Ruth en Boaz trouwen en krijgen een zoon. Hij zal Naomi haar levensvreugde teruggeven en haar onderhouden als ze oud is. en Ruth, die Naomi eerst niet zag staan, die is haar nu meer waard dan zeven zonen. Deze novelle eindigt bitterzoet, bittere tijden krijgen een zoete nasmaak. In de huiskamers werd met heimwee verteld van vroegere zoete tijden, toen men nog jong was en naar de Pico ging of in Fredeshiem bijeenkwam. Zoete tijden toen de kinderen nog klein worden. Ook werden bittere verhalen met zoete lagen overgoten tot een eigen levensverhaal van bitterzoet. In dit bitterzoete Bijbelverhaal erkent Naomi dat ze zonder Ruth nog steeds verbitterd zou zijn. Met Ruth begon het opstaan! Ruth kwam in beweging – durfde het aan met haar schoonmoeder mee te gaan en later op een vreemd stuk land aren te zoeken. Volgend op Ruths beweging, waagde Naomi de sprong in het diepe, door Ruth ‘s nachts naar Boaz te sturen op de dorsvloer. Tenslotte durfde ook Boaz in actie te komen.. Is daar God te vinden; waar wij stappen durven zetten, opstaan en in beweging komen? Zoals Menno opstond en het Rijke Roomse leven achter zich liet…nooit wetend dat wij ons naar hem Menist zouden noemen. Zoals wij hier opstaan en eigen wegen gaan naar de toekomst toe; privé, als gemeente en als broederschap. Steeds nieuwe wegen gaan! Vanmiddag is hier een zangmiddag rond levenskracht en heelheid richting Pinksteren. Ruth is de Joodse feestrol die gelezen wordt op het Pinksterfeest. Opstaan, in beweging komen – tot heelheid komen…van zuur en bitter naar zout en zoet. Vanmiddag willen we ook ruimte geven om handen op te leggen, zoals Jezus mensen één voor één de handen oplegde, zoals Ruth haar arm om Naomi legde, zoals Boaz sprak over Gods vleugels die zich over Ruth ontfermen! Dat de Geest van God die onder ons wil wonen je vinden mag en raken in lichaam, ziel en geest, en helen van dat wat je schaadt. Amen.
*******
